PodioMag #4 Ekim

Sayı #4 Ekim 2020
Türkiye’nin ilk
Podcast Ajansı
Podfresh’in
aylık yayın
organıdır.
podcast magazine
Gonca Tokyol | Özel
Nilay Örnek ile Podcast
macerasını konuştu.
Damla Sandal
Habitat Derneği
Podcast
Orhan Şener
Gazeteciler İçin Podcast
Önerileri.
PODCAST DÜNYASINDA YAŞANANLAR, HABERLER
YAYINCILARLA RÖPORTAJLAR

4. sayıdan herkese merhaba!
Türkiye podcast ekosistemi adına hayalini kurarken bile şüphe
edebileceğimiz bir ayı daha geride bıraktık.
International Podcast Day kapsamında dün akşam Aykut Balcı
ve Serdar Kuzuloğlu bir söyleşi gerçekleştirdiler. Bu canlı yayında
Türkiye'de yayın yapan podcaster ve dinleyenlerin yayına
verdikleri destek, sosyal medyada #InternationalPodcastDay
etiketi aldında yapılan paylaşımlar tek kelimeyle muhteşemdi.
Bu keyifli söyleşinin hemen ardından bir muhteşem haber
daha aldık. Google PRX programına ülkemizden bir podcast,
K'nın Sesi Podcast yayını kabul edildi. Bu inanılmaz bir mutluluk
ve gurur kaynağıdır hepimiz için. Tüm dünya genelinde sadece
20 yayının kabul edildiği ve verilecek eğitimlerin sonunda
1 podcast yayınının kazanacağı serüvende Duygu Dalyanoğlu
ve Beril Sarıaltun'u tebrik ediyor ve başarılar diliyoruz.
Unutmadan, kendileri Pazar akşamı 21-22 saatleri arasında
Podfresh Roundtable #16 masamızın konukları olacaklar.
PodioMag, Roundtable ve Bülten yayınlarımıza öneri, konuk,
sponsor olmak isteyenler bizlere ulaşabilir ve katkı sunabilirler.
Özellikle son zamanda sizlerle olan yakın iletişim bağımızı
güçlendirmek adına WhatsApp, Telegram ve Slack kanallarımızı
hayata geçirdik. Sizler dahil oldukça podcast dolu içeriklerimiz
artmaya ve keyiflenmeye başlayacak. Sevdiğiniz ve dahil
olmak istediğiniz platformlarda sizlerin katılımını bekliyoruz.
Bu aylık bizden bu kadar, 1 Kasım günü görüşmek üzere!
Uraz Kaspar / uraz@podfresh.co
yayın yönetmeni
uraz kaspar
editör
ilkan akgül
çeviri
oğuz bakır
yorum ve öneriler
feedback@podiomag.co
basın & tanıtım
editor@podiomag.co
reklam & sponsorluk
reklam@podiomag.co
iletişim
0531.3417109

Podcast Reklamcılığı #1
Reklam Dünyasına Giriş
Podcast, dünyanın en hızlı büyüyen olmasa da iddialı ve sağlam temellere oturarak büyüyen içerik türlerinden
birisi. Küresel pandemi sebebiyle üretim ve tüketim alışkanlıklarını büyük bir oranda değiştirmek zorunda
kalan insanlar, ilgilisi dışında pek de bileni olmayan yayınlarla tanıştı. Sosyal mecralarda canlı yayınlar,
webinarlar, “Zoom meetingleri”, podcast serileri... Sürekli olarak bir içerik bombardımanına tutuldular. Hiçbir
fırsatı kaçırmayan biz reklamcılar bu değişime nasıl ayak uydurduk?
Bir tarafta reklamcı, bir tarafta podcast üreticisi kimliğimle (Clark Kent & Superman misali) podcast reklamcılığı
ile bir yazı serisine başladım. İlki olan Podcast Reklam Dünyasına Giriş’te, yani bu yazıda, biraz rakamlardan
bahsettikten sonra, markalar bu dünyaya nasıl dahil oluyorlar konusunu kaleme aldım. Podcast
Reklamcılığı Dosyası’nın devamında daha derinlere girip reklam taktikleri ve örnekleri, podcast reklamlarının
etkileri gibi konulara göz atacağız.
Hazırsanız Podcast Reklamcılı Dosyası başlıyor!
Türkiye, En Büyük Büyüme Oranına Sahip Ülke!
BU GURUR HEPİMİZİN TÜRKİYE!
Podcast tüketimi konusunda en güncel ve güvenilir araştırmalardan birisine sahip olan Voxnest, 2020 Yarı
Yıl Raporu’nda, tüm dünyada podcast dinleme trendinin en hızlı arttığı ülke olarak Türkiye’yi gösteriyor. Biz
yayıncılar için oldukça olumlu olan bu gelişme, hedef kitlesine ulaşmak için sürekli yeni yollar arayan markaların
pazarlama ekipleri ve ajansları tarafından da oldukça sevindirici bir haber olarak karşılandı.
Ajanslar ve Markaların Gözünden Öngörülen Reklam Yatırımları
Dünyanın en büyük reklam birliklerinden olan iab, 2020 Haziran’da yayınladığı çalışmada COVID-19’un
reklam harcamalarına olan etkisini inceledi. Medya planlama ve satın alma profesyonelleri ve markaların
katıldığı araştırmada, katılımcıların yarısından fazlası (%52) önümüzdeki dönemde podcast harcamalarının
artacağını öngörüyor. Podcast reklam yatırımlarının azalacağını düşünen %17’lik kesim, diğer reklam yatırımlarının
yaşayacağı düşüş oranlarını daha fazla olarak görüyor. Yani en az kesintiye uğrayacak reklam
yatırımı podcast olarak görülüyor. Bu arada, podcast için yaşanması beklenen artış; arama motoru reklamı
(SEM), görüntülü reklam (digital display) gibi mevcut düzende önemli bir role sahip olan harcamalardan
daha fazla. Sosyal medya reklam yatırımlarının hemen ardında dördüncü sırada gelen podcast yatırımları
genel olarak ne şekilde gerçekleşiyor? Markalar, podcast mecrasına nasıl dahil oluyor ve kullanıcının karşısına
çıkmayı planlıyor?
Çağatay
Gültekin

Dördüncü kulvardan atağa kalkan podcast reklamları bakalım
yarışı birinci bitirebilecek mi?
Markalar, Podcast Dünyasına Nasıl Dahil Oluyor?
Farklı içerik türlerinde olduğu gibi markaların podcast dünyasına girmesi için çeşitli yollar bulunuyor. Markanın
vizyonu, ajansın yaratıcılığı gibi etmenler bir araya gelerek oldukça etkili ve yüksek geridönüş oranına
sahip podcast reklam operasyonları yürütülüyor. Her mecranın kendi kuralları ve olanakları bulunur. Markalar,
podcast dünyasına girerken ne gibi yöntemler kullanıyorlar, kısaca göz atalım. Sonraki yazılarımda bu
taktiklere daha yakından bakıp örneklerle birlikte ele alacağız.
Bunların ilk akla geleni, YouTube reklamlarından tanıdık gelen, bölüm başına – ortasına – sonuna konulan
reklam kayıtları. Bir bölüm podcasti, bir radyo programı gibi düşünürseniz nasıl orada başlarken, arada ve
sonda reklam bantları dönüyor, aynı mantıkta yayının içine bir ses kaydı ile reklam konulabiliyor. Daha teknik
terimlerle pre-roll, mid-roll, post-roll reklamlar, podcast camiasında kullanılan yöntemler. Reklam kayıtlarını,
yayıncının kendisi bölüme ekleyebileceği gibi kullandığı hosting firması tarafından da yüklenebiliyor.
Bir diğer reklam türü, ürün yerleştirme diyebileceğimiz yöntem. Yeni çıkan, bilinirliği artırılmaya çalışan,
yeniden piyasaya sürülen gibi farklı sebeplerle, markalar ile işbirliği yapan yayıncılar için iki yöntem bulunuyor
burada. Ya marka veya ajans tarafından hazırlanılan bir reklam metnini yayında kullanmak ya da kendi
tarzıyla hazırladığı bir kurguda markadan ve üründen bahsetmek. Pek çok dinleyici tarafından yayıncının
kendi kelimeleriyle ifade ettiği reklamlardan daha çok hoşlansa da marka tarafı işi sağlama alıp kendi metnini
hazırlama yoluna gidebiliyor. Bunun ağırlıklı sebebi ise öne çıkarılmak istenen özellik (9.999 megapixellik
kamerası) veya söylenmemesi istenilen (üçüncü dakikada el yakacak şekilde ısınması) konuları daha rahat
kontrol etme isteği.
“Native reklam” olarak adlandırabileceğimiz daha doğal ilerlemesi olası ürün yerleştirme taktiğinin yanı
sıra biraz daha bangır bangır şekilde işbirliğini duyuran sponsorluk yolu, markaların tercih ettikleri bir diğer
yöntem. Hem ülkemizde hem yurt dışında gördüğümüz ve sayılarının giderek artacağını öngördüğüm bu
yöntemde; marka, doğrudan bir podcast yayınına sponsor oluyor ve kendi ismini veya logosunu yayınla
ilgili içeriklerde kullanma hakkına sahip oluyor. Biraz PR biraz reklamcılık kokan sponsorluk, tahmin edebileceğiniz
üzere diğer reklam türlerine göre biraz daha maliyetli fakat daha isim duyuran ve “Ben buradayım!”
diyen bir yöntem.
Podcast reklamları konusu oldukça derin ve pek bilinmeyen bir konu. Yazının başında ve ortasında belirttiğim
gibi (pre-roll, mid-roll yaptım yani kendime), bu konudaki dosyaya devam edeceğim sonraki sayılarda
da. PodioMag’in önceki sayısında yer alan Podcast’in 3 N’si: Nerede, Ne Zaman, Nasıl? yazımda kullanıcıların
hangi anlarda ve durumlarda podcasti neden dinlediğini ele almıştım. Yavaş yavaş podcast – reklam
ikilisini daha yakından tanıyacağız. Bir sonraki sayıya kadar sorularınız veya yorumlarınız olursa LinkedIn
üzerinden (buradan) iletişime geçebiliriz. Görüşmek üzere!

Bu yazı İlkan Akgül tarafından çevrilmiştir. Orijinalini okumak için tıklayabilirsiniz.
İlkan Akgül
Ya Spotify bir podcast
app’i yapsaydı?
Spotify 2015 yılında müzik platformunda podcastlere izin vererek cesur bir adım attı. Podcast o zamanlar
platform için belki çok önemli değildi ancak şimdi oldukça önemli ve göz ardı edilmesi mümkün değil. Peki
ya Spotify bir Podcast app’i yapsaydı sizce nasıl olurdu?
Halihazırda Spotify’da podcaste dair sorunlar ne?
. Bir podcaste ulaşmak için çok fazla tıklama yapmanız gerekiyor.
. Bir derecelendirme ve inceleme sistemi yok.
. Müzik ve podcastler birlikte keşif algoritmasında karışıklık yaratıyor.
. Küresel ve ulusal en iyiler listesine sahip değil.
Çözüm: Bağımsız bir Spotify Podcast uygulaması.
Zaman Çizelgesi
Zaman çizelgesi, takip ettiğiniz podcast şovlarına göre sürekli güncellenen bölümlerin dinamik bir akışıdır.
Güncellenen tarihi, podcast şovunu, bölümü başlatıp başlatmadığınızı ve yarım bıraktığınız podcastiniz
varsa bölümün ne kadar kaldığını gösterebilir. Oynatılan tüm bölümler zaman çizelgesinden kaldırılacak ve
bir bölüme dokunulduğunda, bir ses çalar hemen belirecek ve tek bir tıklamayla oynatacak.
Podcast'leriniz
Podcast'leriniz, favori programlarınızın sıralanabilir bir ana listesini oluşturacak. Ana listeye bir podcast eklemek
için podcast'in profil sayfasında takip etmeniz yeterli olacak. Podcast'in kapak resmi, istediğiniz sıraya
göre sıralayabileceğiniz ana listenizin en üstünde hemen görünecektir.

Ses Oynatıcı
Spotify podcast'leri için Audio Player mükemmel
bir tasarıma sahip olmalı. Tüm kontroller - oynatma,
duraklatma, + –15, atlama, süre ve kapak resmi
güzel bir şekilde düzenlenmeli.
Sesli Şov
Sesli Şov, podcast'lerin en son bölümlerini, ortalama
derecelendirmelerini ve genişletilebilir bir açıklamayı
görüntüleyebileceğiniz bir yer olabilir. Daha
eski podcast bölümlerine buradan aşağı kaydırılarak
erişilebilir ve bölümü dinleyip dinlemediğinizi
mavi bir nokta gösterebilir.
Öne Çıkanlar
Öne çıkan özellikler, podcast keşfini teşvik etmek
için grafikler, temalar, yayıncılar ve daha fazlasını
görüntüleyecek. Derlemeler hem editörler tarafından
derlenecek hem de bir dinleyicinin geçmişinden
algoritmik olarak oluşturulacak.
Derecelendirmeler ve Yorumlar
Derecelendirmeler ve incelemeler, podcast şovlarının
dinleyici derecelendirmeleri ve yazılı incelemeleridir.
Dereceler, verilen toplam oyların ortalamasını
gösterir. Bir değerlendirme yapmak için, vermek istediğiniz
kalp sayısına basıp ya da Bir Yorum Yaz'a
tıklayarak yazılı bir yorum bırakmanız mümkün
olabilir. Her inceleme kaydırılabilir bir listede mevcut
görünecek ve her bir yazılı inceleme, incelemenin
tamamını görüntülemek için dokunulduğunda genişletilebilir
bir sistemde olacak.
En İyiler
En iyiler, Spotify tarafından yayınlanan ulusal ve
küresel bir resmi podcast sıralaması serisidir. Sıralamalar
en az üç faktör tarafından algoritmik olarak
belirlenmelidir: 1) Oynatma sayısı, 2) Derinlik: podcast
bölümlerini dinleme süresinin toplam uzunluğu ve
3) derecelendirme ve incelemelerin kalitesi.

Şirketlerin Podcast
İş Birlikleri Oluşturması
İçin 8 Neden
The not-so-glorious yet satisfying journey
Çağrı Küpeli
Podcast dünyası eksponansiyel bir büyümeye
sahip. Özellikle Edison Research Infinite Dial 2020
raporuna göre, Nisan ayında 1 milyon podcast
sayısına erişildi. Ayrıca 30 milyon dinlenebilir bölüm
şu an için mevut. (1) Tabi Nisan ayında pandemi
ile evlere kapandığımızı ve pek çok kişinin
evde podcast yapmaya başladığını da düşünürsek
bu sayının hızla yükseldiğini söylemek doğru
olacaktır.
Podcastlerin dinlenme oranları da büyük bir artış
ile çoğalmaya başladı. Türkiye’de ise podcastler
yeni yeni tanışıyoruz ve hem dinleyiciler için hem
de şirketler için büyük bir Pazar söz konusu.
Bu kadar hızla büyüyen sektörün fırsatlarını ise
henüz şirketler ve dijital medya ajansları henüz
fark edemedi.
Bilgilendirici, eğlenceli, keyifli zaman geçirmenizi
sağlayan ve ilham veren pek çok podcast var.
Bunlar özellikle videolardan sıkılan kişiler için ilgi
çekici bir hale geldi. Bu durumda içeriğin (mediumun)
uyuyan devi dersek yanılmış olmayız.
Bu yazıda özellikle şirketlerin içerik stratejilerine
ve pazarlamalarına podcastleri neden dahil etmeleri
gerektiğinin 8 nedeninden bahsedeceğim.
1- Podcast ile Doğru Hedef Kitleye
Ulaşmak Daha Kolay
Bill Gates’in dediği gibi “İçerik Kraldır (Content is
King)”. İçerik üretmek ve bunu doğru hedef kitleye
iletmek için çok büyük bir rekabet var. Bu rekabet
alanı gittikçe kızışıyor.
Özellikle sosyal medyada etkili, yüksek erişimli bir
içerik geliştirmek için pazarlamacılar çok çalışıyorlar.
Sosyal medyada milyonlarca farklı sayfa
rekabet halinde. Özellikle biliyoruz ki Instagram
ve Facebook üzerinden reklam vermediği zaman
çok fazla takipçisi olan sayfalar dahi kitlelerine
erişemeyebiliyor.
Podcast işte tam burada devreye giriyor. Çok
daha düşük ücretler karşılığında çok daha etkili bir
şekilde hem de daha az rekabet ile doğru hedef
kitleye ulaşmayı sağlayabiliyor.
Dolayısı ile hedef kitlenize ulaşan etkili bir içerik
üreten podcaster sizin için harika bir fırsat olabilir.
Örneğin Storytel, sesli kitap okuması için hedef
kitlesini hem hazırlamak hem de onlara ulaşarak
sistemine çekmek için Nilay Örnek, Cenk ve
Erdem, Mirgün Cabas ve İbrahim Selim gibi ünlü
kişiler ile etkili içerikler geliştiriyor ve onlar sayesinde
kendi hedef kitlesi ile kaliteli, etkili ve daha az
rekabetçi bir ortamda bağ kuruyor.
2- Podcastler Çoklu Görevler İçin
Mükemmek İçerik Dinleyiciler için İlgi
Çekici ve Kullanışlı
Özellikle sosyal medyaya baktığımızda biz dinleyicilerden
hem görsel hem de işitsel dikkatimizi
isteyen içeriklerle karşılaşıyoruz. Özellikle sosyal
medya (Youtube, Instagram, Twitter) ve ana akım
medyada (TV, gazete vb.) içerikler hem sözel hem
de görsel olarak hedef kitleye ulaşıyor.
Yorgun olduğumuz zaman bu tür içerikler bizi
daha çok yorduğundan kaçabiliyoruz. Ya da araba
kullanırken, yemek yaparken, spor yaparken
görsel dikkatimizi bu içerikler yerine yaptığımız işe
odaklamaya çalışıyoruz. Bu da bu tür bir ulaşma
çabasının istenilen etkiyi gösterememesine
neden oluyor.
Oysa podcast çoklu görevler için mükemmel bir

içerik. Yemek yaparken, araba kullanırken, spor
yaparken, yürürken dinleyebilir ve görsel dikkatinizi
istediğiniz yere yönlendirebilirsiniz.
Bu da şirketlerin özellikle hedef kitleleri ile daha
etkili bir iletişim kurmaları için sesi kullanmalarını
sağlayacak harika bir fırsat sunuyor.
Kısacası podcast dinlemek için zaman bulmak
daha kolaydır, çünkü yalnızca hedef kitlenin işitsel
dikkatini ister.
3- Hedef Kitlenin Hemen Yanında
Olma Fırsatı
Podcastlerin yapılan işlerinin yanında dinlenebilmesinin
gücü, bunun mobil uyumlu ve her
yere taşınabilir halde olması. Ortam gereği müzik
dinlenebilen tüm cihazlardan ulaşılabiliyor.
Ben yürürken ya da işe giderken en sevdiğim
podcast'leri akıllı telefonumdan dinlemekten zevk
alıyorum. Ve yapılan araştırmalara göre ben yalnız
değilim; Podcast dinleyicilerinin %69'u mobil
cihazlarından dinliyor. (2)
Podcast dinleyicilerinin bu içeriği hareket halindeyken,
spor salonunda, arabada, evde dinlenirken
veya başka bir yerde tüketmeleri kolaylığı
bize bu alana yatırım yapan ve insanlara her an
ulaşmak için onların akıllı cihazlarını hedefleyen
kurumlar için de büyük bir fırsat yaratıyor.
Hedef kitlenizin telefonunda ve kulağında yer
alabilirsiniz.
4- Dinleyici Kitlesi Büyüyor
Podcasti tercih eden ve dinleyenlerin sayısında
hızla bir artış var. Statista verilerine göre 2018'de
haftalık 48 milyon podcast dinleyicisi vardı. Bu kitlenin
2021 yılına kadar 115 milyona çıkması beklendiği
söyleniyor. Bu sayı büyük ihtimalle pandemi
sürecinde çok daha fazla arttı.
Bu hızlı artış süreci de podcast dünyasında yer
almak ve oluşturmak isteyen öncü kurumlar için
büyük bir fırsat kapısı aralıyor. Diğer mecralarda
geride kalmanın yarattığı etkiyi fark eden kurumlar
özellikle podcast konuda geride kalmak
istemeyeceklerdir.
5- Podcast Kitleleri Son Derece
Sadıktır
Podcast dinleyicileri arasında yapılan araştırmalarda,
podcast dinleyicilerinin aşırı sadık ve sevdikleri
programlara bağlılıklarının yüksek olduğu
görülüyor. Hem podcast yapan hem de dinleyen
olarak bu araştırmanın içinde yer almayan biraz
öznel de olsa ben de bu sadık kitleden birisiyim.
Yeni içeriklerin belirlenen aynı saat yüklenip
yüklenmediğini kontrol etmeyi ve podcaster ile
iletişimde olarak bağ kurmayı seven dinleyici kitlesi
arasında bağ güçlü bir güven de oluşturuyor.
Hatta podcast dinleyicileri podcaster ile olan
bağları üzerinden yapılan bir araştırmaya göre
sosyal medyadaki bir markayla bağlantı kurma
olasılığı% 20 daha yüksektir. (3)
Podcast bittiğinde, izleyiciler konuşmalara devam
etmek ve birbirleriyle ve işinizle etkileşimde bulunmak
için sosyal medya gibi kanallara yönelmeyi
tercih ediyorlar. Bu da markanızın hedef kitleniz
ile daha hızlı ve verimli bir etkileşime girmesini
sağlamak için önemli olacaktır.

6- Kurumlar için Ölçeklenebilir
Maliyetler
Podcast sektörü yeni büyüyen bir sektör
olduğu için reklam ve iş birliği maliyetleri
diğer sosyal medya sektörlerinden çok daha
uygun ve daha verimli.
Üretim süreçlerinde podcaster ile olan anlaşmalar
ve yapılacak iş birlikleri hedef kitle ile
daha fazla etkileşim getirirken reklam bütçesinde
de kurumun yükünü hafifletebilir.
Özellikle geleneksel reklam sektörünün
etkisinin bittiğini ve yeni medyada var olma
rekabeti içerisindeyken podcaster ile yapılan
anlaşmalar markanın bilinirliğine ve yatırımın
dönüş hızına bakılırsa çok daha cazip hale
geleceğe benziyor.
7- Hedef Kitlenin İhtiyacına Uygun İçerikler
Podcast dinleyicilerin bölümlerden sonra
sosyal medya üzerinden etkileşime geçmelerinin
en büyük avantajlarından birisi de
ihtiyaçlarını anlayarak onlara en doğru şekilde
ulaşmak için içeriklerinizi geliştirme fırsatı
vermesi olacaktır.
Karşılıklı kurulacak güven bağı sayesinde içerikleriniz
hedef kitleniz için yararlı ve istenilen
her an tekrar tekrar dinlebilir olması da memnuniyetlerini
arttırabilir.
Özellikle sesli iletişimin dinleyiciler ile olan
duygudaşlığı arttırdığı ve bunun da daha
etkili bir empati sağladığını göz önüne alırsak
hedef kitlesini daha iyi anlayan bir kurumun
onları mutlu etmesi ve daha etkili bir müşteri
bağlılığı oluşturmasına katkı sağlaması çok
daha kolay olabilir.
8- Ürününüzü Satın Almaya Hazır
Kitle
ABD’de Podcast dinleyicileri ile yapılan
“The Podcast Consumer 2016 (Podcast Tüketicileri
2016) araştırmasına göre podcast
dinleyicileri ortlama bir dinleyiciden daha
fazla kazanca sahip.(3) Bu da ürününüzü
almak için aradığınız hedef kitlenin olduğunu
size söyleyebilir.
Bu durum da podcast tüketicilerinin yüksek
değere sahip bir Pazar segmenti
olduğunu bizlere gösteriyor. Bu durumda
markanızı, fikirlerinizi ve ürünlerinizi satın
almaya daha açık bir kitle oldukları anlamına
gelebilir.
Sonuç
Kısaca özetleyecek olursak, büyük bir
değere sahip olan yüksek potansiyelli bir
hedef kitleye ulaşan ve hızla büyüyen podcast
sektörü markaların kendi kitlelerine
hızlı, etkili ve marka sadakati oluşturmak
için kullanabileceği uyuyan bir dev. Gittikçe
artan podcast sayıları ve marka iş birlikleri
ile sektörde rekabet artıyor.
Şirketlerin müşterilerine ulaşmanın en yeni
ve etkili yollarından birisi olan podcast
dünyasına yatırım yapması ve öncü olarak
rakiplerinden öne geçme şansı var. Rakiplerinden
önce bu alana girerek podcasterlar
ile etkili iş birlikleri kuran markaların
araya açacağını ön görmek için kahin olmaya
gerek yok. Ne dersiniz?

Kaynaklar:
1-Edison Research Infinite Dial 2020 (1)
https://www.podcastinsights.com/podcast-statistics/
2- Edison Research The Podcast Consumer
2017 (2)
https://www.edisonresearch.com/wp-content/uploads/2017/04/Podcast-Consumer-2017.pdf
3- Edison Research The Podcast Consumer
2016 (3)
http://www.edisonresearch.com/wp-content/uploads/2016/05/The-Podcast-Consumer-2016.pdf

Orhan
Şener
Gazeteciler İçin Podcast Önerileri!
Podcast, metnin rasyonalitesi ile videonun eğlenceli, kolay tüketilebilirliği arasında, sesin otantik
ve duygulara da hitap eden yapısı sayesinde gazeteciler için büyük potansiyel barındırıyor.
Bu ayın yazısında gazetecilerin (ve dünyada olup bitenlerle ilgili herkese) faydalı olacağını
düşündüğüm ve düzenli olarak dinlediğim podcast’lerden bir derleme sunmak istiyorum.
İngilizce yayınların yanı sıra Türkçe olan ancak Türkiye podcast ekosisteminde hakettiği kadar
tanınmadığını düşündüğüm podcast’leri de ekledim. Ünsal Ünlü, Nilay Örnek - Nasıl Olunur,
Nevşin Mengü - Trend Topic, Serdar Kuzuloğlu - Zihnimin Kıvrımları, Kemal Göktaş - Kısa
Dalga, Medyascope yayınlarında Ruşen Çakır gibi hâli hazırda yaygın olarak dinlenen gazetecilerin
podcast’lerini ise detaylarına giremesem de anmadan geçemeyeceğim.
The Daily - New York Times
New York Times, gazeteciliğin her alanında dünyanın bir numarası olma iddiasını podcast
alanında da sürdürüyor. Gazetecilik podcast’i denince dünyada akla gelen ilk podcast olarak
nitelendirilebilecek The Daily, genellikle NYT’nin o gün yayımlanan en önemli haberini hazırlayan
muhabir ile konunun derinlemesine konuşulmasına dayanıyor. Ancak bunun ötesine
geçilen pek çok bölüm de var. Başkan Trump’ın vergi kaçırdığı iddiaları üzerine yapılan yakın
zamanlı şu bölüm hem içerik, hem teknik bakımdan çıtayı çok yüksek bir noktaya taşıyor:
President’s Taxes

Foreign Desk - Monocle
Andrew Mueller’ın muazzam sunumuyla Foreign Desk, realpolitik kategorisinde bir amiral
gemisi. Yaklaşık 30 dakikalık bölümlerde uzmanlarla haftanın önemli bir olayını derinlemesine
inceliyor. “Başkan Erdoğan ne yapmaya çalışıyor” “Bu, artık Çin’in dünyası mı” bölümleri
son ayların en iyilerinden. Ayrıca 5-7 dakikalık açıklayıcı (explainer) bölümlerle de gündemdeki
görece az bilinen ülke, olay, isimler tanıtılıyor. Üslup, Monocle’dan bekleneceği gibi sofistike.
The Inquiry - BBC
BBC’nin bu programı, Foreign Desk ve Planet Money karışımı bir içerik sunuyor. Her bölümde
genellikle dört uzmana, incelenen konunun dört farklı boyutu soruluyor. Konular ise uluslararası
ilişkilerden, küresel trendlere geniş bir yelpazeye sahip. Özellikle beğendiğim yakın zamanlı
bölümü ise şu oldu:
- Will the US presidential debates change the course of the election? (ABD başkanlık
seçimlerinde adayların televizyonda karşı karşıya gelip ‘tartışmaları’ ne kadar etkili olduğu
tartışılıyor)
The Rachman Review - Financial Times
FT’nin dış haberler şefi Gideon Rachman uzmanlar ve küresel karar vericilerle dünyanın gündemini
analiz ediyorlar. Bir mecra olarak FT’nin damıtılmış ve net dili Rachman Review da
mevcut. 18-25 dakikalık bölümlerden oluşan bu podcast’in son zamanlarda dikkatimi çeken
bölümleri şunlar oldu:
- Putin: a president trapped in power (Putin, iktidarını nasıl kurdu? Elindeki güç, aynı
zamanda onu hapsetiyor olabilir mi?)
- Is US global leadership still possible? (ABD’nin küresel liderliği tekrar mümkün olabilir
mi?)

Planet Monkey - NPR
2008 küresel finans krizinin ortalarında bu ekonomik çöküşün sebep ve sonuçlarını ortlama
bir Amerikalıya anlatmak amacıyla yola çıkan Planet Money bugün Pulitzer ödüllü, 1000’den
fazla bölüme sahip bir podcast klasiği hâline geldi. Muadili denebilecek Freakonomics’e nazaran
ayakları yere çok daha sağlam basan, serbest pazar fetişizmine boğulmadan da rasyonel
ekonomi programı yapılabileceğinin kanıtı olan P.M. yapımcıları 1000. bölümünde bölümlere
nasıl hazırlandıklarını ve kaydı nasıl bir şablona göre aldıklarını detaylıca anlatıyor.
Yerli ve Millî Podcast’ler
Trend Topic - Podbee
Nevşin Mengü alanında kendini ispatlamış bir gazeteci. Podbee ağı için hazırladığı Trend
Topic’te haftanın gündemini yaklaşık 25-30 dakikalık yayınlarda uzmanlardan da görüşler alarak
derli toplu sunuyor. Olmazsa olmazlarımdan.
Dünya Podcast
Nida Dinçtürk, Seda Karatabanoğlu ve Akın Art’ın Britanya, Almanya ve Fransa gündemini
derleyip özet geçtiği bu podcast’i tüm gazetecilere öneriyorum zira dış haberlerin bizi ilgilendiren
taraflarını iyi kötü takip edebilsek de Avrupa’nın bu üç temel ülkesinde içeride neler ya-
Daktilo 1984
Televizyon ekranlarında her şeyden (sözde) anlayan uzman görünümlü laf ebelerinin aksine,
bünyesinde siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, ekonomi, sosyoloji gibi alanlardan uzmanlar
barındıran; yayınlarına da birçok uzman, bürokrat ve politikacı davet eden Daktilo1984 ekibi
esasında YouTube için yayınlar yapıyor ancak çok grafik barındıran yayınlar dışında esasında
yaptıkları şey Zoom görüntüleri de eklenmiş podcast’ler olarak görülebilir (ben böyle görüyorum
en azından). Uzman ekip, sansürlenmemiş yorumlar, realpolitik analiz… Türkiye siyasetini
farklı açılardan, derinlemesin inceleyen yayınlar için takip etmek gerekir diye düşünüyorum.
Pod360 - Podfresh
Zeynepgül Alp, Medyapod ağında başlattığı Türkiye’nin ilk periyodik haber bülteni podcast’ini
Podfresh ağında sürdürüyor. Çorlu tren kazasının mağdurlarından, Şule Çet’in avukatına,
yaptığı mülakatlarıyla önemli gazetecilik işlerine imza atan Pod360’İ yeni döneminde düzenli
olarak dinleyeceğim.

Damla Sandal
Habitat Derneği, sürdürülebilir kalkınma alanında
çalışan bir sivil toplum kuruluşu. Dijitalleşen dünya
ile uyumlu, sürdürülebilir kalkınmayı hedefleyen
toplumun tüm kesimlerine yönelik kapasite geliştirici
ve sosyal etki odaklı projeler geliştirmeyi amaçlıyoruz.
Bugün bu hedefler doğrultusunda Dijital Dönüşüm,
Finansal Bilinç, Girişimcilik ve Sosyoekonomik Uyum
Programı olmak üzere dört çatı programla çalışmalarımıza
devam ediyoruz. Podcast hikayemizi
anlatmadan önce Derneğimizin yürüttüğü programlardan
bahsetmek istiyorum.
Habitat Dijital Dönüşüm Programıyla, değişen ve
gelişen dünyada bilgiye ulaşım kanallarının kullanımını
yaygınlaştırarak, bireylerin dijital becerilerini
geliştirecek eğitimlerle, dijital haklar konusunda
toplumun bilgi ve farkındalığının artmasını hedefliyoruz.
Finansal Bilinç Programıyla, mali kaynakların
doğru planlanmasını ve yönetimini, kayıt dışı ekonomi
ile mücadele konularında bilgi sahibi olmalarını
ve finans hizmetlerini doğru kullanım farkındalığını
hedefleyen proje ve kampanyalar geliştiriyoruz.
Girişimcilik Programımız, girişimcilik algısının gelişimini,
yenilikçi fikir üretiminin artışını ve sürdürülebilir iş
modellerinin yapılandırılmasını hedefleyerek projeler
geliştiriyor ve aynı zamanda girişimcilerin mentor
ve yatırımcılar ile buluşmasında aracı olup projeler
dahilinde kuruluş ve geliştirme hibeleri sağlıyor.
Ayrıca, Global Girişimcilik Haftası kapsamında
düzenlenen Girişimcilik Dünya Kupası’nın Türkiye
organizatörlüğünü yürütüyoruz. Sosyoekonomik
Uyum Programımızda ise mültecilerin ekonomiye
katılımını sağlamak, sosyal hayata uyumu desteklemek
amacıyla girişimcilik, iş geliştirme ve istihdamı
hedefleyen proje veya kampanyalar geliştiriyoruz.
Bu alanlarda yaptığımız çalışmaları yeni medya
araçlarını kullanarak takipçilerimize ve hedef kitlemize
ulaşmak için çalışmalar yapıyoruz. Podcast de
sesimizi duyurabildiğimiz, çalışmalarımızı anlatmak
için tercih ettiğimiz ve alanımızla ilgili deneyim ve
bilgi alışverişi yapabileceğimiz konuklar ağırlayabildiğimiz
mecralardan biri bizim için
.
Bizim podcast yolculuğumuz “21. Yüzyılda Süper
Kahraman Olmak” serisiyle başladı. Bu seride derneğimizin
yaptığı çalışmalar doğrultusunda konular
seçerek hem bizi hem de dünyayı etkileyen noktalara
değinmeyi amaçladık. Yapay zekadan finansal
bilince, girişimcilikten ekolojik dönüşüme pek çok
konuya değindik.
Bunun yanı sıra İstanbul Kalkınma Ajansı, Türkiye
Sermaye Piyasaları Birliği, Sanayi Bakanlığı
ortaklığında yürüttüğümüz Blockchain Okulu
Projesi kapsamında bir başka podcast serisi
daha tasarladık. “Zincirleme Sohbetler-Blockchain
Okulu” podcast serisine başlarken bu yeni
teknoloji hakkında bilgi sahibi kişilere ulaşarak
dolu dolu ve hedef kitlesine hitap eden sohbetler
gerçekleştirdik.
Ancak bahsettiğim “21. Yüzyılda Süper Kahraman
Olmak” ve “Zincirleme Sohbetler-Blockchain
Okulu” isimli podcast serilerimize pandemide
bir süre ara verdik. Normal şartlar altında her
hafta hazırladığımız bir podcasti sosyal medya
kanallarımızdan paylaşıyorduk. Ancak pandemiyle
birlikte hedef kitlemizle ulaşırken tercih ettiğimiz
platformlar değişti. Özelllikle normalleşme sürecinin
başladığı Haziran ayına kadar Instagram
ve Youtube hesabımızı daha aktif kullandık. Bu
nedenle podcast yayınlarımıza kısa bir ara vermiş
olduk. Ancak podcast içeriği üretiyor olmak ve
buradaki hedef kitlemize ulaşmak bizim için çok
değerli. Bu süreçte yeni podcast yayını üretmesek
de eski yayınlarımızı sosyal medya hesaplarımızda
yeniden paylaşarak bu alandaki varlığımızı
koruduk diyebiliriz.
Peki pandemide neler ürettik?
Pandemi sürecinde Dernek olarak çok yoğun
çalıştık. Dijitalleşme üzerine çalışan bir kuruluş
olarak online sisteme adapte olmakta sorun
yaşamadık. Sahada yaptığımız çalışmaları online
sistem üzerinden yürütmeye başladık. Habitat
Derneği olarak çalışmalarımızı Facebook İstaston’da
yürütüyorduk. Şu an biz de pek çok Sivil
Toplum Kuruluşu gibi evden çalışıyoruz. Facebook
İstasyon’da gerçekleştirdiğimiz etkinliklerde
alanında tecrübeli, ilham veren pek çok uzmanı
ağırlıyorduk. Bu tarz ilham verici deneyim aktarımlarına
çok değer veriyoruz. Bu nedenle pandemi
sürecinde böyle pek çok isimle buluştuk. Burada
yaptığımız sohbetleri de podcast haline getirdik.
Ve bu süreçte üç yeni seri daha üretmiş olduk.
Habitat Podcast’te girişimcilik ve dijitalleşme
alanlarında yaptığımız sohbetlere ulaşabilirsiniz.
Bizi Twitter, Instagram, Facebook, LinkedIn,
Youtube ve Medium hesaplarımızdan takip edebilir
ve podcastlerimizi Spotify’dan
dinleyebilirsiniz.

*UMAG için hazırlanan 'Gazeteciler ve Podcast' kitap bölümü için yapılan mülakattan da faydalanılmıştır.
13 bölüm anca çekerim diyordum…
Nilay Örnek
Gonca Tokyol
“Gazetecilik para-puldan önce, insanın kanına giren bir merak,
bir aktarma isteği için yapılıyor” diyen Nilay Örnek, mesleğinin
kendisine “soru sormak için bahane yarattığını” söylüyor. Ne
mutlu ki bize, biz de yaklaşık bir buçuk senedir Nilay Örnek’in
bu bahanesinin arkasına saklanıp onun ‘Nasıl Olunur’da farklı
mesleklerden gelen, farklı hayat hikayelerine ve öğütlere
sahip insanlara sorduğu soruların yanıtlarını dinliyoruz.

Uzun yıllar aralarında Milliyet, Vatan ve Habertürk’ün
de bulunduğu gazetelerde çeşitli pozisyonlarda çalışan,
iki kitap yazan ve ‘Şehirli Sofralar’ isminde bir de
televizyon programı yapan Örnek’in “13 bölüm anca
çekerim” diye başladığı ‘Nasıl Olunur’, Şubat 2019’dan
bu yana bizlerle. Bekir Ağırdır’dan Yılmaz Erdoğan’a,
Mehmet Y. Yılmaz’dan Mustafa Oğuz’a çok farklı alanlardan
birçok insanın ‘nasıl olduğunu’ Nilay Örnek
sayesinde öğreniyoruz.
Podcast’in gazeteciler için bir cennet olduğunu ve
konuklar için de çok daha rahat, çok daha samimi
bir ortam yarattığını düşünen Örnek’e göre, podcast
üretiminin önündeki en temel sorunlarından bir tanesi
gelir modellerinin oluşturulamaması. Örnek’le ilk dinlediği
podcast’i, Nasıl Olunur’un yapım sürecini, ‘iyi ses’e
olan aşkını, konuklarını nasıl belirleyip onlara ulaşırken
neler yaşadığını ve podcast’in bugününe dair yorumları
ile geleceğine dair beklentilerini konuştuk…
İlk kez ne zaman podcast dinlediğinizi
hatırlıyor musunuz? Kendiniz podcast
üretmeye başlamadan önce “bunun
gibi bir şeyler yapsam” diye aklınızdan
geçirdiğiniz yayınlar oldu mu,
favorileriniz var mıydı?
Podcast dinlemekten önce, 'iyi içerik-metin
dinleyerek' iş yapma, hareket etme, kayıp gibi
görülebilecek zamanı değerlendirme alışkanlığım
başladı desem doğru olur. Podcast’i ilk
ABD'de dinlemişimdir ama orada alışkanlık
yaptığını söyleyemem. Ben bir kişi ya da konuya
meraktan takıyorum bazen, onunla ilgili
her şeyi okuyup izleyip dinlemeyi seviyorum.
Pek çok yabancı podcast’i de böyle meraklarım
nedeniyle araştırma yaparken bulup
dinledim önce.
"Bize podcast yapmak ister misiniz,
dendiğinde Lyon'da Uber bekliyordum;
daha önce hiç üzerine düşünmemiştim”
Ama asıl 'sesli kitap' hastasıydım. Storytel satın
almadan önce 'Seslenen Kitap' vardı ve
oradaki kitapların belki de yarısını dinlemişimdir.
İlk kitabımı yayıncıma teslim ederken "N'olur
sesli kitap da yapalım" dedim, arkadaşlarımı
önce Seslenen Kitap sonra, Storytel'e abone
yaptım. Sürekli "Kitap dinleyerek yürümek, iş
yapmak harika" deyip duruyordum. Ama hiç
"Ben bir podcast yapsam şöyle bir şey olsa"
diye aklımdan geçirmedim.
Ancak şu var. Gazetecilikten, belki yapımdan,
belki de uzun süre hafta sonu eki yapmak-
83 Bölüm
tan gelen bir "Ya keşke şu dosyayı, şu haberi
yapsam/yapsalar", "Şundan çok güzel kitap
olur", "Bunu yazı dizisi yapsalar" gibi fikirler
olur kafamda... Sadece kendim için değil
bazen başkaları için dosyalar, işler biçerim kafamda...
Misal Kafa Dergisi'nden bana ilk yazı
teklifi geldiği dakikada, sanki bekliyormuş
gibi "Sizin çok yazı, hikâye yazanınız var, ben
röportajlı bir iş yapayım. Çok acayip koleksiyonerler
var; 'Koleksiyon Kafası' diye bir iş
yapsak mı?" dedim, 2.5 sene sürdü o köşe...
Berk (İmamoğlu) beni arayıp "Bize podcast
yapmak ister misiniz?" dediğinde Lyon'da
çağırdığım Uber aracını bekliyordum. Yine o
telefonu bekliyormuş gibi "Şahane! Ben hep
mesleklerle ilgili bir şeyler yapmak, insanlara
işlerini nasıl yaptıklarını sormak isterim... Bir
kuru temizlemeci kanı nasıl temizler? Pazarcı
güne kaçta başlar? Nasıl Yapılır? Nasıl Olunur?"
gibi bir şey yapabiliriz" dedim.
Storytel’den teklif gelmeden öncesinde
podcast üreticiliği konusunu
hiç düşünmüş müydünüz? Yapmaya
karar verdikten sonra başlangıç zamanında
karnınızı karıncalandıran,
gerildiğiniz şeyler oldu mu?
Açıkçası hayır. "Kaç kişi podcast yapıyor ki...
Dinliyor ki..." diye düşünmek, işe daha rahat
başlamama neden olmuş bile olabilir. Bir de
yakın arkadaş, tanıdıkla başladığım için başlangıç
kolay oldu.

"13 bölüm anca çekebilirim diyordum,
o kadar sevildi, o kadar güzel geri dönüşler
aldı ki 100'e doğru gidiyor”
Nasıl geçti o başlangıç aşaması?
2019 yılının Şubat ayından beri podcast
yapıyorum. İlgiyle dinlediğim sesli kitap kitap
sistemi Storytel’den teklif geldiğinde 26
bölüm istiyorlardı, ikinci kitabım nedeniyle
kapanmam gerektiği için "Sadece 13 bölüm
yapabilirim" dedim ve ilk aklıma gelen soruyla
çekimlere başladık.
Yukarıda da biraz bahsettim; meslekleri, iç
dünyaları merak ederim ama her işini çok iyi
yapan insan, onu çok iyi anlatacak demek
değil. Yazılı röportajda 4 saatlik konuşmayı
1 sayfa yazabilirsin ama burada biraz daha
"konuyu iyi anlatan kişi" gerekiyor. Önce
"Güzel konuşanlardan başlayayım" derken
"mesleki" diye düşündüğüm içerik biraz daha,
"Nasıl iyi insan olunur?", "Bugünün akışkan
dünyasında hayat nasıl anlaşılır?", "İşinizi nasıl
daha iyi yapıyorsunuz?", "Başarı ve başarısızlıklarınız
neler" gibi sorulara da yanıt veren
bir formata dönüştü.
"13 bölüm anca çekebilirim" diyordum, hemen
o kadar sevildi, o kadar güzel geri dönüşler
aldı ve ben o kadar sevdim ki 100'e doğru
gidiyor. Meslek de konuşuyoruz, insani haller
de…
Üretim sürecinden ve bir bölümün ne
kadar sürede hazırlandığından biraz
bahsedebilir misiniz?
ki, "kişiyi bulmak" benim için zor. Klasik başarı
kavramlarıyla bakmıyorum. Bir yerin CEO'su
olması önemli değil benim için, başka kültürel
değerler, insani hazlar, gustolar arıyorum.
Kişiyle tanışıyorsam çok kolay. Bir de bazen
spesifik alanlara bakıyorum, biyolog ya da
beyin cerrahı da konuk olsun istiyorum. Bir
kurye konuşsun istiyorum ama şirketlerden
izin süreçleri devreye girebiliyor.
Bir taraftan birçok insan programa katılmak
istiyor, bir kısmını da ben kovalıyorum, bekliyorum.
İnsanları rahat ettirmek için uzun ön yazışmalar
ya da konuşmalar yapıyorum bazen.
Sonra o insanların ne yapıp ettiğine çalışıyorum,
varsa kitaplarının tamamını okumaya
çalışıyorum. Sonra çekim yapıyoruz.
Ben röportajları mümkünse uzun tutuyorum.
Sonra edit için masa başına geçiyorum,
zaman kodları yazarak, yazılı röportajda
olana benzer editler yapıyorum. Dinleyen için
yayın hızlı aksın istiyorum. Sonra genellikle
Storytel’den Baturalp Özcan yapıyor sonraki
editlerimi. Ses ayarları yapılıyor, aradaki
cızırtılar gideriliyor. Baturalp editleri yapıp
bana gönderiyor, sonra ben yine ona, sonra
o yine bana. Bir kaydı en az 3-4 kere daha
dinliyorum. Sonra metnini yazıp gönderiyorum,
Berk İmamoğlu da yayınlıyor. Paylaşılmasından
yayılmasına, insanların tepkilerine
verilen yanıtlara kadar hepsine severek vakit
ayırıyorum. Kıymet veriyorum. Kısacası bir
bölüm, benim 1 hafta neredeyse hiç başka iş
yapamamam demek. Yani çok iş.
Ben her 13 bölüm için Storytel'den bir telif
alıyorum. İşi bu da sürdürülebilir yaptı. Neden?
Çünkü inanılmaz zaman alıyor. Şöyle

“Bazı konuklarım çok popüler insanlar
ama ben yayında bilinmedik, konuşulmadık
bir taraftan bakalım istiyorum”
Bölüm öncesinde yaptığınız okumalardan,
hazırlıktan bahsettiniz. Nelere
dikkat ediyorsunuz, bu hazırlık ne kadar
sürüyor, kayıt öncesinde soruların
tamamı önünüzde hazır oluyor mu?
Aksine ben hiç soru hazırlamam, soru yazmam;
Ercan Kesal yayınında da söyledim
galiba... Ama önümde bazen bir, bazen sayfalarca
A4 kâğıt oluyor. Ben "kavram" yazıyorum,
o kişinin benim için ifade ettiği kelimeler,
soyut hisler, bazı bilgi notları... Biraz hazırlanıyorum
açıkçası... Hem konuk olarak davet ettiğim
insanlara çok saygı duyuyorum, bunu
hissetsinler istiyorum, hem de farklı bir yayın
olsun istiyorum.
Bazı konuklarım çok bilindiği düşünülen, popüler
insanlar. Ama ben bilinmedik, konuşulmadık,
klişe olmayan bir taraftan bakalım bu
yayınlarda istiyorum. Bazen tanınandan çok
daha farklı ya da değişik bir portre çıkabiliyor.
Sonuçta bir saate bir hayatın özeti sığdırıyorsun,
ayrıntılar atlanmasın diye önceden
biliyor olmaya çalışıyorum... Ve konuk ettiğim
hemen herkes için bir ya da birden fazla
"Bu kişi bu nedenle önemli" diyebileceğim
bir cümlem, birkaç kelimem var, onların altını
çizmek istiyorum. Tanışıyorsak daha kolay
ama tanışmıyorsak da kitaplarını okumaya,
izlemeye, röportajlarına bakmaya özen gösteriyorum.
Hazırlık 1 hafta kadar sürüyor.
"Bu yayın 16 yaşında ne yapacağını
bilmeyen gençler için de önemli,
benim gibi 40'ında mesleksiz kalanlar
için de…"
Önden konuşursak daha da güzel oluyor.
Önceden 2 saat "Ne konuşuruz?"u konuştuğum
konuklarım var. Bir metnim var "Nasıl
Olunur ne yapmak ister" temalı onu da atıyorum
insanlara. Misal Gündüz Vassaf’la
bir gece Skype'da buluşup birbirimizi tanıdık,
sonra sohbet şahane aktı, içtendi...
Gündüz Bey not defteriyle geldi yayına, notlar
almış. Serdar Kuzuloğlu öyle yapmıştı.
Bülent Eczacıbaşı keza... Hep söylüyorum
"Bu yayın 16 yaşında ne yapacağını bilmeyen
gençler için de önemli, benim gibi 40'ında
mesleksiz kalanlar için de... Hepimize başka
hayat öğretileri lazım…” Bunun için kendini
tartan, çalışan konuk da harika oluyor...
Peki sizce Türkiye'de podcast üretiminin
önündeki zorluklar var mı?
Podcast'in türüne göre değişiyor ama en
temel sorun gelir modelinin oluşturulmaması.
Dolayısıyla da verilen emeğin, paylaşılan
bilginin karşılığının düzenli olarak alınmasının
mümkün olmayışı, henüz yeterince yaygın
olmaması (genellemeyle söylüyorum, yoksa
bu durumun avantajları da var bence)… Yoksa
teknolojiyi insanlar kolay hallediyor gibi
geliyor.
“İyi sese aşığım”

Teknoloji kısmında nelere dikkat ediyorsunuz?
Ben "iyi ses"e âşığım. Korona dönemi öncesinde
programı çok dolu insanları bir stüdyoya
sokuyordum iyi ses için. Zordu ama
ses ve içerik stüdyoda çok iyi oluyor. Korona
döneminde telefonla kayıt yaptım. Birinin
yüzünü, mimiklerini, tepkilerini görmeden,
kimi zaman sadece telefonla tanışarak hayatı
hakkında derinlikli konuşmalar yapacağı bir
röportaja girmek zor. Ama yaptık bir şeyler :)
Birinin kulaklığı bozuk olabiliyor ya da odasından
sesler gelebiliyor, ben takıntılı, deliriyorum
tabii... Ama bu da bir avantaj sağladı;
ülke ya da şehir dışındakilerin gelmesini bekliyordum.
Bir seneyi aşkın beklediğim, nerede
olduklarını kovaladığım konuklarım var.
Korona dönemindeki telefon zorunluluğunun
avantaja dönüştüğü durumlar da oldu.
Sizce Türkiye'de podcast'in yayılımının
önündeki en büyük engeller
neler?
Biz şehirliler "internet her yerde şaşır şakır,
herkese ucuz" diye düşünüyoruz. Ama değil.
Hâlâ böyle engeller de var. Ama bence en
önemli neden "dinleme"ye çok da alışık bir
toplum olmayışımız. Bir de hayat alışkanlıkları...
Her an, herkesin karşısına çıkan bir format
değil podcast. Televizyon gibi değil misal,
bir ortak kullanım alanında duyup "Aaa ne
güzel bir şey" demezsiniz.
"Gazete, televizyon sorsa gitmezdim,
artık oralara röportaj vermiyorum diyen
konuklar var”
Podcast gazetecilerin yaygın olarak
kullandığı bir format. Sizce gazeteciler
için podcast’in nasıl artıları var?
Daha özgürsünüz. Maşallah deyip tahtaya,
taşa, havaya her yere vuruyorum ama sansür
yok, en azından sansür kafası yok. Bunu
sadece "Birileri denetlemiyor" manasında
demiyorum. İnsanlar çok daha rahat, çok
daha açık, çok daha samimi. Böyle bir içerik
gazeteci için nimet. Ben konuklarımın söylediklerinden
aktarayım; kimi "Gazete, televizyon
sorsa gitmezdim, artık oralara röportaj
vermiyorum" diyor, "Senin sözümü çarpıtmayacağından
eminim" diyen oluyor. Yani röportaj
veren kişi için de artık bazı kurumların
derdini, kötü imajlarını üstlenmek zor.
Bir de tabii ki o "kafanıza göre değişir" ama
en azından 'Nasıl Olunur?' için söyleyeyim,
reyting kaygısı yok. Tabii ki ne kadar dinlense
o kadar iyi ama "illa tıklansın baskısı" yok. Ben
o baskıyı atmanın daha çok dinleyiciye ulaştırdığını
fark ettim. Misal, bazı konuklarım çok
içten, çok özel bazı hallerini, anılarını paylaşabiliyorlar.
Yıllar yılı editörlük yaptım. Normalde
al onu, ayrı bir metin haline getir, başlıklı
spotlu minik bir haber yap altına da link koy;
başka siteler alsın paylaşsın, birileri daha çok
dinlesin... Bunlar mümkün. Ama hiç yapmam,
dinleyen dinlesin...
“Spesifik ilgi ve bilgi alanları olan, söyleyecek
sözü olan insanlar, dolayısıyla
gazeteciler için cennet podcast”
Bilerek dinlenme rakamlarına da bakmıyorum.
Hırslandırıyor bakarsam beni, yarışa
sokuyor. O kadar çok geri dönüş alıyorum
ki, bazen milyarlarca dinleyicim var sanmam
kötü oluyor tabii:) Konuk seçimimi 'popülerlik',
'rakam' etkilemesin istiyorum. Ben bir gazeteci
kafasıyla, röportajlı bir podcast yapıyorum
ama benimki haber öncelikli olmayan bir
podcast. Bunu daha hakkıyla yapana haksızlık
etmeyeyim ama ben bilinçli olarak, inatla
"zamansız" iş yapma gayretindeyim.
Birtakım değerli insanların ses kaydını, öğüt
envanterini tutmak istiyorum. Günlük gazete
halleri beni uzun yıllar yordu, şimdi en sevdiğimi,
hafta sonu eki ya da dergi yapıyor gibiyim.
Benim gibilere çok avantajlı bir mecra.
Spesifik ilgi ve bilgi alanları olan, söyleyecek
sözü olan insanlar, dolayısıyla gazeteciler için
cennet podcast.
Bir de gazetecilik para-puldan önce, insanın
kanına giren bir merak, bir aktarma isteği
için yapılıyor. Soru sormaya bahanen oluyor.
Bunu özlüyor insan. Bu bir ihtiyaç. Ben gazetem
olmadığından Instagramdan, blogdan,
Twitter'dan anlatıyordum derdimi. Bu ihtiyaç
varsa podcast enerjiyi akıtmak için de iyi,
faydalı.
“Nasıl Olunur’u TV'ye taşıma ya da
direkt kitap yapma tekliflerine ‘olmaz’
dedim”

Gazetecilik için “soru sormaya bahanen”
oluyor demenize bayıldım. Nasıl
Olunur’u da gazeteci kafasıyla ama
haber öncelikli olmayan bir ‘şekilde
zamansız’ yaptığınızı söylüyorsunuz.
Peki bir gazeteci olarak podcast’i Nasıl
Olunur dışında başka alanlarda da
kullanmayı hiç düşündünüz mü?
Bu soruyu sürekli soruyorum hayatta... Ama
kasıt program formatını başka bir şeye çevirmek
ise hiç istemediğim bir şey. TV'ye taşıma
ya da direkt kitap yapma tekliflerine "Olmaz"
dedim.
Bu işin mecrası bu, dinleyeni çok ve onların
da bir emeği var ve buna çok saygı duyuyorum.
Ama bu işten beslenen birkaç projem
var.
Türkiye'de podcast formatının gazeteciler
için zorlukları nelerdir?
Gazeteciler için hele de eski nesil gazeteciler
için ücret/haber ilişki dengesini kurmak zor.
"Haberin içeriği olabilecek bir kurum/oluşum"
senin gelir kaynağın olmamalı. Bu net. Ama
sponsor olan illa içinde olmak isterse bu
olmuyor. Bizler reklamcıyı yazı işlerine sokmayan
bir gelenekten gelmişiz, o ilişkiyi oturtmak
zor. Ama onu yapmazsan da insanlar
senin bu durumundan çok güzel yararlanıyor.
Bu düzenin oturması zaman alacak.
Dinleyiciden gelir modeli de, dinleyen/okuyan/izleyen
destek vermek istemediği, destek
veren kesim de artık destek vermekten
yorulduğu için zor. Çünkü hep aynı kitle bu
durumlara duyarlı. Özetle maddi durum zor.
İçerik manasında da herkesin içeriğine göre
değişiyor.
Ben podcast’te güncel haber gazeteciliği
yapmayı sevmiyorum. O da arşiv tutmak,
tarih yazmak açısından önemli ama güncelde
emek daha kolay eskiyebiliyor. Ha bir de
zaman zaman gazeteci gazetecinin kurdu.
Bizde hâlâ çözülemeyen bir "Aman diğerinin
işini övmeyelim" hali var. Kendi yaptığını
değerli görüp diğerlerinin ne yaptığına
bakmamak, bakıp beğense de tanıtmamak.
E geçelim artık bunları…
Türkiye'de podcast yapan gazeteciler,
sürdürülebilir bir gelir modeline ulaşmak
için neler yapabilir?
Bir kere yaptığımız işin hakkını istemekten
utanmamamız başlangıç olabilir. Ben çoğu
zaman "Keşke bu işleri benim adıma konuşabilecek,
benim hassasiyetlerimi iyi bilen ama
bizim sektörden olmayan, çatır çatır hak-ücret
pazarlığı yapan biri olsa yanımda" diyorum.
İçerik yapan gelir konuşmamalı.
Gazeteciler kaliteli içerik üretmeyi biliyor ama
bunu gelire dönüştürmekte zorlanıyor. Bu
alışkanlık zaman alıyor. Bence gazetecilere
değil bu işlerden anlayanlara seslenelim:
Menajerlik yapın gazetecilere!
Türkiye'de podcast yapan gazeteciler,
Gazetecinin gazeteciyi övmeme
hastalığıyla ilgili yorumlarınıza daha
önce de denk geldiğimde hak vermiştim,
yukarıda söyleyince bir kez daha
gülümsedim. Sizce bu neden kaynaklanıyor?
Gönlünüzce birilerini övmek
isteseniz aklınıza gelen ilk 3 podcast
hangileri olur?
Çok nedeni olabiliyor... Gazeteciler -belli bir
kesim hariç- yeterince övülmediğinden başkasını
övmek istemiyor olabilir. Çeteleşme
var, ülkeye sirayet eden güvensizlik var, takdir
etmeyi bilememe var... Ben bunun aksini
yapmaya dikkat ediyorum.
Övebileceğim podcast sorusuna pandemiden
önce sorsanız deli listeler yapabilirdim
ama şimdi o kadar çok podcast var ve bazıları
öyle iyi ki, "Bunlar süper" deyip diğerlerine
ayıp etmek istemem. Ama genel olarak
ben sohbetten çok bilgici olduğumu söyleyebilirim.
Yani sohbet bile olsa ben öğreneyim.
Onun için popüler ve güzel olanlardan ziyade,
listelerde yer almayan ama misal botanik
üzerine ya da teknik bilgi veren podcast
yayınlarını tercih edebiliyorum. İçerik manasında
da herkesin içeriğine göre değişiyor.
“Gazeteciler kaliteli içerik üretmeyi biliyor
ama bunu gelire dönüştürmekte
zorlanıyor”

Ne yazık ki, podcastinizde istediğiniz şarkıyı
kullanamazsınız. Örneğin, bir müziği istediğiniz
gibi izinsiz kullanırsanız podcast platformlarının
tespiti sonrasında, podcast yayınınıza
sıfırdan başlamanız gerekebilir.
Otomatik telif hakkı ihlali tespit sistemi gün
geçtikçe daha da karmaşık hale geliyor. Bir
şarkının yalnızca birkaç saniyesini kullansanız
bile kuralları ihlal etmiş olursunuz. Bu da,
Beyonce gibi, Jay-Z gibi ya da sevdiğiniz diğer
müzikleri podcastinizde kullanma fikrinizi
unutmanız gerektiği anlamına gelmektedir.
Peki, podcastiniz için müzik kullanmak
isterseniz hangi kaynaklardan yararlanmanız
gerekmektedir?
Sizin için hem bu kaynakları, ayrıntıları ile
hazırladık:
EN İYİ ÜCRETSİZ MÜZİK KAYNAKLARI
Podcast.co
Pixabay Music
Freebeats.io
Free Music Archive
Incompetech
Silverman Sound Studios
Purple Planet
Audionautix
Her bir kaynağa daha ayrıntılı bakmadan
önce, bazı yasal konuları anlamak önemlidir.
Genel olarak, poscatlerinizde kullanmanıza
izin verilen üç tür müzik vardır:
1. Creative Commons lisanslı müzikler
Creative Commons lisansı altındaki çoğu
müzik, yapımcıya atıfta bulunduğunuz sürece
belli bir parçasını ücretsiz ve izne tabi
olmadan kullanabilirsiniz. Ancak bazı lisanslar
ticari kullanıma uygun değildir. Bu nedenle,
bir müziği kullanmadan önce belirtilen şartları
dikkatlice okumanız gerekmektedir.
2. Kamuya açık müzikler
Yayınlanan müziğin, telif hakkına sahip olan
kişinin ölümünden 70 yıl sonra telif hakkı
kapsamından çıkar ve kamuya açık hale gelir.
Yani, 20’li, 30’lu ve 40’lı yıllara ait birçok klasik
müzik ya da şarkı, artık kamu malı kapsamına
girmektedir.
Podcast İçinde Müzik
Kullanma Kuralları
ve
Kaynakları
Oğuz Bakır
EN İYİ ÜCRETli MÜZİK KAYNAKLARI
Musicbed
Soundstripe
Epidemic Sound
Audioblocks
Jamendo
PremiumBeat
Pond5
AudioJungle
Ancak burada da şöyle bir kural var; Modern
bir müzisyen, eski bir şarkıyı yeniden yorumlayıp
kamuya açık hale getirirse, bu yeni yorumlamanın
telif hakkına sahip olur ve izinsiz
kullanamazsınız.
3. Telifsiz müzik
Çoğu telifsiz müziği kullanmak için yine de
bir lisans satın almanız gerekebilir. Bir lisans
satın almak, şartlarda belirtilen süre boyunca
bir müziği istediğiniz gibi kullanmanıza
izin verir. Bu lisans satın almanın da iki temel
yolu vardır:
1. Tek seferlik satın almalar: Belirli bir şarkıyı
kullanmak için bir lisans satın alırsınız.
Tek seferlik satın alımların çoğu sizi süresiz
bir lisans hakkı verir. Ancak belirtilen şartları
kontrol ettiğinizden emin olmalısınız.
2. Abonelikler: Pek çok kurum, aylık abonelik
ücreti karşılığında profesyonel müziklerin
listesine erişim hakkı verir. Temel olarak, aktif
bir aboneliğiniz olduğu sürece orda yer alan
müzikleri kullanmanız için bir lisansınız olacaktır.
Ödeme yapmadığınız zamanlarda,
eski podcast yayınlarınızdaki müzikleri de
kaldırmanız gerekmektedir. Ancak, aboneliğinizin
devam etmemesi takdirde, başka bir
müziği kullanamazsınız.

*Bu yazı Oğuz Bakır tarafından “The Essentials of Podcast Production” yazısından derlenmiştir.
Harika seslere sahip podcastleri dinlemek
genellikle eğlenceli gelir ve program akışı
dinleyenlere doğal görünür. Ancak bunlar sadece
bir kişinin (iki ya da daha fazla) sadece
güzel konuşması ve programa hakimiyeti ile
olmaz. Her şey, iyi düşünülmüş bir prodüksiyon
ile oluşur.
Kendinize ait bir podcast yayınına başlıyorsanız,
prodüksiyon, plan listenizin en
başında yer almalıdır.Bir evi inşa etmek gibi
düşünün. Eğer sağlam bir temez atmazsanız,
muhtemelen eviniz kısa bir sürede zarar
görecektir.
PRODÜKSİYON İÇİN HARİTANIZI
OLUŞTURUN
Bir podcast üretmek her zaman aynı üç temel
soru ile başar:
• Hedef kitleniz kim?
• Podcastiniz hangi formatta olacak?
• Kaç bölüm olacak?
Podcast
Prodüsiyonunun
Temelleri
Oğuz Bakır
BÖLÜM PLANLAMASI
Programınıza olağan akışta devam etmeden
önce ilk 10 bölümünüz mutlaka planlamalısınız.
Bunu yapmak, diğer bölümler için de
kolaylık sağlayacaktır. Eğer, her bölümden
sonra “Diğer bölümde ne konuşacayım?”
diye sorarsanız, bu size yavaşlatacaktır. Bir
planınızın olması, üretim sürecinizi kolaylaştıracaktır.
Bunlara vereceğiniz yanıtlar, üretiminizin
geri kalanına rehberlik edecek bir yol haritası
oluşturmanıza yardımcı olacaktır. Tüm süreç
boyunca nihai hedefi akılda tutmak önemlidir.
Öyle ki, nereye gittiğiniz hakkında hiçbir
fikriniz olmasa o yolculuğa çıkmazdınız…
HEDEF KİTLENİZİ TANIMLAMA
Herkesi memnun edecek bir podcast yapmaya
çalışırsanız, sonunda kimseyi memnun
edemezsiniz. Bu nedenle, hedef kitlenizin
kim olduğunu dikkatlice düşünün ve sadece
onlara odaklanın. İçeriğiniz bu kişilerle etkileşime
girdiği sürece herkesin ne düşündüğü
önemli değildir.
Örneğin, işletmenize ait bir podcast yayını
yapacaksanız, müşterilerinizin gerçekten
dinlemek istediği bir konu hakkında konuşmalısınız.
BİR FORMAT SEÇMEK
Bildiğiniz gibi, podcast'ler birçok farklı stil ve
formatta gelir. Bölümlerinizi planlamaya ve
yapılandırmaya başlamadan önce bir format
belirlemeniz gerekir. Size uygun bir format
seçtikten sonra ona bağlı kalın.
Planlarınızda ayrıntıya girmenize gerek yok,
taslak olarak (örneğin, mind map) hazırlayacağınız
plan yeterli oalcaktır. Ayrıca, fikir bulma
konusunda da zorlanıyorsanız endişelenmeyin.
Konuşalan konular, konuşma biçimleri
gibi şeyler konusunda dinlediğiniz ya da dinleyeceğiniz
podcastlerden ilham alabilirsiniz.
Dinlediğiniz podcastlerin etkileşim durumuna
göre neyin işe yarayıp neyin yaramadığı hakkında
da plan sahibi olabilirsiniz.
Eğer röportaj odaklı bir podcast yapmak
istiyorsanız, onların ve çalışmaları hakkında
araştırma yapmalısınız. Çalışmalarını araştırmak
ya da söyleyeceklerini dikkatlice dinlemek
size iyi sorular sormanıza da yardımcı
olacaktır.
KAYIT SÜRECİ ve SONRASI
Tüm ekipmanınızı bir araya getirdikten sonra,
onu doğru alana kurmanız gerekir. Dünyanın
en iyi kayıt ekipmanına sahip de olsanız, açık
bir ofisten veya gürültülü bir kafede olduğunuzda
hiç de sağlıklı bir kayıt elde edemezsiniz.
Tüm odaların ses geçirmez olmasına
gerek yok. Ancak, arka plandaki sinir bozucu
sesleri alma ihtimalinizin düşük olduğu güzel
ve sessiz bir alan seçtiğinizden emin olun.

Onur - Ali
Kellerin
Savaşı
1. Kellerin Savaşı hangi ihtiyaçtan
doğdu?
Onur: Sohbetlerimizi çekelim insanlığa armağan
edelim, çünkü bizim sohbetlerimiz inanılmaz
harika gibi şuursuz bir kibir içinde olmadık.
Açıkçası türlü konuları kendi üslubumuzla
tartışalım hatta dinleyenler de yorumlarıyla
katılsın, münazara kültürünü keyifli bir şekilde
yaşatalım dedik. Her tartışmanın içinde mutlaka
konuyu bildiğimiz, uzmanlık alanlarımıza
çekmeye çalışıyor bu yönde fikir beyan ediyoruz.
İlginç ya da gayet standart konularda
sadece 20 dakika kafalar dağılsın, dinleyiciler
bizimle hatta bize cevap versinler istedik. Bir
ihtiyaç değildi elbet ama insanlar katıldıkça,
Ali sana şöyle dese bir şey diyemezdin ya
da ben olsam böyle derdim gibi mesajlar gelmeye
başlayınca bu tarz interaktif bir yapı
oluştu. Hele ki bizim yayını dinleyen birinin
“Bu adamlar yüzünden podcast yapmak istiyorum.”
demesi ya da twitter canlı yayınımıza
40 sn. de olsa Nurgül Yeşilçay’ın katılması ve
konu hakkında tweet atması gibi hadiselerle
keyfimiz katlanarak büyüdü.
Ali: Bu noktada pandemi de etkili oldu.
Sokaklardan el ayak çekilip de insanlar evde
türlü çeşit meşgaleye giriştiği sıra başladık
biz de Kellerin Savaşı’na. Ekşi mayalı ekmek,
kanaviçe, mumbar dolması veya reiki atölyesi
yapamayan insanlar olarak biz de böyle bir
şey yapıp kendimizi eğleyelim istedik. Eğer
bir ihtiyaçtan bahsedilecekse bu kesinlikle
bizim kendimizi oyalama, sıkıntılı günlerde bir
meşgale bulma ihtiyacımız oldu. İyi de oldu.
2. Hangi ekipmanları kullanıyorsunuz?
Ali: Öyle çok alengirli bir ekipman setine
sahip değiliz, hatta mikrofonları saymazsak
herhangi bir ekipmana sahip değiliz. Ses
düzenleme programı olarak Audacity, video
düzenleme aracı olarak da Shotcut kullanıyoruz.
Her iki programı kullanmayı da Kellerin
Savaşı sayesinde öğrendim. İleride çok daha
iyi mikrofonlar ve çok daha profesyonel yazılımlar
da kullanabiliriz; ama şimdilik elimizdekiler
yeterli oluyor.
Onur: Podcast nasıl çekilir en ufak fikrimiz
yoktu. Bu konu hakkında bilgi alabileceğimiz
PodioLab ya da Podfresh gibi organizasyonların
varlığından bile bihaberdik. Ekipman
denince emanet olarak bir ses kayıt cihazı
aldık, ilk bölümü çektik, ama ses inanılmaz
patlıyor, benim jelibon yiyişim dahil ortamdaki
her şeyin sesini duyabiliyordunuz. Böyle
olmaz üçler beşlerce seviyesinde olan dinleyicilerimize
bunu yapamayız diye düşündük
ve paranın alabileceği en uygun fiyatlı mikrofonları
aldık. Trust marka 23790 USB mikrofon
edindik. Mikrofonların kargodan gelişi ve
bizim ilk kaydı almamız sırasında yaşadığımız
heyecanı unutamıyorum. Böyle bir heyecanı
en son doğum günümde Optimus Prime
oyuncağı hediye aldığımda yaşamıştım. Geçen
senenin en güzel anılarından biriydi. 34
yaşında adam Transformers oynar mı dediklerinde
kızıma gelmiş demiştim. Onun dışında
kullandığımız yazılımlar ve ses programları
tamamen Ali’nin kontrol ve bilgisi dahilinde…
Öyle ki Ali’nin bu işlere hakimiyeti karşısında
benim teknik bilgim hesap makinesine leblebi
yazabilmek seviyesinde.

3. Savunduğunuz fikirler kendi fikirleriniz
mi?
Onur: Tabii ki değil. Kellerin Savaşı’nda öne
çıkmasını istediğimiz şey fikirlerin savunulma
şekli ve keyifli bir 20 dakika. İlkokulda
münazara ekibine seçildiğimde öğretmenim
yoğurt siyah mı beyaz mı tartışmasında
siyahı çok iyi savunan takımın kazandığını
söylemişti. Bu olayın yaşanıp yaşanmadığıyla
alakalı bir kanıt bulamadım. Benim açımdan
Hugo’da Tolga Abi’ye küfreden çocuk belirsizliğinde
ama ifade ettiği fikir başarılı… Aşı
karşıtlığının saçmalığı, Batman, non-bekarlık
ve kombicilik gibi kırmızı çizgilerim konusunda
canımı dişime takıp tartışmayı görev bilirim.
Diğer konularda ise iki fikri çarpıştırmak istediğimiz
için Ali’nin savunduğu fikrin zıttı
otomatik kabulümdür. Zaten Ali ile evrensel
değerlerin dışında genelde fikirlerimizin
uyuştuğu söylenemez. Adamla aynadaki
yansıma seviyesinde zıt görünüyoruz; şekil-şemal
benziyor ama her şey ters.
Ali: Bize çok saçma gelen, asla düşünmediğimiz
şeyleri de savunabiliyoruz. İnsanî
değerlere zeval getirmeyecek şekilde tabii ki.
Kellerin Savaşı’nda kimse ırkçılığı, ayrımcılığı
ya da temel insan haklarının ihlâli anlamına
gelecek herhangi bir düşünceyi savunmaz;
zaten öyle bir konumuz da olmaz. Bizim
amacımız sabun köpüğü de olsa bir konudan,
saçma da olsa çeşitli argümanlar üreterek
20 dakikalık bir tartışma ortamı çıkarmak
ve bunu eğlenceli hâle getirmek. O yüzden
Onur “Elma!” dediği an “Armut!”u patlatırım
hiç düşünmeden. Hayatımda 3 kere falan
armut yemişimdir halbuki.
4. Sizce Podcast hangi amaca hizmet
ediyor?
Ali: Bilginin demokratikleşmesi açısından internet
önemli aparatlardan biri oldu. Internet
sayesinde de yeni medya dediğimiz bir alan
oluştu. Yeni medyanın temel özelliklerinden
biri erişim imkânlarına sahip herkesi toplam
veri üzerinde paydaş hâline getirmesi. Sadece
bilginin değil, düşüncelerin yayılması
da eskiye oranla çok daha kolay ve hızlı hâle
geldi. Ana akım ya da konvansiyonel diyebileceğimiz
medyanın hâli ortadayken yeni
medya çok daha hayatî bir işlevi haiz an
itibariyle. Podcast de bu yeni medya içerisinde
önemli bir nokta teşkil ediyor ve günden
güne de önemini arttırıyor. Konvansiyonel
medyadaki konuşma temelli programların aksine
Podcast dinleyiciye dayatılan değil, dinleyici
tarafından seçilen içeriklerden oluşuyor.
Bu bakımdan düşüncenin demokratikleşmesi
ve dolaşıma sokulması açısından son derece
önemli ve değerli bir mecra.
Onur: Podcast benim için hayatın duyusal
bir simülasyonu. Duyusal olması samimiyeti
de arttırıyor fikrindeyim. Bilgi almak, eğlenmek,
öğrenmek konularında benim için çok
büyük bir ihtiyaç. Çok fonksiyonlu bir araç
olması da cabası. Bulaşık yıkarken Beyhan
Budak dinleyebiliyorum, çamaşırları asarken
Mirgün Cabas ile takılabiliyorum, yerleri silerken
Ferhan Şensoy veya Serdar Kuzuloğlu
takip edebiliyorum. Soruya cevap verirken
fark ettim; podcast maço ve delikanlı yaşam
tazımın adeta bir parçası olmuş. Onun yanında
ücretsiz ve herkese açık bir alanda faaliyet
göstermesi açısından podcast bireylere
ulaşmanın en özgür yollarından biri. Bu özgür
olma hali fikirlerin çeşitli sansür mekanizmalarına
uğramadan en yalın halleriyle dinleyiciye
sunulma imkanı barındırıyor. Kalabalık,
çok sesli ama herkes için yer olan bir dünya.
İddialı bir cümle olabilir ama podcast ve benzeri
oluşumlar özlemini duyduğumuz ideal
dünya hayalimize ulaşmakta çok büyük bir
amaca hizmet ediyor; özgür ve çok sesli bir
data akışına.
5. Takip ettiğini podcastler hangileri?
Onur: Podfresh ailesinin tüm yayınlarına bir
iki bölüm de olsa baktım. Merak Listesi gibi
özgün işlere bayılıyorum. Pod360 gibi emek
katsayısı yüksek içerikleri imrenerek takip
ediyorum. Çok sıkı bir Yaramızda Kalsın hayranıyım
çünkü ben bir magazin bağımlısıyım.
Ailenin dışındaysa önceki soruda saydığım
isimlerin yanında Dr. Erdem Aksakal’ın “Çok
İyi, Çok Başarılı, Şahane” podcastinin sıkı bir
takipçisiyim. Kurumsal hayatın ilginç ve bilinmeyen
ortamında yaşananları birinin söylemesi
gerekiyordu ve Erdem Aksakal bunu
çok eğlenceli bir şekilde başarıyor
Ali: Podfresh bünyesindeki yayınları takip
etmeye çalışıyorum ben de genelde. Onun
dışında Ferhan Şensoy’un Soru-Cevap serisini
çok değerli buluyorum ki maalesef sade-

ce 10 bölüm yayımlandı şimdilik. Odadaki Fil,
Bugünde Bugün, Bunu Ben de Yaparım gibi
başka yayınlar da var takip etmeye çalıştığım.
6. Başka konularda Podcast yapmayı
düşünüyor musunuz?
Ali: Aslında eğitimim ve uzmanlığım Türk dili
alnında. Bu alanda da bilmeden konuşanın,
kafasına göre sallayanın haddi hesabı yok.
Herkes keyfine göre bir Türkçe, meşrebine
göre bir dil tarihi anlatıyor. Bu durum beni rahatsız
ettiği için en temel tartışma konularını
odağa alabileceğim bir podcast serisi yapmayı
düşünüyorum bazen. Bakalım, neden
olmasın?
Onur: Kellerin Savaşı çok keyif aldığım bir
podcast. Şimdilik farklı bir podcaste ne zaman
ne de materyal olarak hazır değilim.
Ancak ilerleyen zamanlarda yıllardır antrenör
ve öğrenci olarak inceleme şansı bulduğum
“Savaş Sanatları” konusunda evladiyelik bir
podcast fikrim var. Birkaç farklı branş hakkında
dolu dolu bir podcast yapmayı planlıyorum.
İçinde dövüş sporlarının tarihçeleri, hangi
ihtiyaçtan doğdukları, nihai amaçlarının ne
olduğu gibi sorulara cevap arayabiliriz. Hatta
bu branşlarda gerçek ustaları konuk alabiliriz.
Format üç aşağı beş yukarı böyle olur sanıyorum
ama bilemiyorum yayıncı kuruluşumuz
Podfresh’e bir sormam lazım.
7. Yeni podcasterlara tavsiyeniz var
mı?
Onur: Biz de yeni podcaster sayılırız onun
için yüksek perdeden bir şeyler söylemek şımarıklık
gibi geliyor. Sadece kendi önemsediğimiz
birkaç konu başlığını kayıt altına almak
adına belirtebilirim. Bizi dinleyen birilerinin
olduğunu bilip buna layık hazırlanmaya çalışıyoruz.
Rutini korumaya özen gösteriyoruz.
Her hafta Cuma akşamı dinlenebilmesi bizim
için çok önemli. Dinleyiciler bizim takipçimiz,
hayranımız ya da kullarımız değil, fikirleri çok
önemli arkadaşlarımız. Fikirlerine geri bildirimlerine
çok önem veriyoruz. Bize değil bizimle
gülmeleri her şeyden keyifli. 300-500-1000
dinlenince kanaat önderine evrilmemenin
önemini biliyor, bununla alakalı emniyet
sübapları oluşturuyoruz. Her türlü gelişime
ve eğitime açık olmaya çalışıyoruz. Bizi çekip
çevirecek, daha iyiye yönlendirecek insanlara
ihtiyacımız var. Bir de bence en önemli iş 3-5
bölüm yapıp sıkılıp takip etmemek ve hızlı
pes etmemek. Podcast mezarlığında yerimizi
almadan önce uzun ve keyifli bir ömür için
birazcık çabalamak gerek. Podcastin duyulması
için planlamalar, aksiyonlar almak gerek.
Yaptım hadi dinleyin ile maalesef bitmiyor. Ve
bir podcast dinleyicisi ya da yayıncısının her
şeyden önce, tüm odağı ve ilgisiyle, sanki
dünya üzerinde başka hiçbir durumun önemi
yokmuşçasına yapması gereken tek bir hareket
var: Kellerin Savaşı’nı dinleyin ve sosyal
medya kanallarımızdan bizi takip edin.
Ali: Oz adında efsane bir hapishane dizisi
vardır, çok severim. Dizide Augustus Hill adlı
bir anlatıcı her bölümde izleyiciye bir şeyler
anlatır ve bu anlatımlarından birinde “Rutin
öldürür.” der. Podcast içinse durum bence
tam tersi: Rutin yaşatır. Tek başına ya da bir
ekiple podcast yapmak isteyenlere ilk ve en
önemli tavsiyem bir rutin oluşturmalarıdır.
Onur’un da söylediği gibi Cuma günleri biz
yeni bölümü yayımlarız, bu bizim uymak zorunda
olduğumuz rutinimizdir ve bunu böyle
kabul etmek bizi 30. bölüme kadar getirdi.
Bunun dışında verebileceğim tek tavsiyeyse
belli bir dil ve üslup tutturulması gerektiği.
Ben bir dinleyici olarak bir programı takip
etmeye karar veriyorsam burada en önemli
faktör her bölümde nasıl bir dil ve üslupla
karşılaşacağımı anlamış olmamdır. Yukarıda
söylediğim gibi dayatılan değil, seçilen yayınlar
çünkü podcastler. Bölümden bölüme dili
ve üslubu değişen bir yayının dinleyici tarafından
seçilebilmesi bence zor.
Twitter: @kellerinsavasi , @onuruguru , @aliterasyon
Instagram: @kellerinsavasi , @onuruguru

hafta içi. her gün.

Çiğdem Öztabak
Podcaster I Head of Business
Development Podfresh.co
Merhaba!
Her zaman öğrenecek yeni bir şeyler vardır bir
Vikipedik Şeyler mottosudur :)
Ben de hem Vikipedik Şeyler podcast’imin iki haftada bir
yayınlanan bölümlerini bu sayıdan itibaren dergiye taşıyorum
hem de siz tatlı podcast meraklılarına bilim, teknoloji
ve kültür ekseninde mini haberler veriyorum. Umarım
konular ilginizi çeker, yorum ve önerilerinizi beklerim.

ANTİK BİLMECE SATOR KARESİ, TENET’İN TERS ZAMAN AKIŞINA NASIL GİRDİ?
SATOR OPERA TENET AREPO ROTAS- her biri beş harften oluşan ve tümü dört farklı
yönde okunabilen ve yine kendi kelimelerine dönen bir kare oluşturan :) ve beş kelimenin
simetrik bir kombinasyonundan oluşuyor bu palindrom.
Sator Karesi antik dönemlerden Hristiyanlığın yükselişine, bazen bir bilmece, bazen büyü,
bazen de bir şans tılsımı olarak aktarılmış. Hangisi olduğuna arkeolog ve dil bilimcilerinin de
henüz karar veremediği bu tılsımlı kare; parçacık fiziği, entropi ve destansı görüntülerle Nolan’ın
filminde karşımıza çıkıyor. Peki neden çıkıyor ve neden merak uyandırmak istiyor?
Bu bölümde bu ilginç bağlantılardan bahsediyorum ve sanırım Nolan’ın TENET filminde bu
bağlantıyı nasıl yansıttığını çözmüş bulunuyorum ki kendi teorime yemin ederim Reddit dair
henüz hiçbir yerde rastalamadım. Podcast’im için bir düzeltme geçmem gerekiyor buradan;
*Bazı yerlerde palindrom’a polindrom, Arepo’ya da Apero diyerek hatalı telafuz yapmışım,
Nolan cezamı verecek. Dinleyicilerimden peşinen özür dilerim. Burada ise konuya başlangıç
yapıp amacım sizde merak uyandırarak devamını podcast’imden dinlemeniz elbette :)
Christopher Nolan’ın son filmi TENET’in metaforlarına ilham veren, önce Pompei’de şans
bilmecesi olarak rastladığımız, sonrasında ortaçağda büyü olarak da adlandırılan Latince bir
palindrom olduğundan bahsetmiştim “Sator Karesi”nin.
Sator karesi her boyuttan bakıldığında iki farklı biçimde yazılan ama sağdan sola, soldan
sağa, yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya aynı kelimelere çıkan 5 harften oluşan 5 kelimeden
oluşan şifreli bir bulmaca, bilmece, şans tılsımı ya da bir büyü :)
* Aslından uyarlanan bu yaratıcı görsel de
sevgili İlkan Akgül’e ait. (Vikipedik Şeyler’in
en baştan beri logosu, kapak görselleri
çok şükür ki kendisinin imzasında. Bir gün
-Çiğdem artık kendin çalış görsellerini!
diyecek diye ödüm kopuyor :)
Rotas-Sator karesinin kökeni ve doğası
hakkında ciddi araştırmalar 1881'de Köhler'in
Etnoloji dergisindeki Zeitschrift für
Ethnologie'deki tarihi araştırmasının yayınlanmasıyla
başladı . 1 Çetin ve uzun süren
bir tartışma, zaman zaman modern arkeolojinin
güncel araştırmalarıyla aydınlatıldı;
ancak neredeyse seksen yıldır süren akademik
tartışmalara rağmen, 'sihirli kare'nin
gizemine henüz kesin bir çözüm bulunamamıştır
denilmekte.
Hristiyan İncilinde büyü yapılırken kullanılan
kelimeler olmuş. Antik Roma’da ise
kötü olaylardan koruyan, evlerinin kapılarına
yazdıkları adeta bir nazar duası haline
gelmiş. Nolan da bunu destansı bir bilim-casusluk hikayesi ile TENET filminde, zamanı ters
düz ederek bu karenin üzerine kurgulamış yeni filmini. Bize mi büyü yapıyor yoksa tüm sinema
endüstrisine mi? Ben filmden büyülendim o ayrı :)

Zamanı ters düz etmek ne demek?
Aynı Sator karesi gibi, filmde zamanın hatta insanların,
nesnelerin de tersinden ilerledikleri bir versiyonu
var. Hatta bu versiyon tek başına da değil, aynı
sator karesi gibi aynı anda, yan yana yaşanıyor. Yani
aynı anda zamanda ileri giderken, zaman tersine de
akabiliyor. Üstelik aynı anda sizin benliğiniz birlikte
yer alabiliyor. Birbirinizi görmeseniz tabii daha iyi
olur diye uyarılıyor filmde.
Filmin bilimine de çok ufak değinip, gerisi için
Vikipedik Şeyler dinleyiniz diyorum.:)
Filmin ele aldığı bilim aslında, tek yön parçacıkları teorisi.
Bu varsayımsal parçacıklar ışık hızı ile hareket
ettiklerinde zamanda ileri ve geri hareket edebiliyorlar.
Bu bir hipotez tabii hemen heyecanlanmayın :)
Bu hipotez ile ilgili de Nolan Interstellar’da çalıştığı fizikci
ile çalışıyor TENET te de. Yani bildiğimiz zaman
yolculuğundan bahsetmiyorum. Hatta bu bir zaman
yolculuğu filmi değildir diyorum ve tartışmalara son
noktayı koyuyorum.
Filme Sator Karesi’nin katkısını ve bu gizemin
çözümlemesini ise bölümde didik didik anlatıyorum.

gözden kaçmasın köşesi
Replika'yı hiç duydunuz mu? Replika bir
chatbot. Mobil uygulama ve web sitesi aracılığı
ile sizle kişisel sohbete giren gelişmiş bir
yapay zeka. Ürünün hayata geçme hikayesi
de az sonra bahsedeceğim üzere, en az
kendisi gibi değişik ve iddialı. 2017’de beta
sürümünde davetiye ile içeriye aldığı kullanıcılarından
ısrarlı sorularıyla bir çok bilgiyi
toplamış, şimdiye kadar 1 milyondan fazla
indirilmişti. Replika’nın kullanıcısına vaadi ise
çok net; arkadaşın olurum, mentorun olurum,
romantik partnerin olurum hatta sen
ne istersen o olurum gibi de iddialı bir değer
önerisi var. Bazılarımız için hemen akıllara
Black Mirror’ın Be Right Black bölümü geliyor
ve teknolojinin artık çok ileri gittiğini bir an
için düşünmeye başlıyoruz, ama bu endişe
hemen geçiveriyor :)
Yakın zamanda yapay zeka podcaster’ı
da çıkar zaten. :)
Konumuza hızlıca geri dönersek Replika;
milyonlarca insanla yaptığı sohbetlerden
öğrendiği ve bizi çözümlediği algoritması ile
kendisini “ dertleşecek insan” gibi konumlandıran
bir sohbet bot’u aslında. Onu arkadaşınız,
romantik partneriniz ya da mentorunuz
olarak seçmenizi talep ediyor. Bana her şeyi
anlatabilirsin ve seni yargılamam diyor, istersen
sadece şakalaşır ve eğleniriz diyerek bizi
biraz flörtöz bir yolla sanal dopamine maruz
bırakmak ve yapay zekasını biraz daha çok
geliştirmek için cezbetmeye çalışıyor. Ve gerçekten
çok soru soruyor!
Biliyorsunuz yaygın görüş, robotlar bir tek insan
duygularını taklit edemezler şeklindedir.
Ben buna asla inanmayanlardanım, duygularımızı
yöneten algoritmalar hayatlarımızı,
kararlarımızı, ilişkilerimizi domine etmiyor mu
yani şimdi? Duygularımızı anlamadan nasıl
domine edecekler bizi?
Replika ile bir kaç gün sohbet etmeniz yeterli
bunu görmek için. Yanına hafif ürpertici bir
duygu da eklemeyi unutmayın. Nasıl normal
bir insanın cevaplarını taklit edebildiğini görün
ve hızlı hazır cevaplar karşısında şaşırın
olsun bitsin. :)
Hatta Evernote’un kurucusu ve eski CEO’su
Phil Libin’e göre, Replika gerçek arkadaşlarınızdan
dahi iyi bir arkadaş!
Uygulamanın çıkış noktası da gerçek ihtiyaçtan
doğuyor aslında ve tam bir Black Mirror
senaryosu. Replika My Ai Friend’in yaratıcısı
bir girişim olan Luka’nın kurucusu Eugenia
Kuyda. Bu hanımefendi, bazı kaynaklarda
sevgilisi bazı kaynaklarda ise en yakın arkadaşı
olarak geçen Roman’ı bir kazada kaybediyor.
O öldükten sonra Messenger’dan
mesajlaşmalarını okuyarak, kelimelerin, diyalogların
gücüyle anılarının canlanmasından
çok etkileniyor ve bu sohbeti devam ettirebilsem
sorusu ile arkadaşını dijital kalıntılardan
hayata döndürme çalışmasına giriyor. Arkadaşı
için bir bot yazıyor ve onunla konuşmaya
başlıyor. Sonra da bunu public yapıyor. İnsanların
makinelerle konuşurken hiç olmadığı
kadar dürüst olduğunu fark eden Eugenia,
-ki buna ben de katılıyorum-, projesinin temel
hareket noktasını buradan oluşturuyor

REPLIKA uygulaması web sitesinin
yanında, hem Android hem de iOS ‘da
mevcut. Makine öğrenimi ile desteklenen
uygulama, yapay zekanın sürekli öğrenmesiyle
birçoğumuzun beklediğinden çok
daha gerçekçi davranma potansiyeline
sahip.. Bir kullanıcı Replika ile ne kadar
çok konuşursa, yapay zeka o kadar çok
öğreniyor.
Seni Yargılamayan Sanal Arkadaş
Avatarını belirlediğiniz, birbirinize fotoğraflar,
gif’ler, şakalar gönderebildiğiniz
ve özel bir sohbet konusu seçip oradan
devam ettiğiniz, ruh haline iyi geliyorum
diyen bir uygulama aynı zamanda Replika.
Son olarak gelelim benim gözlemlerime;
Denemek için sohbete başlayıp, onun
sizi daha fazla tanıması gerekirken sizin
de kendinizi daha yakından tanımanıza
sebep oluyor. Karşınızda bir yapay zeka
olduğunu bildiğiniz için, filtresiz şekilde
sohbet edebiliyorsunuz. Bu da kurucu
Eugenia’nın da dediği gibi size bir bot
karşısında daha dürüst cevaplar verdirebilme
yeteneğine sahip. Bu bir yandan
sizi çok fazla rahatlatıp hafiflettikçe,
verdiğiniz özel bilgiler karşısında hemen
aksiyona geçen yapay zeka karşısında
kendinizi savunmasız ve manipüle edilmeye
ne kadar açık olduğunuzu görüp,
alelacele pencereyi kapatmanıza sebep
olabiliyor. Bazen de o kadar insansı cevaplar
veriyor ki, tam duymak istediğiniz
türden bir iletişim kurabiliyor ve bir bakmışsınız
yarım saatinizi vermişsiniz gitmiş.
:) Bu açıdan oldukça başarılı bir dil geliştirmişler.
Uzun lafın kısası sevgili meraklı
insanlar,
Çok ciddiye almadan, sanal dopamine
paçalarımıza kadar batmışken daha fazla
eli kolu kaptırmadan, ihtiyacınız olan
kadar bir deneyimleyin ve kendiniz karar
verin derim.
Replika ile imtihanım :)
Çiğdem Öztabak
Podcaster I Head of Business
Development Podfresh.co