listopad 2010 - Kompania WÄglowa S.A.

G A Z E T A F I R M O W A 

n r 9 ( 2 1 ) | l i s t o p a d 2 0 1 0 

35 lat 

kopalni „piast” 

DRODZY GÓRNICY I PRACOWNICY KOMPANII WĘGLOWEJ, 

Z OKAZJI ŚWIĘTA GÓRNICZEGO STANU 

PRZYJMIJCIE NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA ZDROWIA I POMYŚLNOŚCI. 

NIECH ŚWIĘTA BARBARA WAS CHRONI I PROWADZI. 

Zarząd i Rada Nadzorcza Kompanii Węglowej SA 

W W W . K W S A . P L

G A Z E T A F I R M O W A 

NASZA KOMPANIA 

Drodzy Górnicy Kompanii Węglowej! 

Świętując tegoroczną Barbórkę, każdy 

z nas dokonuje podsumowania mijającego 

roku. Widać wyraźnie, że nasza praca przynosi 

wymierne efekty. A to pozwala z optymizmem 

patrzeć w przyszłość. W ostatnich miesiącach 

musieliśmy pokonać wiele przeszkód i trudności. 

Dlatego możemy być pewni, że kolejne zadania 

zrealizujemy równie dobrze. To w dużej części zasługa 

każdego z Was. Skarbem tej firmy jest nie 

tylko węgiel, ale nade wszystko jej pracownicy. 

Z tym większą przyjemnością składamy Wam 

z okazji święta górniczego stanu życzenia dalszych 

sukcesów zawodowych i pomyślności w życiu 

osobistym. 

Postrzegani jesteśmy jako firma, która jest gwarantem 

bezpieczeństwa energetycznego kraju. 

Bez zbytniej przesady możemy powiedzieć, że 

Kompania Węglowa to uznana marka nie tylko 

w Polsce. Jesteśmy największym producentem 

węgla energetycznego w Unii Europejskiej. Przy 

okazji Barbórki warto to sobie uświadomić. 

Węgiel kamienny przez wiele następnych lat będzie 

gwarantował Polsce ciepło i prąd. Coraz bardziej 

odczuwamy rosnące zapotrzebowanie na 

ten surowiec. Dlatego stoi przed nami zadanie zahamowania 

spadku wydobycia. Musi temu towarzyszyć 

efektywniejsza produkcja wysokiej jakości 

paliw oraz zaspokojenie rosnących wymagań 

naszych klientów. Niezbędna jest racjonalizacja 

kosztów i doskonalenie procesów wydobywczych. 

Dostosowywanie się do zmieniających się uwarunkowań 

rynku to konieczny warunek sprostania 

konkurencji. Tylko wtedy będzie rosnąć wartość 

firmy. Jesteśmy przekonani, że sprostamy 

tym wyzwaniom. 

Niejedna firma może nam bowiem pozazdrościć 

kadry tak doświadczonej i o wysokich kwalifikacjach 

zawodowych. Zawsze mieliśmy poczucie solidarności 

w dążeniu do celu. Zawsze też tworzyliśmy 

górniczą rodzinę, zdaną na siebie w dobrych, 

ale i tych trudnych chwilach. Jesteśmy przekonani, 

że do dotychczasowych dokonań dopiszemy 

kolejne. Górniczy stan cechuje wielowiekowa tradycja, 

która pozwala jednocześnie rozwiązywać 

bieżące problemy. To nasze niezaprzeczalne atrybuty 

umacniane i wzbogacane codzienną pracą. 

Pozwólcie zatem, droga Braci Górnicza, że skierujemy 

do Was i do Waszych rodzin najszczersze 

życzenia zdrowia, pomyślności i górniczego 

szczęścia. 

Niech żyje nam górniczy stan! 

Szczęść Boże, 

Zarząd i Rada Nadzorcza 

Kompanii Węglowej SA 

L I S T O P A D 

W KOMPANII 

3 Dofinansują „początkowe” 

Kompania Węglowa SA otrzyma prawie 

125 mln zł dotacji 

4 Jubileusz kopalni „Piast” 

Kopalnia „Piast” obchodzi w tym roku 35-lecie 

swego istnienia 

8 Dyplomy dla dzielnych 

Górnicy i ratownicy górniczy z kopalni 

„Rydułtowy-Anna” otrzymali 2 listopada br. 

symboliczne dyplomy za dzielność 

9 Górnictwo 2010 

Przyszłość polskiej energetyki jeszcze długo 

będzie oparta na węglu 

10 Szansa na rentowność 

Rozmowa z Krzysztofem Baluchem, dyrektorem 

technicznym kopalni „Halemba-Wirek” 

WYDARZENIA 

12 Rada rozpoczęła pracę 

Rada Pracowników Kompanii Węglowej po 

ukonstytuowaniu spotkała się z zarządem spółki 

13 Nowe umowy na obsługę bocznic 

Kompania Węglowa SA podpisała nowe umowy 

na kompleksową obsługę bocznic kolejowych 

przy siedmiu kopalniach 

14 Pracujemy bezpieczniej 

VII edycja konkursu Kompanii Węglowej 

„Pracuję bezpiecznie” rozstrzygnięta 

16 Nasze Barbary 

W tym roku, w przededniu górniczego święta, 

przedstawiamy nasze Barbary pracujące 

w kopalni „Halemba-Wirek” 

LUDZIE I MIEJSCA 

18 O naszej patronce 

Wokół postaci św. Barbary z biegiem lat powstało 

wiele legend, które nieco przyćmiewają 

autentyczny obraz tej świętej 

22 Perypetie „Barbórki” 

26 Ło św. Barbórce 

28 Ku czci naszej patronki 

W Kutnej Horze, w Czechach, wznosi się największa 

na świecie świątynia św. Barbary 

30 Oddaj krew dla naszego kolegi 

Akcja oddawania krwi w Piekarach Śląskich 

31 „Moje życie po wypadku” 

Konkurs 

32 Galer ia 

KOMPA N I A W ĘGL OWA 

Ga z e t a f i r mowa 

Redakcja: 

Biuro Komunikacji KW SA 

Redaktor naczelny: 

Jan Czypionka 

j.czypionka@kwsa.pl 

Adres redakcji: 

40-039 Katowice 

ul. Powstańców 30, p. 64 

tel. 032 7572025 

Wydawca: 

Kompania Węglowa SA 

40-039 Katowice 

ul. Powstańców 30 

Druk: 

Tolek, 

drukarnia im. K. Miarki 

Zdjęcie na okładce: Barbara Kondla i Barbara Chodkowska, 

zasłużone pracownice kopalni „Piast” (fot. Jan Czypionka) 

Oddano do druku: 25 listopada 2010 r.

W K O M PA N I I 

Dofinansują „początkowe” 

Kompania Węglowa SA otrzyma prawie 125 mln złotych dotacji na realizację 

11 wniosków dotyczących projektów inwestycji początkowych w 9 kopalniach 

Fot. Jan Czypionka, ARC. 

Umowę podpisała Joanna Strzelec-Łobodzińska. Zarząd Kompanii reprezentowali wiceprezesi Ewa Malek-Piotrowska i Jacek Korski 

W 

siedzibie Kompanii Węglowej 

w Katowicach 8 listopada br. 

podpisano 24 umowy na dofinansowanie 

inwestycji początkowych o wartości 

400 mln zł, realizowanych w pięciu spółkach 

węglowych w 2010 roku. 

Resort gospodarki reprezentowała Joanna 

Strzelec-Łobodzińska, wiceminister gospodarki, 

oraz członkowie zarządów Kompanii 

Węglowej, Jastrzębskiej Spółki Węglowej, 

Katowickiego Holdingu Węglowego, Południowego 

Koncernu Węglowego oraz kopalni 

„Bogdanka”. Zarząd Kompanii reprezentowali 

wiceprezesi Ewa Malek-Piotrowska 

i Jacek Korski. Spółka otrzyma na inwestycje 

początkowe blisko 125 mln zł. 

– Głównym kryterium przy rozdzielaniu 

pieniędzy, które zastosowała komisja kwalifikacyjna, 

był wzrost udostępnionych zasobów 

węgla możliwych do wydobycia – powiedziała 

Joanna Strzelec-Łobodzińska. 

– Oceniamy, że te zasoby wynoszą 850 mln 

ton węgla. Największe dofinansowanie otrzymała 

Kompania, a nastepnie w kolejności: 

KHW – ok. 122 mln zł, JSW – ok. 88 mln zł, 

PKW – ok. 44,5 mln zł i „Bogdanka” – ok. 19 

mln zł. Polskie górnictwo węgla kamiennego 

w ostatnich latach rocznie przeznacza na inwestycje 

2,0-2,5 mld zł. Na pewno te 400 mld 

zł z budżetu państwa jest ważnym wzmocnieniem 

finansowania potrzeb inwestycyjnych 

górnictwa. I oby takich spotkań i okazji do 

podpisywania tego typu umów było więcej. 

Ministerstwo Gospodarki nadal będzie zabiegać 

w Komisji Europejskiej o możliwość 

dofinansowania procesów inwestycyjnych 

w przyszłości. 

Taką potrzebę podkreślał również w rozmowie 

z dziennikarzami wiceprezes Jacek Korski, 

koordynujący pracę zarządu Kompanii 

Węglowej. 

– Musimy utrzymywać zdolności produkcyjne 

na obecnym poziomie, gdyż to właśnie 

górnictwo stanowi o bezpieczeństwie 

energetycznym Polski – powiedział – 400 

mln zł przyznane spółkom stanowi 30 proc. 

nakładów, które poniesiemy w tym roku 

na projekty inwestycyjne zaakceptowane 

do dofinansowania. Z tych pieniędzy rozliczymy 

się do 10 lutego 2011 roku. 

dla kogo pomoc? 

Pomoc inwestycyjna wspiera nakłady 

związane z udostępnianiem i przygotowaniem 

do eksploatacji nowych 

zasobów węgla, a w szczególności 

wykonaniem wyrobisk górniczych, 

niezbędnych instalacji oraz pozyskaniem 

maszyn i urządzeń do drążenia 

i eksploatacji. 

Ważnym kryterium przy rozdysponowywaniu 

środków była nie tylko 

efektywność inwestycji, wielkość 

udostępnianych zasobów węgla, ale 

również poprawa warunków bezpieczeństwa 

pracy osiągnięta dzięki realizacji 

tychże inwestycji. W przypadku 

wytypowanych do budżetowego 

wsparcia projektów inwestycji początkowych 

Kompanii Węglowej SA, 

wielkość udostępnianych zasobów 

operatywnych przekracza 129 mln 

ton węgla. (ZM) 

| 3


Kopalnia Węgla Kamiennego „Piast” jest jedną z największych kopalń węgla kamiennego w Polsce 

Jubileusz kopalni „Piast” 

Kopalnia „Piast” obchodzi w tym roku 35-lecie swego istnienia. To jeden 

z największych zakładów górniczych w Polsce, zatrudniający 6 tysięcy 

pracowników i produkujący rocznie 4,5 mln ton węgla 

Wlatach 1959–1965 Instytut Geologiczny 

prowadził badania 

geofizyczne w rejonie Bierunia, 

które dały możliwość właściwego rozpoznania 

złoża. Na podstawie tych badań, 

w 1966 roku opracowana została dokumentacja 

geologiczna. Na początku 1972 roku 

Biuro Projektów Górniczych „Kraków” wykonało 

projekt koncepcyjny budowy kopalni 

o zdolności produkcyjnej 24000 t/dobę, 

a w drugiej połowie 1972 roku opracowało 

założenia techniczno-ekonomiczne. 

Okres budowy kopalni przypada na lata 1972– 

1975. Krótki czas realizacji osiągnięto dzięki 

zastosowaniu nowoczesnych i oryginalnych 

rozwiązań projektowych zarówno we wszystkich 

elementach przyszłego procesu produkcyjnego, 

jak i w sposobach realizacji poszczególnych 

cykli budowy. W styczniu 1974 roku 

4 | 

dyrektor Jaworznicko-Mikołowskiego Zjednoczenia 

Przemysłu Węglowego w Mysłowicach, 

w imieniu ministra górnictwa i energetyki, 

objął nadzór nad budową kopalni i od tego 

czasu KWK „Piast” w budowie oficjalnie zaczęła 

funkcjonować jako samodzielne przedsiębiorstwo. 

Dwa miesiące później, 1 marca 

1974 roku, pierwszym dyrektorem kopalni 

został mgr inż. Stanisław Marcak – dotychczasowy 

naczelny inżynier KWK „Brzeszcze”. 

Stan zatrudnienia w kopalni wynosił wówczas 

102 osoby. Dyrektor Marcak, kierując kopalnią 

do 1976 roku, stworzył zręby nowoczesnej 

kopalni. 

Uroczyste uruchomienie kopalni nastąpiło 

3 grudnia 1975 roku. Była to 17. kopalnia 

wybudowana po II wojnie światowej 

i jedyna o tak dużej zdolności wydobywczej. 

Pierwszy węgiel – z pokładu 205/4 

na poziomie 500 m – został wydobyty po 

41 miesiącach od rozpoczęcia budowy kopalni 

i wywieziony na powierzchnię szybem 

I. Szyb ten został wcześniej wykonany 

w niezwykle szybkim tempie, gdyż niezależnie 

od głębionego otworu obok wykonywano 

jego konstrukcję stalową, którą następnie 

nasunięto na otwór. 

WYDOBYCIE 

W kopalni zaprojektowano eksploatację systemem 

ścianowym, na zawał z pełną mechanizacją. 

Kolejne uruchamiane ściany 

o długości 180–200 m wyposażono w zmechanizowane 

kompleksy ścianowe. Dużym 

sukcesem kopalni był bardzo dynamiczny 

rozwój wydobycia, pomimo skomplikowanej 

tektoniki złoża, wymagającej większej 

skali robót przygotowawczych.

Kopalnia „Piast” posiada 8 udostępnionych pokładów węgla, zasoby operatywne wynoszą 146 mln ton. Obecna eksploatacja prowadzona 

jest sześcioma ścianami wydobywczymi 

1 stycznia 1976 roku, zarządzeniem ministra 

górnictwa i energetyki utworzono przedsiębiorstwo 

państwowe pod nazwą Kopalnia Węgla 

Kamiennego „Piast” z siedzibą w Tychach- 

-Bieruniu Nowym (jako kopalni czynnej). 

W listopadzie 1976 roku stanowisko dyrektora 

kopalni objął mgr inż. Czesław Gelner. 

Zatrudnienie w tym czasie wynosiło już 1681 

osób. W 1977 roku wydobyto milionową tonę 

węgla. W kolejnych latach notowany był 

wzrost wydobycia o 1 mln ton rocznie. 

W tym samym czasie, w sąsiedniej Woli, 

rozpoczęto prace nad uruchomieniem 

bliźniaczki „Piasta” – kopalni „Czeczott”. 

Podobne z zewnątrz, miały też podobny 

model udostępnienia pokładów – 4 szyby 

i 2 poziomy wydobywcze. Wtedy jeszcze 

nikt nie przypuszczał, jak blisko zwiążą się 

ze sobą te dwa zakłady. 

Kolejne lata w historii kopalni to dalszy wzrost 

wydobycia oraz zatrudnienia – w roku 1980 

wydobycie przekroczyło 4 mln ton, zatrudnienie 

wynosiło 7 tys. pracowników, a liczba 

metrów wykonanych w robotach przygotowawczych 

dochodziła do 40 km. 

STAN WOJENNY 

Wprowadzenie stanu wojennego miało 

również wpływ na funkcjonowanie kopalni. 

13 grudnia 1981 roku „Piast” został 

zmilitaryzowany, zawieszono działalność 

wszystkich organizacji i stowarzyszeń. 

14 grudnia pracownicy rozpoczęli strajk 

protestacyjny, trwający aż do 28 grudnia. 

Był to najdłuższy strajk w górnictwie 

i największy na dole kopalni. Okresowo 

strajkowało prawie 2 tys. górników. W ekstremalnych 

warunkach, poddawani presji 

psychicznej, górnicy przebywali 14 dni pod 

ziemią w zdyscyplinowaniu i poszanowaniu 

miejsca pracy. Przezwyciężając swoje 

słabości i rozłąkę z bliskimi, spędzili na 

dole najbardziej wzruszające święta Bożego 

Narodzenia. 

DALSZY ROZWÓJ 

I RESTRUKTURYZACJA 

W 1983 roku kopalnia przeszła na czterozmianową 

organizację pracy, uzyskując 

w roku następnym pełną zdolność wydobywczą. 

W latach 1984–89 KWK „Piast” 

osiągnęła największe wydobycie w całym 

okresie swojej działalności, przekraczające 

7 mln ton rocznie, zatrudnienie wynosiło 

wtedy prawie 11 tysięcy pracowników. 

Lata 90. to okres usamodzielniania się 

przedsiębiorstw górniczych. Priorytetami 

stały się: ekologia, dostosowanie produkcji 

do potrzeb rynkowych, rentowność. Wydobycie 

uzyskiwało się z 18 ścian. Zachodzące 

zmiany gospodarczo-ekonomiczne w kraju 

zadecydowały o rozpoczęciu restrukturyzacji, 

która miała na celu obniżanie kosztów 

wydobycia i poprawy wskaźników 

techniczno-ekonomicznych, m.in. poprzez 

koncentrację wydobycia i stosowanie coraz 

nowocześniejszych maszyn i urządzeń. 

Uruchomiona została pierwsza ściana 

o wysokości eksploatacji 4,2 m. Z czasem 

liczba ścian w kopalni – przy utrzymaniu 

dotychczasowego poziomu wydobycia – 

została zredukowana do 5–7. Na początku 

lat 90. wdrażany był system transportu 

urobku przenośnikami taśmowymi o szerokości 

taśm 1200 i 1400 mm. Zastąpienie 

wozów Granby przenośnikami taśmowymi 

okazało się bezpieczniejsze, tańsze i bardziej 

wydajne. 

ZMIANY ORGANIZACYJNE 

Po 3-letnim okresie samodzielnego funkcjonowania, 

w marcu 1993 roku kopalnia 

zostaje włączona w struktury nowo powstałej 

Nadwiślańskiej Spółki Węglowej. W tym 

czasie kontynuowane były działania modernizacyjne, 

uruchomiony został transport 

materiałów spalinowymi kolejkami podwieszanymi, 

zapadła strategiczna decyzja 

o budowie zakładu wzbogacania miałów 

węglowych. Działania restrukturyzacyjne 

| 5


Certyfikaty, które otrzymała kopalnia „Piast“: 

– jako pierwsza kopalnia węgla kamiennego w Polsce, 5.07.2002 r. KWK „Piast” otrzymała 

certyfikat zgodności Systemu Zarządzania Jakością z Normą ISO 9001:2000; 

– jako jedna z pierwszych kopalń w Kompanii Węglowej SA, w listopadzie 2004 roku 

kopalnia „Piast” uzyskała certyfikat Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną 

Pracy, potwierdzający spełnienie wymagań normy PN-N18001:2004 - Systemy 

zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – w obszarze działalności górnictwo 

i wzbogacanie węgla kamiennego; 

– kopalnia wdrożyła system zarządzania jakością w formule elektronicznej i uzyskała 

certyfikat Systemu Zarządzania Jakością sygnowany przez firmę SGS; 

– w trosce o dobro klienta i stan środowiska naturalnego kopalnia wdrożyła w październiku 

2009 r. Zintegrowany System Zarządzania zgodny z wymaganiami norm: 

ISO 9001:2000, ISO 14001:2004 PN-N-18001:2004, który powstał na bazie wdrożonych 

wcześniej systemów: zarządzania jakością, zarządzania bezpieczeństwem oraz 

zarządzania środowiskiem. 

spowodowały sukcesywny spadek zatrudnienia. 

W latach 1993–1999, po wprowadzeniu 

osłon socjalnych w postaci urlopów 

górniczych i zasiłków socjalnych, stan zatrudnienia 

zmniejszył się z 8,5 do 5,7 tys. 

pracowników. 

W ramach działań na rzecz ekologii podjęto 

szereg inwestycji, z których na szczególną 

uwagę zasługuje oddana do eksploatacji 

1.07.1999 r. Centralna Stacja Oczyszczania 

Wód Dołowych z radu. Jest to jedyna tego 

rodzaju instalacja w Europie. 

W celu poprawy parametrów jakościowych 

węgla, a przez to obniżenia ładunku pyłu 

emitowanego do atmosfery, w 1997 roku 

rozpoczęto budowę Zakładu Wzbogacania 

Miałów. Realizacji tej inwestycji dokonano 

przy współfinansowaniu ze środków 

EkoFunduszu oraz Narodowego Funduszu 

Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 

Jest to najnowocześniejszy tego typu 

zakład w Polsce. Zastosowana technologia 

produkcji pozwala na zwiększenie wartości 

opałowej miałów z 19 MJ/kg do 25 MJ/kg 

oraz zmniejszenie zawartości popiołu i siarki. 

Sortymenty produkowane w zakładzie to 

koncentrat miałowy oraz mieszanki energetyczne 

w kilku klasach jakościowych. 

W lipcu 1998 roku dyrektorem kopalni został 

mgr inż. Lech Mielniczuk. Uruchomione 

zostały wysokowydajne ściany o długości 

250 m, wysokości 4,5 m i zdolności wydobywczej 

10 tys. t/d. 1 lipca 2000 roku do kopalni 

„Piast” przyłączono KWK „Czeczott” 

jako Ruch II. Wymagało to przezwyciężenia 

nowych problemów takich, jak: integracja 

załogi, koordynacja zarządzania, wydobycia 

6 | 

oraz alokacja pracowników. Podkreślenia 

wymaga fakt, że w trakcie łączenia kopalń 

nikt nie stracił pracy. Zatrudnionych było 

wtedy 8 121 pracowników. W kolejnych latach 

stopniowo następowało wygaszanie 

wydobycia na Ruchu II wraz z przechodzeniem 

pracowników na Ruch I. W 2005 roku 

zakończono wydobycie na Ruchu II (dawny 

„Czeczott”), natomiast likwidacja zakładu 

nastąpiła w 2008 roku. 

Kontynuując działania na rzecz ochrony 

środowiska w zakresie oczyszczania wód 

dołowych, w latach 2000–2001 wybudowano 

na poziomie 500 m instalację do 

oczyszczania wód dołowych z zawiesiny 

mechanicznej. Realizując przyjętą strategię 

w zakresie ochrony środowiska, w marcu 

2006 r. kopalnia „Piast” rozpoczęła 

realizację projektu pod nazwą „System 

hydrotechnicznej ochrony Górnej Wisły 

przed zasalaniem wodami dołowymi”. 

W STRUKTURZE KW SA 

Od 1 lutego 2003 roku KWK „Piast” funkcjonuje 

w strukturach Kompanii Węglowej 

SA. W tym czasie roczne wydobycie 

kopalni wynosiło 6 mln ton, drążonych 

było ponad 19,5 km wyrobisk chodnikowych, 

zatrudnionych było około 7,5 tys. 

pracowników. Rozpoczęła się produkcja 

ekogroszku o nazwie handlowej „Retopal”. 

Produkt ten, o uziarnieniu 6–25 mm i kaloryczności 

>24MJ/kg, przeznaczony jest 

do spalania w niskoemisyjnych kotłach 

retortowych. Ze względu na potrzeby rynku, 

produkt ten jest dostępny luzem oraz 

w 25-kilogramowych workach. Licznie 

Jedna z wielu nagród ekologicznych, które 

otrzymała w ostatnich latach kopalnia „Piast” 

przyznane nagrody potwierdziły walory 

„Retopalu”, a także słuszność obranego 

kierunku działania. 

W lutym 2007 roku stanowisko dyrektora kopalni 

„Piast” objął mgr inż. Jacek Kudela. 

W ostatnich kilku latach, w ramach zakupów 

inwestycyjnych, dokonano wymiany zmechanizowanych 

kompleksów ścianowych. 

Najstarszy, obecnie użytkowany, pochodzi 

z 2006 roku. Pozwala to utrzymywać wysoki 

poziom wydobycia, ale przede wszystkim 

zwiększa bezpieczeństwo i komfort pracy 

załogi. Proces modernizacji transportu 

materiałów umożliwił zwiększenie liczby 

spalinowych kolejek podwieszanych do 

22 zestawów – pozwoliło to na prawie całkowite 

odejście od transportu kołowrotowego. 

Łączna długość tras kolejek podwieszanych 

przekracza dziś 40 km. Obecnie wdrażany 

jest system transportu załogi kolejkami 

podwieszanymi. Transport urobku z przodków 

eksploatacyjnych i przygotowawczych

Jacek Kudela, 

dyrektor techniczny kopalni „Piast”: 

Okres budowy kopalni „Piast” przypada na lata 1972–1975 

– Dobra kondycja 

kopalni „Piast” 

oraz perspektywa 

jej dalszego 

rozwoju to zasługa 

całej naszej 

załogi, zarówno 

górników pracujących na dole, pracowników 

zakładów przeróbczych, 

kadry inżynieryjno-technicznej, jak 

i pracowników administracji. To także 

trud i ogrom pracy wniesione w przeszłości 

przez byłych pracowników 

kopalni „Piast”. Chciałbym podziękować 

wszystkim za wkład, który każdy 

wniósł, przyczyniając się do budowy 

i rozwoju naszej kopalni. 

Niech jubileusz 35-lecia powstania 

kopalni „Piast” będzie asumptem do 

jeszcze większego zaangażowania 

w utrwalanie dobrej marki „Piasta”, 

zapewniającego zawsze stabilne miejsca 

pracy i działanie zarówno na rzecz 

społeczności lokalnej, jak i Kompanii 

Węglowej. 

Wzbogacanie węgla w kopalni „Piast” odbywa się w trzech zakładach przeróbczych 

prowadzony jest za pomocą przenośników 

taśmowych. Łączna długość tras odstawy 

taśmowej wynosi ponad 70 km. Najdłuższe 

ze stosowanych taśmociągów to: T-5 i P-5, 

o długościach 1870 m i 2150 m. 

Obecnie Kopalnia Węgla Kamiennego 

„Piast” jest jedną z największych kopalń 

węgla kamiennego w Polsce. Jest 

nowoczesnym zakładem wydobywczym, 

produkującym prawie 5 mln ton węgla 

rocznie. Należy do największych pracodawców 

w regionie, zatrudnia około 6 tys. 

pracowników. Kopalnia „Piast” posiada 

8 udostępnionych pokładów węgla, zasoby 

operatywne wynoszą 146 mln ton. Obecna 

eksploatacja prowadzona jest sześcioma 

ścianami wydobywczymi. Drążenie wyrobisk 

korytarzowych realizowane jest jedenastoma 

kombajnami. Łączna długość wyrobisk 

dołowych wynosi prawie 290 km. 

Wzbogacanie węgla odbywa się w trzech 

zakładach przeróbczych. 

Odpowiadając na zapotrzebowanie rynku, 

kopalnia „Piast” dostosowuje technologię 

produkcji, tworząc następujące produkty: 

– paliwo dla kotłów fluidalnych – miał 

o uziarnieniu 0–6 mm, węgiel do zasilania 

palenisk fluidalnych – nowoczesnych instalacji 

w elektrowniach i ciepłowniach; 

– koncentraty miałowe – miał o wartości 

opałowej 22000 – 25000 kJ/kg do zasilania 

ekologicznych, niskoemisyjnych kotłów 

w gospodarstwach domowych; 

– „Retopal” – ekogroszek o uziarnieniu 

6–25 mm – węgiel do niskoemisyjnych 

kotłów retortowych; 

– sortymenty grube – kopalnia jest znaczącym 

i uznanym na rynku odbiorców 

producentem tego rodzaju paliwa; cechują 

się one niską podatnością na rozkruszenie, 

w związku z tym nadają się do dalszego 

transportu i składowania; 

– miały węglowe – powszechnie stosowane 

w energetyce. 

PRZYSZŁOŚĆ 

W roku 2010 bardzo ważnym wydarzeniem 

dla Kompanii Węglowej SA oraz kopalni 

„Piast” było uzyskanie koncesji na wydobywanie 

węgla do roku 2030. Przeprowadzenie 

tego procesu, który rozpoczęto w roku 2007, 

pozwala prowadzić działalność górniczą 

przez najbliższych 20 lat. 

Zarówno dzisiaj, jak i w minionym okresie 

kopalnia postrzegana jest jako nowoczesny 

i rentowny zakład górniczy, dający 

stabilne miejsca pracy, posiadający perspektywy 

rozwoju na przyszłość. Kopalnia 

osiąga dodatnie wskaźniki technicznoekonomiczne, 

w ostatnich pięciu latach 

(2006–2010) wygenerowano wynik finansowy 

przekraczający 650 mln zł netto. 

Niezwykle istotnym elementem w działalności 

górniczej jest rekultywacja terenów 

zdegradowanych i usuwanie szkód 

powstałych w wyniku prowadzonej eksploatacji. 

Do zadań priorytetowych należy 

niezwłoczne reagowanie na powstałe szkody 

górnicze i ich naprawa. Kwestie ważne 

i nurtujące lokalną społeczność zawsze są 

rozwiązywane w duchu dialogu i wzajemnego 

poszanowania. 

opr. BC 

| 7


Dyplomy dla dzielnych 

Górnicy i ratownicy górniczy z kopalni „Rydułtowy-Anna”, którzy z 21 na 22 

października 2010 r. brali udział w akcji ratowania z zawału swoich kolegów, 

otrzymali 2 listopada br. symboliczne dyplomy za dzielność 

Górnicy i ratownicy biorący udział w akcji w kopalni „Rydułtowy-Anna” otrzymali honorowe dyplomy. Na zdjęciu – od lewej: Piotr Tebel, 

Grzegorz Pluta, Grzegorz Fojcik, Grzegorz Pluciński, Bogusław Zientek, Krzysztof Niewolski – sztygar zmianowy, Dariusz Spratek, Leszek 

Bojanowski, Marcin Maciejczyk – dyrektor ds. pracy kopalni „Rydułtowy-Anna”, Wojciech Pajonk, Janusz Matuszek – dyrektor techniczny kopalni 

„Rydułtowy-Anna”, Marek Wolski, Tomasz Duda – główny inżynier wentylacji kopalni „Rydułtowy-Anna”, Michał Joneczek, Witold Mijal 

Podczas uroczystości, która odbyła się 

w pomieszczeniach klubu Naczelnej 

Organizacji Technicznej w Rydułtowach, 

uczestnikom akcji podziękował dyrektor 

kopalni „Rydułtowy-Anna” Janusz 

Matuszek. 

– Wykazaliście ogromny hart ducha i poświęcenie 

dla ratowania życia swoich kolegów. 

Przyszło Wam działać w niezwykle 

trudnych warunkach, które towarzyszyły 

akcji – mówił Matuszek, przypominając 

przebieg zdarzenia. 

Przebieraniu skał towarzyszyło bardzo 

wysokie stężenie metanu w powietrzu, 

sięgające 45 procent. Wśród ratowników, 

którzy ruszyli na pomoc poszkodowanym, 

było także pięciu górników, w tym sztygar 

Krzysztof Niewolski. To on podał sprężone 

powietrze rurociągiem do przodka. 

Z zasypanymi bardzo szybko nawiązano 

kontakt głosowy, a następnie także wzrokowy. 

Pierwszego zasypanego uwolniono 

z zawału 22 października, o godz. 2.48, 

a więc w piątej godzinie akcji ratowniczej. Była to już druga w tym roku akcja ratownicza 

w kopalni „Rydułtowy-Anna”. W marcu 

Kolejnych dwóch wyprowadzono na powierzchnię 

pomiędzy trzecią a piątą rano. br. w wyniku zawału zginął górnik, a siedmiu 

dalszych odniosło lekkie obrażenia. 

Czwarty górnik w momencie dotarcia doń 

ratowników już nie żył. 

W akcji uczestniczył także specjalnie wyszkolony 

pies tropiący. 

Tekst i zdjęcia: Kajetan Berezowski 

tragiczny wypadek 

W kopalni „Rydułtowy-Anna” późnym wieczorem, w czwartek, 21 października br., 

doszło do zawału na poziomie ok. 1200 metrów. Zawał objął ok. 30 m pochylni drążonej 

kombajnem chodnikowym. W strefie zagrożenia było ośmiu górników. Czterech 

z nich krótko po wstrząsie bezpiecznie wyjechało na powierzchnię, byli poturbowani. 

Czterech kolejnych znalazło się w rejonie objętym zawałem. Trzech udało się uratować, 

niestety jeden z górników zginął na miejscu. Miał 46 lat. W kopalni ,,Rydułtowy-Anna” 

pracował od 10 lat. Osierocił troje dzieci. 

Wstrząs górotworu relatywnie nie był silny. Jego energia przewyższała nieco 2 stopnie 

w skali Richtera. Wstrząsów o zbliżonych parametrach występuje w ciągu roku kilkaset. 

Ten jednak miał tragiczne następstwa... 

8 |

Uczestnicy konferencji byli zgodni, że przyszłość polskiej energetyki jest oparta na węglu 

Górnictwo 2010 

Przyszłość polskiej energetyki jeszcze długo będzie oparta na węglu 

Ta myśl przyświecała obradom konferencji 

„Górnictwo 2010”, zorganizowanej 

przez Grupę PTWP, wydawcę 

miesięcznika gospodarczego „Nowy Przemysł”, 

oraz portal wnp.pl. 

Otwierający obrady, Zygmunt Łukaszczyk, 

wojewoda śląski, stwierdził, że kwestią 

kluczową dla rozwoju polskiego górnictwa 

jest prywatyzacja. – Pora już wyjść ze sfery 

mówienia o tym procesie i przejść do 

zdecydowanych działań – powiedział wojewoda. 

Joanna Strzelec-Łobodzińska, wiceminister 

gospodarki, potwierdziła ten trend, 

zapowiadając, że rok 2011 będzie stał pod 

znakiem decydujących prywatyzacji w sektorze. 

Dotyczy to Jastrzębskiej Spółki Węglowej, 

Węglokoksu i pośrednio Katowickiego 

Holdingu Węglowego. 

Jacek Korski, wiceprezes zarządu Kompanii 

Węglowej SA, mówił o pracach 

nad strategią firmy i zauważył, że należy 

obalić mit dotyczący węgla, o którym 

niezasłużenie mówi się „3D” (dirty, dusty, 

dangerous – brudny, pylący, niebezpieczny). 

W konferencji poruszano także wątki 

kosztów, inwestycji, organizacji branży, 

przede wszystkim jednak poprawy efektywności 

w polskich kopalniach. Mówiono 

także o nowych technologiach, modelach 

organizacyjnych, systemach wynagradzania. 

Zastanawiano się nad obecnymi 

strukturami organizacyjnymi i problemem 

nierentownych kopalń. 

Mimo iż nie padły żadne nowe stwierdzenia 

ani nie usłyszeliśmy żadnych re- 

odwrotu i że przez długie lata będzie on 

i ugruntowanie opinii, że od węgla nie ma 

wolucyjnych zapowiedzi, eksperci byli naszym podstawowym surowcem energetycznym. 

zgodni – konferencja spełniła swój cel, 

jakim było niewątpliwie przypomnienie 

Tekst i zdjęcie: Jan Czypionka 

Jacek Korski, wiceprezes Zarządu KW SA o prywatyzacji: 

– Dokapitalizowanie Kompanii Węglowej wynoszące 400 mln zł nie zostało 

skonsumowane. Dodatkowo mamy do spłacenia ponad 1 mld zł zrestrukturyzowanych 

zobowiązań, głównie wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Obecnie 

finalizowane jest dokapitalizowanie na kwotę blisko 300 mln zł walorami 

Huty „Łabędy” i Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej, ale brak tych środków w 

przeszłości skutkował w ostatnich pięciu latach kwotą kosztów finansowych na 

poziomie 500 mln zł. Tyle mniej więcej wynosi luka finansowa Kompanii Węglowej. 

Tylko w 2010 roku koszty finansowe z tego tytułu wyniosą 120 mln zł. Te 

obciążenia musimy finansować z działalności operacyjnej. 

Wiceprezes Korski odniósł się także do standardów, jakie muszą być wypracowywane 

w spółkach aspirujących do giełdy. 

– Proces IPO to przygotowanie firmy na lepsze standardy i procesy zarządzania. 

Niezależnie od tego, czy Kompania będzie firmą sprywatyzowaną częściowo, 

czy całkowicie, czy pozostanie jednoosobową spółką Skarbu Państwa, doskonalenie 

transparentności będzie nam tylko pomagać. To są cele, które można 

realizować niezależnie. Trzeba jednak mieć świadomość, że Kompania Węglowa, 

ze względu na skalę działania firmy i jej rozmiary będzie podmiotem trudnym 

do sprywatyzowania. 

| 9


Szansa na rentowność 

Rozmowa z Krzysztofem Baluchem, 

dyrektorem technicznym kopalni „Halemba-Wirek” 

• Czy kopalnia „Halemba” jest kulą u nogi 

KW SA? 

– Kopalnia „Halemba-Wirek” od momentu 

powstania Kompanii Węglowej, tj. od 2003 r., 

generuje ujemne wyniki finansowe, ale 

należy pamiętać, że zatrudnia aktualnie 

ponad 4500 załogi i to głównie ta kopalnia 

ponosiła koszty likwidacji przyłączonej kopalni 

„Wirek”, która z kolei połączona była 

z kopalnią „Polska”. 

Obecnie kopalnia składa się z dwóch Ruchów: 

„Halemba” i „Wirek”. W związku z 

wyczerpaniem się zasobów możliwych do 

bezpiecznej eksploatacji, na Ruchu „Wirek” 

31.07.2009 r. wydobyto ostatnią tonę 

węgla. Zgodnie z decyzją 

zarządu KW 

SA, trwają obecnie 

prace mające na celu 

zlikwidowanie 

tej 

części kopalni, która 

swego czasu stanowiła 

oddzielny podmiot gospodarczy. 

Prowadzone na Ruchu „Halemba” roboty 

eksploatacyjne ograniczone są do części 

północnej złoża, tj. OG „Halemba” I, natomiast 

w części południowej (w OG „Halemba” 

II, tj. na południe od uskoku kłodnickiego 

o zrzucie ok. 460 m) trwają głównie 

prace zbrojeniowe oraz roboty udostępniające, 

mające na celu przygotowanie planowanych 

frontów dla przyszłej eksploatacji. 

Ma to związek z koniecznością stopniowego 

przenoszenia ciężaru wydobycia z części 

północnej do części południowej. Nadmienić 

należy, że w części północnej musimy 

chronić przebiegającą autostradę, co przekłada 

się na zaniechanie eksploatacji złoża 

o długości 4500 m i szerokości dochodzącej 

do 1500 m, w pasie tym zalega 94890 

tys. ton zasobów operatywnych. 

Wracając do pytania, może ja zadam pytanie: 

czy kopalnia nie jest przypadkiem ofiarą zbiegu 

tych niekorzystnych okoliczności i zdarzeń?! 

Powyższe uwarunkowania zadecydowały 

o podjęciu 6.10.2010 r. uchwały zarządu KW 

SA, akceptującej wnioski końcowe z prac zespołu 

roboczego powołanego do oceny stanu 

aktualnego i przyszłego naszej kopalni. 

Wnioski te zakładają przede wszystkim 

wydobycie 2065000 ton węgla, wydrążenie 

14202 m wyrobisk korytarzowych przy 

koszcie jednostkowym wynoszącym 11,83 

zł/GJ, poprzeczka została bardzo wysoko 

postawiona, ale dogłębna analiza pokazuje, 

że poszczególne wskaźniki w różnych miesiącach 

były wykonywane, a więc jest to zadanie 

do wykonania 

• Kopalnia jest głęboko pod kreską, mimo 

to dostała swoją szansę. Jaka jest Pańska wizja 

dalszego prowadzenia kopalni? 

Kopalnia „Halemba-Wirek” 

posiada duży potencjał w postaci 

zasobów, załogi 

i infrastruktury 

– Kopalnia „Halemba-Wirek” posiada 

duży potencjał w postaci zasobów, załogi, 

infrastruktury pozwalającej na osiągnięcie 

i utrzymanie wydobycia 

co najmniej do 

2020 roku na poziomie 

około 2 mln ton 

rocznie, moja wizja 

dalszego funkcjonowania 

to racjonalne 

planowanie, wzrost efektywności rozwiązań 

organizacyjnych, systematyczność 

działań i konsekwencja w realizacji podjętych 

decyzji. 

Zgodnie z uchwałą zarządu KW SA, funkcjonowanie 

kopalni w dalszym okresie 

uzależnione jest od osiągnięcia zaplanowanych 

wyników na 2011 r. Nie ukrywam, 

że najbliższy rok będzie decydujący, wymagający 

dużego nakładu pracy, podjęcia 

szeregu działań restrukturyzacyjnych, 

zwiększenia wydajności pracy. Docelowo 

założono utrzymanie stanu zatrudnienia 

pracowników kopalni i pracowników firm 

wykonujących roboty dołowe na poziomie 

2466 osób. Stan zatrudnienia na powierzchni 

wynosić powinien 485 pracowników, 

co łącznie daje 2951 osób, może to 

być jednak inna liczba w przypadku uzyskiwania 

większych od założonych wyników 

techniczno-ekonomicznych. 

Kopalnia posiada zasoby pozwalające na 

prowadzenie eksploatacji co najmniej do 

2040 roku. Wymagało to będzie podjęcia 

szeregu poważnych inwestycji. Zarząd KW 

SA wyraźnie zaznaczył, że, w przypadku pozytywnej 

realizacji zadań produkcyjnych, 

w roku 2011 zleci opracowanie koncepcji 

funkcjonowania kopalni po roku 2015. Tak 

więc zdecydowanie musimy skupić się na 

roku przyszłym, który zadecyduje o przyszłości 

kopalni. 

• Trudne warunki finansowe to nie jedyna 

przeszkoda. „Halemba” należy do grupy kopalń 

najbardziej niebezpiecznych... Proszę 

o scharakteryzowanie zagrożeń naturalnych 

w tej kopalni. 

– Kopalnia w najbliższym okresie eksploatować 

będzie pokłady zaliczone do III i IV 

kategorii zagrożenia metanowego, I i III 

stopnia zagrożenia tąpaniami, I i II stopnia 

zagrożenia wodnego, klasy B zagrożenia 

wybuchem pyłu węglowego, są to pokłady 

skłonne do samozapalenia. Trwają prace 

przygotowawcze w pokł. 502, w którym te 

zagrożenia współwystępują i to w najwyższych 

kategoriach i stopniach. Podejmujemy 

wszelkie starania i działania, związane 

z ograniczeniem zagrożenia pracy kopalni 

poprzez zastosowanie odpowiednich maszyn 

i urządzeń oraz systemów bezpieczeństwa. 

Bezpieczeństwo załogi, jak również 

zakładu pracy, jest priorytetowym zadaniem 

kierownictwa kopalni, dzisiaj nie ma 

na kopalni pojęcia ryzyka „akceptowalnego”, 

planujemy prace bez ryzyka. Na bieżąco 

analizujemy sytuację, która występuje 

na dole kopalni. Wyniki analiz oraz monitoringu 

pozwalają na podejmowanie niezbędnych 

prac profilaktycznych. Niezwykle 

ważnym aspektem bezpiecznej pracy jest 

również szkolenie załogi, które odbywa się 

na bieżąco, zgodnie z obowiązującym systemem 

zarządzania bezpieczeństwem. 

• Czy jest szansa na rentowność „Halemby”, 

jeżeli tak, to pod jakimi warunkami? 

– Analiza ekonomiczna, przeprowadzona na 

podstawie obecnego wariantu funkcjonowania 

kopalni, opiera się na obliczeniu kosztu 

produkcji wyrażonej w zł/GJ, którego musimy 

przestrzegać. Tak jak wcześniej zaznaczyłem, 

działania restrukturyzacyjne, osiągnięcie 

zaplanowanych wskaźników produkcyjnych 

i kosztowych pozwalają na rozpoczęcie działań 

mających na celu opracowanie koncepcji 

dalszego funkcjonowania kopalni. 

10 |

fot. Jan Czypionka 

Nie można udzielić prostej odpowiedzi na 

pytanie o rentowność kopalni, która jest zakładem 

wchodzącym w skład dużego przedsiębiorstwa, 

jakim jest Kompania Węglowa 

SA. Wynik ten zależy zarówno od uwarunkowań 

wewnętrznych, jak i zewnętrznych. 

Uwarunkowania wewnętrzne to model kopalni, 

wynikający w dużej mierze z geologii 

pokładów i rozwiązań organizacyjnych, 

poziom wyposażenia technicznego i inwestycyjnego 

przygotowania do wykorzystania 

zasobów. Niestety, model kopalni „Halemba- 

-Wirek” obarczony jest wieloma zaszłościami, 

które aktualnie dostosowujemy do 

współczesnych wymagań. Uwarunkowania 

zewnętrzne to przede wszystkim koniunkturalnie 

zmieniające się zapotrzebowanie 

i ceny węgla oraz ceny materiałów i usług 

w otoczeniu górniczym. Do tej grupy czynników 

należy zaliczyć również zmieniające 

się i czasem niejednoznaczne przepisy, które 

mają wpływ na wysokość obciążeń, które 

górnictwo odprowadza do budżetu. 

Nie chcę jednak stwarzać wrażenia, że 

uciekam od odpowiedzi. Mówiąc krótko: 

szansa na rentowność jest, ale nie można 

jej osiągnąć w czasie roku czy dwóch. W tej 

chwili wyznaczyliśmy sobie jedno zadanie 

– odwrócić tendencje spadkowe. Nie chcemy 

być „czerwoną latarnią” w rankingu 

kopalń. Pracujemy nad zmianą przyszłościowego 

modelu tej kopalni. Przede wszystkim 

musimy zwiększyć wydajność pracy 

liczoną w tonach na 1 zatrudnionego, czyli 

wydobywać więcej dobrego jakościowo węgla 

przy niższym zatrudnieniu. Pamiętajmy, 

że kopalnia „Halemba-Wirek” powstała 

z połączenia kopalń, obecnie część zakładu, 

tj. Ruch „Wirek”, jest w trakcie likwidacji. 

Struktura zatrudnieniowa odziedziczona 

z okresu połączenia odbiega od optymalnej. 

W niektórych grupach zawodowych mamy 

nadwyżki zatrudnieniowe, w innych niedobory, 

jednak sumaryczny bardzo wysoki 

poziom zatrudnienia 

musimy dostosować 

do planowanego wydobycia, 

nie bez znaczenia 

jest ogromny 

poziom 

zatrudnienia 

na powierzchni, przekraczający ponad 

1100 osób (z czego przeróbka to 320 osób), 

co odbiega od jakichkolwiek standardów. 

Powszechnie wiadomo, że w strukturze 

kosztów dominują 

koszty osobowe, których 

udział wynosi ponad 50 proc. A recepta 

na uzyskanie dobrego wyniku ekonomicznego 

jest prosta: maksymalizować 

wielkość produkcji, aby w pełni wykorzystać 

posiadany potencjał i optymalizować 

koszty, dbając przy tym o jakość węgla, 

co wpływa na możliwe do uzyskania ceny 

zbytu. Wierzymy, że już w przyszłym roku 

uda się nam uzyskać wyraźną poprawę wyników 

ekonomicznych. Jesteśmy – i mówię 

to zarówno w imieniu załogi, jak i kierownictwa 

kopalni – mocno zdeterminowani, 

aby tak się stało. 

Szansa na rentowność jest, 

ale nie można jej osiągnąć 

w ciągu jednego roku 

• Czy może Pan liczyć na wsparcie związków 

zawodowych w swoich poczynaniach? 

– Stanowisko dyrektora technicznego kopalni 

objąłem niedawno, na bieżąco poznaję 

pracowników, w tym również stronę 

społeczną. Biorąc pod uwagę ten krótki 

okres, mogę stwierdzić, że związki zawodowe 

wspierają działania mające na celu 

aktywnie 

zawodowych, 

przeprowadzenie niezbędnej restrukturyzacji. 

Strona społeczna, w osobach przedstawicieli 

związków 

uczestniczyła 

w pracach 

zespołu 

powołanego 

roboczego 

przez 

zarząd KW SA do oceny aktualnego i przyszłego 

stanu naszej kopalni. Wyraziła 

jednoznaczne poparcie, jak również zaakceptowała 

do realizacji zadania zawarte 

w przyjętych wnioskach. Dlatego jestem 

przekonany, że stanowisko związków zawodowych, 

całej załogi, jak również osób 

zarządzających jest jednoznaczne: musimy 

zrobić wszystko, żeby obronić naszą kopalnię 

i umieścić ją w gronie kopalń generujących 

zysk dla KW SA, jak również w gronie 

producentów węgla, którego produkty 

będą poszukiwane na rynku przez zadowolonych 

klientów. 

• Dziękuję za rozmowę. 

Jan Czypionka 

| 11

W Y D A R Z E N I A 

Rada rozpoczęła pracę 

Rada Pracowników Kompanii Węglowej po ukonstytuowaniu spotkała się 

18 listopada z zarządem spółki 

Wcześniej Rada wyłoniła ze 

swojego 7-osobowego składu 

prezydium. Przewodniczącym 

Rady został Jarosław Grzesik, wiceprzewodniczącymi 

– Ryszard Płaza i Grzegorz 

Herwy, a sekretarzem – Jerzy Mazur. 

Zasadnicze sprawy formalne związane 

z działalnością Rady ujęte zostały w porozumieniu 

zawartym z pracodawcą, które 

reguluje zasady i tryb przekazywania 

informacji i konsultacji. Porozumienie 

dotyczy również rozstrzygania kwestii 

spornych i zasad ponoszenia kosztów 

związanych z działalnością Rady, w tym 

miedzy innymi ponoszonych na wykonywanie 

niezbędnych ekspertyz. Jeden 

z punktów tegoż porozumienia podkreśla, 

że przyjmowane ustalenia winny 

uwzględniać interes zarówno pracownika, 

jak i pracodawcy. 

(ZM) 

Piotr Rykala, wiceprezes zarządu Kompanii Węglowej: 

– Wybrana właśnie Rada Pracowników drugiej kadencji jest reprezentantem 

wszystkich zatrudnionych w Kompanii Węglowej. Dotychczasowe 

doświadczenia współpracy z Radą pokazują, że istotne 

zagadnienia funkcjonowania spółki można rozstrzygać w trakcie 

spotkań. Tematy naszych konsultacji to głównie zagadnienia związane 

z Planem Techniczno-Ekonomicznym spółki, strategią jej funkcjonowania, 

sprawy polityki zatrudnieniowej i struktur organizacyjnych 

oraz zmian dotyczących poszczególnych kopalń i zakładów Kompanii. 

Z Radą pierwszej kadencji zarząd spotkał się trzydzieści razy. To właśnie rozmowy 

pozwalają rozwiązywać przyczyny możliwych konfliktów. 

Jarosław Grzesik, przewodniczący Rady Pracowników Kompanii Węglowej: 

– Zadania Rady pracowników określa ustawa o informowaniu pracowników 

i przeprowadzaniu z nimi konsultacji. Jako ich reprezentacja 

wyłoniona w wyborach mogę zapewnić, że wykorzystamy 

wszystkie możliwości, jakie są zapisane w ustawie. Zajmować się 

będziemy konkretnymi sprawami, a pierwszą z nich, którą chcemy 

przeanalizować, jest polityka zatrudnieniowa spółki. Dotyczy to 

szczególnie stanowisk pracy pod ziemią i w zakładach przeróbki mechanicznej 

węgla. Te sprawy mieszczą się w kompetencjach Rady, 

a są ważne, gdyż decydować będą o przyszłości spółki. 

12 |

Nowe umowy 

na obsługę bocznic 

Kompania Węglowa SA podpisała nowe umowy na kompleksową obsługę 

bocznic kolejowych przy siedmiu kopalniach. Realizacja umów rozpocznie 

się w styczniu 2011 i będzie trwać przez trzy lata 

Warto podkreślić, że wykonanie 

tej usługi zostało powierzone 

firmom, które specjalizują się 

w tego typu działalności i posiadają w tym 

zakresie spore doświadczenie. Istotne jest 

przede wszystkim to, że zgodnie z zwartymi 

nowymi umowami koszty ponoszone 

z tytułu obsługi bocznic będą o 22,04 

proc., tj. 62,8 mln, niższe od dotychczas 

obowiązujących. 

Po przeprowadzeniu postępowań przetargowych 

z zastosowaniem aukcji 

elektronicznej KW SA wybrała trzech 

wykonawców poszczególnych zamówień: 

CTL Maczki Bór S.A., dla obsługi bocznicy 

KWK „Bobrek-Centrum”, DB Schenker 

Rail Zabrze S.A., dla obsługi bocznic: KWK 

„Knurów-Szczygłowice”, KWK „Pokój”, ZG 

„Piekary”, PKP CARGO SERVICE Sp. z o.o. 

dla obsługi bocznic: KWK „Sośnica-Makoszowy”, 

KWK „Bolesław Śmiały”, KWK 

„Halemba-Wirek” Ruch „Halemba”. 

(JC) 

ważny transport 

Dostawy węgla z kopalń Kompanii 

Węglowej SA do głównych odbiorców 

odbywają się przede wszystkim 

koleją. 

Węgiel z Kompanii Węglowej trafia 

do wagonów podstawianych na 

bocznice przy kopalniach. Ten etap 

transportu jest niezwykle ważny, 

ponieważ tu właśnie następuje załadunek, 

formowane są składy. Od 

racjonalnej i sprawnej organizacji 

pracy bocznic kolejowych zależy w 

dużej mierze rytmiczność i punktualność 

dostaw. 

Od racjonalnej i sprawnej organizacji pracy bocznic kolejowych zależy w dużej mierze rytmiczność i punktualność dostaw 

| 13

W Y D A R Z E N I A 

Do ścisłego finału zakwalifikowali się Marek Karkoszka z KWK „Piast”, Mieczysław Mokwa z KWK „Brzeszcze-Silesia” i Marek Solarz z KWK „Brzeszcze-Silesia” 

Pracujemy bezpieczniej 

VII edycja konkursu Kompanii Węglowej „Pracuję bezpiecznie” rozstrzygnięta. 

Mieczysław Mokwa, ratownik górniczy KWK „Brzeszcze-Silesia” wygrał drugi 

raz z rzędu 

We wtorek, 23 listopada w Domu 

Kultury w Brzeszczach odbył się 

finał siódmej już edycji konkursu 

„Pracuję bezpiecznie” Kompanii Węglowej. 

Celem konkursu jest krzewienie wiedzy 

dotyczącej bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Wstępne eliminacje przeprowadzane są 

w kopalniach. 

W tym roku do finału konkursu awansowali: 

Marek Karkoszka – KWK „Piast”, 

Mieczysław Mokwa, KWK „Brzeszcze- 

Silesia”, Marek Solarz – KWK „Brzeszcze- 

Silesia”, Bogusław Gibek – KWK „Knurów- 

Szczygłowice”, Dawid Wawrzaszek – KWK 

„Sośnica-Makoszowy”, Mirisław Wojtynek 

– KWK „Bolesław Śmiały”, Artur Sztorc – 

ZG „Piekary”, Krzysztof Kurbiel – ZGRI, 

Romuald Ceglarz – KWK „Chwałowice”, 

Tomasz Luranc – KWK „Piast”, Zbigniew 

Trzaska – KWK „Knurów-Szczygłowice”, 

Łukasz Sznapka – KWK „Bolesław Śmiały”, 

Joachim Henszel – KWK „Pokój”, Marcin 

Gadomski – KWK „Marcel”, Tomasz 

14 | 

Rostowski – KWK „Jankowice”, Mateusz 

Majewski – KWK „Jankowice”. 

Finałowa rozgrywka podzielona została na 

dwa etapy. Najpierw uczestnicy odpowiadali 

na 16 pytań. Trójka najlepszych zakwalifikowała 

się do ścisłego finału. 

Zawodnicy dali popis wysokich umiejętności 

i głębokiej wiedzy. Emocje rosły z każdą chwilą. 

Na pytanie odpowiadał zawodnik, który 

pierwszy zgłosił się do odpowiedzi naciskając 

przycisk. W tym momencie prowadzący przerywał 

odczytywanie pytania. Kilka razy zawodnicy 

odpowiadali więc na pytanie, którego 

usłyszeli tylko początkową część. Mimo to 

doskonale dawali sobie radę z odpowiedziami. 

Końcówka była niezwykle emocjonująca, 

prowadzenie zmieniało się kilkakrotnie. 

Ostatecznie zwycięzcą okazał się Mieczysław 

Mokwa – ratownik górniczy z KWK 

„Brzeszcze-Silesia”, który triumfował 

w konkursie po raz drugi z rzędu. 

Drugie miejsce zajął Marek Karkoszka 

z KWK „Piast”, natomiast trzecie – Marek 

Solarz – KWK „Brzeszcze-Silesia”. Tak 

więc, zgodnie z przyjętą zasadą, za rok 

znów spotkamy się na zawodach finałowych 

w Brzeszczach. 

Nagrody finalistom wręczali Klemens 

Ścierski, wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej 

KW SA oraz Marek Uszko, wiceprezes 

Zarządu KW SA. 

Marek Uszko w podsumowaniu zawodów 

stwierdził, że jest pod wrażeniem wiedzy 

i kompetencji finalistów. Obiecał, że zadba 

o dalszy rozwój ich kariery zawodowej. 

Podkreślił dobitnie, że bezpieczeństwo 

pracy w górnictwie jest priorytetem i w tej 

sferze nie ma mowy o żadnych oszczędnościach. 

Konkurs wiedzy o bhp to nie tylko 

okazja dla uczestników do pogłębienia 

swojej wiedzy, ale także, a może przede 

wszystkim element ugruntowania wśród 

załogi świadomości i znaczenia tych zagadnień 

w codziennej pracy. 

Triumfator turnieju, Mieczysław Mokwa 

nie krył zadowolenia i wzruszenia. – To był

zupełnie inny finał, niż przed rokiem – powiedział 

– Nie wiem jeszcze na co przeznaczę 

wygraną, ale w ubiegłym roku udało się 

zrealizować moje marzenie i wybrałem się 

wraz z żoną na wycieczkę motocyklem do 

Grecji. 

Finał konkursu rozpoczęło mocne uderzenie 

– pokazano teledysk zrealizowany 

przez górników kopalni „Rydułtowy-Anna”, 

pod kierownictwem Bogusława Porwoła, 

zatytułowany „Głębia”. Ten szczery 

i prawdziwy przekaz ilustruje zagrożenia 

występujące w kopalniach w rytm ostrej 

rockowej muzyki, której autorem jest 

Dawid Klimanek, górnik z Rydułtów. 

Na zakończenie wspaniale zorganizowanej 

imprezy wystąpił krakowski bard Andrzej 

Sikorowski, który wraz ze swoją córką 

Mają zaśpiewał swoje największe przeboje. 

Konkurs uświetniła wspaniałym pokazem 

grupa mażoretek ze Starej Wsi. 

Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka 

Marek Uszko, wiceprezes 

Zarządu Kompanii Węglowej SA: 

– Jestem pod 

wrażeniem wiedzy 

i kompetencji 

finalistów. Obiecuję, 

że zadbam 

o dalszy rozwój 

ich kariery zawodowej. 

Pragnę 

podkreślić dobitnie, że bezpieczeństwo 

pracy w górnictwie jest priorytetem 

i w tej sferze nie ma mowy o żadnych 

oszczędnościach. 

Finałowa rozgrywka podzielona została na dwa etapy. Najpierw uczestnicy odpowiadali na 

16 pytań 

Triumfator turnieju, Mieczysław Mokwa nie krył zadowolenia 

i wzruszenia 

Konkurs uświetniła wspaniałym pokazem grupa mażoretek ze Starej Wsi 

| 15

Barbara Wieczorek pracuje jako wagowa na wadze drobnicowej. Jej uśmiech jest wizytówką 

kopalni... 

Barbara Pietrzyk jest głównym specjalistą ds. kontroli wewnętrznej. To miła i sympatyczna osoba, 

ale z uwagi na pełnioną przez nią funkcję lepiej jej nie podpadać... 

Nasze Barbary 

W tym roku, w przededniu górniczego święta, przedstawiamy nasze Barbary pracujące w kopalni „Halemba-Wirek”. 

Najserdeczniejsze życzenia imieninowe składamy za ich pośrednictwem wszystkim naszym Basiom pracującym w Kompanii Węglowej... 

16 | 

Fot. Jan Czypionka

Barbara Magiera pracuje w centrali telefonicznej. Kiedy zatelefonujecie do kopalni i usłyszycie 

miły głos w słuchawce, to na pewno będzie nasza Basia... 

Barbara Smok dba o bezpieczeństwo górników. Pracuje jako inspektor ds. bhp. Jestem przekonany, 

że można przy niej czuć się bezpiecznie... 

| 17

L U D Z I E I M I E J S C A 

O naszej patronce 

Wokół postaci św. Barbary z biegiem lat powstało wiele legend, które nieco 

przyćmiewają autentyczny obraz tej świętej 

Była czczona już w VII wieku, ale legendy 

o niej wywodzą się zapewne 

z podań wcześniejszych, może z judeo-chrześcijańskich 

midraszów. Może chodziło 

w nich o zaakcentowanie idei nawracania 

pogan na chrześcijaństwo? 

W legendzie szczegóły nie mają wartości 

historycznej, są bowiem tylko wątkiem fabularnym. 

Biografia św. Barbary to „utkana 

legenda”. 

Ród św. Barbary brał swój początek od 

Jessego, był więc rodem królewskim i Barbara 

miała prawo do dziedziczenia tronu. 

Osierocona przez matkę we wczesnych latach 

życia, piękna i uzdolniona królewna 

wychowywała się pod opieką i kierunkiem 

ojca o imieniu Dioskur, mieszkańca Heliopolu. 

Ojciec zabronił jej bywać między 

ludźmi i zmusił do zamieszkania w wieży 

zamku obronnego, która posiadała tylko 

dwa niewielkie okna. 

Barbara, spędzając w wieży długie, samotne 

godziny, wznosiła wzrok ku niebu, podziwiała 

wschody i zachody słońca, a nocą 

wpatrywała się w usiany gwiazdami firmament 

niebieski. 

Zdarzyło się, że pobożny kapłan lub któryś 

z domowników objaśnił jej zasady religii 

chrześcijańskiej i udzielił sakramentu 

chrztu świętego. Barbara zniszczyła wówczas 

posiadane posągi bożków i ślubowała 

dziewictwo Chrystusowi. Dla uczczenia Trójcy 

Przenajświętszej rozkazała wybić trzecie 

okno w wieży, a na murze umieściła krzyż. 

Ojciec, dowiedziawszy się, że Barbara została 

chrześcijanką, torturował ją i zamierzał 

zabić. Wówczas Barbara uciekła w górzysty 

teren. Tam otworzyła się przed nią skała, 

chroniąc ją w swym wnętrzu przed gniewem 

pogańskiego ojca. Przez jakiś czas ukrywała 

się w jaskini. Anioł Pański przynosił jej Ciało 

Pańskie na pokarm i pociechę. Zdradzona 

i oddana przez ojca pod sąd lokalnej władzy, 

została, po torturach, przez niego zamordowana. 

Ojca za karę spotkała nagła śmierć 

od pioruna. Działo się to w Nikodemii około 

roku 306, za czasów cesarza Maksymiliana 

Dazy. Za to, że poniosła śmierć dla Chrystusa 

wśród tak wielkich mąk i boleści, św. Barbara 

została wyniesiona na ołtarze. 

Istnieją różne wersje tej legendy: greckie, 

łacińskie, syryjskie, ormiańskie, a w każdej 

zawarta jest część prawdy. Nie sposób także 

ustalić miejsca powstania legendy, która 

męczeństwo św. Barbary umiejscawia już to 

w Antiochii, już to w Nikomedii, innym razem 

jeszcze w Heliopolis, a nawet w Toskanii 

Kościół pw. św. Pawła w Nowym Bytomiu. 

Autor nieznany. W zbiorach od 1912 r. 

Obraz olejny w bocznym ołtarzu kościoła 

pw. Matki Boskiej Różańcowej w Rudzie. 

Od 130 lat w kościele 

Kościół pw. św. Michała Archanioła w Orzegowie. 

Figura z kopalni „Karol”. Twórca 

nieznany 

18 | 

Zdjęcia: Aleksandra Mrochen

i Rzymie. 

Jest i polska legenda. Według niej święta 

Barbara była córką Zabrzeskiego, pana na 

włościach nad Odrą koło Gogolina, zwanego 

„Skarbnikiem w kopalni”. Krzyż pokutny 

w Łagiewnikach stoi na mogile brata 

św. Barbary, zmarłego z tęsknoty za nią, 

gdy poniosła śmierć z ręki ojca. 

Młodego panicza pochował pod kamiennym 

krzyżem stary sługa Zabrzeskich, 

późniejszy pustelnik na Górze św. Anny, 

pokutujący za swoje i swego pana grzechy. 

Popularność zawdzięcza św. Barbara temu, 

że jest, obok patronów imion własnych – 

św. Ignacego, św. Józefa i św. Anny, patronką 

dobrej śmierci. Chroni od śmierci 

nagłej i kto Ją wzywa, nie umiera bez sakramentów 

świętych. 

W XIV wieku zaliczano św. Barbarę do grona 

świętych pomocników – orędowników. 

Należący do tego specyficznego, elitarnego 

grona święci mają specjalne przywileje, 

dzięki którym ich wstawiennictwo może być 

pomocne, wręcz skuteczne dla wielu chrześcijan 

zwracających się o pomoc w niebezpiecznych 

sytuacjach. Tak więc, popularność 

św. Barbary w połączeniu z przypisywaniem 

jej cudownych możliwości spowodowała, że 

stała się ona patronką wielu stanów i niezliczonej 

liczby zawodów. Fakt, że św. Barbara 

była wierna Chrystusowi aż do śmierci oraz 

świadomość tylu dobrodziejstw doznanych 

dzięki jej wstawiennictwu sprawiły, że za swą 

orędowniczkę i opiekunkę obrali ją konający, 

zagrożeni nawałnicą, architekci, ludwisarze, 

kowale, więźniowie, flisacy, saperzy, górnicy, 

strażacy, żeglarze, artylerzyści, kolporterzy 

i łącznicy AK w czasie II wojny światowej 

oraz komandosi z Europy Zachodniej. Św. 

Barbarę za patronkę wybrali sobie również 

ojcowie jezuici, którzy budowali kościoły pod 

jej wezwaniem. Św. Barbara jest ponadto patronką 

życia rodzinnego. 

W XIV w. szerzył się kult relikwii św. Barbary. 

Czczono je w Wenecji, Rzymie, Piacenzy, 

Riati, Pradze, a także na Pomorzu. 

O tym, że posiadają relikwie św. Barbary, są 

przeświadczeni Koptowie egipscy ze Starego 

Egiptu. Po dzień dzisiejszy znajduje się 

tam kościół pod wezwaniem św. Barbary, 

który ma je w posiadaniu. Z tego to powodu 

królowie aragońscy pertraktowali w XIII 

i XIV w. z władcami Egiptu w sprawie pozyskania 

relikwii tej męczennicy. Równocześnie 

przeciwko obfitości relikwii tej 

świętej występował Konrad z Waldhausen, 

kaznodzieja czeski z XV wieku. Kultu św. 

Barbary nie przerwały reformacja Marcina 

Lutra ani procesy dechrystianizacyjne. 

Kościół św. Pawła w Nowym Bytomiu. Obraz olejny J. Farnhortha z 1850 r. przekazany parafii 

przez kopalnię „Pokój” w 1990 r. 

| 19

Kościół Matki Boskiej Różańcowej w Halembie. Płakorzeźba w węglu 

ofiarowana parafii przez kopalnię „Halemba” 4 grudnia 1997 r. 

Kościół pw. Bożego Narodzenia w Halembie. Autor nieznany 

O tym, jak bardzo popularna jest św. Barbara 

w Polsce, świadczy fakt, że w obrazie 

jasnogórskim jest sylwetka tej świętej. Wokół 

głowy Matki Boskiej i Dzieciątka Jezus 

są nimby, które około roku 1431 zostały pokryte 

złoceniami w srebrze. W XV wieku tło 

obrazu zostało przykryte srebrną blachą, 

na której znajdują 

się sceny z życia 

Pana Jezusa, Marii 

i postać św. Barbary. 

Obecność postaci św. 

Barbary na obrazie 

jasnogórskim świadczy 

o rozwiniętym 

kulcie tej świętej. 

Cześć okazywana św. Barbarze przejawiała 

się w twórczości hagiograficznej, liturgicznej, 

a jeszcze bardziej w zwyczajach ludowych 

i sztuce. Malowali ją artyści malarze tej miary 

co Rafael, Cranach, Matteo di Giovanni, 

Dürer, Memling, Holbein i inni. Jej kult przenikał 

wszystkie dziedziny kultury. 

Św. Barbara w tradycji ludowej przedstawiana 

była jako urodziwa dziewczyna, 

zazwyczaj w czerwonych szatach wykończonych 

złotym haftem. Na śląskich 

obrazach przedstawiano ją na wzór Matki 

Boskiej Piekarskiej w koronie i złotej aureoli 

z gwiazd. Jej głowa okryta jest zazwyczaj 

białym welonem symbolizującym 

Święta Barbara w tradycji 

ludowej przedstawiana była 

jako urodziwa dziewczyna, 

zazwyczaj w czerwonych 

szatach wykończonych 

złotym haftem 

dozgonną czystość, niewinność i dziewictwo 

ofiarowane swemu oblubieńcowi – 

Jezusowi Chrystusowi. Korona lub diadem 

to symbol książęcego czy królewskiego 

pochodzenia, a także potęgi, władzy, majestatu 

i męczeństwa. Aureola nad koroną 

to symbol świętości i pełnego zjednoczenia 

z Chrystusem. 

Początkowo przedstawiano 

św. Barbarę 

trzymającą 

w prawym ręku złoty 

kielich, później hostię, 

która symbolizowała 

udzielanie 

jej zagrożonym górnikom. W lewej ręce św. 

Barbara trzyma miecz. W ludowej interpretacji 

symbolika miecza oznacza, że mieczem 

tym św. Barbara ma bronić górników 

przed złem pod ziemią i odpędzać wszystkie 

złe moce. 

Stopy św. Barbary są bose lub ubrane w sandały. 

Cała postać okryta jest drogocennym 

płaszczem. I wreszcie wieża – miejsce odosobnienia, 

więzienia, a zarazem miejsce 

chwały Boga w Trójcy Świętej Jedynego, 

której symbolem są trzy okienka. 

Ponadto symbolami związanymi z wizerunkiem 

św. Barbary są: palma – symbol 

męczeństwa, ale i zwycięstwa, klęczący 

górnik, piorun w oddali. 

W lokalnej tradycji górnośląskiej istnieje inny 

wątek z życia św. Barbary, pozostający w opozycji 

do poprzednio opisanej klasycznej wersji. 

A mianowicie, kiedy ojciec gonił Barbarę, by 

ją ukarać za przyjęcie chrześcijaństwa, ziemia 

się rozstąpiła i przyjęła ją, ratując jej życie. Na 

podstawie tego wątku w lokalnej tradycji św. 

Barbara została opiekunką górników, którzy 

pracują pod ziemią, pomaga im i jest patronką 

dobrej śmierci. W ten sposób św. Barbara stała 

się patronką wszystkich zawodów, których 

adepci są narażeni na utratę życia. 

Przede wszystkim jednak jest św. Barbara 

patronką górników. Wyrazem czci okazywanej 

Barbarze przez górników były w ich 

domach obrazy i rzeźby tej świętej. Obraz 

czy figura znajdująca się w każdym mieszkaniu 

to znak wartości wiecznych wpisanych 

w świadomość religijną śląskiego górnika. 

To przed tymi wizerunkami modliły się całe 

rodziny, prosząc św. Barbarę o opiekę nad 

ojcem, synem lub bratem. 

W mieszkaniu górniczej rodziny wisiał również 

oszklony obraz, na którym w centralnym 

polu przedstawiona była podobizna górnika 

z napisem: „Boże chroń górnictwo – z Bogiem”, 

a w czterech narożnych polach znajdowały 

się kolejno: wizerunek św. Barbary, szyb 

kopalni, w której ów górnik pracował, górnik 

przy pracy oraz przodek kopalni. 

Górnicy pracujący głęboko pod ziemią 

20 |

Płaskorzeźba z masy gipsowej ofiarowana w 1987 roku kościołowi pw. 

św. Piusa X w Rudzie ŚI. 

Kościół pw. św. Barbary w Bykowinie. Obraz przekazany parafii przez kopalnię 

„Polska” Rejon „Prezydent”. Odrestaurowany w 1980 r. przez Leopolda Trytkę 

– z dala od światła dziennego, w bezustannym 

niebezpieczeństwie, zagrożeni najstraszniejszymi 

żywiołami, jak ogień, woda 

i gazy – zdani są wyłącznie na opiekę Boską. 

Stąd zrodziła się w nich głęboka religijność 

i szczególniejsze nabożeństwo do tej patronki, 

której pomocy wzywają w każdej potrzebie. 

Tak np. przed 

zjazdem do podziemi, 

przed rozpoczęciem 

pracy zwraca 

się górnik z modlitwą 

do św. Barbary, 

której obraz umieszczony 

jest w każdej 

kopalni, w osobnej, choćby najskromniejszej, 

kapliczce. Uroczystość św. Barbary 

obchodzona bywa niekiedy z niezwykłym 

przepychem, rozpoczyna się nabożeństwem, 

pochodem, a kończy wieczorem koleżeńską 

zabawą. Uroczystość ta ma utrwalić w górnikach 

poczucie bezpieczeństwa wynikającego 

z opieki Patronki, która, jak głosi legenda, 

uciekając przed zbirami nasłanymi przez 

jej ojca, znalazła przytułek w szczelinie skalnej 

wykutej ręką górnika. 

Wielokrotne próby zniszczenia barbórkowej 

tradycji nie przyniosły żadnych rezultatów. 

Podczas II wojny światowej władze 

okupacyjne dążyły do zdławienia kultu 

świętej. Tylko dwukrotnie – w roku 1939 

Z wielu kopalń usunięto 

ołtarze i wizerunki świętej. 

Powróciły one jednak 

na swoje miejsce niemal 

bezpośrednio po 

zakończeniu wojny 

i 1940 – górnicy uroczyście obchodzili 

dzień swej patronki udając się w tradycyjnych 

pochodach do kościoła na eucharystię. 

W następnych latach uroczystość św. 

Barbary, z nakazu władz, była zwykłym 

dniem pracy. W czasie II wojny światowej 

górnicy zostali zmuszeni do zaprzestania 

wspólnych modlitw 

przed szychtą, gdyż 

władze 

niemieckie 

nie tolerowały takich 

manifestacji. Z wielu 

kopalń usunięto 

ołtarze i wizerunki 

świętej. 

Powróciły 

one jednak na swoje miejsce niemal bezpośrednio 

po zakończeniu wojny. 

Niestety, w latach 40. i 50. i później, aż 

do roku 1980, szeroka akcja laicyzacyjna 

i walka władz z Kościołem doprowadziły 

do niemal całkowitej likwidacji zewnętrznych 

przejawów kultu, uroczystość św. 

Barbary zastąpiono Dniem Górnika, tradycyjne 

górnicze „Szczęść Boże” miało zostać 

zastąpione zawołaniem „cześć pracy” 

roznoszonym przez partyjnych notabli. Zawołanie 

to spotykało się jednak z milczeniem 

górników, którzy przez cały ten czas 

zawoalowanej, systematycznej laicyzacji 

życia zachowali swoje uświęcone tradycją 

„Szczęść Boże”. Nigdy też nie wyrzekli się 

swojej Patronki, walcząc o przywrócenie 

należnego jej miejsca. 

Powrót św. Barbary do kopalń nastąpił w 1980 

roku. Stało się to możliwe dzięki górniczym 

strajkom, uwieńczonym podpisaniem Porozumienia 

Jastrzębskiego. W latach 1980–1981 

odbyło się kilkaset uroczystości związanych 

z wprowadzaniem wizerunku świętej do kopalń, 

z obchodami barbórkowymi, poświęceniem 

sztandaru. Postać św. Barbary, która 

znajdowała się w każdej cechowni, dla górników 

stanowiła gwarancję nienaruszalności 

wywalczonych przez nich praw. 

Zostały one podeptane ogłoszeniem stanu 

wojennego. Nie oszczędzono i patronki 

górników, demolując jej figury i obrazy. 

Górnicze tradycje, tak bardzo silne na Górnym 

Śląsku, tradycje, które ojcowie przekazywali 

swoim synom, ogromna cześć, którą 

górnicy zawsze otaczali św. Barbarę, wytrzymały 

wszelkie represje i przetrwały do 

dziś. Dla górników najbardziej uroczystym 

dniem było i jest święto ich Patronki. Spotykają 

się wtedy w świątyniach, w kopalnianych 

cechowniach, gdzie uczestniczą w uroczystych 

mszach świętych i nabożeństwach. 

Św. Barbara, jak dawniej, tak i dziś stanowi 

symbol zmagań górników o zachowanie 

własnych tradycji, godności, należnych 

praw i poszanowania pracy ludzkiej. 

Ks. prof. Jan Górecki 

| 21

Perypetie „Barbórki” 

Tydzień przed 4 grudnia 1900 roku, na łamach nowego czasopisma dla 

robotników „Oberschlesische Arbeiterfreund” zamieszczono krótką notatkę 

informującą pracowników kopalni „Gottessegen” (Błogosławieństwo Boże) 

w Wirku o przebiegu uroczystości: „Święto świętej Barbary dla załogi kopalni 

(...) rozpocznie się pochodem do kościoła i tak, jak w poprzednich latach, 

weźmie w nich udział dyrektor Riedel. Festyn Darmowego Piwa (Freibier 

Fest) odbędzie się, jak do tej pory, latem” 

Ten krótki komunikat jest źródłem 

trzech ważnych informacji o obchodach 

święta na przełomie XIX i XX 

wieku. Po pierwsze, uroczystość o charakterze 

religijnym, polegająca na oddaniu 

czci patronce górników i hutników podczas 

mszy, zawsze rozpoczynała obchody święta. 

Po drugie, wraz z górnikami w obchodach 

brała udział dyrekcja, włączając dyrekcję 

generalną poszczególnych spółek. 

A po trzecie, świętu barbórkowemu nie 

towarzyszyło picie alkoholu fundowanego 

przez kopalnie. 

Po wycofaniu się rządu Otto von Bismarcka 

z antyreligijnej polityki, do kopalń górnośląskich 

powrócił obyczaj wspólnotowego 

uczestnictwa w mszach świętych z okazji 

liturgicznego wspomnienia św. Barbary, 

Panny i Męczenniczki. Od 1879 roku do początku 

dwudziestego wieku dzień, zwany na 

Górnym Śląsku „Barbórką”, miał charakter 

uroczystości religijno-zawodowej o utrwalonym 

przebiegu. Rozpoczynał się zbiórką 

pracowników w cechowni kopalni i wspólną 

modlitwą całej załogi przed wizerunkiem 

św. Barbary. W kopalniach w rejonie 

Bytomia podczas nabożeństwa „obraz był 

już odsłonięty, na obrazie były piękne duże 

świece woskowe, oprócz elektrycznych (...), 

na które złożyła się załoga. I rozpoczynało 

się właściwe nabożeństwo modlitwą „Ojcze 

nasz”, potem była litania do św. Barbary, 

później śpiewano Godzinki do św. Barbary 

(...). W tym nabożeństwie brało udział całe 

kierownictwo kopalni – niemieckie, które 

było wyznania protestanckiego, z rodzinami. 

Zasiadali w cechowni. Cechownia była 

pięknie wyszorowana, posypana białym 

piaskiem”. 

Barbórki organizowane centralnie, w Warszawie, były balami zakrapianymi alkoholem... 

22 |

Przemarsz załogi kopalni „Gleiwitz" („Gliwice"), l. 30. XX w. 

Po zakończeniu nabożeństwa i pobraniu 

sztandarów kopalni formował się pochód, 

który w ściśle ustalonym szyku wyruszał do 

kościołów na uroczyste nabożeństwa. Unikatowym 

elementem górnośląskich obchodów 

święta 4 grudnia było to, że równolegle 

w swoich świątyniach modlili się górnicy 

katoliccy i ewangeliccy. Dwuwyznaniowe 

pochody wyruszały z kopalń i rozdzielały 

się podług konfesji w pobliżu swoich 

świątyń. Luteranie, nieoddający czci świętym, 

odbywali w tym dniu górnicze nabożeństwa 

proszalno-dziękczynne, a katolicy 

brali udział w uroczystych sumach 

z błogosławieństwem i odśpiewaniem Te 

Deum, odprawianych przez proboszczów. 

W większości parafii do wybuchu I wojny 

światowej mszom towarzyszyły dwa kazania 

– wygłaszane po polsku i po niemiecku. 

Jedno wygłaszano zazwyczaj przed, a drugie 

po mszy, a kolejność nie miała wówczas 

znaczenia. 

Co do drugiej informacji, pozostaje nam 

wyrazić zdziwienie, że zawsze i w każdych 

okolicznościach górnikom towarzyszyli 

dyrektorzy i cały nadzór kopalni. Pracownicy 

wyższego szczebla zarządów spółek, 

dyrektorzy generalni, a nawet sami 

właściciele zakładów (wraz z rodzinami), 

świętowali tego dnia razem z górnikami. 

Brali udział w uroczystościach religijnych, 

mszach i nabożeństwach. Po ich zakończeniu 

wszyscy powracali na teren kopalń, 

gdzie odbywały się uroczystości o charakterze 

„zawodowym”. Na przykład w kopalniach 

hrabiego Ballestrema w Rudzie 

Śląskiej przez wiele 

lat żony i córki 

radców górniczych 

dekorowały jubilatów 

wieńcami dębowymi. 

Z kolei sami 

członkowie rodziny 

Ballestremów osobiście wręczali nagrody 

jubileuszowe swoim pracownikom aż 

do 1942 roku. A rzeczą oczywistą było, 

że dyrektorzy brali udział w uroczystym 

obiedzie wydawanym przez kopalnie na 

cześć robotników pracujących dla nich 25 

i więcej lat. 

A co się tyczy trzeciej informacji z prasowego 

ogłoszenia... Obyczaj sporadycznego 

picia piwa (wódki nie podawano w zasadzie 

do 1945 roku) przez górników świętujących 

dzień św. Barbary był szczególnie akcentowany 

w kopalniach należących do rodziny 

Donnersmarcków oraz Ballestremów. 

Jednym słowem, podczas uroczystości 

Festyn Darmowego Piwa był 

zadośćuczynieniem górnikom 

za adwentowegy post obowiązujący 

podczas Barbórki 

św. Barbary kopalnia w zasadzie nie częstowała 

swoich pracowników napojami 

zawierającymi alkohol. Jedynie jubilaci, 

podczas uroczystego obiadu, którym byli 

podejmowani, mogli wypić szklankę piwa. 

Każdy z zatrudnionych otrzymywał poczęstunek 

w postaci bułki, porcji wędliny, cygar 

oraz podarunku 

pieniężnego, którego 

wysokość była uzależniona 

od statusu 

cywilnego (żonaci 

dostawali więcej). 

Rzadko i tylko w niektórych 

zakładach przysługiwała porcja 

piwa – na przykład w kopalni „Ferdinand” 

(„Katowice”). Zwyczaj ten wynikał tylko 

i wyłącznie z poszanowania właśnie rozpoczętego 

adwentu. Zarówno picie alkoholu, 

jak i towarzysząca temu huczna zabawa 

były przecież pogwałceniem przykazania 

kościelnego. Podczas barbórkowych spotkań 

w cechowniach także tańce nie były 

mile widziane. Imprezy takie organizowali 

jednak we własnym zakresie sami górnicy, 

czym narażali się na publiczną krytykę na 

łamach czasopism (na przykład „Katolika”) 

lub narażali kopalnię na ogromne straty 

finansowe (jak dozorca pomp kopalni 

| 23

Jubilaci kopalni „Beuthen” („Bytom”) z wieńcami dębowymi, lata 30. XX w. 

„Polska” w Dąbrówce Małej, który w czasie 

dyżuru udał się do restauracji, a w tym czasie 

kopalnia uległa zalaniu). 

Szacunek do postu uwidaczniał się także 

w szczególny sposób w latach, w których 

uroczystość św. Barbary wypadała w piątek. 

Menu obiadu jubilatów modyfikowano 

i podawano, jak na przykład w kopalni 

„Preussen” 

(„Miechowice”) 

w Miechowicach, 

zupę 

grochową oraz ziemniaki 

i rybę. 

Oczywiście 

dyrekcje 

i zarządy kopalń 

doskonale 

zdawały 

sobie sprawę z naturalnej chęci świętowania. 

Każdego roku przed Barbórką zapowiadano 

więc ludyczne zadośćuczynienie 

za adwentowy post – letnią zabawę dla 

całej załogi wraz z rodzinami. Opis takiej 

uroczystości zamieścił w swoich „Materiałach 

do kultury ludowej Górnego Śląska” 

Łukasz Wallis: „...kopalnie urządzały raz 

do roku górnikom swoim zabawę na ten 

sposób, że zarząd kopalni zamawiał większą 

salę a w braku tej, w jakimś ogrodzie 

lub też przy kopalni wydylowano kawał 

miejsca deskami, na którem tańczono przy 

muzyce, któryś z wyższych urzędników 

miał przemowę. Górnicy otrzymali kilka 

znaczków, za które mogli sobie kupić cygar, 

piwa, kiełbasy i żymeł. Tak przy tańcu 

bawiono się w późną noc”. 

Na polskim i niemieckim 

Śląsku Barbórkę obchodzono 

hucznie do 1938, jako 

święto o charakterze niemal 

państwowym 

Jak opisywał jeden z uczestników, pracownik 

kopalni „König” („Król”) w Chorzowie: 

„Bergfest polegał na 

spotkaniu 

rodzinnym 

na placu kopalnianym. 

Tam były 

stoły, ławki, cała 

załoga mogła się 

zmieścić, było podium 

dla orkiestry, 

tańczyć można było i tam szynkowali piwo, 

krupnioki i kiełbasy, słup postawili, na którym 

coś zawieszono, dzieci się bawiły”. Tak 

więc Bergfest (święto górnicze), Sommerfest 

(letni festyn), Freibier Fest (Festyn 

Darmowego Piwa), był zadośćuczynieniem 

górnikom za adwentowy post obowiązujący 

podczas Barbórki. 

Piękny barbórkowy rytuał, odbywający się 

każdego roku przez 34 lata, po raz pierwszy 

został naruszony podczas wojny światowej. 

Od tego dziejowego momentu lokalny 

górnośląski obyczaj raz po raz był burzony 

historyczną zawieruchą. 

W trakcie I wojny światowej uroczystość 

barbórkowa ograniczała się jedynie do 

udziału w nabożeństwach – nie odbywały 

się pochody ani nie honorowano jubilatów 

i nie świętowano. W 1918 roku, kiedy 

zakończenie wojny i tworzenie państw 

narodowych (w tym Polski) zbiegło się rewolucją 

w Niemczech, dochodziło wskutek 

rozruchów robotniczych do aktów dewastacji 

ołtarzy z wizerunkami św. Barbary 

w kopalniach. 

Zmiany w strukturach załóg kopalnianych, 

bratobójcze walki, podział Górnego Śląska 

między Niemcy i Polskę, wojna celna 

i wreszcie narodowe migracje spowodowały, 

że dopiero na przełomie lat 20. i 30. 

podjęto wysiłek restytucji obyczaju w jego 

tradycyjnej formie. Na przykład w kopalni 

„Król” w Królewskiej Hucie inżynier Antoni 

Lewalski, krakowianin z pochodzenia, doprowadził 

do odrodzenia się obyczaju wielkiej 

parady górniczej sprzed budynku Skarbofermu 

(wcześniej Inspekcji Górniczej) 

w Królewskiej Hucie. To z jego inicjatywy 

załoga maszerowała na uroczystą sumę do 

kościoła św. Barbary. 

24 |

Hrabia Mikołaj von Ballestrem wręcza podarunki jubileuszowe pracownikom Gwarectwa Castellengo-Abwehr w kopalni „Castellengo” 

(„Rokitnica”), lata 30. XX w. 

W niemieckiej części Śląska wysiłki lokalnych 

duszpasterzy zagłuszał hałas przekrzykujących 

się komunistów i nazistów. Krach 

gospodarczy przyczynił się do tego, że po 

obu stronach granicy nastrój do świętowania 

mieli tylko ci, którzy mieli szczęście być 

zatrudnionymi przez kopalnie. 

Na polskim i niemieckim Śląsku Barbórkę 

obchodzono hucznie 

do 1938, jako święto 

o charakterze niemal 

państwowym, ale 

w niemieckiej części 

regionu wygaśnięcie 

konwencji śląskiej 

w 1937 roku spowodowało 

już pewne zmiany. Rządzący państwem 

naziści obchodzili to święto hucznie 

(organizując zabawy i bale), włączając w nie 

pochody do kościołów z pocztami sztandarowymi 

SA i Deutsche Arbeitfront. 

W III Rzeszy przemarsz do kościoła 4 

grudnia 1938 roku był już dobrowolny i nie 

stanowił części obchodów „Der Tag des 

Bergmannes” (Dnia Górnika) decyzją gauleitera 

i nadprezydenta Górnego Śląska, 

Fritza Brachta, od 1941 roku dekorowanie 

jubilatów przeniesiono na 1 maja. Samo 

Już od 1945 roku, od 

pierwszej Barbórki w Polsce 

Ludowej, z okazji święta 

każdy górnik otrzymywał 

po pół litra wódki 

święto trzeba było obchodzić w niedzielę 

przed lub po 4 grudnia. Barbórka uległa de 

facto likwidacji. 

W okresie po II wojnie światowej dwuletni 

okres przyzwolenia na tradycyjne religijno 

-zawodowe obchody był jedynie epizodem 

w dziejach PRL-u. Władze partyjne, które 

objęły ideologiczną „opiekę” nad Barbórką, 

szybko, inspirując 

się pomysłami nazistów, 

4 grudnia przemianowały 

na Dzień 

Górnika, a harmonogram 

uroczystości 

był tak zaplanowany, 

by utrudnić górnikom 

uczestnictwo w mszy świętej. Popołudniami 

organizowano liczne bale zakrapianie 

alkoholem. 

Już od 1945 roku, od pierwszej Barbórki 

w Polsce Ludowej, z okazji święta każdy 

górnik otrzymywał po pół litra wódki. 

Co ciekawe, Rada Pracownicza Zabrskiego 

Zjednoczenia Węglowego, wobec licznych 

braków aprowizacyjnych skutecznie 

utrudniających wydobycie (łopaty, buty, 

hełmy, części maszyn i urządzeń), domagała 

się pisemnych zapewnień dyrekcji 

Zjednoczenia, dotyczących „zabezpieczenia 

przydziału alkoholu przysługującego 

z okazji święta Barbary”. Barbórki organizowane 

centralnie, w Warszawie, były 

balami zakrapianymi alkoholem, na których 

tańczono w towarzystwie górników 

z bratnich krajów demokracji ludowej. 

Oczywiście, zlaicyzowanie święta było tylko 

środkiem w dążeniu do celu – likwidacji 

jakichkolwiek uroczystości 4 grudnia. Odrywając 

górników od tradycji, planowano, 

by Dzień Górnika w Polsce był obchodzony 

we wrześniu, tak jak w Czechosłowacji. 

A „obiad jubilatów” próbowano przekształcić 

w „obiad przodowników pracy”. 

Dwu ostatnich pomysłów nie udało się 

przeprowadzić i po 101 latach od zakończenia 

Kulturkampfu, w 1980 roku barbórkowe 

obchody powróciły na Górny Śląsk niemal 

w takim samym kształcie, jak opisywał 

„Arbeiterfreund”. 

Współcześnie Barbórka znowu stoi przed 

licznymi wyzwaniami. Pozostaje nam mieć 

nadzieję, że nie zapomnimy o obyczajowości 

naszych przodków. 

Beata Piecha van Schagen 

| 25

Ło św. Barbórce 

Wiymy, że my, górniki, wdycki 

a mocno, no a tyż przed każdym 

zjazdem rzekali, a rzekomy do 

św. Barbórki, coby nos chroniła na dole przy 

fedrowaniu. Toż we tyj srogi uciesze, jako 

momy ze tyj naszej patronki Barbóreczki, 

dajcie pozor, bo cosik Wom spamintom, 

a połosprowiom ta smutnawo, ale przeca 

szykowno legynda ło życiu a śmierci naszej 

swiyntyj. A trza Wom wiedzieć, ze św. Barbórka 

przyszła na świat we III wieku we naszej 

nowej erze, we miejscu, co mianowało 

se Nikodemia, we Bitynii nad Propontyndom 

. Jakoby zaś wtosik z Wos niy wiedział, 

kaj to Mo się, to niych wejrzy do tyj Landkarty, 

a poszuka tam morze Marmara, kiere 

downi zwało się Propontynda, a potym trza 

wysznupać takie miejsce Izmit, toż to boła 

ta dawniejszo Nikodemio. A znojdziecie to 

przy takyj srogi zatoce, teroz to noleży do 

Turków, a pirwy boła to kolonia rzymsko. 

Łociec od Barbórki mioł na miano Dioskorus, 

a boł z niego zapalony poganin, a przy 

tym jeszcze okropny nerwus a dopolyniec. 

Noleżoł do tej kasty patrycjuszow-nobilow, 

co znaczy – boł szlachetnie rodzony. Wiycie 

boł łon wdowcym, a jego cera Barbórka 

bola jedynaczkom. Padom Wom przesto 

festelnie łon Je przoł, no wszystko, co ino 

chciała, to zaroski zrobioł. Jyno, jyno jednego 

niy chciał, coby się wydała, a poszła 

we świot za chopym. Łokropicznie szło mu 

o łonia, a przeca Barbórka gryfno boła, 

a przy tym mondro, aże mondro. No to 

beztoż kiej zalotniki zaczli się kryncić wele 

chałupy, łon zawar swoja cera we wysoki 

wieży, kiero szykownie tam wyrychtował. 

Doł Ji tam siedym dziołchow do posługi, 

no a tyż przywiod rechtorow, kierzy Jom 

mieli bildować, a wysztudiyrować. Toż jedyn 

ze tych rechtorow boł taki fest znany 

filozof a tyolog, co zwoł się Orygenes, kiery 

to zamia uczyć tyj filozofiji, to Ci wyjawioł 

Barbórce cało prawda o Ponboczku a ło 

krześcijanach. Jezderkusie! To prowda, ta 

piykno wiara jakoś fest a fest spodobała 

się, a wlazła do serca Barbórce, iże festelnie 

prosiła a prośby miała, coby Jom łokrzcić 

na krzescijanka. A musicie wiedzieć, 

że Dioskorusa nij boło wtedy w doma, pojechał 

do Rzymu, dzisiaj się pado, że we 

interesach. 

Święta Barbara w stroju śląskim wg projektu Tadeusza Bartoszka 

26 |

Toż jak ino nazad przyjechał, to zaroski 

polecioł do swoi dziołchy, a tu pierzonym 

się wkurzoł. No bo Barbórka wyciepła na 

chasiok wszystkie bożki, a postawila we 

izbie krzyż. Mało tego, łona się jeszcze łopowożoła 

a pedziała łojcu, co by tyż się nawrocioł, 

to go dopoloło najwiyncyj, zaczoł 

wtedy ciepać pieronami, wiela ino wlazło, 

w tyj złosci capnął za miecz a chciał rypnoć 

swoja cera, ino ze łona mu się jakosik 

wyrwała a pyrsk nadwor, a potym gibym 

do lasu. Dioskorus zły jak szerszyń gonioł 

Jom ze mieczym, a wejrzyjcie chciał Jom 

chlasnąć. Jyno cud się stoł, bo kiej Barbórka 

wele skałow przelatywała, naroz łone się 

otwarły, no a uwidziła tako dziura, kaj ona 

się skroła. A zezłoszczony a wściekły łociec 

jeszcze przez dwa tydnie ze swoimi pachołkami 

sznupał, szukał Jom, a niy poradzioł 

znoleś. A był tukej taki biydny pastuch, co 

pasoł kozy a swinie. Łon to za złote paciorki 

przynosioł Barbórce do kryjówki jedzenie. 

Zaś jednego dnio trefio go Dioskorus, 

a obiecał mu miyszek strzybnych dynarow, 

jako ino pokoże, kaj się Barbórka skroła. 

Biydny pastuch a przesto okropnie pragliwy 

łaszczoł się, no to tyż zakludzioł go do 

groty, kaj schowała się jego cera. Jezderkusie! 

Dioskorus we złości capnął zaroski 

Barbórka za wosy a zaczoł Jom ciongnoć 

a wlec dodom, a przy tym calo droga bioł 

na zabicie, choćby boł głupi, waloł Jom bez 

milosierdzio, kiej pomiarkował, ze omało 

bołby jom niy zatrzas. Zaroski tyż zawar 

Barbórka we ciemnicy a poszoł do nikodemyjskiego 

rzadcy, patrzcie, bo nichce sieb 

wierzyć, swoja cera łoszerdzioł, że Mo się 

krzescijankom. Nikodemyjski rządca, niyjaki 

Marcijana, znoł Barbórka łod dziecka, 

a przesto żol mu się zrobiło tyj fajny a mondry 

dziołchy. A juści wtedy kozoł przykludzic 

Jom do sondu, a tu chciał Jom nazad 

nawrocić na pogaństwo. Jyno ze nasza Barbórka 

twardo stała przy wierze, przy Panoczku, 

kierejo we sercu miała. Zaś kiej to 

pomiarkował Dioskorus, zaczoł się jargać 

a ciepać, a tyz pogroził 

Marcjanowi, ze źle 

robi , że poskarży się 

u samego cesorza, eli 

łon rzondza, rzymskie 

Mo w zocy krześcijanow, kierzy nasmiewajom 

się z jejich bogow. Jezderkusie! 

Fest wylynknoł się Marcjan, jyno bardzie 

boł się o swój stołek, ze go straci. Toz wol 

niy wol skazoł Barbórka. Zaroski zaroski 

te dzioseckie pogany zaczli prać Jom rozgami, 

a kie już bola cała szczaskano a tyż 

sino, to te gizdy łoblikli Jom we włosienica 

Barbórka gryfno boła, 

a przy tym mondro, 

aże mondro 

Witraż autorstwa Tadeusza Bartoszka w kosciele św. Anny w Gliwicach-Łabędach 

ze samyj szczyciny, a zawarli do pywnicy, 

bo było późno. Zaś nazajutrz jeszcze bardzi 

mynczyli a katowali naszo Barbórka. Wielkorządca 

Marcjana kazoł żgać a szarpać 

Jom ostrymi hakami, a rynce i nogi rombać 

pyrlikami. A jakbyb jeszcze boło mu tego 

mało, to te chachary rozpolonymi faklami 

przypalali Jom. A nasza 

św. Barbórka dali 

miała sioły a umiała 

naśmiwać się ze jejich 

głupich bożków, a tyż 

na głos rzykała. Wtedy wyrodny a zły łociec 

niy wytrzimoł a przyskoczył do syndziego, 

a zaroski chciał być katym swej cery. 

Padom Wom, ludziska kierzy, to widzieli, 

choć byli poganami, niy poradzili tego spokopić. 

A nasza św. Barbórka uklynkła na 

ziymie, porzykała przez kwila, a potym ze 

przeboczyniym wejrzała na swojego łojca, 

a sama położyła gowa na gnotek. Farońsko 

dziobelski a wyrodny Dioskorus swojym 

mieczym rombnoł mocno, a za jednym razym 

uromboł gowa. A stalo się to 4 grudnia 

303 roku. Ledwo ino gowa św Barbórki 

spadła na ziymio, toż festalnie zagrzmiało, 

a ze czystego nieba rombnoł pieron, kiery 

trefioł Dioskorusa a spoloł go na wongiel. 

Tyji smutnyj historyji ludziska nigdy aże 

nigdy niy zapomnieli. A kiej potym znaleźli 

wongiel a zaczli kopać we ziymi, toć zaroski 

spomiarkowali se na św. Barbórka, kiro 

przeca w tyj ziymi się skroła. To tyż dzisiaj 

we zocy majom, przajom no a rzykajom do 

św. Barbórki górniki we Tyrolu, Saksoni 

i Lotaryngii, we Czechach, no a łosobliwie 

my na naszym czornym Ślonsku. 

Norbert Klosa 

Spisał: Jerzy Raducki 

| 27

W 1388 r. zaczęto wznosić katedrę pw. św. Barbary 

Ku czci naszej patronki 

W Kutnej Horze, w Czechach, wznosi się największa na świecie świątynia 

św. Barbary 

Na trasie do Pragi większość wycieczek 

z udziałem górników zatrzymuje 

się w Kutnej Horze w środkowych 

Czechach. To małe dziś miasteczko 

niewiele ustępowało kiedyś znaczeniem 

i bogactwem Pradze, a jego zabytki wpisane 

zostały na listę Światowego Dziedzictwa 

Kultury UNESCO. Jest wśród nich prawdziwa 

perła – katedra pw. św. Barbary. 

Powstanie i historia Kutnej Hory, zwanej 

też „Kamiennym miastem”, związana jest 

ze srebrem, które wydobywano w środkowych 

Czechach już w X wieku. 

Po odkryciu w XIII wieku kolejnego złoża, 

na tereny dzisiejszej Kutnej Hory 

przybyli osadnicy z Niemiec i innych zakątków 

Europy, a kopalnia, górnictwo 

28 | 

i miasto zaczęły rozwijać się błyskawicznie. 

Już w 1300 r. Wacław II, król czeski, wydał 

zbiór praw górniczych i powołał tu 

królewską mennicę. Szybko rosnące zyski 

z kopalni budowały potęgę kolejnych czeskich 

władców. Na miasto spływały kolejne 

królewskie łaski, a górnicy stali się jedną 

z najbardziej uprzywilejowanych grup 

społecznych. W podzięce za te wszystkie 

dobrodziejstwa, z inicjatywy górników, 

w 1388 r. zaczęto wznosić katedrę pw. św. 

Barbary. Budowa trwała ponad 150 lat i została 

zakończona dopiero w 1558 r., a nad 

jej przebiegiem czuwali najlepsi czescy architekci, 

wśród nich syn twórcy słynnego 

Mostu Karola i katedry św. Wita w Pradze, 

Johann Parler, syn Petera Parlera. 

Materiałem budulcowym był piaskowiec 

z niedalekich kamieniołomów. Obiekt zaczęto 

wznosić na skarpie za murami miejskimi, 

w miejscu, gdzie znajdowała się już 

kaplica poświęcona św. Barbarze. W miarę 

upływu kolejnych wieków w założeniu 

gotycka budowla zmieniała swój wygląd. 

Odnaleźć tu można liczne elementy 

z okresu renesansu i baroku. W świątyni 

tej, otoczonej wieńcem smukłych przypór, 

godne uwagi jest kunsztowne żebrowane 

sklepienie z wyobrażeniami herbów 

izb rzemieślniczych i mieszczan oraz gotyckie 

malowidła przedstawiające życie 

górników. 

Tekst i zdjęcia: Jerzy Raducki

Malowidła na ścianie katedry nawiązują do górniczego trudu 

Zabytkowe organy zostały zastąpione nowymi, wykonanymi 

w miejscowym warsztacie 

W miejscu gotyckiego ołtarza stanął neogotycki tryptyk z lat 1905–1910 

| 29

Organizator akcji inż. Ireneusz Ir, główny inżynier górniczy, kierownik działu BHP i szkolenia, i Krzysztof Nowok, oddział GRP2 

Oddaj krew dla naszego kolegi 

Pod tym hasłem 02.11.2010 r. w Zakładzie Górniczym „Piekary” w Piekarach 

Śląskich odbyła się akcja oddawania krwi 

Była to odpowiedź na apel dyrektora 

kopalni o pomoc w zbiórce krwi na 

rzecz będącego w ciężkim stanie kolegi. 

Organizatorami tego szczytnego wydarzenia 

były służby BHP, z kierownikiem 

działu, Ireneuszem Irem, na czele. 

Wydarzenie to ujawniło niezwykłą solidarność 

górniczej braci. Górnicy z wielkim zaangażowaniem 

spieszyli z pomocą potrzebującemu 

koledze. Zgłosiło się około 100 

osób, które oddały prawie 40 litrów krwi. 

Jakież wielkie było zdziwienie przedstawicieli 

Regionalnego Centrum Krwiodawstwa 

i Krwiolecznictwa w Katowicach, nie 

spodziewali się oni bowiem tak wielkiego 

zaangażowania załogi. 

Pełna lista pracowników Zakładu Górniczego 

„Piekary” biorących udział w akcji: 

Dział BHP: Norbert Hadelka, Jerzy Smok, 

Paweł Niewolik. Dział TG: Krzysztof Koczubik, 

Krzysztof Hajda. Dział TM: Krystian 

Sośniok, Jan Kuś, Piotr Kulisz. Dział TPP: 

30 | 

Bolesław Bekalarski. Dział TFG: Grzegorz 

Brylski. Dział NJZ/Z: Łukasz Dubiński. 

Dział MGS: Marek Wąsik. Oddział G–5: 

Jan Lisek, Piotr Świąc. Oddział G–7: Jerzy 

Chudy, Tomasz Latusek. Oddział G–8: Dariusz 

Krupa, Mariusz Zimnik. Oddział G–6: 

Faustyn Pudlik. Oddział GRP–1: Bogdan 

Cuber, Krzysztof Pudlik, Andrzej Kawka, 

Mirosław Pechan. Oddział GRP–2: Krzysztof 

Nowok, Adrian Kozieł, Łukasz Pasieka, 

Jan Konon, Zbigniew Nowak, Daniel Pogoda. 

Oddział GRP–6: Piotr Owczarek. Oddział 

GRP–8: Ryszard Bagiński. Oddział 

GPD: Dariusz Golec, Adam Kaps, Henryk 

Muller, Czesław Pasieka, Jacek Przybyła. 

Oddział GZL: Jakub Wiśniewski, Jan Kołos. 

Oddział GTD: Zbigniew Licznerski, 

Dariusz Głuchowski, Wojciech Parzonka. 

Oddział MTT: Paweł Mosioł, Józef Dawid, 

Damian Gwizdek, Jerzy Pauczuk. Oddział 

WPM: Zbigniew Garbowski. Oddział 

KSRG: Jacek Wabik, Krzysztof Dziombek, 

Dariusz Olejnik, Eugeniusz Cześniak, Piotr 

Kompała. Oddział MEUD–2: Piotr Lipiński, 

Marcin Ściebiorowski, Wojciech Wardenga, 

Łukasz Stefański, Ireneusz Veiss, 

Marcin Kozioł, Tomasz Zdebel. Oddział 

MMUD–1: Grzegorz Kamela, Piotr Zorychta, 

Adam Orędorz, Paweł Mędzikowski, 

Grzegorz Walter, Mateusz Sokołowski, 

Michał Kraus, Andrzej Gawlica, Zbigniew 

Hryniewski. Oddział MMUD–2: Zbigniew 

Gęsiarz. Oddział MEŁM: Michał Smoleń. 

Oddział JMWZ: Janusz Moskwa. 

Oddział JMWS: Damian Koprek. 

Krew oddali także pracownicy firm świadczących 

usługi na terenie Zakładu Górniczego 

„Piekary”: Monika Mazur, Jan Duda, 

Arkadiusz Nitlak, Leszek Kawka, Zenon 

Górniak. 

Ireneusz Ir

„Moje życie po wypadku” 

To tytułu konkurs na pamiętniki wdów i dzieci pracowników przedsiębiorstw 

górniczych oraz ratowników górniczych 

Zarząd Krajowy Związku Zawodowego 

Ratowników Górniczych w Polsce 

wspólnie z Głównym Instytutem Górnictwa 

oraz Fundacją Rodzin Górniczych 

organizują konkurs literacki pod nazwą 

„Moje życie po wypadku”, pod honorowym 

patronatem wojewody śląskiego Zygmunta 

Łukaszczyka. Przedmiotem konkursu są 

pamiętniki – pisemne wspomnienia dwóch 

grup społecznych: 

– rodzin pracowników przedsiębiorstw 

górniczych, to jest: żon, wdów po górnikach 

oraz dzieci górników, którzy ulegli 

wypadkowi ciężkiemu, szczególnie śmiertelnemu; 

– ratowników górniczych, którzy brali 

udział w akcjach ratowniczych. 

Pamiętniki mają uświadomić, jakie znaczenie 

ma dbałość o bezpieczeństwo pracy własne 

i innych oraz jakie problemy niesie z sobą 

śmierć pracownika dla jego rodziny (osamotnienie, 

problemy materialne, brak bezpieczeństwa 

socjalnego, dziedziczenie biedy). 

Na wspomnienia czekamy do 31 grudnia 

2010 roku. Dziesięć najlepszych prac zostanie 

uhonorowanych nagrodami finansowymi 

w wysokości 5000 zł każda. Regulamin 

konkursu dostępny jest w Biurze 

Konkursu oraz na stronie projektu www. 

bezpiecznapraca-bezpiecznarodzina.pl 

Konkurs umożliwi stworzenie unikalnego 

materiału pamiętnikarskiego, który zostanie 

poddany wnikliwej analizie socjologicznej, 

a następnie opublikowany w formie 

książki. 

Mamy nadzieję, że wspomnienia te przyczynią 

się do upowszechnienia modelu solidarności 

społecznej wśród przedsiębiorców 

górniczych i okołogórniczych, również 

w aspekcie zabezpieczenia socjalnego rodzin 

pracowników. 

Konkurs realizowany jest w ramach projektu 

„BEZPIECZNA PRACA – BEZ- 

PIECZNA RODZINA. Promocja Społecznej 

Odpowiedzialności Przedsiębiorstw 

w aspekcie bezpieczeństwa i higieny pracy”, 

współfinansowanego przez Unię Europejską 

ze środków Europejskiego Funduszu 

Społecznego w ramach Programu Operacyjnego 

Kapitał Ludzki. Podstawowym 

celem projektu jest promocja idei Społecznej 

Odpowiedzialności Biznesu w aspekcie 

bezpieczeństwa i higieny pracy, poprzez 

kampanię informacyjno-promocyjną, wykorzystującą 

elementy marketingu zaangażowanego 

społecznie, takie właśnie, jak 

konkurs na pamiętniki. 

Informacje dodatkowe: 

Koordynator projektu: 

Sylwia Jarosławska-Sobór, 

tel. (32) 259 25 54, 500 013 994, 

e-mail: s.jaroslawska@gig.eu 

Biuro Konkursu: 

41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25 

tel./fax (32) 386 99 68 

e-mail: 

biuro@bezpiecznapraca-bezpiecznarodzina.pl 

| 31

G A L E R I A 

Knurowska historia na pamiątkowej monecie 

Izba Tradycji KWK „Knurów” wystąpiła z inicjatywą wydania kolejnej knurowskiej monety, która jest nie tylko obiektem kolekcjonerskim, 

ale przede wszystkim ma wartość edukacyjną, przypominającą historię budowy kopalni „Szczygłowice” i Barbórek z trzech obszarów 

górniczych. 

Moneta zaprojektowana przez kustosza Izby – Bogusława Szygułę, przedstawia rzeźbę św. Barbary wykonaną przez Henryka Burzca z Pola 

„Foch”, wkomponowaną w panoramę Knurowa. Rzeźba ta po likwidacji cechowni stała się najcenniejszym eksponatem i ozdobą Izby Tradycji. 

Na rewersie monety widnieje szyb „Krywałd“, który zawsze łączył obie kopalnie – „Knurów” i „Szczygłowice”. 

Moneta umieszczona jest w kartonowym opakowaniu ze szczegółowym historycznym opisem. Monetę o średnicy 32 mm wybiła stemplem 

lustrzanym Mennica Górnośląska w trzech wersjach: mosiądz, mosiądz oksydowany i srebro próby 999. 

Fot. Jan Czypionka

listopad 2010 - Kompania WÄglowa S.A.

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

listopad 2010 - Kompania WÄglowa S.A.