İŞÇİ GÜCÜ 41

İŞÇİ GÜCÜ
ilk drone teslimatını 2016’da yapmıştı. İsviçre’de ilaç, İzlanda’da
yemek ve diğer ticari ürünlerin teslimatı sayıları her
gün artan bir şekilde böyle yapılıyor. Birazdan bu teknolojilerin
birçoğumuzun hayatına, en azından önümüzdeki
birkaç yıl içinde yaygın olarak girmesinin mümkün olmadığından
bahsedeceğim. Kurye olarak çalışan dostlarımız
şimdilik rahat olsunlar.
Uygulama temelli (App-based) yolcu
taşımacılığı
Uber hepimizin bildiği bir App-based yani uygulama üzerinden
istihdam sağlayan bir şirket. Uber’in ve Uber gibi
cep telefonu uygulaması üzerinden çalışan şirketlerin en
büyük avantajı kendi idari ya da teknik servisleri dışında
çalışan istihdam etmiyor olmaları. Çünkü Uber şoförlerinin
tamamı kendi hesabına çalışıyor, çalıştığı kadar kazanıyor
ve Uber de bundan pay alıyor. Şirketin vergi ve diğer birçok
maliyetini bu şekilde çalışana yükleyen bu çalışma biçimi
ne yazık ki bu konuda sayıları artan birçok çokuluslu şirket
tarafından da uygulanıyor. Amerika Birleşik Devletleri ve
İngiltere’de geçmişte Uber çalışanlarının da şirketin işçisi
sayılması gerektiği konusunda davalar açıldı, kazanılan
davalar var.
Son yıllarda Uber, Eats adıyla yemek teslimatına da başladı.
İsviçre’de Uber Eats çalışanları kendilerinin Uber çalışanı
olarak kabul edilmeleri ve Uber’in de işveren olarak
sorumluluklarını yerine getirmesi için yakın zaman önce
davalar açtı ve sonunda mahkeme, kuryeleri Uber Eats’in
işçisi olarak kabul etti. İsviçre’deki UNIA Sendikası’nın mücadelesi
sonucu elde edilen bu kazanım umuyoruz diğer
ülkelerde de hayata geçer.
Uygulama temelli çalışmada emek sömürüsünün ne kadar
olacağını belirleyen etmenlerinden birisi ülkelerin
mevzuatları. Ancak bu mevzuatlar da günümüzde sermayenin
menfaatleri doğrultusunda kolayca değiştirilebiliyor.
Türkiye’de sermaye kesiminin yıllardır dile getirdiği ‘Zero
Hour Contract’ yani sıfır saat sözleşmesi henüz mevzuatımıza
girmedi. İnşallah hiç girmez çünkü bu sistem taşeron
sistemini bile aratan bir çalışma düzeni. Özetle nedir bu
sistem? Sıfır saat sözleşmesinde ne ücret, ne de kaç saat
çalışacağınız yazıyor. Patron ne zaman size ihtiyaç duyarsa
o zaman sizi çalıştırıyor ve sadece çalıştığınız kadar ücret
alıyorsunuz. Bu da çoğunlukla asgari ücreti geçmiyor. İngiltere’de
işçiler uzun yıllardır bu konuda mücadele ediyor
ama halen bir başarı sağlanamadı.
Platooning 1
2017 yılı başlarında, Uluslararası Kara Taşımacılığı Birliği
(IRU) bir rapor yayınladı. ‘Geleceğin ticari kamyonları’
adını verdikleri raporda birçok teknoloji arasında kamyon
otomasyonu ve Platooning teknolojilerinin gelecekte bu
alanda en fazla ön planda olacağını belirttiler. Platooning
ile birbirini kablosuz bir bağlantı ile takip eden 5 tane kamyon
tamamen akıllı teknoloji ile taşımacılık yaparken sadece
en öndeki kamyonda şoför oluyor ve arkadakiler uydu
ve akıllı teknoloji ve sensörler tarafından kontrol ediliyor.
Bu yöntem Avustralya’da, Amerika Birleşik Devletleri’nde
ve bazı Avrupa ülkelerinde sadece kontrollü yollarda kullanılmaya
başlandı. Ancak gerek altyapıların ileri teknolojiye
uyarlanması gerekse yasal mevzuatların değiştirilmesine
olan ihtiyaç bunları, daha uzun vadede yaygın olarak görebileceğimiz
uygulamalar haline getiriyor. Bu uygulama
başladığında normalde altı şoförün istihdam edildiği yerde
sadece bir şoför istihdam edilecek.
1 Birkaç kamyonun tek bir operatör tarafından
toplu olarak kontrol edilen bir trene benzer şekilde
çalıştığı sistem.
2020 | 36