Prime 205 / Şubat

ÇEYREK DAİRE
Dünya Ticaret Örgütünün kurallarının ve ne
dediğinin ne karar verdiğinin fazlaca dikkate
alınmadığı bir dünyada tekrar serbest
ticarete dönüş konusunda umutlanmak
zaten anlamsız. Kısa ya da orta vadede pek
böyle bir olasılık görünmediğini net olarak
söylemekte fazla sakınca görmüyorum. Bizim
AB ile olan serbest ticaret anlaşmamız ise
bu şartlarda ancak anı olarak hatırlanacak
korkarım.
Diğer yandan ABD ve AB gibi pazarlar
kapandığında açıkta kalan pazarlara neler
olduğunu yıllardır görüyor ve izliyoruz.
Çinli ihracatçılar bu pazarlara ihracat
yapamayınca geriye kalan her yere o
pazarların kaldırabileceğine oranla çok
büyük miktarlarda çelik yığmaya başladılar.
Bunun net bir örneğini ülkemizde de
yaşadık ve önce bazı ürünlerde gümrük
vergileri artırıldı. Yetmeyince sonunda bir
antidamping soruşturması başlatıldı.
Diğer ülkelerde yaşanan durum çok farklı
değil. Buna savaş dolayısıyla Rusya’ya
uygulanan yaptırımları ve bu yaptırımlar
sonucu Rus çeliğine kapanan pazarları da
ekleyebilirsiniz. Hal böyle olunca çelik ihraç
eden Çin, Türkiye, Rusya, Hindistan ve pek
çok diğer ülkenin şirketleri kendilerine açık
kalan pazarlarda birbirleriyle acımasız bir
rekabete girişti. Bu da arzın talebin çok
üzerine çıktığı durumda fiyatlar üzerinde ağır
baskı yarattı.
Özellikle ABD ve AB gibi büyük pazarlardaki
korumacılık uygulamalarının devam ettiği bir
dünyada, çelik sektöründeki fazla kapasite
gerçeğini de göz önünde bulundurursak,
açık pazarlar üzerinde arz baskısının yakın
zamanda ortadan kalkmasının beklenmesi
biraz iyimser olacak maalesef. Bu ancak
arz baskısını ortadan kaldıracak düzeyde
kapasite kullanım oranlarının düşürülmesiyle
gerçekleşebilir gibi görünüyor. Bizde kapasite
kullanım oranları çok geriledi elbette.
Ancak biz her ne kadar dünyanın sekizinci
büyük üreticisi olsak bile 2023 yılı toplam
çelik üretimimiz Çin’in dünya pazarlarına
ihraç ettiği miktarın neredeyse üçte biri
gibi kalıyor. Çin’in ihracat miktarı ise kendi
üretiminin onda biri bile değil. O halde
kapasite kullanım oranları ve arz kontrolu
“Korumacılık devam
ettiği sürece, Çin
kendi ekonomisini
düzeltene kadar
arz baskısının
ortadan kalkmasını
beklememeliyiz”
konusunda asıl bakılması gereken yer biz
değiliz. Asıl bakılması gerekenlerin başında
1 milyar ton üretim 100 milyon tona yaklaşan
ihracat ile Çin var. Ama orada kapasite
kullanımını düşürmenin yaratabileceği
sorunları göze alabilecek olsalardı şimdiye
kadar çoktan yaparlardı herhalde. O halde
korumacılık devam ettiği sürece, Çin kendi
ekonomisini düzeltene kadar arz baskısının
ortadan kalkmasını beklememeliyiz.
Fırsat pencereleri
Çin ekonomisini nasıl düzeltecek sorusunun
cevabı bu satırların yazarında maalesef
yok. Olsaydı zaten bu satırların yazarı
olmazdı herhalde. AB de ekonomisini hala
Prime Şubat 2024 62