1. Umysł, mózg i modele. - Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Mity wiążą się z religiami.
Nie jest naszym zadaniem wdawać się w spory dotyczące istnienia Boga czy bogów, czy też
prawdziwości religii.
Zasada zwana brzytwą Ockhama mówi jednak, że istnień nie należy mnożyć ponad potrzebę,
zwłaszcza takich, które pozornie wszystko wyjaśniają.
Dlatego nie warto się spierać o istnienie lub nieistnienie Zeusa, Kriszny czy Jahwe, ale skupić
nad przyczynami i mechanizmami poznawczymi, które doprowadziły do rozwinięcia się
takich wierzeń, w tym rolą mitów w pozornym nadawaniu sensu ludzkim doświadczeniom.
Dlaczego mity powstały? Są na ten temat różne teorie.
Niektóre mity mogą być zniekształcownymi echami dawnych wydarzeń, tak sądził Euhemer
już w starożytności: bogowie są według niego ludźmi ubóstwionymi za szlachetne czyny.
We wczesnym okresie historii ludzkości wszystko, co się poruszało uznawano za żywe, za akt
woli jakiejś istoty ‐ okres ten Henri Frankfort i współpracownicy nazwali mitopoetycznym
(tworzacym mity).
Dla ludów Mezopotami niebiosa byly najwyższym bogiem Anu; dla ludów hebrajskich już
tylko "śpiewały chwałę Pana", nastapiła transcendencja myślenia mitopoeicznego.
Mity mają znaczenie alegoryczne, personifikując siły natury: Apollo reprezentuje ogień,
Merkury powietrze, a Posejdon wodę; ogień i morze "szaleje", a szaleństwo to cecha osoby.
Bogowie bywają też alegoriami czy personifikacjami różnych cnót charakteru, np. Atena czy
Mandziuśri mądrości, lub umiejętnośc, np 9 muz greckich.
Możliwa jest też alegoria pragnień, takich jak pożądanie reprezentowane przez Afrodytę,
czyli Wenus, lub wojny, reprezentowanej przez Marsa.
Nie kwestionujemy obrazu świata, jak w nas wpajano w dzieciństwie, radykalne zmiany
światopoglądu prawie się nie zdarzają (ilu jest wierzących hinduistów poza Indiami), a mity
kształtują nasze mózgi w dzieciństwie.
Dużo łatwiej jest słuchać i powtarzać mity niż zrozumieć
wyjaśnienia naukowe ...
Mity mają liczne funkcje:
są spoiwem społecznym, wzmacniając jedność grupy;
mity były (i u ludów pierwotnych nadal są) świetnym
materiałem do snucia opowieści, dostarczały więc też
rozrywki (np. tance oparte na eposie Ramajany, nadal
popularne w Indiach i całej Azji Płd‐Wschodniej);
mity są podstawą obyczajów, uzasadniając różne tabu,
które może mieć istotne znaczenie dla przeżycia;
pomagają regulować zachowanie, dostarczając wzorców zachowań, obrazując
nagrody i kary za właściwe bądź niewłaściwe moralnie zachowania;
dostarczają wzorców instytucji społecznych;
pozwalają wyrażać niejasne treści i podświadome dążenia;
podają wyjaśnienia przyczynowe pozwalając na pozorne rozumienie świata,
ukierunkowując poszukiwanie znaczenia przez umysł ludzki;
dostarczają rytuałów, uniwersalnych archetypów, pełnią więc istotną rolę religijną.