CYWILIZACJA AGRARNA

CYWILIZACJA AGRARNA
Zajęcia 1
Zajęcia organizacyjne
Zajęcia 2
Przemiany demograficzne w Europie i na ziemiach polskich
w dobie średniowiecza
1. Źródła:
Wiek V – XV w źródłach, oprac. M. Sobańska – Bondaruk i S.B. Lenard, Warszawa 1997, s.
246 – 249 („Jan Długosz o przyczynach głodu i zarazy”, „Giovanni Boccaccio o epidemii
czarnej śmierci we Włoszech”, „Wielka zaraza w świetle Kroniki oliwskiej”).
2. Literatura:
Podręczniki do historii średniowiecza powszechnego i polskiego (T. Manteuffel, B. Zientara,
J. Wyrozumski, S. Szczur).
Prace z cyklu „historii narodowych”.
Ch. Brooke, Europa średniowieczna 962 – 1154, Warszawa 2001: rozdział 5.
D. Hay, Europa w XIV i XV wieku, Warszawa 2001: rozdział 3.
B. Tuchman, Odległe zwierciadło czyli rozlicznymi plagami nękane XIV stulecie, Warszawa
1993: rozdział 5.
P. Chaunu, Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250 – 1550), Warszawa 1989, s. 166 –
172.
G. Myśliwski, Starość i długowieczność w Polsce do połowy XVI w. na tle porównawczym,
Kwartalnik Historii Kultury Materialnej (2001), nr 3.
J. Jankowski, Epidemiologia historyczna polskiego średniowiecza, Kraków 1990.
Rutkowska – Płachciska A., Dżuma w Europie Zachodniej w XIV w. – straty demograficzne i
skutki psychiczne, Przegląd Historyczny 69 (1978), z. 1.
Tyszkiewicz J., Widy – Tyszkiewicz W., Zdrowie i choroba w Polsce XIII – XV w.,
Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 24 (1976), nr 1.
Zajęcia 2
Feudalizm
1. Źródła:
Wiek V – XV w źródłach, oprac. M. Sobańska – Bondaruk i S.B. Lenard, Warszawa 1997, s.
215 – 216 („Akt prekaryjny”, „Akt komendacji”).
2. Literatura:
Podręczniki do historii średniowiecza powszechnego (T. Manteuffel, B. Zientara).
M. Bloch, Społeczeństwo feudalne, Warszawa 1981.
S. Gawlas, O kształt zjednoczonego królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza
społecznoustrojowej odrębności Polski, Warszawa 1996.
S. Trawkowski, Spory o feudalizm w polskiej historiografii, Roczniki Dziejów Społecznych i
Gospodarczych, t. 58 (1998), s. 91 – 100.
S. Gawlas, Dlaczego w Polsce nie było feudalizmu lennego ?, Roczniki Dziejów Społecznych
i Gospodarczych, t. 58 (1998), s. 101 – 123.
K. Kowalewski, Powstanie systemów lennych na ziemiach czeskich w średniowieczu,
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, t. 58 (1998), s. 125 – 142.

H. Łowmiański, Trzy koncepcje feudalizmu w historiografii polskiej do roku 1939, Zapiski
Historyczne 41 (1976), z. 3, s. 9 – 23.
S. Russocki, Spory o istotę i genezę feudalizmu europejskiego, Kwartalnik Historyczny 77
(1971), nr 2, s. 404 – 412.
T. Manteuffel, Feudalizm polski, [w:] T. Manteuffel, Historyk wobec historii, Warszawa
1976, s. 100 – 121.
Zajęcia 3
Społeczeństwo stanowe
1. Źródła:
Wiek V – XV w źródłach, oprac. M. Sobańska – Bondaruk i S.B. Lenard, Warszawa 1997, s.
172 – 176 („Wielka Karta Wolności”) i 176 – 178 („Stany Generalne we Francji w latach
1356 – 1357”).
2. Literatura:
Podręczniki do historii średniowiecza powszechnego (T. Manteuffel, B. Zientara).
Podręczniki do historii średniowiecznej Polski (J. Wyrozumski, S. Szczur).
Ch. Brooke, Europa średniowieczna 962 – 1154, Warszawa 2001: rozdział 5.
J. H. Mundy, Europa średniowieczna 1150 – 1309, Warszawa 2001: część III.
D. Hay, Europa w XIV i XV wieku, Warszawa 2001: rozdział 4 oraz s. 189 – 220.
H. Łowmiański, Początki Polski, t. 6, cz. 2, Warszawa 1985, s. 585 – 649.
Zajęcia 4
Od gospodarki naturalnej do produkcji towarowej – przemiany na wsi
(do końca XV wieku)
1. Źródła:
Wiek V – XV w źródłach, oprac. M. Sobańska – Bondaruk i S.B. Lenard, Warszawa 1997, s.
227 („Nadanie prawa niemieckiego gościom”).
2. Literatura:
Podręczniki do historii średniowiecza powszechnego (T. Manteuffel, B. Zientara).
Podręczniki do historii średniowiecznej Polski (J. Wyrozumski, S. Szczur).
D. Hay, Europa w XIV i XV wieku, Warszawa 2001, s. 29 – 44.
J. H. Mundy, Europa średniowieczna 1150 – 1309, Warszawa 2001, s. 82 – 88, 102 – 108 i
157 – 166.
Zajęcia 5
Struktury społeczne i organizacja gospodarcza średniowiecznych miast
1. Źródła:
Wiek V – XV w źródłach, oprac. M. Sobańska – Bondaruk i S.B. Lenard, Warszawa 1997, s.
229 („Rigordus o ulicach Paryża w XII wieku”) i 243 – 244 („Żebracy w Norymberdze”).
2. Literatura:
Podręczniki do historii średniowiecza powszechnego (T. Manteuffel i B. Zientara) i do
historii średniowiecznej Polski (J. Wyrozumski i S. Szczur).
J. H. Mundy, Europa średniowieczna 1150 – 1309, Warszawa 2001, s. 88 – 95.
Ch. Brooke, Europa średniowieczna 962 – 1154, Warszawa 2001: rozdział 6.
D. Hay, Europa w XIV i XV wieku, Warszawa 2001, s. 66 – 71, 106 – 113.
H. Łowmiański, Początki Polski, t. 6, cz. 2, Warszawa 1985, s. 649 – 731.

H. Samsonowicz, Życie miasta średniowiecznego, Warszawa 1970 (lub inne wydanie).
B. Geremek, Ludzie marginesu w średniowiecznym Paryżu, Wrocław 1971.
Zajęcia 6
„Prawo książęce” – o podstawach gospodarczych monarchii
wczesnopiastowskiej
1. Źródła:
Wiek V – XV w źródłach, oprac. M. Sobańska – Bondaruk i S.B. Lenard, Warszawa 1997, s.
85 – 86 („Ibrahim ibn Jakub o państwie Mieszka I”).
2. Literatura:
Podręczniki do historii średniowiecznej Polski (J. Wyrozumski, S. Szczur).
K. Modzelewski, Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X-XIII wiek, Wrocław
1975.
K. Modzelewski, Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Wrocław 1987.
G. Labuda, Korona i infuła. Od monarchii do poliarchii, Kraków 1996.
K. Buczek, Książęca ludność służebna w Polsce wczesnopiastowskiej, Wrocław-Kraków
1958.
Zajęcia 7
Przemiany gospodarcze i społeczne doby rozbicia dzielnicowego
1. Źródła:
Wiek V – XV w źródłach, oprac. M. Sobańska – Bondaruk i S.B. Lenard, Warszawa 1997, s.
229 – 232 („Lokacja Krakowa na prawie niemieckim”)
2. Literatura:
Podręczniki do historii średniowiecznej Polski (J. Wyrozumski i S. Szczur)
S. Smolka, Mieszko Stary i jego wiek, Kraków 1881 (lub Warszawa 1959).
B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1975.
S. Trawkowski, Przemiany gospodarcze i społeczne w XII i XIII wieku, [w:] Polska
dzielnicowa i zjednoczona, pod red. A. Gieysztora, Warszawa 1972, s. 62 – 118.
J. Wyrozumski, Pierścień Kingi, Warszawa 1999.
A. Bocheński, Przemysł polski w dawnych wiekach, Warszawa 1984 9fragmenty dotyczące
średniowiecza).
M. Bogucka, H. Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej,
Wrocław 1986.
I. Ihnatowicz, A. Mączak, B. Zientara, Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa
1978 (cz.1-3).
Z. Górczak, Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002.
Zajęcia 8
Polska w systemie gospodarczym Europy późnośredniowiecznej
1. Literatura:
Podręczniki do historii średniowiecza powszechnego (T. Manteuffel i B. Zientara) oraz
historii średniowiecznej Polski (J. Wyrozumski i S. Szczur).
D. Hay, Europa w XIV i XV wieku, Warszawa 2001, s. 321 – 350.

M. Małowist, Problem nierówności rozwoju gospodarczego w Europie w późnym
średniowieczu, [w:] M. Małowist, Europa i jej ekspansja XIV – XVII w., Warszawa 1993, s.
14 – 30.
R. Grodecki, Działalność gospodarcza Kazimierza Wielkiego, [w:] R. Grodecki, Polska
piastowska, Warszawa 1969.
S. Dąbrowski, Gospodarka polska na tle zachodnioeuropejskiej na przełomie XV – XVI
wieku, [w:] Polska a świat zachodni na przełomie średniowiecza i nowożytności, pod red. F.
Mincera, Zielona Góra 1995, s. 59 – 67.
T. Jaworski, Przemiany w strukturze społecznej Polski i Europy zachodniej na przełomie XV
i XVI wieku, [w:] Polska a świat zachodni na przełomie średniowiecza i nowożytności, pod
red. F. Mincera, Zielona Góra 1995, s. 68 – 83.
M. Dygo, Wschód i Zachód: gospodarka Europy w XIV – XV wieku, [w:] Ziemie polskie
wobec zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, pod red. S. Gawlasa,
Warszawa 2006, s. 117 – 194.
Zajęcia 9
Materialne warunki życia w średniowiecznej Europie i Polsce
1. Źródła:
Wiek V – XV w źródłach, oprac. M. Sobańska – Bondaruk i S.B. Lenard, Warszawa 1997, s.
261 – 263 („Benedyktyn anglosaski Elfryk o życiu codziennym w szkole klasztornej”) i s. 264
– 266 („Tomasz Platter o życiu studentów”).
2. Literatura:
J. Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1994 (lub inne wydanie).
J. H. Mundy, Europa średniowieczna 1150 – 1309, Warszawa 2001, s. 95 – 101.
Kultura Polski średniowiecznej X – XIII w., Warszawa 1985 (wybrane rozdziały).
Kultura Polski średniowiecznej XIV – XV w., pod red. B. Geremka, Warszawa 1997, s. 19 –
19 – 57 („Warunki mieszkalne”, „Ubiór i moda”, „Pożywienie”). Życie
L. Moulin, Życie codzienne zakonników w średniowieczu, Warszawa 1986
Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 1 – 2, Wrocław 1978 (wybrane rozdziały).
M. Dembińska, Konsumpcja żywnościowa w średniowiecznej Polsce, Wrocław 1963.
A. Jelicz, Życie codzienne w średniowiecznym Krakowie, Warszawa 1966.
J. Gilewska – Dubis, Życie codzienne mieszczan wrocławskich w dobie średniowiecza,
Wrocław 2000.
J. Drabina, Życie codzienne w miastach śląskich w XIV – XV wieku, Opole 1991.
Zajęcia 10
Innowacje techniczne doby średniowiecza
1. Literatura:
Ch. Brokke, Europa średniowieczna 962 – 1154, Warszawa 2001, s. 79 – 80.
D. Hay, Europa w XIV i XV wieku, Warszawa 2001, s. 341 – 344.
L. Moulin, Życie codzienne zakonników w średniowieczu, Warszawa 1986 (rozdział 8).
J. Wimpel, Jak budowano w średniowieczu, Warszawa 1968.
A.C. Crombie, Nauka średniowieczna i początki nauki nowożytnej, t. 1, Warszawa 1960
(rozdział 4).
Kultura Polski średniowiecznej XIV – XV w., pod red. B. Geremka, Warszawa 1997, s. 12 –
19 („Przemiany techniczne”).
Z. Podwińska, Technika uprawy roli w Polsce średniowiecznej, Wrocław 1962.

Zajęcia 11
Kolokwium
Zajęcia 12
Zaliczenia