พุ ท ธ ว จ น
08.06.2013 • Views
Share Embed Flag

พุ ท ธ ว จ น

ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
bsyth11

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

<strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

มรรค ง่าย <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี ่<br />

ละ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ <strong>จ</strong>ิตหลุดพ้<strong>น</strong><br />

กัสสป ! ห<strong>น</strong><strong>ท</strong>างมีอยู่<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>ามีอยู่<br />

ซึ่งผู้ปฏิบัติตามแล้<strong>ว</strong><br />

<strong>จ</strong>ักรู้ได้เอง<br />

<strong>จ</strong>ักเห็<strong>น</strong>ได้เอง.<br />

สี. <strong>ท</strong>ี. ๙/๒๐๙-๒๑๐/๒๖๕.

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรา<strong>จ</strong>ักแสดงซึ่ง<br />

มิ<strong>จ</strong>ฉาปฏิป<strong>ท</strong>า<br />

และสัมมาปฏิป<strong>ท</strong>า แกพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<br />

เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

<strong>จ</strong>งฟงซึ่งขอค<strong>ว</strong>าม<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! มิ<strong>จ</strong>ฉาปฏิป<strong>ท</strong>า เป็<strong>น</strong>อยางไรเลา ?<br />

มิ<strong>จ</strong>ฉาปฏิป<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>ี้คือ<br />

มิ<strong>จ</strong>ฉา<strong>ท</strong>ิฐิ มิ<strong>จ</strong>ฉาสังกัปปะ<br />

มิ<strong>จ</strong>ฉา<strong>ว</strong>า<strong>จ</strong>า มิ<strong>จ</strong>ฉากัมมั<strong>น</strong>ตะ มิ<strong>จ</strong>ฉาอาชี<strong>ว</strong>ะ<br />

มิ<strong>จ</strong>ฉา<strong>ว</strong>ายามะ มิ<strong>จ</strong>ฉาสติ มิ<strong>จ</strong>ฉาสมา<strong>ธ</strong>ิ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>น</strong>ี้เรียก<strong>ว</strong>า<br />

มิ<strong>จ</strong>ฉาปฏิป<strong>ท</strong>า.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สัมมาปฏิป<strong>ท</strong>า เป็<strong>น</strong>อยางไรเลา ?<br />

สัมมาปฏิป<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>ี้คือ<br />

สัมมา<strong>ท</strong>ิฐิ สัมมาสังกัปปะ<br />

สัมมา<strong>ว</strong>า<strong>จ</strong>า สัมมากัมมั<strong>น</strong>ตะ สัมมาอาชี<strong>ว</strong>ะ<br />

สัมมา<strong>ว</strong>ายามะ สัมมาสติ สัมมาสมา<strong>ธ</strong>ิ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>น</strong>ี้เรียก<strong>ว</strong>า<br />

สัมมาปฏิป<strong>ท</strong>า.<br />

มหา<strong>ว</strong>าร. สํ. ๑๙/๒๒-๒๓/๖๕-๖๗.

<strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั<br />

้งหลาย ! เรา<strong>จ</strong>ักแสดง<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบายแก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />

แกพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<br />

พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งฟง <strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ใหดี เรา<strong>จ</strong>ักกลา<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

่สบายแกการบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อยางไรเลา ?<br />

ฉบับ ๔ มรรค ง่าย<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี<br />

( <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักษุ <strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ยอมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

รูป<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

<strong>ว</strong>า ไมเ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ยอมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญาณ <strong>ว</strong>า ไมเ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ยอมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส <strong>ว</strong>า ไมเ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ยอมเห็<strong>น</strong>ซึ ่ง เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุข เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ หรือไมสุขไม<strong>ท</strong>ุกข์<br />

<strong>ท</strong>ี่เกิดขึ้<strong>น</strong>เพราะ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเป็<strong>น</strong>ป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />

<strong>ว</strong>า ไมเ<strong>ท</strong>ี่ยง.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแหง โสตะ ฆา<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>หา กายะ และม<strong>น</strong>ะ ก็ไดตรัสตอไป<br />

ด<strong>ว</strong>ยขอค<strong>ว</strong>ามอยางเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร ตางกั<strong>น</strong>แตชื่อเ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>)<br />

<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>สถาบั<strong>น</strong> ภิกษุ<strong>ท</strong>ั<br />

้งหลาย !<br />

<strong>น</strong>ี ้แล คือปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบายแก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>.<br />

ร่<strong>ว</strong>มกั<strong>น</strong>มุ ่งมั ่<strong>น</strong>ศึกษา ปฏิบัติ เผยแผ่คำาของตถาคต<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๑๖๗/๒๓๒.

<strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ฉบับ ๔ มรรค (<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่)<br />

ง่าย<br />

สื่อ<strong>ธ</strong>รรมะ<strong>น</strong>ี้ <strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำเพื่อประโยช<strong>น</strong>์<strong>ท</strong>งกรศึกษสู่ส<strong>ธ</strong>รณช<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong><strong>น</strong><br />

ลิขสิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ใ<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong>ฉบับ<strong>น</strong>ี้ได้รับการสง<strong>ว</strong><strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />

ไม่สง<strong>ว</strong><strong>น</strong>สิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำา<strong>จ</strong>ากต้<strong>น</strong>ฉบับเพื่อเผยแผ่ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกกรณี<br />

ใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำาหรือเผยแผ่ โปรดใช้ค<strong>ว</strong>ามละเอียดรอบคอบ<br />

เพื่อรักษาค<strong>ว</strong>ามถูกต้องของข้อมูล<br />

ขอคำาปรึกษาด้า<strong>น</strong>ข้อมูลใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำาเพื่อค<strong>ว</strong>ามสะด<strong>ว</strong>กและประหยัด<br />

ติดต่อได้<strong>ท</strong>ี่<br />

มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์ โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓<br />

คุณศรชา โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑<br />

คุณอารี<strong>ว</strong>รรณ โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘<br />

พิมพ์ครั้ง<strong>ท</strong>ี่<br />

๑ กรกฎคม ๒๕๕๕<br />

ศิลปกรรม ปริญญา ปฐ<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์, <strong>ว</strong>ิชชุ เสริมส<strong>ว</strong>ัสดิ์ศรี<br />

<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำโดย มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />

(เ<strong>ว</strong>็บไซต์ www.buddhakos.org)

มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์ เลข<strong>ท</strong>ี่<br />

๒๙/๓ หมู่<strong>ท</strong>ี่<br />

๗ ตำาบลบึง<strong>ท</strong>องหลาง อำาเภอลำาลูกกา <strong>จ</strong>ังห<strong>ว</strong>ัดป<strong>ท</strong>ุม<strong>ธ</strong>า<strong>น</strong>ี ๑๒๑๕๐<br />

โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ /โ<strong>ท</strong>รสาร ๐ ๒๕๔๙ ๒๑๗๕ เ<strong>ว</strong>็บไซต์ : www.buddhakos.org

อักษรย่อ<br />

เพื่อค<strong>ว</strong>ามสะด<strong>ว</strong>กแก่ผู้<strong>ท</strong>ี่ยังไม่เข้าใ<strong>จ</strong>เรื่องอักษรย่อ<br />

<strong>ท</strong>ี่ใช้หมายแ<strong>ท</strong><strong>น</strong>ชื่อคัมภีร์<br />

ซึ่งมีอยู่โดยมาก<br />

มหา<strong>ว</strong>ิ. <strong>ว</strong>ิ. มหา<strong>ว</strong>ิภังค์ <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />

ภิกฺขุ<strong>น</strong>ี. <strong>ว</strong>ิ. ภิกขุ<strong>น</strong>ี<strong>ว</strong>ิภังค์ <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />

มหา. <strong>ว</strong>ิ. มหา<strong>ว</strong>รรค <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />

<strong>จ</strong>ุลฺล. <strong>ว</strong>ิ. <strong>จ</strong>ุล<strong>ว</strong>รรค <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />

ปริ<strong>ว</strong>าร. <strong>ว</strong>ิ. ปริ<strong>ว</strong>าร<strong>ว</strong>รรค <strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัยปิฎก.<br />

สี. <strong>ท</strong>ี. สีลขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong>รรค <strong>ท</strong>ีฆ<strong>น</strong>ิกาย.<br />

มหา. <strong>ท</strong>ี. มหา<strong>ว</strong>รรค <strong>ท</strong>ีฆ<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ปา. <strong>ท</strong>ี. ปาฏิก<strong>ว</strong>รรค <strong>ท</strong>ีฆ<strong>น</strong>ิกาย.<br />

มู. ม. มูลปัณณาสก์ มัชฌิม<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ม. ม. มัชฌิมปัณณาสก์ มัชฌิม<strong>น</strong>ิกาย.<br />

อุปริ. ม. อุปริปัณณาสก์ มัชฌิม<strong>น</strong>ิกาย.<br />

สคาถ. สํ. สคาถ<strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>. สํ. <strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong><strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ข<strong>น</strong>ฺ<strong>ธ</strong>. สํ. ขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong>าร<strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />

สฬา. สํ. สฬายต<strong>น</strong><strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />

มหา<strong>ว</strong>าร. สํ. มหา<strong>ว</strong>าร<strong>ว</strong>รรค สังยุตต<strong>น</strong>ิกาย.<br />

เอก. อํ. เอก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>ท</strong>ุก. อํ. <strong>ท</strong>ุก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ติก. อํ. ติก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>จ</strong>ตุกฺก. อํ. <strong>จ</strong>ตุกก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.

ปญฺ<strong>จ</strong>ก. อํ. ปัญ<strong>จ</strong>ก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ฉกฺก. อํ. ฉักก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

สตฺตก. อํ. สัตตก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย<br />

อฏฺก. อํ. อัฏฐก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>น</strong><strong>ว</strong>ก. อํ. <strong>น</strong><strong>ว</strong>ก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>ท</strong>สก. อํ. <strong>ท</strong>สก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

เอกา<strong>ท</strong>สก. อํ. เอกา<strong>ท</strong>สก<strong>น</strong>ิบาต อังคุตตร<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ขุ. ขุ. ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>กปาฐะ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>ธ</strong>. ขุ. <strong>ธ</strong>รรมบ<strong>ท</strong> ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

อุ. ขุ. อุ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong> ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

อิติ<strong>ว</strong>ุ. ขุ. อิติ<strong>ว</strong>ุตตกะ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

สุตฺต. ขุ. สุตต<strong>น</strong>ิบาต ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>ว</strong>ิมา<strong>น</strong>. ขุ. <strong>ว</strong>ิมา<strong>น</strong><strong>ว</strong>ัตถุ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

เปต. ขุ. เปต<strong>ว</strong>ัตถุ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

เถร. ขุ. เถรคาถา ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

เถรี. ขุ. เถรีคาถา ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ชา. ขุ. ชาดก ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

มหา<strong>น</strong>ิ. ขุ. มหา<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>เ<strong>ท</strong>ส ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>จ</strong>ูฬ<strong>น</strong>ิ. ขุ. <strong>จ</strong>ูฬ<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>เ<strong>ท</strong>ส ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ปฏิสมฺ. ขุ. ปฏิสัมภิ<strong>ท</strong>ามรรค ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

อป<strong>ท</strong>. ขุ. อป<strong>ท</strong>า<strong>น</strong> ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>พุ</strong><strong>ท</strong>ฺ<strong>ธ</strong><strong>ว</strong>. ขุ. <strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong>งส์ ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

<strong>จ</strong>ริยา. ขุ. <strong>จ</strong>ริยาปิฎก ขุ<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ก<strong>น</strong>ิกาย.<br />

ตั<strong>ว</strong>อย่าง : ๑๔/๑๗๑/๒๔๕ ให้อ่า<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า<br />

พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ เล่ม ๑๔ ห<strong>น</strong>้า ๑๗๑ ข้อ<strong>ท</strong>ี่<br />

๒๔๕

คำอ<strong>น</strong>ุโม<strong>ท</strong><strong>น</strong><br />

ขออ<strong>น</strong>ุโม<strong>ท</strong><strong>น</strong>า ใ<strong>น</strong>กุศลเ<strong>จ</strong>ต<strong>น</strong>าครั้ง<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong>อย่างยิ่ง<br />

<strong>ท</strong>ี่ได้สร้างเหตุปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />

อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ไปเพื่อค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญ<br />

และค<strong>ว</strong>าม<br />

มีอายุยื<strong>น</strong>ยา<strong>ว</strong>แห่ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> ด้<strong>ว</strong>ยการสืบสายถ่าย<strong>ท</strong>อดคำาสอ<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ี ่ออก<strong>จ</strong>ากพระโอษฐ์ของพระองค์เอง ใ<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี ่ง่ย<br />

เพื่อค<strong>ว</strong>ามเข้าถึงมรรคผลอย่างสะด<strong>ว</strong>กและร<strong>ว</strong>ดเร็<strong>ว</strong><br />

สมดัง<br />

<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ประสงค์<strong>ท</strong>ี่ต้องการให้มีผู้<strong>น</strong>ำาคำาสอ<strong>น</strong>ของพระองค์ไป<br />

ศึกษาประพฤติปฏิบัติ เพ่งพิสู<strong>จ</strong><strong>น</strong>์ข้ออรรถข้อ<strong>ธ</strong>รรม เพื่อให้<br />

เห็<strong>น</strong>แ<strong>จ</strong>้งเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัตตัง และขยั<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>การถ่าย<strong>ท</strong>อดบอกสอ<strong>น</strong>กั<strong>น</strong><br />

รุ่<strong>น</strong>ต่อรุ่<strong>น</strong><br />

สืบๆ กั<strong>น</strong>ไป<br />

ด้<strong>ว</strong>ยเหตุ<strong>ท</strong>ี่ได้กระ<strong>ท</strong>ำามาแล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>ี้<br />

ขอ<strong>จ</strong>งเป็<strong>น</strong>พล<strong>ว</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />

ให้ผู้มีส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ร่<strong>ว</strong>มใ<strong>น</strong>การ<strong>ท</strong>ำาห<strong>น</strong>ังสือและผู้<strong>ท</strong>ี่ได้อ่า<strong>น</strong>ศึกษา<br />

พึงได้ด<strong>ว</strong>งตาเห็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม สำาเร็<strong>จ</strong>ผลยังพระ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> สมดัง<br />

ค<strong>ว</strong>ามปรารถ<strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ี่ได้สร้างมาอย่างดีแล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยเ<strong>ท</strong>อญ.<br />

ขออ<strong>น</strong>ุโม<strong>ท</strong><strong>น</strong>า<br />

พระคึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />

โสตฺถิผโล

สรบัญ<br />

มรรค(<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่)ง่ย<br />

๑<br />

คำา<strong>น</strong>ำา ๒<br />

้<br />

กรละ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ ๗<br />

๑. ภพแม้ชั่<strong>ว</strong>ขณะดีด<strong>น</strong>ิ้<strong>ว</strong>มือก็ยัง<strong>น</strong>่ารังเกีย<strong>จ</strong><br />

๘<br />

๒. ผู้เข้าไปหา<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้ไม่หลุดพ้<strong>น</strong><br />

ผู้ไม่เข้าไปหา<br />

ย่อมเป็<strong>น</strong>ผู้หลุดพ้<strong>น</strong><br />

๙<br />

๓. <strong>จ</strong>ิตมีตัณหา เรียก<strong>ว</strong>่าอยู่สองค<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ิตไม่มีตัณหา เรียก<strong>ว</strong>่าอยู่ค<strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong><br />

๑๒<br />

๔. พรหม<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ี อั<strong>น</strong>บุคคลย่อมประพฤติ<br />

เพื่อการละขาดซึ่งภพ<br />

๑๖<br />

๕. สิ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />

สิ้<strong>น</strong>ราคะ<br />

ก็สิ้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์<br />

๑๙<br />

๖. ค<strong>ว</strong>ามดับ<strong>ท</strong>ุกข์มี<br />

เพราะค<strong>ว</strong>ามดับไปแห่งค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong> (<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ)<br />

๒๑<br />

กยคตสติ ๒๓<br />

๗. กายคตาสติ เป็<strong>น</strong>เสาหลักเสาเขื ่อ<strong>น</strong>อย่างดีของ<strong>จ</strong>ิต ๒๔<br />

ลักษณะของผู้ไม่ตั้ง<strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong>กายคตาสติ<br />

๒๔<br />

ลักษณะของผู้ตั้ง<strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong>กายคตาสติ<br />

๒๖<br />

๘. กระดองของบรรพชิต ๒๙<br />

๙. ตั ้ง<strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong>กายคตาสติ เสมือ<strong>น</strong>บุรุษผู ้ถือหม้อ<strong>น</strong>้ ำามั<strong>น</strong> ๓๒

อ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติ ๓๕<br />

๑๐. อา<strong>น</strong>ิสงส์สูงสุดแห่งอา<strong>น</strong>าปา<strong>น</strong>สติ ๒ ประการ ๓๖<br />

๑๑. เ<strong>จ</strong>ริญอา<strong>น</strong>าปา<strong>น</strong>สติ เป็<strong>น</strong>เหตุให้<br />

สติปัฏฐา<strong>น</strong> ๔โพชฌงค์ ๗ <strong>ว</strong>ิชชาและ<strong>ว</strong>ิมุตติบริบูรณ์ ๔๐<br />

อา<strong>น</strong>าปา<strong>น</strong>สติบริบูรณ์ ย่อม<strong>ท</strong>ำาสติปัฏฐา<strong>น</strong>ให้บริบูรณ์ ๔๑<br />

สติปัฏฐา<strong>น</strong>บริบูรณ์ ย่อม<strong>ท</strong>ำาโพชฌงค์ให้บริบูรณ์ ๔๗<br />

โพชฌงค์บริบูรณ์ ย่อม<strong>ท</strong>ำา<strong>ว</strong>ิชชาและ<strong>ว</strong>ิมุตติให้บริบูรณ์ ๕๑<br />

่<br />

่<br />

่<br />

่<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบยแก่กรบรรลุ “<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>” ๕๓<br />

๑๒. ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบายแก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๑) ๕๔<br />

๑๓. ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบายแก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๒) ๕๖<br />

๑๔. ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบายแก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๓) ๕๘<br />

๑๕. ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบายแก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๔) ๖๐<br />

๑๖. กระ<strong>จ</strong>ายเสีย ซึ่งผัสสะ<br />

๖๓<br />

๑๗. เ<strong>จ</strong>ริญอริยมรรคมีองค์ ๘ ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีลัด ๖๘<br />

๑๘. เมื ่อไม่มีมา ไม่มีไปย่อมไม่มีเกิด และไม่มีดับ ๗๑<br />

่<br />

่<br />

สักแต่<strong>ว</strong>่... ๗๓<br />

๑๙. สักแต่<strong>ว</strong>่า... (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๑) ๗๔<br />

๒๐. สักแต่<strong>ว</strong>่า... (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๒) ๗๕<br />

สติปฏฐ<strong>น</strong> ๔ ๗๙<br />

๒๑. มีสติ มีสัมปชัญญะ รอคอยการตาย ๘๐

กรละอ<strong>ว</strong>ิชชโดยตรง ๘๕<br />

๒๒. <strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

ไม่ค<strong>ว</strong>รยึดมั่<strong>น</strong><br />

๘๖<br />

๒๓. การเห็<strong>น</strong>ซึ่งค<strong>ว</strong>ามไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

๘๙<br />

่<br />

่<br />

่<br />

่<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เพื ่อบรรลุมรรคผลของค<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>็บไข และบุคคล<strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>ไป ๙๑<br />

๒๔. ปฏิป<strong>ท</strong>าเพื ่อบรรลุมรรคผลของค<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>็บไข้ ๙๒<br />

๒๕. ปฏิป<strong>ท</strong>าเพื ่อบรรลุมรรคผลของบุคคล<strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>ไป (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๑) ๙๔<br />

๒๖. ปฏิป<strong>ท</strong>าเพื ่อบรรลุมรรคผลของบุคคล<strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>ไป (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๒) ๙๖<br />

๒๗. ปฏิป<strong>ท</strong>าเพื ่อบรรลุมรรคผลของบุคคล<strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>ไป (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๓) ๙๘<br />

๒๘. ปฏิป<strong>ท</strong>าเพื ่อบรรลุมรรคผลของบุคคล<strong>ท</strong>ั ่<strong>ว</strong>ไป (<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ๔) ๑๐๐<br />

สัมมสังกัปปะ (ค<strong>ว</strong>มดำริชอบ) ๑๐๕<br />

๒๙. ผู้มีค<strong>ว</strong>ามเพียรตลอดเ<strong>ว</strong>ลา<br />

๑๐๖<br />

๓๐. ผู้เกีย<strong>จ</strong>คร้า<strong>น</strong>ตลอดเ<strong>ว</strong>ลา<br />

๑๐๙<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>ของกรสิ้<strong>น</strong>อส<strong>ว</strong>ะ<br />

๔ แบบ ๑๑๓<br />

๓๑. ปฏิป<strong>ท</strong>าของการสิ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะ<br />

๔ แบบ ๑๑๔<br />

แบบปฏิบัติลำาบาก รู้ได้ช้า<br />

๑๑๕<br />

แบบปฏิบัติลำาบาก รู้ได้เร็<strong>ว</strong><br />

๑๑๖<br />

แบบปฏิบัติสบาย รู้ได้ช้า<br />

๑๑๗<br />

แบบปฏิบัติสบาย รู้ได้เร็<strong>ว</strong><br />

๑๑๘

มรรค (<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่)<br />

ง่ย

2 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

คำ<strong>น</strong>ำ<br />

ปฏิเส<strong>ธ</strong>ไม่ได้<strong>ว</strong>่า ใ<strong>น</strong>ยุคแห่งเ<strong>ท</strong>คโ<strong>น</strong>โลยีข้อมูลข่า<strong>ว</strong>สาร<br />

<strong>ท</strong>ี ่ผู ้ค<strong>น</strong>แข่งกั<strong>น</strong>รู ้ให้ได้เร็<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี ่สุดไ<strong>ว</strong>้ก่อ<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ได้<strong>น</strong>ำาพาสังคมไปสู ่<br />

<strong>ว</strong>ิถีชี<strong>ว</strong>ิต<strong>ท</strong>ี ่เสพติดใ<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามง่ายเร็<strong>ว</strong>ลัด ของขั ้<strong>น</strong>ตอ<strong>น</strong>การเรีย<strong>น</strong>รู ้<br />

โดยละ<strong>ท</strong>ิ ้งค<strong>ว</strong>ามถูกต้องตรง<strong>จ</strong>ริงใ<strong>น</strong>การรู ้<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>ดับรอง<br />

ใ<strong>น</strong>แ<strong>ว</strong>ด<strong>ว</strong>งของชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ยุคใหม่ แม้ใ<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่มี<br />

ปัญญาพอเห็<strong>น</strong>โ<strong>ท</strong>ษภัยใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ มี<strong>จ</strong>ิต<strong>น</strong>้อมไปใ<strong>น</strong>การภา<strong>ว</strong><strong>น</strong>าแล้<strong>ว</strong><br />

ก็ยังไม่พ้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะมีการพูดถึงเกี่ย<strong>ว</strong>กับ<br />

มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ง่าย<br />

ลัดสั้<strong>น</strong><br />

ปัญหามีอยู่…<br />

คือ การหมายรู้<br />

ใ<strong>น</strong>คำา<strong>ว</strong>่า “ง่าย”<br />

โดยใ<strong>น</strong>แง่<strong>ท</strong>ี่ค<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใหญ่เข้าใ<strong>จ</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

มีค<strong>ว</strong>ามหมาย<br />

ไม่ตรงกับรายละเอียดใ<strong>น</strong>มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ง่าย<br />

ซึ่งบัญญัติโดย<br />

พระตถาคต เมื่อ<strong>น</strong>ิยามตั้งต้<strong>น</strong>ไม่ตรงกั<strong>น</strong>เสียแล้<strong>ว</strong><br />

<strong>จ</strong>ะต้อง<br />

กล่า<strong>ว</strong>ไปไยใ<strong>น</strong>รายละเอียดอื่<strong>น</strong>ๆ<br />

<strong>ท</strong>ี่ตามมา<br />

เมื่อพูดถึงคำา<strong>ว</strong>่า<br />

“ง่าย” โดย<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />

มัก<strong>จ</strong>ะถูกเข้าใ<strong>จ</strong><br />

ใ<strong>น</strong>ลักษณะ<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>อะไรสักอย่าง<strong>ท</strong>ี ่ได้มาโดยไม่มีขั ้<strong>น</strong>ตอ<strong>น</strong>ยาก<br />

ได้มาโดยไม่ต้องลงแรง โดยไม่ต้องใช้ค<strong>ว</strong>ามพยายามมาก

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ใช้การข<strong>ว</strong><strong>น</strong>ข<strong>ว</strong>าย<strong>น</strong>้อย ใช้ข้อมูล<strong>น</strong>้อย ใช้การใคร่คร<strong>ว</strong>ญ<strong>น</strong>้อย<br />

ใช้การกระ<strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>้อย …กระ<strong>ท</strong>ั่งไม่ต้อง<strong>ท</strong>ำาอะไรเลย<br />

ใ<strong>น</strong>ขณะ<strong>ท</strong>ี่ปฏิป<strong>ท</strong>า (<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีการกระ<strong>ท</strong>ำาเพื่อให้ได้มา)<br />

<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ำาไปสู่การบรรลุมรรคผล<br />

ซึ่งพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>องค์ได้<strong>ท</strong>รงอ<strong>ธ</strong>ิบาย<br />

ไ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ประกอบด้<strong>ว</strong>ยหลักการ<strong>ท</strong>ี่<strong>ว</strong>างต่อกั<strong>น</strong>อยู่<br />

๒ ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong> คือ<br />

๑. ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ของมรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่เลือกมาใช้<br />

ซึ ่งเป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>กำาห<strong>น</strong>ด ระดับค<strong>ว</strong>ามสบายใ<strong>น</strong>การปฏิบัติ<br />

๒. ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ของเหตุใ<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามเร็<strong>ว</strong>ช้าใ<strong>น</strong>การบรรลุ<br />

ซึ ่งแปรผั<strong>น</strong>ตามระดับค<strong>ว</strong>ามอ่อ<strong>น</strong>แก่ของอิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ห้า<br />

ใ<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>แรก คือ มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่เลือกมาใช้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>รงแบ่ง<br />

ออกไ<strong>ว</strong>้เป็<strong>น</strong>สองแบบคือ <strong>ท</strong>ุกขาปฏิป<strong>ท</strong>า และ สุขาปฏิป<strong>ท</strong>า<br />

<strong>ท</strong>ุกขาปฏิป<strong>ท</strong>า คือมรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ไม่ได้สุข<strong>ว</strong>ิหารใ<strong>น</strong>ขั้<strong>น</strong>ตอ<strong>น</strong>ปฏิบัติ<br />

เพราะเ<strong>น</strong>้<strong>น</strong>การใช้<strong>ท</strong>ุกข์เป็<strong>น</strong>เครื่องมือใ<strong>น</strong>การรู้แ<strong>จ</strong>้งซึ่งอริยสั<strong>จ</strong><br />

ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>สุขาปฏิป<strong>ท</strong>า คือการอาศัยสุขเป็<strong>น</strong>เครื่องมือใ<strong>น</strong>การรู้<br />

ผู้ปฏิบัติ<strong>จ</strong>ึงได้สุข<strong>ว</strong>ิหารไปด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>น</strong>ระห<strong>ว</strong>่างปฏิบัติเพื่อสิ้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์<br />

ใ<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ของเหตุ<strong>ท</strong>ี ่บรรลุเร็<strong>ว</strong>หรือช้า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>คืออิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ห้า<br />

(ศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>า <strong>ว</strong>ิริยะ สติ สมา<strong>ธ</strong>ิ ปัญญา)<br />

3

4 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ผู้มีศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>าใ<strong>น</strong>ตถาคตมาก<br />

(อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ คือ ศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>า)<br />

ก็ย่อม<strong>จ</strong>ะเชื่อใ<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ปัญญาญาณ<br />

ย่อม<strong>จ</strong>ะศึกษา <strong>ท</strong>รง<strong>จ</strong>ำา<br />

สั่งสมสุตะเฉพาะ<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้มาก<br />

<strong>จ</strong>ึงรู้แง่มุมของ<strong>จ</strong>ิต<br />

และ<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีการปฏิบัติ<strong>ท</strong>ี่ถูกต้องไ<strong>ว</strong>้มาก<br />

บุคคลผู้มีปัญญาเห็<strong>น</strong>ได้เร็<strong>ว</strong><br />

(อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ คือ ปัญญา)<br />

เลือกห<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ี่สะด<strong>ว</strong>ก<br />

ก็ย่อม<strong>จ</strong>ะไปถึง<strong>จ</strong>ุดหมายได้เร็<strong>ว</strong>ก<strong>ว</strong>่า<br />

แม้รู้ห<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ี่ถูกแล้<strong>ว</strong><br />

แต่เพียร<strong>น</strong>้อย (อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ คือ <strong>ว</strong>ิริยะ)<br />

มิได้ปฏิบัติ<strong>ธ</strong>รรมให้สมค<strong>ว</strong>รแก่<strong>ธ</strong>รรม ฝึกสติ<strong>น</strong>้อย <strong>ท</strong>ิ้งสมา<strong>ธ</strong>ิ<br />

เหิ<strong>น</strong>ห่าง<strong>จ</strong>ากฌา<strong>น</strong> ก็ย่อมถึง<strong>ท</strong>ี่หมายได้ช้า…ดัง<strong>น</strong>ี้<br />

เป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong><br />

อีก<strong>ท</strong>ั้ง<br />

แง่มุม<strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>รให้ค<strong>ว</strong>ามสำาคัญ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<br />

<strong>ท</strong>ี่ง่ายคือ<br />

สิ่ง<strong>ท</strong>ี่พระตถาคต<strong>ท</strong>รงแสดงสอ<strong>น</strong>บ่อยๆ,<br />

บอก<br />

ตรงๆ <strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่สะด<strong>ว</strong>กต่อการเข้ามรรคผล,<br />

<strong>ท</strong>รงใช้บอก<br />

สอ<strong>น</strong>กับค<strong>น</strong>ชราค<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>็บป่<strong>ว</strong>ย ใกล้ตาย มีกำาลัง<strong>น</strong>้อย มีเ<strong>ว</strong>ลา<br />

ใ<strong>น</strong>ชี<strong>ว</strong>ิตเหลือ<strong>น</strong>้อย คือ มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ตรัสบอกถึงอา<strong>น</strong>ิสงส์ไ<strong>ว</strong>้<br />

มากก<strong>ว</strong>่ามรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีอื่<strong>น</strong>ๆ<br />

ดัง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี ่ง่าย <strong>จ</strong>ึงไม่ใช่<strong>ว</strong>่า ง่าย ใ<strong>น</strong>แบบ<strong>ท</strong>ี ่<br />

เข้าใ<strong>จ</strong>กั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าใช้ค<strong>ว</strong>ามพยายาม<strong>น</strong>้อย ใช้การกระ<strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>้อย<br />

ข<strong>ว</strong><strong>น</strong>ข<strong>ว</strong>าย<strong>น</strong>้อยแต่ง่าย ตามเหตุปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยอั<strong>น</strong>สมค<strong>ว</strong>รแก่กรณี<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ๆ

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภายใต้ขีด<strong>จ</strong>ำากัดของสา<strong>ว</strong>ก ซึ่งพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>องค์<br />

<strong>ท</strong>รงยื<strong>น</strong>ยั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า แม้อรหั<strong>น</strong>ต์ผู ้ปัญญา<strong>ว</strong>ิมุตติ ต่างก็เป็<strong>น</strong>ได้เพียง<br />

แค่มัคคา<strong>น</strong>ุคา (ผู ้เดิ<strong>น</strong>ตามมรรคมา<strong>ท</strong>ีหลัง) <strong>จ</strong>ึงไม่แปลก<strong>ท</strong>ี ่เรา<br />

<strong>จ</strong>ะได้รู ้ได้ฟังการอ<strong>ธ</strong>ิบายแ<strong>จ</strong>งแ<strong>จ</strong>กมรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี ่ง่าย ตามแบบของ<br />

สา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong>รูปแบบต่างๆ กั<strong>น</strong>ไป ซึ ่งตรงกั<strong>น</strong>บ้าง ไม่ตรงกั<strong>น</strong>บ้าง<br />

และไม่สามารถ<strong>น</strong>ำามาใช้อ้างอิงเป็<strong>น</strong>หลักมาตรฐา<strong>น</strong>ได้<br />

หากเปรียบการบรรลุมรรคผล คือการถึง<strong>จ</strong>ุดหมาย<br />

ห<strong>น</strong>ังสือเล่ม<strong>น</strong>ี ้ คือ แผ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ ซึ ่งเขีย<strong>น</strong>โดยมัคคโก<strong>ว</strong>ิโ<strong>ท</strong> (ผู ้ฉลาดใ<strong>น</strong><br />

มรรค คือพระตถาคต) และชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ต้องหั<strong>น</strong>กลับมาใช้แผ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่<br />

ฉบับถูกต้อง<strong>น</strong>ี้<br />

เป็<strong>น</strong>มาตรฐา<strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong>เหมือ<strong>น</strong>ครั้ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กาล<br />

คณะผู<strong>จ</strong>ัดพิมพ์ห<strong>น</strong>ังสือเล่ม<strong>น</strong>ี้<br />

ขอ<strong>น</strong>อบ<strong>น</strong>อมสักกระ<br />

ต่อ ตถคต ผูอรหั<strong>น</strong>ตสัมมสัม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />

และ ภิกษุส<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />

ตั้งแต่ครั้ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กล<br />

<strong>จ</strong><strong>น</strong>ถึงยุคป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ี่มีส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>เกี่ย<strong>ว</strong>ของใ<strong>น</strong>กรสืบ<strong>ท</strong>อด<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

คือ <strong>ธ</strong>รรม และ<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย <strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>รงประกศไ<strong>ว</strong><br />

บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์บริบูรณ์ดีแล<strong>ว</strong><br />

คณะศิษย์พระตถาคต<br />

5

กรละ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ

8 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑<br />

ภพแมชั่<strong>ว</strong>ขณะดีด<strong>น</strong>ิ้<strong>ว</strong>มือก็ยัง<strong>น</strong>่รังเกีย<strong>จ</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

คูถ แม้<strong>น</strong>ิดเดีย<strong>ว</strong><br />

ก็เป็<strong>น</strong>ของมีกลิ่<strong>น</strong>เหม็<strong>น</strong><br />

ฉั<strong>น</strong>ใด,<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เรียก<strong>ว</strong>่า<br />

ภพ (ผลแห่งภ<strong>ว</strong>ตัณห)<br />

ก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>,<br />

แมมีประมณ<strong>น</strong>อย ชั่<strong>ว</strong>ลัด<strong>น</strong>ิ้<strong>ว</strong>มือเดีย<strong>ว</strong><br />

ก็ไม่มีคุณอะไร<strong>ท</strong>ี่พอ<strong>จ</strong>ะกล่<strong>ว</strong>ได.<br />

เอก. อํ. ๒๐/๔๖/๒๐๓.<br />

(ใ<strong>น</strong>สูตรถัดไป ได้ตรัสอุปมาด้<strong>ว</strong>ยมูตร ด้<strong>ว</strong>ย<strong>น</strong>้<br />

ำลย ด้<strong>ว</strong>ยห<strong>น</strong>อง ด้<strong>ว</strong>ยโลหิต<br />

โดย<strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>องเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong> เอก. อํ. ๒๐/๔๖/๒๐๔.).

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

๒<br />

ผูเขไปห<br />

เป็<strong>น</strong>ผูไม่หลุดพ<strong>น</strong><br />

ผูไม่เขไปห<br />

ย่อมเป็<strong>น</strong>ผูหลุดพ<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ผู ้เข้าไปหา เป็<strong>น</strong>ผู ้ไม่หลุดพ้<strong>น</strong>;<br />

ผูไม่เขไปห<br />

เป็<strong>น</strong>ผูหลุดพ<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ว</strong>ิญญณ ซึ ่ง เขถือเอรูป ตั ้งอยู ่<br />

ก็ตั้งอยู่ได้,<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>ท</strong>ี่มีรูปเป็<strong>น</strong>อารมณ์<br />

มีรูปเป็<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ี่ตั้งอาศัย<br />

มี<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ (ค<strong>ว</strong>มเพลิ<strong>น</strong>) เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปส้องเสพ<br />

ก็ถึงค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญ งอกงาม ไพบูลย์ ได้;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ว</strong>ิญญณ ซึ่ง<br />

เขถือเอเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><br />

ตั้งอยู่<br />

ก็ตั้งอยู่ได้,<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>ท</strong>ี่มีเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าเป็<strong>น</strong>อารมณ์<br />

มีเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งอาศัย<br />

มี<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปส้องเสพ<br />

ก็ถึงค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญ งอกงาม ไพบูลย์ ได้;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ว</strong>ิญญณ ซึ่ง<br />

เขถือเอสัญญ<br />

ตั้งอยู่<br />

ก็ตั้งอยู่ได้,<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>ท</strong>ี่มีสัญญาเป็<strong>น</strong>อารมณ์<br />

มีสัญญาเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งอาศัย<br />

มี<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปส้องเสพ<br />

ก็ถึงค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญ งอกงาม ไพบูลย์ ได้;<br />

9

10 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ว</strong>ิญญณ ซึ่ง<br />

เขถือเอสังขร<br />

ตั้งอยู่<br />

ก็ตั้งอยู่ได้,<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>ท</strong>ี่มีสังขารเป็<strong>น</strong>อารมณ์<br />

มีสังขารเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งอาศัย<br />

มี<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปส้องเสพ<br />

ก็ถึงค<strong>ว</strong>ามเ<strong>จ</strong>ริญ งอกงาม ไพบูลย์ ได้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ผู้ใด<strong>จ</strong>ะพึงกล่า<strong>ว</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />

“เร<strong>จ</strong>ักบัญญัติ ซึ่งกรม<br />

กรไป กร<strong>จ</strong>ุติ กรอุบัติ<br />

ค<strong>ว</strong>มเ<strong>จ</strong>ริญ ค<strong>ว</strong>มงอกงม และค<strong>ว</strong>มไพบูลย์ของ<strong>ว</strong>ิญญณ<br />

โดยเ<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>จ</strong>กรูป เ<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>จ</strong>กเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> เ<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>จ</strong>กสัญญ และ<br />

เ<strong>ว</strong><strong>น</strong>สังขร” ดัง<strong>น</strong>ี้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />

<strong>น</strong>ี่<br />

ไม่ใช่ฐ<strong>น</strong>ะ<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ักมีไดเลย.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ถ้าราคะใ<strong>น</strong>รูป<strong>ธ</strong>าตุ ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ธ</strong>าตุ<br />

ใ<strong>น</strong>สัญญา<strong>ธ</strong>าตุ ใ<strong>น</strong>สังขาร<strong>ธ</strong>าตุ ใ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>ธ</strong>าตุ เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<br />

ภิกษุละได้แล้<strong>ว</strong>;<br />

เพระละรคะได อรมณ์สำหรับ<strong>ว</strong>ิญญณ<br />

ก็ขดลง <strong>ท</strong>ี่ตั้งของ<strong>ว</strong>ิญญณก็ไม่มี.<br />

<strong>ว</strong>ิญญณอั<strong>น</strong>ไม่มี<strong>ท</strong>ี ่ตั ้ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ก็ไม่งอกงม หลุดพ<strong>น</strong>ไป<br />

เพระไม่ถูกปรุงแต่ง;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

เพระหลุดพ<strong>น</strong>ไปก็ตั ้งมั ่<strong>น</strong> เพระตั ้งมั ่<strong>น</strong>ก็ยิ<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong><br />

ต<strong>น</strong>เอง; เพระยิ<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>ต<strong>น</strong>เองก็ไม่ห<strong>ว</strong>ั ่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong>; เมื ่อไม่ห<strong>ว</strong>ั ่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong><br />

ก็ปริ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>เฉพะต<strong>น</strong>;<br />

ย่อมรู ชัด<strong>ว</strong>่ “ชติสิ ้<strong>น</strong>แล<strong>ว</strong> พรหม<strong>จ</strong>รรย์อยู ่<strong>จ</strong>บแล<strong>ว</strong><br />

กิ<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>ร<strong>ท</strong>ำได<strong>ท</strong>ำสำเร็<strong>จ</strong>แล<strong>ว</strong><br />

กิ<strong>จ</strong>อื่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะตอง<strong>ท</strong>ำเพื่อ<br />

ค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>อย่ง<strong>น</strong>ี้<br />

มิไดมีอีก” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

ข<strong>น</strong>ฺ<strong>ธ</strong>. สํ. ๑๗/๖๖/๑๐๕.<br />

11

12 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๓<br />

<strong>จ</strong>ิตมีตัณห เรียก<strong>ว</strong>่อยู่สองค<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ิตไม่มีตัณห เรียก<strong>ว</strong>่อยู่ค<strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong><br />

“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! ด้<strong>ว</strong>ยเหตุเพียงเ<strong>ท</strong>่าไรห<strong>น</strong>อ ภิกษุ<br />

<strong>จ</strong>ึงชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้มีการอยู่อย่างมีเพื่อ<strong>น</strong>สอง<br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า ?”.<br />

มิคชาละ ! รูป <strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงเห็<strong>น</strong>ได้ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>ักษุ<br />

อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>รูป<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่าปรารถ<strong>น</strong>า<br />

<strong>น</strong>่ารักใคร่ <strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong> มีลักษณะ<br />

<strong>น</strong>่ารัก เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่เข้าไปตั ้งอาศัยอยู ่แห่งค<strong>ว</strong>ามใคร่ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ตั ้งแห่ง<br />

ค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัดย้อมใ<strong>จ</strong>มีอยู่.<br />

ถ้าหาก<strong>ว</strong>่าภิกษุย่อมเพลิดเพลิ<strong>น</strong><br />

พร่ำาสรรเสริญ<br />

สยบมั<strong>ว</strong>เมา ซึ่งรูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไซร้;<br />

แก่ภิกษุผู เพลิดเพลิ<strong>น</strong> พร่ ำสรรเสริญ สยบ มั<strong>ว</strong>เม<br />

ซึ่งรูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>อยู่<br />

<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละ,<br />

<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ (ค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong>) ย่อมเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />

เมื่อ<br />

<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ มีอยู่,<br />

สรคะ (ค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong>อย่างยิ่ง)<br />

ย่อมมี;<br />

เมื่อ<br />

สรคะ มีอยู่,<br />

สัญโญคะ (ค<strong>ว</strong>ามผูก<strong>จ</strong>ิตติดกับ<br />

อารมณ์) ย่อมมี :

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

มิคชาละ ! ภิกษุผู้ประกอบพรอมแล<strong>ว</strong><br />

ด<strong>ว</strong>ยกร<br />

ผูก<strong>จ</strong>ิตติดกับอรมณ์ด<strong>ว</strong>ยอำ<strong>น</strong><strong>จ</strong>แห่งค<strong>ว</strong>มเพลิ<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แล<br />

เราเรียก<strong>ว</strong>่า “ผูมีกรอยู่อย่งมีเพื่อ<strong>น</strong>สอง”.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งเสียง<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงได้ยิ<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยหูก็ดี,<br />

กลิ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงดมด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>มูกก็ดี,<br />

รส<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงลิ้ม<br />

ด้<strong>ว</strong>ยลิ้<strong>น</strong>ก็ดี,<br />

โผฏฐัพพะ<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงสัมผัสด้<strong>ว</strong>ยผิ<strong>ว</strong>กายก็ดี,<br />

และ<br />

<strong>ธ</strong>รรมรมณ์<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงรู้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong>ก็ดี,<br />

พระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้า<br />

ได้ตรัสไ<strong>ว</strong>้มี<strong>น</strong>ัยยะอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่งรูป<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึง<br />

เห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>ักษุ).<br />

มิคชาละ ! ภิกษุผู้มีการอยู่ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

แม้<strong>จ</strong>ะส้องเสพเส<strong>น</strong>าส<strong>น</strong>ะอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ป่าและป่าชัฏ ซึ ่งเงียบสงัด<br />

มีเสียงรบก<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>้อย มีเสียงกึกก้องครึกโครม<strong>น</strong>้อย ปราศ<strong>จ</strong>าก<br />

ลม<strong>จ</strong>ากผิ<strong>ว</strong>กายค<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>ำาการลับของม<strong>น</strong>ุษย์ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สมค<strong>ว</strong>ร<br />

แก่การหลีกเร้<strong>น</strong> เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />

ก็ตาม, ถึงกระ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เราก็ยังคงเรียก<strong>ว</strong>่า ผู้มีการอยู่อย่างมีเพื่อ<strong>น</strong>สองอยู่<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เอง.<br />

ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เพราะเหตุไรเล่า<br />

?<br />

ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เพราะเหตุ<strong>ว</strong>่า<br />

ตัณหา<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แล<br />

เป็<strong>น</strong>เพื่อ<strong>น</strong>สอง<br />

ของภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />

ตัณห<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

อั<strong>น</strong>ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ยังละไม่ไดแล<strong>ว</strong><br />

13

14 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

เพราะเหตุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เรา<strong>จ</strong>ึงเรียก<strong>ว</strong>่า “ผูมีกรอยู่อย่ง<br />

มีเพื่อ<strong>น</strong>สอง”<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! ด้<strong>ว</strong>ยเหตุเพียงเ<strong>ท</strong>่าไรห<strong>น</strong>อแล<br />

ภิกษุ<strong>จ</strong>ึงชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้มีการอยู่อย่างอยู่ผู้เดีย<strong>ว</strong><br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า ?”.<br />

มิคชาละ ! รูป <strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงเห็<strong>น</strong>ได้ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>ักษุ<br />

เป็<strong>น</strong>รูป<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่าปรารถ<strong>น</strong>า<br />

<strong>น</strong>่ารักใคร่ <strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong> มีลักษณะ<strong>น</strong>่ารัก<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปตั้งอาศัยอยู่แห่งค<strong>ว</strong>ามใคร่<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งแห่งค<strong>ว</strong>าม<br />

กำาห<strong>น</strong>ัดย้อมใ<strong>จ</strong> มีอยู่,<br />

ถ้าหาก<strong>ว</strong>่าภิกษุย่อมไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong><br />

ไม่พร่ำาสรรเสริญ<br />

ไม่สยบ มั<strong>ว</strong>เมา ซึ่งรูป<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไซร้,<br />

แก่ภิกษุผู ไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong> ไม่พร่ ำสรรเสริญ ไม่สยบ<br />

มั<strong>ว</strong>เม ซึ ่งรูป<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>แหละ, <strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ (ค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong>) ย่อมดับ;<br />

เมื่อ<br />

<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ ไม่มีอยู่,<br />

สรคะ (ค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong>อย่างยิ่ง)<br />

ย่อมไม่มี;<br />

เมื่อ<br />

สรคะ ไม่มีอยู่,<br />

สัญโญคะ (ค<strong>ว</strong>ามผูก<strong>จ</strong>ิต<br />

ติดกับอารมณ์) ย่อมไม่มี :<br />

มิคชาละ ! ภิกษุผู้<br />

ไม่ประกอบพรอมแล<strong>ว</strong> ด<strong>ว</strong>ย<br />

กรผูก<strong>จ</strong>ิตติดกับอรมณ์ด<strong>ว</strong>ยอำ<strong>น</strong><strong>จ</strong>แห่งค<strong>ว</strong>มเพลิ<strong>น</strong><br />

(<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ) <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แล<br />

เราเรียก<strong>ว</strong>่า “ผูมีกรอยู่อย่งอยู่ผูเดีย<strong>ว</strong>”.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งเสียง<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงได้ยิ<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยหูก็ดี,<br />

กลิ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงดมด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>มูกก็ดี,<br />

รส<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงลิ้ม<br />

ด้<strong>ว</strong>ยลิ้<strong>น</strong>ก็ดี,<br />

โผฏฐัพพะ<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงสัมผัสด้<strong>ว</strong>ยผิ<strong>ว</strong>กายก็ดี,<br />

และ<strong>ธ</strong>รรมรมณ์<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงรู้แ<strong>จ</strong>้งด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong>ก็ดี,<br />

พระผู้มี<br />

พระภาคเ<strong>จ</strong>้าได้ตรัสไ<strong>ว</strong>้มี<strong>น</strong>ัยยะอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่งรูป<br />

<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะพึงเห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>ักษุ).<br />

มิคชาละ ! ภิกษุผู้มีการอยู่ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

แม้<br />

อยู่ใ<strong>น</strong>หมู่บ้า<strong>น</strong><br />

อั<strong>น</strong>เกลื่อ<strong>น</strong>กล่<strong>น</strong>ไปด้<strong>ว</strong>ยภิกษุ<br />

ภิกษุณี อุบาสก<br />

อุบาสิกา<strong>ท</strong>ั้งหลาย,<br />

ด้<strong>ว</strong>ยพระราชา มหาอำามาตย์ของพระ<br />

ราชา<strong>ท</strong>ั้งหลาย,<br />

ด้<strong>ว</strong>ยเดียรถีย์ สา<strong>ว</strong>กของเดียรถีย์<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

ก็ตาม; ถึงกระ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เราก็เรียก<strong>ว</strong>่า ผู้มีการอยู่อย่าง<br />

อยู่ผู้เดีย<strong>ว</strong>โดยแ<strong>ท</strong>้.<br />

ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เพราะเหตุไรเล่า<br />

?<br />

ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เพราะเหตุ<strong>ว</strong>่าตัณหา<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แล<br />

เป็<strong>น</strong>เพื่อ<strong>น</strong>สอง<br />

ของภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />

ตัณห<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

อั<strong>น</strong>ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ละเสียไดแล<strong>ว</strong><br />

เพราะเหตุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เรา<strong>จ</strong>ึงเรียก<strong>ว</strong>่า “ผูมีกรอยู่อย่ง<br />

อยู่ผูเดีย<strong>ว</strong>”,<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้<br />

แล.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๔๓–๔๔/๖๖-๖๗.<br />

15

16 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๔<br />

พรหม<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ี้<br />

อั<strong>น</strong>บุคคลย่อมประพฤติ<br />

เพื่อกรละขดซึ่งภพ<br />

สัต<strong>ว</strong>์โลก<strong>น</strong>ี้<br />

เกิดค<strong>ว</strong>ามเดือดร้อ<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> มีผัสสะ<br />

บังห<strong>น</strong>้า ย่อมกล่า<strong>ว</strong>ซึ่งโรค<br />

(ค<strong>ว</strong>ามเสียดแ<strong>ท</strong>ง) <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

โดยค<strong>ว</strong>าม<br />

เป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>เป็<strong>น</strong>ต<strong>น</strong>.<br />

เขาสำาคัญสิ ่งใด โดยค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ประการใด แต่สิ ่ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

ย่อมเป็<strong>น</strong> (ตาม<strong>ท</strong>ี ่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง) โดยประการอื ่<strong>น</strong><strong>จ</strong>าก<strong>ท</strong>ี ่เขาสำาคัญ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>.<br />

สัต<strong>ว</strong>์โลกติดข้องอยู่ใ<strong>น</strong>ภพ<br />

ถูกภพบังห<strong>น</strong>้าแล้<strong>ว</strong> มีภพ<br />

โดยค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>อย่างอื่<strong>น</strong><br />

(<strong>จ</strong>าก<strong>ท</strong>ี่มั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>อยู่<strong>จ</strong>ริง)<br />

<strong>จ</strong>ึงได้<br />

เพลิดเพลิ<strong>น</strong>ยิ่ง<strong>น</strong>ักใ<strong>น</strong>ภพ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

เขเพลิดเพลิ<strong>น</strong>ยิ่ง<strong>น</strong>ักใ<strong>น</strong>สิ่งใด<br />

สิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ภัย<br />

(<strong>ท</strong>ี่เขาไม่รู้<strong>จ</strong>ัก)<br />

: เขากลั<strong>ว</strong>ต่อสิ่งใด<br />

สิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ก็เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์.<br />

พรหม<strong>จ</strong>รรย์<strong>น</strong>ี้<br />

อั<strong>น</strong>บุคคลย่อมประพฤติ ก็เพื่อกร<br />

ละขดซึ่งภพ.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

สมณะหรือพรหมณ์เหล่ใด กล่<strong>ว</strong>ค<strong>ว</strong>ม<br />

หลุดพ<strong>น</strong><strong>จ</strong>กภพ<strong>ว</strong>่ มีไดเพระภพ; เรกล่<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่ สมณะ<br />

หรือพรหมณ์<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

มิใช่ผูหลุดพ<strong>น</strong><strong>จ</strong>กภพ.<br />

ถึงแม้สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใด กล่า<strong>ว</strong>ค<strong>ว</strong>ามออก<br />

ไปได้<strong>จ</strong>ากภพ<strong>ว</strong>่า มีได้เพราะ<strong>ว</strong>ิภพ (ไม่มีภพ) : เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า<br />

สมณะหรือพราหมณ์<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ก็ยังสลัดภพออกไปไม่ได้.<br />

ก็<strong>ท</strong>ุกข์<strong>น</strong>ี้มีขึ้<strong>น</strong><br />

เพระอศัยซึ่งอุป<strong>ธ</strong>ิ<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง.<br />

เพระค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งอุป<strong>ท</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

ค<strong>ว</strong>มเกิดขึ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>ท</strong>ุกข์<strong>จ</strong>ึงไม่มี.<br />

<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>งดูโลก<strong>น</strong>ี้เถิด<br />

(<strong>จ</strong>ะเห็<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า) สัต<strong>ว</strong>์<strong>ท</strong>ั้งหลายอั<strong>น</strong><br />

อ<strong>ว</strong>ิชชา (ค<strong>ว</strong>ามไม่รู้)<br />

ห<strong>น</strong>าแ<strong>น</strong>่<strong>น</strong>บังห<strong>น</strong>้าแล้<strong>ว</strong>; และ<strong>ว</strong>่าสัต<strong>ว</strong>์<br />

ผู้ยิ<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>ภพอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ย่อมไม่เป็<strong>น</strong>ผู้หลุดพ้<strong>น</strong>ไป<br />

<strong>จ</strong>ากภพได้ ก็ภพ<strong>ท</strong>ั้งหลายเหล่าห<strong>น</strong>ึ่งเหล่าใด<br />

อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ไปใ<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ี่หรือใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong>ลา<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

เพื่อค<strong>ว</strong>ามมีแห่งประโยช<strong>น</strong>์โดย<br />

ประการ<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง; ภพ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<strong>ท</strong>ั ้งหมด<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์<br />

มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา.<br />

17

18 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

เมื่อบุคคลเห็<strong>น</strong>อยู่ซึ่งข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ด้<strong>ว</strong>ยปัญญาอั<strong>น</strong>ชอบ<br />

ตาม<strong>ท</strong>ี ่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริงอย่าง<strong>น</strong>ี ้อยู ่; เขาย่อมละภ<strong>ว</strong>ตัณหา (ค<strong>ว</strong>ามอยากมี<br />

อยากเป็<strong>น</strong>) ได้ และไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิภ<strong>ว</strong>ตัณหา (ค<strong>ว</strong>ามไม่อยาก)<br />

ด้<strong>ว</strong>ย.<br />

ค<strong>ว</strong>มดับเพระค<strong>ว</strong>มสำรอกไม่เหลือ (แห่งภพ<br />

<strong>ท</strong>ั ้งหลาย) เพระค<strong>ว</strong>มสิ ้<strong>น</strong>ไปแห่งตัณหโดยประกร<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง<br />

<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>คือ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>.<br />

ภพใหม่ย่อมไม่มีแก่ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ผู้ดับเย็<strong>น</strong>ส<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

เพราะไม่มีค<strong>ว</strong>ามยึดมั่<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>ผู้ครอบงำามารได้แล้<strong>ว</strong><br />

ช<strong>น</strong>ะสงคราม<br />

แล้<strong>ว</strong> ก้า<strong>ว</strong>ล่<strong>ว</strong>งภพ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>งได้แล้<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong>ผู้คง<strong>ท</strong>ี่<br />

(คือไม่เปลี่ย<strong>น</strong>แปลงอีกต่อไป),<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้<br />

แล.<br />

อุ. ขุ. ๒๕/๑๒๑-๑๒๓/๘๔.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

๕<br />

สิ้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />

สิ้<strong>น</strong>รคะ<br />

ก็สิ้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุเห็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักษุอั<strong>น</strong>ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แล<br />

<strong>ว</strong>่าไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

ค<strong>ว</strong>ามเห็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong> สัมม<strong>ท</strong>ิฏฐิ (การเห็<strong>น</strong>อยู่<br />

โดยถูกต้อง) ของเ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

เมื่อเห็<strong>น</strong>อยู่โดยถูกตอง<br />

ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ย<br />

(สมฺมา ปสฺสำ <strong>น</strong>ิพฺพิ<strong>น</strong>ฺ<strong>ท</strong>ติ);<br />

เพระค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />

<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งรคะ<br />

(<strong>น</strong><strong>น</strong>ฺ<strong>ท</strong>ิกฺขยา ราคกฺขโย);<br />

เพระค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งรคะ<br />

<strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />

(ราคกฺขยา <strong>น</strong><strong>น</strong>ฺ<strong>ท</strong>ิกฺขโย);<br />

เพระค<strong>ว</strong>มสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิและรคะ<br />

กล่<strong>ว</strong>ได<strong>ว</strong>่ “<strong>จ</strong>ิตหลุดพ<strong>น</strong>แล<strong>ว</strong>ด<strong>ว</strong>ยดี” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

(<strong>น</strong><strong>น</strong>ฺ<strong>ท</strong>ิราคกฺขยา <strong>จ</strong>ิตฺตำ สุ<strong>ว</strong>ิมุตฺต<strong>น</strong>ฺติ <strong>ว</strong>ุ<strong>จ</strong>ฺ<strong>จ</strong>ติ).<br />

19

20 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งอายต<strong>น</strong>ะภายใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่เหลืออีก ๕ คือ โสตะ ฆา<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>หา<br />

กายะ มโ<strong>น</strong> และใ<strong>น</strong>กรณีแห่งอายต<strong>น</strong>ะภาย<strong>น</strong>อก ๖ คือ รูป เสียง กลิ ่<strong>น</strong> รส<br />

โผฏฐัพพะ <strong>ธ</strong>รรมารมณ์ ก็ตรัสอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง<strong>จ</strong>ักษุ<strong>ท</strong>ุกประการ).<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๑๗๙/๒๔๕-๖.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

๖<br />

ค<strong>ว</strong>มดับ<strong>ท</strong>ุกข์มี เพระค<strong>ว</strong>มดับไป<br />

แห่งค<strong>ว</strong>มเพลิ<strong>น</strong> (<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ)<br />

ปุณณะ ! รูป <strong>ท</strong>ี ่เห็<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ย ต ก็ดี, เสียง <strong>ท</strong>ี ่ฟังด้<strong>ว</strong>ย หู<br />

ก็ดี, กลิ่<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ี่ดมด้<strong>ว</strong>ย<br />

<strong>จ</strong>มูก ก็ดี, รส <strong>ท</strong>ี่ลิ้ม<br />

ด้<strong>ว</strong>ย ลิ้<strong>น</strong><br />

ก็ดี,<br />

โผฏฐัพพะ <strong>ท</strong>ี่สัมผัสด้<strong>ว</strong>ย<br />

กย ก็ดี, <strong>ธ</strong>รรมรมณ์ <strong>ท</strong>ี่รู้แ<strong>จ</strong>้ง<br />

ด้<strong>ว</strong>ย ใ<strong>จ</strong> ก็ดี, อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่าปรารถ<strong>น</strong>า<br />

<strong>น</strong>่ารักใคร่ <strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong><br />

เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ตาย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้รัก<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่เข้าไปตั้งอาศัยอยู่แห่ง<br />

ค<strong>ว</strong>ามใคร่ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้งแห่งค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัดย้อมใ<strong>จ</strong><br />

มีอยู่;<br />

ภิกษุย่อมไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong> ไม่พร่ ำาสรรเสริญ ไม่เมาหมก<br />

ซึ ่งอารมณ์ มีรูปเป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>. เมื ่อภิกษุไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong> ไม่พร่ ำา<br />

สรรเสริญ ไม่เมาหมก ซึ่งอารมณ์<br />

มีรูปเป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>อยู่,<br />

<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ (ค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong>) ย่อมดับไป.<br />

ปุณณะ ! เรากล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า “ค<strong>ว</strong>มดับไม่มีเหลือ<br />

ของ<strong>ท</strong>ุกข์มีได เพระค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลือของค<strong>ว</strong>มเพลิ<strong>น</strong>”<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้<br />

แล.<br />

อุปริ. ม. ๑๔/๔๘๑/๗๕๖.<br />

21

กยคตสติ

24 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๗<br />

กยคตสติ<br />

เป็<strong>น</strong>เสหลักเสเขื่อ<strong>น</strong>อย่งดีของ<strong>จ</strong>ิต<br />

ลักษณะของผูไม่ตั้ง<strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong>กยคตสติ<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>บุรุษ<strong>จ</strong>ับสัต<strong>ว</strong>์<br />

หกช<strong>น</strong>ิด อั<strong>น</strong>มี<strong>ท</strong>ี่อยู่อาศัยต่างกั<strong>น</strong><br />

มี<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong>หากิ<strong>น</strong>ต่างกั<strong>น</strong><br />

มาผูกร<strong>ว</strong>มกั<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยเชือกอั<strong>น</strong>มั่<strong>น</strong>คง;<br />

คือเขา<strong>จ</strong>ับงูมาผูกด้<strong>ว</strong>ย<br />

เชือกเห<strong>น</strong>ีย<strong>ว</strong>เส้<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่ง,<br />

<strong>จ</strong>ับ<strong>จ</strong>ระเข้, <strong>จ</strong>ับ<strong>น</strong>ก, <strong>จ</strong>ับสุ<strong>น</strong>ัขบ้า<strong>น</strong>,<br />

<strong>จ</strong>ับสุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ ้ง<strong>จ</strong>อก, <strong>จ</strong>ับลิง มาผูกด้<strong>ว</strong>ยเชือกเห<strong>น</strong>ีย<strong>ว</strong>เส้<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ ่งๆ<br />

แล้<strong>ว</strong>ผูกร<strong>ว</strong>มเข้าด้<strong>ว</strong>ยกั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ปมเดีย<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>่ามกลาง ปล่อยแล้<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ครั ้ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> สัต<strong>ว</strong>์เหล่า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งหกช<strong>น</strong>ิด<br />

อั<strong>น</strong>มี<strong>ท</strong>ี่อาศัยและ<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong>ต่างๆ<br />

กั<strong>น</strong> ก็ยื้อแย่งฉุดดึงกั<strong>น</strong>เพื่อ<br />

<strong>จ</strong>ะไปสู่<strong>ท</strong>ี่อาศัย<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong>ของต<strong>น</strong>ๆ<br />

: งู<strong>จ</strong>ะเข<strong>จ</strong>อมปล<strong>ว</strong>ก,<br />

<strong>จ</strong>ระเข<strong>จ</strong>ะลง<strong>น</strong>้ ำ, <strong>น</strong>ก<strong>จ</strong>ะบิ<strong>น</strong>ขึ ้<strong>น</strong>ไปใ<strong>น</strong>อกศ, สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ะเขบ<strong>น</strong>,<br />

สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ ้ง<strong>จ</strong>อก<strong>จ</strong>ะไปป่ช, ลิงก็<strong>จ</strong>ะไปป่. ครั ้<strong>น</strong>เห<strong>น</strong>ื ่อยล้ากั<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ั ้งหกสัต<strong>ว</strong>์แล้<strong>ว</strong> สัต<strong>ว</strong>์ใดมีกำาลังก<strong>ว</strong>่า สัต<strong>ว</strong>์<strong>น</strong>อก<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ก็ต้องถูกลาก<br />

ติดตามไปตามอำา<strong>น</strong>า<strong>จ</strong>ของสัต<strong>ว</strong>์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ข้อ<strong>น</strong>ี้ฉั<strong>น</strong>ใด;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใด ไม่อบรม<strong>ท</strong>ำใหมก<br />

ใ<strong>น</strong>กยคตสติแล<strong>ว</strong> ต ก็<strong>จ</strong>ะฉุดเอภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหรูป<br />

<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่พอใ<strong>จ</strong>,<br />

รูป<strong>ท</strong>ี่ไม่<strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong>ก็กลายเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัด<br />

ขยะแขยง; หู ก็<strong>จ</strong>ะฉุดเอภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหเสียง<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่ฟง,<br />

เสียง<strong>ท</strong>ี่ไม่<strong>น</strong>่าฟังก็กลายเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

<strong>จ</strong>มูก ก็<strong>จ</strong>ะฉุดเอภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหกลิ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่สูดดม,<br />

กลิ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

ไม่<strong>น</strong>่าสูดดมก็กลายเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

ลิ้<strong>น</strong><br />

ก็<strong>จ</strong>ะฉุดเอภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหรส<strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong>,<br />

รส<strong>ท</strong>ี่ไม่ชอบใ<strong>จ</strong><br />

ก็กลายเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

กย ก็<strong>จ</strong>ะฉุดเอ<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหสัมผัส<strong>ท</strong>ี่ยั่<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>,<br />

สัมผัส<strong>ท</strong>ี่ไม่ยั่<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ก็<br />

กลายเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

และ ใ<strong>จ</strong> ก็<strong>จ</strong>ะฉุด<br />

เอภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ไปห<strong>ธ</strong>รรมรมณ์<strong>ท</strong>ี่ถูกใ<strong>จ</strong>,<br />

<strong>ธ</strong>รรมารมณ์<strong>ท</strong>ี่<br />

ไม่ถูกใ<strong>จ</strong>ก็กลายเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

ข้อ<strong>น</strong>ี้<br />

ก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>.<br />

25

26 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ลักษณะของผูตั้ง<strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong>กยคตสติ<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>บุรุษ<strong>จ</strong>ับสัต<strong>ว</strong>์<br />

หกช<strong>น</strong>ิด อั<strong>น</strong>มี<strong>ท</strong>ี่อยู่อาศัยต่างกั<strong>น</strong><br />

มี<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong>หากิ<strong>น</strong>ต่างกั<strong>น</strong><br />

มาผูกร<strong>ว</strong>มกั<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยเชือกอั<strong>น</strong>มั่<strong>น</strong>คง;<br />

คือเขา<strong>จ</strong>ับงูมาผูกด้<strong>ว</strong>ย<br />

เชือกเห<strong>น</strong>ีย<strong>ว</strong>เส้<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่ง,<br />

<strong>จ</strong>ับ<strong>จ</strong>ระเข้, <strong>จ</strong>ับ<strong>น</strong>ก, <strong>จ</strong>ับสุ<strong>น</strong>ัขบ้า<strong>น</strong>,<br />

<strong>จ</strong>ับสุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ้ง<strong>จ</strong>อกและ<strong>จ</strong>ับลิง<br />

มาผูกด้<strong>ว</strong>ยเชือกเห<strong>น</strong>ีย<strong>ว</strong>เส้<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่งๆ<br />

ครั ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>น</strong>ำไปผูกไ<strong>ว</strong>กับเสเขื ่อ<strong>น</strong>หรือ เสหลักอีกต่อห<strong>น</strong>ึ ่ง.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ครั ้ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> สัต<strong>ว</strong>์<strong>ท</strong>ั ้งหกช<strong>น</strong>ิดเหล่า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

อั<strong>น</strong>มี<strong>ท</strong>ี่อาศัยและ<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong>ต่างๆ<br />

กั<strong>น</strong> ก็ยื้อแย่งฉุดดึงกั<strong>น</strong>เพื่อ<br />

<strong>จ</strong>ะไปสู่<strong>ท</strong>ี่อาศัย<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ท</strong>ี่ย<strong>ว</strong>ของต<strong>น</strong>ๆ<br />

: งู<strong>จ</strong>ะเข้า<strong>จ</strong>อมปล<strong>ว</strong>ก,<br />

<strong>จ</strong>ระเข้<strong>จ</strong>ะลง<strong>น</strong>้ำา,<br />

<strong>น</strong>ก<strong>จ</strong>ะบิ<strong>น</strong>ขึ้<strong>น</strong>ไปใ<strong>น</strong>อากาศ,<br />

สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ะเข้าบ้า<strong>น</strong>,<br />

สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ้ง<strong>จ</strong>อก<strong>จ</strong>ะไปป่าช้า,<br />

ลิงก็<strong>จ</strong>ะไปป่า.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ใ<strong>น</strong>กาลใดแล ค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปภายใ<strong>น</strong><br />

ของสัต<strong>ว</strong>์<strong>ท</strong>ั้งหกช<strong>น</strong>ิดเหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

มีแต่ค<strong>ว</strong>ามเมื่อยล้าแล้<strong>ว</strong>;<br />

ใ<strong>น</strong>กาล<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> มั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งหลายก็<strong>จ</strong>ะพึงเข้าไปยื<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>่า <strong>น</strong>ั ่งเ<strong>จ</strong>่า <strong>น</strong>อ<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>่า<br />

อยู่ข้างเสาเขื่อ<strong>น</strong>หรือเสาหลัก<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เอง<br />

ข้อ<strong>น</strong>ี้ฉั<strong>น</strong>ใด;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใดไดอบรม<strong>ท</strong>ำใหมก<br />

ใ<strong>น</strong>กยคตสติแล<strong>ว</strong> ต ก็<strong>จ</strong>ะไม่ฉุดเอาภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหารูป<strong>ท</strong>ี่<br />

<strong>น</strong>่าพอใ<strong>จ</strong>, รูป<strong>ท</strong>ี่ไม่<strong>น</strong>่พอใ<strong>จ</strong><br />

ก็ไม่เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัด<br />

ขยะแขยง; หู ก็<strong>จ</strong>ะไม่ฉุดเอาภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหาเสียง<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่าฟัง,<br />

เสียง<strong>ท</strong>ี่ไม่<strong>น</strong>่ฟง<br />

ก็ไม่เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

<strong>จ</strong>มูก ก็<strong>จ</strong>ะไม่ฉุดเอาภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหากลิ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่าสูดดม,<br />

กลิ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

ไม่<strong>น</strong>่สูดดม ก็ไม่เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

ลิ้<strong>น</strong><br />

ก็<br />

<strong>จ</strong>ะไม่ฉุดเอาภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหารส<strong>ท</strong>ี่ชอบใ<strong>จ</strong>,<br />

รส<strong>ท</strong>ี่ไม่ชอบใ<strong>จ</strong><br />

ก็<br />

ไม่เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

กย ก็<strong>จ</strong>ะไม่ฉุดเอา<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไปหาสัมผัส<strong>ท</strong>ี่ยั่<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>,<br />

สัมผัส<strong>ท</strong>ี่ไม่ยั่<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><br />

ก็<br />

ไม่เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ธ</strong>อรู้สึกอึดอัดขยะแขยง;<br />

และใ<strong>จ</strong> ก็<strong>จ</strong>ะไม่ฉุดเอา<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไปหา<strong>ธ</strong>รรมารมณ์<strong>ท</strong>ี ่ถูกใ<strong>จ</strong>, <strong>ธ</strong>รรมรมณ์<strong>ท</strong>ี ่ไม่ถูกใ<strong>จ</strong> ก็<br />

ไม่เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่เ<strong>ธ</strong>อรู ้สึกอึดอัดขยะแขยง; ข้อ<strong>น</strong>ี ้ก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! คำา<strong>ว</strong>่า “เสเขื ่อ<strong>น</strong> หรือ เสหลัก”<br />

<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong>คำาเรียกแ<strong>ท</strong><strong>น</strong>ชื่อแห่ง<br />

กยคตสติ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เพราะฉะ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ใ<strong>น</strong>เรื่อง<strong>น</strong>ี้<br />

พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<br />

<strong>ท</strong>ั้งหลายพึงสำาเห<strong>น</strong>ียกใ<strong>จ</strong>ไ<strong>ว</strong>้<strong>ว</strong>่า<br />

27

28 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

“กยคตสติของเร<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เร<br />

อบรม กระ<strong>ท</strong>ำใหมก กระ<strong>ท</strong>ำใหเป็<strong>น</strong>ย<strong>น</strong>เครื่อง<strong>น</strong>ำไป<br />

กระ<strong>ท</strong>ำใหเป็<strong>น</strong>ของ<strong>ท</strong>ี่อศัยได<br />

เพียรตั้งไ<strong>ว</strong>เ<strong>น</strong>ืองๆ<br />

เพียร<br />

เสริมสรงโดยรอบคอบ เพียรปรรภสม่ำเสมอด<strong>ว</strong>ยดี”<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย พึงสำาเห<strong>น</strong>ียกใ<strong>จ</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />

ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี้แล.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๒๔๖,๒๔๘-๒๔๙/๓๔๘,๓๕๐.

๘<br />

กระดองของบรรพชิต<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรื ่องเคยมีมาแต่ก่อ<strong>น</strong> : เต่าตั<strong>ว</strong>ห<strong>น</strong>ึ ่ง<br />

เ<strong>ท</strong>ี ่ย<strong>ว</strong>หากิ<strong>น</strong>ตามริมลำา<strong>ธ</strong>ารใ<strong>น</strong>ตอ<strong>น</strong>เย็<strong>น</strong>, สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ ้ง<strong>จ</strong>อกตั<strong>ว</strong>ห<strong>น</strong>ึ ่ง<br />

ก็เ<strong>ท</strong>ี ่ย<strong>ว</strong>หากิ<strong>น</strong>ตามริมลำา<strong>ธ</strong>ารใ<strong>น</strong>ตอ<strong>น</strong>เย็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong> เต่าตั<strong>ว</strong><strong>น</strong>ี ้<br />

ได้เห็<strong>น</strong>สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ ้ง<strong>จ</strong>อกซึ ่งเ<strong>ท</strong>ี ่ย<strong>ว</strong>หากิ<strong>น</strong> (เดิ<strong>น</strong>เข้ามา) แต่ไกล, ครั ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

<strong>จ</strong>ึงหดอ<strong>ว</strong>ัย<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

มีศีรษะเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

๕ เข้าใ<strong>น</strong>กระดองของ<br />

ต<strong>น</strong>เสีย เป็<strong>น</strong>ผู้ข<strong>ว</strong><strong>น</strong>ข<strong>ว</strong>าย<strong>น</strong>้อย<strong>น</strong>ิ่งอยู่<br />

แม้สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ้ง<strong>จ</strong>อก<br />

ก็ได้เห็<strong>น</strong>เต่าตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี ่เ<strong>ท</strong>ี ่ย<strong>ว</strong>หากิ<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>แต่ไกลเหมือ<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>, ครั ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

<strong>จ</strong>ึงเดิ<strong>น</strong>ตรงเข้าไป<strong>ท</strong>ี่เต่า<br />

คอยช่องอยู่<strong>ว</strong>่า<br />

“เมื่อไรห<strong>น</strong>อเต่า<strong>จ</strong>ัก<br />

โผล่อ<strong>ว</strong>ัย<strong>ว</strong>ะส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ใดส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่งออกใ<strong>น</strong>บรรดาอ<strong>ว</strong>ัย<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

มีศีรษะเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

๕ แล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักกัดอ<strong>ว</strong>ัย<strong>ว</strong>ะส่<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

คร่าเอาออกมา<br />

กิ<strong>น</strong>เสีย” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ตลอดเ<strong>ว</strong>ล<strong>ท</strong>ี่เต่ไม่โผล่<br />

อ<strong>ว</strong>ัย<strong>ว</strong>ะออกม สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ ้ง<strong>จ</strong>อกก็ไม่ไดโอกสตองหลีกไปเอง;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ฉั<strong>น</strong>ใดก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

: มารผู้ใ<strong>จ</strong>บาป<br />

ก็คอยช่องต่อพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

ติดต่อไม่ขาดระยะอยู่<br />

เหมือ<strong>น</strong>กั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า “ถ้าอย่างไร เราคงได้ช่อง ไม่<strong>ท</strong>างตาก็<strong>ท</strong>างหู<br />

หรือ<strong>ท</strong>าง<strong>จ</strong>มูก หรือ<strong>ท</strong>างลิ้<strong>น</strong><br />

หรือ<strong>ท</strong>างกาย หรือ<strong>ท</strong>างใ<strong>จ</strong>”, ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

29

30 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เพราะฉะ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ใ<strong>น</strong>เรื่อง<strong>น</strong>ี้<br />

พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<br />

<strong>ท</strong>ั ้งหลย <strong>จ</strong>งเป็<strong>น</strong>ผู คุ มครอง<strong>ท</strong><strong>ว</strong>รใ<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>ท</strong>ั ้งหลยอยู ่เถิด;<br />

ได้เห็<strong>น</strong>รูปด้<strong>ว</strong>ยตา, ได้ฟังเสียงด้<strong>ว</strong>ยหู, ได้ดมกลิ ่<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>มูก,<br />

ได้ลิ้มรสด้<strong>ว</strong>ยลิ้<strong>น</strong>,<br />

ได้สัมผัสโผฏฐัพพะด้<strong>ว</strong>ยกาย, หรือได้รู้<br />

<strong>ธ</strong>รรมารมณ์ด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>งอย่าได้ถือเอาโดยลักษณะ<strong>ท</strong>ี่<br />

เป็<strong>น</strong>การร<strong>ว</strong>บถือ<strong>ท</strong>ั้งหมด,<br />

อย่าได้ถือเอาโดยลักษณะ<strong>ท</strong>ี่<br />

เป็<strong>น</strong>การแยกถือเป็<strong>น</strong>ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ๆ เลย, สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>บาปอกุศล<br />

คือ<br />

อภิชฌา (โลภอยากได้ของเขา) และโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัส (ค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ใ<strong>จ</strong>)<br />

<strong>จ</strong>ะพึงไหลไปตามบุคคลผู้ไม่สำาร<strong>ว</strong>ม<br />

ตา หู <strong>จ</strong>มูก ลิ้<strong>น</strong><br />

กาย ใ<strong>จ</strong><br />

เพราะการไม่สำาร<strong>ว</strong>มอิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์เหล่าใดเป็<strong>น</strong>เหตุ, พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<br />

<strong>จ</strong>งปฏิบัติเพื่อการปิดกั้<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้,<br />

พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

<strong>จ</strong>งรักษาและถึงค<strong>ว</strong>ามสำาร<strong>ว</strong>ม ตา หู <strong>จ</strong>มูก ลิ้<strong>น</strong><br />

กาย ใ<strong>จ</strong> เถิด.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ใ<strong>น</strong>กาลใด พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ผู้คุ้มครอง<strong>ท</strong><strong>ว</strong>ารใ<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>ท</strong>ั้งหลายอยู่;<br />

ใ<strong>น</strong>กาล<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

มารผู้ใ<strong>จ</strong>บาป<br />

<strong>จ</strong>ักไม่ได้ช่องแม้<strong>จ</strong>ากพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

และ<br />

<strong>จ</strong>ักต้องหลีกไปเอง, เหมือ<strong>น</strong>สุ<strong>น</strong>ัข<strong>จ</strong>ิ้ง<strong>จ</strong>อกไม่ได้ช่อง<strong>จ</strong>ากเต่า<br />

ก็หลีกไปเอง ฉะ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

“เต่าหดอ<strong>ว</strong>ัย<strong>ว</strong>ะไ<strong>ว</strong>้ใ<strong>น</strong>กระดอง ฉั<strong>น</strong>ใด,<br />

ภิกษุ พึงตั้งมโ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิตก<br />

(ค<strong>ว</strong>ามตริตรึก<strong>ท</strong>างใ<strong>จ</strong>)<br />

ไ<strong>ว</strong>้ใ<strong>น</strong>กระดอง ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ี่ตัณหาและ<strong>ท</strong>ิฏฐิไม่อิงอาศัยได้,<br />

ไม่เบียดเบีย<strong>น</strong>ผู้อื่<strong>น</strong>,<br />

ไม่กล่า<strong>ว</strong>ร้ายต่อใคร<strong>ท</strong>ั้งหมด,<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้ดับส<strong>น</strong>ิ<strong>ท</strong>แล้<strong>ว</strong>”<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้แล.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๒๒๒-๒๒๓/๓๒๐-๓๒๑.<br />

31

32 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๙<br />

ตั้ง<strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong>กยคตสติ<br />

เสมือ<strong>น</strong>บุรุษผูถือหมอ<strong>น</strong>้ำมั<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>หมู่มหาช<strong>น</strong><br />

ได้<strong>ท</strong>ราบข่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า มี<strong>น</strong>างงามใ<strong>น</strong>ช<strong>น</strong>บ<strong>ท</strong>พึงประชุมกั<strong>น</strong> ก็<strong>น</strong>างงาม<br />

ใ<strong>น</strong>ช<strong>น</strong>บ<strong>ท</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>น</strong>่าดูอย่างยิ่งใ<strong>น</strong>การฟ้อ<strong>น</strong>รำา<br />

<strong>น</strong>่าดูอย่างยิ่ง<br />

ใ<strong>น</strong>การขับร้อง หมู ่มหาช<strong>น</strong>ได้<strong>ท</strong>ราบข่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่า <strong>น</strong>างงามใ<strong>น</strong>ช<strong>น</strong>บ<strong>ท</strong><br />

<strong>จ</strong>ะฟ้อ<strong>น</strong>รำา ขับร้อง พึงประชุมกั<strong>น</strong>ยิ่งขึ้<strong>น</strong>ก<strong>ว</strong>่าประมาณ<br />

ครั ้ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> บุรุษผู ้อยากเป็<strong>น</strong>อยู ่ ไม่อยากตาย ปรารถ<strong>น</strong>า<br />

ค<strong>ว</strong>ามสุข เกลียด<strong>ท</strong>ุกข์ พึงมากล่า<strong>ว</strong>กะหมู ่มหาช<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

อย่าง<strong>น</strong>ี ้<strong>ว</strong>่า<br />

“บุรุษผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พึง<strong>น</strong>ําภาช<strong>น</strong>ะ<strong>น</strong>้ํามั<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เต็มเปี่ยม<strong>น</strong>ี้<br />

ไปใ<strong>น</strong>ระห<strong>ว</strong>่าง<strong>ท</strong>ี ่ประชุมใหญ่กับ<strong>น</strong>างงามใ<strong>น</strong>ช<strong>น</strong>บ<strong>ท</strong> และ<strong>จ</strong>ักมีบุรุษเงื ้อดาบ<br />

ตามบุรุษผู ้<strong>น</strong>ําหม้อ<strong>น</strong>้ ํามั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไปข้างหลังๆ บอก<strong>ว</strong>่า <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>ัก<strong>ท</strong>ํา<strong>น</strong>้ ํามั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>หก<br />

แม้ห<strong>น</strong>่อยห<strong>น</strong>ึ ่งใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่ใด ศีรษะของ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักขาดตกลงไปใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ีเดีย<strong>ว</strong>”.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย<strong>จ</strong>ะสำาคัญค<strong>ว</strong>ามข้อ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อย่างไร ? บุรุษผู้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะไม่ใส่ใ<strong>จ</strong>ภาช<strong>น</strong>ะ<strong>น</strong>้ำามั<strong>น</strong>โ<strong>น</strong>้<strong>น</strong><br />

แล้<strong>ว</strong>พึงประมา<strong>ท</strong>ใ<strong>น</strong>ภาย<strong>น</strong>อกเ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong>หรือ.<br />

“ไม่เป็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรา<strong>ท</strong>ำาอุปมา<strong>น</strong>ี้<br />

เพื่อให้เข้าใ<strong>จ</strong><br />

เ<strong>น</strong>ื้อค<strong>ว</strong>าม<strong>น</strong>ี้ชัดขึ้<strong>น</strong><br />

เ<strong>น</strong>ื้อค<strong>ว</strong>ามใ<strong>น</strong>ข้อ<strong>น</strong>ี้มีอย่าง<strong>น</strong>ี้แล<br />

คำา<strong>ว</strong>่า<br />

“ภช<strong>น</strong>ะ<strong>น</strong>้ ำมั<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เต็มเปี ่ยม” เป็<strong>น</strong>ชื ่อของ “กยคตสติ”.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เพราะเหตุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เรื่อง<strong>น</strong>ี้<br />

เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

พึง<strong>ท</strong>ำาการศึกษาอย่าง<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />

กยคตสติ <strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ของอั<strong>น</strong>เรเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong> กระ<strong>ท</strong>ำ<br />

ใหมกแล<strong>ว</strong> กระ<strong>ท</strong>ำใหเป็<strong>น</strong>ดังย<strong>น</strong> กระ<strong>ท</strong>ำใหเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ตั้ง<br />

กระ<strong>ท</strong>ำไม่หยุด สั่งสมแล<strong>ว</strong><br />

ปรรภดีแล<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

พึง<strong>ท</strong>ำาการศึกษาอย่าง<strong>น</strong>ี้.<br />

33

34 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

ช<strong>น</strong>เหล่าใด ไม่บริโภคกยคตสติ<br />

ช<strong>น</strong>เหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

ย่อมไม่บริโภคอมตะ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

ช<strong>น</strong>เหล่าใด บริโภคกยคตสติ<br />

ช<strong>น</strong>เหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

ย่อมบริโภคอมตะ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

ช<strong>น</strong>เหล่าใด ประม<strong>ท</strong>กยคตสติ<br />

ช<strong>น</strong>เหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

ประม<strong>ท</strong>อมตะ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

ช<strong>น</strong>เหล่าใด ไม่ประม<strong>ท</strong>กยคตสติ<br />

ช<strong>น</strong>เหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

ไม่ประม<strong>ท</strong>อมตะ ดัง<strong>น</strong>ี้<br />

แล.<br />

มหา<strong>ว</strong>าร. สํ ๑๙/๒๒๖-๒๒๗/๗๖๔–๗๖๖.<br />

เอก. อํ. ๒๐/๕๙/๒๓๕,๒๓๙.

อ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติ

36 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑๐<br />

อ<strong>น</strong>ิสงส์สูงสุด<br />

แห่งอ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติ ๒ ประกร<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! อ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติอั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญ<br />

กระ<strong>ท</strong>ำใหมกแล<strong>ว</strong> ย่อมมีผลใหญ่ มีอ<strong>น</strong>ิสงส์ใหญ่<br />

ก็อา<strong>น</strong>าปา<strong>น</strong>สติ อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong>อย่างไร กระ<strong>ท</strong>ำาให้มาก<br />

แล้<strong>ว</strong>อย่างไร <strong>จ</strong>ึงมีผลใหญ่ มีอา<strong>น</strong>ิสงส์ใหญ่ ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ภิกษุไปแล้<strong>ว</strong>สู่ป่า<br />

หรือโค<strong>น</strong>ไม้ หรือเรือ<strong>น</strong><strong>ว</strong>่างก็ตาม <strong>น</strong>ั่งคู้ขาเข้ามาโดยรอบ<br />

ตั้งกายตรง<br />

ดำารงสติเฉพาะห<strong>น</strong>้า เ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>มีสติหายใ<strong>จ</strong>เข้า<br />

มีสติหายใ<strong>จ</strong>ออก :<br />

เมื่อหยใ<strong>จ</strong>เขย<strong>ว</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราหายใ<strong>จ</strong>เข้ายา<strong>ว</strong>,<br />

เมื่อหายใ<strong>จ</strong>ออกยา<strong>ว</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราหายใ<strong>จ</strong>ออกยา<strong>ว</strong>;<br />

เมื่อหยใ<strong>จ</strong>เขสั้<strong>น</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราหายใ<strong>จ</strong>เข้าสั้<strong>น</strong>,<br />

เมื่อหายใ<strong>จ</strong>ออกสั้<strong>น</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราหายใ<strong>จ</strong>ออกสั้<strong>น</strong>;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้รู ้พรอม<br />

เฉพะซึ ่งกย<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง (สพฺพกายปฏิสำเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”,<br />

<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้รู ้พร้อมเฉพาะซึ ่งกาย<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำ<br />

กยสังขรใหรำงับ (ปสฺสมฺภยำ กายสงฺขารำ) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”,<br />

<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำากายสังขารให้รำางับ<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รูพรอม<br />

เฉพะซึ่งปีติ<br />

(ปีติปฏิสำเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รู้<br />

พร้อมเฉพาะซึ่งปีติ<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รูพรอม<br />

เฉพะซึ่งสุข<br />

(สุขปฏิสำเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รู้<br />

พร้อมเฉพาะซึ่งสุข<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รูพรอม<br />

เฉพะซึ่ง<strong>จ</strong>ิตตสังขร<br />

(<strong>จ</strong>ิตฺตสงฺขารปฏิสำเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”,<br />

<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รู้พร้อมเฉพาะซึ่ง<strong>จ</strong>ิตตสังขาร<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำ<br />

<strong>จ</strong>ิตตสังขรใหรำงับ (ปสฺสมฺภยำ <strong>จ</strong>ิตฺตสงฺขารำ) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”,<br />

<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำา<strong>จ</strong>ิตตสังขารให้รำางับ<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

37

38 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รูพรอม<br />

เฉพะซึ่ง<strong>จ</strong>ิต<br />

(<strong>จ</strong>ิตฺตปฏิสำเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong>ี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รู้<br />

พร้อมเฉพาะซึ่ง<strong>จ</strong>ิต<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำ<strong>จ</strong>ิต<br />

ใหปรโม<strong>ท</strong>ย์ยิ่ง<br />

(อภิปฺปโม<strong>ท</strong>ยำ <strong>จ</strong>ิตฺตำ) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า<br />

“เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำา<strong>จ</strong>ิตให้ปราโม<strong>ท</strong>ย์ยิ่ง<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำ<strong>จ</strong>ิต<br />

ใหตั้งมั่<strong>น</strong><br />

(สมา<strong>ท</strong>หำ <strong>จ</strong>ิตฺตำ) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำา<strong>จ</strong>ิต<br />

ให้ตั้งมั่<strong>น</strong><br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำ<strong>จ</strong>ิต<br />

ใหปล่อยอยู่<br />

(<strong>ว</strong>ิโม<strong>จ</strong>ยำ <strong>จ</strong>ิตฺตำ) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำา<br />

<strong>จ</strong>ิตให้ปล่อยอยู่<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>ซึ ่ง<br />

ค<strong>ว</strong>มไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงอยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ (อ<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>ฺ<strong>จ</strong>า<strong>น</strong>ุปสฺสี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า<br />

“เราเป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>ซึ ่งค<strong>ว</strong>ามไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงอยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เรเป็<strong>น</strong>ผู เห็<strong>น</strong>ซึ ่ง<br />

ค<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>งคลยอยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ (<strong>ว</strong>ิราคา<strong>น</strong>ุปสฺสี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า<br />

“เราเป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>ซึ ่งค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>างคลายอยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา หายใ<strong>จ</strong>ออก”;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>ซึ ่ง<br />

ค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลืออยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ (<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong>า<strong>น</strong>ุปสฺสี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า<br />

“เราเป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>ซึ ่งค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลืออยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

ค<strong>ว</strong>มสลัดคื<strong>น</strong>อยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ (ปฏิ<strong>น</strong>ิสฺสคฺคา<strong>น</strong>ุปสฺสี) หายใ<strong>จ</strong>เข้า”,<br />

<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>ซึ ่งค<strong>ว</strong>ามสลัดคื<strong>น</strong>อยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! อ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติ อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong><br />

กระ<strong>ท</strong>ำใหมกแล<strong>ว</strong> อย่ง<strong>น</strong>ี ้แล ย่อมมีผลใหญ่ มีอ<strong>น</strong>ิสงส์ใหญ่.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เมื ่ออา<strong>น</strong>าปา<strong>น</strong>สติ อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญ<br />

<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong>อยู่อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

ผลอา<strong>น</strong>ิสงส์อย่างใดอย่างห<strong>น</strong>ึ่ง<br />

ใ<strong>น</strong>บรรดาผล ๒ ประการ เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ห<strong>ว</strong>ังได้;<br />

คือ อรหัตตผลใ<strong>น</strong>ป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong><br />

หรือ<strong>ว</strong>่าถ้ายังมีอุปา<strong>ท</strong>ิเหลืออยู่<br />

ก็<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong> อ<strong>น</strong>คมี.<br />

มหา<strong>ว</strong>าร. สํ. ๑๙/๓๙๖-๓๙๗/๑๓๑๑-๑๓๑๓.<br />

39

40 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑๑<br />

เ<strong>จ</strong>ริญอ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติ เป็<strong>น</strong>เหตุให<br />

สติปฏฐ<strong>น</strong> ๔ โพชฌงค์ ๗<br />

<strong>ว</strong>ิชชและ<strong>ว</strong>ิมุตติบริบูรณ์<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>เอก<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>มีอยู่<br />

ซึ่งเมื่อ<br />

บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำใหมกแล<strong>ว</strong> ย่อม<strong>ท</strong>ำ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้ง<br />

๔ ให<br />

บริบูรณ์; ครั ้<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้ง ๔ <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำใหมก<br />

แล<strong>ว</strong> ย่อม<strong>ท</strong>ำ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้ง ๗ ใหบริบูรณ์; ครั ้<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้ง ๗ <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำใหมกแล<strong>ว</strong> ย่อม<strong>ท</strong>ำ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้ง<br />

๒<br />

ใหบริบูรณ์ได.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! อ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติสม<strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong>ี้แล<br />

เป็<strong>น</strong><br />

<strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>เอก ซึ่งเมื่อบุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong><br />

<strong>ท</strong>ำใหมกแล<strong>ว</strong><br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำสติปฏฐ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้ง<br />

๔ ใหบริบูรณ์; สติปฏฐ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้ง<br />

๔<br />

อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำใหมกแล<strong>ว</strong> ย่อม<strong>ท</strong>ำโพชฌงค<strong>ท</strong>ั ้ง ๗<br />

ใหบริบูรณ์; โพชฌงค์<strong>ท</strong>ั้ง<br />

๗ อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำให<br />

มกแล<strong>ว</strong> ย่อม<strong>ท</strong>ำ<strong>ว</strong>ิชชและ<strong>ว</strong>ิมุตติใหบริบูรณ์ได.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

อ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติบริบูรณ์<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำสติปฏฐ<strong>น</strong>ใหบริบูรณ์<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ก็อา<strong>น</strong>าปา<strong>น</strong>สติ อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญ<br />

แล้<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong>อย่างไรเล่า <strong>จ</strong>ึง<strong>ท</strong>ำาสติปัฏฐา<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้ง<br />

๔<br />

ให้บริบูรณ์ได้ ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด ภิกษุ<br />

เมื่อหยใ<strong>จ</strong>เขย<strong>ว</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราหายใ<strong>จ</strong>เข้ายา<strong>ว</strong>,<br />

เมื่อหายใ<strong>จ</strong>ออกยา<strong>ว</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราหายใ<strong>จ</strong>ออกยา<strong>ว</strong>;<br />

เมื่อหยใ<strong>จ</strong>เขสั้<strong>น</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราหายใ<strong>จ</strong>เข้าสั้<strong>น</strong>,<br />

เมื่อหายใ<strong>จ</strong>ออกสั้<strong>น</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราหายใ<strong>จ</strong>ออกสั้<strong>น</strong>;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้รู พรอมเฉพะ<br />

ซึ่งกย<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รู้พร้อมเฉพาะ<br />

ซึ่งกาย<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้<strong>ท</strong>ำกยสังขร<br />

ใหรำงับ หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำากายสังขารให้รำางับ<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

41

42 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong><br />

ผูเห็<strong>น</strong>กยใ<strong>น</strong>กยอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ<br />

มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส<br />

มีสัมปชัญญะ มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรย่อมกล่<strong>ว</strong>ลมหยใ<strong>จ</strong>เขและ<br />

ลมหยใ<strong>จ</strong>ออก <strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong>กยอั<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่งๆ<br />

ใ<strong>น</strong>กย<strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เพราะเหตุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เรื ่อง<strong>น</strong>ี ้ ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

ย่อมชื ่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>กายใ<strong>น</strong>กายอยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา มีค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />

เผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลก<br />

ออกเสียได้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด ภิกษุ<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้รู พรอมเฉพะ<br />

ซึ่งปีติ<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รู้พร้อมเฉพาะซึ่งปีติ<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้รู พรอมเฉพะ<br />

ซึ่งสุข<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รู้พร้อมเฉพาะซึ่งสุข<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รูพรอม<br />

เฉพะซึ่ง<strong>จ</strong>ิตตสังขร<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รู้พร้อม<br />

เฉพาะซึ่ง<strong>จ</strong>ิตตสังขาร<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู <strong>ท</strong>ำ<br />

<strong>จ</strong>ิตตสังขรใหรำงับ หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำา<br />

<strong>จ</strong>ิตตสังขารให้รำางับ หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู <br />

เห็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ั ้งหลยอยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ มีค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />

เผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลก<br />

ออกเสียได้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เราย่อมกล่า<strong>ว</strong> กร<strong>ท</strong>ำใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>เป็<strong>น</strong><br />

อย่งดีต่อลมหยใ<strong>จ</strong>เข และลมหยใ<strong>จ</strong>ออก <strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong><br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>อั<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่งๆ<br />

ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เพราะเหตุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เรื ่อง<strong>น</strong>ี ้ ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

ย่อมชื่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ั้งหลายอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและ<br />

โ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้.<br />

43

44 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด ภิกษุ<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้รูพรอม<br />

เฉพะซึ ่ง<strong>จ</strong>ิต หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้รู ้พร้อมเฉพาะซึ ่ง<strong>จ</strong>ิต<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำ<strong>จ</strong>ิตให<br />

ปรโม<strong>ท</strong>ย์ยิ ่ง หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้<strong>ท</strong>ำา<strong>จ</strong>ิตให้ปราโม<strong>ท</strong>ย์ยิ ่ง<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำ<strong>จ</strong>ิตให<br />

ตั ้งมั ่<strong>น</strong> หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู ้<strong>ท</strong>ำา<strong>จ</strong>ิตให้ตั ้งมั ่<strong>น</strong> หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำ<strong>จ</strong>ิตให<br />

ปล่อยอยู่<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำา<strong>จ</strong>ิตให้ปล่อยอยู่<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ชื ่อ<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>ผู เห็<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตอยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส มีสัมปชัญญะ<br />

มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรไม่กล่<strong>ว</strong>อ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติ <strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong><br />

สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่มีไดแก่บุคคลผู มีสติอั<strong>น</strong>ลืมหลงแล<strong>ว</strong> ไม่มีสัมปชัญญะ.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เพราะเหตุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เรื ่อง<strong>น</strong>ี ้ ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

ย่อมชื่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

มีค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />

เผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัส<br />

ใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด ภิกษุ<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

ค<strong>ว</strong>มไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยงอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong><br />

ผู้เห็<strong>น</strong>ซึ่งค<strong>ว</strong>ามไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยงอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เรเป็<strong>น</strong>ผูเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

ค<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>งคลยอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong><br />

ผู้เห็<strong>น</strong>ซึ่งค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>างคลายอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

ค<strong>ว</strong>มดับไม่เหลืออยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong><br />

ผู้เห็<strong>น</strong>ซึ่งค<strong>ว</strong>ามดับไม่เหลืออยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำาการฝึกหัดศึกษา<strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

ค<strong>ว</strong>มสลัดคื<strong>น</strong>อยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ<br />

หายใ<strong>จ</strong>เข้า”, <strong>ว</strong>่า “เราเป็<strong>น</strong><br />

ผู้เห็<strong>น</strong>ซึ่งค<strong>ว</strong>ามสลัดคื<strong>น</strong>อยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

หายใ<strong>จ</strong>ออก”;<br />

45

46 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู<br />

เห็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลยอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำ<br />

มีค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />

เผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัส<br />

ใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong>ผู เขไปเพ่งเฉพะ<br />

เป็<strong>น</strong>อย่งดีแล<strong>ว</strong> เพระเ<strong>ธ</strong>อเห็<strong>น</strong>กรละอภิชฌและ<br />

โ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัส<strong>ท</strong>ั้งหลยของเ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ด<strong>ว</strong>ยปญญ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! เพราะเหตุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เรื ่อง<strong>น</strong>ี ้ ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

ย่อมชื่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลายอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและ<br />

โ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! อ<strong>น</strong>ป<strong>น</strong>สติ อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล<strong>ว</strong><br />

<strong>ท</strong>ำใหมกแล<strong>ว</strong> อย่ง<strong>น</strong>ี้แล<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำสติปฏฐ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้ง<br />

๔<br />

ใหบริบูรณ์ได.

สติปฏฐ<strong>น</strong>บริบูรณ์<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำโพชฌงค์ใหบริบูรณ์<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ก็สติปัฏฐา<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้ง<br />

๔ อั<strong>น</strong>บุคคล<br />

เ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong>อย่างไรเล่า <strong>จ</strong>ึง<strong>ท</strong>ำาโพชฌงค์<strong>ท</strong>ั้ง<br />

๗<br />

ให้บริบูรณ์ได้ ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด ภิกษุเป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>กยใ<strong>น</strong>กย<br />

อยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำาก็ดี;<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

อยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำาก็ดี;<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำาก็ดี;<br />

เป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลยอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำาก็ดี; มี<br />

ค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ <strong>น</strong>ำาอภิชฌาและ<br />

โ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้; สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>สติ<strong>ท</strong>ี ่ภิกษุเขไปตั ้งไ<strong>ว</strong>แล<strong>ว</strong><br />

ก็เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมชติไม่ลืมหลง.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด สติของภิกษุผู้เข้าไปตั้ง<br />

ไ<strong>ว</strong>้แล้<strong>ว</strong> เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมชาติไม่ลืมหลง, สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

สติสัมโพชฌงค์<br />

ก็เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปรารภแล้<strong>ว</strong>;<br />

สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญสติสัมโพชฌงค์; สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>สติสัมโพชฌงค์ของ<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ชื่อ<strong>ว</strong>่าถึงค<strong>ว</strong>ามเต็มรอบแห่งการเ<strong>จ</strong>ริญ;<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

47

48 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

เมื ่อเป็<strong>น</strong>ผู มีสติเช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อยู ่ ชื ่อ<strong>ว</strong>่ย่อม<strong>ท</strong>ำกรเลือก ย่อม<strong>ท</strong>ำ<br />

กรเฟ้<strong>น</strong> ย่อม<strong>ท</strong>ำกรใคร่คร<strong>ว</strong>ญ ซึ่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ด<strong>ว</strong>ยปญญ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด ภิกษุเป็<strong>น</strong>ผู ้มีสติเช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อยู ่<br />

<strong>ท</strong>ำาการเลือกเฟ้<strong>น</strong> ใคร่คร<strong>ว</strong>ญ<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อยู ่ด้<strong>ว</strong>ยปัญญา, สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

<strong>ธ</strong>ัมม<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>ยสัมโพชฌงค์ ก็เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปรารภแล้<strong>ว</strong>,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ภิกษุชื ่อ<strong>ว</strong>่าย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ<strong>ธ</strong>ัมม<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>ยสัมโพชฌงค์, สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

<strong>ธ</strong>ัมม<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>ยสัมโพชฌงค์ของภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าถึงค<strong>ว</strong>ามเต็มรอบแห่ง<br />

การเ<strong>จ</strong>ริญ. ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เมื ่อเลือกเฟ้<strong>น</strong> ใคร่คร<strong>ว</strong>ญอยู ่ซึ ่ง<strong>ธ</strong>รรม<br />

<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ด<strong>ว</strong>ยปญญ ค<strong>ว</strong>มเพียรอั<strong>น</strong>ไม่ย่อหย่อ<strong>น</strong> ชื่อ<strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong><br />

<strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปรรภแล<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด ค<strong>ว</strong>ามเพียรไม่ย่อหย่อ<strong>น</strong><br />

อั<strong>น</strong>ภิกษุผู้เลือกเฟ้<strong>น</strong><br />

ใคร่คร<strong>ว</strong>ญใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ยปัญญา,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>ว</strong>ิริยสัมโพชฌงค์ ก็เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปรารภแล้<strong>ว</strong>,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ<strong>ว</strong>ิริยสัมโพชฌงค์,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>ว</strong>ิริยสัมโพชฌงค์ของภิกษุชื ่อ<strong>ว</strong>่าถึงค<strong>ว</strong>ามเต็มรอบแห่งการเ<strong>จ</strong>ริญ.<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เมื ่อมีค<strong>ว</strong>มเพียรอั<strong>น</strong>ปรรภแล<strong>ว</strong> ปีติอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>น</strong>ิรมิส<br />

ก็เกิดขึ ้<strong>น</strong>.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! สมัยใด ปีติอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>น</strong>ิรามิส เกิดขึ ้<strong>น</strong><br />

แก่ภิกษุผู ้มีค<strong>ว</strong>ามเพียรอั<strong>น</strong>ปรารภแล้<strong>ว</strong>, สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ปีติสัมโพชฌงค์<br />

ก็เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปรารภแล้<strong>ว</strong>,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าย่อม<br />

เ<strong>จ</strong>ริญปีติสัมโพชฌงค์, สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปีติสัมโพชฌงค์ของภิกษุ<br />

ชื่อ<strong>ว</strong>่าถึงค<strong>ว</strong>ามเต็มรอบแห่งการเ<strong>จ</strong>ริญ.<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เมื่อมีใ<strong>จ</strong><br />

ประกอบด<strong>ว</strong>ยปีติ แมกยก็รำงับ แม<strong>จ</strong>ิตก็รำงับ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! สมัยใด <strong>ท</strong>ั้งกายและ<strong>ท</strong>ั้ง<strong>จ</strong>ิต<br />

ของภิกษุผู้มีใ<strong>จ</strong>ประกอบด้<strong>ว</strong>ยปีติ<br />

ย่อมรำางับ, สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ปสสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิสัมโพชฌงค์ ก็เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปรารภแล้<strong>ว</strong>,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ภิกษุชื ่อ<strong>ว</strong>่าย่อมเ<strong>จ</strong>ริญปัสสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิสัมโพชฌงค์, สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

ปัสสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิสัมโพชฌงค์ของภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าถึงค<strong>ว</strong>ามเต็มรอบแห่ง<br />

การเ<strong>จ</strong>ริญ. ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เมื ่อมีกยอั<strong>น</strong>รำงับแล<strong>ว</strong> มีค<strong>ว</strong>มสุขอยู ่<br />

<strong>จ</strong>ิตย่อมตั ้งมั ่<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! สมัยใด <strong>จ</strong>ิตของภิกษุผู ้มีกาย<br />

อั<strong>น</strong>รำางับแล้<strong>ว</strong>มีค<strong>ว</strong>ามสุขอยู่<br />

ย่อมตั้งมั่<strong>น</strong>,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

สม<strong>ธ</strong>ิ-<br />

สัมโพชฌงค์ ก็เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปรารภแล้<strong>ว</strong>,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าย่อมเ<strong>จ</strong>ริญสมา<strong>ธ</strong>ิสัมโพชฌงค์,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>สมา<strong>ธ</strong>ิ-<br />

สัมโพชฌงค์ของภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าถึงค<strong>ว</strong>ามเต็มรอบแห่งการเ<strong>จ</strong>ริญ.<br />

49

50 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ย่อมเป็<strong>น</strong>ผู เขไปเพ่งเฉพะซึ ่ง<strong>จ</strong>ิตอั<strong>น</strong>ตั ้งมั ่<strong>น</strong>แล<strong>ว</strong><br />

อย่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>อย่งดี.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สมัยใด ภิกษุเป็<strong>น</strong>ผู้เข้าไปเพ่ง<br />

เฉพาะซึ่ง<strong>จ</strong>ิตอั<strong>น</strong>ตั้งมั่<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>อย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อย่างดี, สมัย<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

อุเบกขสัมโพชฌงค์ ก็เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ปรารภแล้<strong>ว</strong>,<br />

สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ภิกษุชื ่อ<strong>ว</strong>่าย่อมเ<strong>จ</strong>ริญอุเบกขาสัมโพชฌงค์, สมัย<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

อุเบกขาสัมโพชฌงค์ของภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าถึงค<strong>ว</strong>ามเต็มรอบแห่ง<br />

การเ<strong>จ</strong>ริญ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! สติปัฏฐา<strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้ง<br />

๔ อั<strong>น</strong>บุคคล<br />

เ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong> อย่าง<strong>น</strong>ี ้แล ย่อม<strong>ท</strong>ำาโพชฌงค์<strong>ท</strong>ั ้ง ๗<br />

ให้บริบูรณ์ได้.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

โพชฌงค์บริบูรณ์<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำ<strong>ว</strong>ิชชและ<strong>ว</strong>ิมุตติใหบริบูรณ์<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! โพชฌงค์<strong>ท</strong>ั ้ง ๗ อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong><br />

<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong>อย่างไรเล่า <strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะ<strong>ท</strong>ำา<strong>ว</strong>ิชชาและ<strong>ว</strong>ิมุตติให้<br />

บริบูรณ์ได้ ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ สติสัมโพชฌงค์ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก<br />

อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิราคะ (ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>างคลาย) อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong> (ค<strong>ว</strong>ามดับ)<br />

อั<strong>น</strong><strong>น</strong>้อมไปเพื่อโ<strong>ว</strong>สสัคคะ<br />

(ค<strong>ว</strong>ามสละ, ค<strong>ว</strong>ามปล่อย);<br />

ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ <strong>ธ</strong>ัมม<strong>ว</strong>ิ<strong>จ</strong>ยสัมโพชฌงค์ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก<br />

อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิราคะ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong> อั<strong>น</strong><strong>น</strong>้อมไปเพื่อโ<strong>ว</strong>สสัคคะ;<br />

ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ <strong>ว</strong>ิริยสัมโพชฌงค์ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก<br />

อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิราคะ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong> อั<strong>น</strong><strong>น</strong>้อมไปเพื่อโ<strong>ว</strong>สสัคคะ;<br />

ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ ปีติสัมโพชฌงค์ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก<br />

อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิราคะ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong> อั<strong>น</strong><strong>น</strong>้อมไปเพื่อโ<strong>ว</strong>สสัคคะ;<br />

51

52 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ ปสสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิสัมโพชฌงค์ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก<br />

อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิราคะ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong> อั<strong>น</strong><strong>น</strong>้อมไปเพื่อโ<strong>ว</strong>สสัคคะ;<br />

ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ สม<strong>ธ</strong>ิสัมโพชฌงค์ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก<br />

อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิราคะ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong> อั<strong>น</strong><strong>น</strong>้อมไปเพื่อโ<strong>ว</strong>สสัคคะ;<br />

ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญ อุเบกขสัมโพชฌงค์ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิเ<strong>ว</strong>ก<br />

อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>ว</strong>ิราคะ อั<strong>น</strong>อาศัย<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong> อั<strong>น</strong><strong>น</strong>้อมไปเพื่อโ<strong>ว</strong>สสัคคะ;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! โพชฌงค์<strong>ท</strong>ั ้ง ๗ อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong><br />

<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong> อย่าง<strong>น</strong>ี้แล<br />

ย่อม<strong>ท</strong>ำา<strong>ว</strong>ิชชาและ<strong>ว</strong>ิมุตติให้<br />

บริบูรณ์ได้, ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

มหา<strong>ว</strong>าร. สํ. ๑๙/๔๒๔/๑๔๐๒-๑๔๐๓.<br />

(หมายเหตุผู ้ร<strong>ว</strong>บร<strong>ว</strong>ม : พระสูตร<strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>รงตรัสเหมือ<strong>น</strong>กั<strong>น</strong>กับพระสูตรข้างบ<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้<br />

ยังมีอีกคือ ปฐมอา<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>สูตร มหา<strong>ว</strong>าร. สำ. ๑๙/๔๑๗-๔๒๓/๑๓๘๑-๑๓๙๘.<br />

<strong>ท</strong>ุติยอา<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>สูตร มหา<strong>ว</strong>าร. สำ. ๑๙/๔๒๓-๔๒๔/๑๓๙๙-๑๔๐๑. <strong>ท</strong>ุติยภิกขุสูตร<br />

มหา<strong>ว</strong>าร. สำ. ๑๙/๔๒๕/๑๔๐๔-๑๔๐๕.).

ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี<br />

่สบยแก่กรบรรลุ<br />

“<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong>”

54 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑๒<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบย<br />

แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๑)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรา<strong>จ</strong>ักแสดง ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

สบยแก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> แก่พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ. พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งฟัง<br />

<strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้ดี เรา<strong>จ</strong>ักกล่า<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบายแก่การ<br />

บรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักษุ <strong>ว</strong>่ ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

รูป<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

<strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ <strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส <strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุข เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ หรือ<br />

เป็<strong>น</strong>อ<strong>ท</strong>ุกขมสุข (ไม่<strong>ท</strong>ุกข์ไม่สุข) <strong>ท</strong>ี่เกิดขึ้<strong>น</strong>เพระ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส<br />

เป็<strong>น</strong>ป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>ว</strong>่ ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง โสตะ (หู) ฆ<strong>น</strong>ะ (<strong>จ</strong>มูก) ชิ<strong>ว</strong>ห (ลิ้<strong>น</strong>)<br />

กยะ (กย) และม<strong>น</strong>ะ (ใ<strong>จ</strong>) ก็ได้ตรัสต่อไปด้<strong>ว</strong>ยข้อค<strong>ว</strong>ามอย่าง<br />

เดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong> <strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร ต่างกั<strong>น</strong>แต่ชื่อเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>).<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>น</strong>ี้แล<br />

คือปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบย<br />

แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๑๖๗/๒๓๒.<br />

55

56 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑๓<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบย<br />

แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๒)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรา<strong>จ</strong>ักแสดง ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

สบยแก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> แก่พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ. พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งฟัง<br />

<strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้ดี เรา<strong>จ</strong>ักกล่า<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบายแก่การ<br />

บรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักษุ <strong>ว</strong>่ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

รูป<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ <strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส <strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุข เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ หรือ<br />

เป็<strong>น</strong>อ<strong>ท</strong>ุกขมสุข (ไม่<strong>ท</strong>ุกข์ไม่สุข) <strong>ท</strong>ี่เกิดขึ้<strong>น</strong>เพระ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส<br />

เป็<strong>น</strong>ป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>ว</strong>่ เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง โสตะ (หู) ฆ<strong>น</strong>ะ (<strong>จ</strong>มูก) ชิ<strong>ว</strong>ห (ลิ้<strong>น</strong>)<br />

กยะ (กย) และม<strong>น</strong>ะ (ใ<strong>จ</strong>) ก็ได้ตรัสต่อไปด้<strong>ว</strong>ยข้อค<strong>ว</strong>ามอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร ต่างกั<strong>น</strong>แต่ชื่อเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>).<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>น</strong>ี้แล<br />

คือปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบย<br />

แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๑๖๘/๒๓๓.<br />

57

58 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑๔<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบย<br />

แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๓)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรา<strong>จ</strong>ักแสดง ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

สบยแก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> แก่พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ. พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งฟัง<br />

<strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้ดี เรา<strong>จ</strong>ักกล่า<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบายแก่การ<br />

บรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักษุ <strong>ว</strong>่ เป็<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>ัตต;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

รูป<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>ัตตา;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ <strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>ัตตา;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส <strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>ัตตา;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุข เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ หรือ<br />

เป็<strong>น</strong>อ<strong>ท</strong>ุกขมสุข (ไม่<strong>ท</strong>ุกข์ไม่สุข) <strong>ท</strong>ี่เกิดขึ้<strong>น</strong>เพระ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส<br />

เป็<strong>น</strong>ป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย <strong>ว</strong>่ เป็<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>ัตต.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง โสตะ (หู) ฆ<strong>น</strong>ะ (<strong>จ</strong>มูก) ชิ<strong>ว</strong>ห (ลิ้<strong>น</strong>)<br />

กยะ (กย) และม<strong>น</strong>ะ (ใ<strong>จ</strong>) ก็ได้ตรัสต่อไปด้<strong>ว</strong>ยข้อค<strong>ว</strong>ามอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร ต่างกั<strong>น</strong>แต่ชื่อเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>).<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>น</strong>ี้แล<br />

คือปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบย<br />

แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๑๖๘/๒๓๔.<br />

59

60 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑๕<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบย<br />

แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong><br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๔)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรา<strong>จ</strong>ักแสดง ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

สบยแก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> แก่พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ. พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งฟัง<br />

<strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ให้ดี เรา<strong>จ</strong>ักกล่า<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบายแก่การ<br />

บรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>ะสำาคัญค<strong>ว</strong>ามข้อ<strong>น</strong>ี้<br />

<strong>ว</strong>่าอย่างไร : <strong>จ</strong>ักษุเ<strong>ท</strong>ี่ยงหรือไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

?<br />

“ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />

สิ่งใดไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง,<br />

สิ่ง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์หรือสุขเล่า<br />

?<br />

“เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />

สิ ่งใดไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ มีค<strong>ว</strong>มแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong>ไปเป็<strong>น</strong><br />

<strong>ธ</strong>รรมด, ค<strong>ว</strong>รหรือห<strong>น</strong>อ<strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะตมเห็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><strong>ว</strong>่ “<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>ของเร<br />

(เอตำ มม), <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เร (เอโสหมสฺมิ), <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>อัตตของเร<br />

(เอโส เม อตฺต)” ดัง<strong>น</strong>ี ้ ?

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

“ไม่ค<strong>ว</strong>รตามเห็<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />

(ต่อไป ได้ตรัสถามและภิกษุตอบ เกี่ย<strong>ว</strong>กับ<br />

รูป...<strong>จ</strong>ักขุ-<br />

<strong>ว</strong>ิญญณ...<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส...<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสสชเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>, ซึ่งมีข้อค<strong>ว</strong>ามอย่าง<br />

เดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง<strong>จ</strong>ักษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกประการ<br />

ต่างกั<strong>น</strong>แต่ชื่อเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เมื่อตรัสข้อค<strong>ว</strong>ามใ<strong>น</strong>กรณีแห่งอายต<strong>น</strong>ิก<strong>ธ</strong>รรมหม<strong>ว</strong>ด<strong>จ</strong>ักษุ<br />

<strong>จ</strong>บลงดัง<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />

ได้ตรัสข้อค<strong>ว</strong>ามใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง อยต<strong>น</strong>ิก<strong>ธ</strong>รรมหม<strong>ว</strong>ด<br />

โสตะ หม<strong>ว</strong>ดฆ<strong>น</strong>ะ หม<strong>ว</strong>ดชิ<strong>ว</strong>ห หม<strong>ว</strong>ดกยะ และหม<strong>ว</strong>ดม<strong>น</strong>ะ<br />

ต่อไปอีก ซึ่งมีข้อค<strong>ว</strong>าม<strong>ท</strong>ี่ตรัสอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง<br />

อายต<strong>น</strong>ิก<strong>ธ</strong>รรมหม<strong>ว</strong>ด<strong>จ</strong>ักษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกประการ<br />

ต่างกั<strong>น</strong>แต่เพียงชื่อเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ผู้ศึกษาพึงเ<strong>ท</strong>ียบเคียงได้เอง).<br />

อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! อริยสา<strong>ว</strong>กผู ้มีการสดับ เมื ่อเห็<strong>น</strong>อยู ่<br />

ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ยแมใ<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ักษุ;<br />

ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายแม้ใ<strong>น</strong><br />

รูป;<br />

ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายแม้ใ<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ;<br />

ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายแม้ใ<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส;<br />

ย่อมเบื่อห<strong>น</strong>่ายใ<strong>น</strong><br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุข เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์<br />

หรือเป็<strong>น</strong>อ<strong>ท</strong>ุกขมสุข (ไม่<strong>ท</strong>ุกข์ไม่สุข) <strong>ท</strong>ี่เกิดขึ้<strong>น</strong>เพระ<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเป็<strong>น</strong>ป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย;<br />

61

62 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งอยต<strong>น</strong>ิก<strong>ธ</strong>รรมหม<strong>ว</strong>ดโสตะ ฆ<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>ห<br />

กยะ ม<strong>น</strong>ะ ก็ได้ตรัสต่อไปอีก โดย<strong>น</strong>ัยอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับกรณีแห่ง<br />

อายต<strong>น</strong>ิก<strong>ธ</strong>รรมหม<strong>ว</strong>ด<strong>จ</strong>ักษุ<strong>น</strong>ี้);<br />

เมื่อเบื่อห<strong>น</strong>่าย<br />

ย่อม คลยกำห<strong>น</strong>ัด;<br />

เพราะคลายกำาห<strong>น</strong>ัด ย่อม หลุดพ<strong>น</strong>;<br />

เมื ่อหลุดพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> ย่อมมี ญณหยั ่งรู <strong>ว</strong>่าหลุดพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>.<br />

อริยสา<strong>ว</strong>ก<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ย่อม รูชัด<strong>ว</strong>่<br />

“ชติสิ้<strong>น</strong>แล<strong>ว</strong><br />

พรหม<strong>จ</strong>รรย์อยู่<strong>จ</strong>บแล<strong>ว</strong><br />

กิ<strong>จ</strong><strong>ท</strong>ี่ค<strong>ว</strong>ร<strong>ท</strong>ำได<strong>ท</strong>ำสำเร็<strong>จ</strong>แล<strong>ว</strong><br />

กิ<strong>จ</strong>อื ่<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่<strong>จ</strong>ะตอง<strong>ท</strong>ำเพื ่อค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>อย่ง<strong>น</strong>ี ้ มิไดมีอีก”.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>น</strong>ี้แล<br />

คือ ปฏิป<strong>ท</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบย<br />

แก่กรบรรลุ<strong>น</strong>ิพพ<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๑๖๙/๒๓๕.

๑๖<br />

กระ<strong>จ</strong>ยเสีย ซึ่งผัสสะ<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

<strong>ว</strong>ิญญาณย่อมมีขึ้<strong>น</strong><br />

เพราะอาศัย<strong>ธ</strong>รรม ๒ อย่าง.<br />

สองอย่างอะไรเล่า ? สองอย่างคือ :-<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เพราะอาศัยซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักษุ ด้<strong>ว</strong>ย<br />

ซึ่ง<br />

รูป<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

ด้<strong>ว</strong>ย <strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ <strong>จ</strong>ึงเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />

<strong>จ</strong>ักษุเป็<strong>น</strong><br />

สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื ่<strong>น</strong>;<br />

รูป<strong>ท</strong>ั ้งหลายเป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไป<br />

โดยประการอื่<strong>น</strong><br />

: <strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งสอง<br />

(<strong>จ</strong>ักษุ+รูป) อย่าง<strong>น</strong>ี้แล<br />

เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<br />

อาพา<strong>ธ</strong>ด้<strong>ว</strong>ย ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>าม<br />

แปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื่<strong>น</strong>;<br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ<br />

เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดย<br />

ประการอื ่<strong>น</strong>; เหตุอั<strong>น</strong>ใดก็ตาม ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยอั<strong>น</strong>ใดก็ตาม เพื ่อค<strong>ว</strong>าม<br />

เกิดขึ ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญาณ, แม้ เหตุ อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> แม้ ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

63

64 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ก็ล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไป<br />

โดยประการอื ่<strong>น</strong>. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! <strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญาณเกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

เพราะอาศัยปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<strong>ท</strong>ี ่ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงดัง<strong>น</strong>ี ้ <strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ของ<br />

เ<strong>ท</strong>ี ่ยงมาแต่ไห<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ค<strong>ว</strong>มประ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>บพรอม ค<strong>ว</strong>ม<br />

ประชุมพรอม ค<strong>ว</strong>มมพรอมกั<strong>น</strong>แห่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

(<strong>จ</strong>ักษุ+รูป+<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ) ๓ อย่ง เหล่า<strong>น</strong>ี้<br />

อั<strong>น</strong>ใดแล;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้เรเรียก<strong>ว</strong>่<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส. ภิกษุ<br />

<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! แม้ <strong>จ</strong>ักขุสัมผัส ก็เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>าม<br />

แปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื่<strong>น</strong>.<br />

เหตุอั<strong>น</strong>ใดก็ตาม<br />

ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยอั<strong>น</strong>ใดก็ตาม เพื่อค<strong>ว</strong>ามเกิดขึ้<strong>น</strong>แห่ง<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส,<br />

แม้ เหตุ อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> แม้ ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ก็ล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<br />

ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื ่<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! <strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> เพราะอาศัยปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />

<strong>ท</strong>ี ่ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงดัง<strong>น</strong>ี ้ <strong>จ</strong>ักขุสัมผัส<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ของเ<strong>ท</strong>ี ่ยง มาแต่ไห<strong>น</strong>.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! บุคคล<strong>ท</strong>ี่ผัสสะกระ<strong>ท</strong>บแล้<strong>ว</strong>ย่อม<br />

รูสึก<br />

(เ<strong>ว</strong>เ<strong>ท</strong>ติ), ผัสสะกระ<strong>ท</strong>บแล้<strong>ว</strong>ย่อม คิด (เ<strong>จ</strong>เตติ), ผัสสะ<br />

กระ<strong>ท</strong>บแล้<strong>ว</strong>ย่อม <strong>จ</strong>ำไดหมยรู (สญฺชา<strong>น</strong>าติ) : แม้<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลย<br />

(เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า, เ<strong>จ</strong>ต<strong>น</strong>า, สัญญา) อย่ง<strong>น</strong>ี ้เหล่<strong>น</strong>ี ้ ก็ล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่ห<strong>ว</strong>ั ่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong><br />

ด้<strong>ว</strong>ย อาพา<strong>ธ</strong>ด้<strong>ว</strong>ย ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไป<br />

โดยประการอื่<strong>น</strong>;<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งโสต<strong>ว</strong>ิญญาณก็ดี, ฆา<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณก็ดี, ชิ<strong>ว</strong>หา-<br />

<strong>ว</strong>ิญญาณก็ดี, กาย<strong>ว</strong>ิญญาณก็ดี, ก็มี<strong>น</strong>ัยเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เพราะอาศัยซึ่ง<br />

มโ<strong>น</strong>ด้<strong>ว</strong>ย ซึ่ง<br />

<strong>ธ</strong>รรมรมณ์<strong>ท</strong>ั้งหลายด้<strong>ว</strong>ย<br />

มโ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญณ <strong>จ</strong>ึงเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />

มโ<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไป<br />

โดยประการอื่<strong>น</strong>;<br />

<strong>ธ</strong>รรมรมณ์<strong>ท</strong>ั้งหลายเป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื่<strong>น</strong><br />

:<br />

<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งสอง<br />

(มโ<strong>น</strong>+<strong>ธ</strong>รรมรมณ์) อย่าง<strong>น</strong>ี้แล<br />

เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<br />

ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<br />

อาพา<strong>ธ</strong>ด้<strong>ว</strong>ย ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />

มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื ่<strong>น</strong>; มโ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญณเป็<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<br />

ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื ่<strong>น</strong>;<br />

65

66 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

เหตุอั<strong>น</strong>ใดก็ตาม ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยอั<strong>น</strong>ใดก็ตาม เพื่อค<strong>ว</strong>ามเกิดขึ้<strong>น</strong><br />

แห่งมโ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณ, แม้ เหตุ อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

แม้ ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ก็ล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไป<br />

โดยประการอื ่<strong>น</strong>. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! มโ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณเกิดขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

เพราะอาศัยปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยงดัง<strong>น</strong>ี้<br />

มโ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญาณ<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong><br />

ของเ<strong>ท</strong>ี่ยงมาแต่ไห<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ค<strong>ว</strong>มประ<strong>จ</strong><strong>ว</strong>บพรอม ค<strong>ว</strong>ม<br />

ประชุมพรอม ค<strong>ว</strong>มมพรอมกั<strong>น</strong>แห่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

(มโ<strong>น</strong>+<strong>ธ</strong>รรมรมณ์+มโ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิญญณ) ๓ อย่ง เหล่า<strong>น</strong>ี้<br />

อั<strong>น</strong>ใดแล; ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้เรเรียก<strong>ว</strong>่<br />

มโ<strong>น</strong>สัมผัส.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! แม้มโ<strong>น</strong>สัมผัส ก็เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>าม<br />

แปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื ่<strong>น</strong>. เหตุอั<strong>น</strong>ใดก็ตาม<br />

ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยอั<strong>น</strong>ใดก็ตาม เพื ่อค<strong>ว</strong>ามเกิดขึ ้<strong>น</strong>แห่งมโ<strong>น</strong>สัมผัส, แม้ เหตุ<br />

อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

แม้ ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย อั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ก็ล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>าม<br />

แปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื ่<strong>น</strong>. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย !<br />

มโ<strong>น</strong>สัมผัสเกิดขึ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

เพราะอาศัยปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยงดัง<strong>น</strong>ี้<br />

มโ<strong>น</strong>สัมผัส<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ของเ<strong>ท</strong>ี่ยงมาแต่ไห<strong>น</strong>.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! บุคคล<strong>ท</strong>ี่ผัสสะกระ<strong>ท</strong>บแล้<strong>ว</strong>ย่อม<br />

รูสึก<br />

(เ<strong>ว</strong>เ<strong>ท</strong>ติ), ผัสสะกระ<strong>ท</strong>บแล้<strong>ว</strong>ย่อม คิด (เ<strong>จ</strong>เตติ),<br />

ผัสสะกระ<strong>ท</strong>บแล้<strong>ว</strong>ย่อม <strong>จ</strong>ำไดหมยรู<br />

(สญฺชา<strong>น</strong>าติ) : แม้<br />

<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

(เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า, เ<strong>จ</strong>ต<strong>น</strong>า, สัญญา) อย่ง<strong>น</strong>ี้เหล่<strong>น</strong>ี้<br />

ก็ล้<strong>ว</strong><strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ย<br />

อาพา<strong>ธ</strong>ด้<strong>ว</strong>ย ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีค<strong>ว</strong>ามแปรปร<strong>ว</strong><strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเป็<strong>น</strong>ไปโดยประการอื่<strong>น</strong>.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๘๕/๑๒๔-๗.<br />

67

68 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑๗<br />

เ<strong>จ</strong>ริญอริยมรรคมีองค์ ๘ ด<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีลัด<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

เมื่อรู้เมื่อเห็<strong>น</strong>อยู่<br />

ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักษุ ตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง;<br />

เมื่อรู้เมื่อเห็<strong>น</strong>อยู่<br />

ซึ่ง<br />

รูป<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

ตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง;<br />

เมื่อรู้เมื่อเห็<strong>น</strong>อยู่<br />

ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ ตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง;<br />

เมื่อรู้เมื่อเห็<strong>น</strong>อยู่<br />

ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส ตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง;<br />

เมื่อรู้เมื่อเห็<strong>น</strong>อยู่<br />

ซึ่ง<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> อั<strong>น</strong>เกิดขึ้<strong>น</strong>เพราะ<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย สุขก็ตาม <strong>ท</strong>ุกข์ก็ตาม อ<strong>ท</strong>ุกขมสุขก็ตาม,<br />

ตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง;<br />

บุคคล ย่อมไม่กำห<strong>น</strong>ัดยิ<strong>น</strong>ดี ใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักษุ,<br />

ย่อมไม่กำาห<strong>น</strong>ัดยิ<strong>น</strong>ดี ใ<strong>น</strong>รูป<strong>ท</strong>ั้งหลย,<br />

ย่อมไม่กำาห<strong>น</strong>ัดยิ<strong>น</strong>ดี<br />

ใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ, ย่อมไม่กำาห<strong>น</strong>ัดยิ<strong>น</strong>ดี ใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักขุสัมผัส,<br />

ย่อมไม่กำาห<strong>น</strong>ัดยิ<strong>น</strong>ดี ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> อั<strong>น</strong>เกิดขึ้<strong>น</strong>เพราะ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส<br />

เป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย สุขก็ตาม <strong>ท</strong>ุกข์ก็ตาม อ<strong>ท</strong>ุกขมสุขก็ตาม.<br />

เมื่อบุคคล<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไม่กำาห<strong>น</strong>ัดยิ<strong>น</strong>ดีแล้<strong>ว</strong><br />

ไม่ประกอบ<br />

พร้อมแล้<strong>ว</strong> ไม่หลงใหลแล้<strong>ว</strong> มีปกติเห็<strong>น</strong>โ<strong>ท</strong>ษอยู่;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ปญ<strong>จ</strong>ุป<strong>ท</strong><strong>น</strong>ขั<strong>น</strong><strong>ธ</strong>์ ย่อมถึงซึ่งค<strong>ว</strong>ามไม่ก่อขึ้<strong>น</strong>อีกต่อไป<br />

และ ตัณห อั<strong>น</strong>เครื่อง<strong>น</strong>ำามาซึ่งภพใหม่<br />

ประกอบอยู่ด้<strong>ว</strong>ย<br />

ค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัด ด้<strong>ว</strong>ยอำา<strong>น</strong>า<strong>จ</strong>แห่งค<strong>ว</strong>ามเพลิ<strong>น</strong> <strong>ท</strong>ำาให้เพลิ<strong>น</strong><br />

อย่างยิ่งใ<strong>น</strong>อารมณ์<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ<br />

ของบุคคล<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ย่อมละไป.<br />

ค<strong>ว</strong>ามกระ<strong>ว</strong><strong>น</strong>กระ<strong>ว</strong>าย <strong>ท</strong>างกายและ<strong>ท</strong>าง<strong>จ</strong>ิต ก็ละไป;<br />

ค<strong>ว</strong>ามแผดเผา <strong>ท</strong>างกายและ<strong>ท</strong>าง<strong>จ</strong>ิต ก็ละไป; ค<strong>ว</strong>ามเร่าร้อ<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>างกายและ<strong>ท</strong>าง<strong>จ</strong>ิต ก็ละไป; บุคคล<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ย่อมเส<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามสุข<br />

<strong>ท</strong>ั้ง<strong>ท</strong>างกายและ<strong>ท</strong>าง<strong>จ</strong>ิต<br />

<strong>ท</strong>ิฏฐิของผู้รู้ผู้เห็<strong>น</strong>อยู่เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong> สัมม<strong>ท</strong>ิฏฐิ<br />

ค<strong>ว</strong>มดำริของผู้รู้ผู้เห็<strong>น</strong>อยู่เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong> สัมมสังกัปปะ,<br />

ค<strong>ว</strong>มเพียรของผู้รู้ผู้เห็<strong>น</strong>อยู่เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong> สัมม<strong>ว</strong>ยมะ,<br />

สติของผู้รู้ผู้เห็<strong>น</strong>อยู่เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong> สัมมสติ,<br />

สม<strong>ธ</strong>ิของผู้รู้ผู้เห็<strong>น</strong>อยู่เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong> สัมมสม<strong>ธ</strong>ิ.<br />

ส่<strong>ว</strong><strong>น</strong> กยกรรม <strong>ว</strong><strong>จ</strong>ีกรรม และอชี<strong>ว</strong>ะ ของเข<br />

69

70 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์มแล<strong>ว</strong>แต่เดิม; (ดัง<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า สัมมากัมมั<strong>น</strong>ตะ<br />

สัมมา<strong>ว</strong>า<strong>จ</strong>า สัมมาอาชี<strong>ว</strong>ะ มีอยู่แล้<strong>ว</strong>อย่างเต็ม<strong>ท</strong>ี่<br />

ใ<strong>น</strong>บุคคล<br />

ผู้รู้อยู่ผู้เห็<strong>น</strong>อยู่เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>).<br />

ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า<br />

อริยอัฏฐังคิกมรรค (อริยมรรคมีองค์ ๘) แห่ง<br />

บุคคลผูรูผูอยู่เห็<strong>น</strong>อยู่เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ย่อมถึงซึ่งค<strong>ว</strong>มบริบูรณ์<br />

แห่งภ<strong>ว</strong><strong>น</strong> ด<strong>ว</strong>ยอกรอย่ง<strong>น</strong>ี้.<br />

เมื่อเข<strong>ท</strong>ำอริยอัฏฐังคิกมรรคใหเ<strong>จ</strong>ริญอยู่<br />

อย่ง<strong>น</strong>ี้<br />

สติปฏฐ<strong>น</strong>สี่<br />

... สัมมัปป<strong>ธ</strong><strong>น</strong>สี่<br />

... อิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิบ<strong>ท</strong>สี่<br />

...<br />

อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ห ... พละห ... โพชฌงค์เ<strong>จ</strong>็ด ... ย่อมถึงค<strong>ว</strong>ม<br />

งอกงมบริบูรณ์ไดแ<strong>ท</strong>. <strong>ธ</strong>รรมสองอย่งของเขคือ<br />

สมถะและ<strong>ว</strong>ิปสส<strong>น</strong> ชื่อ<strong>ว</strong>่เขคู่กั<strong>น</strong>ไดอย่งแ<strong>น</strong>่<strong>น</strong>แฟ้<strong>น</strong>...<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง โสตะ (หู) ฆา<strong>น</strong>ะ (<strong>จ</strong>มูก) ชิ<strong>ว</strong>หา (ลิ้<strong>น</strong>)<br />

กายะ (กาย) และม<strong>น</strong>ะ (ใ<strong>จ</strong>) ก็ได้ตรัสต่อไปด้<strong>ว</strong>ยข้อค<strong>ว</strong>ามอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />

อุปริ. ม. ๑๔/๕๒๒–๕๒๕/๘๒๘–๘๓๐.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

๑๘<br />

เมื่อไม่มีม<br />

ไม่มีไป<br />

ย่อมไม่มีเกิด และไม่มีดับ<br />

พระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้า<br />

ได้<strong>ท</strong>รงชักช<strong>ว</strong><strong>น</strong>ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ธ</strong>ัมมิกถาอั<strong>น</strong>เ<strong>น</strong>ื่องเฉพาะด้<strong>ว</strong>ย<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>,<br />

ได้<strong>ท</strong>รงเห็<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลายส<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ฟังอย่างยิ ่ง <strong>จ</strong>ึงได้ตรัสพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>อุ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ขึ ้<strong>น</strong><br />

ใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong>ลา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>ว</strong>่า :-<br />

ค<strong>ว</strong>ามห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong><br />

ย่อมมี<br />

แก่บุคคลผู้อั<strong>น</strong>ตัณหาและ<strong>ท</strong>ิฏฐิอาศัยแล้<strong>ว</strong><br />

(<strong>น</strong>ิสฺสิตสฺส <strong>จ</strong>ลิตํ)<br />

ค<strong>ว</strong>ามห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong><br />

ย่อมไม่มี<br />

แก่บุคคลผู้อั<strong>น</strong>ตัณหาและ<strong>ท</strong>ิฏฐิไม่อาศัยแล้<strong>ว</strong><br />

(อ<strong>น</strong>ิสฺสิตสฺส <strong>จ</strong>ลิตํ <strong>น</strong>ตฺถิ)<br />

เมื่อค<strong>ว</strong>ามห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong>ไม่มี,<br />

ปัสสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิย่อมมี<br />

(<strong>จ</strong>ลิเต อสติ ปสฺส<strong>ท</strong>ฺ<strong>ธ</strong>ิ)<br />

71

72 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

เมื่อปัสสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิมี,<br />

<strong>น</strong>ติ (ค<strong>ว</strong>าม<strong>น</strong>้อมไป) ย่อมไม่มี<br />

(ปสฺส<strong>ท</strong>ฺ<strong>ธ</strong>ิยา สติ <strong>น</strong>ติ <strong>น</strong> โหติ)<br />

เมื่อ<strong>น</strong>ติไม่มี,<br />

อาคติคติ (การมาและการไป) ย่อมไม่มี<br />

(<strong>น</strong>ติยา อสติ อาคติคติ <strong>น</strong> โหติ)<br />

เมื่ออาคติคติไม่มี,<br />

<strong>จ</strong>ุตูปปาตะ (การเคลื่อ<strong>น</strong>และการเกิดขึ้<strong>น</strong>)<br />

ย่อมไม่มี<br />

(อาคติคติยา อสติ <strong>จ</strong>ุตูปปาโต <strong>น</strong> โหติ)<br />

เมื่อ<strong>จ</strong>ุตูปปาตะไม่มี,<br />

อะไรๆ ก็ไม่มีใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี้<br />

ไม่มีใ<strong>น</strong>โลกอื่<strong>น</strong><br />

ไม่มีใ<strong>น</strong>ระห<strong>ว</strong>่างแห่งโลก<strong>ท</strong>ั้งสอง<br />

(<strong>จ</strong>ุตูปปาเต อสติ เ<strong>น</strong><strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong> <strong>น</strong> หุรํ <strong>น</strong> อุภยม<strong>น</strong>ฺตเร)<br />

<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละ<br />

คือ<strong>ท</strong>ี่สุดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ละ.<br />

(เอเส<strong>ว</strong><strong>น</strong>ฺโต <strong>ท</strong>ุกฺขสฺส)<br />

อุ. ขุ. ๒๕/๒๐๘/๑๖๑.

สักแต่<strong>ว</strong>่...

74 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๑๙<br />

สักแต่<strong>ว</strong>่...<br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๑)<br />

พาหิยะ ! เมื่อใดเ<strong>ธ</strong>อ<br />

เห็<strong>น</strong>รูปแล<strong>ว</strong> สัก<strong>ว</strong>่เห็<strong>น</strong>,<br />

ไดฟงเสียงแล้<strong>ว</strong> สัก<strong>ว</strong>่าฟัง,<br />

ไดกลิ่<strong>น</strong>,<br />

ลิ้มรส,<br />

สัมผัส<strong>ท</strong>งผิ<strong>ว</strong>กย,<br />

ก็สัก<strong>ว</strong>่าดม, ลิ้ม,<br />

สัมผัส,<br />

ไดรูแ<strong>จ</strong>ง<strong>ธ</strong>รรมรมณ์<br />

ก็สัก<strong>ว</strong>่าได้รู้แ<strong>จ</strong>้งแล้<strong>ว</strong>;<br />

เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

“เ<strong>ธ</strong>อ” <strong>จ</strong>ักไม่มี.<br />

เมื่อใด<br />

“เ<strong>ธ</strong>อ” ไม่มี;<br />

เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เ<strong>ธ</strong>อก็ไม่ปรกฏใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี้,<br />

ไม่ปรกฏใ<strong>น</strong>โลกอื่<strong>น</strong>,<br />

ไม่ปรกฏใ<strong>น</strong>ระห<strong>ว</strong>่งแห่งโลก<strong>ท</strong>ั้งสอง<br />

:<br />

<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละ<br />

คือ<strong>ท</strong>ี่สุดแห่ง<strong>ท</strong>ุกข์ละ.<br />

อุ. ขุ. ๒๕/๘๓-๘๔/๔๙.

๒๐<br />

สักแต่<strong>ว</strong>่...<br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๒)<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

“ข้าแต่พระองค์เ<strong>จ</strong>ริญ ! ข้าพระองค์เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>ชรา เป็<strong>น</strong><br />

ค<strong>น</strong>แก่ค<strong>น</strong>เฒ่ามา<strong>น</strong>า<strong>น</strong>ผ่า<strong>น</strong><strong>ว</strong>ัยมาตามลําดับ. ขอพระผู้มีพระภาค<br />

<strong>ท</strong>รงแสดง<strong>ธ</strong>รรมโดยย่อ ขอพระสุคต<strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>รงแสดง<strong>ธ</strong>รรมโดยย่อ<br />

ใ<strong>น</strong>ลักษณะ<strong>ท</strong>ี่ข้าพระองค์<strong>จ</strong>ะพึงรู้<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ถึงเ<strong>น</strong>ื้อค<strong>ว</strong>ามแห่งภาษิตของ<br />

พระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้า<br />

ใ<strong>น</strong>ลักษณะ<strong>ท</strong>ี่ข้าพระองค์<strong>จ</strong>ะพึงเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ายา<strong>ท</strong><br />

แห่งภาษิตของพระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้าเถิด<br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />

มาลุงก๎ยบุตร ! <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>จ</strong>ะสำาคัญค<strong>ว</strong>ามข้อ<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />

อย่างไร คือ รูป<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

อั<strong>น</strong>รูสึกกั<strong>น</strong>ได<strong>ท</strong>งต<br />

เป็<strong>น</strong>รูป<strong>ท</strong>ี่<br />

<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ไม่ได้เห็<strong>น</strong> ไม่เคยเห็<strong>น</strong> <strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>กำาลังเห็<strong>น</strong>อยู่ก็ไม่มี<br />

<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><br />

คิด<strong>ว</strong>่า<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ร<strong>จ</strong>ะได้เห็<strong>น</strong>ก็ไม่มี ดัง<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />

ค<strong>ว</strong>ามพอใ<strong>จ</strong>ก็ดี<br />

ค<strong>ว</strong>ามกำาห<strong>น</strong>ัดก็ดี ค<strong>ว</strong>ามรักก็ดี ใ<strong>น</strong>รูปเหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ย่อมมีแก่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><br />

หรือ ?<br />

“ข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

หามิได้พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />

(ต่อไป<strong>น</strong>ี ้ ได้มีการตรัสถามและการ<strong>ท</strong>ูลตอบใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ำา<strong>น</strong>องเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้<br />

<strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร ผิดกั<strong>น</strong>แต่ชื่อของสิ่ง<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ำามากล่า<strong>ว</strong><br />

คือใ<strong>น</strong>กรณีแห่งเสียง<br />

อั<strong>น</strong>รูสึกกั<strong>น</strong>ได<strong>ท</strong>งหู<br />

ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง กลิ่<strong>น</strong>อั<strong>น</strong>รูสึกกั<strong>น</strong>ได<strong>ท</strong>ง<strong>จ</strong>มูก<br />

75

76 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง รสอั<strong>น</strong>รูสึกกั<strong>น</strong>ได<strong>ท</strong>งลิ้<strong>น</strong><br />

ใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง โผฏฐัพพะอั<strong>น</strong><br />

รู สึกกั<strong>น</strong>ได<strong>ท</strong>งผิ<strong>ว</strong>กย และใ<strong>น</strong>กรณีแห่ง <strong>ธ</strong>รรมรมณ์อั<strong>น</strong>รู สึกกั<strong>น</strong>ได<br />

<strong>ท</strong>งใ<strong>จ</strong>).<br />

มาลุงก๎ยบุตร ! ใ<strong>น</strong>บรรดาสิ่ง<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><br />

พึงเห็<strong>น</strong><br />

พึงฟัง พึงรู้สึก<br />

พึงรู้แ<strong>จ</strong>้งเหล่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;<br />

ใ<strong>น</strong> สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>่<strong>น</strong>เห็<strong>น</strong>แล<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>แต่เพียงสัก<strong>ว</strong>่เห็<strong>น</strong>;<br />

ใ<strong>น</strong> สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ฟงแล<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>แต่เพียงสัก<strong>ว</strong>่ไดยิ<strong>น</strong>;<br />

ใ<strong>น</strong> สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>่<strong>น</strong>รูสึกแล<strong>ว</strong><br />

(<strong>ท</strong>าง<strong>จ</strong>มูก, ลิ้<strong>น</strong>,<br />

กาย)<br />

<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>แต่เพียงสัก<strong>ว</strong>่รูสึก;<br />

ใ<strong>น</strong> สิ่ง<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>่<strong>น</strong>รูแ<strong>จ</strong>งแล<strong>ว</strong><br />

(<strong>ท</strong>าง<strong>ว</strong>ิญญาณ)<br />

ก็<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>แต่เพียงสัก<strong>ว</strong>่รูแ<strong>จ</strong>ง.<br />

มาลุงก๎ยบุตร ! เมื ่อใดแล ใ<strong>น</strong>บรรดา<strong>ธ</strong>รรมเหล่า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> :<br />

เมื่อ<br />

สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เห็<strong>น</strong>แล<strong>ว</strong><br />

สัก<strong>ว</strong>่เห็<strong>น</strong>, สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ฟงแล<strong>ว</strong><br />

สัก<strong>ว</strong>่ไดยิ<strong>น</strong>,<br />

สิ่ง<strong>ท</strong>ี่รูสึกแล<strong>ว</strong><br />

สัก<strong>ว</strong>่รูสึก,<br />

สิ่ง<strong>ท</strong>ี่รูแ<strong>จ</strong>งแล<strong>ว</strong><br />

สัก<strong>ว</strong>่รูแ<strong>จ</strong>ง,<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong>;<br />

มาลุงก๎ยบุตร ! เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ย่อมไม่มี<br />

เพระเหตุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>;

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

มาลุงก๎ยบุตร ! เมื่อใดตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ไม่มีเพระ<br />

เหตุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>,<br />

เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ก็ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ;<br />

มาลุงก๎ยบุตร ! เมื่อใดตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ไม่มีใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ,<br />

เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong><strong>ท</strong>่<strong>น</strong>ก็ไม่มีใ<strong>น</strong>โลก<strong>น</strong>ี้<br />

ไม่มีใ<strong>น</strong>โลกอื่<strong>น</strong><br />

ไม่มีใ<strong>น</strong>ระห<strong>ว</strong>่งโลก<strong>ท</strong>ั้งสอง<br />

:<br />

<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แหละ<br />

คือ<strong>ท</strong>ี่สุดแห่งค<strong>ว</strong>ม<strong>ท</strong>ุกข์<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! ข้าพระองค์รู้<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ถึงเ<strong>น</strong>ื้อค<strong>ว</strong>าม<br />

แห่งภาษิตอั<strong>น</strong>พระผู้มีพระภาคตรัสแล้<strong>ว</strong>โดยย่อ<strong>น</strong>ี้<br />

ได้โดยพิสดาร<br />

ดังต่อไป<strong>น</strong>ี้<br />

:-<br />

เห็<strong>น</strong>รูปแล้<strong>ว</strong> สติหลงลืม <strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ซึ ่งรูป<strong>น</strong>ิมิต<strong>ว</strong>่า<br />

<strong>น</strong>่ารัก มี<strong>จ</strong>ิตกำาห<strong>น</strong>ัดแก่กล้าแล้<strong>ว</strong> เส<strong>ว</strong>ยอารมณ์<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>อยู ่<br />

ค<strong>ว</strong>ามสยบมั<strong>ว</strong>เมาย่อมครอบงำาบุคคล<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>. เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าอั<strong>น</strong><br />

เกิด<strong>จ</strong>ากรูปเป็<strong>น</strong>อเ<strong>น</strong>กประการ ย่อมเ<strong>จ</strong>ริญแก่เขา<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

อภิชฌาและ<strong>ว</strong>ิหิงสาย่อมเข้าไปกลุ้มรุม<strong>จ</strong>ิตของเขา.<br />

เมื ่อสะสม<strong>ท</strong>ุกข์อยู ่อย่าง<strong>น</strong>ี ้ <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>กล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่ายังไกล<strong>จ</strong>าก<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งการฟังเสียง ดมกลิ่<strong>น</strong><br />

ลิ้มรส<br />

ถูกต้อง<br />

โผฏฐัพพะด้<strong>ว</strong>ยกาย รู้สึก<strong>ธ</strong>รรมารมณ์ด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong><br />

ก็มีข้อค<strong>ว</strong>าม<strong>ท</strong>ี่กล่า<strong>ว</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />

อย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />

77

78 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

บุคคล<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไม่กำาห<strong>น</strong>ัดใ<strong>น</strong>รูป<strong>ท</strong>ั ้งหลาย เห็<strong>น</strong>รูปแล้<strong>ว</strong><br />

มีสติเฉพาะ มี<strong>จ</strong>ิตไม่กำาห<strong>น</strong>ัดเส<strong>ว</strong>ยอารมณ์อยู่<br />

ค<strong>ว</strong>าม<br />

สยบมั<strong>ว</strong>เมาย่อมไม่ครอบงำาบุคคล<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>. เมื ่อเขาเห็<strong>น</strong>อยู ่<br />

ซึ่งรูปตาม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ริง<br />

เส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าอยู่<br />

<strong>ท</strong>ุกข์ก็สิ้<strong>น</strong>ไปๆ<br />

ไม่เพิ ่มพู<strong>น</strong>ขึ ้<strong>น</strong> เขามีสติประพฤติอยู ่ด้<strong>ว</strong>ยอาการอย่าง<strong>น</strong>ี ้,<br />

เมื่อไม่สะสม<strong>ท</strong>ุกข์อยู่อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>กล่า<strong>ว</strong><strong>ว</strong>่าอยู่ใกล้ต่อ<br />

<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งการฟังเสียง ดมกลิ่<strong>น</strong><br />

ลิ้มรส<br />

ถูกต้อง<br />

โผฏฐัพพะด้<strong>ว</strong>ยกาย รู้สึก<strong>ธ</strong>รรมารมณ์ด้<strong>ว</strong>ยใ<strong>จ</strong><br />

ก็มีข้อค<strong>ว</strong>าม<strong>ท</strong>ี่กล่า<strong>ว</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />

อย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />

“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! ข้าพระองค์รู้<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ถึงเ<strong>น</strong>ื้อค<strong>ว</strong>าม<br />

แห่งภาษิตอั<strong>น</strong>พระผู้มีพระภาคตรัสแล้<strong>ว</strong>โดยย่อ<strong>น</strong>ี้<br />

ได้โดยพิสดาร<br />

อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า !”.<br />

พระผู้มีพระภาค<br />

<strong>ท</strong>รงรับรองค<strong>ว</strong>มขอ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>ว</strong>่<br />

เป็<strong>น</strong>กรถูกตอง. <strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>มาลุงก๎ยบุตรหลีกออกสู่<strong>ท</strong>ี่สงัด<br />

กระ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรได้เป็<strong>น</strong>อรหั<strong>น</strong>ต์องค์ห<strong>น</strong>ึ่งใ<strong>น</strong>ศาส<strong>น</strong>า<strong>น</strong>ี้.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๙๐-๙๕/๑๓๒-๑๓๙.

สติปฏฐ<strong>น</strong> ๔

80 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๒๑<br />

มีสติ มีสัมปชัญญะ รอคอยกรตย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

ภิกษุพึงเป็<strong>น</strong>ผูมีสติ<br />

มีสัมปชัญญะ<br />

เมื่อรอคอยกร<strong>ท</strong>ำกละ<br />

:<br />

<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong><br />

อ<strong>น</strong>ุสส<strong>น</strong>ีของเรสำหรับพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ภิกษุ เป็<strong>น</strong>ผู มีสติ เป็<strong>น</strong>อย่งไรเล่?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี ้<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong>กายใ<strong>น</strong>กายอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

มีค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />

เผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ กำา<strong>จ</strong>ัดอภิชฌาและโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัส<br />

ใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้;<br />

เป็<strong>น</strong>ผู ้เห็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าใ<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ั ้งหลายอยู ่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา...;<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ิตอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา...;<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้เห็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลายอยู่เป็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ำา<br />

มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ กำา<strong>จ</strong>ัดอภิชฌา<br />

และโ<strong>ท</strong>ม<strong>น</strong>ัสใ<strong>น</strong>โลกออกเสียได้. อย่าง<strong>น</strong>ี้แล<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

เรียก<strong>ว</strong>่า ภิกษุเป็<strong>น</strong>ผูมีสติ.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุ เป็<strong>น</strong>ผูมีสัมปชัญญะ<br />

เป็<strong>น</strong><br />

อย่งไรเล่ ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

เป็<strong>น</strong>ผูรูตั<strong>ว</strong>รอบคอบใ<strong>น</strong>การก้า<strong>ว</strong>ไปข้างห<strong>น</strong>้า<br />

การ<br />

ถอยกลับไปข้างหลัง, การแลดู การเหลีย<strong>ว</strong>ดู, การคู ้ การเหยียด,<br />

การ<strong>ท</strong>รงสังฆาฏิ บาตร <strong>จ</strong>ี<strong>ว</strong>ร, การฉั<strong>น</strong> การดื ่ม การเคี ้ย<strong>ว</strong> การลิ ้ม,<br />

การถ่ายอุ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>าระ ปัสสา<strong>ว</strong>ะ, การไป การหยุด, การ<strong>น</strong>ั ่ง การ<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>,<br />

การหลับ การตื ่<strong>น</strong>, การพูด การ<strong>น</strong>ิ ่ง. อย่าง<strong>น</strong>ี ้แล ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย !<br />

เรียก<strong>ว</strong>่า ภิกษุเป็<strong>น</strong>ผูมีสัมปชัญญะ.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

ภิกษุพึงเป็<strong>น</strong>ผูมีสติมีสัมปชัญญะ<br />

เมื่อรอคอยกร<strong>ท</strong>ำกละ<br />

:<br />

<strong>น</strong>ี้แล<br />

เป็<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>ุสส<strong>น</strong>ีของเรสำหรับพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลย.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ถ้าเมื่อภิกษุ<br />

มีสติ มีสัมปชัญญะ<br />

ไม่ประมา<strong>ท</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส มีต<strong>น</strong>ส่งไปแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />

อยู่อย่าง<strong>น</strong>ี้,<br />

สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> เกิดขึ้<strong>น</strong><br />

ไซร้; เ<strong>ธ</strong>อย่อมรู้ชัดอย่าง<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />

“สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ี้เกิดขึ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>แก่เรา,<br />

แต่สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ี้<br />

อาศัยเหตุ<br />

ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<strong>จ</strong>ึงเกิดขึ้<strong>น</strong>ได้<br />

ไม่อาศัยเหตุปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยแล้<strong>ว</strong>หาเกิดขึ้<strong>น</strong>ได้ไม่.<br />

81

82 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

อาศัยเหตุปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยอะไรเล่า ? อศัยเหตุป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยคือ กย<strong>น</strong>ี ้ <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เอง<br />

ก็กาย<strong>น</strong>ี้<br />

ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มีปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยปรุงแต่ง อาศัยเหตุปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยเกิดขึ้<strong>น</strong><br />

สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ี ่เกิดขึ ้<strong>น</strong>เพราะอาศัยกาย ซึ ่งไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยง มีปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยปรุงแต่ง<br />

อาศัยเหตุปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัยเกิดขึ้<strong>น</strong><br />

ดัง<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />

<strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ี่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

มาแต่ไห<strong>น</strong>” ดัง<strong>น</strong>ี ้. ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> เป็<strong>น</strong>ผู ้ตามเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงอยู ่<br />

ตามเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามเสื ่อม ค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>างคลายอยู ่ ตามเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามดับไป<br />

ค<strong>ว</strong>ามสลัดคื<strong>น</strong>อยู่ใ<strong>น</strong>กายและใ<strong>น</strong>สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า.<br />

เมื่อเ<strong>ธ</strong>อเป็<strong>น</strong>ผู้<br />

ตามเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

(เป็<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong>) อยู่ใ<strong>น</strong>กายและใ<strong>น</strong>สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<br />

อยู่ดัง<strong>น</strong>ี้,<br />

เ<strong>ธ</strong>อย่อมละเสียได้ ซึ่ง<br />

รค<strong>น</strong>ุสัย ใ<strong>น</strong>กายและ<br />

ใ<strong>น</strong>สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ถ้าเส<strong>ว</strong>ย สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่า<br />

“สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<br />

<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>ของไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง,<br />

และเป็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ี่เรามิได้มั<strong>ว</strong>เมา<br />

เพลิดเพลิ<strong>น</strong>อยู่”<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

ถ้าเส<strong>ว</strong>ย <strong>ท</strong>ุกขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่า<br />

“<strong>ท</strong>ุกขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>ของไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง,<br />

และเป็<strong>น</strong>เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ี่เรามิได้<br />

มั<strong>ว</strong>เมาเพลิดเพลิ<strong>น</strong>อยู่”<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

ถ้าเส<strong>ว</strong>ย อ<strong>ท</strong>ุกขมสุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่า<br />

“อ<strong>ท</strong>ุกขมสุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>ของไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง,<br />

และเป็<strong>น</strong><br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ี่เรามิได้มั<strong>ว</strong>เมาเพลิดเพลิ<strong>น</strong>อยู่”<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ถ้าเส<strong>ว</strong>ย สุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> ก็เป็<strong>น</strong>ผู ้ปราศ<strong>จ</strong>ากกิเลส<br />

อั<strong>น</strong>เกิด<strong>จ</strong>ากเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เครื ่องร้อยรัดแล้<strong>ว</strong> เส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>;<br />

ถ้าเส<strong>ว</strong>ย <strong>ท</strong>ุกขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> ก็เป็<strong>น</strong>ผู้ปราศ<strong>จ</strong>ากกิเลสอั<strong>น</strong>เกิด<strong>จ</strong>าก<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เครื ่องร้อยรัดแล้<strong>ว</strong> เส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>; ถ้าเส<strong>ว</strong>ย<br />

อ<strong>ท</strong>ุกขมสุขเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong> ก็เป็<strong>น</strong>ผู้ปราศ<strong>จ</strong>ากกิเลส<br />

อั<strong>น</strong>เกิด<strong>จ</strong>าก<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>เครื ่องร้อยรัดแล้<strong>ว</strong> เส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>. ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong><br />

เมื่อเส<strong>ว</strong>ย<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>อั<strong>น</strong>มีกยเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุดรอบ<br />

ย่อมรู้ชัด<strong>ว</strong>่าเรา<br />

เส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าอั<strong>น</strong>มีกายเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุดรอบ;<br />

เมื่อเส<strong>ว</strong>ย<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>อั<strong>น</strong><br />

มีชี<strong>ว</strong>ิตเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุดรอบ<br />

ย่อมรู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราเส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าอั<strong>น</strong>มีชี<strong>ว</strong>ิต<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุดรอบ. เ<strong>ธ</strong>อย่อม รูชัด<strong>ว</strong>่ เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>งอั<strong>น</strong>เร<br />

ไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong>แล<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ของเย็<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>อัตตภพ<strong>น</strong>ี ้<strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong><br />

<strong>จ</strong><strong>น</strong>กระ<strong>ท</strong>ั่งถึง<strong>ท</strong>ี่สุดรอบแห่งชี<strong>ว</strong>ิต<br />

เพระกรแตก<strong>ท</strong>ำลย<br />

แห่งกย ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เปรียบเหมือ<strong>น</strong>ประ<strong>ท</strong>ีป<strong>น</strong>้ำามั<strong>น</strong><br />

ได้อาศัย<strong>น</strong>้ำามั<strong>น</strong>และไส้แล้<strong>ว</strong>ก็ลุกโพลงอยู่ได้,<br />

เมื่อขาดปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />

เครื ่องหล่อเลี ้ยง เพราะขาด<strong>น</strong>้ ำามั<strong>น</strong>และไส้<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> ย่อมดับลง,<br />

<strong>น</strong>ี้ฉั<strong>น</strong>ใด;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

ข้อ<strong>น</strong>ี้ก็ฉั<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

คือภิกษุ เมื่อเส<strong>ว</strong>ย<br />

83

84 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าอั<strong>น</strong>มีกายเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุดรอบ,<br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราเส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าอั<strong>น</strong><br />

มีกายเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุดรอบ<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

เมื่อเส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าอั<strong>น</strong>มีชี<strong>ว</strong>ิตเป็<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ี่สุดรอบ<br />

ก็รู้ชัด<strong>ว</strong>่าเราเส<strong>ว</strong>ยเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>าอั<strong>น</strong>มีชี<strong>ว</strong>ิตเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สุดรอบ<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

(เป็<strong>น</strong>อั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า) ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ย่อมรู้ชัด<strong>ว</strong>่า<br />

เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>งอั<strong>น</strong>เรา<br />

ไม่เพลิดเพลิ<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>จ</strong>ักเป็<strong>น</strong>ของเย็<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>อัตตภาพ<strong>น</strong>ี้<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong><br />

<strong>จ</strong><strong>น</strong>กระ<strong>ท</strong>ั่งถึง<strong>ท</strong>ี่สุดรอบแห่งชี<strong>ว</strong>ิต<br />

เพราะการแตก<strong>ท</strong>ำาลาย<br />

แห่งกาย ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๒๖๐-๒๖๔/๓๗๔-๓๘๑.

กรละอ<strong>ว</strong>ิชชโดยตรง

86 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๒๒<br />

<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

ไม่ค<strong>ว</strong>รยึดมั่<strong>น</strong><br />

ภิกษุรูปห<strong>น</strong>ึ่ง<br />

ได้<strong>ท</strong>ูลถามพระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้าดัง<strong>น</strong>ี้<br />

<strong>ว</strong>่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! <strong>ธ</strong>รรมอย่างห<strong>น</strong>ึ่ง<br />

มีอยู่หรือไม่ห<strong>น</strong>อ<br />

ซึ่งเมื่อภิกษุละได้แล้<strong>ว</strong><br />

อ<strong>ว</strong>ิชชาย่อมละไป <strong>ว</strong>ิชชาย่อมเกิดขึ้<strong>น</strong><br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า ?”.<br />

ภิกษุ ! <strong>ธ</strong>รรมอย่างห<strong>น</strong>ึ่ง<br />

มีอยู่แล<br />

...ฯลฯ...<br />

“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! <strong>ธ</strong>รรมอย่างห<strong>น</strong>ึ่ง<br />

<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>คืออะไร<br />

เล่าห<strong>น</strong>อ ...ฯลฯ...?”<br />

ภิกษุ ! อ<strong>ว</strong>ิชช<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>แล<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมอย่างห<strong>น</strong>ึ่ง<br />

ซึ่ง<br />

เมื่อภิกษุละได้แล้<strong>ว</strong><br />

อ<strong>ว</strong>ิชชาย่อมละไป <strong>ว</strong>ิชชาย่อมเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />

“ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! เมื่อภิกษุรู้อยู่อย่างไร<br />

เห็<strong>น</strong>อยู่<br />

อย่างไร อ<strong>ว</strong>ิชชา<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะละไป <strong>ว</strong>ิชชา<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะเกิดขึ้<strong>น</strong><br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า ?”.<br />

ภิกษุ ! หลัก<strong>ธ</strong>รรมอั<strong>น</strong>ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี ้ไดสดับแล<strong>ว</strong><br />

ย่อมมีอยู่<strong>ว</strong>่

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

“สิ ่ง<strong>ท</strong>ั ้งหลย<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง อั<strong>น</strong>ใครๆ ไม่ค<strong>ว</strong>รยึดมั ่<strong>น</strong> ถือมั ่<strong>น</strong><br />

(<strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>เร-ของเร) (สพฺเพ <strong>ธ</strong>มฺม <strong>น</strong>ลำ อภิ<strong>น</strong>ิเ<strong>ว</strong>สย)” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

ภิกษุ ! ถ้าภิกษุได้สดับหลัก<strong>ธ</strong>รรมข้อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>อย่าง<strong>น</strong>ี้<strong>ว</strong>่า<br />

สิ่ง<strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

อั<strong>น</strong>ใครๆ ไม่ค<strong>ว</strong>รยึดมั่<strong>น</strong><br />

ถือมั่<strong>น</strong><br />

ดัง<strong>น</strong>ี้แล้<strong>ว</strong><br />

ไซร้,<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ย่อมรูยิ่งซึ่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง;<br />

ครั้<strong>น</strong>รู้ยิ่งซึ่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>งแล้<strong>ว</strong>,<br />

ย่อมรอบรูซึ่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง;<br />

ครั้<strong>น</strong>รอบรู้ซึ่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>งแล้<strong>ว</strong>,<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>น</strong>ิมิต<strong>ท</strong>ั้งหลยของสิ่ง<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

โดยประกรอื่<strong>น</strong><br />

:<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักษุ โดยประการอื่<strong>น</strong>;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

รูป<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

โดยประการอื่<strong>น</strong>;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญณ โดยประการอื่<strong>น</strong>;<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส โดยประการอื่<strong>น</strong>;<br />

87

88 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่งเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุขก็ตาม<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ก็ตาม<br />

มิใช่<strong>ท</strong>ุกข์มิใช่สุขก็ตาม <strong>ท</strong>ี่เกิดขึ้<strong>น</strong>เพราะ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />

โดยประการอื่<strong>น</strong>.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งโสตะก็ดี ฆา<strong>น</strong>ะก็ดี ชิ<strong>ว</strong>หาก็ดี กายะก็ดี<br />

มโ<strong>น</strong>ก็ดี และ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>ท</strong>ี่สัมปยุตต์ด้<strong>ว</strong>ยโสตะ<br />

ฆา<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>หา<br />

กายะ และมโ<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ๆ<br />

ก็ดี พระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้าได้ตรัสไ<strong>ว</strong>้<br />

มี<strong>น</strong>ัย<br />

อย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>กับใ<strong>น</strong>กรณีแห่งการเห็<strong>น</strong><strong>จ</strong>ักษุ และ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลาย<strong>ท</strong>ี่<br />

สัมปยุตต์ด้<strong>ว</strong>ย<strong>จ</strong>ักษุ).<br />

ภิกษุ ! เมื่อภิกษุรูอยู่อย่ง<strong>น</strong>ี้<br />

เห็<strong>น</strong>อยู่อย่ง<strong>น</strong>ี้แล<br />

อ<strong>ว</strong>ิชช<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะละไป <strong>ว</strong>ิชช<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๖๒-๖๓/๙๖.

๒๓<br />

กรเห็<strong>น</strong>ซึ่งค<strong>ว</strong>มไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุรูปห<strong>น</strong>ึ่ง<br />

ได้<strong>ท</strong>ูลถามพระผู้มีพระภาคเ<strong>จ</strong>้าดัง<strong>น</strong>ี้<br />

<strong>ว</strong>่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เ<strong>จ</strong>ริญ<br />

! <strong>ธ</strong>รรมอย่างห<strong>น</strong>ึ่ง<br />

มีอยู่หรือไม่ห<strong>น</strong>อ<br />

ซึ่งเมื่อภิกษุละได้แล้<strong>ว</strong><br />

อ<strong>ว</strong>ิชชาย่อมละไป <strong>ว</strong>ิชชาย่อมเกิดขึ้<strong>น</strong><br />

พระเ<strong>จ</strong>้าข้า ?”<br />

ภิกษุ ! เมื่อภิกษุรูอยู่เห็<strong>น</strong>อยู่ซึ่ง<strong>จ</strong>ักษุ<br />

โดย ค<strong>ว</strong>ม<br />

เป็<strong>น</strong>ของไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง,<br />

อ<strong>ว</strong>ิชชา<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะละไป <strong>ว</strong>ิชชา<strong>จ</strong>ึงเกิดขึ้<strong>น</strong>;<br />

เมื่อภิกษุ<br />

รูอยู่เห็<strong>น</strong>อยู่<br />

ซึ่งรูป<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

...ฯลฯ...;<br />

เมื ่อภิกษุ รู อยู ่เห็<strong>น</strong>อยู ่ ซึ ่ง<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญาณ ...ฯลฯ...;<br />

เมื่อภิกษุ<br />

รูอยู่เห็<strong>น</strong>อยู่<br />

ซึ่ง<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส<br />

...ฯลฯ...;<br />

เมื่อภิกษุ<br />

รูอยู่เห็<strong>น</strong>อยู่<br />

ซึ่งเ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า<br />

อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุขก็ตาม<br />

เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ก็ตาม มิใช่<strong>ท</strong>ุกข์มิใช่สุขก็ตาม <strong>ท</strong>ี่เกิดขึ้<strong>น</strong>เพราะ<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเป็<strong>น</strong>ปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย โดยค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>ของไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง,<br />

อ<strong>ว</strong>ิชชา<br />

<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะละไป <strong>ว</strong>ิชชา<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะเกิดขึ้<strong>น</strong>;<br />

89

90 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแห่งโสตะ ฆา<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>หา กายะ และมโ<strong>น</strong> <strong>ท</strong>ุกหม<strong>ว</strong>ด<br />

มีข้อค<strong>ว</strong>ามอย่างเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>).<br />

ภิกษุ ! เมื่อภิกษุรูอยู่อย่ง<strong>น</strong>ี้<br />

เห็<strong>น</strong>อยู่อย่ง<strong>น</strong>ี้<br />

อ<strong>ว</strong>ิชช<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะละไป <strong>ว</strong>ิชช<strong>จ</strong>ึง<strong>จ</strong>ะเกิดขึ้<strong>น</strong>.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๖๑-๖๒/๙๕.

ปฏิป<strong>ท</strong>เพื่อบรรลุมรรคผลของ<br />

ค<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>็บไข และบุคคล<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป

92 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๒๔<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เพื่อบรรลุมรรคผล<br />

ของค<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>็บไข<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ถ้า <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประกร ไม่เ<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />

ห่งไปเสีย<strong>จ</strong>กค<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>็บไข<strong>ท</strong>ุพพลภพค<strong>น</strong>ใด<br />

ข้อ<strong>น</strong>ี้เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เข้าผู้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>พึงห<strong>ว</strong>ังได้<br />

คือ เข<strong>จ</strong>ักกระ<strong>ท</strong>ำ<br />

ใหแ<strong>จ</strong>งไดซึ่งเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />

ปญญ<strong>ว</strong>ิมุตติ อั<strong>น</strong>หอส<strong>ว</strong>ะมิได<br />

เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ ้<strong>น</strong>ไปแห่งอาส<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ด้<strong>ว</strong>ยปัญญาอั<strong>น</strong>ยิ ่งเอง<br />

ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ี้<br />

เข้าถึงแล้<strong>ว</strong>แลอยู่ต่อกาลไม่<strong>น</strong>า<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong>.<br />

<strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อย่างไรเล่า ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ภิกษุ : -<br />

๑. เป็<strong>น</strong>ผูมีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่งมใ<strong>น</strong>กย<br />

อยู่<br />

(อสุภา<strong>น</strong>ุปสฺสี กาเย <strong>ว</strong>ิหรติ)<br />

๒. เป็<strong>น</strong>ผูมีค<strong>ว</strong>มสำคัญ<strong>ว</strong>่ปฏิกูลใ<strong>น</strong>อหร<br />

อยู่<br />

(อาหาเร ปฏิกฺกูลสฺี)

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

๓. เป็<strong>น</strong>ผูมีค<strong>ว</strong>มสำคัญ<strong>ว</strong>่ไม่<strong>น</strong>่ยิ<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>โลก<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

อยู่<br />

(สพฺพโลเก อ<strong>น</strong>ภิรตสฺี)<br />

๔. เป็<strong>น</strong>ผู มีปกติตมเห็<strong>น</strong><strong>ว</strong>่ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงใ<strong>น</strong>สังขร<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง อยู ่<br />

(สพฺพสงฺขาเรสุ อ<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>ฺ<strong>จ</strong>า<strong>น</strong>ุปสฺสี)<br />

๕. มีมรณสัญญอั<strong>น</strong>เขตั้งไ<strong>ว</strong>ดีแล<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>ภยใ<strong>น</strong><br />

อยู่.<br />

(มรณสฺา โข ป<strong>น</strong>สฺส อชฺฌตฺต สุปฏฺิตา โหติ)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี้<br />

ไม่เ<strong>ว</strong>้<strong>น</strong>ห่างไปเสีย<strong>จ</strong>ากค<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>็บไข้<strong>ท</strong>ุพพลภาพค<strong>น</strong>ใด ข้อ<strong>น</strong>ี้<br />

เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เขาผู้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>พึงห<strong>ว</strong>ังได้<br />

คือเขา<strong>จ</strong>ักกระ<strong>ท</strong>ำาให้แ<strong>จ</strong>้งได้<br />

ซึ่งเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />

ปัญญา<strong>ว</strong>ิมุตติ อั<strong>น</strong>หาอาส<strong>ว</strong>ะมิได้ เพราะ<br />

ค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งอาส<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

ด้<strong>ว</strong>ยปัญญาอั<strong>น</strong>ยิ่งเอง<br />

ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฐ<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>ี้<br />

เข้าถึงแล้<strong>ว</strong>แลอยู่<br />

ต่อกาลไม่<strong>น</strong>า<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong>.<br />

ปญฺ<strong>จ</strong>ก. อํ. ๒๒/๑๖๐-๑๖๑/๑๒๑.<br />

93

94 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๒๕<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เพื่อบรรลุมรรคผล<br />

ของบุคคล<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๑)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! บุคคลใดบุคคลห<strong>น</strong>ึ ่ง <strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>ภิกษุ<br />

หรือภิกษุณีก็ตาม เ<strong>จ</strong>ริญกระ<strong>ท</strong>ำาให้มาก ซึ ่ง<strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการ;<br />

ผู้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

พึงห<strong>ว</strong>ังผลอย่างใดอย่างห<strong>น</strong>ึ่งได้<br />

ใ<strong>น</strong>บรรดา<br />

ผล<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

สองอย่าง กล่า<strong>ว</strong>คือ อรหัตตผลใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฐ<strong>ธ</strong>รรม<br />

(ภพปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong>) <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong>,<br />

หรือ<strong>ว</strong>่า อ<strong>น</strong>คมิผล เมื่อยังมีอุปา<strong>ท</strong>ิ<br />

(เชื้อ)<br />

เหลืออยู่.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong><br />

อย่างไรเล่า ?<br />

๕ ประการ คือ ภิกษุ ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

: -<br />

๑. มีสติอั<strong>น</strong>ต<strong>น</strong>เขไปตั้งไ<strong>ว</strong>ดีแล<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>ภยใ<strong>น</strong><strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong><br />

เพื ่อเกิดปญญรู ค<strong>ว</strong>มเกิดขึ ้<strong>น</strong>และดับไปแห่ง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั ้งหลย<br />

(อชฺฌตฺตฺเ<strong>ว</strong> สติ สุปฏฺิตา โหติ <strong>ธ</strong>มฺมา<strong>น</strong> อุ<strong>ท</strong>ยตฺถคามิ<strong>น</strong>ิยา<br />

ปฺาย);

๒. มีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่งมใ<strong>น</strong>กย<br />

(อสุภา<strong>น</strong>ุปสฺสี กาเย <strong>ว</strong>ิหรติ)<br />

๓. มีค<strong>ว</strong>มสำคัญ<strong>ว</strong>่ปฏิกูลใ<strong>น</strong>อหร<br />

(อาหาเร ปฏิกฺกูลสฺี)<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

๔. มีค<strong>ว</strong>มสำคัญ<strong>ว</strong>่ใ<strong>น</strong>โลก<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>งไม่มีอะไร<strong>ท</strong>ี่<strong>น</strong>่ยิ<strong>น</strong>ดี<br />

(สพฺพโลเก อ<strong>น</strong>ภิรตสฺี)<br />

๕. มีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยงใ<strong>น</strong>สังขร<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

(สพฺพสงฺขาเรสุ อ<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>ฺ<strong>จ</strong>า<strong>น</strong>ุปสฺสี)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! บุคคลใดบุคคลห<strong>น</strong>ึ ่ง <strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>ภิกษุ<br />

หรือภิกษุณีก็ตาม เ<strong>จ</strong>ริญกระ<strong>ท</strong>ำาให้มาก ซึ่ง<strong>ธ</strong>รรม<br />

๕ ประการ<br />

เหล่า<strong>น</strong>ี้;<br />

ผู้<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

พึงห<strong>ว</strong>ังผลอย่างใดอย่างห<strong>น</strong>ึ่งได้ใ<strong>น</strong>บรรดา<br />

ผล<strong>ท</strong>ั้งหลายสองอย่าง<br />

กล่า<strong>ว</strong>คือ อรหัตตผลใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิฏฐ<strong>ธ</strong>รรม<br />

(ภพปั<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ุบั<strong>น</strong>) <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ีย<strong>ว</strong>,<br />

หรือ<strong>ว</strong>่า อ<strong>น</strong>คมิผล เมื่อยังมี<br />

อุปา<strong>ท</strong>ิเหลืออยู่<br />

แล.<br />

ปญฺ<strong>จ</strong>ก. อํ. ๒๒/๑๖๑/๑๒๒.<br />

95

96 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๒๖<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เพื่อบรรลุมรรคผล<br />

ของบุคคล<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๒)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประกรเหล่<strong>น</strong>ี้<br />

เมื่อบุคคลเ<strong>จ</strong>ริญ<br />

กระ<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong> ย่อมเป็<strong>น</strong>ไปเพื่อค<strong>ว</strong>าม<br />

เบื ่อห<strong>น</strong>่ายโดยส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong> (เอก<strong>น</strong>ฺต<strong>น</strong>ิพฺพิ<strong>ท</strong>) เพื ่อค<strong>ว</strong>ามคลายกำาห<strong>น</strong>ัด<br />

(<strong>ว</strong>ิราค) เพื ่อค<strong>ว</strong>ามดับ (<strong>น</strong>ิโร<strong>ธ</strong>) เพื ่อค<strong>ว</strong>ามสงบ (อุปสม) เพื ่อค<strong>ว</strong>าม<br />

รู้ยิ่ง<br />

(อภิญฺญ) เพื่อค<strong>ว</strong>ามรู้พร้อม<br />

(สมฺโพ<strong>ธ</strong>) เพื่อ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>.<br />

๕ ประการ อย่างไรเล่า ?<br />

๕ ประการ คือ ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

:-<br />

๑. เป็<strong>น</strong>ผู้<br />

มีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่งมใ<strong>น</strong>กย อยู่;<br />

๒. เป็<strong>น</strong>ผู้<br />

มีปกติสำคัญ<strong>ว</strong>่ปฏิกูลใ<strong>น</strong>อหร อยู่;<br />

๓. เป็<strong>น</strong>ผู ้ มีปกติสำคัญ<strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong>สิ ่งไม่<strong>น</strong>่ยิ<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>โลก<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง อยู ่;<br />

๔. เป็<strong>น</strong>ผู ้ มีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงใ<strong>น</strong>สังขร<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง อยู ่;<br />

๕. มรณสัญญ เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เขไปตั้งไ<strong>ว</strong>ดีแล<strong>ว</strong><br />

ใ<strong>น</strong>ภยใ<strong>น</strong> อยู่.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี้แล<br />

เมื่อบุคคลเ<strong>จ</strong>ริญ<br />

กระ<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong> ย่อมเป็<strong>น</strong>ไปเพื่อค<strong>ว</strong>าม<br />

เบื ่อห<strong>น</strong>่ายโดยส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong> เพื ่อค<strong>ว</strong>ามคลายกำาห<strong>น</strong>ัด เพื ่อค<strong>ว</strong>ามดับ<br />

เพื ่อค<strong>ว</strong>ามสงบ เพื ่อค<strong>ว</strong>ามรู ้ยิ ่ง เพื ่อค<strong>ว</strong>ามรู ้พร้อม เพื ่อ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong>.<br />

ปญฺ<strong>จ</strong>ก. อํ. ๒๒/๙๔-๙๕/๖๙.<br />

97

98 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๒๗<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เพื่อบรรลุมรรคผล<br />

ของบุคคล<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๓)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี้<br />

อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> กระ<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong> ย่อมเป็<strong>น</strong>ไป เพื่อ<br />

ค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ั้งหลาย.<br />

<strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการอย่างไรเล่า ?<br />

๕ ประการ คือ ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

:-<br />

๑. เป็<strong>น</strong>ผู้<br />

มีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่งมใ<strong>น</strong>กย อยู่;<br />

๒. เป็<strong>น</strong>ผู้<br />

มีค<strong>ว</strong>มสำคัญ<strong>ว</strong>่ปฏิกูลใ<strong>น</strong>อหร อยู่;<br />

๓. เป็<strong>น</strong>ผู ้ มีค<strong>ว</strong>มสำคัญ<strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong>สิ ่งไม่<strong>น</strong>่ยิ<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>โลก<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง อยู ่;<br />

๔. เป็<strong>น</strong>ผู ้ มีปกติตมเห็<strong>น</strong><strong>ว</strong>่ไม่เ<strong>ท</strong>ี ่ยงใ<strong>น</strong>สังขร<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง อยู ่;<br />

๕. มรณสัญญ เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เขไปตั้งไ<strong>ว</strong>ดีแล<strong>ว</strong><br />

ใ<strong>น</strong>ภยใ<strong>น</strong> อยู่.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี้แล<br />

เมื่อบุคคลเ<strong>จ</strong>ริญ<br />

กระ<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong> ย่อมเป็<strong>น</strong>ไปเพื่อ<br />

ค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งอาส<strong>ว</strong>ะ<strong>ท</strong>ั้งหลาย.<br />

ปญฺ<strong>จ</strong>ก. อํ. ๒๒/๙๕/๗๐.<br />

99

100 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๒๘<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>เพื่อบรรลุมรรคผล<br />

ของบุคคล<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />

(<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่<br />

๔)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี้<br />

อั<strong>น</strong>บุคคลเ<strong>จ</strong>ริญแล้<strong>ว</strong> กระ<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong> ย่อมมีเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />

เป็<strong>น</strong>ผล มีเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติเป็<strong>น</strong>อา<strong>น</strong>ิสงส์ ย่อมมีปัญญา<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />

เป็<strong>น</strong>ผล มีปัญญา<strong>ว</strong>ิมุตติเป็<strong>น</strong>อา<strong>น</strong>ิสงส์.<br />

<strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการเป็<strong>น</strong>ไฉ<strong>น</strong> คือ :-<br />

ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />

๑. เป็<strong>น</strong>ผู้<br />

มีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่งมใ<strong>น</strong>กย อยู่;<br />

๒. เป็<strong>น</strong>ผู้<br />

มีค<strong>ว</strong>มสำคัญ<strong>ว</strong>่ปฏิกูลใ<strong>น</strong>อหร อยู่;<br />

๓. เป็<strong>น</strong>ผู ้ มีค<strong>ว</strong>มสำคัญ<strong>ว</strong>่เป็<strong>น</strong>สิ ่งไม่<strong>น</strong>่ยิ<strong>น</strong>ดีใ<strong>น</strong>โลก<strong>ท</strong>ั ้งป<strong>ว</strong>ง อยู ่;<br />

๔. เป็<strong>น</strong>ผู้<br />

มีปกติตมเห็<strong>น</strong><strong>ว</strong>่ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยงใ<strong>น</strong>สังขร<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

อยู่;<br />

๕. มรณสัญญ เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>เขไปตั้งไ<strong>ว</strong>ดีแล<strong>ว</strong><br />

ใ<strong>น</strong>ภยใ<strong>น</strong> อยู่.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! <strong>ธ</strong>รรม ๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี้แล<br />

เมื่อบุคคลเ<strong>จ</strong>ริญ<br />

กระ<strong>ท</strong>ำาให้มากแล้<strong>ว</strong> ย่อมมีเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />

เป็<strong>น</strong>ผล มีเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติเป็<strong>น</strong>อา<strong>น</strong>ิสงส์ ย่อมมีปัญญา<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />

เป็<strong>น</strong>ผล และมีปัญญา<strong>ว</strong>ิมุตติเป็<strong>น</strong>อา<strong>น</strong>ิสงส์.<br />

เมื่อใด<br />

ภิกษุเป็<strong>น</strong>ผู้มีเ<strong>จ</strong>โต<strong>ว</strong>ิมุตติและปัญญา<strong>ว</strong>ิมุตติ<br />

เมื่อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ี้เรียก<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้ถอ<strong>น</strong>ลิ่มสลักขึ้<strong>น</strong>ได้ดัง<strong>น</strong>ี้บ้าง<br />

<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้รื้อเครื่องแ<strong>ว</strong>ดล้อมได้<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้บ้าง<br />

<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้ถอ<strong>น</strong><br />

เสาระเ<strong>น</strong>ียดขึ้<strong>น</strong>ได้<br />

ดัง<strong>น</strong>ี้บ้าง<br />

<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้ถอดกลอ<strong>น</strong>ออกได้<br />

ดัง<strong>น</strong>ี ้บ้าง <strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู ้ไกล<strong>จ</strong>ากข้าศึกปลด<strong>ธ</strong>งลงได้ ปลงภาระลงได้<br />

ไม่ประกอบด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ัฏฏะ ดัง<strong>น</strong>ี้บ้าง.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้ถอ<strong>น</strong>ลิ่มสลักขึ้<strong>น</strong><br />

ได้อย่างไร คือ ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี ้เป็<strong>น</strong>ผู ้ละอ<strong>ว</strong>ิชชาเสียได้<br />

ถอ<strong>น</strong>รากขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>ท</strong>ำาให้เป็<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>ตาลยอดด้<strong>ว</strong><strong>น</strong> <strong>ท</strong>ำาไม่ให้มี<br />

ไม่ให้เกิดขึ ้<strong>น</strong>อีกต่อไปเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา. ภิกษุ<strong>ท</strong>ั ้งหลาย ! ภิกษุชื่อ<br />

<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้ถอ<strong>น</strong>ลิ่มสลักขึ้<strong>น</strong>ได้อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

แล.<br />

101

102 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุเป็<strong>น</strong>ผู้รื้อเครื่องแ<strong>ว</strong>ดล้อมได้อย่างไร<br />

คือภิกษุ<br />

ใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้ละชาติสงสาร<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>เหตุ<strong>น</strong>ำาให้เกิดใ<strong>น</strong><br />

ภพใหม่ต่อไปได้ ถอ<strong>น</strong>รากขึ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

<strong>ท</strong>ำาให้เป็<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>ตาล<br />

ยอดด้<strong>ว</strong><strong>น</strong> <strong>ท</strong>ำาไม่ให้มี ไม่ให้เกิดขึ้<strong>น</strong>อีกต่อไปเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา<br />

ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้รื้อเครื่องแ<strong>ว</strong>ดล้อมได้อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

แล.<br />

ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้ถอ<strong>น</strong>เสาระเ<strong>น</strong>ียดขึ้<strong>น</strong>ได้อย่างไร<br />

คือ ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี ้ เป็<strong>น</strong>ผู ้ละตัณหาเสียได้ ถอ<strong>น</strong>รากขึ ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

<strong>ท</strong>ำาให้เป็<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>ตาลยอดด้<strong>ว</strong><strong>น</strong> <strong>ท</strong>ำาไม่ให้มี ไม่ให้เกิดขึ ้<strong>น</strong>อีก<br />

ต่อไปเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา. ภิกษุชื ่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู ้ถอ<strong>น</strong>เสาระเ<strong>น</strong>ียดขึ ้<strong>น</strong>ได้<br />

อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

แล.<br />

ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้ถอดกลอ<strong>น</strong>ออกได้อย่างไร<br />

คือ<br />

ภิกษุใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี ้ เป็<strong>น</strong>ผู ้ละโอรัมภาคิยสังโยช<strong>น</strong>์ ๕ ประการ<br />

เสียได้ ถอ<strong>น</strong>รากขึ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

<strong>ท</strong>ำาให้เป็<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>ตาลยอดด้<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ำาไม่ให้มี ไม่ให้เกิดขึ้<strong>น</strong>อีกต่อไปเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา.<br />

ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้ถอดกลอ<strong>น</strong>ออกได้อย่าง<strong>น</strong>ี้<br />

แล.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุชื่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู้ไกล<strong>จ</strong>ากข้าศึก<br />

ปลด<strong>ธ</strong>งลงได้<br />

ปลงภาระลงได้ ไม่ประกอบด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ัฏฏะอย่างไร คือ ภิกษุใ<strong>น</strong><br />

<strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้ละอัส๎มิมา<strong>น</strong>ะเสียได้<br />

ถอ<strong>น</strong>รากขึ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong><br />

<strong>ท</strong>ำาให้เป็<strong>น</strong>เหมือ<strong>น</strong>ตาลยอดด้<strong>ว</strong><strong>น</strong> <strong>ท</strong>ำาไม่ให้มี ไม่ให้เกิดขึ้<strong>น</strong>อีก<br />

ต่อไปเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรมดา. ภิกษุชื ่อ<strong>ว</strong>่าเป็<strong>น</strong>ผู ้ไกล<strong>จ</strong>ากข้าศึก ปลด<strong>ธ</strong>ง<br />

ลงได้ ปลงภาระลงได้ ไม่ประกอบด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ัฏฏะใดๆ อย่าง<strong>น</strong>ี ้ แล.<br />

ปญฺ<strong>จ</strong>ก. อํ. ๒๒/๙๕-๙๗/๗๑.<br />

103

สัมมสังกัปปะ<br />

(ค<strong>ว</strong>มดำริชอบ)

106 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๒๙<br />

ผูมีค<strong>ว</strong>มเพียรตลอดเ<strong>ว</strong>ล<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เมื่อภิกษุกำลังเดิ<strong>น</strong>อยู่<br />

ถ้าเกิด<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong>กาม<br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>าม<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>างเดือดแค้<strong>น</strong><br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิด<br />

ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ำาผู ้อื ่<strong>น</strong>ให้ลำาบากเปล่าๆ ขึ ้<strong>น</strong>มา, และภิกษุก็ไม่รับเอา<br />

ค<strong>ว</strong>ามครุ ่<strong>น</strong>คิด<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้ สละ<strong>ท</strong>ิ ้งไป ถ่ายถอ<strong>น</strong>ออก <strong>ท</strong>ำาให้สิ ้<strong>น</strong>สุดลงไป<br />

<strong>จ</strong><strong>น</strong>ไม่มีเหลือ; ภิกษุ<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />

แม้กำาลังเดิ<strong>น</strong>อยู่<br />

ก็เรียก<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส<br />

รู้สึกกลั<strong>ว</strong>ต่อสิ่งอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บาป<br />

เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>ปรารภค<strong>ว</strong>ามเพียร อุ<strong>ท</strong>ิศต<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>การเผากิเลสอยู ่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เมื่อภิกษุกำลังยื<strong>น</strong>อยู่<br />

ถ้าเกิด<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong>กาม<br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>าม<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>างเดือดแค้<strong>น</strong><br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิด<br />

ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ำาผู ้อื ่<strong>น</strong>ให้ลำาบากเปล่าๆ ขึ ้<strong>น</strong>มา, และภิกษุก็ไม่รับเอา<br />

ค<strong>ว</strong>ามครุ ่<strong>น</strong>คิด<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้ สละ<strong>ท</strong>ิ ้งไป ถ่ายถอ<strong>น</strong>ออก <strong>ท</strong>ำาให้สิ ้<strong>น</strong>สุดลง<br />

ไป<strong>จ</strong><strong>น</strong>ไม่มีเหลือ; ภิกษุ<strong>ท</strong>ี ่เป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ แม้กำาลังยื<strong>น</strong>อยู ่ ก็เรียก<strong>ว</strong>่า

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

เป็<strong>น</strong>ผู ้<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส รู ้สึกกลั<strong>ว</strong>ต่อสิ ่งอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บาป<br />

เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>ปรารภค<strong>ว</strong>ามเพียร อุ<strong>ท</strong>ิศต<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>การเผากิเลสอยู ่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เมื่อภิกษุกำลัง<strong>น</strong>ั่งอยู่<br />

ถ้าเกิด<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong>กาม<br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>าม<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>างเดือดแค้<strong>น</strong><br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิด<br />

ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ำาผู ้อื ่<strong>น</strong>ให้ลำาบากเปล่าๆ ขึ ้<strong>น</strong>มา, และภิกษุก็ไม่รับเอา<br />

ค<strong>ว</strong>ามครุ ่<strong>น</strong>คิด<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้สละ<strong>ท</strong>ิ ้งไป ถ่ายถอ<strong>น</strong>ออก <strong>ท</strong>ำาให้สิ ้<strong>น</strong>สุดลงไป<br />

<strong>จ</strong><strong>น</strong>ไม่มีเหลือ; ภิกษุ<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้แม้กำาลัง<strong>น</strong>ั่งอยู่<br />

ก็เรียก<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส<br />

รู ้สึกกลั<strong>ว</strong>ต่อสิ ่งอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บาป<br />

เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>ปรารภค<strong>ว</strong>ามเพียร อุ<strong>ท</strong>ิศต<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>การเผากิเลสอยู ่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เมื่อภิกษุกำลัง<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>อยู่<br />

ถ้าเกิด<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong>กาม<br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>าม<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>างเดือดแค้<strong>น</strong><br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิด<br />

ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ำาผู้อื่<strong>น</strong>ให้ลำาบากเปล่าๆ<br />

ขึ้<strong>น</strong>มา,<br />

และภิกษุก็ไม่รับ<br />

เอาค<strong>ว</strong>ามครุ ่<strong>น</strong>คิด<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้ สละ<strong>ท</strong>ิ ้งไป ถ่ายถอ<strong>น</strong>ออก <strong>ท</strong>ำาให้สิ ้<strong>น</strong>สุด<br />

ลงไป<strong>จ</strong><strong>น</strong>ไม่มีเหลือ; ภิกษุ<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้แม้กำาลัง<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>อยู่<br />

107

108 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ก็เรียก<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>ผู้<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส<br />

รู้สึกกลั<strong>ว</strong>ต่อสิ่งอั<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>บาป เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>ปรารภค<strong>ว</strong>ามเพียร อุ<strong>ท</strong>ิศต<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>การเผา<br />

กิเลสอยู่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>แล.<br />

<strong>จ</strong>ตุกฺก. อํ. ๒๑/๑๖-๑๘/๑๑.

๓๐<br />

ผูเกีย<strong>จ</strong>คร<strong>น</strong>ตลอดเ<strong>ว</strong>ล<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เมื่อภิกษุกำลังเดิ<strong>น</strong>อยู่<br />

ถ้าเกิด<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong>กาม<br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ย<br />

ค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>างเดือดแค้<strong>น</strong><br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>าม<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ำาผู้อื่<strong>น</strong>ให้ลำาบากเปล่าๆ<br />

ขึ้<strong>น</strong>มา,<br />

และภิกษุ<br />

ก็รับเอาค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิด<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />

ไม่สละ<strong>ท</strong>ิ้ง<br />

ไม่ถ่ายถอ<strong>น</strong>ออก<br />

ไม่<strong>ท</strong>ำาให้สิ้<strong>น</strong>สุดลงไป<strong>จ</strong><strong>น</strong>ไม่มีเหลือ;<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />

แม้กำาลังเดิ<strong>น</strong>อยู่<br />

ก็เรียก<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>ผู้ไม่<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส<br />

ไม่รู ้สึกกลั<strong>ว</strong>ต่อสิ ่งอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บาป เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>เกีย<strong>จ</strong>คร้า<strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเพียร<br />

อั<strong>น</strong>เล<strong>ว</strong><strong>ท</strong>รามอยู่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.<br />

เมื่อภิกษุกำลังยื<strong>น</strong>อยู่<br />

ถ้าเกิดครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>าม<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong>กาม<br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<br />

เดือดแค้<strong>น</strong> หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ำาผู้อื่<strong>น</strong><br />

ให้ลำาบากเปล่าๆ ขึ ้<strong>น</strong>มา, และภิกษุก็รับเอาค<strong>ว</strong>ามครุ ่<strong>น</strong>คิด<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />

ไม่สละ<strong>ท</strong>ิ ้ง ไม่ถ่ายถอ<strong>น</strong>ออก ไม่<strong>ท</strong>ำาให้สิ ้<strong>น</strong>สุดลงไป <strong>จ</strong><strong>น</strong>ไม่มีเหลือ;<br />

109

110 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />

แม้กำาลังยื<strong>น</strong>อยู่<br />

ก็เรียก<strong>ว</strong>่า เป็<strong>น</strong>ผู้ไม่<strong>ท</strong>ำา<br />

ค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส ไม่รู้สึกกลั<strong>ว</strong>ต่อสิ่งอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บาป<br />

เป็<strong>น</strong><br />

ค<strong>น</strong>เกีย<strong>จ</strong>คร้า<strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเพียรอั<strong>น</strong>เล<strong>ว</strong><strong>ท</strong>รามอยู่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.<br />

เมื่อภิกษุกำลัง<strong>น</strong>ั่งอยู่<br />

ถ้าเกิดครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>าม<br />

ครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong>กาม<br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<br />

เดือดแค้<strong>น</strong> หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ำาผู้อื่<strong>น</strong><br />

ให้ลำาบากเปล่าๆ ขึ้<strong>น</strong>มา,<br />

และภิกษุก็รับเอาค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิด<br />

<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />

ไม่สละ<strong>ท</strong>ิ้ง<br />

ไม่ถ่ายถอ<strong>น</strong>ออก ไม่<strong>ท</strong>ำาให้สิ้<strong>น</strong>สุดลงไป<br />

<strong>จ</strong><strong>น</strong>ไม่มีเหลือ; ภิกษุ<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />

แม้กำาลัง<strong>น</strong>ั่งอยู่<br />

ก็เรียก<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู ้ไม่<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส ไม่รู ้สึกกลั<strong>ว</strong>ต่อสิ ่งอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บาป<br />

เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>เกีย<strong>จ</strong>คร้า<strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเพียรอั<strong>น</strong>เล<strong>ว</strong><strong>ท</strong>รามอยู่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.<br />

เมื่อภิกษุกำลัง<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>อยู่<br />

ถ้าเกิดครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ย<br />

ค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong>กาม<br />

หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>างเดือดแค้<strong>น</strong> หรือครุ่<strong>น</strong>คิดด้<strong>ว</strong>ยค<strong>ว</strong>ามครุ่<strong>น</strong>คิดใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>าง<strong>ท</strong>ำา<br />

ผู ้อื ่<strong>น</strong>ให้ลำาบากเปล่าๆ ขึ ้<strong>น</strong>มา, และภิกษุก็รับเอาค<strong>ว</strong>ามครุ ่<strong>น</strong>คิด<br />

<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong>้<br />

ไม่สละ<strong>ท</strong>ิ้ง<br />

ไม่ถ่ายถอ<strong>น</strong>ออก ไม่<strong>ท</strong>ำาให้สิ้<strong>น</strong>สุดลงไป

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

<strong>จ</strong><strong>น</strong>ไม่มีเหลือ; ภิกษุ<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong>เช่<strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />

แม้กำาลัง<strong>น</strong>อ<strong>น</strong>อยู่<br />

ก็เรียก<strong>ว</strong>่า<br />

เป็<strong>น</strong>ผู ้ไม่<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเพียรเผากิเลส ไม่รู ้สึกกลั<strong>ว</strong>ต่อสิ ่งอั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>บาป<br />

เป็<strong>น</strong>ค<strong>น</strong>เกีย<strong>จ</strong>คร้า<strong>น</strong> มีค<strong>ว</strong>ามเพียรอั<strong>น</strong>เล<strong>ว</strong><strong>ท</strong>รามอยู่เ<strong>น</strong>ือง<strong>น</strong>ิ<strong>จ</strong>.<br />

<strong>จ</strong>ตุกฺก. อํ. ๒๑/๑๖/๑๑.<br />

111

ปฏิป<strong>ท</strong>ของกรสิ ้<strong>น</strong>อส<strong>ว</strong>ะ ๔ แบบ

114 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

๓๑<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>ของกรสิ้<strong>น</strong>อส<strong>ว</strong>ะ<br />

๔ แบบ<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

!<br />

ปฏิป<strong>ท</strong> ๔ ประกร เหล่<strong>น</strong>ี้<br />

มีอยู่;<br />

คือ :-<br />

ปฏิบัติลำบก รูไดช<br />

๑,<br />

ปฏิบัติลำบก รูไดเร็<strong>ว</strong><br />

๑,<br />

ปฏิบัติสบย รูไดช<br />

๑,<br />

ปฏิบัติสบย รูไดเร็<strong>ว</strong><br />

๑.

แบบปฏิบัติลำบก รูไดช<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ภิกษุ เป็<strong>น</strong>ผูมีปกติ<br />

เห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่งมใ<strong>น</strong>กย มีสัญญ<strong>ว</strong>่ปฏิกูลใ<strong>น</strong>อหร<br />

มีสัญญใ<strong>น</strong>โลก<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

โดยค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>ของไม่<strong>น</strong>่ยิ<strong>น</strong>ดี<br />

เป็<strong>น</strong>ผูมีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยงใ<strong>น</strong>สังขร<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

มรณสัญญก็เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เขตั้งไ<strong>ว</strong>ดีแล<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>ภยใ<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เข้าไปอาศัย<strong>ธ</strong>รรม เป็<strong>น</strong>กำาลังของพระเสขะ<br />

๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี้อยู่<br />

คือ สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>าพละ หิริพละ โอตตัปปพละ<br />

<strong>ว</strong>ิริยพละ ปัญญาพละ; แต่ อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ ๕ ประกรเหล่<strong>น</strong>ี้ของ<br />

เ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong> ปรกฏ<strong>ว</strong>่อ่อ<strong>น</strong> คือ สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ <strong>ว</strong>ิริยิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ สติ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<br />

สมา<strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ ปัญญิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์. เพราะเหตุ<strong>ท</strong>ี ่อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>ท</strong>ั ้งห้าเหล่า<strong>น</strong>ี้<br />

ยังอ่อ<strong>น</strong> ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ึง<br />

บรรลุอ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong>ตริยกิ<strong>จ</strong> เพื่อค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะ<br />

ไดช :<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั<br />

้งหลาย !<br />

<strong>น</strong>ี้เรียก<strong>ว</strong>่า ปฏิบัติลำบก รูไดช.<br />

115

116 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

แบบปฏิบัติลำบก รูไดเร็<strong>ว</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ภิกษุ เป็<strong>น</strong>ผูมีปกติ<br />

เห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่งมใ<strong>น</strong>กย มีสัญญ<strong>ว</strong>่ ปฏิกูลใ<strong>น</strong>อหร มี<br />

สัญญใ<strong>น</strong>โลก<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

โดยค<strong>ว</strong>มเป็<strong>น</strong>ของไม่<strong>น</strong>่ยิ<strong>น</strong>ดี<br />

เป็<strong>น</strong>ผูมีปกติตมเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>มไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยงใ<strong>น</strong>สังขร<strong>ท</strong>ั้งป<strong>ว</strong>ง<br />

มรณสัญญก็เป็<strong>น</strong>สิ่ง<strong>ท</strong>ี่เขตั้งไ<strong>ว</strong>ดีแล<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong>ภยใ<strong>น</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เข้าไปอาศัย<strong>ธ</strong>รรม เป็<strong>น</strong>กำาลังของพระเสขะ<br />

๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี ้อยู ่ คือ สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>พละ หิริพละ โอตตัปปพละ<br />

<strong>ว</strong>ิริยพละ ปญญพละ; แต่ อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ ๕ ประกรเหล่<strong>น</strong>ี้<br />

ของเ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ปรกฏ<strong>ว</strong>่มีประมณยิ่ง<br />

(แก่กล้า) คือ<br />

สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ <strong>ว</strong>ิริยิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ สติ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ สมา<strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ ปัญญิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์.<br />

เพราะเหตุ<strong>ท</strong>ี่อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<strong>ท</strong>ั้งห้าเหล่า<strong>น</strong>ี้มีประมาณยิ่ง<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ึง บรรลุอ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong>ตริยกิ<strong>จ</strong> เพื่อค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะไดเร็<strong>ว</strong><br />

:<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั<br />

้งหลาย !<br />

<strong>น</strong>ี้เรียก<strong>ว</strong>่า ปฏิบัติลำบก รูไดเร็<strong>ว</strong>.

แบบปฏิบัติสบย รูไดช<br />

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ภิกษุ เพระสงัด<br />

<strong>จ</strong>กกมและอกุศล<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

<strong>จ</strong>ึงบรรลุปฐมฌ<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ุติยฌ<strong>น</strong>... ตติยฌ<strong>น</strong>... <strong>จ</strong>ตุตถฌ<strong>น</strong> (มีรายละเอียดดัง<strong>ท</strong>ี่<br />

แสดงแล้<strong>ว</strong>ใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป)<br />

แล้<strong>ว</strong>แลอยู่.<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เข้าไปอาศัย<strong>ธ</strong>รรม เป็<strong>น</strong>กำาลังของพระเสขะ<br />

๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี ้อยู ่ คือ สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>พละ หิริพละ โอตตัปปพละ<br />

<strong>ว</strong>ิริยพละ ปญญพละ; แต่ อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ ๕ ประกรเหล่<strong>น</strong>ี้<br />

ของเ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ปรกฏ<strong>ว</strong>่อ่อ<strong>น</strong> คือ สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ <strong>ว</strong>ิริยิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<br />

สติ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ สมา<strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ ปัญญิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์. เพราะเหตุ<strong>ท</strong>ี่อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<br />

<strong>ท</strong>ั้งห้าเหล่า<strong>น</strong>ี้ยังอ่อ<strong>น</strong><br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ึง บรรลุอ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong>ตริยกิ<strong>จ</strong><br />

เพื่อค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะไดช<br />

:<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั<br />

้งหลาย !<br />

<strong>น</strong>ี้เรียก<strong>ว</strong>่า ปฏิบัติสบย รูไดช.<br />

117

118 <strong>พุ</strong> <strong>ท</strong> <strong>ธ</strong> <strong>ว</strong> <strong>จ</strong> <strong>น</strong><br />

แบบปฏิบัติสบย รูไดเร็<strong>ว</strong><br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ภิกษุ เพระสงัด<br />

<strong>จ</strong>กกมและอกุศล<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ั้งหลย<br />

<strong>จ</strong>ึงบรรลุปฐมฌ<strong>น</strong><br />

<strong>ท</strong>ุติยฌ<strong>น</strong>... ตติยฌ<strong>น</strong>... <strong>จ</strong>ตุตถฌ<strong>น</strong> ... แล้<strong>ว</strong>แลอยู่.<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>เข้าไปอาศัย<strong>ธ</strong>รรม เป็<strong>น</strong>กำาลังของพระเสขะ<br />

๕ ประการเหล่า<strong>น</strong>ี ้อยู ่ คือ สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>าพละ หิริพละ โอตตัปปพละ<br />

<strong>ว</strong>ิริยพละ ปัญญาพละ; แต่ อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ ๕ ประกรเหล่<strong>น</strong>ี้ของ<br />

เ<strong>ธ</strong>อ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ปรกฏ<strong>ว</strong>่มีประมณยิ่ง<br />

คือ สั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ <strong>ว</strong>ิริยิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<br />

สติ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ สมา<strong>ธ</strong>ิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์ ปัญญิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์. เพราะเหตุ<strong>ท</strong>ี่อิ<strong>น</strong><strong>ท</strong>รีย์<br />

<strong>ท</strong>ั้งห้าเหล่า<strong>น</strong>ี้มีประมาณยิ่ง<br />

ภิกษุ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><strong>จ</strong>ึง<br />

บรรลุอ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong>ตริยกิ<strong>จ</strong><br />

เพื่อค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>อาส<strong>ว</strong>ะไดเร็<strong>ว</strong><br />

:<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

<strong>น</strong>ี้เรียก<strong>ว</strong>่า ปฏิบัติสบย รูไดเร็<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เหล่า<strong>น</strong>ี้แล<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>า ๔ ประการ.<br />

<strong>จ</strong>ตุกฺก. อํ. ๒๑/๒๐๒-๒๐๔/๑๖๑-๑๖๒.

ฉบับ ๔ มรรค <strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ ง่ย<br />

119

มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />

มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิแห่งมหช<strong>น</strong>ช<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong> ผูซึ่งชัดเ<strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

และมั่<strong>น</strong>คงใ<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

เริ ่ม<strong>จ</strong>ากชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กลุ ่มเล็กๆ กลุ ่มห<strong>น</strong>ึ ่ง ได้มีโอกาสมาฟัง<strong>ธ</strong>รรมบรรยาย<strong>จ</strong>าก<br />

<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์ โสตฺถิผโล <strong>ท</strong>ี ่เ<strong>น</strong>้<strong>น</strong>การ<strong>น</strong>ำา<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> (<strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>จ</strong>าก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โอษฐ์<br />

<strong>ท</strong>ี ่พระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>องค์<strong>ท</strong>รงยื<strong>น</strong>ยั<strong>น</strong><strong>ว</strong>่า<strong>ท</strong>รงตรัสไ<strong>ว</strong>้ดีแล้<strong>ว</strong> บริสุ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์บริบูรณ์สิ ้<strong>น</strong>เชิง <strong>ท</strong>ั ้งเ<strong>น</strong>ื ้อ ค<strong>ว</strong>ามและ<br />

พยัญช<strong>น</strong>ะ) มาใช้ใ<strong>น</strong>การถ่าย<strong>ท</strong>อดบอกสอ<strong>น</strong> ซึ่งเป็<strong>น</strong>รูปแบบการแสดง<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่ตรงตาม<br />

<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>บัญญัติตาม<strong>ท</strong>ี่<strong>ท</strong>รงรับสั่งแก่พระอรหั<strong>น</strong>ต์<br />

๖๐ รูปแรก<strong>ท</strong>ี่ป่าอิสิปต<strong>น</strong>มฤค<strong>ท</strong>าย<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong><br />

ใ<strong>น</strong>การประกาศพระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรม และเป็<strong>น</strong>ลักษณะเฉพะ<strong>ท</strong>ี ่ภิกษุใ<strong>น</strong>ครั ้ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กลใชเป็<strong>น</strong><br />

มตรฐ<strong>น</strong>เดีย<strong>ว</strong><br />

หลัก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>ี ้ ได้เข้ามาตอบคำาถาม ต่อค<strong>ว</strong>ามลังเลสงสัย ได้เข้ามาสร้าง<br />

ค<strong>ว</strong>ามชัดเ<strong>จ</strong><strong>น</strong> ต่อค<strong>ว</strong>ามพร่าเลือ<strong>น</strong>สับส<strong>น</strong> ใ<strong>น</strong>ข้อ<strong>ธ</strong>รรมต่างๆ <strong>ท</strong>ี่มีอยู่ใ<strong>น</strong>สังคมชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><br />

ซึ่ง<strong>ท</strong>ั้งหมด<strong>น</strong>ี้<br />

เป็<strong>น</strong>ผล<strong>จ</strong>ากสาเหตุเดีย<strong>ว</strong>คือ การไม่ใช้คำาของพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้าเป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>ตั้งต้<strong>น</strong><br />

ใ<strong>น</strong>การศึกษาเล่าเรีย<strong>น</strong><br />

์<br />

่<br />

ด้<strong>ว</strong>ยศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>าอย่างไม่ห<strong>ว</strong>ั่<strong>น</strong>ไห<strong>ว</strong>ต่อองค์สัมมาสัม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ะ<br />

ใ<strong>น</strong>ฐา<strong>น</strong>ะพระศาสดา<br />

<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ได้ประกาศอย่างเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>างการ<strong>ว</strong>่า “อาตมาไม่มีคำาสอ<strong>น</strong>ของตั<strong>ว</strong>เอง”<br />

และใช้เ<strong>ว</strong>ลา<strong>ท</strong>ี่มีอยู<br />

ไปกับการรับส<strong>น</strong>อง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ประสงค์ ด้<strong>ว</strong>ยการโฆษณา<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

เพื่อค<strong>ว</strong>ามตั้งมั่<strong>น</strong>แห่งพระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรม<br />

และค<strong>ว</strong>ามประสา<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่งเดีย<strong>ว</strong>ของชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><br />

เมื ่อกลับมาใช้หลัก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> เหมือ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่เคยเป็<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong>ครั ้ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กาล สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่เกิดขึ ้<strong>น</strong><br />

คือ ค<strong>ว</strong>ามชัดเ<strong>จ</strong><strong>น</strong>สอดคล้องลงตั<strong>ว</strong> ใ<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามรู้ค<strong>ว</strong>ามเข้าใ<strong>จ</strong><br />

ไม่<strong>ว</strong>่าใ<strong>น</strong>แง่ของหลัก<strong>ธ</strong>รรม<br />

ตลอด<strong>จ</strong><strong>น</strong>มรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี ่ตรง และสามารถ<strong>น</strong>ำาไปใช้ปฏิบัติให้เกิดผล รู ้เห็<strong>น</strong>ประ<strong>จ</strong>ักษ์ได้<strong>จ</strong>ริง<br />

ด้<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong>เอง<strong>ท</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ด้<strong>ว</strong>ยเหตุ<strong>น</strong>ี ้ ช<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ท</strong>ี ่เห็<strong>น</strong>คุณค่ใ<strong>น</strong>คำของพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ึงขยยตั<strong>ว</strong><br />

มกขึ ้<strong>น</strong>เรื ่อยๆ เกิดเป็<strong>น</strong> “กระแส<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>” ซึ ่งเป็<strong>น</strong>พลังเงียบ<strong>ท</strong>ี ่กำาลัง<strong>จ</strong>ะกลายเป็<strong>น</strong><br />

คลื ่<strong>น</strong>ลูกใหม่ ใ<strong>น</strong>การกลับไปใช้ระบบการเรีย<strong>น</strong>รู ้พระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรม เหมือ<strong>น</strong>ดังครั ้ง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>กาล

ด้<strong>ว</strong>ยการขยายตั<strong>ว</strong>ของกระแส<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><strong>น</strong>ี้<br />

สื่อ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

ไม่<strong>ว</strong>่า<br />

<strong>จ</strong>ะเป็<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ังสือ หรือซีดี ซึ่งแ<strong>จ</strong>กฟรีแก่ญาติโยมเริ่มมีไม่พอเพียงใ<strong>น</strong>การแ<strong>จ</strong>ก<br />

<strong>ท</strong>ั้ง<strong>น</strong>ี้<br />

เพราะ<strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>ของผู้<strong>ท</strong>ี่ส<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>เห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามสำาคัญของ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

ได้ขยายตั<strong>ว</strong>มากขึ้<strong>น</strong>อย่าง<br />

ร<strong>ว</strong>ดเร็<strong>ว</strong>ประกอบกับ<strong>ว</strong>่า<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />

โสตฺถิผโล เคร่งครัดใ<strong>น</strong>ข้อ<strong>ว</strong>ัตร<br />

ปฏิบัติ<strong>ท</strong>ี่พระศาสดาบัญญัติไ<strong>ว</strong>้<br />

อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>ท</strong>ี่ออก<strong>จ</strong>ากพระโอษฐ์ของตถาคต<br />

โดยตรง การเผยแผ่<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ผ่า<strong>น</strong>มา<br />

<strong>จ</strong>ึงเป็<strong>น</strong>ไปใ<strong>น</strong>ลักษณะสั<strong>น</strong>โดษตามมีตามได้<br />

เมื่อมีโยมมาป<strong>ว</strong>ารณาเป็<strong>น</strong>เ<strong>จ</strong>้าภาพใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัดพิมพ์<br />

ได้มา<strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>่าไหร่ ก็<strong>ท</strong>ยอยแ<strong>จ</strong>ก<br />

ไปตาม<strong>ท</strong>ี่มีเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เมื่อมีมา<br />

ก็แ<strong>จ</strong>กไป เมื่อหมด<br />

ก็คือหมด<br />

เ<strong>น</strong>ื ่อง<strong>จ</strong>าก<strong>ว</strong>่า ห<strong>น</strong>้า<strong>ท</strong>ี ่ใ<strong>น</strong>การดำารงพระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรมให้ตั ้งมั ่<strong>น</strong>สืบไป ไม่ได้ผูก<strong>จ</strong>ำากัด<br />

อยู่แต่เพียง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>สา<strong>ว</strong>กใ<strong>น</strong>ฐา<strong>น</strong>ะของสงฆ์เ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

ฆรา<strong>ว</strong>าสกลุ่มห<strong>น</strong>ึ่งซึ่งเห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามสำาคัญ<br />

ของ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> <strong>จ</strong>ึงร<strong>ว</strong>มตั<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong>เข้ามาช่<strong>ว</strong>ยขยายผลใ<strong>น</strong>สิ ่ง<strong>ท</strong>ี ่<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์ โสตฺถิผโล<br />

<strong>ท</strong>ำาอยู ่แล้<strong>ว</strong> <strong>น</strong>ั ่<strong>น</strong>คือ การ<strong>น</strong>ำา<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>มาเผยแพร่โฆษณา โดยพิ<strong>จ</strong>ารณาตัดสิ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ด<strong>ท</strong>ะเบีย<strong>น</strong><br />

<strong>จ</strong>ัดตั้งเป็<strong>น</strong>มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิอย่างถูกต้องตามกฏหมาย<br />

เพื่อให้การดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>การต่างๆ<br />

<strong>ท</strong>ั้งหมด<br />

อยู่ใ<strong>น</strong>รูปแบบ<strong>ท</strong>ี่โปร่งใส<br />

เปิดเผย และเปิดก<strong>ว</strong>้างต่อสา<strong>ธ</strong>ารณช<strong>น</strong>ชา<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ท</strong>ั่<strong>ว</strong>ไป<br />

สำาหรับผู้<strong>ท</strong>ี่เห็<strong>น</strong>ค<strong>ว</strong>ามสำาคัญของ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

และมีค<strong>ว</strong>ามประสงค์<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะดำารง<br />

พระสั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>รรมให้ตั ้งมั ่<strong>น</strong> ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีของพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้า สามารถส<strong>น</strong>ับส<strong>น</strong>ุ<strong>น</strong>การดำาเ<strong>น</strong>ิ<strong>น</strong>การตรง<strong>น</strong>ี ้ได้<br />

ด้<strong>ว</strong>ย<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ีง่ายๆ <strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>คือ<br />

เขมใส่ใ<strong>จ</strong>ศึกษ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> และ<strong>น</strong>ำไปใชปฏิบัติด<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong>เอง<br />

เมื่อรู้ประ<strong>จ</strong>ักษ์<br />

เห็<strong>น</strong>ได้ด้<strong>ว</strong>ยต<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong> <strong>ว</strong>่ามรรค<strong>ว</strong>ิ<strong>ธ</strong>ี<strong>ท</strong>ี่ได้<strong>จ</strong>ากการ<strong>ท</strong>ำาค<strong>ว</strong>ามเข้าใ<strong>จ</strong><br />

โดย<br />

ใช้คำาของพระ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>เ<strong>จ</strong>้าเป็<strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong>ตั้งต้<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

<strong>น</strong>ำาไปสู่ค<strong>ว</strong>ามเห็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่ถูกต้อง<br />

ใ<strong>น</strong>หลัก<strong>ธ</strong>รรม<br />

อั<strong>น</strong>สอดคล้องเป็<strong>น</strong>เหตุเป็<strong>น</strong>ผล และเชื่อมโยงเป็<strong>น</strong>ห<strong>น</strong>ึ่งเดีย<strong>ว</strong><br />

กระ<strong>ท</strong>ั่งได้ผลตาม<strong>จ</strong>ริง<br />

<strong>ท</strong>ำาให้เกิดมี<strong>จ</strong>ิตศรั<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>า ใ<strong>น</strong>การช่<strong>ว</strong>ยเผยแพร่ขยายสื่อ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

เพียงเ<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong>ี้<br />

คุณก็คือ<br />

ห<strong>น</strong>ึ่งห<strong>น</strong>่<strong>ว</strong>ยใ<strong>น</strong>ขบ<strong>ว</strong><strong>น</strong><br />

“<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์” แล้<strong>ว</strong><br />

<strong>น</strong>ี่คือเ<strong>จ</strong>ต<strong>น</strong>ารมณ์ของมูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />

<strong>น</strong>ั่<strong>น</strong>คือเป็<strong>น</strong>มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิแห่งมหช<strong>น</strong><br />

ช<strong>ว</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong> ซึ่งชัดเ<strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

และมั่<strong>น</strong>คงใ<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>

ผู้<strong>ท</strong>ี่ส<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>รับสื่อ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>ี่เป็<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

เพื่อไปใช้ศึกษาส่<strong>ว</strong><strong>น</strong>ตั<strong>ว</strong><br />

หรือ<strong>น</strong>ำาไปแ<strong>จ</strong>กเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>า<strong>น</strong> แก่พ่อแม่พี่<strong>น</strong>้อง<br />

ญาติ หรือเพื่อ<strong>น</strong><br />

สามารถมารับได้ฟรี โดยไม่มีเงื่อ<strong>น</strong>ไข<br />

<strong>ท</strong>ี่<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />

หรือตาม<strong>ท</strong>ี่พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ได้รับ<strong>น</strong>ิม<strong>น</strong>ต์ไปแสดง<strong>ธ</strong>รรม<strong>น</strong>อกสถา<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

สำาหรับรายละเอียดกิ<strong>จ</strong><strong>ธ</strong>รรมต่างๆ ภายใต้เครือข่าย<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>โดย<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />

ค้<strong>น</strong>หาข้อมูลได้<strong>จ</strong>าก<br />

www.buddhakos.org<br />

หากมีค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong>ง<strong>ท</strong>ี่<strong>จ</strong>ะรับไปแ<strong>จ</strong>กเป็<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>ใ<strong>น</strong><strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>น</strong>หลายสิบชุด<br />

ขอค<strong>ว</strong>ามกรุณาแ<strong>จ</strong>้งค<strong>ว</strong>าม<strong>จ</strong>ำา<strong>น</strong>งได้<strong>ท</strong>ี่<br />

มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />

ประสา<strong>น</strong>งา<strong>น</strong>และเผยแผ่ : เลข<strong>ท</strong>ี่<br />

๒๙/๓ หมู่<strong>ท</strong>ี่<br />

๗<br />

ถ<strong>น</strong><strong>น</strong>เลียบคลอง ๑๐ ฝั่งตะ<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>ออก<br />

ตำาบลบึง<strong>ท</strong>องหลาง อำาเภอลำาลูกกา <strong>จ</strong>ังห<strong>ว</strong>ัดป<strong>ท</strong>ุม<strong>ธ</strong>า<strong>น</strong>ี ๑๒๑๕๐<br />

โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓, ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘, ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑<br />

โ<strong>ท</strong>รสาร ๐ ๒๕๔๙ ๒๑๗๕<br />

เ<strong>ว</strong>็บไซต์ : www.buddhakos.org อีเมล์ : info@buddhakos.org<br />

ส<strong>น</strong>ับส<strong>น</strong>ุ<strong>น</strong>กรเผยแผ่<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>ได<strong>ท</strong>ี่<br />

ชื่อบัญชี<br />

“มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์” <strong>ธ</strong><strong>น</strong>ครกสิกรไ<strong>ท</strong>ย สข ย่อยตลดไ<strong>ท</strong><br />

ประเภ<strong>ท</strong> บัญชีออม<strong>ท</strong>รัพย์ เลข<strong>ท</strong>ี่บัญชี<br />

๔๘๔-๒-๑๐๘๗๗-๘<br />

ชื่อบัญชี<br />

“มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์ (๒)”<br />

(ห<strong>น</strong>ังสือสุตตั<strong>น</strong>ตปิฎก)<br />

<strong>ธ</strong><strong>น</strong>ครกสิกรไ<strong>ท</strong>ย สข โลตัส ลำลูกก (คลอง ๖)<br />

ประเภ<strong>ท</strong> บัญชีออม<strong>ท</strong>รัพย์ เลข<strong>ท</strong>ี่บัญชี<br />

๖๕๔-๒-๐๘๐๐๐-๙

แผ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />

ลงสะพา<strong>น</strong>คลอง ๑๐ ไปยูเ<strong>ท</strong>ิร์<strong>น</strong>แรกมา<br />

แล้<strong>ว</strong>เลี้ย<strong>ว</strong>ซ้ายก่อ<strong>น</strong>ขึ้<strong>น</strong>สะพา<strong>น</strong><br />

แ<strong>น</strong><strong>ว</strong><strong>ท</strong>ิ<strong>ว</strong>ส<strong>น</strong><br />

<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>ป่พง<br />

โ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์ ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑,<br />

๐๘ ๔๐๙๖ ๘๔๓๐,<br />

๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓,<br />

๐๘ ๔๑๒๓ ๒๔๕๐<br />

ลงสะพา<strong>น</strong>คลอง ๑๐<br />

เลี้ย<strong>ว</strong>ซ้ายคอสะพา<strong>น</strong>

ขอกรบขอบพระคุณแด่<br />

พระอ<strong>จ</strong>รย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ ์ โสตฺถิผโล และคณะสงฆ์<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>ป่พง<br />

<strong>ท</strong>ี่กรุณาให้คำาปรึกษาใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำาห<strong>น</strong>ังสือเล่ม<strong>น</strong>ี้<br />

ติดตมกรเผยแผ่พระ<strong>ธ</strong>รรมคำสอ<strong>น</strong>ตมหลัก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

โดย พระอา<strong>จ</strong>ารย์คึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />

โสตฺถิผโล ได้<strong>ท</strong>ี่<br />

เ<strong>ว</strong>็บไซต์<br />

• http://www.watnapp.com : ห<strong>น</strong>ังสือ และสื่อ<strong>ธ</strong>รรมะ<br />

บ<strong>น</strong>อิ<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>อร์เ<strong>น</strong>็ต<br />

• http://media.watnapahpong.org : ศู<strong>น</strong>ย์บริการมัลติมีเดีย<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />

• http://www.buddhakos.org : มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ์<br />

• http://etipitaka.com : โปรแกรมตร<strong>ว</strong><strong>จ</strong>หาและเ<strong>ท</strong>ียบเคียง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

• http://www.watnapahpong.net : แกลอรี่รูปภาพ<br />

• http://www.watnapahpong.org : เ<strong>ว</strong>็บไซต์<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />

• http://www.watnapahpong.com : เ<strong>ว</strong>็บไซต์<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />

• http://www.buddhawaj.org : ฐา<strong>น</strong>ข้อมูลพระสูตรออ<strong>น</strong>ไล<strong>น</strong>์, เสียงอ่า<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

• http://www.buddhaoat.org : กลุ่มผู้ส<strong>น</strong>ับส<strong>น</strong>ุ<strong>น</strong>การเผยแผ่<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong><br />

ด<strong>ว</strong><strong>น</strong>์โหลดโปรแกรมตร<strong>ว</strong><strong>จ</strong>หและเ<strong>ท</strong>ียบเคียง<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> (E-Tipitaka)<br />

สำหรับคอมพิ<strong>ว</strong>เตอร์<br />

• ระบบปฏิบัติการ Windows, Macintosh, Linux<br />

http://etipitaka.com/download หรือ รับแผ่<strong>น</strong>โปรแกรมได้<strong>ท</strong>ี่<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง<br />

สำหรับโ<strong>ท</strong>รศัพ<strong>ท</strong>์เคลื่อ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่<br />

• ระบบปฏิบัติการ Android<br />

ดา<strong>ว</strong><strong>น</strong>์โหลดได้<strong>ท</strong>ี่<br />

Android Market โดยพิมพ์คำา<strong>ว</strong>่า <strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> หรือ e-tipitaka<br />

• ระบบปฏิบัติการ iOS (สำาหรับ iPad, iPhone, iPod)<br />

ดา<strong>ว</strong><strong>น</strong>์โหลดได้<strong>ท</strong>ี่<br />

App Store โดยพิมพ์คำา<strong>ว</strong>่า <strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> หรือ e-tipitaka<br />

ด<strong>ว</strong><strong>น</strong>์โหลดโปรแกรม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> (ฺฺBuddhawajana)<br />

• เฉพาะระบบปฏิบัติการ iOS (สำาหรับ iPad, iPhone, iPod)<br />

ดา<strong>ว</strong><strong>น</strong>์โหลดได้<strong>ท</strong>ี่<br />

App Store โดยพิมพ์คำา<strong>ว</strong>่า <strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> หรือ buddhawajana<br />

<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยุ-โ<strong>ท</strong>ร<strong>ท</strong>ัศ<strong>น</strong>์<br />

• คลื่<strong>น</strong><br />

ส.<strong>ว</strong>.พ. FM ๙๑.๐ MHz <strong>ท</strong>ุก<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>พระ เ<strong>ว</strong>ลา ๑๗.๔๐ <strong>น</strong>.

บรรณ<strong>น</strong>ุกรม<br />

พระไตรปิฎกฉบับสยมรัฐ (บลีสยมรัฐ)<br />

พระไตรปิฎกภษไ<strong>ท</strong>ยฉบับหล<strong>ว</strong>ง (ไ<strong>ท</strong>ยสยมรัฐ)<br />

ห<strong>น</strong>ังสือ<strong>ธ</strong>รรมโฆษณ์ ชุด<strong>จ</strong>กพระโอษฐ์<br />

(ผลงา<strong>น</strong>แปล<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> โดย<strong>ท</strong>่า<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ท</strong>าสภิกขุใ<strong>น</strong><strong>น</strong>ามกองตำาราคณะ<strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>)<br />

ร่<strong>ว</strong>ม<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ำโดย<br />

คณะงา<strong>น</strong><strong>ธ</strong>ัมมะ<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง (กลุ<br />

่มอาสาสมัคร<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>หม<strong>ว</strong>ด<strong>ธ</strong>รรม), คณะศิษย์<strong>ว</strong>ัด<strong>น</strong>าป่าพง,<br />

กลุ่มศิษย์ตถาคต, กลุ่มสมณะศากยะปุตติยะ, กลุ่ม<strong>ธ</strong>รรมะสีขา<strong>ว</strong>,<br />

กลุ่ม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>บริษั<strong>ท</strong>ศากยบุตร, กลุ่ม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โอษฐ์, กลุ่มช<strong>ว</strong><strong>น</strong>ม่<strong>ว</strong><strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม,<br />

กลุ่มละ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ, กลุ่มพ<strong>น</strong>ักงา<strong>น</strong>ต้อ<strong>น</strong>รับบ<strong>น</strong>เครื่องบิ<strong>น</strong>บริษั<strong>ท</strong>การบิ<strong>น</strong>ไ<strong>ท</strong>ย,<br />

กลุ่มมหา<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยาลัยสงขลา<strong>น</strong>คริ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ร์ <strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยาเขตหาดใหญ่่,<br />

มหา<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยาลัยสุโข<strong>ท</strong>ัย<strong>ธ</strong>รรมมา<strong>ธ</strong>ิราช สำา<strong>น</strong>ักงา<strong>น</strong>การศึกษาต่อเ<strong>น</strong>ื่อง,<br />

มหา<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยาลัยศรี<strong>น</strong>คริ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ร<strong>ว</strong>ิโรฒ (องครักษ์)<br />

ชมรม<strong>ว</strong>ิศ<strong>ว</strong>กรค<strong>ว</strong>ามรู้เพื่อสังคม, ชมรม<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong>อุดร<strong>ธ</strong>า<strong>น</strong>ี, ชมรม<strong>ธ</strong>รรมปรีดา,<br />

เสถียร<strong>ธ</strong>รรมสถา<strong>น</strong>, สถา<strong>น</strong>ี<strong>ว</strong>ิ<strong>ท</strong>ยุโ<strong>ท</strong>ร<strong>ท</strong>ัศ<strong>น</strong>์กอง<strong>ท</strong>ัพบก ช่อง ๕,<br />

ศู<strong>น</strong>ย์เ<strong>ท</strong>คโ<strong>น</strong>โลยีสารส<strong>น</strong>เ<strong>ท</strong>ศและการสื่อสาร สำา<strong>น</strong>ักเลขา<strong>ธ</strong>ิการ<strong>น</strong>ายกรัฐม<strong>น</strong>ตรี,<br />

กองอำา<strong>น</strong><strong>ว</strong>ยการสถา<strong>น</strong>พักผ่อ<strong>น</strong> กรมพลา<strong>ธ</strong>ิการ<strong>ท</strong>หารบก (บางปู),<br />

บ<strong>จ</strong>ก. สยามคูโบต้า คอร์ปอเรชั่<strong>น</strong>, บ<strong>จ</strong>ก. ดาต้าโปรดักส์,<br />

บ<strong>จ</strong>ก. 3M ประเ<strong>ท</strong>ศไ<strong>ท</strong>ย, บ<strong>จ</strong>ก. บางไ<strong>ท</strong>รไฟเบอร์บอร์ด,<br />

บ<strong>จ</strong>ก. เอ็<strong>น</strong>อีซี โ<strong>ท</strong>คิ<strong>น</strong> อิเล็ก<strong>ท</strong>รอ<strong>น</strong>ิกส์ (ประเ<strong>ท</strong>ศไ<strong>ท</strong>ย),<br />

บ<strong>จ</strong>ก. สยามรักษ์, บ<strong>จ</strong>ก. เซเ<strong>ว</strong>่<strong>น</strong>สเต็ปส์, บ<strong>จ</strong>ก. เมคเ<strong>ท</strong>ค,<br />

บ<strong>จ</strong>ก. ไดเ<strong>ว</strong>อร์ส เคมีคอลส์, บ<strong>จ</strong>ก. ห้างพระ<strong>จ</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ร์โอสถ,<br />

สถา<strong>น</strong>กายภาพบำาบัด คิดดีคลิ<strong>น</strong>ิค, ร้า<strong>น</strong>ต้<strong>น</strong>มะขามช่าง<strong>ท</strong>อง,<br />

ร้า<strong>น</strong>เสบียงบุญ, บ้า<strong>น</strong>เมตตาเรสซิเด้<strong>น</strong><strong>ท</strong>์, บ้า<strong>น</strong><strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong>ั<strong>จ</strong><strong>น</strong>์

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! เรา<strong>จ</strong>ักแสดง<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบายแก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><br />

แกพ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<br />

พ<strong>ว</strong>กเ<strong>ธ</strong>อ<strong>จ</strong>งฟง <strong>จ</strong>ง<strong>ท</strong>ำาใ<strong>น</strong>ใ<strong>จ</strong>ใหดี เรา<strong>จ</strong>ักกลา<strong>ว</strong>.<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

ปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี่สบายแกการบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong><strong>น</strong>ั้<strong>น</strong><br />

เป็<strong>น</strong>อยางไรเลา ?<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

! ภิกษุใ<strong>น</strong>กรณี<strong>น</strong>ี้<br />

ย่อมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักษุ <strong>ว</strong>่า ไม่เ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ยอมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

รูป<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

<strong>ว</strong>า ไมเ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ยอมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุ<strong>ว</strong>ิญญาณ <strong>ว</strong>า ไมเ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ยอมเห็<strong>น</strong>ซึ่ง<br />

<strong>จ</strong>ักขุสัมผัส <strong>ว</strong>า ไมเ<strong>ท</strong>ี่ยง;<br />

ยอมเห็<strong>น</strong>ซึ ่ง เ<strong>ว</strong><strong>ท</strong><strong>น</strong>า อั<strong>น</strong>เป็<strong>น</strong>สุข เป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกข์ หรือไมสุขไม<strong>ท</strong>ุกข์<br />

<strong>ท</strong>ี่เกิดขึ้<strong>น</strong>เพราะ<strong>จ</strong>ักขุสัมผัสเป็<strong>น</strong>ป<strong>จ</strong><strong>จ</strong>ัย<br />

<strong>ว</strong>า ไมเ<strong>ท</strong>ี่ยง.<br />

(ใ<strong>น</strong>กรณีแหง โสตะ ฆา<strong>น</strong>ะ ชิ<strong>ว</strong>หา กายะ และม<strong>น</strong>ะ ก็ไดตรัสตอไป<br />

ด<strong>ว</strong>ยขอค<strong>ว</strong>ามอยางเดีย<strong>ว</strong>กั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกตั<strong>ว</strong>อักษร ตางกั<strong>น</strong>แตชื่อเ<strong>ท</strong>า<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>)<br />

ภิกษุ<strong>ท</strong>ั้งหลาย<br />

!<br />

<strong>น</strong>ี ้แล คือปฏิป<strong>ท</strong>าเป็<strong>น</strong><strong>ท</strong>ี ่สบายแก่การบรรลุ<strong>น</strong>ิพพา<strong>น</strong> <strong>น</strong>ั ้<strong>น</strong>.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๑๖๗/๒๓๒.

ละ<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />

<strong>น</strong><strong>น</strong>ฺ<strong>ท</strong>ิกฺขยา ราคกฺขโย<br />

เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งราคะ<br />

ราคกฺขยา <strong>น</strong><strong>น</strong>ฺ<strong>ท</strong>ิกฺขโย<br />

เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่งราคะ <strong>จ</strong>ึงมีค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิ<br />

<strong>น</strong><strong>น</strong>ฺ<strong>ท</strong>ิราคกฺขยา <strong>จ</strong>ิตฺตํ สุ<strong>ว</strong>ิมุตฺต<strong>น</strong>ฺติ <strong>ว</strong>ุ<strong>จ</strong>ฺ<strong>จ</strong>ติ<br />

เพราะค<strong>ว</strong>ามสิ้<strong>น</strong>ไปแห่ง<strong>น</strong>ั<strong>น</strong><strong>ท</strong>ิและราคะ กล่า<strong>ว</strong>ได้<strong>ว</strong>่า<br />

“<strong>จ</strong>ิตหลุดพ้<strong>น</strong>แล้<strong>ว</strong>ด้<strong>ว</strong>ยดี” ดัง<strong>น</strong>ี้.<br />

มรรค ๘...กัลยาณ<strong>ว</strong>ัตร<br />

...สุภั<strong>ท</strong><strong>ท</strong>ะ ! อริยมรรคมีองค์ ๘ หาได้ใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />

สมณะ<strong>ท</strong>ี่ ๑... สมณะ<strong>ท</strong>ี่ ๒... สมณะ<strong>ท</strong>ี่ ๓... สมณะ<strong>ท</strong>ี่ ๔ ก็หาได้ใ<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ว</strong>ิ<strong>น</strong>ัย<strong>น</strong>ี้<br />

<strong>ว</strong>า<strong>ท</strong>ะเครื่องสอ<strong>น</strong>ของพ<strong>ว</strong>กอื่<strong>น</strong><strong>ว</strong>่าง<strong>จ</strong>ากสมณะของพ<strong>ว</strong>กอื่<strong>น</strong>...<br />

อา<strong>น</strong><strong>น</strong><strong>ท</strong>์ ! กัลยาณ<strong>ว</strong>ัตร<strong>น</strong>ี้ เป็<strong>น</strong>อย่างไร ? <strong>น</strong>ี้คือ อริยมรรคมีองค์ ๘...<br />

ค<strong>ว</strong>ามขาดสูญแห่งกัลยาณ<strong>ว</strong>ัตร<strong>น</strong>ี้ มีใ<strong>น</strong>ยุคแห่งบุรุษใด<br />

บุรุษ<strong>น</strong>ั้<strong>น</strong>ชื่อ<strong>ว</strong>่าบุรุษค<strong>น</strong>สุด<strong>ท</strong>้ายแห่งบุรุษ<strong>ท</strong>ั้งหลาย...<br />

เราขอกล่า<strong>ว</strong>ย้ํากะเ<strong>ธ</strong>อ<strong>ว</strong>่า...<br />

เ<strong>ธ</strong>อ<strong>ท</strong>ั้งหลายอย่าเป็<strong>น</strong>บุรุษพ<strong>ว</strong>กสุด<strong>ท</strong>้ายของเราเลย.<br />

สฬา. สํ. ๑๘/๑๗๙/๒๔๕. , มหา. <strong>ท</strong>ี. ๑๐/๑๗๕/๑๓๘. , ม. ม. ๑๓/๔๒๗/๔๖๓.<br />

สื่อ<strong>ธ</strong>รรมะ<strong>น</strong>ี้<br />

<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ําเพื่อประโยช<strong>น</strong><strong>ท</strong>างการศึกษาสูสา<strong>ธ</strong>ารณช<strong>น</strong>เป<strong>น</strong><strong>ธ</strong>รรม<strong>ท</strong>า<strong>น</strong><br />

ลิขสิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ใ<strong>น</strong>ต<strong>น</strong>ฉบับ<strong>น</strong>ี้<br />

ไดรับการสง<strong>ว</strong><strong>น</strong>ไ<strong>ว</strong> ไมสง<strong>ว</strong><strong>น</strong>สิ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์ใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ํา<strong>จ</strong>ากต<strong>น</strong>ฉบับเพื่อเผยแผใ<strong>น</strong><strong>ท</strong>ุกกรณี<br />

ใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ําหรือเผยแผ โปรดใชค<strong>ว</strong>ามละเอียดรอบคอบเพื่อรักษาค<strong>ว</strong>ามถูกตองของขอมูล<br />

ขอคําปรึกษาดา<strong>น</strong>ขอมูลใ<strong>น</strong>การ<strong>จ</strong>ัด<strong>ท</strong>ําเพื่อค<strong>ว</strong>ามสะด<strong>ว</strong>กและประหยัด<br />

ติดตอได<strong>ท</strong>ี่<br />

มูล<strong>น</strong>ิ<strong>ธ</strong>ิ<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong>โฆษณ โ<strong>ท</strong>ร.๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓<br />

คุณศรชา โ<strong>ท</strong>ร.๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑ คุณอารี<strong>ว</strong>รรณ โ<strong>ท</strong>ร.๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘<br />

ติดตามการเผยแผพระ<strong>ธ</strong>รรมคําสอ<strong>น</strong>ตามหลัก<strong>พุ</strong><strong>ท</strong><strong>ธ</strong><strong>ว</strong><strong>จ</strong><strong>น</strong> โดยพระอา<strong>จ</strong>ารยคึกฤ<strong>ท</strong><strong>ธ</strong>ิ์<br />

โสตฺถิผโล ได<strong>ท</strong>ี่<br />

www.buddhakos.org | media.watnapahpong.org | www.watnapp.com | คลื ่<strong>น</strong> ส.<strong>ว</strong>.พ. FM 91.0 MHz <strong>ท</strong>ุก<strong>ว</strong>ั<strong>น</strong>พระ เ<strong>ว</strong>ลา 17.40 <strong>น</strong>.

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!