Shtetësia dhe Pashtetësia

një person rezidenca e zakonshme e të cilit gjendej në territorin e ndikuar nga
suksedimi supozohet se fiton shtetësinë e shtetit pasues në datën e suksedimit;
një shtet pasues nuk duhet t’ua japë shtetësinë tij personave, rezidenca e zakonshme e
të cilëve ishte në shtetin tjetër kundër vullnetit të personave në fjalë, përveç nëse ata
mbeten pa shtetësi në rrethana të tjera;
shtetet në fjalë duhet të marrin në konsideratë vullnetin e personave të interesuar
kurdo që ata persona kanë të drejtë të fitojnë shtetësinë e dy ose më shumë shteteve.
Çdo shtet i interesuar duhet të japë të drejtën e zgjedhjes së shtetësisë të atij shteti tek
personat që kanë lidhjet e duhura me atë shtet nëse ata persona mbeten pa shtetësi në
rrethana të tjera;
shtetet e interesuara nuk duhet t’ua mohojnë personave të interesuar të drejtën të
mbajnë ose fitojnë shtetësinë ose të drejtën e zgjedhjes së shtetësisë nëpërmjet
diskriminimit mbi çfarëdolloj baze.
Konventa Evropiane mbi Shtetësinë dhe Draft Protokolli mbi Mënjanimin e Pashtetësisë
në lidhje me Suksedimin e Shteteve inkorporojnë dispozitat e Konventës së 1961 dhe
shumë prej parimeve që gjenden në draft nenet e ILC-së. Konventa Evropiane i kushton një
kapitull të tërë Suksedimit të Shteteve dhe Shtetësisë duke nënvizuar katër parime kryesore:
lidhja e pastër dhe efektive mes personit të interesuar dhe shtetit;
rezidenca e zakonshme e personit të interesuar në kohën e suksedimit;
vullneti i personit të interesuar; dhe
origjina territoriale e personit të interesuar.
Për më tepër, Konventa Evropiane mbi Shtetësinë parasheh që jo shtetasit e shtetit paraardhës që
janë rezidentë të zakonshëm në territorin mbi të cilin transferohet sovraniteti tek shteti pasues,
duhet të kenë të drejtën të mbeten në atë shtet dhe të gëzojnë të njëjtat të drejta sociale dhe
ekonomike si shtetasit.
Draft Protokolli mbi Eliminimin e Pashtetësisë në raport me suksedimin e shteteve zhvilloi
rregulla specifike të dëshmisë (neni 8) në lidhje me shtetësinë në rastet e suksedimit të
shteteve.
“Një shtet suksesor/pasues do të insistojë në standardet e tij të dëshmisë të nevojshme për
dhënien e shtetësisë së tij kur bëhet fjalë për persona që kanë mbetur ose do të kishin mbetur pa
shtetësi si rezultat i suksedimit të shtetit dhe kur nuk është e arsyeshme për këta persona për të
përmbushur kërkesat standarde.
Një shtet suksesor nuk do të kërkojë dëshmi të mos fitimit të shtetësisë tjetër para dhënies së
shtetësisë së tij tek personat që kanë qenë rezidentë të zakonshëm në territorin e tij në kohën e
suksedimit të shteteve dhe që kanë mbetur ose do të kishin mbetur pa shtetësi si rezultat i
suksedimit të shteteve.”
Paragrafi një i nenit 8 shqyrton situatën në të cilën është e pamundur ose shumë e vështirë për
një person për të përmbushur kërkesat standarde të dëshmisë për të realizuar kushtet për fitimin e
shtetësisë. Në disa raste mund të jetë e pamundur për një person për të siguruar dokumentacionin
e plotë të dëshmisë së trashëgimisë së tij/së saj, nëse p.sh. arkivat e regjistrit civil janë
shkatërruar. Mund të jetë e pamundur për të ofruar dëshmi dokumentare të vendit të rezidencës në
rastet kur vendi i rezidencës nuk ishte i regjistruar. Kjo dispozitë mbulon situatat kur mund të jetë
e mundur për një person të ofrojë prova, por do të ishte e paarsyeshme për të kërkuar këto prova,
34