29.07.2013 Views

ZGJEROHEN TURQIT - Gazeta Express

ZGJEROHEN TURQIT - Gazeta Express

ZGJEROHEN TURQIT - Gazeta Express

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

12<br />

Bota<br />

redaktor: Arsim Buxhovi<br />

e-mail: arsim.buxhovi@gazetaexpress.com<br />

tel: 038 76 76 76 fax: 038 76 76 78<br />

Tashmë është<br />

rritur numri<br />

i njerëzve që<br />

– ndonëse kjo<br />

gjë s’ka kuptim<br />

– kujdesen<br />

që monedhat e<br />

tyre të euros të<br />

kenë shqiponjën<br />

gjermane e jo<br />

hutin grek, pohon<br />

gazeta gjermane<br />

‘Die Welt’.<br />

M<br />

e shfaqjen e valutës së përbashkët<br />

evropiane, ishte pa-<br />

ramenduar që në monedhat<br />

metalike të vendoseshin tipare<br />

karakteristike kombëtare të vendeve<br />

të eurozonës, por edhe që<br />

në bankënotat e përbashkëta të<br />

gjendeshin shenjat e përbashkëta<br />

dalluese evropiane. Në këtë gjë,<br />

madje, u shkua aq larg, saqë ekipe<br />

të tëra ekspertësh kontrollonin<br />

nëse fotografi të e veprave arkitektonike,<br />

të cilat zbukuronin ballinat<br />

e bankënotave evropiane - ashtu<br />

siç ishin ‘pikturuar’ - të mos ekzistonin<br />

në asnjë vend të BE’së, por<br />

që të paraqitnin vetëm një lloj<br />

interpretimi artistik të ndërtesës<br />

që përfaqësonte një periudhë të<br />

caktuar historike.<br />

Nga ana tjetër, edhe para tekstit<br />

të botuar në ‘Die Welt’ nuk<br />

ishte aq e vështirë të kuptohej se<br />

bankënotat e caktuara të euros në<br />

vete bartin shenjat e shteteve që i<br />

kishin lëshuar në qarkullim.<br />

Sekreti fshihet në shkronjën<br />

me të cilën fillon numri serik i<br />

bankënotës, sepse (pothuajse)<br />

secili shtet ka ‘shkronjën e vet’.<br />

Megjithatë, në Bankën Qendrore<br />

Evropiane (ECB) sikur deshën që<br />

kjo e dhënë të paktën të kamufl ohej<br />

disi, andaj këto shenja i bën<br />

paksa më të komplikuara. Në të<br />

vërtetë, të gjitha shteteve evropiane<br />

të cilat euron e adaptuan si<br />

valutë të tyre zyrtare që në fi llim<br />

të prezantimit të saj iu dha nga një<br />

shkronjë sipas radhitjes alfabetike<br />

të emrit të tyre - por që në numrin<br />

serik të bankënotave fi llonte nga<br />

shkronja e fundit e alfabetit.<br />

Y, V ose M janë shkronjat<br />

“e rrezikshme”<br />

Kështu, Belgjika ndodhet në<br />

vendin e parë të listës së shteteve<br />

evropiane – dhe asaj iu dha shkronja<br />

Z. Mirëpo, edhe në atë kohë<br />

u shfaq problemi me Greqinë (në<br />

greqisht Hellas), të cilës duhej t’i<br />

Meksiko: Gjenden 14 trupa të copëtuar<br />

Vrasjet e tmerrshme në<br />

Meksikë duket sikur nuk do<br />

të ndalen kurrë. Kufomat me<br />

koka të prera ose të copëtuara<br />

plotësisht janë shndërruar në<br />

një përditshmëri morbide gjatë<br />

viteve të fundit.<br />

Sipas agjencisë lajmeve<br />

ndahej shkronja W - një shkronjë<br />

kjo që nuk ekziston fare në alfabetin<br />

grek. Si rrjedhojë, Greqisë<br />

iu nda shkronja Y në vend të<br />

Danimarkës, kurse bankënotat<br />

që prodhoheshin në Gjermani<br />

(Deutschland) mund të njiheshin<br />

për nga numri serik që fi llon<br />

me shkronjën X. Në të vërtetë<br />

ekziston edhe një shenjë tjetër<br />

kombëtare, e cila fi tohet si rezultat<br />

i mbetjes që fi tohet nëpërmjet<br />

një pjesëtimi të komplikuar të<br />

numrit serik me numrin 9. Kështu,<br />

nëpërmjet një procedure paksa<br />

më të komplikuar të llogaritjes në<br />

bankënotat e prodhuara në Gjermani<br />

mbetja gjithnjë do të jetë 2,<br />

edhe pse kjo përllogaritje është<br />

krijuar për një arsye krejt tjetër.<br />

Në fakt, edhe për falsifi kuesit më<br />

të zhdërvjelltë është pothuajse e<br />

pamundur që bankënotat ‘e tyre’<br />

të kurdisen ashtu që ky numër<br />

Reuters, të premten në shtetin<br />

federal meksikan Tamaulipas, i<br />

cili në veri kufi zohet me shtetin<br />

federal amerikan Teksas, në një<br />

kamionetë janë gjetur edhe 14<br />

kufoma të copëtuara.<br />

Tre nga 14 trupat e gjetur ishin<br />

të gjinisë femërore.<br />

kontrollues të jetë i saktë, kështu<br />

që për kompjuterët bankarë pastaj<br />

nuk është punë e vështirë të zbulohen<br />

paratë e falsifi kuara.<br />

Bankënotat greke<br />

nga Gjermania<br />

Pavarësisht asaj se a do të mbetet<br />

Greqia – apo Portugalia (M) ose<br />

Spanja (V) - në eurozonë, Banka<br />

Qendrore Evropiane garanton<br />

për të gjitha bankënotat dhe monedhat,<br />

kështu që e gjithë paranoja<br />

e shfaqur lidhur me ardhmërinë<br />

e tyre është e pakuptimtë. Kjo paranojë<br />

del edhe më e pakuptimtë<br />

kur dihet se shumica e bankënotave<br />

dhe monedhave metalike<br />

greke prodhohen në Gjermani.<br />

Pra, vendi i shtypjes së bankënotave<br />

nuk është e thënë që domosdoshmërisht<br />

të përshtatet me<br />

vendndodhjen e bankës që ato i<br />

ka lëshuar në qarkullim. Ky detaj<br />

E shtunë, 9 qershor 2012<br />

Ndryshe, Tamaulipas njihet si<br />

një prej “vendbetejave më të<br />

përgjakshme” të luftës mes<br />

narko-kartelëve meksikanë.<br />

Si pasojë e luftërave mes këtyre<br />

bandave, që nga muaji dhjetor i<br />

vitit 2006 në Meksiko janë vrarë<br />

mbi 55,000 persona.<br />

DALLIMET MES EU<br />

‘GJERMANE’ E ‘GR<br />

mund të zbulohet në një vend<br />

tjetër në bankënotë.<br />

Në ballinën e bankënotës prej<br />

50 eurove, pak mbi hologram<br />

ndodhet një katror i vogël me<br />

shifrën që i takon shtypshkronjës.<br />

Në poentë më të vegjël, kjo<br />

Shenjat e serive<br />

të eurove sipas<br />

shteteve<br />

Belgjika Z, Gjermania X, Estonia<br />

D, Irlanda T, Greqia Y, Spanja<br />

V, Franca U, Italia S, Qiproja G,<br />

Luksemburgu I, Malta F, Holanda<br />

P, Austria N, Portugalia M,<br />

Sllovenia H, Sllovakia E, Finlanda<br />

L.Ramdan Emini i LB’së me<br />

110 vota apo 0,39 për qind të<br />

votave<br />

shifër është e fshehur në njërin<br />

prej yjeve të radhitura përreth<br />

motivit të bankënotës. Edhe aty,<br />

shkronja përcakton shtypshkronjën<br />

– në Gjermani janë dy të<br />

tilla; shkronja P tregon se bëhet<br />

fjalë për shtypshkronjën Giesecke<br />

& Devrient, kurse shkronja R,<br />

për Shtypshkronjën Federale të<br />

Gjermanisë. Pas shkronjave pason<br />

kodi, i cili zbulon – saktësisht<br />

- se në cilën pjesë të pllakës së<br />

shtypshkronjës është prodhuar<br />

bankënota.<br />

Një laramani e pandashme<br />

Nëpërmjet shenjave të saj<br />

– të fshehta ose të dukshme –<br />

kombëtare, valuta e përbashkët<br />

evropiane në fakt dëshironte të<br />

tregojë se kontinenti i Evropës po<br />

bashkohej dhe se ai më nuk mund<br />

të ndahet.<br />

Kur euro u shfaq për herë të

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!