Tímarit Háskóla Íslands 2013 - Háskóli Íslands

félagsvísindasvið
Daði Már Kristófersson, dósent við Hagfræðideild
og Sveinn Agnarsson, dósent við Viðskiptafræðideild
skref í þá átt að metta heiminn
Framleiðni í landbúnaði er afar mikilvæg því
að jarðarbúum fjölgar stöðugt og eftirspurn
eftir mat vex að sama skapi. Annað kvöld
verða 250.000 fleiri jarðarbúar í mat en í kvöld,
um það bil ein íslensk þjóð. „Íslendingar hafa
mikil tækifæri til að taka þátt í því að mæta
aukinni eftirspurn eftir matvælum. Til þess að
það megi gera á samkeppnishæfu verði þarf að
auka framleiðni. Rannsóknin miðar að því að
skilja hvað stýrir framleiðni. Þetta er því eitt lítið
skref í þá átt að metta heiminn,“ segir Daði Már
Kristófersson, dósent í auðlindahagfræði, um
rannsókn sína og Sveins Agnarssonar, dósents við
Viðskiptafræðideild.
„Rannsóknin sjálf snýst um áhrif ýmissa þátta
á framleiðni í rekstrarumhverfi kúabænda. Margt
hefur áhrif á framleiðni hjá þeim en hér er átt við
hve mikið bændur geta framleitt með ákveðnum
aðföngum. Vel er þekkt að framfarir í tækni auka
framleiðni. Frá örófi alda hefur kynbótum, þ.e
þeirri leið að velja skipulega bestu einstaklingana
til undaneldis, verið beitt til að auka framleiðni
í landbúnaði. Einnig er ljóst að veðurfar hefur
áhrif á hve vel aðföng nýtast til framleiðslunnar.
Áburðurinn nýtist þannig illa ef veðrið kemur í veg
fyrir grassprettu. Okkur Svein langaði að kanna
hvernig þessir þrír þættir, tækni, kynbætur og
veður, stýra framleiðniþróun í sameiningu,“ segir
Daði Már.
Rannsóknir á hagfræði landbúnaðar standa
Daða Má hjarta nærri því að sjálfur ólst hann upp í
sveit og lagði hann stund á búvísindi áður en hann
hóf nám í hagfræði.
„Við Sveinn höfum báðir unnið að rannsóknum
á þessu sviði áður, hann á tækni, ég á kynbótum.
Okkur datt í hug að slá saman kröftum okkar og
reyna að ná yfir fleiri þætti samtímis.“
Stærri kúabú ekki hagkvæmari
Daði Már segir að niðurstöður liggi fyrir í
rannsókninni. „Þær eru gróflega að bæði
kynbætur og hitafar hafa sterk jákvæð áhrif á
skilvirkni kúabúa. Áhrif kynbóta eru þó mun meiri
en áhrif hitafars. Jafnframt sýna niðurstöðurnar að
skilvirkni í rekstri búanna eykst almennt, eða um
0,8% á ári, og tengist það án efa tækniframförum.
Á hinn bóginn eru áhrif stærðar búa á skilvirkni
ekki marktæk. Stærri bú eru því ekki hagkvæmari
en þau minni.“
Eyrún Eyþórsdóttir, doktorsnemi við Félags- og mannvísindadeild
afkomendur íslendinga í brasilíu
„Ég tel að afdrif Íslendinganna sem settust að
í Brasilíu og afkomenda þeirra séu hulinn hluti
Íslandssögunnar. Brasilíufararnir hafa gleymst en
þekking á sögu afkomenda Íslendinga í Kanada og
Bandaríkjunum er hins vegar nokkuð almenn. Saga
Brasilíufaranna og afkomenda þeirra er merkileg
í marga staði og á skilið aukna umfjöllun og
sýnileika,“ segir Eyrún Eyþórsdóttir, doktorsnemi í
mannfræði.
Út frá hugmyndum fræðimanna um tvíheima
og hnattvæddar sjálfsmyndir rannsakar Eyrún
afkomendur tæplega 40 Íslendinga sem settust
að í Brasilíu í lok 19. aldar. Hún segir hnattvædda
íslenska sjálfsmynd á margan hátt áhugaverða og
raunar sérstaklega athyglisverða meðal afkomenda
Íslendinga í Brasilíu.
6
Á unglingsárunum bjó Eyrún tímabundið
í suðurhluta Brasilíu og upplifði þar hversu
mikilvægur uppruni fólks er í félagslegu samhengi.
„Menningarleg fjölbreytni í Brasilíu er mikil og
þar má meðal annars finna samfélag fólks af
íslenskum uppruna sem lítið er vitað um. Þetta
samfélag vakti áhuga minn og varð síðar kveikjan
að rannsókninni,“ segir hún.
Eyrún segir frumniðurstöður m.a. benda til þess
að íslensk sjálfsmynd fyrirfinnist meðal afkomenda
Íslendinga í Brasilíu og að hún sé þeim mikilvæg.
Birtingarmynd þessarar sjálfsmyndar sé til að
mynda stolt yfir íslenskum uppruna. Hún telur að
það gæti verið áhugavert að skoða hvort íslensk
sjálfsmynd hafi á síðastliðnum árum fengið aukið
vægi og ef svo er, hvað sé það sem valdi því.
„Rannsóknin er mikilvæg því hún eykur
þekkingu á íslenskættuðum Brasilíumönnum. Sú
þekking er bæði áhugaverð í skilningi vísindanna
og fyrir almenna þjóðfélagsumræðu,“ segir Eyrún.
Leiðbeinandi: Kristín Loftsdóttir, prófessor við
Félags- og mannvísindadeild.