Budownictwo z gliny w Korei - Cohabitat

More documents

Recommendations

Info

6 BUDOWNICTWO WIEJSKIE Nr 3 Mgr inż. arch. MARCIN PAWLIKOWSKI Nie ma chyba potrzeby rozpisywać się o zniszczeniach wojennych na dalekiej Korei. Wiemy o nich wszyscy dokładnie z informacji radiowych, prasy i filmu. Można dodać tylko, że kliedy samolot przelatując nad rzeką Jalu mija granicę chińsko-koreańską i znajduje się już nad terytorium Korei, gęsto usiane okrągłe leje od bomb wzdłuż krętych i znikających często w tunelach linii kolejowych, wzdłuż dróg, w osiedlach i wśród uprawnych pól ryżowych przypominają o przeszłej tam niedawno burzy wojennej. Kraina koreańska należy do bogatych, zasobnych w surowce zakątków ziemi, jednak obecnie eksploatacja ich jest jeszcze bardzo mała z powodu następstw minionej wojny. Podróżując po tym kraju łatwo stwierdzić, że wiele istniejących starych budynków to budowle z drewna. Bardzo duży procent budynków jest wykonany w ten sposób, że ryglowy szkielet drewniany jest Obijany cienkimi listewkami, tworzącymi kratę o oczkach 7 — 10 cm w świetle. W otwory kraty wciskane są uformowane w rękach kule z plastycznej gliny. Po wyschnięciu ich ściana z obu stron jest tynkowana i od środka przeważnie oklejona papierem. Grubość takiej ściany wynosi około 15—20 cm. Naturalnie z powodu katastrofalnego braku drewna na Korei trzeba obecnie wyeliminować tego rodzaju budownictwo. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu kraj był pokryty dużymi lasami. Obecnie lasy stanowią znikomy procent powierzchni Korei i znajdują silę tylko w północnych prowincjach. Korea cierpi też na brak węgla, dlatego nie ma odpowiedniej ilości cegły, cementu i innych materiałów budowlanych. Zresztą zapotrzebowanie na materiały budowlane jest ogromne, ponieważ cały kraj jest dziś terenem odbudowy i budowy. Produkcja nie nadąża za potrzebami budownictwa. W ogóle w kraju o słabo rozwiniętym przemyśle, zupełnie zniszczonym — i to przy bardzo ambitnych i na dużą skalę zakrojonych planach odbudowy i uprzemysłowienia nie jest łatwo wytworzyć i dostarczyć na place budów ogromne ilości stali, cegły, cementu, wapna, drewna itd. Dlatego też udzielana na szeroką skalę przez różne narody pomoc dla Korei nabiera szczególnego znaczenia. Na pomoc tę składają się: materiały budowlane, dokumentacja techniczna, maszyny i urządzenia oraz delegowani specjaliści. Mimo znacznej pomocy i wielkich wysiłków miejscowego przemysłu materiałów budowlanych poszczególne grupy techniczne szukają dróg wyjścia stosując w miarę możliwości materiały pochodzenia miejscowego. Budownictwo z gliny na Korei W północno-wschodniej części Korei, nad morzem japońskim, znajduje się niegdyś chyba stutysięczne miasto Hamhin. Hamhin jest ważnym ośrodkiem przemysłowym i centrum dla znajdujących się w pobliżu innych przemysłowych ośrodków. Ponadto jest to ośrodek kulturalny i siedziba kilku ważnych uczelni. W czasie działań wojennych miasto to przestało właściwie istnieć. Pomoc przy odbudowie Hamhinu przypadła w udziale fachowcom z Niemieckie] Republiki Demokratycznej. Grupa ta opracowała szczegółowe plany urbanistyczne oraz dokumentację techniczną dla typowych budynków mieszkalnych. Duży procent projektów stanowią budynki wielorodzinne o jednej i dwóch kondygnacjach. Dostarczenie ogromnych litości materiałów budowlanych stanowi bardzo poważny problem, dlatego też dokładnie zbadano możliwości wprowadzenia takich materiałów, które nie tylko umożliwią uzyskanie odpowiedniej jakości budynków, ale również okażą się najtańszymi. Wybór padł na glinę, ponieważ na terenie miasta znajdują się bogate jej złoża. Początkowe opory różnych czynników, że... nie wypada i nie należy stosować gliny jako materiału podstawowego do odbudowy dużego miasta, zostały przełamane. W tym miejscu chciałbym wspomnieć o dość istotnych różnicach klimatycznych między środkową Europą a Koreą, co mogło mieć wpływ ujemny na podjęcie decyzji budowania z gliny. Okres wrzesień — maj to w omawianym rejonie Korei północnej w zasadzie miesiące suche, na ogół pozbawione opadów atmosferycznych. Jedynie w ciągu lutego — marca można zanotować kilka lub najwyżej kilkanaście dni z opadami szybko topniejącego śniegu. Natomiast od połowy lub końca czerwca do początku lub polowy sierpnia trwa pora deszczowa. Olbrzymie opady deszczowe tego okresu nie dadzą się w żadnym wypadku porównać z naszymi środkowo - europejskimi. Zarówno w porze deszczowej, jak i kilka tygodni po jej minięciu, powietrze jest tam tak silnie nasycone parą wodną, że mimo temperatury dochodzącej do około 40° C wyprana tkanina prawie nie wysycha. Taki stan rzeczy trwa wiele tygodni. Ponadto w ciągu zimy temperatura w przybliżeniu spada do około —20° C (w nocy), wykazując dobowe wahania około 30°C. Tak więc stosunkowo szybko zostały opracowane projekty typowe dla jedno i dwukondygnacyjnych budynków mieszkalnych według normatywów obowiązujących na terenie KRLD. Jako zasadę przyjęto, Nr 3 BUDOWNICTWO WIEJSKIE 7 ze ściany budynków będą wykonywane z gotowych bloków, a nie z gliny ubijanej. Zadecydowały o tym dwa ważne argumenty: brak drewna do wykonania form oraz konieczność przedłużenia sezonu budowlanego do 8—9 miesięcy w roku ze względu na ustalone terminy zakończenia odbudowy, z czego wynika konieczność niemal ciągłej produkcji bloków. Ponadto zorganizowano na miejscu zakłady prefabrykacji dostarczające belki stropowe, parapety, pustaki i inne potrzebne elementy żelbetowe i betonowe. Należy dodać, że na Korei od setek lat wykonuje się w budynkach mieszkalnych tzw. ogrzewania podłogowe polegające na tym., że rozpalone gazy „po drodze" z paleniska kuchennego do komina, przechodząc rozwidloną siecią kanałów, znajdujących się pod podłogą pomieszczenia mieszkalnego, ogrzewają je. Wreszcie prawie zupełnie ochłodzone wydostają się na zewnątrz wolnostojącym, kominem, często wykonanym z desek. W ten sposób energia cieplna jest wykorzystana w około 78—80%- Wspominam o tym dlatego, że przy odbudowie Hamhinu ogrzewanie podłogowe również musiało być wzięte pod uwagę i zastosowane w wielokondygnacyjnych budynkach, co poważnie skomplikowało zarówno opracowanie dokumentacji technicznej jak i wykonawstwo: mieszkania tego rodzaju mają dwa poziomy, przy czym kuchnia znajduje się około 40 cm niżej od pomieszczeń mieszkalnych. Prefabrykowane żelbetowe belki stropowe muszą mieć przekrój umożliwiający wykorzystanie ich jako kanałów dymowych. Jeżeli spojrzymy na przedstawione schematy przekrojów mieszkania, to okaże się, że zarówno dwa poziomy, jak i konieczność wykonywania kanału rozprowadzającego i zbierającego spaliny dla połączenia z kominem również tak komplikują wykonawstwo zwłaszcza większych budynków wielokondygnacjowych, że może się nasunąć pytanie, czy przy wymienionych trudnościach klimatycznych i technicznych, przy posuniętej daleko prefabrykacji i mechanizacji robót warto "mieszać glinę"? Praktyka wykazała, że na pewno tak. Bo to tanio i dobrze. Pierwszy budynek, wzniesiono w lecie 1955 roku. Dziś w nowych piętrowych budynkach z gliny mieszkają już tysiące rodzin i jasne jest, że budynki te zdały już egzamin. Jak zorganizowano wykonawstwo? Wspomniane pokłady gliny znajdują się ma terenie jednej z centralnych dzielnic Hamhnniu i są częścią sporej góry, na szczycie której znajduje się ładny park. Bezpośrednio na terenie kopalni gliny zorganizowano zakład wytwarzający bloki. W pierwszym okresie budowy bloki wytwarzano ręcznie. Obecnie wyrób bloków jest zmechanizowany. Jednak glina jest kopana ręcznie i składana warstwami na drewnianym pomoście, na przemian w dwóch miejscach. Na tym samym pomoście znajdują się zapasy pospółki i pociętych materiałów włóknistych. Materiały te dozuje sie objętościowo w stosunku do składanej warstwami gliny. Przy układaniu warstw gliny, pospółki i sieczki, w miarę potrzeby robotnicy nawilżają je wodą. Przy pomoście znajdują się dwie prasy ślimakowe, ze specjalnie przystosowanymi ustnikami do wyrobu bloków. Do obu pras dochodzą bezpośrednio tory kolejek, którymi odwozi się wychodzące z prasy gotowe bloki do miejsca suszenia i składowania. Wymiary bloków wynoszą 33 X 16 X 20 cm. Połowa wyrabianych bloków ma wzdłuż dłuższego boku wręby, które zwiększają przyczepność tynków.
8 BUDOWNICTWO WIEJSKIE Nr 3 Warto zauważyć, że prasy do wyrobu bloków dostosowano do tego, żeby wykonane bloki nie były zbyt sprasowane, a były jedynie uformowanym, plastycznym elementem — o nie ścisłej strukturze*. Doświadczenia i praktyka na przemysłową skalę wykazały, że bloki z gliny można produkować mechanicznie przy zachowaniu odpowiedniej masy i słabszym stopniu sprasowania. konsystencji Grubość ścian zewnętrznych nośnych w budynkach zarówno jednokondygnacyjnych jak i dwukondygnacyjnych wynosi 33 cm. Grubość ścian działowych 16 cm. Wytrzymałość bloków na ściskanie w stanie powietrzno suchym w granicach 50—60 kg/ cm 2 . Jedna prasa ślimakowa produkuje na jedną zmia nę około 750 bloków. Niezależnie od produkcji bloków konstrukcyjnych wykonuje się pewne ilości płyt wypełniających z lekkiej gliny. Rys. 5. Porównanie wytrzymałości zaprawy cementowej normalnej oraz zaprawy glinocementowej przy użyciu cementu koreańskiego portlandzkiego „200" a) próbki przechowywane w wodzie nie zakwaszonej, b) próbki przechowywane w wodzie zakwaszonej Interesujące może się wydać, że produkowana w Korei cegła palona jest w zasadzie bezgatunkowa, o wytrzymałości często niższej niż podana wyżej wytrzymałość bloków. Do chwili mego wyjazdu z Korei (lato 1956 r.) wykonalno w Hamhimie ponad 300 budynków mieszkalnych wielorodzinnych jedno i dwukondygnacyjnych. Ściany z bloków murowane są na zaprawie wapienno-piaskowej bez dodatku cementu. Budynki otrzymują wyprawy wewnętrzne i zewnętrzne również z zaprawy wapienno-piaskowej, bez żadnych domieszek cementu, co wpływa korzystnie na zdrowotność mieszkań. Na podstawie własnych obserwacji stwierdziłem, że budynki, które były wykonane w miesiącach letnich w roku 1955 — mimo nieotynkowania od zewnątrz — doskonale przetrwały porę deszczową nie wykazując ani w czasie opadów (pora deszczowa w roku 1955 była bardzo ciężka), ani po minięciu pory deszczowej żadnych uszkodzeń. Odbudowa Hamhinu idzie pełną parą i co najważniejsze ku zadowoleniu wszystkich zainteresowanych. Mam tu na myśli tych, dla których się buduje nowe miasto, jak i tych, którzy pomagają przy jego odbudowie. No i ku zadowoleniu... władz kierujących gospodarką, bo państwo oszczędziło już dziesiątki tysięcy ton węgla, tysiące ton cementu, wapna, transportu i setki m. sześć, drewna, a w najbliższych latach zaoszczędzi o wiele więcej, bo do budowy zostało jeszcze bardzo wiele... Około 100 km na południe od Hamhinu, mad zatoką morza japońskiego leży inne miasto: Wonsan. W mieście tym postępuje naprzód odbudowa i przebudowa pewnego zakładu przemysłowego. W pobliżu terenów zakładów, u podnóża sporych * E. Richter i E. Pollack w książce ,.Technik des Lehmba,ues" twierdzą, że cegła lub bloki wykonane maszynowo, o konsystencji i ścisłości jak surówka przeznaczona do wypału, na skutek pęcznienia przy wchłanianiu wilgoci łuszczą się warstwami aż do zupełnego zniszczenia. gór znajduje się niewielkie osiedle. Ze środka osiedla wyrasta w niebo wysoki maszt stalowy, la na jego szczycie powiewa widoczna z daleka biało-czerwona flaga. To osiedle Polskiej Grupy Technicznej, która pomaga przy odbudowie zakładów. Nie mam zamiaru rozpisywać się na temat skomplikowanej odbudowy zakładów przemysłowych, ale jeżeli poruszam ten temat), to dlatego że i tutaj sprawa budowy na niektórych odcinkach wiąże się nieco z... gliną. Mianowicie przez kilka miesięcy w laboratorium budowy prowadzane były prace badawcze nad tworzywami glinocementowymi. Chodziło o zastosowanie zapraw glinocementowych do robót murowych oraz o uzyskanie wypraw wodoszczelnych przy użyciu koreańskich cementów. W pierwszym przypadku można zaoszczędzić pokaźny procent cementu, którego brak na Korei, a jednocześnie uzyskać lepszą zaprawę, lepiej rozkładającą się na murze i nie wymagającą moczenia cegły, w drugim natomiast przypadku można uzyskać duże oszczędności takich patentowych środków wodoszczelnych jak silikon. Właściwie cel został osiągnięty: wielu majstrów i robotników przekonało się, że używanie zapraw glinocementowych do robót murarskich i do wypraw wodoszczelnych jest korzystne oraz że lepiej, łatwiej i szybciej pracuje się przy ich użyciu. Zaprawy takie z całym spokojem można zalecić jako bardzo dobre nie tylko na budowach Korei, ale i w Polsce. Jedyną trudność stanowi przygotowanie tzw. zawiesiny. Dla łatwiejszego i szybszego jej przygotowania używano mieszarki korytkowej 270 1 o napędzie elektrycznym. Jeżeli chodzi o doświadczenia koreańskie, to glina w jednej jeszcze dziedzinie znalazła zastosowanie. Chodzi tu mianowicie o to, że wynikła konieczność wykonania pewnej ilości lekkich płyt izolacyjnych, jako ocieplenia dachów hal fabrycznych. Ponieważ na Korei jest poważny brak materiałów organicznych, nadających się do produkcji lekkich płyt ocieplających, powstała konieczność prefabrykowania płytek pianobetonowych. Jak wiadomo, proces twardnienia pianobetonów jest bardzo dług i trwa około 60 dni. Zastosowanie naparzania radykalnie zmienia cykle dojrzewania, przyspieszając je kilkadziesiąt razy. W warunkach koreańskich trudno jest jednak myśleć o naparzaniu, chociażby z powodu niedoboru węgla. I znowu z pomocą przychodzi zawiesina z gliny: domieszanie niewielkiej ilości zawiesiny przyspiesza dojrzewanie pianobetomu i wpływa dodatnio na jego wytrzymałość. Chciałbym teraz wysunąć generalny wniosek, który dotyczy nie tylko odległych spraw koreańskich, ale i nas. Dzięki stawianiu zagadnień we właściwy sposób naprawdę wielu ludzi na Korei przekonało się, że te budynki, które wznosi się w Hamhinie, są dobre, zdrowe, trwałe i tanie. I dlatego należy je dalej wznosić. Efekty w Hamhinie zostały osiągnięte dzięki postawieniu sprawy w zdecydowany sposób, dzięki wprowadzeniu mechanizacji, dobrej i sprężystej organizacji i poważnemu traktowaniu sprawy przez kolegów z NRD. W Polsce nie zdobyliśmy się na to, aby w pełni zrozumieć, że warto dołożyć dużo starań, dobrej woli i uporu, aby w najbliższych i najcięższych latach zaoszczędzić dla kraju: ponad 130 000 ton węgla 11 000 ton transportu 327 000 000 szt. cegły dziesiątki tysięcy ton wapna i cementu około 720 000 litrów paliwa samochodowego 60 000 wagonów na trasie 250 km 62 000 000 roboczogodzin przeładunków ale trzeba wybudować to, co jest przewidziane w planie 5-letnim na budownictwo z gliny, tj. 36 000 izb — 4 000 000 m. sześć. Według informacji inż. H. Chyli, b. pełnomocnika do spraw budownictwa z gliny, w roku 1955 plan budownictwa z gliny wykonano w 80%, w roku 1956 zaś tylko w 40%. A jak będzie w roku 1957? Uchwała Prezydium Rządu o budownictwie z gliny nie straciła nic ze swej aktualności.

Budownictwo z gliny w Korei - Cohabitat

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?