Slajd 1

Alternatywne wykorzystanie gruntów marginalnych
zanieczyszczonych ściekami przemysłu spożywczego na
cele produkcji biomasy.
Andrzej Lewandowski, Gabriela Lorenc-Plucińska
Instytut Dendrologii w Kórniku

Według IUNG w Puławach grunty marginalne są to gleby pozostające obecnie w użytkowaniu
rolniczym lub w ewidencji użytków rolnych, które ze względu na niekorzystne uwarunkowania
przyrodnicze i antropogeniczne mają niską produkcyjność lub nie nadają się do produkcji zdrowej
żywności i mogą lub powinny być przekwalifikowane w inną formę użytkowania (np. przekazane
pod zalesienia):
• Nieurodzajne gleby użytków rolnych, na których ze względu na niekorzystne uwarunkowania
przyrodnicze oraz erozję produkcja rolnicza jest nieopłacalna. W tej grupie około 90% zajmują
bardzo lekkie, suche i jałowe gleby piaskowe. Łącznie zajmują one około 1700 tys. ha. Do gleb
nieurodzajnych zaliczane są również grunty erozyjne, które zajmują powierzchnię około 370 tys.
ha. Występują głównie w województwach - małopolskim i podkarpackim.
• Gleby o różnej wartości bonitacyjnej, ale zanieczyszczone chemicznie. Zajmują powierzchnię
około 140 tys. ha.
• Tereny zniszczone lub przekształcone mechanicznie, pozbawione warstwy próchniczej, czyli
utwory bezglebowe. Zajmują powierzchnię około 50 tys. ha,
• Tereny o niekorzystnych warunkach przyrodniczo-terytorialnych. Grupa ta obejmuje gleby
uprawne o utrudnionych dojazdach lub utrudnionej uprawie mechanicznej.
Łącznie w Polsce występuje około 2,3 mln ha gruntów marginalnych, co
stanowi około 12,4% użytków rolnych.

Dane za 2011 r.:
przerobiono: 131 700 ton ziemniaków
wyprodukowano: 30 500 ton skrobi
powstało: 229 000 m3 ścieków
ścieki rozlano na 470 ha gruntów
Przedsiębiorstwo posiada: 624 ha:
585 ha – użytki rolne
278 ha – VI kl.
250 ha – V kl.
57 ha – IV kl.

Stężenie makro- i mikroelementów oraz pH gleby z lasu doświadczalnego 'Zwierzyniec'
(kontrola) i z powierzchni nawadnianej ściekami (Trzemeszno). Średnie ±SE.
Parametry gleby Kontrola Trzemeszno
pH (H2O)
7.74±0.09 6.2±0.2
N (%) 0.27±0.02 0.12±0.02
C (%) 3.3±0.3 0.79±0.04
C:N 12.3±0.8 7±1
K (ppm) 546±43 771±46
P (ppm) 539±30 635±48
S (%) 0.08±0.04 0.017±0.003
Ca (ppm) 51026±6875 1077±157
Mg (ppm) 1134±81 742±51
Cl (ppm) 5±1 11±2
Fe (pp) 5910±695 3894±220
Cu (ppm) 8.1±0.4 6.7±0.5
Mn (ppm) 254±49 70±6
Zn (ppm) 4.6±0.5 2.7±0.4

Populus deltoides x P. maximowiczii `Eridano`
P. x interamericana `Beaupre`
P. x interamericana `Boleare`
P. x interamericana `Hoogvorst`
P. alba `Villafranca`
P. x euramericana `Robusta`
P. maximowiczii x P. trichocarpa `NE 42`

Gniezno 2009
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
12345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
2812345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
3012345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
312345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
3012345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
temp. max.
temp. min.
Gniezno 2010
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
12345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
2812345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
3012345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
312345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
3012345678910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
3123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30123456789 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
temp. max.
temp. min.

Szkody mrozowe różnych odmian topoli posadzonych na powierzchni kontrolnej (Kórnik) oraz
nieużytkach rolniczego wykorzystania ścieków (Trzemeszno). Poziomy istotności w modelu
ANOVA czynników głównych: p – dla klasyfikacji odmiana/powierzchnia
Odmiany
Kórnik Trzemeszno p
Beupre 2,6±01 (c) 0,3±0,2 (ab)

Porażenie liści topoli przez Melampsora spp. i Marssonina populi rosnących na powierzchni kontrolnej
(Kórnik, las) oraz nieużytkach rolniczego wykorzystania ścieków (Trzemeszno).
Odmiana Kórnik Trzemeszno p
Beupre 4±0 (g) 0,9±0,2 (b)

powierzchnia Eridano Villafranca Hoogvorst NE 42 Robusta p
Kórnik
grupa
n
66±2
c
15
50±2
b
15
47±4
b
5
37±2
a
10
34±1
a
12

Otrzymane wyniki wskazują, że na polach rolniczego wykorzystania
ścieków przemysłu ziemniaczanego można z powodzeniem
uprawiać topole. Nasadzenia topolowe wpływają dodatnio na stan
biologiczny i chemiczny gleby. Wybrane odmiany topoli, jak np.
‘ERIDANO’ osiągają plon podobny do tego z praktyki upraw
energetycznych, tj. ok. 18 Mg suchej masy/ha/r.

Praca była finansowana z grantu nr N R14 0058 06 Narodowego
Centrum Badań i Rozwoju.
Współpracownicy:
K. Grewling
M. Ratajczak
K. Ufnalski
M. Walentynowicz
K. Węglewski
A. Zemleduch-Barylska