Untitled

odbieranych bezpośrednio z cegielni przez miejscowych nabywców. Tak
więć ze stacji w Pruszkowie odeszły następujące transporty: w 1879 r.
— 407, w 1880 r. — 262, w 1882 r. — 169 i w 1883 r. — 189 tysięcy
pudów cegły. Cegła wywożona była poprzez odcinek toru, jak można
przypuszczać, długości około 500 metrów, łączący cegielnię z bocznicą
żwirowni pruszkowskiej, przechodzącą wzdłuż drogi do Pęcic (obecnie
ul. 17 Stycznia). Wystąpienie Abramsona i Ditmana w sprawie budowy
przez kolej wymienionego odcinka toru miało miejsce już w 1879 r. 51
Korzystna pod względem transportu sytuacja uległa pogorszeniu, gdy
po wyczerpaniu pokładów żwiru zarząd drogi żelaznej w 1885 r. rozebrał
bocznicę wraz z odgałęzieniem do cegielni i fabryki fajansu, pozostawiając
tylko jej część położoną najbliżej głównych torów, łączącą
b. odlewnię Rothsteina ze stacją. W związku z tym wywóz cegły
koleją w 1886 r. spadł do 65 tys. pudów, a w 1887 r. ustał całkowicie.
Cegielnia produkowała odtąd głównie na rzecz miejscowego rynku,
który stawał się coraz bardziej chłonny w związku z budową nowych
fabryk i domów mieszkalnych.
5. PRZEMYSŁ W DRUGIM DZIESIĘCIOLECIU
W latach dziewięćdziesiątych, przy panującym wówczas ożywieniu
gospodarczym, następuje dalszy rozwój przemysłu we wsi Pruszków.
Powstają nowe zakłady, a w już istniejących wzrastają rozmiary produkcji
i liczba zatrudnionych robotników. Od połowy tej dekady krąg
uprzemysłowienia rozszerza się na sąsiedni Żbików, który odtąd zacznie
szybko tracić swój dotychczasowy rolniczy charakter. Część zakładów
przyjmuje formę towarzystw akcyjnych, umożliwiającą im
akumulowanie większych kapitałów zakładowych, wykorzystywanych
głównie na finansowanie budowy obiektów produkcyjnych.
Spośród nowych zakładów wymienić przede wszystkim należy fabrykę
Towarzystwa Udziałowego Wyrobu Ołówków „St. Majewski i S-ka",
której właścicielami byli: inż. Stanisław Majewski, syn znanego przemysłowca
warszawskiego, inż. Józef Zaborski, mieszkaniec Częstochowy
i handlowiec Stanisław Starzeński, mieszkaniec wsi Pruszków. Początkowo
fabryka ołówków znajdowała się w Warszawie przy ul. Złotej 61,
gdzie jednak szczupłe pomieszczenia uniemożliwiały dalszy jej rozwój. 52
W 1894 r. podjęto decyzję przeniesienia produkcji do Pruszkowa, do
budynków byłej odlewni Rothsteina, stojących pustką od 1890 r. po
opuszczeniu ich przez fabrykę igieł. 53 Bydynki te wraz z terenem po
zachodniej stronie bocznicy kolejowej o powierzchni 9.960 m 2 w kwie-
51 Pismo Zarządu Dróg Żelaznych Warszawsko-Wiedeńskiej i Warszawsko-
-Bydgoskiej z 18.IX.1879 r. do Starszego Sekretarza Zarządu Piotra Samborskiego
w sprawie warunków budowy drogi szynowej, mającej, połączyć cegielnię Abramsona
i Ditmana z bocznicą do żwirowni we wsi Pruszków. APBN, zbiór dokumentów
przy k.w. nr 6728 „Dobra Ziemskie Osada Pruszków' 17, 18, 19 i 20".
32 „Gazeta Rzemieślnicza", 1891, nr 7, s. 63. Inicjatorem fabryki ołówków
był inż. S. Majewski, który bez mała 9 lat zapoznawał się z produkcją ołówków
i przeprowadzał w tym zakresie własne próby. Umowa powołująca do życia Towarzystwo
Udziałowe Wyrobów Ołówków „St. Majewski i S-ka" podpisana została
przez Majewskiego i pozostałych wspólników w 1889 r., ale fabrykę zdo-t
łano uruchomić dopiero w lutym 1891 r. Mieściła się w budynkach fabryki
Warszawskie Laboratorium Chemiczne, produkującej mydła toaletowe i perfumy,
należącej do Hipolita Majewskiego, ojca Stanisława Majewskiego. Fabryka
ołówków zajmowała 16 pomieszczeń różnej wielkości, posiadała 35 maszyn częściowo
sprowadzonych z zagranicy, częściowo wykonanych w kraju według projektów
inż. Majewskiego, napędzanych silnikiem gazowym mocy 14 KM. Zatrudniono
wówczas 60 robotników wyłącznie krajowych i produkowano dziennie
15.000 szt. ołówków różnych gatunków.
53 „Przegląd Tygodniowy", 1894, nr 24, s. 281.
27