Untitled

prętów. W 1895 r. rozpoczęto budowę warsztatów,. na której w roku
następnym zatrudnionych było 306 robotników. 70 . Naprawę wagonów
rozpoczęto w 1897 r. z liczbą 49 robotników 71 , równocześnie jednak
prowadzono z całym rozmachem dalsze inwestycje. Jak pilne było przeniesienie
w całości napraw wagonów do Zbikowa i dalsze powiększenie
warsztatów wskazuje fakt, że koszty nowych obiektów Żbikowskich
w następnych latach zaczęto finansować fsrszusowo ze środków kasowych
na poczet wpływów z przyszłej emisji X serii akcji. Akceptowane
to żostało zresztą przez akcjonariuszy na zebraniu rocznym w dniu
12.VI.1900 r., zatwierdzającym sprawozdanie zarządu drogi żelaznej warszawsko-wiedeńskiej
za 1899 r. W latach 1898—1899 grupa robotników
wykonujących następne obiekty liczebnością swoją znacznie przekraczała
załogę naprawiającą już tabor kolejowy. W wyniku realizacji
całości planowanych zadań inwestycyjnych w Żbikowskich zakładach
naprawy wagonów znaleźć miało zatrudnienie około 900 robotników.
Wzniesienie warsztatów kolejowych i perspektywa budowy domów
czynszowych dla pracowników warsztatów przyczyniają się do założenia
w 1897 r. cegielni na Zbikowie przez braci Piotra i Wincentego
Hoserów. Teren cegielni o powierzchni 3 mórg wydzielony został z gruntów
zakupionych rok wcześniej przez Piptra Hosera w celu urządzenia
gospodarstwa ogrodniczego w miejsce zlikwidowanego na terenie Warszawy.
w okolicach zachodniej części Al. Jerozolimskich. O zatwierdzenie
projektu cegielni wystąpiono do rządu gubernialnego w marcu
1897 r., a zakończenie budowy cegielni i uruchomienie produkcji nastąpiło
w kwietniu roku następnego. 72 Przerób surowca odbywał się
początkowo przy pomocy siły pociągowej konnej, którą zastąpiła w
końcu 1899 r. 30-konna maszyna parowa. 73 Cegielnia, której kapitał zakładowy
wyniósł 80.000 rb., w sezonie produkcyjnym (1899 r.) zatrudniała
20 robotników.
* *
*
Sześć „starych" zakładów przemysłowych z końca lat osiemdziesiątych
wchodziło w nowe dziesięciolecie w stanie, który wydawał się
zapowiadać dalszą nieprzerwaną ich pracę. Dziesięciolecie to okazało
się jednak okresem dużych zmian: z różnych przyczyn i w różnym
czasie cztery z tych zakładów zostały zamknięte, by po zmianie właścicieli
i rozbudowie ponownie podjąć przerwaną produkcję.
Fabryka Rudnickiego w połowie omawianej dekady osiąga szczytowy
punkt swego rozwoju. Wydatny w stosunku do lat poprzednich
wzrost zamówień na pociski artyleryjskie pociąga zas obą konieczność
uzupełnienia parku maszynowego o 10 nowych tokarni i następną maszynę
parową, wzmacniającą siłę napędową do 80 KM. Na intensywny
proces produkcji wskazuje przedłużenie czasu pracy do 16 godzin na
dobę, ku niezadowoleniu zresztą robotników. Wartość rocznej produkcji
osiąga wysoką kwotę 400.000 rb., a zatrudnienie okresowo dochodzi do
liczby 400 robotników. 74
Rudnicki w tym najkorzystniejszym dla siebie okresie podejmuje
działania zmierzające do przekształcenia swej jednoosobowej firmy na
APW, Warszawskaja Ujezdnaja Pieriepisnaja Komisja, Raport naczelnika
powiatu warszawskiego z 24.IX.1896 r. dla gubernatora warszawskiego o istniejących
w powiecie zakładach i liczbie zatrudnionych w nich robotników (dalej
APW, WUPK, „Raport nacz. pow. warsz. z 24.IX.1896 r. ..."), sygn. 1096/11.
Hass, Lech, op. cit., s. 31.
71 AGAD, WRG, W-ł Bud., Ref. XVIII, Dzieło o razrieszenii Piętru Gozeru
postroiki kirpicznyj zawód w kolonii Zbikow gminy Ożarów 1897 g., sygn. 281.
n Tamże.
« „Gornoje dielo...", Wypusk VI, Petersburg 1898, s. 655—657.
31