„JANKOWICE” – KOPALNIĄ ROKU - Kompania Węglowa S.A.

G A Z E T A F I R M O W A 

n r 2 ( 4 6 ) | l u t y 2 0 1 3 

„JANKOWICE” – KOPALNIĄ ROKU 

W W W . K W S A . P L

NASZA KOMPANIA L U T Y 

Drodzy Czytelnicy! 

KOMPA N I A W ĘGL OWA 

Ga z e t a f i r mowa 

Redakcja: 

Biuro Komunikacji KW SA 

dyrektor Zbigniew Madej 

Redaktor naczelny: 

Jan Czypionka 

j.czypionka@kwsa.pl 

G A Z E T A F I R M O W A 

Początek roku przyniósł naszej firmie ko- 

lejne splendory. XXII Szkoła Eksploatacji 

Podziemnej przyznała coroczne nagrody dla 

najlepszych kopalń węgla kamiennego. W ka- 

tegorii Kopalnia Roku 2012 najlepsza okazała 

się kopalnia „Jankowice”. Na drugim miejscu 

uplasował się „Ziemowit”. Nasze kopalnie były 

bezkonkurencyjne w kategorii Bezpieczna Ko- 

palnia, gdzie na czele znalazły się „Jankowice”, 

„Brzeszcze” i „Piast”. 

Nasze projekty zyskały także uznanie w katego- 

rii Górniczy Sukces Roku. 

Te cenione nagrody cieszą się w górniczym śro- 

dowisku najwyższym prestiżem, dlatego też od- 

czuwamy wielką satysfakcję z faktu, iż nasze 

kopalnie były znów najlepsze. 

Splendory mają w tym roku dodatkowy, sym- 

boliczny wydźwięk, bowiem przyznane zosta- 

ły w roku jubileuszu dziesięciolecia Kompanii 

Węglowej. 

Z tej jednak okazji o żadnej taryfie ulgowej dla 

naszych kopalń nie może być mowy, bowiem 

wyróżnienia przyznawane są na podstawie udo- 

kumentowanych konkretnych, wymiernych, po- 

równywalnych i obiektywnych parametrów. 

Nie chciałbym zapeszać, ale rok, którego wszy- 

scy w górnictwie się obawiają, zaczęliśmy 

ze sporym przytupem. Oby tak dalej! 

Jan Czypionka 

Adres redakcji: 

40-039 Katowice 

ul. Powstańców 30, p. 64 

tel. 032 7572025 

Wydawca: 

Kompania Węglowa SA 

40-039 Katowice 

ul. Powstańców 30 

Druk: 

Tolek, drukarnia im. K. Miarki 

W KOMPANII 

3 Rozwój receptą na kryzys 

Po raz 22. w Krakowie odbyły się obrady 

Szkoły Eksploatacji Podziemnej 

5 Nagrody i splendory dla Kompanii Węglowej 

8 FAKTY • LICZBY • WYDARZENIA 

9 Rozpoczynamy odwierty 

Rozstrzygnięcie przetargu 

na wykonanie odwiertów badawczych 

10 Bezpieczeństwo na telebimach 

Nowoczesne techniki audiowizualne 

12 Pod Bytomiem fedrują na nowych zasadach 

Kopalnia „Bobrek-Centrum” zmieniła 

zasady wydobycia węgla 

14 Nowe rozwiązania przy likwidacji ściany 

Oddział G-7 kopalni „Piast” 

WYDARZENIA 

18 Łowcy nagród 

Bezpieczeństwo pracy w kopalni „Halemba-Wirek” 

20 Zgodnie z harmonogramem 

Oddział GZL-1 kopalni „Chwałowice” 

22 Droga czy węgiel? 

Rozmowa z Piotrem Śleziakiem, 

dyrektorem ds. produkcji kopalni „Brzeszcze” 

24 Hałdy pod ekologiczną kontrolą 

Kompania Węglowa SA angażuje się 

w ochronę środowiska naturalnego 

LUDZIE I MIEJSCA 

26 Górnik na krańcu świata 

Andrzej Kapłanek – inżynier, publicysta, 

podróżnik i żeglarz 

28 Elektronika wspomaga ratowników 

Sztab akcji ratowniczej 

to jedno z ważniejszych miejsc w kopalni 

29 U stóp „Szarloty” 

Bogusław Porwoł, nadsztygar ds. bhp 

z kopalni „Rydułtowy-Anna”, 

nakręcił swój kolejny film fabularny 

30 „Król asyst” walczy z pechem 

Rozmowa z Mariuszem Magierą, 

piłkarzem Górnika Zabrze 

31 Dowcipy z długiej brody Helmuta… 

31 Krzyżówka 

48 Galeria 

Zdjęcie na okładce: Stanisław Konsek, 

dyrektor kopalni „Jankowice”. Fot. Jan Czypionka 

Oddano do druku: 27.02.2013 r.

Rozwój receptą na kryzys 

Tegoroczne obrady SEP przebiega- 

ją pod znakiem jubileuszu Kompanii 

Węglowej. Z okazji 10-lecia istnienia 

spółki przygotowano specjalną sesję tema- 

tyczną, która odbyła się w czwartek, 21 lute- 

go br., w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. 

Imprezie patronują Instytut Gospodarki 

Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej 

Akademii Nauk oraz Katedra Górnictwa 

Podziemnego Akademii Górniczo-Hutni- 

czej im. Stanisława Staszica w Krakowie. 

W tej corocznej, najważniejszej dla górnicze- 

go środowiska konferencji udział bierze po- 

nad 500 osób. Podczas XXII SEP można było 

wysłuchać kilkuset referatów, zgrupowanych 

w kilkunastu sesjach problemowych. 

W poniedziałek, 18 lutego, w krakowskim 

hotelu Qubus gości z całego świata powitał 

dr inż. Jerzy Kicki. 

W K O M PA N I I 

Joanna Strzelec-Łobodzińska, prezes zarządu Kompanii Węglowej, w towarzystwie nagrodzonych menedżerów kopalń naszej spółki. Fot. Jan Czypionka 

Po raz 22. w Krakowie odbyły się obrady Szkoły Eksploatacji Podziemnej 

– największej w Polsce konferencji górniczej, organizowanej nieprzerwanie 

od 1992 roku 

Twórca i główny animator Szkoły stwier- 

dził, że spowolnienie gospodarcze może być 

okresem, w którym łatwiej przeprowadza 

się projekty restrukturyzacyjne. A czasem 

bywa też doskonałym impulsem, by zrobić 

decydujący krok do przodu. 

Moderatorem poniedziałkowej plenarnej 

sesji był prof. Józef Dubiński, dyrektor na- 

czelny Głównego Instytutu Górnictwa. 

Podczas konferencji inauguracyjnej 

– „Górnictwo wobec kryzysu – zagroże- 

nia, strategia, taktyka działania” – wykład 

zatytułowany „Zarządzanie w Kompanii 

Węglowej SA w okresie spowolnienia go- 

spodarczego” wygłosiła Joanna Strzelec- 

-Łobodzińska, prezes zarządu KW SA. 

KOMPANIA, POWSTAŃ! 

Pani prezes zwróciła uwagę na fakt, iż utwo- 

rzenie Kompanii Węglowej SA stanowiło 

kolejny etap restrukturyzacji strukturalnej 

i finansowej górnictwa węgla kamiennego 

w Polsce i było rozwiązaniem koniecznym 

dla uporządkowania systemu zarządzania 

w tej branży. Była to – jak stwierdziła pani 

prezes – próba wyprowadzenia górnictwa 

ze strukturalnego kryzysu. Niewielu wtedy 

wierzyło w powodzenie tego przedsięwzię- 

cia. Joanna Strzelec-Łobodzińska przy- 

toczyła nawet popularny w tamtym czasie 

dowcip: „Luty 2003 – Kompania, powstań! 

Czerwiec 2003 – Kompania, rozejść się!”. 

„Małe szanse są często początkiem wielkich 

przedsięwzięć” – jak mawiał Demostenes 

– i tak się właśnie stało w przypadku Kom- 

panii Węglowej – zauważyła pani prezes. 

Dziesięć lat działalności KW SA to czas du- 

żych zmian i przekształceń zarówno organi- 

zacyjnych, jak i technicznych. W ciągu tych 

| 3


Podczas konferencji inauguracyjnej wykład zatytułowany „Zarządzanie w Kompanii Węglowej SA w okresie spowolnienia gospodarczego” 

wygłosiła Joanna Strzelec-Łobodzińska, prezes zarządu KW SA 

10 lat spółka przechodziła okresy prosperity 

i stagnacji, wyznaczane koniunkturą na wę- 

giel oraz rozwojem gospodarki lub recesją. 

Niezależnie jednak od tych uwarunkowań 

cały czas kolejne zarządy prowadziły działa- 

nia, zmierzające do utworzenia jednolitego 

organizmu gospodarczego o jasno zdefinio- 

wanych celach. Restrukturyzacja Kompanii 

ukierunkowana została na dostosowanie 

spółki do warunków gospodarki rynkowej 

i międzynarodowej konkurencji. O skali 

tych przemian najlepiej świadczą liczby – 1 

lutego 2003 r. Kompania miała gigantyczne 

zadłużenie, odziedziczone po spółkach wę- 

glowych, które weszły w jej skład, brak płyn- 

ności finansowej, nadmierne zatrudnienie, 

wysokie koszty produkcji. W skład KW SA 

wchodziły 23 kopalnie i 9 zakładów. 1 lutego 

2013 r. uregulowano ponad 88 proc. przeję- 

tych zobowiązań, spółka zatrudnia 60 tys. 

pracowników, nastąpiła optymalizacja kosz- 

tów produkcji. W skład Kompanii wchodzi 

obecnie 15 kopalń i 5 zakładów. 

W obliczu kolejnych fali kryzysu gospo- 

darczego i związanych z nimi okresów de- 

koniunktury na węgiel nasilają się negatyw- 

ne zjawiska, takie jak rosnące zapasy węgla, 

zmniejszenie zatrudnienia, groźba utraty 

płynności finansowej. Kompania Węglowa 

wdrożyła stosowne programy naprawcze, 

zweryfikowała plany i wybrała nową strategię, 

w myśl której rozwija nowe linie biznesowe. 

PROGRAM ANTYKRYZYSOWY 

– Kryzys jest okazją do poszukiwania no- 

wych sposobów, jak skutecznie budować 

trwałe podstawy przewagi konkurencyjnej. 

Już we wrześniu ubiegłego roku przyjęli- 

śmy program działania antykryzysowego, 

4 | 

na bazie którego został opracowany i przy- 

jęty plan techniczno-ekonomiczny na rok 

bieżący. Jest on ukierunkowany na racjo- 

nalizację kosztów działania, po pierwsze 

zakładających zrównoważenie budżetu, 

po drugie dostosowujących poziom pro- 

dukcji do potrzeb rynku – mówiła Joanna 

Strzelec-Łobodzińska. – Porównując koszt 

jednostkowy na tonę, w wyniku działań 

oszczędnościowych i restrukturyzacyj- 

nych jesteśmy o 6,5 procent tańsi od bran- 

ży ogółem. Jeżeli dane Kompanii Węglowej 

porównamy do reszty górnictwa, jesteśmy 

tańsi o 12,2 procent. 

Nasze działania 

antykryzysowe 

można traktować jako 

wyprzedzające i zapobiegające 

skutkom kryzysu 

– W systemie długofalowych działań an- 

tykryzysowych skupiliśmy się na naszych 

nowych zamierzeniach i najbardziej zna- 

czących inwestycjach – kontynuowała 

pani prezes – a więc nowej elektrowni 

i nowej kopalni. Sięgamy po nowe złoża 

węgla, ponieważ chcemy już teraz tworzyć 

inwestycje, które pozwolą nam na sku- 

teczne konkurowanie z najtańszymi pro- 

ducentami. Stąd 22 października minister 

środowiska na wniosek Kompanii Wę- 

glowej udzielił nam koncesji na poszuki- 

wanie i rozpoznanie złóż węgla w rejonie 

Pawłowa. Występujące tam złoża charak- 

teryzują się bardzo dobrymi parametrami 

jakościowymi i mało skomplikowaną tek- 

toniką, a to oczywiście przekłada się na 

koszty. 

Drugą naszą najważniejszą inwestycją 

jest budowa nowego bloku energetycz- 

nego. Mamy aktualnie zrealizowane 

feasibility study tego przedsięwzięcia, 

prowadzimy też rozmowy z kilkoma in- 

westorami z Chin i Korei i za około trzy 

miesiące dokonamy ostatecznego wy- 

boru inwestora. Mamy raport środowi- 

skowy oraz dokonaliśmy także zakupu 

niektórych działek, porządkując sprawy 

własnościowe terenu, gdzie ma stanąć 

nowy blok energetyczny. Myślę, że gdy- 

by długofalowe działania antykryzysowe 

zostały zrealizowane wcześniej, to nowa 

elektrownia zredukowałaby zapasy węgla 

na składach Kompanii Węglowej do mini- 

malnego poziomu. 

Reasumując: nasze działania antykryzy- 

sowe można traktować jako wyprzedzają- 

ce i zapobiegające skutkom kryzysu. Nie 

możemy stać w miejscu. Musimy nadążać 

za potrzebami i realizować inwestycje, któ- 

rych oczekuje od nas gospodarka. Przyjęta 

polityka energetyczna kraju daje nam takie 

możliwości, wskazując na węgiel jako na- 

dal podst awowy nośnik bezpieczeństwa 

energetycznego kraju. Musimy wyznaczyć 

nowe cele zarówno bezpieczeństwa energe- 

tycznego kraju, jak i nowe cele dla siebie. 

„Każda rzecz wielka musi kosztować i musi 

być trudna. Tylko rzeczy małe i liche są ła- 

twe”. Kompania Węglowa kieruje się tymi 

zasadami w swoim działaniu – zakończyła 

Joanna Strzelec-Łobodzińska. 

Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka

Nagrody i splendory 

dla Kompanii Węglowej 

Stanisław Konsek, dyrektor kopalni „Jankowice”, i Piotr Niełacny, dyrektor kopalni „Ziemowit” 

Fot. Jan Czypionka 

„JANKOWICE” – NAJLEPSZE 

Kompania Węglowa zdominowała w tym roku 

konkurs na Kopalnię Roku oraz była bezkon- 

kurencyjna w kategorii Bezpieczna Kopalnia. 

Podczas plenarnej sesji XXII Szkoły Eksploa- 

tacji Podziemnej, która odbyła się 21 lutego br. 

w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krako- 

wie, wręczono nagrody w tych prestiżowych 

konkurencjach. Przypomnijmy, że Kopalnią 

Roku 2012 została kopalnia „Jankowice”, 

natomiast drugie miejsce zajął „Ziemowit”. 

„Jankowice” otrzymały także zaszczytny 

tytuł Bezpiecznej Kopalni. Na drugim miej- 

scu uplasowały się „Brzeszcze”, a na trzecim 

„Piast”. „Jankowice”, które w tym roku zrobi- 

ły prawdziwą furorę, zajęły także trzecie miej- 

sce w kategorii Postęp Roku. 

– Nagrodę przyjmuję tak naprawdę w imie- 

niu liczącej 3844 pracowników załogi – 

powiedział podczas ceremonii wręczania 

nagród Stanisław Konsek, dyrektor ko- 

palni „Jankowice”. – To ona jest skarbem 

kopalni, to ona przede wszystkim zapraco- 

wała na oba wyróżnienia. Miniony rok był 

dla „Jankowic” rzeczywiście bardzo dobry. 

Zwłaszcza w kontraście do poprzedniego, 

w którym w następstwie nieprzyjemnych 

niespodzianek geologiczno-górniczych nę- 

kały nas ogromne, zakłócające rytmiczność 

wydobycia problemy w prowadzeniu jednej 

z kluczowych ścian. 

Za Górniczy Sukces Roku w kategorii Inno- 

wacyjność uznano pierwszy w Polsce zau- 

tomatyzowany kompleks ścianowy, który 

został wyprodukowany przez Kopex. Wyróż- 

nienia w tej kategorii przyznano także Kom- 

panii Węglowej wraz z Głównym Instytutem 

Górnictwa za projekt „Ścianowy system ob- 

serwacji sejsmologicznej w kopalni «Bobrek- 

-Centrum»”. Wyróżnienia dla Kompanii Wę- 

glowej przypadły także za działania na rzecz 

ekologii. 

Zanim jednak odbyła się ceremonia uho- 

norowania najlepszych, przedstawiciele 

Kompanii Węglowej przedstawili cztery 

interesujące prezentacje na temat historii 

i przyszłych zamierzeń naszej firmy. 

TO JUŻ 10 LAT… 

Joanna Strzelec-Łobodzińska, prezes zarzą- 

du Kompanii Węglowej, przyznała, że na po- 

czątku niewiele osób wierzyło w powodzenie 

powołania Kompanii Węglowej. W 2003 r. 

spółkę tworzyły 23 kopalnie i 9 zakładów 

specjalistycznych, a zatrudnienie sięgało 85 

tys. pracowników. Firmę obciążało gigantycz- 

ne zadłużenie, dochodzące do 4 mld zł. – Brak 

było płynności finansowej, dlatego rozpo- 

czął się proces długotrwałej restrukturyzacji 

organizacyjnej. Najpierw kopalnie działały 

samodzielnie, potem utworzono centra wy- 

dobywcze – pośredni szczebel zarządzania. 

Od stycznia 2012 roku wdrożono aktualnie 

obowiązującą strukturę organizacyjną spółki, 

z bezpośrednim podporządkowaniem kopalń 

zarządowi Kompanii Węglowej. Zwiększono 

jednocześnie kompetencje dyrektorów kopalń 

adekwatnie do ciążącej na nich odpowiedzial- 

ności – mówiła pani prezes. 

Kompania Węglowa 

jest największym 

producentem węgla 

kamiennego w Europie, 

co trzecia tona 

wyprodukowana 

na Starym Kontynencie 

pochodzi z kopalń KW 

W ciągu 10 lat spłaciliśmy ponad 3 miliardy 

zrestrukturyzowanych zobowiązań, czyli 88 

procent całości. Pozostało nam naprawdę nie- 

wiele i w ciągu dwóch lat uporamy się z tym za- 

gadnieniem – zapewniła prezes Joanna Strze- 

lec-Łobodzińska. – Średniorocznie spółka 

odprowadza do budżetu państwa i budżetów 

terenowych od 3,8 miliarda złotych do nawet 

4,3 miliarda złotych. Począwszy od 2007 roku, 

Kompania nie generuje strat finansowych, 

a w 2011 roku osiągnęła rekordowy wynik 554 

milionów złotych netto – dodała pani prezes. 

W minionych 10 latach Kompania Węglowa 

wydobyła 450 mln t węgla, osiągając w tym 

czasie 92,1 mld zł przychodów. – Oprócz tego 

wykonaliśmy prawie 2 tysiące kilometrów 

robót przygotowawczych, czyli – jak obrazo- 

wo ktoś policzył – moglibyśmy przejść tym 

tunelem w linii prostej do Tunezji – mówiła 

prezes Joanna Strzelec-Łobodzińska. 

Zasoby węgla Kompanii Węglowej, mogą- 

ce być przedmiotem eksploatacji, wynoszą 

| 5


obecnie 1 mld 890 mln t. Ich rozmieszczenie 

jest różne – w kopalniach rekordzistkach, 

takich jak „Knurów-Szczygłowie”, zasoby 

sięgają ponad 300 mln t węgla, co wystarcza 

na 75 lat eksploatacji, a w kopalni „Halem- 

ba-Wirek” na 98 lat eksploatacji. – Są też 

oczywiście kopalnie z mniejszymi zasobami. 

Nawet wtedy, gdy w niektórych kopalniach 

skończy się węgiel, będziemy mogli zagospo- 

darować wykwalifikowaną kadrę górniczą 

i zrobić to w sposób jak najmniej dotkliwy 

społecznie – powiedziała prezes Joanna 

Strzelec-Łobodzińska. 

Kompania Węglowa jest największym pro- 

ducentem węgla kamiennego w Europie, 

co trzecia tona wyprodukowana na Starym 

Kontynencie pochodzi z kopalń KW. W kraju 

– w zależności od lat – sprzedajemy od 46 do 

52 proc. tego produktu. Głównie węgle ener- 

getyczne, ale także koksownicze i kwalifiko- 

wane. – W ciągu minionych lat największe 

różnice procentowe wykazywał nasz udział 

w strukturze odbioru przez energetykę, nie- 

stety z wyraźną tendencją spadkową w roku 

2012. Śledzimy, dlaczego tak się stało. Przy 

naprawdę niedużym spadku zużycia ener- 

gii elektrycznej nastąpiło zdecydowane 

przemieszczenie się produkcji z węgla ka- 

miennego na węgiel brunatny. Wiąże się to 

z oddaniem do użytku najbardziej sprawne- 

go i ekonomicznego bloku energetycznego 

w Bełchatowie, który przejął część rynku. 

Musimy walczyć, by ta struktura wróciła do 

poprzednich relacji przez budowę równie 

atrakcyjnej elektrowni zasilanej węglem ka- 

miennym – stwierdziła prezes Joanna Strze- 

lec-Łobodzińska. 

Podkreśliła, że największym kapitałem 

Kompanii Węglowej są jej pracownicy, 

a rolą przedsiębiorcy jest łączenie aspiracji 

zawodowych ze strategią firmy. – Myślę, że 

nam się to udaje, ponieważ 122 organizacje 

6 | 

związkowe, które funkcjonują w naszej fir- 

mie, rozmawiają z nami i przez ostatnie trzy 

lata nie słyszeliśmy o istotnych wyrazach 

niezadowolenia społecznego – zaznaczyła 

pani prezes. 

W 2012 r. zatwierdzono nową strategię Kom- 

panii Węglowej. – Nowością absolutną jest 

określenie trzech linii biznesowych Kompa- 

nii Węglowej, a nie – jak dotychczas – tylko 

jednej, skupionej na wydobyciu węgla. Linia 

biznesowa „Węgiel” pozostanie najważniejszą 

w strukturze Kompanii Węglowej, ale obok 

niej zaczynamy realizować linię „Energetyka”, 

poprzez budowę bardzo sprawnej elektrowni 

węglowej. Trzecią linią jest „Ochrona środo- 

wiska”, gdyż Kompania nie chce kojarzyć się 

z przemysłem brudnym, obojętnym na śro- 

dowisko i wrogim ekologom. Linia „Ochrona 

środowiska” będzie ukierunkowana na za- 

gospodarowanie i rekultywację terenów po- 

kopalnianych – powiedziała prezes Joanna 


Wyniki wierceń dadzą 

podstawy opracowania 

dokładnego profilu 

geologicznego złoża 

Zaakcentowała, że Kompania Węglowa jest 

dziś firmą nie tylko przyjaźnie odbieraną 

przez pracowników i współpracowników, ale 

w ostatnich latach dostrzeganą także na róż- 

nych forach krajowych i międzynarodowych. 

W zeszłym roku na Forum Ekonomicznym 

w Krynicy Kompania Węglowa otrzyma- 

ła nagrodę Firmy Roku Europy Środkowej. 

– Było to dla nas wielkim zaszczytem, tym 

bardziej, iż podkreślono, że otrzymali- 

śmy nagrodę za skuteczne zarządzanie 

firmą w trudnych okresach transformacji 

Spotkanie w kuluarach. Na zdjęciu: Joanna Strzelec-Łobodzińska, prezes zarządu Kompanii 

Węglowej, w towarzystwie Marka Uszko i Piotra Rykali, wiceprezesów zarządu, 

prof. Macieja Kaliskiego, dyrektora Departamentu Górnictwa Ministerstwa Gospodarki, 

oraz prof. Józefa Dubińskiego, naczelnego dyrektora Głównego Instytutu Górnictwa 

gospodarczej – powiedziała prezes Joanna 


NOWA KOPALNIA 

Głównym kierunkiem ekspansji Kompanii 

Węglowej będzie Zagłębie Lubelskie, gdzie 

spółka planuje budowę nowej kopalni. Mówił 

o tym podczas obrad Marek Uszko, wicepre- 

zes zarządu KW SA. 

– Wybraliśmy firmę, która na zlecenie Kom- 

panii Węglowej wykona 8 otworów, ustalili- 

śmy ich lokalizację i uzgodniliśmy z właści- 

cielami nieruchomości kwestie techniczne 

– poinformował Marek Uszko. – Oceniamy, 

że za mniej więcej dwa lata będziemy dys- 

ponowali pełną dokumentacją geologiczną, 

która będzie podstawą do utworzenia pro- 

jektów zagospodarowania złoża i wystąpie- 

nia o koncesję na eksploatację – dodał wi- 

ceprezes. 

Firma „Dalbis” wykona 8 odwiertów o głę- 

bokości od 820 do 965 m, o łącznej długości 

ponad 7 km. Wyniki wierceń dadzą podstawy 

opracowania dokładnego profilu geologiczne- 

go złoża. Wykonywanie odwiertów rozpocznie 

się wiosną, najpóźniej w kwietniu 2013 r. Pra- 

ce badawcze potrwają maksymalnie dwa lata. 

Ich wyniki posłużą do stworzenia projektów 

budowy na tym terenie kopalni. 

– Zarys harmonogramu, sporządzony 

w oparciu o wstępną koncepcję uzyskania 

pierwszego wydobycia ze ściany, wykazuje, 

że inwestycja pochłonie około 3,7 miliarda 

złotych w okresie około 11 lat. Docelowy mo- 

del zakłada budowę kopalni jednoruchowej 

z dwoma szybami centralnymi i jednym pe- 

ryferyjnym. Wydobycie na poziomie 20,0 ty- 

sięcy ton na dobę, to jest około 5 milionów ton 

na rok, prowadzone będzie na bazie dwóch 

wysokowydajnych ścian o długości od 200 do 

250 metrów i wybiegach sięgających 3 000 

metrów. Kopalnia zatrudniać będzie około 

2 000 osób – mówił Marek Uszko. 

Według aktualnych informacji geologicz- 

nych zakłada się, że szacunkowa wielkość za- 

sobów bilansowych węgla wynosi 840 mln t, 

z czego 185 mln t stanowią zasoby opera- 

tywne, czyli nadające się do eksploatacji. 

W rozpatrywanym rejonie zalegają węgle 

energetyczne i koksujące typu: 32, 33 i 34, 

o średnich parametrach: zapopielenie 13,66 

proc., wartość opałowa około 27 370 kJ/kg, 

zawartość siarki całkowitej 1,56 proc., miąż- 

szość pokładów bilansowych od 0,6 do 2,3 m. 

Mottem wystąpienia Marka Uszko było afry- 

kańskie przysłowie: „Każdego ranka w Afry- 

ce budzi się gazela. Gazela wie, że musi biec 

szybciej niż najszybszy lew albo zginie. Każ- 

dego ranka w Afryce budzi się lew. Lew wie,

że musi biec szybciej niż najwolniejsza gaze- 

la albo zginie. Nie ma znaczenia, czy jesteś 

lwem, czy gazelą. Kiedy słońce wschodzi, le- 

piej zacznij biec z całych sił”. 

PRACUJEMY BEZPIECZNIE 

Andrzej Pakura, dyrektor Biura Bezpieczeń- 

stwa i Higieny Pracy Kompanii Węglowej, 

w swojej prezentacji przypomniał, że branża 

górnicza generuje największą liczbę wypad- 

ków przy pracy, a najczęstszą ich przyczyną 

jest tzw. czynnik ludzki. 

– Do wypadków dochodzi najczęściej z po- 

wodu braku uwagi lub wadliwego sposobu 

wykonania pracy. Przyczyną jest omijanie 

lub nieznajomość przepisów – wyliczał dy- 

rektor Pakura. Dodał, że w dużej mierze 

wpływ na taką sytuację ma struktura za- 

trudnienia: sporą część nowo przyjmowa- 

nych górników stanowią ludzie spoza branży, 

nieznający specyfiki i zagrożeń wynikających 

z pracy w kopalni. Dlatego Kompania Węglo- 

wa, oprócz tradycyjnych szkoleń, wdraża też 

nowoczesne techniki multimedialne. – We 

wszystkich kopalniach mamy odpowiednie 

systemy informatyczne, które pozwalają 

nam na emisję materiałów wszędzie tam, 

gdzie zamontowane są ekrany: w cechow- 

niach, salach szkoleniowych czy na pomo- 

stach. Stworzyliśmy bibliotekę, w której 

mamy już prawie 70 filmów szkoleniowych, 

z których większość to filmy naszej produkcji 

– wyliczał dyrektor Andrzej Pakura. 

Jedną z form popularyzacji zagadnień bez- 

pieczeństwa pracy jest też konkurs „Pracuję 

bezpiecznie”, który w tym roku zostanie 

zorganizowany już po raz 10. W połowie 

marca 2012 r. uruchomiono specjalną apli- 

kację internetową dla pracowników, gdzie 

każdy z pracowników Kompanii Węglowej 

za pomocą specjalnie przygotowanych py- 

tań testowych może sprawdzić swoją wiedzę 

z zakresu bezpieczeństwa pracy. W okresie 

sześciu miesięcy witrynę odwiedziło ponad 

11 tys. osób. Pracownicy rozwiązali w tym 

czasie ponad 85 tys. testów, cały czas pogłę- 

biając wiedzę z zakresu bhp. 

BUDOWA ELEKTROWNI 

– Nowa elektrownia o roboczej nazwie „Cze- 

czott” będzie zlokalizowana w miejscowości 

Wola na Śląsku, na terenach KWK „Piast” 

ruch II i działkach sąsiadujących. Przyjęte 

założenia to: moc elektrowni do 1000 mega- 

watów, zużycie węgla, o kaloryczności poni- 

żej 20 megadżuli na kilogram, od 2,5 do 3,5 

miliona ton rocznie – mówił podczas sesji 

Tadeusz Soroka, dyrektor Biura Projektów 

Strategicznych Kompanii. 

Nadrzędnymi celami przedsięwzięcia są 

dywersyfikacja działalności Kompanii oraz 

zagwarantowanie sobie zbytu węgla o ni- 

skiej jakości, który w okresie dekoniunktury 

gospodarczej jest trudno zbywalny, co jest 

dotkliwym obciążeniem organizacyjnym i fi- 

nansowym dla Kompanii Węglowej. 

Wstępne studium wykonalności potwierdzi- 

ło opłacalność projektu budowy nowoczesnej 

elektrowni. Dodatkowym argumentem pod- 

jęcia budowy elektrowni jest również fakt, 

iż Polska nie ma technologicznych i finan- 

sowych możliwości nagłej i radykalnej 

zmiany struktury paliwowej w segmen- 

cie wytwarzania energii w perspektywie 

krótko- i średnioterminowej, tak że będzie 

miała spore trudności w wypełnieniu wa- 

runków pakietu klimatycznego w zakresie 

ograniczania emisji. 

Budowa wysokosprawnej elektrowni o oko- 

ło 45-procentowej sprawności, która może 

ograniczyć emisję dwutlenku węgla nawet 

do 30 proc. w stosunku do obecnie funk- 

cjonujących bloków energetycznych, jest 

w kontekście polityki klimatycznej jak naj- 

bardziej zasadna. 

Elektrownie należą do najbardziej złożonych 

projektów inwestycyjnych. Kompania Wę- 

glowa nie posiada obecnie wystarczających 

kompetencji do samodzielnej realizacji pro- 

jektu „Elektrownia Czeczott”. Budowa odpo- 

wiednich służb, niezbędnych do zaplanowa- 

nia i przeprowadzenia tej inwestycji wymaga 

czasu i pokaźnych nakładów. W tej sytuacji 

rekomendowanym modelem realizacyjnym 

jest EPC (Engineering, Procurement & Con- 

struction), czyli realizacja projektu „pod 

klucz”. Dopuszczalna jest zmiana modelu 

po wyborze partnera biznesowego. – Op- 

tymalnym rozwiązaniem byłoby dobranie 

partnera, który zapewni know-how, dostęp 

do tańszego finansowania oraz kompetencje 

w realizacji podobnych projektów – podsu- 

mował dyrektor Soroka. 

Jan Czypionka, Tomasz Głogowski 

Zdjęcia: Jan Czypionka 

| 7


FAKTY • LICZBY • WYDARZENIA 

ZMIANY W RADZIE NADZORCZEJ KW SA 

Prof. Marian Turek został nowym przewod- 

niczącym rady nadzorczej Kompanii Wę- 

glowej. Na stanowisku tym zastąpił prof. 

Macieja Kaliskiego, który został odwołany. 

W skład rady wszedł także prof. Marek 

Bryx, prorektor ds. zarządzania Szkoły 

Głównej Handlowej. Ponadto radę uzupełnił 

Jarosław Bełdowski, zastępując Mirosława 

Pawełczyka, który złożył rezygnację. 

Prof. Marian Turek jest dziekanem Wydziału 

Organizacji i Zarządzania Politechniki 

Śląskiej. Obszar jego zainteresowań badawczych 

obejmuje organizację i ekonomikę 

górnictwa. Był m.in. prezesem Państwowej 

Agencji Restrukturyzacji Górnictwa Węgla 

Kamiennego (PARGWK) oraz wiceprezesem 

zarządu Kompanii Węglowej – do 19 marca 

2003 r. Prof. Turek był członkiem rady kierowanej 

przez prof. Macieja Kaliskiego. 

Prof. Marek Bryx specjalizuje się w rynku 

nieruchomości. W latach 2001-2004 pełnił 

funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie 

Infrastruktury, a w latach 2003- 

-2007 był członkiem Zespołu Doradców 

Ekonomicznych Prezydenta RP. Jest autorem 

ponad 200 publikacji naukowych, 

poświęconych rynkowi nieruchomości, polityce 

mieszkaniowej i rewitalizacji. 

Nowym członkiem rady nadzorczej Kompanii 

jest Jarosław Bełdowski, wiceprezes 

– pierwszy zastępca prezesa zarządu Banku 

Gospodarstwa Krajowego. Ukończył studia na 

Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu 

Śląskiego w Katowicach i studia podyplomowe 

z zakresu prawa europejskiego na Katolickim 

Prof. Marian Turek, przewodniczący rady 

nadzorczej KW SA, podczas wizyty w kopalni 

„Bobrek-Centrum”. Fot. Jan Czypionka 

8 | 

Nie ma zagrożenia dla utrzymania miejsc pracy w górnictwie – podkreślił 

wicepremier Janusz Piechociński. Fot. Jan Czypionka 

Uniwersytecie w Leuven w Belgii. Jest absolwentem 

licznych kursów badawczych i szkoleń 

z zakresu bankowości i zarządzania, m.in. 

Międzynarodowego Funduszu Walutowego 

i Europejskiego Systemu Banków Centralnych. 

Pracował m.in. w Narodowym Banku 

Polskim, Komisji Nadzoru Finansowego, 

a także w Ministerstwie Sprawiedliwości. 

KOMPANIA ZATRUDNIA 

W roku 2013 zatrudnienie w zakładach 

Kompanii Węglowej znajdzie około tysiąca 

absolwentów szkół, z którymi spółka prowadzi 

współpracę. Nikogo też Kompania 

nie zamierza zwalniać. 

Obawy na temat stanu zatrudnienia 

w Kompanii wykazała w środę, 6 lutego, 

rada pracowników KW SA w negatywnej 

opinii na temat planu techniczno-ekonomicznego 

na rok 2013. 

– Największy niepokój rady wzbudza planowana 

polityka zatrudnieniowa. Jeśli 

zaproponowana przez zarząd wersja PTE 

wejdzie w życie, pod koniec roku w Kompanii 

pracować będzie 56,5 tysiąca osób 

– o 3,6 tysiąca mniej niż w grudniu 2012 

roku – czytamy w oświadczeniu opublikowanym 

przez górniczą Solidarność. 

Ten stan rzeczy wyjaśniał też podczas wizyty 

w Kompanii Węglowej wicepremier 

i minister gospodarki Janusz Piechociński. 

Z jego wypowiedzi wynika jasno, że redukcja 

miejsc pracy w kopalniach w tym roku 

wyniknie tylko z tego, że liczba osób przechodzących 

na emeryturę będzie większa 

od liczby zatrudnianych. 

– Mniej będzie osób przyjętych do pracy 

w górnictwie, ale za to znacząco zwiększyliśmy 

liczbę zatrudnianych absolwentów górniczych 

techników i szkół zawodowych – podkreślił 

wicepremier. Wytłumaczył też, że zatrudnianie 

osób bez wykształcenia potrzebnego do 

wykonywania zawodu – dotychczas niestety 

popularne – podnosi znacząco koszty utrzymania 

przedsiębiorstw, wynikające m.in. 

z potrzeby szkolenia takich pracowników. 

– Po niełatwym roku polskie górnictwo 

osiągnęło dobre wyniki i zwiększyło nakłady 

na inwestycje. Nie ma zagrożenia 

dla utrzymania miejsc pracy w górnictwie 

– podkreślił Janusz Piechociński. 

EMITUJEMY OBLIGACJE 

Kompania Węglowa podpisała w Katowicach 

umowy związane z emisją obligacji 

krótkoterminowych, gwarantowanych 

przez banki na 700 mln zł. Termin wykupu 

obligacji przypada 31 października 2013 r. 

Pieniądze z emisji obligacji Kompania otrzyma 

na przełomie lutego i marca. Obligacje 

będą miały charakter krótkoterminowy, 

z możliwością zamiany na średnioterminowy. 

Środki z emisji mają być przeznaczone na 

bieżące potrzeby finansowe. 

– W naszym przypadku emisja obligacji 

to alternatywa dla kredytu obrotowego, 

znacznie korzystniejsza niż gdybyśmy zaciągali 

taki kredyt – wskazała w środę prezes 

Kompanii Joanna Strzelec-Łobodzińska. 

Wielkość emisji jest mniejsza od średnich 

miesięcznych przychodów spółki, przekraczających 

miliard złotych.

Delegacja Kompanii Węglowej spotkała się z przedstawicielami władz samorządowych. Na zdjęciu, od lewej: Ireneusz Stanecki, 

dyrektor Biura Inwestycji KW SA, Marek Uszko, wiceprezes zarządu KW SA, Remigiusz Ziarno, dyrektor Biura Gospodarki Złożem KW SA, 

Paweł Ciechan, starosta gminy Chełm. Fot. ARC 

Rozpoczynamy odwierty 

Kompania Węglowa rozstrzygnęła przetarg na wykonanie odwiertów 

badawczych, których celem będzie rozpoznanie złoża węgla kamiennego 

w rejonie „Pawłów” w powiecie chełmskim na Lubelszczyźnie 

Wiercenia wykona Śląskie Towa- 

rzystwo Wiertnicze „Dalbis”. 

6 lutego br. w Chełmie gościł 

Marek Uszko, wiceprezes KW SA, wraz ze 

współpracownikami. Delegacja Kompanii 

Węglowej spotkała się z przedstawicielami 

miejscowych władz samorządowych, któ- 

rzy zadeklarowali pełną pomoc w przygo- 

towaniu prac wiertniczych. 

– Wybraliśmy firmę, która na zlecenie Kom- 

panii Węglowej wykona 8 otworów, ustalili- 

śmy ich lokalizację i uzgodniliśmy z właści- 

cielami nieruchomości kwestie techniczne 

– poinformował Marek Uszko. – Oceniamy, 

że za mniej więcej dwa lata będziemy dyspo- 

nowali pełną dokumentacją geologiczną, któ- 

ra będzie podstawą do utworzenia projektów 

zagospodarowania złoża i wystąpienia o kon- 

cesję na eksploatację – dodał wiceprezes. 

Paweł Ciechan, starosta gminy Chełm, 

stwierdził, że budowa kopalni to ogromna 

szansa dla regionu. – Nasz powiat boryka 

się z bardzo dużym bezrobociem i migra- 

cją ludzi za chlebem. Utworzenie nowych 

miejsc pracy pozwoli pełną piersią oddy- 

chać gospodarce regionu, zapewni lepszy 

byt mieszkańców – mówił starosta. 

Ogromne znaczenie inwestycji podkreślał 

także Zdzisław Krupa, wójt gminy Rejo- 

wiec Fabryczny. 

– Od początku widzimy dla tego rejonu szan- 

sę, by przełamać tutaj marazm ekonomiczny. 

Zdajemy sobie sprawę, że jest to działalność 

inwazyjna, ale patrząc pod kątem przyszło- 

ści, trzeba powiedzieć, że jest to element, któ- 

ry spowoduje, że będzie to koło zamachowe 

nie tylko dla naszej gminy. Ściskamy kciuki, 

żeby to wszystko wyszło – mówił wójt. 

W październiku 2012 r. Kompania otrzy- 

mała koncesję resortu środowiska na roz- 

poznanie tego złoża. Według wstępnych 

szacunków do zagospodarowania może 

tam być około 185 mln t węgla. 

Koncesję wydano na pięć lat. Obejmuje 

ona złoże położone w gminach Rejowiec, 

Rejowiec Fabryczny i Siedliszcze w woj. 

lubelskim. 

Firma „Dalbis” wykona 8 odwiertów o głę- 

bokości od 820 do 965 m, o łącznej długości 

ponad 7 km. Wyniki wierceń dadzą podstawy 

opracowania dokładnego profilu geologiczne- 

go złoża. Wykonywanie odwiertów rozpocznie 

się wiosną, najpóźniej w kwietniu 2013 r. Pra- 

ce badawcze potrwają maksymalnie dwa lata. 

Ich wyniki posłużą do stworzenia projektów 

budowy na tym terenie kopalni. 

(JC) 

| 9


Obecnie wszystkie kopalnie wchodzące w skład Kompanii Węglowej mają już możliwość prezentacji materiałów multimedialnych, 

a w kopalnianych cechowniach zainstalowano nowoczesne telebimy. Ostatnim nabytkiem tego typu jest system audiowizualny, 

zamontowany pod koniec stycznia tego roku w kopalni „Sośnica-Makoszowy” 

Bezpieczeństwo na telebimach 

Kompania Węglowa SA w celu poprawy bezpieczeństwa pracy coraz częściej 

wykorzystuje nowoczesne techniki audiowizualne i szkolenia dostępne 

na platformach internetowych. Są efekty. Liczba wypadków systematycznie maleje 

Górnictwo wciąż należy do branż wy- 

10 | 

sokiego ryzyka, o dużym wskaźni- 

ku wypadkowości. Znaczący wpływ 

mają na to zagrożenia naturalne występujące 

w kopalniach i skomplikowany proces tech- 

nologiczny, towarzyszący wydobyciu węgla. 

Niestety, wciąż jednak większość wypadków 

i urazów przy pracy to rezultat błędów i za- 

niedbań ludzkich. W 2012 r. główną przy- 

czyną wypadków w kopalniach należących 

do Kompanii Węglowej były: brak uwagi 

(16,23 proc.), wadliwy sposób wykonywania 

prac (10,32 proc.), nadmierny pośpiech (6,29 

proc.) i brak należytej współpracy (5,63 

proc.). Dlatego Kompania Węglowa, oprócz 

tradycyjnych szkoleń poświęconych bezpie- 

czeństwu pracy, wykorzystuje też nowoczes- 

ne techniki audiowizualne i szkolenia do- 

stępne na platformach internetowych. 

Obecnie wszystkie kopalnie wchodzą- 

ce w skład Kompanii Węglowej mają 

już możliwość prezentacji materiałów 

multimedialnych, a w kopalnianych ce- 

chowniach zainstalowano nowoczesne 

telebimy. Ostatnim nabytkiem tego typu 

jest system audiowizualny, zamontowany 

pod koniec stycznia tego roku w kopalni 

„Sośnica-Makoszowy”. Nowoczesne ekrany 

pojawiły się w trzech cechowniach, znajdu- 

jących się w ruchu „Sośnica”, ruchu „Mako- 

szowy” oraz w szybie „Bojków”, gdzie rów- 

nież zjeżdżają górnicy. Nowy system jest 

w pełni skomputeryzowany i kompatybilny

Tomasz Garbacik, nadsztygar górniczy ds. bhp, który opiekuje się w kopalni „Sośnica-Makoszowy” nowym systemem audiowizualnym, 

mówi, że przekaz skierowany do górników nie może być nudny i sztampowy. Zdjęcia: Jan Czypionka 

z całym systemem wizualnym Kompanii 

Węglowej. Umożliwia nadawanie audycji, 

filmów i animacji poświęconych bezpie- 

czeństwu pracy. Decyzja o montażu nowo- 

czesnych telebimów nie była przypadkowa. 

Multimedialne prezentacje skierowane 

są do wszystkich górników kopalni, ale 

w szczególności do młodych pracowników. 

Okazuje się, że aż 39 proc. załogi kopalni 

„Sośnica-Makoszowy” to osoby, których 

staż pracy nie przekracza pięciu lat. Tylko 

w zeszłym roku kopalnia przyjęła do pracy 

720 nowych pracowników. – Bezpieczeń- 

stwo jest dla nas priorytetem, dlatego szu- 

kaliśmy nowych pomysłów na uzupełnie- 

nie tradycyjnych szkoleń bhp. Do młodych 

ludzi, wychowanych w erze multimediów, 

łatwiej dotrzeć za pomocą filmów i nowo- 

czesnych treści, wyświetlanych na ekranie 

– mówi Grzegorz Mendakiewicz, dyrektor 

kopalni „Sośnica-Makoszowy”. 

Kopalnia, posiłkując się nowym systemem 

audiowizualnym, korzysta nie tylko ze sta- 

le rozrastającej się bazy filmów szkolenio- 

wych, przygotowanych dla całej Kompanii 

Węglowej, ale zleca także przygotowanie 

własnych produkcji. – W przyszłości chce- 

my, aby w filmach szkoleniowych występo- 

wali także nasi pracownicy. Dla górników 

będzie to jeszcze bardziej wiarygodne, 

gdy zobaczą na ekranie swoich kolegów 

– mówi dyrektor Mendakiewicz. 

Przyznaje, że na początku swojej kariery 

nie był przekonany do kopalnianych multi- 

mediów, ale zmienił zdanie, gdy w 2004 r. 

w cechowni ruchu „Centrum” pojawił się 

pierwszy rzutnik i ekran. – Zauważyłem, 

że górnicy przechodzący przez cechownię 

coraz częściej zerkają na ekran, a potem 

zatrzymują się i oglądają wyświetlane na 

nim filmy. Zrozumiałem, że w technikach 

multimedialnych tkwi ogromny potencjał 

i jeżeli przekaże się pracownikom treści 

w atrakcyjnej formie, to można wiele zy- 

skać. Dlatego uważam, że technikę trzeba 

wykorzystywać – mówi dyrektor Menda- 

kiewicz i dodaje, że od tamtej pory zbu- 

dował już cztery systemy audiowizualne 

w każdej kopalni, w której pracował. 

Wszystkie kopalnie 

wchodzące w skład 

Kompanii Węglowej 

mają już możliwość 

prezentacji materiałów 

multimedialnych 

Tomasz Garbacik, nadsztygar górniczy ds. 

bhp, który opiekuje się w kopalni „Sośnica- 

-Makoszowy” nowym systemem audiowi- 

zualnym, mówi, że przekaz skierowany do 

górników nie może być nudny i sztampo- 

wy. – Dlatego tak dużą popularnością cie- 

szy się na przykład najnowszy teledysk ze- 

społu Głębia, promujący bezpieczeństwo 

pracy pod ziemią – stwierdza. 

Ale promowanie wiedzy z zakresu bhp 

w Kompanii Węglowej to nie tylko no- 

woczesne techniki multimedialne. Sporą 

rolę zaczynają odgrywać także szkolenia 

prowadzone na platformach interneto- 

wych, przede wszystkim zaprojektowana 

i wykonana w Kompanii Węglowej apli- 

kacja do przeprowadzania eliminacji do 

znanego konkursu „Pracuję bezpiecznie” 

(w tym roku odbędzie się już 10. edycja 

konkursu). Każdy z pracowników firmy 

może zalogować się na specjalnej stronie 

i za pomocą specjalnie przygotowanych 

pytań testowych sprawdzić swoją wiedzę 

z zakresu bezpieczeństwa pracy. Aplika- 

cja została uruchomiona w połowie marca 

2012 r. W ciągu sześciu miesięcy witry- 

nę odwiedziło ponad 11 tys. osób, z cze- 

go w systemie zarejestrowało się 2444 

pracowników. Zdecydowana większość 

zalogowanych brała czynny udział w roz- 

wiązywaniu testów, a wiedza uczestników 

przez cały czas rosła. – Systematycznie 

poprawiamy statystyki dotyczące bezpie- 

czeństwa pracy. Od 2009 roku do 2012 

roku liczna wypadków przy pracy w ko- 

palniach Kompanii Węglowej zmniejszyła 

się o 366 zdarzeń. To między innymi efekt 

wykorzystywania nowoczesnych technik 

audiowizualnych i szkoleniowych – mówi 

Andrzej Pakura, dyrektor Biura Bezpie- 

czeństwa i Higieny Pracy KW SA. 

Tomasz Głogowski 

| 11


– Dzięki zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań technicznych wpływ eksploatacji na powierzchnię będzie minimalny – zapewnia dyrektor 

Leonard Klabis 

Pod Bytomiem fedrują 

na nowych zasadach 

Po wydarzeniach w Karbiu kopalnia „Bobrek-Centrum” zmieniła zasady 

wydobycia węgla i wdrożyła nowatorski plan ochrony powierzchni 

Kopalnia nigdy nie uciekała od odpo- 

12 | 

wiedzialności za negatywne skut- 

ki eksploatacji, które w sposób nie- 

przewidywalny ujawniły się w lipcu 2011 r. 

w bytomskiej dzielnicy Karb. Ale dziś, gdy 

przyszedł czas na chłodne podsumowania, 

wiadomo już, że do awarii budowlanej do- 

prowadziły nie tylko szkody górnicze spo- 

wodowane eksploatacją, ale też fatalny stan 

techniczny części budynków znajdujących 

się w tej dzielnicy. Ekspertyzy potwierdziły 

m.in., że część wyburzonych już budynków 

przy ul. Pocztowej i Technicznej nie miała 

w ogóle dylatacji, zostały wykonane ze sła- 

bej jakości materiałów lub rozbudowano je 

„na dziko”. 

– Zadziałał też tak zwany system propagacji 

osiadań. Zakładaliśmy, że na tym obszarze 

grunt obniży się o 0,7 do 1,2 metra, a tym- 

czasem osiadł na głębokość 1,9 metra, czyli 

dużo więcej – tłumaczy Leonard Klabis, 

dyrektor kopalni „Bobrek-Centrum”. 

Mimo tych zastrzeżeń kopalnia postano- 

wiła nie oglądać się na innych, tylko cał- 

kowicie przeprojektować eksploatację. 

Opracowano program ochrony powierzch- 

ni, który został przyjęty pozytywnie przez 

Komisję ds. Ochrony Powierzchni przy 

Wyższym Urzędzie Górniczym. Dało to 

zielone światło dla nowego planu ruchu, 

który przygotowano na kolejne dwa lata. 

Został on pozytywnie zaopiniowany przez 

Damiana Bartylę, prezydenta Bytomia,

Kopalnia „Bobrek-Centrum”, zatrudniająca około 3,5 tysiąca osób, wciąż pozostaje największym pracodawcą w mieście i największym 

płatnikiem do budżetu miasta. Zdjęcia: Jan Czypionka 

oraz zaakceptowany przez Okręgowy 

Urząd Górniczy w Gliwicach. Plan zakłada 

dekoncentrację wydobycia i prowadzenie 

robót czterema lub pięcioma ścianami, 

a nie tak jak dotychczas dwiema lub trze- 

ma. Na mniej więcej dwa lata wstrzymano 

też przygotowania do dalszej eksploata- 

cji pokładu 504 w dzielnicy Karb, tak by 

właściwie zabezpieczyć zachodnią część 

dzielnicy. Prace wznowione zostaną tu 

prawdopodobnie w 2015 r., ale będą pro- 

wadzone „szerokim frontem” dwóch ścian, 

z małym postępem dobowym robót. 

Istotą jest też utrzymanie i prowadzenie 

eksploatacji ściany nr 6 w pokładzie 510 

systemem na podsadzkę hydrauliczną. 

To obecnie jedyna ściana w Kompanii 

Węglowej eksploatowana w ten sposób, 

a kopalnia, aby jeszcze bardziej zwięk- 

szyć bezpieczeństwo i ograniczyć obniże- 

nie terenu pod bytomskim śródmieściem, 

wprowadziła tam nowoczesną obudowę 

zmechanizowaną. – Dzięki zastosowa- 

niu nowoczesnych rozwiązań technicz- 

nych wpływ eksploatacji na powierzchnię 

będzie minimalny – zapewnia dyrektor 

Klabis. 

Po wydarzeniach w Karbiu kopalnia „Bo- 

brek-Centrum” wdrożyła też nowatorski 

program ochrony powierzchni. Fachow- 

cy z Instytutu Techniki Budowlanej, Po- 

litechniki Śląskiej, Akademii Górniczo 

-Hutniczej oraz Głównego Instytutu 

Górnictwa przebadali 1582 obiekty w By- 

tomiu, znajdujące się w rejonie górniczej 

eksploatacji. W wyniku tej ekspertyzy 423 

budynki objęto obserwacją, a 231 stałym 

nadzorem budowlanym. Aktualnie w 82 

obiektach prowadzone są różnego rodzaju 

prace remontowo-zabezpieczające. – Przy 

tworzeniu programu ochrony powierzch- 

ni skorzystaliśmy z opinii niezależnych 

fachowców, by nikt nie zarzucił nam, że 

opieramy się tylko na własnych, subiek- 

tywnych ocenach – wyjaśnia dyrektor 

Leonard Klabis. 

Dzięki zastosowaniu 

nowoczesnych 

rozwiązań technicznych 

wpływ eksploatacji 

na powierzchnię będzie 

minimalny – zapewnia 

dyrektor Klabis 

Podkreśla, że w ostatnim czasie diame- 

tralnie zmieniło się też podejście władz 

miasta zarówno do samej współpracy, 

jak i problemu szkód górniczych. – Teraz 

wspólnie wskazujemy budynki, które wy- 

magają remontu, naprawy lub wyburze- 

nia. Dzięki temu remonty wykonywane są 

kompleksowo, a na miejsce wyburzonych 

kamienic mogą powstawać nowe. Dzięki 

dobrej współpracy udało się też znacznie 

uprościć procedury związane z oszacowa- 

niem i wypłatą odszkodowań dla miesz- 

kańców, a także zwiększyć liczbę spraw, 

które kończą się ugodami i nie trafiają do 

sądu – wylicza dyrektor Klabis. Przyspie- 

sza to skuteczne działanie. 

Apeluje, by nie zapominać też, że kopal- 

nia „Bobrek-Centrum”, zatrudniająca 

około 3,5 tys. osób, wciąż pozostaje naj- 

większym pracodawcą w mieście i naj- 

większym płatnikiem do budżetu miasta. 

– Jeżeli przyjmiemy, że jedno miejsce 

pracy w górnictwie generuje pięć w jego 

otoczeniu, to w Bytomiu z kopalnią zwią- 

zanych jest bezpośrednio prawie 20 ty- 

sięcy mieszkańców. Nie zapominajmy też, 

że nasz zakład stymuluje aktywność go- 

spodarczą innych firm i przedsiębiorstw. 

Bez górniczych rodzin spadłyby obro- 

ty handlowe, komunikacyjne, bankowe 

i tym podobne w mieście – mówi Leonard 

Klabis. Dodaje, że wszystkie nowatorskie 

działania pozwolą wydłużyć żywotność ko- 

palni co najmniej do 2040 r. Jeszcze w tym 

roku „Bobrek-Centrum” ma posiadać trzy 

obszary górnicze. 

Na naprawę szkód powstałych w Bytomiu, 

głównie w dzielnicy Karb, Kompania Wę- 

glowa wydała w 2012 r. 24 mln 568 tys. zł. 

Kopalnia przygotowała wspólnie z gminą 

mieszkania dla wszystkich mieszkańców 

zagrożonego rejonu i zakończyła już pro- 

ces wyburzania uszkodzonych budynków 

w Karbiu. Łączna suma dotychczasowych 

odszkodowań dla poszkodowanych miesz- 

kańców wyniosła 4 mln 662 tys. zł. 


| 13


Nowe rozwiązania 

przy likwidacji ściany 

W kopalni „Piast” na szczególne uznanie zasługuje oddział G-7, który 

prowadził wydobycie ścianą 387, zlokalizowaną w zachodniej części partii I 

pokładu 209, na poziomie 650 metrów 

Oddziałem kieruje Krzysztof Kuczo- 

14 | 

wicz. Pracuje w nim 127 osób pod 

nadzorem sztygara oddziałowego 

Artura Barana oraz zastępcy Jana Chrostka. 

Współpracują oni ze sztygarami zmianowymi: 

Andrzejem Maciejowskim, Andrzejem Na- 

wracajem, Pawłem Kozłowskim, Stanisła- 

wem Grzybem, Zbigniewem Kudelą oraz 

nadgórnikiem Krzysztofem Pieczką. Opieku- 

nem oddziału jest nadsztygar górniczy Piotr 

Witkowski. Dużym szacunkiem w oddzia- 

le ze względu na sumienność w wykonywa- 

niu swoich obowiązków cieszą się przodowi 

brygad: Wojciech Michalec, Grzegorz Gibas, 

Robert Zygmunt oraz Sławomir Semik.

Wjazd ścianą do chodnika. Fot. Wojciech Wikarek 

Znaczącą funkcję pełnią również pozosta- 

li członkowie brygad, a w szczególności 

kombajniści: Wojciech Lipowski, Krzysztof 

Matusecki, Wiesław Placek, Waldemar Wę- 

grzyn, Piotr Chowaniec, Józef Jasiewicz. 

MŁODA ZAŁOGA 

Na uwagę zasługuje fakt, iż prawie połowę 

stanu osobowego oddziału stanowią pracow- 

nicy ze stażem pracy do czterech lat. 

Dzięki dużym umiejętnościom i fachowo- 

ści załogi oddziału G-7 w całym okresie 

eksploatacji ściany 387, tj. od października 

2011 r. do grudnia 2012 r., wydobyto z niej 

prawie 1,7 mln t węgla. Eksploatacja pro- 

wadzona była w warunkach specjalnych, 

tj. poniżej poziomu udostępnienia. Dłu- 

gość ściany wahała się od 218 m do 250 m, 

jej wysokość wynosiła 4,5 m, a wybieg miał 

początkowo długość 1116 m. 

Wyposażenie ściany stanowił wysokowy- 

dajny kompleks ścianowy, w skład którego 

wchodził kombajn ścianowy KSW-2000E1, 

wyposażony w organy urabiające o średnicy 

2500 mm. W ścianie stosowano sekcje obu- 

dowy zmechanizowanej typu Glinik 21/46- 

- POz. Do odbioru urobku ze ściany służył 

przenośnik zgrzebłowy Rybnik-1100 o wy- 

dajności 2000 t/h, wraz z kruszarką KS-4. 

Dalej urobek transportowany był przenośni- 

kiem podścianowym typu Grot-1100, na któ- 

rym zabudowano kruszarkę PAT/WB-1500. 

W celu pełnego wykorzystania urządzeń kom- 

pleksu ściany 387 przyjęto organizację pracy 

pozwalającą na czterozmianowy cykl pro- 

dukcyjny oraz wykorzystanie czasu między 

zmianami do przeprowadzenia bieżących 

kontroli, konserwacji i niezbędnych czynno- 

ści technologicznych. Oddziałami przeprowa- 

dzającymi konserwacje i remonty urządzeń są 

MEUD-6, kierowany przez sztygara oddziało- 

wego Janusza Jekiełka, oraz MMUD-6, któ- 

rym kieruje sztygar oddziałowy Adam Kozik. 

Zgodnie z projektem technicznym podczas 

całego okresu biegu ściany za postępem ścia- 

ny utrzymywana była dowierzchnia II-1428 

jako wyrobisko przyścianowe dla kolejnej, 

sąsiedniej ściany 388, z zastosowaniem od- 

powiedniego wzmocnienia obudowy. W li- 

stopadzie 2012 r. podjęto decyzję o zmianie 

wybiegu ściany o dalsze 66 m i tym samym 

zakończeniu biegu ściany w chodniku taśmo- 

wym 1391, co pozwoliło na wydobycie dodat- 

kowo ponad 90 tys. t najlepszego węgla. 

Oprócz poprawy wskaźnika wykorzystania 

złoża, wyeliminowano pozostawienie resztek 

węgla skłonnych do samozapłonu (V grupa sa- 

mozapalności) oraz resztek kumulujących ener- 

gię sprężystą górotworu. Dodatkowo „wjazd” 

frontem ściany do chodnika taśmowego 1391 

znacznie uprościł drogę transportu elementów 

kompleksu ścianowego i tym samym znacznie 

przyspieszył proces przezbrajania urządzeń. 

NOWATORSKI POMYSŁ 

Kwestia wykorzystania chodnika jako ob- 

cinki likwidacyjnej ściany była rozwiąza- 

niem niestosowanym dotychczas w kopalni 

„Piast” i wymagała podjęcia wielu działań 

profilaktycznych. Przygotowanie chodni- 

ka taśmowego 1391 w pasie eksploatowanej 

ściany polegało na przykotwieniu kotwami 

linowymi potrójnego rzędu prostek spina- 

jących poszczególne łuki obudowy ŁP 9/ 

V29/A. Ponadto ocios „wjazdowy” został 

skonsolidowany poprzez zastosowanie ura- 

bialnych kotew iniekcyjnych, a w miejscach 

spodziewanych ciśnień deformacyjnych za- 

budowano kaszty drewniane. 

W celu zabezpieczenia sekcji przed opadem skał 

stropowych podczas rabunku w odległości 9 m 

przed dojechaniem do chodnika zastosowano 

stalowe siatki zgrzewane. Otwieranie chodni- 

ka taśmowego następowało odcinkami, a po 

wyrabowaniu łuków ociosowych podjeżdżano 

sekcjami obudowy zmechanizowanej pod ist- 

niejące stropnice ŁP, zyskując tym samym obu- 

dowę ostateczną pola transportowego obcinki 

likwidacyjnej. Po „wjechaniu” wszystkich 149 

sekcji przystąpiono do demontażu wyposażenia 

kompleksu ścianowego. Duże zaangażowanie 

pracowników i dozoru oddziału G-7 przyniosło 

oczekiwane rezultaty, a doświadczenie, które 

zdobyto, zostanie wykorzystane w dalszej pracy. 

(RH) 

| 15


16 | 

Oddział G-7 kopalni „Piast”. Od lewej stoją: 

Krzysztof Pieczka – sztygar, Dariusz Zajas, Lucjan Rozmus, Kamil Kamiński, Grzegorz Fiołek, Tomasz Pietrasik, Robert Zygmund – przodowy, 

Artur Baran – kierownik oddziału, Marcin Kwiatek, Jan Chrostek – zastępca kierownika oddziału, Krzysztof Pustelnik, Szymon Wilczak, 

Wojciech Kubica, Wiesław Placek, Mirosław Omyła, Rafał Kocurek, Paweł Zając, Kamil Matonóg, Paweł Żołna – G-3, Wiesław Macuda, 

Rafał Nowak, Rafał Targosz, Zdzisław Lampa, Kamil Michałek, Marcin Murawski, Krzysztof Jarzyna, Michał Marguła – ślusarz MMUD6, 

Wiesław Kawczak

| 17

Łowcy nagród 

Kopalnia „Halemba-Wirek” ma za sobą dramatyczne wydarzenia, które 

kształtują wyobraźnię osób odpowiadających za bezpieczeństwo pracy. 

Ta mroczna przeszłość stanowi z jednej strony traumę, z drugiej jednak 

daje wyraźny impuls do działań innowacyjnych 

Ekipa podczas ceremonii wręczania nagród 40. edycji Konkursu Poprawy Warunków Pracy. 

Na pierwszym planie, od lewej: dr inż. Zbigniew Słota z Politechniki Śląskiej, Grzegorz 

Jurkiewicz, kierownik Działu Bhp i Szkolenia w kopalni „Halemba-Wirek”, Mirosław Maciaszek, 

kierownik Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego. Fot. Jan Czypionka 

Na tegoroczny Konkurs Poprawy Wa- 

runków Pracy, zorganizowany już po 

raz 40. pod auspicjami ministra pra- 

cy i polityki społecznej, inżynierowie z kopal- 

ni „Halemba-Wirek”, wspomagani przez eki- 

pę naukowców Politechniki Śląskiej, wysłali 

siedem wdrożonych projektów. Jury konkur- 

su przyznało im cztery wyróżnienia. 

Podczas ceremonii wręczania nagród inż. 

Grzegorz Jurkiewicz, kierownik Działu Bhp 

i Szkolenia w kopalni „Halemba-Wirek”, nie 

krył wzruszenia, ale widać było, że ambitna 

ekipa liczyła na więcej. 

– Mieliśmy w tym roku pewniaka na nagrodę 

– podsumował Jurkiewicz – ale tym razem 

się nie udało… 

Łączony team inżyniersko-naukowy i tak 

rozbił pulę nagród. Za siedem zgłoszonych, 

w tym cztery nagrodzone prace zespół otrzy- 

mał specjalną statuetkę za „szczególną ak- 

tywność w opracowaniu rozwiązań popra- 

wiających warunki pracy”. 

Pewniakiem, który miał przynieść nagrodę, 

był projekt zatytułowany „System orientacji 

18 | 

W Y D A R Z E N I A 

i sygnalizacji dźwiękowej jako pomoc przy 

wycofywaniu załogi w warunkach niedosta- 

tecznej widoczności”. 

– Podczas pożaru w kopalni często dochodzi 

do sytuacji, w której widoczność jest bardzo 

ograniczona. Pożar podziemny jest często 

procesem bardzo dynamicznym. Dlatego też 

w takich sytuacjach zagrożenia niezmiernie 

ważnym elementem jest możliwość szybkiej 

i bezpiecznej ewakuacji z zagrożonego re- 

jonu – wyjaśnił inż. Jurkiewicz. – Niestety, 

praktyka górnicza pokazuje, że bardzo często 

dochodzi do dezorientacji wśród wycofującej 

się załogi. Dotyczy to najczęściej kierunku, 

w którym należy się wycofywać. Idea opraco- 

wanego w naszej kopalni rozwiązania zrodzi- 

ła się po zapaleniu się metanu oraz wypadku 

zbiorowym, który wydarzył się 5 maja 2011 

roku w kopalni „Krupiński” w Suszcu. 

Rozwiązanie polega na odpowiednim stero- 

waniu sygnalizacją akustyczną w celu uła- 

twienia orientacji i wskazania zagrożonej 

załodze odpowiedniego kierunku wycofania 

się. W projekcie wykorzystano możliwość 

sterowania sygnalizatorami za pomocą 

urządzenia nadrzędnego, współpracującego 

z sygnalizatorami. W przypadku wystąpienia 

zagrożenia sygnalizatory zabudowane w wy- 

robisku górniczym emitują sygnały akustycz- 

ne w założonej kolejności. Pracownik słyszy 

sygnał nadchodzący z jednego kierunku i od- 

chodzący w kierunku przeciwnym. Kierunek 

przejścia sygnału w wyrobisku górniczym 

jest wcześniej ustalony i znany zatrudnionej 

załodze. Zasada polega na tym, że ewakuu- 

jący się pracownik podąża w kierunku „za 

sygnałem” lub w kierunku „do sygnału”, któ- 

ry usłyszy. Kierując się tą zasadą, pracownik 

zawsze jest w stanie opuścić zagrożony rejon. 

Konieczna była koordynacja czynników zwią- 

zanych z emisją sygnału, tj. czasu trwania 

sygnału, jego rodzaju, przerw w transmisji, 

zależnych od odległości pomiędzy sygnaliza- 

torami, oraz czasu powtarzania całego cyklu, 

co wynika z długości drogi ucieczki. Wiąza- 

ło się to z napisaniem specjalnego programu 

sterującego, który realizuje przedstawione 

założenia. Opracowane w kopalni „Halemba- 

-Wirek” rozwiązanie umożliwia bezpieczne 

wycofanie załogi z zagrożonych rejonów na- 

wet przy całkowitym braku widoczności. 

NIEZBĘDNA KOMUNIKACJA 

Uznanie jury zyskał także projekt „Wykorzy- 

stanie łączności bezprzewodowej w zastępie 

ratowniczym z zastosowaniem mikrofonów 

kostnych”. 

– Podczas prowadzenia akcji ratowniczych 

w podziemnych zakładach górniczych nie- 

zmiernie ważne jest zapewnienie pełnej i pew- 

nej komunikacji pomiędzy członkami zastę- 

pu – referował inż. Jurkiewicz. – Z założenia 

zastęp jest niepodzielny, lecz w warunkach 

dołowych podczas prowadzenia akcji ratowni- 

czej mamy często do czynienia z sytuacją, gdy 

widoczność jest ograniczona prawie całkowi- 

cie, a dodatkowo hałas uniemożliwia spraw- 

ną komunikację między członkami zastępu. 

Wtedy właśnie może dojść do niezauważonego 

oddalenia się lub pozostania w danym rejonie

jednego z członków zastępu. Wspomniane 

wcześniej ograniczenia (dymy, hałas) unie- 

możliwiają nawiązanie komunikacji i szyb- 

kie odnalezienie się członków zastępu. Takie 

zdarzenia miały już miejsce w polskim ra- 

townictwie górniczym. Sytuacji takich można 

by było uniknąć, posiadając sprawny system 

łączności obejmujący cały zastęp. W związ- 

ku z faktem, że ratownicy muszą wykonywać 

prace wymagające użycia równocześnie dwóch 

rąk, niemożliwe jest zastosowanie zwykłych 

radiotelefonów. Rozwiązanie wdrożone w za- 

stępach ratowniczych kopalni „Halemba- 

-Wirek” polega na zastosowaniu nowoczesnej 

łączności radiowej w ramach zastępu, z wy- 

korzystaniem tzw. „mikrofonów kostnych”. 

Znajdują się one stale pod hełmem ratownika, 

a transmisja radiowa może być wyzwalana 

w dwojaki sposób. Pierwszy to pobudzanie gło- 

sem, drugi to użycie przycisku PTT, urucha- 

mianego barkiem, przedramieniem, łokciem, 

dłonią lub inną wolną częścią ręki. W takim 

rozwiązaniu z mikrofonem kostnym zintegro- 

wany jest zestaw słuchawkowy, znajdujący się 

w pobliżu ucha ratownika, co dodatkowo po- 

prawia komunikację. W rozwiązaniu zastoso- 

wano również nowoczesne radiotelefony, które 

poza możliwością pracy z różnymi zestawami 

mikrofonów i zestawów słuchawkowych wy- 

posażono w dodatkowe funkcje, niezmiernie 

przydatne w ratownictwie górniczym. Niektóre 

z nich to: funkcja alarmowa – wykorzystywa- 

na do awaryjnej sygnalizacji, w celu wysłania 

sygnału żądania pomocy do określonej osoby 

lub grupy osób; przycisk awaryjny – przycisk 

bezpieczeństwa na frontowym panelu, który 

po aktywacji powiadamia o niebezpieczeń- 

stwie; funkcja „Man-Down” – dwutrybowe 

alarmy wyzwalane poprzez uprzednio zdefi- 

niowany czas bezruchu lub ustawienie czasu 

nadmiernego ruchu; funkcja „samotnego pra- 

cownika” – zapewniająca dodatkowy środek 

bezpieczeństwa dla osób pracujących w stre- 

fach niebezpiecznych. Tak długo, jak przycisk 

jest wciskany regularnie, radiotelefon pracuje 

normalnie, ale jeśli zostanie przekroczony czas 

ustawiony między naciśnięciami, zostanie wy- 

generowany dźwięk alarmowy, a w przypadku 

braku dalszych odpowiedzi użytkownika urzą- 

dzenie wykona połączenie alarmowe do wcześ- 

niej określonej osoby lub grupy osób. 

EWAKUACJA NA RATY 

Wyróżnienie w konkursie otrzymał także 

projekt „Bezpieczne wycofanie załogi z za- 

grożonych rejonów poprzez zastosowanie 

dwuetapowego systemu ewakuacji w kopalni 

węgla kamiennego «Halemba-Wirek»”. 

W sytuacjach zagrożenia pod ziemią 

Stacja wymiany aparatów ucieczkowych. Fot. ARC 

bardzo ważnym elementem jest możliwość 

szybkiej i bezpiecznej ewakuacji z zagro- 

żonego rejonu. Specyfika zagrożeń wystę- 

pujących w kopalni wiąże się bardzo czę- 

sto z występowaniem zagrożeń gazowego 

i pożarowego. Istotna jest wtedy prawid- 

łowa ochrona dróg oddechowych. Polskie 

przepisy górnicze wymagają, aby osoba 

przebywająca w wyrobiskach górniczych 

miała przydzielony sprzęt oczyszczają- 

cy ucieczkowy lub sprzęt izolujący układ 

oddechowy. Sprzęt ten powinna cały czas 

posiadać przy sobie, od chwili zjazdu pod 

ziemię do chwili wyjazdu na powierzchnię. 

W polskim górnictwie węgla kamiennego 

przepis ten realizowany jest poprzez stoso- 

wanie różnych aparatów do ochrony dróg 

oddechowych. Najczęściej przez górników 

używane są aparaty POG-8, AU-9E, OXY- 

50, SR-60 oraz KA-60. 

Łączony team 

inżyniersko-naukowy 

Kompanii Węglowej 

i Politechniki Śląskiej 

rozbił pulę wyróżnień 

Z praktyki górniczej wynika, że poza aparata- 

mi POG-8 gabaryty pozostałych powodują, że 

pracownicy pod ziemią bardzo często nie mają 

ich przy sobie podczas wykonywania czynności 

roboczych. W sytuacji zagrożenia może to spo- 

wodować znaczne opóźnienie w użyciu aparatu 

oraz powstanie zamieszania związanego z od- 

szukaniem własnego aparatu. Optymalnym 

rozwiązaniem byłoby zastosowanie aparatu 

zaprojektowanego zgodnie z zasadami ergono- 

mii, którego noszenie przy sobie podczas całej 

zmiany roboczej nie sprawiałoby problemu 

pracownikom. Istnieje tu jednak problem zwią- 

zany z zapewnieniem przez taki aparat odpo- 

wiednio długiego czasu ochronnego działania. 

Opracowana i wdrożona w kopalni „Halemba- 

Wirek” metoda umożliwia bezpieczne wycofa- 

nie załogi z zagrożonych rejonów przy zastoso- 

waniu dwóch typów aparatów, z których jeden 

– mniejszy – górnicy mają cały czas przy sobie 

przypięty do pasa, a po jego zużyciu dokonują 

wymiany na drugi – większy, co umożliwia im 

kontynuowanie ewakuacji. 

KULTURA BEZPIECZEŃSTWA 

Zespół z „Halemby-Wirka” otrzymał jeszcze 

jedno wyróżnienie – za projekt zatytułowany 

„Podniesienie poziomu kultury bezpieczeń- 

stwa w kopalni «Halemba-Wirek» za pomo- 

cą odpowiednio dobranego cyklu szkoleń”. 

W procesie wdrażania systemu zarządzania 

bezpieczeństwem pracy duże znaczenie ma 

kształtowanie kultury bezpieczeństwa, po- 

nieważ osoby koordynujące ten proces powin- 

ny zdawać sobie sprawę, iż to właśnie wysoka 

kultura bezpieczeństwa – kształtowanie bez- 

piecznych zachowań pracowników – powinna 

być celem, do którego musi dążyć organizacja 

– to główna teza tego opracowania. 

Specjaliści kopalniani, wspierani przez fa- 

chowców z Politechniki Śląskiej, zaprezen- 

towali także trzy kolejne projekty, które tym 

razem nie zdobyły żadnej nagrody, ale zosta- 

ły z powodzeniem wdrożone w pracy w ko- 

palni „Halemba-Wirek”. 

Jan Czypionka 

| 19


Zgodnie z harmonogramem 

GZL-1 to oddział zajmujący się robotami przygotowawczymi do eksploatacji 

nowych ścian. Jego pracownicy wykonują zabudowę układów transportowych, 

zabudowę urządzeń odstawy urobku oraz kompleksów ścianowych. 

Po zakończonej eksploatacji ściany oddział prowadzi wybudowę urządzeń, 

a następnie dokonuje ich przerzutu w kolejny, zaplanowany rejon wydobywczy 

W 

oddziale zatrudnionych jest 

157 pracowników, w tym 12 

osób dozoru, co zapewnia możliwość 

utworzenia łącznie ośmiu brygad. 

Roboty prowadzone są w systemie cztero- 

zmianowym. 

Obecnie załoga zatrudniona jest do robót 

związanych ze zbrojeniem ściany I w części II 

w pokładzie 404/3+4, prowadzi też li- 

kwidację wyeksploatowanej ściany S/z IV 

w części Vz w pokładzie 404/5. 

Wszystkie brygady zatrudnione przy zbro- 

jeniu i likwidacji wykonują roboty, których 

celem jest przygotowanie transportu urzą- 

dzeń. Trwa zabudowa tras kolejek spągo- 

wych. Oddział jest angażowany również do 

pomocy oddziałom wydobywczym w robo- 

tach związanych z przygotowaniem ścian 

do likwidacji. 

Należy nadmienić, iż występujące w kopal- 

ni „Chwałowice” warunki górniczo-geolo- 

giczne i sposób zalegania złoża powodują, 

że eksploatowane ściany charakteryzują 

się krótkimi wybiegami, wynoszącymi 

średnio około 620 m, co skutkuje z kolei 

koniecznością wykonywania dużej liczby 

przezbrojeń. W roku 2012 oddział GZL- 

1 przygotował do eksploatacji pięć ścian 

i pięć zlikwidował, a w roku 2013 planuje 

się wykonanie sześciu zbrojeń i sześciu li- 

kwidacji. Podobny zakres robót realizowa- 

no również w latach poprzednich. 

Proces przygotowania ściany do eksploa- 

tacji, obejmujący roboty od przygotowa- 

nia transportu aż do uruchomienia ściany, 

trwa średnio od 1,5 do 2 miesięcy i uzależ- 

niony jest zarówno od długości dróg trans- 

portu i odstawy urobku, jak i rodzaju in- 

stalowanego kompleksu ścianowego. 

Zdaniem sztygara oddziałowego Sławo- 

mira Zegarskiego, mimo rozległego fron- 

tu robót, dzięki dobrze zorganizowanej 

i wydajnej pracy każdego z pracowników 

zadania nałożone na oddział wykonywane 

20 | 

są zgodnie z ustalonym harmonogramem. 

Podkreśla on duże doświadczenie i zaan- 

gażowanie swojej załogi, składającej się 

zarówno z doświadczonych pracowników, 

jak również osób o krótkim stażu pracy, 

które według Zegarskiego wykazują się 

umiejętnością szybkiego pozyskiwania fa- 

chowej wiedzy od starszych kolegów i jej

praktycznego zastosowania. Dobra atmo- 

sfera i wzajemne zaufanie w brygadach 

powodują, że młodym ludziom pracuje 

się lepiej. W przypadku wystąpienia bar- 

dziej skomplikowanych, trudniejszych 

robót sztygar oddziałowy konsultuje się 

z przodowymi zatrudnionymi w oddziale, 

wśród których wyróżnić należy: Marka 

Gołofita, Mariusza Dydlińskiego, Miro- 

sława Pfeifera, Tomasza Kujtkowskiego, 

Mariana Hajduka, Krzysztofa Stefunyna, 

Jacka Araśniewicza, Jacka Hajducz- 

ka, Krzysztofa Stasiaka, Grzegorza 

Jodłowskiego, Damiana Pawełka, Grze- 

gorza Orszulika. Są to górnicy o wysokich 

kwalifikacjach. 

Na poszczególnych zmianach organizacją 

i dozorem nad robotami zajmują się szty- 

garzy: Marcin Gatnar, Grzegorz Ostrzołek, 

Mirosław Kaszta, Rafał Świerczyna, Marek 

Mańka, Robert Kuczera, Stanisław Wę- 

grzyn, Rafał Czaja, Adam Prus oraz nadgór- 

nicy Piotr Chruszcz i Łukasz Pawlas. Istot- 

nym atutem, wpływającym na efektywne 

wykonywanie powierzonych zadań, są 

również podkreślane przez oddziałowego, 

dobre relacje z działem energomaszyno- 

wym, w którym sztygarami oddziałowymi 

są Szymon Oleś – w oddziale elektrycznym 

oraz Marcin Kozioł i Dariusz Chluba – 

w oddziałach maszynowych. 

Nie bez znaczenia jest także dobra współ- 

praca z dozorem wyższym i kierowni- 

ctwem. Dobra praca oddziału GZL-1 zna- 

cząco przyczynia się do tego, że kopalnia 

„Chwałowice” już od wielu lat realizuje na- 

łożone zadania produkcyjne i osiąga bar- 

dzo dobre wyniki. 

Na zdjęciu poniżej: oddział GZL-1 kopalni „Chwałowice” – rząd górny, od lewej: nadgórnik mgr inż. Łukasz Pawlas, Michał Ploch, Piotr Oleś, 

Krzysztof Urbaś, Łukasz Sałata, Tomasz Staciwa, Marek Helbig, Dariusz Bochenek, Tomasz Kieś, Łukasz Czernij, Jacek Cojg, 

Andrzej Kołodziejczyk, Wiesław Bugdoł. Rząd środkowy, od lewej: kierownik robót górniczych ds. zbrojeń i likwidacji mgr inż. Eugeniusz Harazim, 

sztygar oddziałowy GZL-1 mgr inż. Sławomir Zegarski, sztygar zmianowy mgr inż. Rafał Świerczyna, Ireneusz Stafa, Michał Wystyrk, 

Radosław Kąkol, Wojciech Gembalczyk, Damian Pawełek, Tomasz Mierowski, Marek Korytowski, Marek Rojek, Dariusz Smołka, Mirosław Rutkowski, 

Tomasz Kujtkowski, Grzegorz Wieczorek, nadsztygar górniczy ds. zbrojeń, likwidacji i regeneracji GNZ mgr inż. Łukasz Małek, p.o. sztygara 

oddziałowego GZL-1 Marcin Gatnar. Rząd dolny, od lewej: Krzysztof Gumula, Mateusz Myszka, Krystian Kwiatoń, Adam Paprotny, Marcin Szymik, 

Dawid Ochojski, Łukasz Labus, Łukasz Harazim, Michał Szczęsny, Daniel Szymik, Patryk Blachowski, Paweł Żuchowicz, Mateusz Czekała 

| 21


Piotr Śleziak, dyrektor ds. produkcji kopalni „Brzeszcze”. Fot. Robert Mleczko 

Droga czy węgiel? 

Rozmowa z Piotrem Śleziakiem, dyrektorem ds. produkcji kopalni „Brzeszcze” 

• Podane do publicznej wiadomości wa- 

rianty trasy S1, przebiegające przez gminę 

Brzeszcze, budzą wiele kontrowersji. Szcze- 

gólnie zaniepokojeni są pracownicy kopalni 

„Brzeszcze”, bowiem proponowane warian- 

ty B, C lub D mogą ograniczyć w znaczący 

sposób wydobycie węgla. Czy rzeczywiście 

planowana budowa drogi ekspresowej S1 

stanowi zagrożenie dla kopalni? 

– Uważam, że tak, gdyż w projekcie 

Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych 

i Autostrad w trzech z czterech zapropo- 

nowanych wariantów trasa S1 przebie- 

ga bezpośrednio przez obszar górniczy 

„Brzeszcze II”, skracając żywotność ko- 

palni o minimum 10 lat. Usytuowanie 

drogi S1 na obszarze górniczym kopalni 

„Brzeszcze” spowoduje konieczność usta- 

nowienia filara ochronnego dla pasa dro- 

gowego, a w dalszej konsekwencji ograni- 

czenie lub zaniechanie eksploatacji w tym 

filarze. Kopalnia przeanalizowała zasoby 

operatywne przewidziane do wydobycia, 

22 | 

zalegające w rejonach poszczególnych wa- 

riantów projektowanej drogi przez obszar 

górniczy „Brzeszcze II”. 

W wyniku tej analizy stwierdzono, że zaso- 

by operatywne, uwięzione w filarze drogi 

S1 dla wariantu C i B, wynoszą 14,056 mi- 

liona ton, a dla wariantu D 13,161 miliona 

ton. Ubytek zasobów spowodowany jest 

pozostawieniem niewydobytych części po- 

kładów pod planowaną trasą S1. Skutkuje 

to skróceniem żywotności kopalni o oko- 

ło 10 lat oraz stawia ją w bardzo trudnej 

sytuacji w najbliższych latach z powodu 

konieczności zmiany frontu robót eksplo- 

atacyjnych, co przy niekorzystnej koniunk- 

turze na rynku może spowodować przed- 

wczesną likwidację kopalni… 

• Problem jest tym większy, iż społeczeń- 

stwo naszej gminy jest podzielone co do ko- 

nieczności przyjęcia jednego z wariantów. 

Ci, których bezpośrednio dotyczy trasa S1, 

są przeciwni. Jak ocenia Pan wspólną stra- 

tegię działania z władzami gminy Brzeszcze, 

aby oddalić decyzję przebiegu drogi S1 przez 

tereny obszaru górniczej eksploatacji? 

– Dyrekcja kopalni „Brzeszcze” pragnie 

prowadzić wspólną strategię z władzami 

gminy, mającą na celu dobro jej miesz- 

kańców. Nasza kopalnia jest największym 

pracodawcą na terenie gminy i w całym 

województwie małopolskim. Zatrudniamy 

obecnie ponad 3000 pracowników, z cze- 

go większość stanowią mieszkańcy gminy 

Brzeszcze oraz powiatu oświęcimskiego. 

Do tego należy doliczyć ich rodziny, jak 

również firmy współpracujące z kopalnią, 

znajdujące się na terenie gminy. Budowa 

drogi ekspresowej S1, jak również dalsze 

funkcjonowanie kopalni ma duże znacze- 

nie dla Brzeszcz i okolicznych gmin, gdzie 

większość mieszkańców bezpośrednio lub 

pośrednio żyje z kopalni. Jedno miejsce 

pracy w kopalni generuje trzy–cztery eta- 

ty w usługach i handlu. Uważam, że za- 

równo dla pracowników kopalni „Brzesz- 

cze”, jak i dla władz gminnych jest sprawą

Trzy proponowane warianty trasy S1 są niekorzystne dla kopalni „Brzeszcze” 

strategiczną zapewnienie przyszłości dla 

naszego zakładu pracy. 

• Wydaje się, że nad ewentualnymi korzyś- 

ciami dla gminy z posiadania przedmiotowej 

drogi szybkiego ruchu powinno przeważyć 

dobro kopalni i pracującej w niej załogi. Jak 

wobec takiej sytuacji rysują się perspekty- 

wy dalszego funkcjonowania kopalni, bio- 

rąc pod uwagę, że pokłady węgla wysoko- 

kalorycznego znajdują się właśnie w rejonie 

mającej przebiegać drogi S1? 

– Dla mnie liczy się przede wszystkim dobro 

kopalni i zatrudnionej w niej załogi. Loka- 

lizacja drogi ekspresowej w wariantach B,C 

lub D przebiega przez teren, gdzie kopalnia 

posiada udokumentowane bogate złoża wę- 

gla kamiennego, na których eksploatację 

posiada koncesję. Złoża te są zagospoda- 

rowane i od wielu lat eksploatowane, pro- 

wadzone są również roboty inwestycyjne 

w celu udostępnienia nowych partii pokła- 

dów. Wszystkie nasze działania wynikają 

z racjonalnej gospodarki złożem i od kilku 

ostatnich lat intensyfikujemy roboty górni- 

cze w rejonie projektowanej drogi S1, jed- 

nakże głównie ze względów technologicz- 

nych nie jest możliwe wyeksploatowanie 

wszystkich zasobów węgla do czasu rozpo- 

częcia budowy drogi S1. 

- Wiadomo, że droga ta jest potrzebna i jej bu- 

dowa musi być kontynuowana. Jak przekonać 

główne czynniki decyzyjne o wykorzystaniu 

innych wariantów przebiegu drogi ekspreso- 

wej S1, omijających tereny eksploatacyjne? 

– Wszyscy mamy świadomość, że budowa 

tej drogi jest potrzebna, ale nie może od- 

bywać się to kosztem ograniczenia żywot- 

ności kopalni. Projektując drogę S1, należy 

uwzględnić następujące uwarunkowania. 

Kopalnia posiada koncesję na wydobycie 

węgla kamiennego, co zapewnia jej moż- 

liwość prowadzenia dalszej eksploatacji 

górniczej oraz wykorzystanie w pełni 14 

milionów ton zasobów dobrego, uwięzio- 

nego pod projektowaną drogą węgla, który 

jest naszym dobrem narodowym. Kopal- 

nia współpracuje z wieloma dostawcami 

materiałów i usług oraz odbiorcami węgla 

i metanu. Zapewnia stabilizację dla rodzin 

pracowników kopalni. Skrócenie żywot- 

ności kopalni „Brzeszcze” spowodowałoby 

utratę dochodów gminy z tytułu podatków 

od kopalni, obniżyłoby znaczenie jednostki 

samorządu terytorialnego. 

• Do dziś nie zapadły żadne decyzje zwią- 

zane z wyborem wariantu przebiegu drogi 

S1. A może przydałoby się referendum, bo 

przecież jest to duży problem społeczny 

i ekonomiczny dla naszej gminy i funkcjonu- 

jącego w niej największego zakładu, jakim 

jest kopalnia „Brzeszcze”… 

– Istotnie, problemu tego nie należy baga- 

telizować. Planowana budowa drogi S1, jak 

również dalsze funkcjonowanie kopalni 

ma duże znaczenie dla Brzeszcz i okolicz- 

nych gmin. Uważam, że w przypadku braku 

wspólnego stanowiska w sprawie przebie- 

gu trasy S1 sami mieszkańcy powinni mieć 

prawo wyboru, co dla nich i dla ich rodzin 

jest najkorzystniejsze. Należy wspomnieć 

o fakcie założenia przez związki zawodo- 

we naszej kopalni i mieszkańców gminy 

Brzeszcze komitetu protestacyjnego prze- 

ciwko skutkom budowy drogi S1, przecho- 

dzącej przez obszar górniczy „Brzeszcze 

II”. Zebrano ponad 4000 podpisów osób 

sprzeciwiających się przebiegowi trasy S1 

przez pola wydobywcze kopalni. 

• Dziękuję za rozmowę. 

Rozmawiała: Maria Domżał 

| 23


Przykładem obiektu, który nie stwarza zagrożenia dla środowiska ani uciążliwości dla mieszkańców i wrósł już w okoliczny krajobraz, 

jest hałda „Szarlota” przy kopalni „Rydułtowy-Anna” 

Hałdy pod ekologiczną kontrolą 

Kompania Węglowa SA od początku swojego powstania angażuje się 

w ochronę środowiska naturalnego. W latach 2003–2020 wyda na rekultywację 

terenów zdegradowanych prawie 900 milionów złotych i zagospodaruje 

około 130 milionów ton wytwarzanych odpadów 

Nie od dziś wiadomo, że specyfika 

24 | 

działalności górniczej sprawia, że 

na powierzchni powstają szkody 

górnicze, tereny zdegradowane i hałdy, gdzie 

przez dziesiątki lat składowano odpady po- 

wstające w toku produkcji. Tych zjawisk nie 

można niestety uniknąć, co nie znaczy jed- 

nak, że Kompania Węglowa nie dba o środo- 

wisko naturalne. Prowadzona sukcesywnie 

rekultywacja terenów zdegradowanych to 

podstawowe działania ekologiczne firmy. Od 

2003 r., czyli od momentu powstania Kom- 

panii Węglowej, zakończono rekultywację 

na łącznej powierzchni 316 ha, a o skali tego, 

co udało się zrobić, świadczą liczby. Przez 

ostatnie 10 lat na prace, związane z przywra- 

caniem terenom ich dawnej wartości, Kom- 

pania Węglowa wydała 462 mln zł, z czego 

tylko w 2012 r. było to 55 mln zł. Co jednak 

najważniejsze, prace te będą kontynuowane. 

Do 2020 r. Kompania Węglowa przeznaczy 

na rekultywację kolejne 413 mln zł. 

– Nasza działalność związana z ochroną 

środowiska wynika nie tylko z przepisów 

prawa, ale i oczekiwań społeczności lokal- 

nych. Mieszkańcy aglomeracji oczekują od 

nas, że przywrócimy tereny zdegradowane 

do ich pierwotnego kształtu i przez cały 

czas to robimy – mówi Remigiusz Ziarno, 

dyrektor Biura Gospodarki Złożem i Eko- 

logii Kompanii Węglowej. 

Zadanie nie jest jednak łatwe. Tereny zde- 

gradowane przez działalność kopalń, czy- 

li m.in. zwałowiska skały płonnej, stare 

osadniki mułowe i zalewiska, położone są 

najczęściej na obszarach silnie zurbanizo- 

wanych, sąsiadujących z osiedlami miesz- 

kaniowymi. Dlatego Kompania Węglowa 

wszystkie projekty rekultywacyjne uzgadnia 

z władzami samorządowymi: starostami, 

burmistrzami i prezydentami miast, gdzie 

prowadzona jest eksploatacja. – Znaczącą

olę odgrywa tutaj plan zagospodarowania 

przestrzennego dla danego obszaru – mówi 

dyrektor Remigiusz Ziarno. 

Każdy przypadek prowadzonej rekultywacji 

jest inny, zarówno jeśli chodzi o zakres, jak 

i czas prowadzenia prac. W dużym skrócie 

rekultywację można podzielić na dwa eta- 

py: techniczny, gdy teren jest odpowiednio 

kształtowany, z reguły z wykorzystaniem 

wytwarzanych przez kopalnie odpadów 

wydobywczych, i biologiczny, gdy na odpo- 

wiednio przygotowanym gruncie sadzone 

są drzewa, krzewy czy też wysiewana jest 

trawa. W ten sposób zrekultywowano już 

m.in. tereny przy szybach „Anna” i „Maria” 

kopalni „Pokój” w Rudzie Śląskiej, zwało- 

wisko „E” w Przecieszynie, należące do ko- 

palni „Brzeszcze”, czy też część Centralnego 

Składowiska Odpadów Górniczych kopalni 

„Knurów”. Tereny takie mogą być potem 

wykorzystane m.in. do celów rekreacyjno- 

-sportowych lub inwestycyjnych. 

Osobną kategorią jest rekultywacja sta- 

rych, czynnych termicznie hałd skały 

płonnej. W tym przypadku podstawowym 

zadaniem jest zapobieganie ich ponowne- 

mu uaktywnieniu się. Przykładem udanej 

rekultywacji tego typu jest hałda „Skalny” 

przy kopalni „Bolesław Śmiały”. 

Nie mniej spektakularnym wydarzeniem 

jest prowadzenie na hałdzie „Panewni- 

ki” przez Haldex, spółkę zależną Kom- 

panii Węglowej, procesu przetwarzania 

odpadów z odzyskiem węgla i kruszyw 

(po zakończeniu tego procesu na hałdzie 

zostanie przeprowadzona rekultywacja). 

Hałda „Panewniki” to jeden z najwięk- 

szych obiektów tego typu na Śląsku. Znaj- 

duje się w środku lasu, na pograniczu 

Katowic, Mikołowa i Rudy Śląskiej. Na po- 

wierzchni około 120 ha w ciągu wielu lat 

zgromadzono około 20 mln t odpadów po- 

chodzących z kopalni „Halemba”. 

Co ciekawe, nie wszystkie hałdy muszą 

zostać poddane rekultywacji. Przykładem 

obiektu, który nie stwarza zagrożenia dla 

środowiska ani uciążliwości dla mieszkań- 

ców i wrósł już w okoliczny krajobraz, jest 

hałda „Szarlota” przy kopalni „Rydułtowy- 

-Anna”. Wysokie na 130 m zwałowisko 

stożkowe, największe tego typu w Europie, 

stanowi swoiste dziedzictwo przemysło- 

we regionu. Tak ciekawe, że hałdą chwalą 

się nawet władze miasta, które uczyniły 

z „Szarloty” symbol Rydułtów. 


Zdjęcia: Jan Czypionka 

Spektakularnym wydarzeniem jest prowadzenie na hałdzie „Panewniki” przez Haldex, 

spółkę zależną Kompanii Węglowej, procesu przetwarzania odpadów z odzyskiem węgla 

i kruszyw 

„Szarlota”, wysokie na 130 metrów zwałowisko stożkowe, największe tego typu w Europie, 

stanowi swoiste dziedzictwo przemysłowe regionu 

| 25

Górnik na krańcu świata 

Andrzej Kapłanek sam o sobie mówi, 

26 | 

że łaskawy los pomógł mu zrealizo- 

wać zaprogramowane w młodości 

marzenia, choć nie obyło się bez kłopotów 

i rozczarowań. Ale siłę do ich pokona- 

nia dały mu śląskie korzenie – urodził się 

w górniczym Knurowie, w typowym ślą- 

skim familoku otoczonym ogródkami i go- 

łębnikami. Tam nauczył się, co jest w ży- 

ciu ważne, a rodzina, przede wszystkim 

dziadek, wpoiła mu podstawowe warto- 

ści, w tym poszanowanie górniczego eto- 

su pracy. – „Jeden za wszystkich, wszyscy 

za jednego” – tak pojmowałem wtedy pra- 

cę w kopalni, którą znałem z opowiadań 

dziadka i innych starzyków – wspomina 

Kapłanek. 

L U D Z I E I M I E J S C A 

Andrzej Kapłanek po studiach trafił do kopalni „Szczygłowice”, potem do „Knurowa” i „Dębieńska” 

Inżynier, publicysta, podróżnik i żeglarz. Autor kilkunastu książek 

przetłumaczonych na kilka języków. Ale też górnik z dziada pradziada, 

związany ze śląską ziemią i tradycją. Przeszedł wszystkie szczeble górniczej 

kariery, od ładowacza do dyrektora kopalni i szefa zjednoczenia 

Jednak oprócz górnictwa w przyszłym 

podróżniku rodziła się też druga pasja – 

pisanie. Zaczął wcześnie, bo już w szkole 

podstawowej, pisząc głównie do szuflady, 

ale gdy jedno ze swoich opowiadań wy- 

słał na konkurs, ogłoszony przez „Świer- 

szczyk”, z miejsca dostał nagrodę. Talent 

pisarski dostrzegł też nauczyciel polskiego 

w liceum i namawiał Kapłanka do studio- 

wania dziennikarstwa w Warszawie. – Ale 

dla kogoś, kto urodził się w śląskim fami- 

loku, zawód dziennikarza czy literata nie 

wydawał się zbyt poważny – wspomina 

mój rozmówca. „Trzymej się, synek, gru- 

by, a bydziesz mieć robota, deputat węglo- 

wy i pewno emerytura” – powtarzali mi 

wszyscy w domu i w końcu posłuchałem. 

Dziś trochę żałuję, bo Kapuściński miałby 

konkurencję – śmieje się pisarz. 

Wtedy wybrał jednak geologię na Akade- 

mii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, a po 

drugim roku podjął równoległe studia na 

wydziale górniczym AGH. Po studiach 

trafił do kopalni „Szczygłowice”, potem 

do „Knurowa” i „Dębieńska”. Zaczynał 

od ładowacza, potem przeszedł wszystkie 

szczeble górniczej kariery, aż do stanowi- 

ska dyrektora kopalni „Dębieńsko” i dy- 

rektora zjednoczenia. – Osiemdziesiąt lat 

wcześniej mój dziadek głębił jeden z szy- 

bów tej kopalni, teraz ja, trzeci w górniczej, 

wielopokoleniowej rodzinnej sztafecie, 

przejąłem po nim pałeczkę. Gdyby wtedy 

postawiono przede mną czarodziejską kulę

i gdybym zobaczył w niej siebie w mundu- 

rze z dyrektorskimi szlifami, potrakto- 

wałbym to jak wizję z pogranicza science 

fiction – wspominał w jubileuszowym wy- 

dawnictwie AGH. 

W 1990 r. odszedł na emeryturę i zajął 

się prywatnym biznesem. Sam przyzna- 

je, że wreszcie miał czas, by żeglować po 

oceanach, włóczyć się po górach, zaliczać 

alpejskie ściany, podróżować po świecie, 

a przede wszystkim pisać. Już wcześniej 

zafascynował się archeologią. Przygoda 

zaczęła się, gdy podczas powrotu z Kara- 

ibów awaria jachtu zmusiła załogę do za- 

winięcia do Larache, portowego miasta 

w północno-zachodnim Maroku. – Napra- 

wa się przeciągała, więc z nudów zacząłem 

spacerować po okolicy. Tak trafiłem do 

Lixus, prastarego miasta Fenicjan, gdzie 

zaintrygował mnie sposób konstruowania 

murów, podobny do tego, który widziałem 

w Ameryce Środkowej. Ale od początku 

coś mi się nie zgadzało. Przecież Afrykę od 

amerykańskiego kontynentu dzieli ogrom- 

na odległość, niemożliwa do pokonania 

w tamtym czasie. Zacząłem więc zgłębiać 

literaturę oraz „sznupać” po bibliotecznych 

półkach i tak archeologia wciągnęła mnie 

na dobre – mówi Andrzej Kapłanek. 

Ale im bardziej zagłębiał się w literaturę, 

tym więcej zaczynał dostrzegać sprzeczno- 

ści między niektórymi teoriami a praktycz- 

nymi obserwacjami. Zaczął więc weryfi- 

kować te hipotezy i przeprowadzać własne 

„archeologiczne” śledztwa. Tak powstały 

książki m.in. „Śladami Pierzastego Węża” 

czy „Tropami Synów Słońca”. Ich autor, po- 

dążając tropami archeologicznych zagadek 

skrytych pod piaskami pustyń lub pod ko- 

żuchem dżungli, bazując na inżynierskim 

pragmatyzmie i zimnej logice, wyciąga 

wnioski różne od tych głoszonych „ex cathe- 

dra” przez różnych naukowych specjalistów. 

Podczas jednej ze swych podróży po Ame- 

ryce Południowej los zetknął go z znanym 

globtroterem – Jackiem Pałkiewiczem. 

Razem zanurzyli się amazońskiej selvie 

w poszukiwaniu Paititi, legendarnego 

miasta Inków. Relacją z tej fascynującej 

wyprawy jest książka „Eldorado – polowa- 

nie na legendę”. Kapłanek jest też autorem 

biografii Jacka Pałkiewicza, zatytułowa- 

nej „Droga odkrywcy”, o napisanie której 

zwróciło się do niego wydawnictwo Zysk. 

W sumie autor ma w swoim dorobku kil- 

kanaście książek, przetłumaczonych także 

na kilka języków europejskich. 

Pisarz przyznaje, że często na spotkaniach 

autorskich z czytelnikami jest pytany 

Kapłanek stworzył ranking swoich własnych „cudów świata”. Na pierwszym miejscu 

wymienia Machu Picchu w Andach, potem Angkor Wat w Kambodży i zatokę Ha Long 

w Wietnamie 

o miejsca, które wywarły na nim najwięk- 

sze wrażenie. Kapłanek stworzył więc ran- 

king swoich własnych „cudów świata”. Na 

pierwszym miejscu wymienia Machu Pic- 

chu w Andach, potem Angkor Wat w Kam- 

bodży i zatokę Ha Long w Wietnamie. 

Ale twórczość Kapłanka to nie tylko książ- 

ki podróżnicze i archeologiczne. Niedaw- 

no ukazała się jego powieść „Górnośląska 

saga”, ukazująca losy trzech pokoleń ślą- 

skiej rodziny na tle burzliwych przemian 

ostatnich 60 lat. To opowieść o śląskim 

rozgoryczeniu, o poczuciu historycznej 

krzywdy ludzi żyjących na Śląsku od wielu 

pokoleń, a także o ich radościach, smut- 

kach i obyczajach. – Saga jest hołdem 

złożonym mojemu dziadkowi, który jest 

jedyną autentyczną postacią w powieści. 

Mimo że był prostym człowiekiem, który 

skończył tylko siedem klas, był moim men- 

torem. Przekazał mi podstawowe warto- 

ści i zachęcił do pracy w górnictwie, która 

ukształtowała mnie jako mężczyznę. Resz- 

ta opowieści to kompilacja losów kilku 

śląskich rodzin oraz moich własnych do- 

świadczeń. Całość oparta jest na realiach 

i wydarzeniach, w których współuczest- 

niczyłem lub których byłem świadkiem 

– opowiada Kapłanek. 


Zdjęcia: archiwum Andrzeja Kapłanka 

| 27


Elektronika 

wspomaga ratowników 

Sztab akcji ratowniczej to jedno z ważniejszych miejsc w kopalni 

Dotychczasowe doświadczenia z pro- 

28 | 

wadzonych akcji ratowniczych 

pokazują, jak ważny jest jak naj- 

szybszy z możliwych dostęp do informacji 

o bieżącej sytuacji w zagrożonym rejonie, 

natychmiastowy dostęp do map i schema- 

tów kopalni, a także jak wiele zależy od szyb- 

kości przepływu informacji między sztabem 

a kierownikiem akcji. Dlatego decyzja, aby 

w sztabie akcji kopalni „Marcel” zastosować 

nowoczesne środki audiowizualne, zapadła 

równocześnie z decyzją o modernizacji szta- 

bu akcji i pomieszczenia kierownika akcji. 

Prace w tym zakresie wykonane zostały na 

przełomie grudnia 2012 r. oraz stycznia br. 

przez firmę Sevitel z Katowic przy współpra- 

cy z ZIT. 

W pomieszczeniu sztabu akcji zainstalowa- 

no nową infrastrukturę systemu teleinfor- 

matycznego, w skład którego wchodzą dwa 

komputery, monitor LCD, elektroniczna 

tablica interaktywna, cyfrowe rejestratory 

fonii. Tablica elektroniczna wraz z oprogra- 

mowaniem stanowi autonomiczny zestaw 

projekcyjny. Umożliwia ona zarządzanie 

plikami, rysowanie, zaznaczanie obiektów, 

zapisywanie obrazu wynikowego. Do jej 

wyposażenia należą kolorowy elektroniczny 

pisak i elektroniczna gumka. Tablica jest 

jednocześnie ekranem projekcyjnym, za 

pomocą którego można wyświetlać mapy 

cyfrowe pokładów, schematy wentylacyjne 

czy schematy przestrzenne kopalni. Z kolei 

zabudowany w sztabie akcji 45-calowy mo- 

nitor LCD służy do wizualizacji aktualnych 

parametrów atmosfery kopalnianej oraz 

pracy urządzeń zainstalowanych w wyro- 

biskach dołowych. System pozwala na na- 

tychmiastowe przekazanie żądanego obrazu 

w rozdzielczości HD. 

W czasie akcji ratowniczej rozmowy tele- 

foniczne, prowadzone z zainstalowanych 

w sztabie akcji stanowisk telefonicznych, są 

automatycznie rejestrowane za pomocą urzą- 

dzenia Net Cyfrowy Rejestrator Rozmów. 

Warto w tym miejscu wspomnieć, że dzięki 

wcześniejszej modernizacji kopalnianej cen- 

trali telefonicznej wszystkie rozmowy telefo- 

niczne wykonywane z kopalni do dyspozytora 

ruchu kopalni oraz dyspozytora stacji geofi- 

zyki górniczej (czego wymagają przepisy) są 

automatycznie rejestrowane. Automatycznie 

rejestrowane są także połączenia wykony- 

wane do dyspozytorni z zewnątrz kopalni, 

a dzwoniący jest automatycznie informowa- 

ny o nagrywaniu rozmowy. 

Zarówno tablica interaktywna jak i monitor 

LCD podłączone są do kopalnianej sieci in- 

formatycznej za pomocą komputerów steru- 

jących urządzeniami zabudowanymi w po- 

mieszczeniu sztabu akcji i kierownika akcji. 

Czynnościom prowadzonym w sztabie ak- 

cji w trakcie jej trwania, a rejestrowanym 

przez system teleinformatyczny, przypisa- 

ny jest rzeczywisty czas ich trwania. Czas 

tych czynności określany jest przez elek- 

troniczny zegar, sterowany i synchronizo- 

wany przez sygnał z GPS. 

Kolejną nowinką techniczną związaną 

z prowadzeniem akcji ratowniczej jest 

testowany aktualnie w kopalnianej cen- 

trali telefonicznej system powiadamiania 

uczestników akcji. Powiadomienia w po- 

staci wiadomości tekstowej będą wysyłane 

jednocześnie do wszystkich na służbowe 

telefony komórkowe. 

Modernizacja sztabu akcji w kopalni „Mar- 

cel” przyniosła spodziewane efekty. Zain- 

stalowanie nowoczesnych urządzeń zna- 

cząco wpłynie na czas podjęcia decyzji 

w krytycznych sytuacjach, co bezpośred- 

nio przełoży się na bezpieczeństwo pra- 

cowników i ruchu całego zakładu. 

Piotr Górecki 

Tadeusz Strączek, kierownik oddziału teletechniki i automatyki oraz gazometrii (MEŁM), prezentuje możliwości tablicy elektronicznej. Fot. Rafał Jastrzębski

U stóp „Szarloty” 

Po teledyskach promujących bezpieczną pracę Bogusław Porwoł, nadsztygar 

ds. bhp z kopalni „Rydułtowy-Anna”, nakręcił swój kolejny film fabularny, 

zatytułowany „U stóp «Szarloty»”. Premiera filmu odbyła się w sobotę, 

23 lutego, w Rydułtowskim Centrum Kultury 

Podczas premiery sala Rydułtow- 

skiego Centrum Kultury była peł- 

na, a Bogusław Porwoł, choć pra- 

ca z kamerą to dla niego nie pierwszyzna, 

nie potrafił opanować tremy. Niepotrzeb- 

nie. Film bardzo spodobał się mieszkań- 

com i zyskał pozytywne recenzje. „U stóp 

«Szarloty»” to historia młodego chłopa- 

ka, Igora (w tej roli Miłosz Bugla), który 

przyjeżdża na Śląsk. W Rydułtowach po- 

znaje Hanię (Hannę Komarek), drużyno- 

wą jednej z drużyn harcerskich i pod jej 

wpływem przechodzi prawdziwą życiową 

przemianę. Z chłopaka, który buntuje się 

przeciwko śląskim obyczajom i zwycza- 

jom, zmienia się w młodego mężczyznę, 

chcącego pomagać innym. 

Na pomysł nakręcenia filmu wpadli harcerze 

z rydułtowskiego hufca ZHP, którzy uczest- 

niczyli w unijnym projekcie „Świat oczami 

młodzieży”. Wybór reżysera był prosty. 

– Wiedziałem, że Boguś kręcił już filmy 

i jest prawdziwym filmowcem amatorem. 

Wystarczyła jedna rozmowa, od razu się 

zgodził – mówi Henryk Komarek, komen- 

dant rydułtowskiego hufca, na co dzień 

pracownik stacji przewietrzania kopalni 

„Rydułtowy-Anna”. 

Film zintegrował całe Rydułtowy. Zagrało 

w nim ponad 150 mieszkańców, nie tylko 

harcerze, ale i górnicy, emeryci oraz radni. 

W jedną z głównych ról wcieliła się nawet 

burmistrz Rydułtów Kornelia Newy. Zdję- 

cia trwały długo, bo pierwsze sceny zareje- 

strowano w grudniu 2010 r. – Trudno było 

zebrać aktorów w jednym miejscu i w tym 

samym czasie. Jedni mieli szkołę, inni pra- 

cę albo inne sprawy rodzinne. Długi czas 

realizacji rzuci się w oczy szczególnie fa- 

chowcom zwracającym uwagę na szczegóły. 

Na przykład Kamil Firla, jeden z aktorów, 

grający w filmie rolę Piotrka, przechodzi na 

ekranie ogromną metamorfozę wyglądu. 

Od dziecka do młodego mężczyzny – mówi 

Bogusław Porwoł. 

Bogusław Porwoł, reżyser, i Hanna Komarek, która zagrała główną rolę w filmie 

Fot. Tomasz Głogowski 

W filmie sporo miejsca poświęcono górni- 

ctwu. Widzimy na przykład dramatyczną 

scenę wypadku w kopalni, w którym ginie są- 

siad jednej z bohaterek. – Pokazaliśmy, jak to 

dramatyczne wydarzenie przeżywa nie tylko 

rodzina, ale także sąsiedzi i całe otoczenie 

– mówi Bogusław Porwoł. 

– Podczas kręcenia filmu nie zabrakło i za- 

bawnych momentów. Scena wypadku sa- 

mochodowego została nakręcona tak reali- 

stycznie, że przejeżdżający tamtędy ksiądz 

zatrzymał się i pospieszył z udzieleniem 

ostatniego namaszczenia. Okazało się, że 

duchowny nie zauważył ani kamery, ani ak- 

torów – opowiada reżyser. 

Film trwa ponad półtorej godziny (materiału 

było dwa razy tyle). Będzie wyświetlany nie 

tylko w Rydułtowach, ale i w sąsiednich mia- 

stach, np. w Rybnickim Centrum Kultury. 

– Film był dla nas wyzwaniem także pod 

względem warsztatowym. W listopadzie wy- 

daliśmy nowy teledysk zespołu Głębia, pod 

tytułem „Rycerze życia”, i wykorzystaliśmy 

w nim sporo nowych technik, których nauczy- 

liśmy się podczas kręcenia „U stóp «Szarloty»”. 

Dzięki temu filmowi mam też świadomość 

swoich braków i tego, że musimy się jeszcze 

sporo nauczyć. Na przykład poprawić dźwięk, 

by był idealny – mówi Bogusław Porwoł. 


| 29


„Król asyst” walczy z pechem 

Rozmowa z Mariuszem Magierą, piłkarzem Górnika Zabrze 

• Proszę wyjaśnić, co to za uraz się do Pana 

przyczepił? 

– Urazu nabawiłem się na treningu 

w Turcji. Podczas gierki wewnętrznej nie- 

fortunnie postawiłem lewą nogę na mu- 

rawie i kolano przekręciło mi się do ze- 

wnątrz. Po badaniach, przeprowadzonych 

już w Polsce, okazało się, że więzadła 

w kolanie są całe. Uszkodzona natomiast 

jest kość piszczelowo-strzałkowa. Efek- 

tem tego jest niestety przerwa w trenin- 

gach z drużyną. Diagnozy lekarzy mówią 

o przerwie wynoszącej od czterech do 

sześciu tygodni. 

30 | 

• Czuje się Pan największym pechowcem 

w Górniku? 

– Oczywiście, że czuję się w tym momen- 

cie pechowcem. Bardzo ciężko pracowałem 

podczas rehabilitacji przy ostatniej kontu- 

zji. Miejsca w składzie nikt za darmo nie 

dostaje i musiałem mocno walczyć o nie na 

treningach. Kiedy poczułem się już w pełni 

sił, a po kontuzji nie zostało śladu, to są- 

dziłem, że najgorsze za mną, a przede mną 

treningi z zespołem i walka o jak najwyższe 

cele. Nie muszę chyba tłumaczyć, jak bar- 

dzo kolejna kontuzja pokrzyżowała moje 

plany... Ale takie jest życie. Nie zawsze 

Mamy realną szansę powalczyć już w tym roku o wysokie stawki – mówi Mariusz Magiera 

Fot. ARC 

układa się tak, jakbyśmy chcieli. Trzeba 

brać, co przynosi, i nie ma co się nad sobą 

użalać. Od razu po powrocie zacząłem re- 

habilitację w gliwickim centrum rehabi- 

litacji „Fizjofit”. Nie załamuję się, wręcz 

przeciwnie – mam zamiar pracować jesz- 

cze ciężej i z nadzieją patrzę w przyszłość. 

Jeśli tylko zdrowie będzie mi dopisywać, to 

cała reszta się ułoży. 

• Wiemy, że dużym wsparciem są dla Pana 

koledzy z drużyny... 

– W szatni panuje bardzo dobra atmosfe- 

ra. Koledzy z drużyny, a także ci, z któ- 

rymi przez lata gry się zaprzyjaźniłem, 

a już nie gramy w jednym klubie, zawsze 

okazywali mi wsparcie. Na każdym kro- 

ku spotykałem się z życzeniami szyb- 

kiego powrotu do zdrowia. Chłopaki za- 

wsze mówią mi, abym się nie załamywał, 

nie martwił i trzymał głowę w górze, bo 

wszystko się ułoży i będzie dobrze. To 

bardzo pomaga w trudnych chwilach. Nie 

mogę także zapomnieć o wsparciu sztabu 

szkoleniowego oraz władz klubu, którzy 

powtarzali mi zarówno przy okazji po- 

przedniej kontuzji, jak i teraz, że liczą na 

mnie i czekają na mój powrót. Takie słowa 

wiele dla mnie znaczą. 

• Jakie cele w karierze sportowej stawia 

przed sobą Mariusz Magiera? Czy chciałby 

jeszcze spróbować swoich sił za granicą? 

A może zakończyć karierę w Górniku? Przy- 

szłość zabrzańskiego klubu rysuje się bo- 

wiem w bardzo jasnych barwach. 

– Gram od dłuższego czasu w Górniku 

i skupiam się na sukcesach, które mogę 

osiągnąć w tym klubie. Powstaje stadion, 

w drużynie jest coraz większa stabilizacja. 

Mamy realną szansę powalczyć już w tym 

roku o wysokie stawki. Myślę, że z roku 

na rok sytuacja w klubie powinna się jesz- 

cze poprawiać, a co za tym idzie – walka 

o mistrzostwo powinna stać się naszym 

realnym celem. Jestem związany z Górni- 

kiem, mam jeszcze półtoraroczny kontrakt 

i mam zamiar go wypełnić. Jednak życie 

pisze różne scenariusze, w związku z tym 

nie można być niczego pewnym... 

Rozmawiał: Maciej Smolewski

DOWCIPY 

z długiej brody Helmuta… 

– Maski włóż!... Maski zdejm!... Mówiłem ci, sze- 

regowy Helmut, żebyś zdjął maskę! 

– Melduję, panie kapitanie, że zdjąłech, ino jo 

mom taki głupi pysk... 

KRZYŻÓWKA 

Spotkoł roz Helmut kolegę i pyto go: 

– Cóż tam u ciebie słychać? 

– Ano starzeję sie i chcę się ożenić, coby mi kto 

mioł aby oczy zawrzeć. 

– No wiesz – pado Helmut – jo ci powiem pro- 

wdę. Miołech dwie baby, ale one mi dopiero 

oczy otwarły! 

– Wiesz, ożeniłech sie – pado Helmut do Bercika. 

– A to musisz być szczęśliwy! 

– Ano musza, musza… 

Helmut pojechoł do Niemiec kupić se anzug. 

Wraco, ale bez anzuga. Koledzy pytają: 

– Nie miałeś pieniędzy, czy co? 

– Nie, jo żech nie wiedzioł, jak jest anzug po nie- 

miecku… – pedzioł im Helmut. 

KRZYŻÓWKA NR 1 Nagrody wylosowali: 

Grażyna Chrzęstek z Rybnika, Justyna Jonczyk z Rudy Śląskiej, Aleksander Żmijewski z Radlina, 

Katarzyna Słomiany z Łazisk Górnych. 

Gratulujemy. Nagrody przyślemy pocztą. 

Kolega pyto przy piwie Helmuta, co słychać. 

– Moja baba odeszła z obcym chopem – pado 

Helmut. 

– I nie żol ci? – pyto kolega. 

– A po jakiemu by mi było żal obcego chopa? 

– odpowiada Helmut. 

Pionowo 

1. w hangarze rolnika 

2. odstępstwo od wiary 

4. Stefan, reżyser 

5. strumyk 

6. po niej kara 

7. tam zginął Kazimierz Pułaski 

8. po huraganie 

14. z kratami 

15. taniec 

17. Odyseusz 

19. detal architektoniczny 

20. ma magiczne właściwości 

23. dla upamiętnienia 

24. do rzeźbienia 

26. część biura 

Poziomo 

3. wyspa 

7. wpływa do Wisły 

9. dla panienki 

10. znany przylądek 

11. dawny górnik 

12. na koszulce 

13. bardzo nie lubił tatusia 

16. duże jezioro 

18. coś plus rtęć 

21. pisze 

22. w oknie 

25. pierwiastek 

26. Irek 

27. gruby w puszczy 

28. nasza Inez 

29. ważne pismo 

30. ojciec rakiety kosmicznej 

Po raz kolejny proponujemy naszym 

Czytelnikom porcję rozrywki. 

I znów w formie krzyżówki. 

Prosimy nadsyłać rozwiązania (wypełniony 

diagram wycięty z gazety) w terminie 

do 30 kwietnia 2013 roku na adres: 

Kompania Węglowa, 40-039 Katowice, 

ul. Powstańców 30, pokój 64, z dopiskiem 

na kopercie „KRZYŻÓWK A”. Wśród tych, 

którzy przyślą prawidłowe rozwiązania, 

rozlosujemy atrakcyjne nagrody. 

| 31

N A S Z E ŚGW AILĘ ET RE I BA A R B A R Y 

Obraz świętej Barbary w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sławkowie. 

Obraz umieszczony jest na bocznym ołtarzu autorstwa znanego krakowskiego snycerza Wojciecha Rojowskiego. Był on autorem wystroju 

ołtarzy w kościele krakowskich paulinów, u paulinów w Częstochowie, jędrzejowskich cystersów i u bożogrobców w Miechowie. 

Obraz świętej Barbary jest rzadko pokazywany w kościele, bowiem znajduje się pod obrazem świętego Józefa. 

Jest eksponowany przez kilka dni w roku z okazji górniczego święta. Warto dodać, że sławkowski kościół przechodzi obecnie gruntowny 

remont dzięki staraniom księdza proboszcza Wojciecha Kowalskiego

„JANKOWICE” – KOPALNIĄ ROKU - Kompania Węglowa S.A.

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?