KOMPLEKS BİLEŞİKLER 2.1- Geometrik İzomeri:

[CdBr3(H20)3] aq + Br - (aq) [CdBr4] 2- +3H2O(s)
Bu basamak, entropik olarak uygundur. Çünkü koordinasyon küresinden 3 su
molekülü serbest kalm t r. Sonuçta K da yükselmektedir.
/elat etkisi: Etilendiamin gibi iki di li bir ligand n K1'i , iki ligandl kompleksin 2
de eri ile kar la t r ld nda ilkinin (K1) daha büyük oldu u bulunur.
[Cu(OH2)6] 2+ + en [Cu(OH2)( en)] 2+ +2H2O
log K1 = 10,6 H°= - 54 kjmol -1 S ° = + 23 JK -1 mol -1
[Cu(OH2)6] 2+ + 2NH3 [Cu(OH2)(NH3)] 2+ + H2O
Iog 2 = 7,7 H° = - 46 kJmol -1 S ° = + 8,4 JK -1 mol -1
Her iki halde de esas olarak ayn iki Cu-N ba olu ur. Fakat elat olu umu daha
lehdedir. Buna elat etkisi denir ve elat kompleksler elat olmayan benzerlerine
göre daha kararl d r. Seyreltik çözeltilerde, elat ve elat olmayan komplekslerin
aras ndaki tepkime entropileri fark na bakarak elat etkisini anlayabiliriz. Lelat
tepkimesi, çözeltide ba ms z moleküllerin say s nda artmaya neden olur. Fakat tek
di li ligand tepkimesinde net de i me olmaz. Bu yüzden, ilk tepkime daha fazla
pozitif entropi de i mesine sahiptir ve daha favori bir prosestir. Seyreltik çözeltilerde
ölçülen entropi de i meleri bu yorumu destekler.
Lelat etkisi büyük pratik öneme sahiptir. Analitik kimyada kompleksimetrik
tîtrasyonlarda kullan lan reaktanlann ço u EDTA gibi çok di li ligandlard r. Ço u
metallerin biyomoleküllere ba lanmas elat eklindedir. Olu um sabitleri l0 12 - l0 25
M -1 olarak ölçüldü ünde genellikle elat etkisinin çal t anla l r.
Sterik etki: Sterik etkide, olu um sabitleri üzerinde önemli etkiye sahiptir. Bronsted
bazl k sabiti ile metal komplekslerin olu um sabitleri aras nda oldukça benzer ili ki
örülebilir. Örne in, /ekil 19 sübstitüye piridin bazlar nda bu korelasyonu
görebiliriz : Tüm çizgiler ayn e ime sahiptir. Donor N 'a yak n her R grubu metal
kompleksinin kararl l n nas l dü ürdü ü görülebilir.
Sertli3in etkisi: /ekil 19 Bronsted ve Lewis bazl aras nda kantitatif bir li ki
olabilece ini gösterir. Bununla birlikte, proton sert bir asittir. Fakat tüm metal
iyonlar için bu do ru de ildir. Kararl l k sabitlerinde (ligand n de i mesi ile) bu
belirgin e ilimlerden biri , lewis baz olarak ligand n sertli idir. Sert asit merkezleri
için kararl l k sabitlerindeki e ilim, donar atomun sertli ine ba l d r :
N> P> As O>S F - >Cl - >Br - > I -
Tersine yumu ak asit, olu um sabitlerinde z t e ilimleri gösterir.
As>PO I - >Br - >Cl - >F -
d blokunun sa ndaki dü ük oksidasyon say l elementler yumu akt r. Fakat s-blok