Sayý 11 Mart 2002 www.dem-ajans.de ÝLAN 14 redaktion@dem-ajans.de sayfa www.dem-ajans.de Als Beigeschmack bieten wir Ihnen auch Getränke an! Preisliste: Erwachsene 5,-/Std. Sch+ler 4.-/Std. Öffnungszeiten: täglich 9:00 bis 24:00 1 NÝSAN 2002‘DEN ÝTÝBAREN BAYÝLERDEYÝZ! Artýk sizinde bayilerde <strong>bir</strong> gazeteniz var.... Sie können das alles bei uns zu angemessenen Preisen geniessen Ihn. A. Akgün Özel telefon görüþmeleri için odalarýmýz vardýr Tel: 0231 98 12 840 Fax: 0231 98 12 84 22 Händy: 0173 270 62 78 BORSIGPLATZ 12, 44145 DORTMUND
Sayý 11 Mart 2002 www.dem-ajans.de SAÐLIK-YAÞAM 15 redaktion@dem-ajans.de sayfa Þeker hastalýðýn sorumlusu batý tarzý diet ve yaþam Can boðazdan gelir düþüncesiyle saðlýðýnýz Dr. Med FAHRETTÝN ADSAY Ýleri yaþlarda ortaya çýkan Diabert 2 türü þeker hastalýðýna daha çok kiþilerin aldýrmazcasýna yedikleri gýda türleri ile yaþam tarzlarýnýn neden olduðu belirlendi. Boston Genel Hastanesi uzmanlarý yaptýklarý araþtýrmada oburluk, hareketsizlik ve yaþlýlýðýn vücudun þekerleri parçalamada kullandýðý hormonu insülini üüretememesine neden olduðunu belirledi. Doktorlar ileri yaþlarda alýnan her kilonun insülin ihtiyacýný artýrdýðý uyarýsýnda bulunuyor. Prostat için alýnan iki bitkisel ilaç yasaklandý Amerikalý hastalarýn prostat saðlýðýný düzene koymak için aldýklarý bazý bitkisel ilaçlarýn ciddi yan etkileri ve sonuçlarý olduðu konusunda Amerikan Gýda ve Ýlaç Dairesi tarafýndan uyarýda bulunuldu. FDA tarafýndan yayýnlanan uyarýda PC SPES adlý herbal ilaçta kanýn pýhtýlaþmasýný çözen Warfarin olduðu SPES adlý ilaçta ise anti exaitey ilacý olan alprazolan bulunduðu belirtildi. Doktorlar bu ilaçlarýn iç kanamalara ve sinirsel rahatsýzlýklara yol açabileceðini belirterek doktorunuza danýþmadan reçetesiz satýlan bu ilaçlarý alýnmamasýný tavsiye ediyor. Çikolata saðlýklý gýda sayýlýr mý? Yapýlan son araþtýrmalar çikolatanýn ayný meyva ve sebzelerde olduðu gibi antioksidant maddeler bulundurduðunu ortaya çýkarmýþtý. Ancak doktorlar çikolatada bulunan bazý maddelerin az alýnmasý durumunda yarar, fazlasýnýn ise zarar olduðunu belirtiyor. Çikolatanýn ana maddelerinden kakou içinde çayda ve sebzelerde de bulunan flavonoidsler olduðu bu maddeninde hücreleri parçalanmaktan koruyan kalp hastalýklarý ile kanser oluþmasýný önleyen <strong>bir</strong> özelliði bulunduðu bildirildi. Anacak doktorlar yerken durmasýný bilemeyen kiþilerin çikolatada bulunan yað ve kalori ile oldukça hýzla kilo alabileceklerine de iþaret ediyor. Kýrýþýklýklarý gideren ilk gerçek ilaç yakýnda 1990 yýlýndan buyana kýrýþýklýklarý gidermede kullanýlan ancak resmen Amerikan Gýda ve Ýlaç Dairesi tarafýndan onaylanmamýþ olan BOTOX yakýnda FDA tarafýndan onaylanarak piyasaya çýkarýlacak. Daha önce kas hastalýklarý için kullanýlmasý yolunda izin verilen ilaç yüzdeki kaslþarýn da kýrþýklýða neden olan harereketlerini yani gevþemelerini önlüyor. Piyasaya sürülecelk olan BOTOX’un <strong>bir</strong> doktorun bürosuunda çok küçük dozlar halinde belirli yerlere enjekte edilmesi gerekiyor. Kýrýþýklýklar 3 veya dört gün içinde tamamen yok oluyor. Bu kýrýþýklýklarýn kaybolmasý 3 ay sürüyor. Yani iþlermin 3 ayda <strong>bir</strong> tekrarlanmasý gerekiyor. Doktorlar küçük <strong>bir</strong> böbrek testi yaptýrmayý tavsiye ediyor Amerikalý saðlýk uzmanlarý 60 yaþýn üzerindeyseniz ve bizim ýrktansanýz yani aralarýnda Türklerinde bulunduðu bazý guruplarda böbrek hastalýðý riskinin yüksek olduðunu ileri sürdü ve bu nedenle enazýndan <strong>bir</strong> test yaptýrmanýzý önerdi. Amerikalý doktorlar <strong>bir</strong> çok kiþinin böbrek hastasý olduðunun farkýnda bile olmadýðýný ancak hastalýklar ortaya ilerlemiþ olarak çýkýnca tedavi yollarý aradýðýna iþaret ederken doktor muayenesinde bile yapýlacak basit <strong>bir</strong> testin yararýna dikkat çekti. Amerikan Ulusal Böbrek Vakfý tarafýndan yapýlan açýklamalarda Doktorunuza kanýnýzdaki creatinine düzeyini belirleyecek <strong>bir</strong> test yapmasýný istemenizi öneriyor. Bu madde genelde idrardan geçtiði anda böbrekleriniziz normal çalýþmadýðýna iþaret ediyormuþ. Doktordan ayrýca idrarýnýzdaki protein testi yapmasýný istenebileceðine dikkat çekerken idrarýnýzda protein bulunmasýnýn böbreklerinizde <strong>bir</strong> hastalýk olduðuna iþaret ettiðini hatýrlatýyor. Yanlýþ besleniyoruz En aðýr ekonomik kriz zamanýnda bile yanlýþ yeme alýþkanlýklarýmýzdan vazgeçemiyoruz. Et türleri, Türk sofralarýnda çoðunlukta baþrolde. Ýster döner halinde, ister þiþte, ister köfte olarak. Ana yemeðin üstüne de tatlý iyi gider tabii. Baklava her zaman olmasa da, kek, muhallebi, pasta veya büsküvi aðzý tatlandýrma görevini de görür. Yanýna da bol þekerli çay veya kahve yudumlanýrsa keyfimize diyecek yok. Saðlýða zararlý Aðzý sulandýran bu yiyecekler kuþkusuz çok lezzetli, ancak ayný zamanda da çok tehlikeli. Türk Kalp Hastalýklarý Kurumu‘ nda beslenme uzmaný olarak çalýþan Sumru Özbay, fazla et yiyenleri uyararak, sýhhatleri için saðlýða zararlý olan bu alýþkanlýklarýndan <strong>bir</strong> an önce vazgeçip, an fazla haftada <strong>bir</strong> kez döner yemeleri gerektiðine iþaret ediyor. Hastalýða davet 45 yaþýný geçenler de, döneri en iyisi akýllarýndan tamamen çýkarmalarý þart Özbaya‘ a göre. Türkiye‘ deki halkýn genel beslenme özelliklerini inceleyen uzman, Türklerin günlük yemeklerin, kolesterol oranýný yukarý sýçramasýna neden olduðunu, dolayýsýyla kalp krizi riskini artýrdýðýný vurguluyor. Özbay bu uyarýsýyla hýzla çoðalan diðer bes- lenme ve diyet uzmanlarýnýn görüþünü paylaþýyor. Hepsinin amacý, vatandaþlarý ikna edip saðlýksýz yeme alýþkanlýklarýndan kurtarmak. Zararlý gýdalar Bu mücadeleye katýlanlarýn arasýnda Ankara Hacettepe Üniversitesi‘ nde beslenme tavsiyelerini içerecek olan <strong>bir</strong> broþürü hazýrlamakla meþgul olan Türkan Kutluay Merdol. Avrupa Birliði‘ nde yol alýrken, ülkenin çaðdaþ beslenme alýþkanlýklarýný gösteren <strong>bir</strong> broþüre ihtiyacý olduðunu düþünen Merdol, Ýstanbul‘ daki meslektaþý Özbay gibi ölçülü yemek yemenin yaný sýra, listedeki menülerde yer alan yað, þeker ve tuz oranlarýný azaltmayý tavsiye ediyor. Bunlarýn yerine meyve ve sebze yenilebilir. Rejim yapmak akla bile gelmiyor Beslenme uzmanlarýnýn bu giriþimleri ve televizyonlarýn saðlýklý beslenme önerilerini yansýtan özel programlarla halka iletmesi gerçekten umut verici. Ama Türklerin döner gibi yaðlý yemeklerden kolay kolay vazgeçeceklerine de kimse tam inanmýyor. Bunun asýl nedeni, þimdiye kadar yaða veda etme nedenini görmemelerinde yatýyor. Batý Avrupa‘ daki zayýf olma þartýyla karþýlaþtýrýldýðýnda, Türkiye‘ deki güzellik ideali <strong>bir</strong>kaç kilo fark atýyor. Fakirliðin halen güncel olan Türk toplumunda, dolgun göbek halen refahýn ve mutluluðun göstergesi. Çay ve kahveyi þekersiz içmek ise çoðunluðun aklýna bile gelmiyor. Kokoreç yasaklý isteye girebilir Son dönemlerde beslenme uzmanlarý Türklerin iþtahýný kaçýrmaya çalýþýrken, AB bürokrasisinin de saðlýða zararlý, ancak sevilen yiyeceklerden veda etmelerini istemesinden korkuluyor. AB‘ ye adaylýðýný koyan Türkiye daha hedefinden uzak olmasýna raðmen, çok sayýda vatandaþ <strong>bir</strong>gün kokoreçin yasaklý yiyeceklerin arasýna girebileceði korkusuyla þimdiden yüreði sýzlýyor. BSE’ yi umursamýyoruz Þiþe sarýlarak korda kýzartýlan, kekikli baðýrsaklardan yapýlan kokoreç, sadece yaðlý oluþundan zararlý deðil. Yunanistan‘ da BSE tehlikesi içerdiði gerekçesiyle benzeri <strong>bir</strong> et yemeðinin piyasaya sürülmesi yasaklandý. Ancak Avrupa Birliði, Türkiye hakkýnda da ayný hükmü verirken, en geç pop sanatçý Mirkelam‘ ýn „Kokoreç, sensiz olmuyor” þarkýsýndaki aþk ilanýný duyduðunda zorlanacaðý kesin. Öte yandan Türkler, kendi saðlýðýný düþünmeden BSE tehlikesini umursamadýðý sürece, yasaklarýn ne getireceði de önemli <strong>bir</strong> soru. ”Brigitte” dergisinin araþtýrmasý Kadýnlar kendine güveniyor Alman kadýný için güzel ve bakýmlý olmak 70‘ li senelerden buyana gittikçe daha fazla önem kazandý. Bu netice kadýn dergisi ”Brigitte” nin yaptýðý araþtýrmaya dayanarak gözlemlendi. Ayný sorular beraberinde düzenlenen araþtýrma, 1978 senesinde 28 bin kadýnýn katýlýmýyla uygulanýrken, aktüel versiyonu geçen yýl 35 bin kadýn arasýnda düzenlendi. Güzeller daha baþarýlý Yapýlan araþtýrmada katýlanlarýn yüzde 57‘ si, güzel ve bakýmlý olan kiþilerin iþ hayatýnda daha seviyeli yerlere geldiklerini iddia ediyor. 1978 yýlýnda bu oran yalnýz yüzde 30 civarýndaydý. Bu zamanda güzel <strong>bir</strong> dýþ görünümün özel hayatta faydalý olabileceðini yüzde 32 düþünürken, 70‘ li yýllarda bu oranýn yüzde 51 olduðu dikkat çekti. Güzellik güven veriyor Katýlanlarýn arasýnda yüzde 94‘ ü güzel olmanýn kendilerine güven ve rahatlýk verdiðini vurgularken, ayný yanýt 24 yýl önce yalnýz yüzde 79‘ undan alýndý. 1978 senesinde araþtýrmaya katýl- anlarýn yüzde 14‘ ü kendine baþkalarý için özen gösterirken, aktüel soruþturmada bu oran yalnýz yüzde üç civarýndaydý. Günümüzde güzelliðin yaþla ilgisi olmadýðýný vurgulayan kadýnlarýn yüzde 90‘ lýk oraný, geçmiþte yapýlan araþtýrmanýn neticesiyle yaklaþýk eþitti. Saðlýk güzelliðin sýrrý Aktüel araþtýrmada ”Görünümünüzle gerçekten mutlu musunuz?” sorusunu yüzde 41‘ i evet olarak cevaplarken, 70‘ li senelerde yüzde 56‘ sýndan evet cevabý alýnmýþtý. Katýlanlar arasýndan yüzde 85‘ i ”Güzelliðin sýrlarýndan <strong>bir</strong>i saðlýklý hayat” tezini evet olarak cevaplandýrýrken, ”Günümüzde güzel ve bakýmlý olmak geçmiþe nazaran daha kolay” tezine yüzde 79‘ u evet cevabýný verdi. Çünkü kadýn- yürüyüþün saðlýk için en deðerli ilaç Time Dergisi ‘Saðlýklý olma bilimi’ baþlýklý kapak konusunda yürüyüþün saðlýk için en deðerli ilaç olduðunun kanýtlandýðýný yazdý. Yürüyüþ, bakýnýz nelere deva... DAMAR TIKANMASI: Özellikle beyin damarlarýnýn <strong>bir</strong> kan pýhtýsý yüzünden týkanmasýnda yürüyüþün ne kadar önlem olabileceði 1.5 yýl önce Harvard Týp Okulu tarafýndan yapýlan <strong>bir</strong> araþtýrmayla netleþti. Araþtýrmaya göre, günde 2.5 saat yürüyüþ yapanlar, damar týkanmasý riskini yüzde 40 azaltýyor. KÝLO: Yaþlandýkça sadece diyet yaparak kilolardan kurtulmak, ya da belli <strong>bir</strong> kiloda kalmak imkansýz. Günde 30 dakikalýk <strong>bir</strong> yürüyüþ, kilo kontrolünü elinizde tutmayý saðlýyor. Ayrýca gün boyunca enerjik olmanýzý saðlýyor. ÞEKER HASTALIÐI: Ýki ayrý araþtýrma günde 30 dakikalýk <strong>bir</strong> yürüyüþün özellikle ikinci tip þeker hastalýðýnýn geliþmesini önlediðini kanýtladý. Dahasý, diyabete meyilli kiþilerde yürüyüþün yanýsýra egzersiz yaparak kilo vermenin, metformi adlý diyabet ilacýndan iki kat daha etkili olduðu açýkça görüldü. KEMÝK ERÝMESÝ: Yürüyüþ sadece kaslara deðil, kemiklere de faydalý. Araþtýrmalar, 20’li yaþlarýndan itibaren düzenli olarak yürüyüþ yapan ve kalsiyum zengini yiyecekler tüketmeye dikkat eden kadýnlarda, 70’li yaþlarda ‘osteoporoz’ riskinin yüzde 30 daha az olduðunu gösterdi. DEPRESYON: Evin etrafýnda bile atacaðýnýz <strong>bir</strong> tur, moralinizin düzelmesine yardýmcý oluyor. Programlý yürüyüþ ruh saðlýðý üzerinde mucizeler yaratabiliyor. Klinik depresyon teþhisi konulan kiþilere yürüyüþün <strong>bir</strong> faydasý var mý? Elde edilen yeni bulgular, olduðunu açýkça ortaya koydu. Antidepresan tedavisi ciddi depresyondan kurtulmak için izlenecek doðru ve hýzlý <strong>bir</strong> yol. Ancak ilaç tedavisinin yanýnda, her gün yapýlacak 45 dakikalýk düzenli yürüyüþler, depresyonun 10 ay sonra tekrar etmesini, daha iyi önlüyor. KANSER: Þaþýrtýcý ama gerçek... Baðýrsak ve rektum kanseri riski, her gün <strong>bir</strong> saat kadar yürüyerek büyük ölçüde azalýyor. Yürüyüþ, atýklarýn baðýrsaklardan daha hýzlý atýlmasýna yardýmcý oluyor. Toksik maddeler de vücudu daha kýsa sürede terk ediyor. Böylelikle baðýrsak hücrelerinin zehirlenmesi önleniyor. lar arasýnda eskisi gibi, fazla çocuk arzusu yok. Akýl ve cazibe daha önemli Günümüzde kadýnlar için akýl ve cazibe, güzellikten daha fazla önem taþýyor. Güzelliðin önemi yüzde 95‘ inden vurgulanýrken (1978:yüzde 91), cazibenin önemi yüzde 93‘ ünden onaylandý (1978:yüzde 86). Karaciðer Organý ve Fonksiyonu Karaciðer sað göðüs kafesi kaburgalarýnýn altýnda, yaklaþýk 2 kg aðýrlýðýndadýr <strong>bir</strong> organdýr. Vucudun bütün kann miktarýnýn % 25 <strong>bir</strong> dakika içinde karaciðere girip çýkmaktadýr. Karaciðer relativ yumuþak, sað ve sol diye iki dilimden oluþur. Karaciðerin alt tarafýnda safra kesesi bulunuyor, safrayý karaciðer üretiyor ve safra kesesinde bekletiyor, yemek esnasýnda safrayý mideden çekip ince barsaða giren yemeðin üzerðne dökülüp, özellikle yaðlý yemeklerin hazmini gerçekleþtiriyor. Her insan günde 700 ila 1000 gr. Arasýnda safra üretiyor. Vucudun hiç <strong>bir</strong> organý ciðer kadar çeþitli vazifeler üstlenmiyor. Ciðer protein, yað, þeker, vitamin için vucudun yaþamý için çok gerekli besin maddelerini üreten yegane organdýr. Mesela hazým ile beraber barsaklardan reserve edilen ham proteýn karaciðere girer orada vucut için gerekli olan çeþitli protein ürünlerine dönüþtürülür. Vucuda lazým olan þekeri gerekirse yeniden üretir, gerekirse þekeri depolar, yani glykogen e çevirir. Vucudun çeþitli hüclerinin yapýmýnda gerekli olan kolesterin maddesini üretir. Vucudun kullanamadýðý artýklarý dýþarý atar veya vucut artýklarýný çok önemli ve gerekli vazifelerinden <strong>bir</strong>isi ve kendisini yenilemesi çünkü dýþarýdan veya içeriden zararlý <strong>bir</strong> hastalýða veya zararlý maddenin istilasýna uðradýðýnda kendisini yenileme ile meydana gelen zararý bertaraf eder. Karaciðere zarar veren nedenler: Çaðýmýzda, özellikle endüstri ülkelerinde fazla alkol içilmesi ve baðýmlýlarýnýn artmasý karaciðerde baþlangýçta iltihaplanma, büyüme, yaðlanma ve en son karaciðer sirozu oluþur. Karaciðer de siroz oluþmasý organýn büyük <strong>bir</strong> bölümünün tahrip olmasý ve ciðerin kendisi yeniliyememesi sonunda yukarda adý geçen karaciðer vazifelerinin yapýlmamasýna, organ yetmezliðine hatta ölüme kadar insaný götürebilir. Karaciðere zarar veren önemli <strong>bir</strong> neden de Hepatitis A+B+C+D ve E viruslarýnýn musallat olmasý ve karaciðerde tahribatlar meydana getirmesidir.
Change language