سا٠ا٠ÙÙ 15 Ù 16 - ketab farsi
سا٠ا٠ÙÙ 15 Ù 16 - ketab farsi
سا٠ا٠ÙÙ 15 Ù 16 - ketab farsi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ساما نو<br />
نشريه پژهش ها سوسياليستى<br />
شما ها <strong>16</strong> <strong>15</strong><br />
تابستا پاييز 1390<br />
همكا ين شما:<br />
فريد فا ، على شرفى، مرجا فتخا ،<br />
شا مين ، پرينا پرتو، على حصو، ساسا نش،<br />
ليلا نش، عبا لگشايى، با يو ، حمانى،<br />
باقر مومنى معينى، سهر مر، سيف، ميلا حمد<br />
كو ناظر.
پيشگفتا| 4<br />
كتا سرمايه، ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى|فريد فا| 9<br />
باگا مپرياليسم، حكايت فمينيسم نئوليبر يرنى|ليلا نش|20<br />
سكسوليته، خوبيگانگى سرمايه|شيلا مكگرگو، برگر: با يرستا: ،<br />
شا مين|33<br />
فسانه ها بحر: نقطه عطف جديد تايخ؟|هيلل تيكتين، برگر: يو : حمانى ،<br />
|42 فتخا مرجا يرستا:<br />
بعد توسعه گريى گلوباليزسيو چه؟ |مانوئل لرشتاين، برگر: ليلا نش |53<br />
برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر|نگلا جويا|64<br />
چر حافظه تايخى نديم؟|حمد سيف|78<br />
غير سرمايه |نالد با، برگر: : سهر معينى ، يرستا: على شرفى|85<br />
ستبدهن عمل: شوهد تايخى|حمدسيف|95<br />
ستعما مذهب|على حصو، يرستا: على شرفى |109<br />
ير كنونى: يك نامه سوسيا موكر|باقر مومنى|112<br />
كليماند، برخوها|توفيق ها همكا مصر: كمونيست فسر فسر<br />
برگر: ميلا مر، يرستا: با 120|<br />
فلسفه تشكيلا|يا نايفسكايا ، برگر: يو حمانى ، يرستا: با |132 <br />
معرفى كتا| 135<br />
ضميمه ساما نو |بخشي كتا تباها لت ستبد نوشته پر ندسو ترجمه حسن<br />
مرتضو|
خرين مهلت بر سا مطالب جهت شما بعد “ساما نو” سفند ست. 1390<br />
* “ساما نو” ما يافت مقاله ها، ترجمه ها، پيشنهاها، نتقاها هنمايى ها شما تما مو مربو به نشر <br />
يرستا ست.<br />
* ترجمه ها، مقاله نظرها خو به صو فايل كامپيوتر فرمت Word XP به سيله پست لكترنيكى به<br />
“ ساما نو” سا كنيد.<br />
* لطفا توجه شته باشيد كه حاشيه ها مطلب ها ستاند Word باشد (يك ينچ هر طر).<br />
* همه پاگر ها سر خط شر شوند فاصله بين غا خط بتد حاشيه صفحه نباشد.<br />
*كل مطلب خو با فونت شما 12 با خط Times New Roman بفرستيد موقع ضر فونت شت<br />
Bold يا تاليك ستفا كنيد.<br />
* تما فرنس ها به ترتيب شما گذ كنيد پايا نوشتا ( نه پايا صفحه) مجموعه پانوشت ها قر<br />
هيد.<br />
* مسئوليت مقاله ها “ساما نو” با نويسندگا مترجما ست.<br />
* «ساما نو» مطلب ها يريش شد فقط پس توفق با نويسندگا مترجما منتشر خوهد كر.<br />
* نقل مطلب ها “ساما نو” با كر منبع مانعى ند.<br />
* مطلب هايى كه فقط بر فصلنامه “ساما نو” سا شو منتشر خوهد شد.<br />
www.saamaan-no.org تانما: <br />
samanno.editor@gmail.com نو»: با «ساما لكترنيكى تما
4<br />
پيشگفتا<br />
بحر جهانى سرمايه كه 2007 به شكل تنگنا عتبا بر يافت سپتامبر<br />
مريكا 2008 سپس بخش بزگى قتصا جهانى فر گرفت، همچنا مه . به بيا يگر<br />
ينك پس گذشت چها سا غا ژ ترين بحر جهانى سرمايه جنگ جهانى<br />
به ين سو، نه تنها نو نتها تونل يد نمى شو، بلكه چشم ند قتصا حتا گذشته نيز<br />
تير تر ست. سالها حيا 2010 2009 قتصا سخن گفته مى شد. كنو ما ثابت شد<br />
ست كه قتصا ها بحر سا، كمترين شد بعد كو جنگ جهانى به<br />
بعد تجربه كر ند. مهمتر ينكه همين شد غا سا 2011 به فو نها ست. صند بين<br />
قتصا " مىنويسد: سرمايه جها قتصا ند چشم مو خو گز خرين پو لمللى<br />
جهانى مرحله خطرنا جديد قر گرفته ست." (1) ساما توسعه همكا قتصا،<br />
،OECD برسى ضا قتصا كشوها عضو ين ساما، پيش بينى كر ست كه شد<br />
ين 2) ) بو. خوهد صد با 0,3 2012 بربر سا يو حو عضو كشوها قتصا<br />
حالى ست كه به گفته فايننشا تايمز " هيچكد شش كشو با مدها بالا، به سطح قتصا<br />
قبل سا 2008 با نگشته ند." (3)<br />
يك سا نيم پيش پيش گفتا ساما نو شما 12 11 نوشتيم كه بحر كنونى سرمايه<br />
جهانى، بحر ساختا ست. كنو ين قعيت بيش پيش شكا شد ست. ها بيشتر<br />
نشا مىهد كه كو كنونى نو كوها طبيعى نظا سرمايه نيست؛ ين كو،<br />
پايا نا پيد ست.<br />
پيشگفتا
5<br />
نو كه بوژ لتها قتصا سياست ها قدما<br />
خو تايخ سرمايه بى سابقه بو، بر غلبه بر ين كو<br />
موثر قع نشد ست. تا كنو، چندين تريليو لا با هد نجا<br />
بانك ها، شركت ها بيمه، فرهم كر تسهيلا عتبا بطو<br />
كلى يجا تحر قتصا، به قتصا سرمايه تزيق شد<br />
ست. بعلا سياست ها نبسا پولى، توسط تعد لتها تا<br />
حد ممكن بكا گرفته شد ست؛ بر نمونه نر بهر مريكا به<br />
25 صد صد نگلستا به نيم صد كاهش شد ست<br />
كه با حسا نر تو، بيانگر نر بهر منفى ست. ين قدما<br />
گرچه ما مانع فرپاشى فو سيستم مالى جهانى شد<br />
ما طولى نكشيد كه "قتصا قعى" چا كو شد. سپس بى<br />
نكه بحر بانكى تنگنا عتبا حل شو، بحر مالى لت<br />
ها سربا كر.<br />
لت يسلند با پرخت بدهى بانكها كشو به يگر بانك ها،<br />
موسسا مالى لت ها خو كر عملا علا شكستگى<br />
نمو. سپس يرلند معر شكستگى قر گرفت با 100 <br />
ميليا يويى توسط حو مالى يو صند بين لمللى پو،<br />
يند يونا، مالى بحر ينك يافت. نجا شكستگى <br />
يو ين طريق قتصا جهانى معر خطر جد قر<br />
ست. <br />
هبر كشوها عضو حو يو پس ماها بى تصميمى<br />
ندشتن ناشى كه يونا مالى با بحر موجهه تعلل <br />
حل قعى بر ين بحر بو، سرنجا نشست خو خر <br />
يونا لت بدهىها صد گرفتند كه 50 كتبرتصميم<br />
بعلا شو. بخشو بيشتر قتصا ياضت سياست عما <br />
تصميم گرفته شد كه بر موجهه با بحر ها مالى لت ها<br />
عضو، موجو صند نجا حو يو 440 ميليا كنونى<br />
به 1 تريليو يو فزيش يابد<br />
ما بحر مالى لت يونا شريط كنونى چاچو تعيين<br />
شد توسط كشوها حو يو صند بين لمللى پو قابل<br />
كنتر نيست. لا نيست كه كسى قتصا باشد تا يابد كه<br />
لت يونا به هيچ هيچ مقيا مانى، پسِ باپرخت<br />
بدهى 250 ميليا يويى خو كه نزيك به صد <strong>15</strong>0 توليد<br />
ناخالص خلى ست، بر نخوهد مد. بعلا مهمتر ينكه بحر<br />
مالى لتى حو يو تنها به يونا ختم نمى شو. قتصا<br />
حو يو قد بزگ هست كه گر شريط عا بو، هبر<br />
كشوها حو يو مى تونستند به سانى پس حل بحر<br />
مالى يونا بر يند. موضو پييچد تر ژ تر ينهاست. <br />
حقيقت مسئله بدهى يونا تنها نو كو يخِ بحر مالى لتى <br />
پا ست. غير يونا، قتصا ها بزگتر مانند پرتغا، سپانيا<br />
بسر مى برند. با تشديد بحر مالى بحر همه يتاليا مهمتر <br />
مالى يونا، بحر مالى ين كشوها پيش همه، بحر مالى<br />
كر. خوهد سر با يتاليا لت<br />
بدهى لت يتاليا، سومين قتصا پا، به بانكها ، موسسا مالى<br />
خصوصى يگر لتها حد هشت بربر بدهى لت يونا<br />
يعنى 1900 ميليا يو، بربر با صد 120 كل توليد ناخالص<br />
خلى ست. هنگا نوشتن ين مطلب، نر بهر قرضه<br />
ها لت يتاليا باها مالى به بالاترين مقد خو يعنى به<br />
حد صد 7 سيد ست. هنگامى كه نر بهر بدهى يونا <br />
صند يو حو سيد، قم به ين مالى باها يرلند<br />
بين لمللى پو مجبو شدند با پرخت عما برنامه<br />
ياضت قتصا به "نجا" ين كشو برند . لت يتاليا<br />
بر تامين هزينه ها خو نيامند ست كه سا يند با هم<br />
حد 300 ميليا يو با ها مالى لتها يگر <br />
بگير. با تشديد بحر مالى، هيچ معلو<br />
نيست كه كسى حاضر شو به لت يتاليا<br />
يو حو كشوها هم ينك هد. <br />
بر فزيش موجو صند نجا يو<br />
با مشكل جد بر هستند نمى تونند<br />
پو مو نيا تامين كنند. بنا به گز<br />
ها، حو يو چين خوست كمك<br />
كر پاسخ منفى شنيد ست؛ چين حاضر<br />
نيست بخشى خير بيش <br />
تريليو لا خو ين پرژ به خطر<br />
ند.<br />
صولا كشوها مقر بر ين كه<br />
بتونند به تعهد مالى خو عمل كنند،<br />
بايد شد قتصا شته باشند. ما شد<br />
قتصا يونا منفى شد قتصا يتاليا<br />
صفر ست، يند ضا قتصا نه<br />
تنها بر ين كشو بلكه بر تحايه<br />
پا كل قتصا جهانى هماطو كه<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
6<br />
شا شد، تير تا ست. با سر با كر بحر مالى يتاليا<br />
حو مالى يو قا نخوهد بو كه يتاليا نجا هد. گا<br />
فرپاشى حو يو به همر سقو قتصا جهانى يك<br />
بو. خوهد قعى مكا<br />
همه جا بوژ مى كوشد تا با بحر سرمايه بر<br />
طبقه كاگر تهيدستترين قشا جتماعى قر هد؛ قطع<br />
خدما فاهى جتماعى، كاهش ستمزها، فزيش شد كا،<br />
بيكا ساها گستر، خصوصى سا با هم بيشتر بطو<br />
كلى ياضت قتصا، به سياست صلى لت ها بد شد ست.<br />
ين سياست بر خلا تصو بسيا طيف چپ، مه يا تشديد<br />
هما سياست شنا نئوليبرليسم نيست. مسئله فرتر ست؛ <br />
بوژ جهانى سو ستقر مجد يا جعت به سرمايه-<br />
نو قر نوهمى ست. هد سترتژ ين ست كه<br />
لت قبا شهرند بطو كلى سلب مسئوليت شو همه<br />
چيز مو ما گرفته تا شريط كا ندگى مر به با<br />
قابت سپر شو. هد ين ست كه باقى ماندها لت<br />
فا نيز بر چيد شو، تا قونين سرمايه بتونند بى هيچ مانعى عمل<br />
كنند. سياست ياضت قتصا سا ين سترتژ علا جنگ<br />
طبقاتى سو بوژ ست.<br />
ست: بر مشكل جد با بوژ سترتژ ين ما<br />
لحا تكنيكى قتصا، ين سياست نه تنها به حل بحر كمك<br />
نخوهد كر بلكه به سهم خو باعث تشديد خوهد شد. بيكا<br />
ساها، كاهش ستمزها قعى قطع هزينهها فاهى گر<br />
چه نر سو فزيش خوهد ما ، هما حا باعث كاهش<br />
تقاضا كل قتصا خوهد شد. حا حاضر نيز نر سوِ كثر<br />
شركت ها كمپانى ها بالا ست. ما مشكل سطح كلا ين<br />
ست كه ين شركت ها حجم عظيمى سرمايه نشستهند<br />
كه حو سرمايه گذ سو بريش جو ند. به بيا<br />
ميز كاستن سرمايه ست. ضافه نباشت ضافه مشكل، يگر<br />
تقاضا كل قتصا، ين مشكل تشديد خوهد كر .<br />
نيست. يو عملى سترتژ، كه ين مهمتر ين يگر سو <br />
به شريط كا ندگى كاگر مر همه جا با كنش<br />
بحر " ما هزينه ست. شد بر مبا مقامت عترضى<br />
شما نمى پريم". ين شعا بو كه نخستين با يك<br />
تظاهر يتاليا شنيد شد. ين شعا كنو به شعا صلى همه<br />
تظاهر ها عتصا ها عليه برنامه ياضت قتصا مد <br />
ست. حد سا پيش كاگر فرنسه عليه فزيش سن<br />
بانشستگى سياست كاهش خدما فاهى ست به عتصا<br />
لت چه نتونستند گر كاگر پرختند. به تظاهر ند<br />
به عقب برنند ما ين حركت بزگ شجاعانه به لت فرنسه <br />
بوژ جهانى نشا كه پيش بر سترتژ فو، سا نيست<br />
نبر ها سختى پيش ست. <br />
كاگر نفر ميليو يك مسا ژئن 20 نگلستا <br />
كاكنا لت موگا مد گرفته تا كامند شهر<br />
عتر به تصميم لت مبنى بر فزيش سن بانشستگى<br />
همزما ند به عتصا ست عمومى، كاهش خدما <br />
خياباها لند چند شهر يگر تظاهر كرند. كنو تعد<br />
بزگترين تحايه ها كاگر بخش لتى علا كر ند<br />
كه گر لت بريتانيا سياست ها علا شد خويش مو<br />
بانشستگى منصر نشو، 30 نومبر عتصا عمومى علا<br />
خوهند كر. ين عتصا بزگترين عتصا تايخ نگلستا<br />
تابستا، خوهد. سو خوهد 1926 به ين عمومى عتصا <br />
شو مر جونا مناطقى لند كه به چند شهر يگر<br />
نيز كشيد شد، لت ئتلافى محافظه كا- ليبر بريتانيا <br />
. فربر شو <br />
باسلو مايد گذ تحرير ميد شبح پاييز مسا، <br />
چندين شهر يگر پايى به قلب جها سرمايه، به ستريت <br />
سيد: جنبش شغا ستريت كه خر سپتامبر با شركت چند<br />
صد نفر غا شد، تنها يك ما ما حتيا شت تا با سرعت با<br />
نكرنى همچو مو غير قابل كنتر، به يگرشهر ها مريكا<br />
سپس به ساير نقا جها گستر يابد. به ين گونه كتبر <strong>15</strong> <br />
2011 ميليو ها نفر نيويو تا لند پايس تا مايد <br />
تا تن بطو كلى بيش 100 كشو 900 شهر عليه سرمايه<br />
، بى عدلتى جتماعى، چپاگر بانك ها سياست ياضت<br />
قتصا به عتر بر خاستند.<br />
يونا سترتژ بوژ با بزگ ترين مانع بر شد ست.<br />
عليه سياست ها عمومى ها عتصا تظاهر عترضا،<br />
ياضت قتصا، تد حكومت بوژ ين كشو به<br />
چالش كشيد ست. تصميم نخست ير سابق يونا، پاپاند بر<br />
به فرند گذشتن برنامه ياضت قتصا سپس عقب نشينى <br />
هند نشا خا خل متحد پى فشا تصميم ين <br />
مونع بزگى ست كه لت يونا با بر ست. نخست ير<br />
سابق يونا مى خوست تا طريق فرند با قر <br />
بخشى مر مقابل بخش يگر به گما خويش، جر برنامه<br />
ياضت قتصا تسهيل كند. توسل به چنين هكا نشا مى<br />
هد كه سياست ها سركو گرنه نا كامد شد ست .<br />
با تد بحر قتصا جهانى نتظا مى كه سطح مبا عليه<br />
كشوها سرمايه عليه مبا كلى بطو قتصا ياضت<br />
بحر شو. نزيك يونا سياسى هر چه بيشتر به شريط يگر<br />
قتصا به همر مبا عليه سرمايه تد خوهد<br />
يافت. هما پيشگفتا ساما نو نوشتيم كه قتصا جهانى ممكن<br />
1990 هه كه ژپن شبيه نچه ساله كه به كو ست<br />
تجربه كر - كه به هه ست فته شهر يافت- فر .<br />
هنگا ين پيش بينى بدبينانه به نظر مى سيد. كنو ما بعضى<br />
مفسر سمى همين مى گويند. (4). حقيقت ين ست كه<br />
پيش بينى ما خوشبينانه بو. كنو بايد گفت قتصا جهانى گر<br />
شانس بيا كو ساله شبيه قتصا ژپن هه 1900<br />
فر خوهد فت. ما به نظر مى سد كو قتصا جهانى بسيا<br />
عميق تر كو ژپن هه باشد.<br />
پيشگفتا
7<br />
بى تريد سخن گفتن خرين بحر سرمايه نابخرنه ست.<br />
تا قتى سرمايه سرنگو نشد يا نتيجه مبا<br />
طبقاتى يا جنگ يا عومل يگر فر نپاشيد، هيچ بحرنى خرين<br />
بحر سرمايه نخوهد بو. بحر كنونى نيز ين قاعد<br />
بير نيست. ما قعيت ين ست كه قتصا سرمايه كنو <br />
به قتصا مبى تبديل شد ست؛ سرمايه نمر ست، ما<br />
ند هم نيست، سرشيب كو قر گرفته كه نتهايش نا<br />
پيدست . چه كه قر بو پايا تايخ باشد ) پير نهايى<br />
ليبر موكرسى ( ينك به شريطى نجاميد ست كه بى ثباتى<br />
سياسى، سقو لت ها ، برمد جنبش ها بزگ جتماعى <br />
فرپاشى قتصا نقلا، سرشت تشكيل مىهد. بحر<br />
جهانى سرمايه بستر ين تحولا ست.<br />
ناتما ها نقلا<br />
هند نويد كه بر مدشا فريقا شما ميانه خا نقلاها<br />
بها جديد ين مناطق بو، نرژ ليه خو ست ند <br />
نيمه با ماندند. تونس مصر جنبش هايى كه به ستى<br />
جنبش نا نا گرفتند، بى كه به هيج يك <br />
سر بخش به مستا ميد بها ند. فتا نفس باشند، سيد<br />
نيانجاميد ما نيمه پاييز مين گير شد ست<br />
سركو ها ستگا تما ما شد تونس، بن على سرنگو <br />
لتى يعنى تش، پليس مخفى ستگا قضايى سرپا فاسد<br />
همچنا پا بر جا ست. هما سيستم سركو گر كه نقلا<br />
بر عليه موجويت بر پا شد، خر كتبر، نتخابا مجلس<br />
موسسا بر گز كر. ژيم حاكم مى كوشد با مهندسى تحولا<br />
سياسى، كل جنبش محتو، تهى كند شكست هد.<br />
تحو قعى همچنا مستلز هم شكستن ستگا لتى ست.<br />
بسيا فعالين جتماعى سياسى به خوبى بر ين نكته گا ند.<br />
ستانه نتخابا، سليم بن صدين يكى مدفعا حقو بشر<br />
به نامه گاين مى گويد . "لا ست كه تما ماشين لتى <br />
هم شكسته شو، پليس مخفى، نيرها حز حاكم سابق فسا<br />
مالى همچنا جو ند مانع بزگ بر سر تحو هستند.<br />
(5) . همزما لينا بن محنى، بلاگ نويس نمايند جايز مسا<br />
صلح نوبل، به ين نامه مى گويد: " كشو خطر باگشت به<br />
نظا بو مى كند كه به خاطر بر قر ضافه " پليسى ست لت<br />
سابق، نتخابا شركت نخوهد كر. ) 6)<br />
چنين شريطى بو كه نتخابا مجلس موسسا تونس<br />
برگز شد حز سلامى نهضت، نسبت به يگر بيشترين <br />
به معنا ما نتخابا گرها سلا پير . به ست <br />
بر پايى حكومت سلامى تونس نيست. حكومت سلامى نه <br />
ساما بوسيله نيرها بلكه تنها مى توند ها صند <br />
يافته مسلح با كشتا سيع مخالفا بر سر كا يد. ير، <br />
حكومت سلامى توسط كميتهها نقلا، بسيج ، سپا پاسد،<br />
گا ها نقلا جوخه ها عد بر پا گريد مستقر شد<br />
. فغانستا نيز مجاهدين سپس طالبا با كشتا خشونت<br />
ساما يافته تونستند حكومت سلامى كشو يجا كنند.<br />
تونس جريانا سلامى، بطو مشخص حز سلامى نهضت<br />
نا، سياسى هستند. پيش مسلح سلفى ها فاقد نيرها <br />
تصاحب كامل قد برقر حكومت سلامى بد موفقت <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
8<br />
حمايت فعا تش پليس تونس مكا پذير نيست.<br />
مصر نيز گر چه نقلا به سرنگونى مبا نجاميد ما قد به<br />
شو نظامى منتقل شد نقلا پيش با يستا. قونين<br />
ضطر ما مبا همچنا پا بر جاست طبق همين قونين<br />
فعالين كاگر به خاطر ساماندهى عتصا فعالين سياسى با<br />
ها شوند. جريا مى مجا محاكمه ستگير، هى تهاما<br />
ها تظاهر ها كه تا خرين لمسلمين مانند خو سلامى<br />
عتصا هايى كه منجر به سرنگونى مبا شد، نقشى ها<br />
ندشتند، كنو با ستفا فضا سياسى موجو به ساما هى<br />
نيرها خو فعاليت ها تبليغاتى مشغو ند تلا مى كنند<br />
تا ميد بر يگر نيرها تنگ تر كنند. تظاهر <br />
ميد كنندگا به تظاهر سلامى نيرها هشت ما، <br />
تحرير يو برند تعد تظاهر كنندگا كتك ند.<br />
جريانا سلامى به يژ خو لمسلمين سخت تلا ند كه<br />
نتخابا مجلس موسسا خر ما نومبر به پير برسند.<br />
ينا، بد ينكه پاسخ به مطالبه محو نا برنامه<br />
شعاهايى تلاشى بكنند به طر يا صولا باشند شته <br />
مو خلا سلامى مى پرند. هما حا نظاميا حاكم با<br />
توسط خو سلامى تئوكرتيك حكومت خطر بر قر به شا<br />
لمسلمين سلفى ها، تد نقش سياسى خو توجيه مى كنند.<br />
نظاميا پنها نمى كنند كه تصميم ند حتى بعد نتخابا <br />
نيز كنتر لت ست شته باشند. به ين گونه نقلابى كه<br />
بر نا غا شد تجربه ميد تحرير به جنبش<br />
ها ضد سرمايه هديه ينك ، خطر ين قر گرفته كه<br />
توسط ين نير مرتجع قابت جد كنونى شا با هم <br />
يا يند نتيجه سا تحا نها عليه منافع كثريت مر،<br />
به شكست بيانجامد.<br />
يند نفس فتا نيمه مصر نقلا تونس گر<br />
بها ست، تحولا ليبى هما غا با خالت نظامى ناتو<br />
بيش پر ناتو با 26000 هز گرفت. قر مسير يگر <br />
10000 حمله نظامى، تش قذفى كا ندخت تا شوشيا<br />
مسلح كه با همكا مستقيم ناتو بخشا ير نظر كاشناسا<br />
نيرها يژ نگلستا فرنسه به عمليا مى پرختند، به<br />
قد برسند. نچه كه شو نتقالى ليبى ناميد مى شد كنو <br />
قد لتى به چنگ ساسا تركيب نامتجانسى ست <br />
نيرها جريانا مسلحى كه بخشى نها به لقاعد متصل ند،<br />
بخش يگر به غر بسته ند بخشى نيز تنها پى قد-<br />
سركو ثر تصاحب قد ينها همه مشتر جه ند.<br />
خشونت با هر چيز ست كه نشانى نسا . <br />
قتل فجيح لينج قذفى هنگامى كه ستگير شد بو خبر <br />
تصوير عد حدقل 50 نفر نيرها فا به قذفى بعد <br />
معياها صو ست نمونه بسته، با ستا ستگير<br />
شى ين سته مسلح.<br />
سوسياليستى سلامى- سبز شولا قذفى ستبد گرحكومت<br />
بر شت، حكومت جديد بر ست كه پيكر خو با <br />
سلا صيل تر مزين كند. ين ئيس شو نتقالى ليبى<br />
جشن پير بن غا علا كر كه ين پس شريعت<br />
همسر تك قانو بو. جديد خوهد حكومت مبنا سلا<br />
قذفى غير سلامى خوند علا كر كه لت جديد<br />
قانو چند همسر سلامى جا قانو سابق خوهد گرفت. كو<br />
موكرسى ناتويى ليبى، نه مو كه تلى عفن ييد.<br />
بى تريد خالت قد ها خاجى كه ين سته ها <br />
ليبى به قد ساند ند همين جا به پايا نمى سد. منافع ين<br />
قد ها يجا مى كند كه حكومت بعد قذفى ليبى، نه <br />
نو طالبا لقاعد بلكه شبيه حكومت كر فغانستا گر <br />
نشد شبيه لت مالكى عر باشد. ين بخشى "گفتما<br />
مپرياليسم" ست.<br />
به ستى گر منافع طبقاتى كا نمى بو گر ليبر ها<br />
طنى تا ين حد يدئولوژ نبوند، لا نبو كسى بر نها<br />
ها خيابا حكومتهايى كه پليس هاشا كه بيا ستدلا<br />
لند، پايس نيويو با باتو به تظاهر كنندگا ضد سرمايه<br />
حمله مى برند نا با سر صو ها خونين ستگير<br />
مى كنند – لبته گا نيز مى كشند- نمى تونند حامى مر <br />
موكرسى كشوهايى باشند كه با شعا نا قيا مى<br />
كنند. منافع جنبش نا با منافع جنبش بزگ ضد سرمايه<br />
گر خو، يكى ست.<br />
================<br />
كه ست هيم مى حالى نتشا نو ساما شما ين<br />
يا فرمو نشدنى ما بهز كاظمى يگر ميا ما نيست. <br />
فر جها بر يد هميشه بر 2011 به نا گا يل 22 <br />
بست، فت. فكر نتشا ساما نو بو با صلى كا همه <br />
شماها پيشين نيز با فرتنى به مى كشيد. به پا<br />
فعاليت ها خستگى ناپذير ساما نو، ين شما نشريه<br />
. يا ست تقديم شد خاطر يا به همكا همه سو <br />
گرمى با.<br />
هيا تحريريه موقت<br />
(IMF 2011b.pxv) -1<br />
http://www.businessweek.com/ap/financialnews/-2<br />
D9QNAAOG1.htm<br />
-3 به نقل www.isj.org.uk/index. <br />
php4?id=755&issue=132<br />
4- هفته نامه بز يكشنبه كتبر 23 2011<br />
-5 گاين شنبه كتبر 22 2011<br />
– 6 همانجا<br />
پيشگفتا
9<br />
كتا سرمايه، ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى<br />
فريد فا<br />
مصر يخوهانه كه جنبش ها ند عقيد هم مو ين يرنى مفسر غلب<br />
تونس با مطر كر خوسته ها قتصا جتماعى كنا مطالبا سياسى، قدمى<br />
فرتر جنبش سبز ير گذشتند. لبته ين جنبش ها كنو تضعيف شد ند <br />
بطه با عد نا قليت ها نيز نمايانگر تضاهايى عميق بو ند. با ين حا مه<br />
مبا سويه ليبى يگر كشوها منطقه حاكى ين مر ست كه ناضايتى تو<br />
ها مر شريط نابساما قتصا جتماعى ، سياسى شا حا حاضر سركو<br />
ناپذير ست.<br />
همزمانى نتشا ترجمه فاسى جديد جلد كتا سرمايه ماكس با ظهو ين<br />
جنبش ها نقطة غا خوبيست بر من به بحثى عميق گستر پيرمو ين كتا<br />
ير. فعلى قتصا شريط بر نبو يا معنا معنا <br />
ين مقاله هد من ين ست كه نكا برجسته تحليل ها برخى قتصا نا طيف<br />
چپ ماهيت يند قتصا ير منظر جلد كتا سرمايه برسى كنم. <br />
قسمت مقاله به نظر فرها نعمانى، سهر بهد حمد سيف خوهم پرخت. <br />
قسمت حين پرختن به چند سئو منظر كتا سرمايه، يد ها محمد مالجو<br />
نيز نظر خوهم گرفت.<br />
تحليل ها برخى قتصا نا طيف چپ<br />
به جر مى تو گفت كه جامع ترين تحليل قتصا ير پس نقلا 1357<br />
توسط فرها نعمانى سهر بهد ئه شد ست. نها كتا طبقه كا ير (1)<br />
قتصا پسا نقلابى به قسمت تقسيم مى كنند. (2)<br />
.1 " تابى" سا 1357 تا : 1367<br />
ين نمايانگر بحرنى پسا نقلابى بو كه مبا شكا ناشى ميشد كه منيت<br />
سرمايه به خطر ندخته بو. ين بحر منجر به "چركيد شد" بط سرمايه <br />
گستر "بط توليد خر كالايى" شد. مين ها شركت ها بزگ ستا لت<br />
بنياها متمركز شد. بنياهايى كه نعمانى بهد ساما ها "شبه لتى" مى نامند.<br />
سهم سرمايه خصوصى قتصا ير شديد كاهش يافت به نظر نها ينر نباشت<br />
يا تركم سرمايه نيز كاهش يافت. ميز كاگر _"كاگر كم مها يا بى مها<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
10<br />
نير 205) (. خدماتى" يا توليد فعاليت ها <br />
كا شاغل ير صد 40 سا 1355 به صد 25<br />
12,9 نيز شاغل نا ميز كر. 1365 سقو سا <br />
سا صد 1355 به 8,2 سا شاغل كا نير صد<br />
1364 كاهش يافت.(. (127 (3)<br />
هزينه جنگ با عر هزينه يانه ها لتى همو<br />
هنگفت تر مى شد كامند لت خصوصا كامندنى<br />
كه با تش بسيج مرتبط بوند صد 40 نير كا شاغل<br />
ير تشكيل مى ند. ين هزينه ها هنگفت طريق<br />
مد فزيند نفت پرخت مى شد فزيش مد نفت<br />
نيز نتيجه فزيش قيمت نفت با جهانى بو.<br />
ين ما به سبب هزينه ها هنگفت قتصا مرگ<br />
هزينه تامين مكا همچنين عد جنگ مير ناشى <br />
يانه ها لتى خستگى فرسوگى تو ها مر <br />
همچنين كاهش قيمت نفت با جهانى پايا يافت.<br />
.2 " بر تابى" سا 1367 تا :1374<br />
ين با پايا جنگ مرگ يت الله خمينى غا شد.<br />
خصلت يژ خصوصى سا قتصا يا "باسا نها<br />
با نيرمند سا بط توليد سرمايه بو)"..<br />
36) هد ين خصوصى سا نيز "تغيير تويع كاكر<br />
كاهش. . . مصر سرمايه (سو) نباشت با فزيش مد<br />
خصوصى بو)".. 61) نعمانى بهد با ئه قا نشا<br />
مى هند كه ين سياست منجر به "فزيش ميز پرلتايا <br />
197) شد."(. ستايى كا نير يى هقا<br />
همر با فزيش صد كاگر نير كا شاغل (4)،<br />
ميز نابربر نيز فزيش يافت: " سالها تابى (تا<br />
سا 1369) سهم مد كه مربو به كا مز بگير<br />
يا حقو مى شد خانوها حد متوسط به صو قابل<br />
ملاحظه كاهش يافت. عليرغم معكو شد ين ند<br />
حقو} يا بگير مز كا به مربو {سهم 1369، سا <br />
هنو پايين تر ميز سا ست. 1355 ما طى سالها<br />
1355 تا 1379 سهم مد مربو به مالكيت (متعلق به<br />
خر بوژ) سو ) متعلق به سرمايه فزيش (<br />
يافته ست. " (صص. 201-200) با ين حا ما چاپ<br />
نويسندگا كتا طبقه كا ير چشم ند<br />
جامعه مبتنى بر عدلت جتماعى ئه نمى<br />
سرمايه كه نظا ميپندند ما هند.<br />
بر لا مدنى شريط جامعه يجا با ير<br />
مبا يجا مى كند كه ممكن ست تو<br />
قد به نفع فرستا تغيير هد<br />
سهر بهد<br />
كتا طبقه كا ير، نعمانى بهد ستدلا مى<br />
كنند كه بر ثر جو يانه ها لتى "فريند بر تابى<br />
بسيا كند خجولانه فزيش يافته" (. 61)<br />
نعمانى بهد پيش بينى كر بوند كه "بيكا خصوصا<br />
بيكا ميا فر كه تا با كا شد ند، چشم<br />
نتظا به شا با نا 212) (. ست." ژيم سفنديا<br />
فزيش يافته جونا نا خاطر نشا مى كنند: "نسل<br />
با ميز نها ند. شد كا با لد فزيش <br />
بيشتر سو تحصيلا عالى مقايسه با لدين خو،<br />
نتظا ند كه لاقل هما ند فرصت ها شغلى شته<br />
باشند كه كه لدين شا شتند."(. 212)<br />
نعمانى بهد مقاله ها مصاحبه هايى كه پس چاپ<br />
كتا طبقه كا ير منتشر كر ند، يك سو<br />
مبا كاگر جديد شكالى مانند سنديكا كاگر<br />
توبو نى شركت حد، سنديكا كاگر نيشكر<br />
هفت تپه، كميته كاگر ير خو، سنديكا كاگر<br />
مكانيك فولا سا، سنديكاها نقاشا نانويا به<br />
كه ند تاكيد كر سويى يگر شناخته ند. سميت<br />
مانع صلى بر سر تشكل يابى كاگر قر گرفته ست:<br />
1. "بخش عمد نها حدها بسيا كوچك كا<br />
مى كنند." (5) 2. "بخش عظيمى كاگر ير بر<br />
لت بنيا ها سپا كا مى كنند" (6)كه با كنتر شديد<br />
نظامى هرنو تلا بر تشكل يابى كاگر سركو مى<br />
كنند.<br />
با ين حا نعمانى بهد تاكيد مى كنند كه كاگر به<br />
طو فر غير متشكل تظاهر جنبش سبز فعا<br />
بو ند. نها همچنين به تلا كاگر بر يجا تشكل<br />
ها كاگر صنايعى مانند نفت، پتر شيمى، خو<br />
سا صنايع سنگين شا كر نقش برجسته نا <br />
صنايع پاچه بافى، سا صنايع خدماتى خاطر<br />
نشا كر ند.<br />
نويسندگا كتا طبقه كا ير چشم ند <br />
كتا سرمايه، ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى
11<br />
به با سيف، سيد به جامعه عدلت محو،<br />
حل تضا توليد خصوصى سائل مالكيت لغا<br />
ميا مدير حرفه كاگر به نفع كاگر <br />
كنندگا مصر كاگر شوها طريق يجا <br />
همر با ساما ها خوگر عمومى نا <br />
قليت هاست<br />
جامعه مبتنى بر عدلت جتماعى ئه نمى هند. ما<br />
ميپندند كه نظا سرمايه ير با يجا جامعه <br />
مدنى شريط لا بر مبا يجا مى كند كه<br />
ممكن ست تو قد به نفع فرستا تغيير هد.<br />
قتصا با متعد ها كتا سيف، نويسند حمد<br />
ير كنونى قتصا پيرمو بسيا ها برسى نيز ير<br />
شاخص شا مقاله تنها به ينجا كه ئه<br />
خوهم كر. ستدلا مى كند كه مشكل صلى قتصا<br />
مى تو ضعف ين ست. توليد بنيه ضعف ير<br />
نفتى مشاهد غير صا ميا عظيم شكا <br />
كر.<br />
يدگا سيف، ير فاقد نهاها لا بر " ثمر<br />
بخش" نظا سرمايه ست. " به عبا يگر، پوسته <br />
نظا قتصا ما سرمايه ست لى قتى ين پوسته <br />
كنا مى نيم، چنا معجونى سر بر مى ند كه با هيچ لگو<br />
شناخته شد جو نمى يد." (7)<br />
مانند نعمانى بهد ستدلا ميكند كه يجا يك<br />
قتصا سرمايه كا مد تضمين منيت بر مالكيت<br />
خصوصى ، نخستين گا تشويق سرمايه گذ <br />
توليد جلوگير فر سرمايه خوهد بو. يدگا سيف<br />
نقش لت نيز ين ميا بسيا كليد خوهد بو ير<br />
بد قتصا كه ند جو تايخى هيچ نمونه لا، "<br />
نقش كاسا موثر لت مو توسعه يافته باشد.<br />
ثانيا بخش خصوصى ير به لايل گوناگو جمله به<br />
ليل عد منيتى كه جو فاقد خصلت كا فرينى<br />
". طلبى با به يا تمايل عمد، جو ست<br />
(8)<br />
پس طر پيش شر ها ست يابى به يك نظا سرمايه<br />
كا مد، چشم ند خو جنبشى بر ست<br />
يابى به جامعه نوين مبتنى بر عدلت جتماعى ترسيم<br />
مى كند. ين جنبش بايد كنتر مدير بر كاگر به<br />
چالش بگير. ما نجا كه يك جامعه سرمايه <br />
كامد، مدير لزما مالكا سرمايه نيستند، سيف نتيجه<br />
مى گير كه قد ين مدير غير مالك مبتنى بر شيو <br />
توليد نظا سرمايه نيست. ين قد ناشى <br />
حمد سيف<br />
مناسبا قد جامعه نسانى مى ند (9)<br />
به با سيف، سيد به جامعه عدلت محو، لغا<br />
مالكيت خصوصى سائل توليد حل تضا ميا مدير<br />
حرفه كاگر به نفع كاگر طريق يجا<br />
شوها كاگر مصر كنندگا همر با ساما ها<br />
خوگر عمومى نا قليت هاست:<br />
تقسيم بند ها كنونى مدير مديريت مى كنند <br />
كاگر كا يگر به جو نخوهد مد. به يك معنا،<br />
همگا هم كاگرند هم به جا خويش "مدير". به سخن<br />
يگر، مى خوهم ين بگويم كه ين جامعه يند، با<br />
حذ مالكيت خصوصى، شر طبقه سرمايه خلا<br />
مى شويم با تقسيم مسئوليت ها نحصا فر <br />
شركت تصميم گير ها، محملى بر ظهو "مدير<br />
حرفه " نيز باقى نخوهيم گذشت. يعنى ين جامعه،<br />
گر بخوهيم مفاهيم مرين بهر بگير، ما يك طبقه<br />
بيشتر نخوهيم شت. همه ما هم كاگريم هم "مدير".<br />
هم كليت خويش ، مالك بز توليديم هم كليت<br />
خويش، كاگر. (10)<br />
مو شيو تويع جامعه عدلت محو نيز مى<br />
نويسد كه مبنا تويع فر ها "ميز كا حمتى <br />
ست كه هركس بر ين جامعه مى كشد. لبته<br />
كسانى كه قا به كا نيستند، به ميز نيا خويش، حق<br />
بهر مند خوهند شت." (11)<br />
نگاهى با به ين تحليل ها منظر كتا سرمايه<br />
نچه نعمانى، بهد سيف مطر كر ند، منظر<br />
مقولا كتا سرمايه، پرسش ها شوتر پيش <br />
مى گذ: سه پرسش كه مايلم مه ين مقاله به <br />
بپر ين قرست:<br />
به يجا لزما مد كا سرمايه يك نظا يا 1.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
12<br />
مكرسى منجر خوهد شد؟<br />
2. يا شيو توليد سرمايه<br />
صرفا با بط مالكيت<br />
تعريف ميشو؟ منظو شيو<br />
توليد سرمايه چيست؟<br />
نظا تويع شيو لغا 3.<br />
سرمايه تحقق تويع بر<br />
مبنا عدلت جتماعى نيامند<br />
چيست؟<br />
فرها نعمانى<br />
منظر مقوله ها سئو هر كر سعى خوهم ينجا <br />
كليد كتا سرمايه برسى كنم تا شايد يايى يگر شن<br />
شو سئولا پاسخ ها يگر نيز نظر گرفته شو:<br />
1. يا يك نظا سرمايه كا مد لزما منجر به<br />
يجا موكرسى خوهد شد؟<br />
نعمانى بهد مو جامعه مدنى سرمايه <br />
مبا مكرتيك چنين مى گويند:<br />
تفسير ما جامعه مدنى، با يدگا يگر مو ين<br />
موضو ير ختلا . برخى يدگا چپ با<br />
ير چنين ستدلا مى كنند كه جامعه مدنى خو بخشى<br />
نا نتيجه، ست. سرمايه ستثما قتصا <br />
جامعه مدنى مانعى بر تغيير به جامعه بد ستثما<br />
مى شماند مى كنند. نها ين حقيقت نايد<br />
مى گيرند كه جامعه مدنى نه تنها عرصه نابربر، هژمونى،<br />
توفق، كشمكش ست، بلكه عرصه مبا نيز هست. طبقه<br />
كاگر مى توند با مبا بر موكرسى سياسى عدلت<br />
با مبا قتصا، جتماعى شريط بهبو بر جتماعى،<br />
با هژمونى بوژ ساير نيرها هژمونيك تجاعى، مثل<br />
پدسالا، فاشيسم ، يا تئوكرسى ، جومع ستثما<br />
بير بر. شكى نيست كه تونايى طبقه كاگر جومع<br />
صنعتى سرمايه ، بر تشكيل ساما ها خو <br />
مبا ستيابى به برخى متياها مهم شريط كا<br />
خو (يمنى كا، حدكثر ساعت كا، حق چانه نى جمعى <br />
سياست ها كا قانو مختلف حمايت ها عتصا<br />
فا جتماعى) با گستر موكرسى ين جومع مرتبط<br />
مو بحث بر جانبه سه مد هر چند ماكس ست.<br />
نبر، بكا قعى نيا جامعه مدنى هژمونى، موكرسى،<br />
كنش سياسى مانند "ماكسيست" هايى كه به<br />
گفتن "من ماكسيست نيستم" كشاند، نيست . برسى نمونه<br />
هايى مثل مطالبا مطر شد پايا مانيفست كمونيستى<br />
حز كمونيست، يا نامه تبريك به برها لينكلن بر<br />
پير نتخابا ياست جمهو، ستايش بر<br />
لغو بر ، موقعيت ماكس به عنو يك فعا سياسى<br />
كتا سرمايه، ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى<br />
نشا مى هد. حتمالاً، ماكسيست ها متعصب مر،<br />
بر خلا ماكس، ما به طبقه كاگر يالا متحد<br />
توصيه مى كرند كه طر نيرها سرمايه شما عليه<br />
سرمايه جنو نگيرند ينكه به كاگر شما<br />
يا جنو تباطى ند كه يك جنا طبقه حاكم عليه<br />
كنند . چنين نگرشى نه تنها منجر به نفعا حمايت يگر<br />
مى شو، بلكه عملا نيرها سركوبگر ضد موكرسى <br />
جامعه حمايت مى كند، مانعى موثر بربر پيشرفت طبقه<br />
كاگر بر سيد به بسيا هما شريطى مى شو كه<br />
بر بسيج ساماندهى به نيا . (12)<br />
شكى نيست كه ماكس بسيا بخش ها كتا<br />
سرمايه خاطر نشا كر كه نظا سرمايه با توسعه <br />
نيرها توليد جامعه، پايه بر شكل بالاتر جامعه<br />
فا نحو به (13) همچنين شا ست. كر يجا <br />
ماكس لت شما مريكا ما جنگ خلى 1861-<br />
1865 به سبب همبستگى با نيرها مخالف برگى، مى<br />
توند لگو خوبى باشد بر فعالا سياسى طيف چپ كه<br />
كنو جنبش سبز ير فا مى كنند.<br />
متن فو نعمانى بهد همچنين شن ميكند كه به<br />
نظر نها، يك نظا سرمايه كامد لزما منجر به<br />
موكرسى نمى شو. نها صرفا به ين موضو مى پرند<br />
كه سرمايه عرصه مبا بر موكرسى با مى<br />
كند. بى شك نها بر ين باند كه يك نظا سرمايه <br />
كامد، قابت ميا سرمايه ها باعث با شد فضا<br />
سياسى مى شو مكا تمركز قد سياسى ستا <br />
يك هبر خوكامه يا يك لت خوكامه كاهش ميدهد.<br />
، با سرمايه مدفع قتصانا برخى مر ما<br />
جمله يليا بائمل، بر ليتا كا شر عا ميكنند<br />
كه 4 نو سرمايه جها متد ست: 1. سرمايه<br />
ها شركت تحت نحصا 2. سرمايه كاسالانه <br />
بزگ 3. سرمايه لت مد 4. سرمايه قليل<br />
سالا. نها نتيجه مى گيرند كه: " ما شوهد موجو<br />
قتصا خصوصا مسلما ميتوند كه مكرسى ست ين<br />
كاسالانه به شد قتصا كمك كند، ما بر چنين<br />
جنو سيا سا" "معجز شد نيست. ضر شد<br />
شرقى خير چين گو ين گز ست." (14)<br />
به نظر من بحث ماكس پيرمو فريند نباشت سرمايه <br />
پا هفتم كتا سرمايه ين موضو شن تر مى<br />
كند. ين بخش ماكس به ين مى پر كه سرمايه <br />
بر كاهش هرچه بيشتر كا لا يا ما كا لا لحا<br />
هرچه بيشتر كا فزيش كالاها، توليد بر جتماعى<br />
ضافى لذ ضافه فريند توليد، ميز سرمايه ثابت<br />
يا ماشين لا نسبت به سرمايه متغير يا كاگر
13<br />
نچه تحليل مالجو متمايز مى كند ين ست كه<br />
تمركز بز توليد ست لت به معنى<br />
شد سرمايه قعى نمى ند چر كه<br />
"مناسبا سرمايه جو معيا ، منظر <br />
توليد يعنى نحو ستخر تويع ما" <br />
نه لزما شكل مالكيت بز توليد ست<br />
فزيش مى هد. به عباتى يگر، نسبت كا ند به ماشين<br />
لا فريند توليد به كاهش ست.<br />
بهر فزيش سرمايه ثابت به منظو به فزيش گريش ين<br />
لذ فزيش نر نباشت سرمايه خو ميتوند سرمايه<br />
قابتى به سرمايه نحصا تبديل كند:<br />
قابت با كر كالاها برپا مى شو. نى كالاها. . . به<br />
بهر كا ين نيز به ميز توليد بسته ست. بنابرين،<br />
سرمايه ها بزگتر سرمايه ها كوچك تر مغلو مى<br />
كنند. علا بر ين، به يا يم كه با تكامل شيو توليد<br />
سرمايه ، مقد كمينه سرمايه منفر لا بر به<br />
پيد فزيش متعا شريط كا يك كسب ندختن <br />
مى كند. به همين ليل ست كه سرمايه ها كوچك تر به<br />
قلمر هايى توليد سرير مى شوند كه صنعت بزگ كنتر<br />
ها هنو به طو پركند يا ناقص به ست گرفته ست. .<br />
خر سرمايه ها بسيا هميشه به نابو قابت ين .<br />
مى نجامد كه بخشى سرمايه شا به فاتحا نتقا مى<br />
يابد بخشى به طو كامل بين مى . . . (<strong>15</strong>)<br />
پس شر ين فريند، ماكس فز به چاپ<br />
فرنسو كتا سرمايه چنين مى نويسد:<br />
گر سرمايه ها منفر كه هر شاخه معينى صنعت<br />
سرمايه گذ شد يك سرمايه حد ميخته شوند،<br />
تمركز نجا به حد مر نهايى خو مى سد. يك<br />
جامعه معين، ين حد مر فقط لحظه فر مى سد<br />
كه كل سرمايه جتماعى ستا يك سرمايه حد <br />
يا شركت سرمايه حد متمركز شد باشد... تمركز به<br />
ين شيو ثر نباشت تشديد مى كند شتا مى هد،<br />
هم ما سبب توسعه تشديد گرگونى ها تركيب فنى<br />
سرمايه مى شو كه به فزيش بخش ثابت به يا بخش<br />
متغير مى نجامد به ين گونه تقاضا نسبى بر كا <br />
كاهش مى هد .(صص. 675-674)<br />
بنابرين ميبينم كه كتا سرمايه، مكا يجا يك سرمايه<br />
جامعه يك چاچو غير مكرتيك نحصا <br />
معين بستر با جهانى نظر گرفته شد ست.<br />
(<strong>16</strong>)چنين نوعى سرمايه نهايت به سبب قابت<br />
با جهانى هم شكسته خوهد شد ما عين حا ين<br />
فريند تبديل سرمايه قابتى به سرمايه نحصا <br />
محمد مالجو<br />
باها ميتوند توليد <br />
باتوليد شو.<br />
ين گفته ماكس<br />
كه يك جامعه<br />
سرمايه <br />
معين، كل سرمايه <br />
مى توند جتماعى<br />
سرمايه يك ستا<br />
حد يا شركت سرمايه<br />
حد متمركز<br />
شد باشد، همچنين<br />
توسط برخى ماكسيست ها به ين معنى تعبير شد كه<br />
يك سرمايه حد مى توند لت نه يك سرمايه <br />
خصوصى باشد. (17) به بيا يگر، قابت بر فزيش بهر<br />
كا طريق فزيش هرچه بيشتر سرمايه ثابت نسبت<br />
به سرمايه متغير، مى توند به نحصا يا تمركز سرمايه <br />
ست لت بيانجامد. ين نو سرمايه مى توند<br />
حدقل بر به شد خو مه هد فريند نباشت<br />
سرمايه تشديد كند.<br />
2. يا شيو توليد سرمايه صرفا با بط<br />
مالكيت تعريف ميشو؟ منظو شيو توليد سرمايه<br />
چيست؟<br />
نعمانى بهد تاكيد مى ند كه نظا سرمايه صرفا<br />
با سرمايه خصوصى تعريف مى شو. نها قتصا ير<br />
سالها 1357 تا 1367 نمايانگر "چركيدگى" سرمايه<br />
"توليد خر كالايى" مى نند چو ميز سرمايه<br />
گذ خصوصى كاهش يافته نقش لت فزيش يافته<br />
ست. حمد سيف نيز قتصا ير سرمايه نمى ند<br />
چو قشر خصوصى بسيا ضعيف ست.<br />
محمد مالجو، متخصص قتصا سياسى ، نظر متفاتى<br />
نقلا، پس ير كه مسئله پرخته به ين .<br />
نباشت سرمايه چاچو مالكيت لتى صو گرفته.<br />
مالجو پس برسى صنعت نفت پترشيمى ير <br />
پس پايا جنگ ير عر نشا كه چگونه<br />
سرمايه ، كاگر نباشت نر فزيش صنعت بر ين<br />
كامند ئمى خو بانشسته يا باخريد كر سپس<br />
همين كاگر كامند طريق شركت ها پيمانكا<br />
با مزها كمتر بد مزيا با ستخد كر. خونند<br />
شركت ها كه ين ست قف مر به ين برسى <br />
پيمانكا حقيقت شركت ها متعلق به سپا پاسد<br />
يا به عباتى يگر لت هستند (18) كنو نيز بخش عظم<br />
كاگر كامند صنعت نفت پترشيمى ير قر<br />
هستند طريق ين شركت ها پيمانكا ستخد مى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
14<br />
شوند. (19)<br />
نچه تحليل مالجو متمايز مى كند<br />
توليد تمركز بز كه ست ين<br />
شد به معنى لت ست<br />
سرمايه قعى نمى ند چر<br />
كه منظر ، معيا جو سرمايه<br />
نحو يعنى توليد "مناسبا <br />
ستخر تويع ما" نه<br />
لزما شكل مالكيت بز توليد ست. <br />
بر مبنا ين تحليل ها سنتى<br />
ماكسيستى مو نتقا قر <br />
مى نويسد: (20)<br />
شكل مالكيت بز صولا ميا ين <br />
توليد نقش صلى تعيين شيو<br />
توليد با مى كند. با نمونه،<br />
نويسندگا جديدترين كتابى كه<br />
مبتنى بر شيو توليد با قتصا ير نوشته شد ست<br />
مناسبا توليد به مناسبا مالكيت تقليل ند. بر<br />
ين مبنا على لقاعد گستر مالكيت لتى بز توليد به<br />
منزله مانعى بر گستر نظا سرمايه تلقى مى شو.<br />
(21)<br />
پرسشى كه ينجا مطر ميشو ين ست كه گر شيو توليد<br />
سرمايه نميتو صرفا با مالكيت خصوصى سائل<br />
توليد بط مالكيت تعريف كر، پس شاخص شيو <br />
توليد سرمايه چيست؟ به نظر من ، فصل كتا<br />
سرمايه بر پاسخ به ين پرسش ضريست . ماكس <br />
فصل تحت عنو "كالا" چنين مى نويسد:<br />
"گر مصرفى كالاها نايد گرفته شو، تنها يك يژگى<br />
باقى مى ماند ين ست كه جملگى محصو كا هستند...<br />
لخته بى پيريه كا نامتمايز نسانى، يعنى نير كا<br />
صر شد بد توجه به شكل مصر ين 68) (. ".<br />
كا نامتمايز نسانى "جوهر " مى ند. سپس ظها<br />
ميكند كه "من نخستين كسى بو كه ين قعيت گانه <br />
كا نهفته كالاها شكا به نحو نتقا برسى<br />
كر)".. 71) همچنين تاكيد مى كند كه مباله<br />
يا پو صرفا نما كا نامتمايز نسانى ست خصلت<br />
طبيعى بد محصو كا نيست. يا مباله<br />
به كا تايخى يك فريند كه قر خصلتى ست <br />
نسبت شد ست (. 77)، فريند تايخى كه <br />
طى كا يك فعاليت مشخص معطو به كيفيت<br />
تبديل به يك فعاليت نتزعى، مكانيكى، تهى فريت <br />
صرفا معطو به كميت شد ست. (22)<br />
به جر مى تو گفت كه ماكس نوشته ها خو<br />
كتا سرمايه، ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى<br />
بيكا، ثر بن شا، 1938<br />
ستونشته ها قتصا فلسفى 1844 گرفته تا<br />
گرنديسه تا سرمايه ين فريند تايخى كه كا مشخص <br />
به كا نتزعى تبديل مى كند مو برسى قر ست. <br />
ستونشته ها 1844 "كا بيگانه شد" كا مى<br />
بيگانه كا، فريند بيگانه خو، محصو بيگانه ند<br />
قابليت نسا بر فعاليت نه گاهانه، همچنين بيگانه<br />
نسا ها يگر. گرنديسه به ين مى پر كه<br />
چگونه جديى توليد كنندگا بلاسطه مين يا سائل<br />
شريط توليد پا قر چهاهم همزما با شد<br />
گستر تجا ستد كشف جها نو قر<br />
پانزهم شانزهم شريطى به جو كه شيو<br />
توليد كاگاهى نوعى جديد تقسيم كا معطو به كميت<br />
بوجو مد. ين نو نقسيم كا شديد سپس با خترعا<br />
جديد مينه علم فن شيو توليد كاخانه<br />
حاكميت كامل ماشين بر نسا تبلو يافت. خصلت<br />
يژ ين شيو تقسيم كا جلد كتا سرمايه<br />
خصوصا پا چها تحت عنو "توليد ضافه <br />
نسبى" فصل هايى تحت عنو "هميا"، "تقسيم كا<br />
مو صنعت بزگ" لا "ماشين " توليد كاگاهى <br />
برسى قر گرفته ست.<br />
كانتزعى قلمر توليد مى فريند. بخشى ين <br />
صر تا شو مى باگرند بلاسطه به توليد كنند <br />
معيشت خانو شو. بخش يگر توسط سرمايه <br />
تصاحب مى شو.<br />
ها نظا سرمايه ميا ساسى تفاتى ينجا <br />
برگى ها نظا . پيشين جو ستثماگرنه
چشم ند ماكس لغا شيو توليد سرمايه<br />
به هيچ جه به لغا مالكيت خصوصى سائل<br />
توليد محد نمى شو شيو جديد كا <br />
. مد نظر ندگى<br />
فئولى نيز هد با ستخر حدكثر بر يا سر<br />
ما ست. بو مصرفى به نها سائل حدقل پرخت <br />
نظا سرمايه نجا ، كه كا نتزعيست نه فقط <br />
مصرفى كه مباله توليد مى كند، ستخر كا<br />
محد كافرما يا به طمع با يگر ضافى يا ضافى<br />
نشد بلكه به غايتى خو مبد مى گر. "نير محر<br />
بر لذ مصرفى نه كسب { {سرمايه <br />
هاست. قزيش مباله بلكه كسب <br />
متعصبانه مصمم به فزيى ست، بنابرين بى<br />
حمانه نو نسا ناگزير مى كند تا به خاطر توليد ست<br />
به توليد ند."(. ينجا 637) ميبينيم كه چگونه قلمر<br />
توليد تبديل به قلمر فزيى مى شو. <br />
فزيى هد سرمايه ست سرمايه "حامل گا ين<br />
حركت." .) (183<br />
بنابرين گرچه ماكس به بيگانه شد توليد كنند بلاسطه<br />
به بيگانگى بيگانگى پر، مى خو كا محصو <br />
محصو كا محد نكر به شيو كا بيگانه شد يا كا<br />
نتزعى مى پر: "ست ست كه ما حركت مالكيت<br />
خصوصى، مفهو كا بيگانه شد (ندگى بيگانه شد) <br />
مفهو با تحليل ين ما نمويم ستنتا سياسى قتصا <br />
شن مى گر كه گرچه به نظر مى سد كه مالكيت<br />
خصوصى بنيا علت كا بيگانه شد ست ما قع <br />
نتيجه مى باشد. . . (23)<br />
جها مى نامد نتزعى كا يا شد بيگانه كا ماكس نچه<br />
مر محد به كا كاخانه يا قشر مانوفاكتو نمى<br />
شو كليه قشا قتصا كشا تا خدما نش <br />
قتصا متخصص يلى، بر مى گير. <br />
فتا مريكا نويسند كتا جديدعامه پسند تحت<br />
عنو The Upside of Irrationality مى نويسد:<br />
"من ماكسيست نيستم...ما فكر نمى كنم كه بايد مفهو<br />
بيگانگى نز ماكس بطه با نقش محل كا<br />
كاملا كنيم... گر نسانها ماشين خوكا بوند، تقسيم كا<br />
شديد مى تونست كامد باشد. ما با نظر گرفتن هميت<br />
يكر ين ما، پركا نش معنا بر نى نگيز<br />
ممكن ست نتيجه منفى هد. بد جو معنا، نش<br />
چاپلين كه مانند چالى كنند حسا ممكن ست <br />
فيلم عصر جديد، توسط پيچ مهر ها چر ند ها يك<br />
ماشين كاخانه كشيد ميشوند نتيجه ميلى به كا<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
<strong>15</strong><br />
كر با جانشا نخوهند شت."(صص. 80-79)<br />
ين قتصا مدفع نظا سرمايه به ين مسئله قف<br />
برگيرند ماكس نز شد بيگانه كا كه مفهو ست<br />
نقد بر تقسيم كا شديد تهى بو كا معناست <br />
همو قر بيست يكم معنا ست. <br />
متاسفانه ماكس هيچ ثر مشخصا به خو لغا <br />
كا بيگانه شد ختصا ند ست. ما پا هايى ثا <br />
سرمايه، جلد مثا بر گوياست. با ين <br />
فصلى تحت عنو "تقسيم كا توليد كاگاهى" ماكس<br />
هنگا نتقا بر سميت تقسيم كا مى نويسد:<br />
" توليد كاگاهى نه تنها بر نير مولد جتماعى كا به نفع<br />
سرمايه نه كاگر مى فزيد بلكه ين كا با مثله كر فر<br />
كاگر نجا مى هد."(. 399) بر مقايسه قتصا <br />
تقسيم كا باستا نويسندگا با سياسى نا<br />
مى نويسد: "{بنا به نظر نويسندگا باستا} كالاها<br />
نتيجه جديى شاخه ها توليد جتماعى بهتر ساخته<br />
مى شوند. گريش ها ستعدها گوناگو نسانى ميد<br />
عمل مناسبى به ست مى ند گر نسا نتوند خو <br />
محد كند هيچ كجا نمى تو نتايج مهمى كسب كر. .<br />
مى كنند فقط كر كميت توليد شد گاهى شد گر .<br />
بطه با فرنى بيشتر ها مصرفى ست. نا هيچ<br />
شا به مباله يا شد كالاها نمى كنند.<br />
ين يدگا يعنى يدگا مبتنى بر مصرفى بر نديشه<br />
فلاطو نيز حاكم بو... " (صص. 400-399).<br />
كتا گرنديسه نيز ماكس مفهو كا نز سميت <br />
نديشيد كا خو با قر نتقا مو <br />
هدفمند مقايسه كر ست:<br />
لعنت يهو به ين بو كه به عر پيشانيت نا خوهى<br />
خو، تلقى سميت كا نيز چنين چيز ست.<br />
با معا مطلوبى ست ضع بر "سترحت"<br />
"خوشبختى" به هننش نيز خطو نميكند كه فر "<br />
حالت عا سلامت، قد كا، فعاليت، مها سوگى" <br />
نيز نيا سترحت فتن فرتر كا ضمن به بخشى <br />
لذ يابى سوژ عينيت بخشيد، تحقق به خو . . . .<br />
قعى كه عملش همانا كا ست...ين حر به هيچ<br />
بچگانه تصو نچه مانند نيست كه كا، معنا بد جه<br />
خا نديشانه فويه جو شت، مقوله تفريح سرگرمى<br />
عين حا مانند هنگسا ستى به كا ست.<br />
مستلز كوششى طاقت فرسا شديد ترين ميز تلا<br />
ست. كا قلمر توليد ما تنها مانى مى توند به ين<br />
خصلت نائل گر كه 1. خصلت جتماعى مسلم فر<br />
شو 2. خصلتى علمى عين حا عا } كابر خو}<br />
شته باشد كه تنها بيانگر تقلا سا مى به عنو يك
<strong>16</strong><br />
نير طبيعى برخو مهاتى معين نباشد، بلكه نمو<br />
بر جو به عنو يك سوژ باشد.. . . " (24)<br />
بنا بر بخش ها كر شد كتا سرمايه ، گرنديسه <br />
ست نوشته ها قتصا فلسفى 1844، ضح ست كه<br />
چشم ند ماكس لغا شيو توليد سرمايه به<br />
هيچ جه به لغا مالكيت خصوصى سائل توليد محد<br />
نمى شو شيو جديد كا ندگى مد نظر .<br />
با نظر گرفتن بحث فو لا ست نگاهى يگر به<br />
پيشنها حمد سيف پيرمو يجا يك قتصا عدلت<br />
محو بيانديم. همانطو كه بخش مقاله يديم،<br />
سيف شيو توليد سرمايه با بط مالكيت تعريف<br />
مى كند نتيجه مى گير كه چو تقسيم كا ميا مدير<br />
حرفه غير مالك كاگر با لغا مالكيت خصوصى<br />
سائل توليد لغا نمى شو، پس ين تقسيم كا مى بايد<br />
باشد كه به نظر شته قد مناسبا يشه<br />
جامعه نسانى يشه .<br />
مى پند كه يك جامعه عدلت محو، مبا با<br />
"مدير حرفه " تقسيم مسئوليت ها نحصا فر<br />
شركت تصميم گير خوهد بو. "همه ما هم كاگريم<br />
هم مدير". "هم كليت خويش مالك بز توليديم، هم <br />
كليت خويش كاگر."<br />
مسئوليت ها تقسيم مهمى پيرمو سيف نكته گرچه<br />
كا نميكند كه نو شن ما ميكند، مطر نحصا<br />
كيفيت چگونه تغيير خوهد كر. به عباتى يگر، ما مى<br />
تونيم مسئوليت ها به نوعى تقسيم كنيم كه نهايى كه<br />
قبلا مدير نبو ند مديريت كنند نهايى كه مدير بو ند<br />
كاگر شوند. ما ين عمل لزما كا هدفمند، نديشيد،<br />
كاگر كر. كيفيت نخوهد به معطو فريت <br />
همچنين مى تونند يك تعانى همه مدير باشند ما بنا<br />
بر مقتضيا قانو هند تا مز خو كاهش<br />
ما كا خو فزيش هند تا بتونند با با جهانى<br />
سرمايه قابت كنند.<br />
پيشنها سيف همچنين تجربه ها مشابه ما ناموفق ين <br />
مينه نظر نمى گير. بر مثا نقلا فرهنگى<br />
چين، مائو عا مى كر كه كاگر مديريت ميكنند، مدير<br />
كاگر شد ند تصميم گير سطح جمعى نجا مى<br />
گير. ما يديم كه شيو كا بيگانه شد نتزعى گرگو<br />
نشد حاكميت مائو تش نيز پابرجا ماند. (25)<br />
سيف مو شيو تويع قتصا عدلت محو مى نويسد<br />
كه مبنا تويع فر ها "ميز كا حمتى ست كه<br />
هركس بر ين جامعه مى كشد." بر يابى<br />
پيشنها لا ست به بطه ميا شيو توليد شيو<br />
تويع نظا سرمايه منظر ماكس ماكس<br />
شيو تويع يك جامعه كمونيستى بپريم.<br />
3. لغا شيو تويع نظا سرمايه تحقق<br />
تويع بر مبنا عدلت جتماعى نيامند چيست؟<br />
ماكس بر ست تا نشا هد كه شيو توليد سرمايه<br />
خو به يك شيو تويع نابربر مى نجامد تا مانى<br />
كه ين شيو توليد جو شته باشد، شيو تويع نيز نابربر<br />
خوهد ماند. فصل سرمايه خصوصا كتا<br />
گرنديسه ستدلا مى كند كه پو جامعه سرمايه<br />
كا بى پيريه يا "لخته نتزعى كا صرفا نما <br />
نامتمايز نسانى،" ست. (26) همچنين نجا كه كا نظا<br />
سرمايه تبديل به فعاليتى نتزعى معطو به كميت<br />
شد، معيا سنجش ميز كا نسا نيز نه ما كا قعى<br />
لحا لا كا ما " يا كه يك ميانگين جتماعى <br />
بو. خوهد جتماعى"<br />
ماكس ما كا لا لحا جتماعى چنين تعريف مى<br />
كند:<br />
ما كا كه بر توليد هر نو مصرفى شريط<br />
متعا توليد ، جامعه معين با ميز مها ميانگين<br />
مثلا پس ست. جامعه لا يج كا شد <br />
ماشين ها بافندگى با نير بخا نگلستا، كا لا<br />
بر تبديل مقد معينى نخ به پاچه به نصف كاهش يافت.<br />
حقيقت، كاگر پاچه ست با نگليسى بر توليد<br />
همين مقد پاچه به ما كا بربر با گذشته نيا شت،<br />
ما كنو محصو ساعت كا فر بيانگر نصف ساعت<br />
كا جتماعى ست نتيجه به نصف سابق<br />
خو كاهش مى يابد. (. 69).<br />
بنابرين گر نفر نجا يك نو كا طى مانى بربر،<br />
به سبب تفا هايى ميز سترسى به فن يا<br />
تفا ها قليمى جغرفيايى، ميز نابربر محصو <br />
توليد كنند، كاشا بربر نخوهد بو.<br />
معيا شمند بو هر نوعى كا نيز ميز مباله<br />
بو. خوهد مصرفى نه صرفا محصو <br />
بر مثا گر كا نفر شته متفا با ميز<br />
بربر تحصيلا ميز بربر نرژ جسمانى يا هنى<br />
طى 40 ساعت بطلبد، كا فر بيشتر<br />
خوهد بو كه مباله محصولش بيشتر باشد. <br />
كا يك لوله كش يك معلم مهد كو بيشتر خوهد بو.<br />
يا كا يك مهند كامپيوتر كا يك معلم<br />
بو. خوهد بيشتر بستا<br />
حا با ين مفهو كا جامعه سرمايه<br />
تويع شيو پيرمو كه ماكس به نچه مى تونيم <br />
جامعه كمونيستى نوشته بپريم. پايا فصل <br />
سرمايه هنگا ئه نگاهى جمالى بر جامعه كمونيستى<br />
كتا سرمايه، ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى
17<br />
مى نويسد:<br />
سرنجا بر تنو هم كه شد، نجمنى نسا ها <br />
به تصو يم كه با بزها توليد مشتر به كا مى<br />
پرند نير كا فر شا گاهانه حكم نير<br />
كا جتماعى صر مى كنند . . . محصو كل نجمن خيالى<br />
ما محصولى جتماعى ست. بخشى ين محصو به عنو<br />
بز توليد با به كا مى هم چنا جتماعى باقى<br />
مى ماند. ما بخش يگر عضا ين نجمن به عنو<br />
فر بايد ميا بنابرين كنند مى مصر معا سائل<br />
تقسيم شو. شيو ين تقسيم هر نو خا ساما<br />
جتماعى توليد متفا خوهد بو به سطح تكامل تايخى<br />
توليد كنندگا تناسب با ين ساما جتماعى بسته<br />
ست. تنها بر ين كه با توليد كالايى تو برقر كنيم ،<br />
فر مى كنيم كه سهم هريك توليد كنندگا سائل <br />
صو ين باشد. شد تعيين كا طبق ما ندگى<br />
ما-كا نقشى گانه يفا مى كند. يك سو، تقسيم<br />
معين، سهم متناسبى برنامه سا بر كا جتماعى<br />
متفا نياها فع كه بايد بر مختلف جتماعى ظايف<br />
به ها ختصا شو، تنظيم مى كند. سو يگر،<br />
سهمى كه فر تعيين بر ملاكى ست همچنين ما-كا<br />
ست مهمى نيز ملا عهد به مشتر كا <br />
كل محصو كه به تعلق مى گير مى توند به مصر<br />
فر برسد. مناسبا جتماعى نسا ها با كاشا با<br />
محصو كاشا چه توليد چه تويع شفا سا<br />
ست. (صص. 108-107)<br />
ماكس همچنين نقد برنامه گوتا هنگامى كه به مرحله<br />
كه هنگا مينويسد كمونيستى مى پر، جامعه <br />
تويع محصو جتماعى، پس محاسبه كنا گذشتن<br />
، نياها بهدشت ، پر مو ، بيمه بر نچه<br />
ناتونا باتوليد گستر سائل توليد لا ست، فر<br />
جامعه بر مبنا كاشا سائل مصرفى يافت ميكنند. <br />
قع مى تو گفت برگه يافت مى كنند كه نشا مى<br />
هد چند ساعت كا كر ند با برگه ميتونند مجموعه<br />
سائل مصرفى نتخا كنند كه ما توليد بربر<br />
با ما كاشا بو ست.<br />
غلب ماكسيست ها صل تويع بر مبنا كا به معنى<br />
تعبير كر جتماعى لحا لا كا ما معيا ستفا<br />
ند نايفسكايا، ها مانند يا برخى ماكسيست ند.<br />
كلايمن پيتر هيويس عا مى كنند كه مقوله ما كا<br />
لا لحا جتماعى صرفا متعلق به نظا سرمايه <br />
ست مرحله جامعه كمونيستى جايى ند. نها<br />
مى پندند كه منظو ماكس ما كا، ما كا قعى<br />
بو ست. (27)<br />
ماكس خو نكته كليد با مرحله جامعه<br />
كمونيستى خاطر نشا مى كند:<br />
كا ميزنى به معنى مباله بربر مباله صل گرچه 1.<br />
به يك شكل با ميز بربر كا به شكلى يگر جو<br />
سرمايه با نظا بربر شكل" مباله "محتو ،<br />
متفا ست چو "هيچ كس چيز به جز كا بر <br />
ند چو هيچ چيز به جز سائل مصرفى فر به فر<br />
تعلق نمى گير." به عباتى يگر چيز به نا پو جو<br />
نخوهد شت. 2. معيا سنجش كا "ما يا شد" <br />
خوهد بو. به عباتى يگر شد بيشتر به معنى ما<br />
بيشتر محاسبه خوهد شد.<br />
مو صل مباله بربر ميگويد كه جامعه سرمايه<br />
چو قر تضا با عمل "حق بربر" صل <br />
"مباله بربرها توليد كالايى تنها سطح ميانگين <br />
نه سطح فر جو ما ". جامعه كمونيستى<br />
بسيا تفا ين ند." قر تضا با عمل حق بربر "صل<br />
مهم ست . مباله بربرها سطح ميانگين به ين معناست<br />
كه يك ساعت كا تنها مانى يك ساعت حسا مى شو<br />
كه ميز بهر يا محصولا توليد شد توسط بربر<br />
با ميانگين جتماعى سطح جهانى باشد. مباله بربر ها<br />
سطح فر به ين معناست كه يك ساعت كا حتى گر<br />
ميز بهر يا محصولا توليد شد توسط كمتر <br />
ميانگين جتماعى باشد كماكا يك ساعت كا حسا مى<br />
شو.<br />
ما بايد پرسيد كه منظو ماكس "شد" چيست؟ (28)<br />
معطو فعاليتى كا گر كه كر ستدلا مى تو ينجا <br />
به كميت باشد، شد بى شك توسط ميز بهر <br />
يا ميز محصولا توليد شد توسط فر يك ما كا<br />
معين سنجيد مى شو. ما گر كا فعاليتى معطو به<br />
كيفيت باشد، معيا شد يگر نه ميز محصولا<br />
توليد شد يا مباله محصولا كه نرژ جسمانى<br />
يا هنى ست كه كا ين فر طى يك ما معين <br />
طلبيد.<br />
با نظر گرفتن نقد ماكس بر شيو توليد سرمايه <br />
به عنو فعاليتى نتزعى معطو به كميت، با توجه به<br />
تاكيد بر مباله بربرها سطح فر نه سطح<br />
ميانگين مرحله جامعه كمونيستى، مى تو نتيجه<br />
گرفت كه "ما يا شد" كا بربر با ما كا لا <br />
لحا جتماعى نمى ند.<br />
بنابرين گر فر نجا يك نو كا مانند كشا،<br />
ميز بربر نرژ جسمانى يا هنى خو طى 40<br />
ساعت كا مصر كنند ما به سبب عد بربر نظر ميز<br />
سترسى به فن يا تفا ها قليمى جغرفيايى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
18<br />
ميز نابربر محصو توليد كنند، بايد ميز بربر<br />
متفا كا نو كنند. يا گر يافت مصرفى سائل <br />
مثل لوله كشى نگهد كوكا مهد كو ميز<br />
بربر نرژ جسمانى يا هنى طى 40 ساعت كا<br />
بطلبد، ميز سائل مصرفى كه به لوله كش معلم مهد<br />
كو تعلق مى گير مى بايد بربر باشد .<br />
سطح جهانى تنها چشم ند ين منظر ماكس، <br />
نتيجه نقلا ها سوسياليستى كشوها پيشرفته<br />
نظر صنعتى كشوهايى كه ما مر حا توسعه<br />
مى ناميم مكا پذير خوهد بو (29) با نظر گرفتن<br />
تجربيا تلخ نقلا ها قر بيستم ميدنيم كه تحقق<br />
يافتن چنين هدفى با مونع بسيا برست به هيچ جه<br />
ناگزير نيست.<br />
نكته كليد ما ين ست كه ماكس، فر شيو <br />
توليد سرمايه يجا شيو تويع غير سرمايه <br />
حتى مرحله جامعه كمونيستى تنها صوتى<br />
كا گر نباشد. نتزعى كا كه شيو مى ند پذير مكا<br />
معيا بو، خوهد پو با نيز گر نما شو، نتزعى<br />
سنجش كا گر با يك ميانگين جتماعى خوهد بو قلمر<br />
توليد گربا به قلمر فزيى تبديل خوهد شد.<br />
به عباتى يگر، بط سرمايه باتوليد خوهد شد.<br />
تحقق بديل سرمايه نيامند شيو جديد كا<br />
ندگى ست كه هدفمند، نديشيد معطو به كيفيت<br />
باشد. (30) ين سئو پيچيد يست كه مستلز بحث <br />
برسى فر ست. ما شكى نيست كه لغا مالكيت<br />
خصوصى سائل توليد يجا قتصا برنامه يز شد به<br />
تنهايى شيو توليد سرمايه شيو تويع ناشى <br />
لغاء نميكند.<br />
با توجه به نحو كه ژيم ها كمونيستى تماميت خو<br />
ماكس تحريف كر ند با توجه به پيچيدگى بحث<br />
ماكس با بطه شيو توليد با شيو تويع سرمايه <br />
، تفا ها ميا مرحله جامعه كمونيستى نظا<br />
سرمايه همچنين نفا ها ميا مرحله جامعه<br />
كمونيستى نچه "مرحله بالاتر" جامعه كمونيستى ميدند<br />
(31) ، نكا بسيا ناشن ماند. سئولا بسيا <br />
ين مينه جو ند كه بايد به نها پرخت.<br />
پايا لا ست با نظر گرفتن بحث فو پرسش<br />
يك جامعه تويع شيو سيف حمد با<br />
عدلت محو مطر كنيم. سيف مى نويسد كه يك<br />
جامعه عدلت محو، مبنا تويع فر ها "ميز كا <br />
حمتى ست كه هركس بر ين جامعه مى كشد.<br />
لبته كسانى كه قا به كا نيستند، به ميز نيا خويش،<br />
حق بهر مند خوهند شت." ينجا شن نيست كه<br />
منظو "ميز كا حمت " چيست؟ يا معيا كا <br />
حمت ميز بهر ما كا لا لحا جتماعى<br />
خوهد بو؟ يا سيف مى پند كه يك جامعه معين<br />
مى توند شيو تويع خو حتى چاچو يك قتصا<br />
جهانى سرمايه غير سرمايه كند؟<br />
ميد كه با طر سئولا فو منظر كتا سرمايه<br />
تونسته باشم يا جديد مو مقوله عدلت<br />
جتماعى به بحث بگذ. هر صو، همزمانى چاپ<br />
ترجمه جديد كتا سرمايه با ظهو جنبش ها<br />
قتصا، عميق بحرنها خاميانه يخوهانه<br />
يجا فرصتى جها، منطقه محيطى يست جتماعى<br />
كر تا سئولها جديد پيرمو مقوله عدلت جتماعى<br />
مطر كنيم. سئولهايى كه بديل نه سرمايه با<br />
مد لت سرمايه جستجو مى كند، نه <br />
نوعى كمونيسم كه قر بيستم شاهد بويم.<br />
فريد فا<br />
كتبر 23 2011<br />
Fafarysecond[at]gmail.com<br />
پانويس ها<br />
(1)فرها نعمانى سهر بهد. طبقه كا ير. ترجمه محمو متحد.<br />
تهر: نشر گا. 1387<br />
(2) من ين مقاله متن نگليسى ين كتا ستفا كر لذ نقل قو<br />
ها نيز به صفحا متن نگليسى شا مى كند<br />
Farhad Nomani and Sohrab Behdad. Class and Labor<br />
in Iran: Did the Revolution Matter? Syracuse University<br />
Press. 2006<br />
(3) سا 1385، ميز نا شاغل به <strong>16</strong>صد نير كا شاغل ير فزيش<br />
يافت. جو كنيد به خديجه مقد. "مانع ترشى بر شتغا نا به بهانه<br />
حتر به ما." 21 مهر 1390. سايت يو مانه.<br />
(4). ميز كاگر نير كا شاغل كنو به صد 40 فزيش يافته، كه<br />
با پيش نقلا قابل مقايسه ست. جو كنيد به گفت گو كا<br />
مظفر يدين خو با سهر بهد با طبقه كا ير. 3<br />
1388. سايت تحليلى لبر<br />
(5) همانجا<br />
(6) "جنبش سبز عا فر طبقاتى بو ". مصاحبه مهيندخت مصبا<br />
با سهر بهد. <strong>16</strong> ژئن 2010. سايت يچه له<br />
21 خر ند." حل قتصا ير قتصا سيف." مشكل صلى حمد (7)<br />
1388. سايت تحليلى لبر<br />
(8) همانجا<br />
(9) حمد سيف. "قتصا يند: قتصا عدلت محو" 1388. 13 سايت<br />
تحليلى لبر<br />
(10) همانجا<br />
(11) همانجا<br />
(12) فرها نعمانى سهر بهد. "مكرسى، جامعه مدنى طبقه كاگر<br />
7 بهمن 1389. سايت خبا كاگر". مستقل ها ساما بر مبا ير:<br />
ين . مقاله ترجمه يست متن نگليسى مقاله كه كتا ير ست <br />
چاپ ست.<br />
Democracy and Civil Society in Iran, edited by Ramin<br />
Jahanbegloo, Lexington Press, 2011<br />
(13) "نير محر {سرمايه { نه كسب مصرفى لذ بر <br />
كتا سرمايه، ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى
بلكه كسب مباله قزيش هاست. متعصبانه مصمم به<br />
فزيى ست، بنابرين بى حمانه نو نسا ناگزير مى كند تا به<br />
خاطر توليد ست به توليد ند. به ين طريق، محر تكامل نيرها توليد<br />
جامعه يجا سته شريط ما توليد ست كه به تنهايى مى توند پايه<br />
بنيا كه صل تشكيل بدهد، جامعه جامعه شكل بالاتر قعى <br />
تكامل كامل نه هر فر ست.". 637.<br />
William J. Baumol, Robert E. Litan and Carl J. Schramm. (14)<br />
Good Capitalism, Bad Capitalism and the Economics of<br />
.Growth and Prosperity. Yale University Press, 2007, p. 10<br />
(<strong>15</strong>) كا ماكس. سرمايه: نقد بر قتصا سياسى. جلد يكم. ترجمه حسن<br />
مرتضو. نشر گا. . 1386. 673<br />
(<strong>16</strong>) لنين تحليل خو پديد مپرياليسم خر قر نوهم ئل <br />
قر بيستم به ين بخش كتا سرمايه مى پر مى نويسد " لحا<br />
قابت مپرياليسم} ، جايگزين شد { فريند ين صلى مسئله قتصا،<br />
سرمايه توسط نحصا سرمايه ست. . . عين حا، نحصاها، كه <br />
كنند، بلكه با سلطه بر نمى حذ قابت ند، سر بر قابت<br />
كنا جو ند. . . مپرياليسم مرحله نحصا سرمايه ست." لنين.<br />
. به مثابه بالاترين مرحله سرمايه مپرياليسم<br />
سرمايه پيرمو ماكسيستى "تئويها فا، به فريد كنيد ((17جو<br />
لتى." ژنويه 2008، يل 2009، ژئن 2010. سايت ساما نو .<br />
كاگر طبقه ها: تو يقه بى به محمد مالجو، "باگشت كنيد جو (18)<br />
. سايت خبا 1390. باچاپ يبهشت مهرنامه. هشتا". هه<br />
(19) مر يسى مى گويد: " نير، نفت هم كافرما<br />
سپا ست، هم پيمانكا سپا ست هم بعضا مشا سپا ست." جو شو به<br />
ميتر شجاعى، "معرفى قاسمى بر نفت: "فزيش سهم سپا لت." <br />
27 ژئيه 2011، سايت يچه له.<br />
پذير سپا مقامت "صعو چه عوملى "ما نويسد: مى حصو مين<br />
پاسد" خيل بو ند؟ ...برقر قتصا سرمايه (نگلى) <br />
كشوها پيرمونى با ساختا سياسى بسته ضد موكرتيك متكى بر شيو<br />
ها نتى/مافيايى حو قتصا، بد پشتونه سركو نظامى ميسر نيست...<br />
ير ما ين با نظامى نه صرفا بز ست طبقه حاكم، بلكه ) به ليل<br />
جايگا قتصا يژ ( خو بخشى بلو مسلط طبقه حاكم ست."<br />
جو شو به مين حصو. "سدهايى كه سپا پاسد بر مر بسته<br />
. 1390، سايت خبا مر ست."9<br />
سئولى كه بطه با تحليل حصو مى تو مطر كر ين ست كه يا<br />
حد تش سرمايه صرفا خصلت سرمايه كشوها پيرمونى ست؟<br />
ما شاهد ين حد لت لما نا نيز بويم، يعنى يك كشو سرمايه<br />
قلمر موكر سوسيا حز پرنگ حضو پيشرفته با پيشينه <br />
سياسى .<br />
(20) محمد مالجو. "قتصا سياسى ظهو لت نهم" نشريه گفتگو1386.<br />
صص. 4-3.<br />
فريبر مسعو نيز نقد بر كتا طبقه كا ير مينويسد: "ما مشكل<br />
جا غا مى شو كه نويسندگا عليرغم تعريف مناسبا توليد بربر<br />
با مناسبا مالكيت قيا مى كنند." جو كنيد به فريبر مسعو، "طبقه <br />
شغل: نقد كتا." نشريه مهرگا. تيرما 1390. صص. 37-19.<br />
نظريه به ير، قتصا ماكسيستى تحليلى مالجو به جا ين (21)<br />
كا پولانى پيرمو مبالا قتصا قتصا كنونى ير شيو<br />
مباله ميدند كه بر مبنا تمركز قد ست لت يا يك ساما غير<br />
مكرتيك نها شد ست. همانجا صص. 24-23<br />
كا گرچه پيشا سرمايه جومع كه مى پر به ين ماكس لبته (22)<br />
معطو به كيفيت بو توليد عمدتا به منظو مباله نبو، بط جتماعى<br />
مبتنى بر بستگى شخصى ، بندگى برگى بو ست.<br />
(23)كا ماكس . ستنوشته ها قتصا فلسفى 1844.ترجمه حسن<br />
مرتضو. تهر: نشر گا، . 1377. 137<br />
Karl Marx, Frederick Engles, Collected Works, Volume (24)<br />
.530-28, pp. 529<br />
كا ماكس. گرنديسه: مبانى نقد قتصا سياسى. ترجمه باقر پرها حمد <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
19<br />
تدين. نشر گا، 1363. صص. <strong>15</strong>5-<strong>15</strong>4<br />
نقل قو فو با ستفا ترجمه نگليسى چند مو ژ ها متفاتى<br />
. كر ستفا<br />
پيشگفتا كوين ندسو بر ترجمه فاسى جديد كتا سرمايه خاطر نشا مى<br />
كند كه "ماكس يرست بعد تر فرنسه با يرست قبل تر لمانى كه<br />
بر ضر سلطه نسا بر طبيعت تاكيد مى كند كنا مى گذ بانى <br />
جايگزين مى كند كه بر بطه متكى بر كنش متقابل با طبيعت تاكيد مى<br />
گذ. جو " كنيد به . 19 . 209<br />
(25) بخش چها سلسله مقالا تحت عنو " تئو ها ماكسيستى<br />
پيرمو سرمايه لتى" كه به تئو شا بتلهايم ختصا خوهد<br />
شد، به نقد نقلا فرهنگى مائو غير نتقا بتلهايم خوهم<br />
پرخت.<br />
(26) بخش كتا گرندسيه ، "با پو" كه به بحث با پير پر <br />
تئو لغا پو مى پر، بر ين مسئله ضريست.<br />
(27) پيتر هيويس كتا جديد تحت عنو "مفهو فر توليد<br />
ماكس شد، به برسى خوهد منتشر يند كه سا ماكس" نز <br />
جامعه پسا سرمايه همچنين نچه ماكس تفا ميا مرحله <br />
مرحله بالاتر كمونيسم ميدند پرخته ست.<br />
Peter Hudis. Marx’s Concept of the Transcendence of<br />
.Value Production. Brill Press, 2012<br />
Karl Marx, Frederick Engels, Collected Works, Volume (28)<br />
.28, p. 531<br />
(29)همانطو كه پاسخ ماكس به نقلابى سى، ليچ مقدمه<br />
ماكس نگلس بر يريش ترجمه سى مانيفست كمونيست يديم،<br />
ماكس مى پندشت كه نقلا سوسياليستى تنها هنگامى سيه پير<br />
خوهد شد كه منجر به نقلابا پرلتر كشوها غر شو "تا ين <br />
بتونند يكديگر تكميل كنند."<br />
Teodor Shanin. Late Marx and the Russian Road. Monthly<br />
.Review Press, 1983, p. 139<br />
(30)محمد ضا نيكفر ين مو چنين مى نويسد:<br />
"پرژ كمونيستى به عنو قلب جنبش چپ، مبتنى بر ين تصو بو كه سوژ<br />
پرلتايا جريا مبا " خو بيگانگى" فع مى كند، با حقيقت تايخى<br />
خو يگانه مى شو سوژ مى گر كه مفهو يد سوژ شنگر <br />
ست: بد پيش ، بر خو بنيا، نقا ساند ، تونايى<br />
. . . مختصا ين سوژ تفا ها با با نسا قعيت تجربى<br />
شناخته شد . سوژ نسا نيست، "حقيقت" نسا ست. حقيقتى<br />
كه گويا نسا فتا بايستى بد باگر. ماكس با نقد خو<br />
بيگانگى سوژ مى غا. جو يك "خو" حقيقى پيشاپيش فر مى كند،<br />
هما خو كه بايد خو قعى شو. ما چنين "خو حقيقى جو ؟"<br />
.... ين نسا شناسى، بوكرسى، لت، خوخوهى غريز فر جمعى<br />
نايد گرفته مى شوند. برشت ماكس نسا بسيا خو بينانه بو. لى<br />
نسا قعيت تجربه شد پست تر، خوخو تر ناگا تر ست كه<br />
لياقت كمونيسم شته باشد. يك مسئله چپ يا شد با ين قعيت نسا<br />
ست. . . " جو كنيد به محمد ضا نيكفر، "نگاهى به ثر مير شمس لدين<br />
يب سلطانى" يبهشت 14 139. سايت بى بى سى فاسى.<br />
(31) نقد برنامه گوتا، ماكس "مرحله بالاتر" جامعه كمونيستى چنين<br />
خصلت بند ميكند:<br />
تنها مرحله بالاتر جامعه كمونيستى، يعنى پس نكه تبعيت سا با<br />
فكر كا بدنى كا بين كه تضا هنگامى گير، پايا تقسيم كا نسا<br />
جامعه خت بربند، هنگامى كه كا يك سيله (معا) به نيا ساسى ندگى<br />
مبد گر بالاخر هنگامى كه نيرها توليد همر با تكامل همه جانبه <br />
فر جامعه فزيش يابد چشمه ها ثر تعانى جامعه فو نمايد، تنها<br />
ما مى تو فق محد حقو بوژيى فرتر فت جامعه خوهد<br />
تونست ين شعا بر پرچم خو بنويسد كه: " هركس بر حسب تونايى <br />
به هركس بر حسب نيا." <br />
كا ماكس. نقد برنامه گوتا نامه. لند: نشر كاگر سوسياليستى.<br />
.22. 1383
20<br />
مقدمه<br />
باگا مپرياليسم حكايت فمينيسم نئوليبر يرنى<br />
ليلا نش<br />
كتبر 2011<br />
چند بحث حيطه مباحث جنبش نا، ما ها گذشته محو بحث مجاله شد.<br />
نوشته نوشين حمد مپرياليسم، گفتما ناكايى پيرمو بو بحثى طر نها خرين<br />
خرسانى. مجموعه ين مباحث چرخش قابل توجهى بر جو فمينيسم قابل تحمل<br />
پيرمو شد بحث ئه حاضر ست. نوشته كه موضو هد مى نشا سلامى جمهو <br />
گفتما مپرياليسم بد حيطه مباحث نظر نيست بلكه هد ئه يك سياست جديد<br />
عملى، يك خط مشى تاكتيكى يك سترتژ معين ست. موقعيت ين جريا جنبش<br />
با نا گذشته نتخابا طلب صلا شكست خوگا موقعيت باتا عين حا نا،<br />
جنبش سبز ست. بسيا مدفعين مستقيم غيرمستقيم ين بحث فعالا حاميا<br />
جنبش سبز بو ند غلب هم بعنو بخش نانه موثر عر ين جنبش معرفى<br />
باگا مپرياليسم
21<br />
شد ند. بر نشا جايگا مباحث نامبر به نوشته<br />
ها يرمرجعه كر تما نقل قو ها گيومه نيز<br />
همين مقالا ست:<br />
1/ مانكن ها يرنى، برقع پوشا سلامى – نوشين<br />
حمد خرسانى<br />
2/ سونامى مدخله لت حريم خصوصى شهرند<br />
– نوشين حمد خرسانى<br />
3/ همدستى نا طبقه متوسط جبا شد حجا-<br />
نوشين حمد خرسانى<br />
4/ جنبش ها جتماعى، مدخله نظامى گفتما<br />
«مپرياليسم» - نوشين حمد خرسانى<br />
5/ «گفتما مپرياليسم» خيز بلند جنبش ها منطقه،<br />
ناكامد ست - گفت گو مدسه فمينيستى با شهلا<br />
لاهيجى<br />
6/ حد بر محو تفاهم يا گسست بر محو تفا؟ -<br />
منصو شجاعى<br />
همه ين مباحث تقريبا شش ماهه گذشته منتشر شد-<br />
ند نتيجه همگى تقريبا به يك شريط حد سياسى<br />
جو مى كنند. همچنين ئه هندگا ين مباحث<br />
همگى بنوعى ست ندكا بستگا نها هستند<br />
بنا مدسه فمينيستى. بحث نوشته حاضر مو ين<br />
نها سياست ها خط مشى ست كه چهر ها<br />
شاخص ئه مى هند. بر جتنا سو تفاهما<br />
حتمالى كر ين نكته ضر ست كه تشكيل نهاها<br />
نجمن ها تشكل هايى كه بنا جنبشها عترضى<br />
حق طلبانه تشكيل مى شوند تا قتى مو حترند<br />
كه پا بند خوست ها مطالبا ين جنبش ها، منافع<br />
كوتا مد شا باشند. هر كد ين تشكل ها <br />
نهاها عليرغم ينكه بر ماندنشا ممكن ست با ستگا<br />
عريض طويل ختنا حكومتى ست پنجه نر كر<br />
باشند بمحض ينكه هى پيش پا فعالا شا مى<br />
گذند كه نافى منافع مد ين جنبش هاست، <br />
مسير خا شد ند. ين پرسش كه منافع مد ين<br />
جنبش ها چه كسى تشخيص ميدهد لبته پرسشى ست<br />
بجا موضو بحثى بسيا قديمى. تنها سيد به<br />
پاسخ نيز چالش يدگا ها نشا كاستى ها<br />
هكاهايى ست كه منافع يك حركت جتماعى جه <br />
لمصالحه هر چيز غير ما ها ها جنبش<br />
يا حركت عترضى قر مى هند. قيقا همين مساله ست<br />
كه موجب مى شو فعالا يك جنبش جتماعى بسته به<br />
به مطالباتش ستيابى جنبش معضلا ينكه<br />
چه يافته باشند، به چالش يدگا ها يكديگر ند. <br />
بحث حاضر نمونه ست ين ستا. نگاند ين سطو<br />
با شناخت چاچو ها نظر يدگا ها نويسندگا<br />
مطالب فو نهايت سو كه نقد نه بر ثبا<br />
تئو مناظر يدئولوژيك كه جا خو مفيد ست،<br />
بلكه بر بى پاسخ بو يكر، سياست ئه شد <br />
مقالا نامبر بر جنبش نا ستو كند.<br />
بحث چيست؟<br />
مباحث حاضر بر چند مولفه تاكيد ند: مساله حجا <br />
نقش لت، سياست فرهنگ، تايخ شكل گير جنبش<br />
نا يتى ين تايخ سى سا گذشته، برسى<br />
شريط سياسى حاضر مشخصا پس برمد "بهاعر"،<br />
بالاخر نقد گفتما مپرياليسم. نقطه عزيمت همه<br />
بحث ها، جنبش نا ست. ما بحث خر بطو مشخص<br />
متاثر ست شريط سياسى ير (شكست جنبش سبز<br />
سياسى تحولا 88) سا نتخابا بعد سركو <br />
منطقه خاميانه شما فريقا . فمينيست ها شناخته<br />
شد ين جريا كه هميشه مدعى بوند با سياست كا<br />
ندند ين .... با با قامتى ست به تعين گفتمانى كا <br />
عرصه سياست يپلماسى، نقد نو ناكايش بر همه<br />
جنبش ها نشسته ند. قيقا همين بحث قر <br />
بر متن شريط عمومى سياسى ير خاميانه<br />
ست كه پرختن به ين مباحث تلا بر نقد همه<br />
جانبه ضر مى كند. مباحث مطر شد ما<br />
ها گذشته يك سيستم منسجم نظر سياسى بيا<br />
مى كنند حتى گر نويسند پيشتر موضع متفاتى<br />
شته كه مطلقا با سمت گير مر خونايى ندشته<br />
باشد. بحث ين ست كه فمينيسم قابل تحمل ير <br />
سلامى، به مپرياليسمى چشم ميد خته ست كه گويا<br />
بى يا شكم گفتما ناكاست. عاها<br />
مدسه فمينيستى سخنگويانش هيچ بطى به منافع<br />
جنبش هايى ند تنها با شن كر محتو<br />
ين عاهاست كه مى تو فق يگر مقابل جنبش<br />
نهاها ناكامد «ستا» تا نمو با هايى<br />
پذيرفته شد لتى بز مپرياليستى بايگانى شوند.<br />
فمينيسم نئوليبر ير سالهاست كه بر لحظا كنونى<br />
كمين كر ست. گر بر ينا طر بحث بى خطر بو<br />
خونبا به «مكرسى» نشا سبز چر مپرياليسم<br />
مپرياليستى حلقه موفقيت مدسه، نشريه ، نهاها<br />
جى هايشا ست، بر جنبش هايى تنها بهانه<br />
تكليف قطعى با فمينيسم نئوليبر تعيين بر ست <br />
. ضد مكرتيك بغايت حل ها <br />
بر تسهيل پيگير بحث، چگونگى پرسه تكوين قطعى<br />
نامبر مقالا به با جو فمينيسم نئوليبر ين<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
22<br />
فمينيسم نئوليبر ير سالهاست كه بر<br />
لحظا كنونى كمين كر ست. گر بر ينا<br />
طر بحث بى خطر بو مپرياليسم چر سبز<br />
نشا به «مكرسى» خونبا مپرياليستى<br />
حلقه موفقيت مدسه، نشريه ، نهاها <br />
جى هايشا ست، بر جنبش هايى تنها<br />
بهانه ست بر تعيين تكليف قطعى با فمينيسم<br />
نئوليبر حل ها بغايت ضد مكرتيك .<br />
سه عرصه مه مى هيم: تلا بر ئه تايخى متفا<br />
جنبش هايى ، تلا بر تدين يك سياست<br />
تاكتيكى، تلا بر ئه يك سترتژ نوين.<br />
تايخ گويى به يت فمينيسم نئوليبر<br />
هر جنبش جتماعى فعالا، ناظر يا متفاتى .<br />
جنبش، تبيين موضوعيت خو توند مى تفا ين<br />
سيد به مطالباتش، لويت ها مطالباتى ، برگشت<br />
ناپذير كر مطالبا حقو تامين شد ، فرتر<br />
فرگير ها ها تا ما جزيى، مطالبا فتن<br />
عرصه ها تبيين ها ين هركد بربگير. <br />
متفا حل ها متفا ممكن مجا ست. <br />
باگويى تايخ جنبش ها چنين تمايزتى مى توند منجر به<br />
ئه تبيين ها متفا تكوين ين تايخ شو. ين نيز<br />
مجا ست. ما تايخ گويى تايخ نويسى كه بخشى<br />
كنشگر عناصر موثر تايخ يا نمى بيند يا<br />
گاهانه حذ مى كند، يگر تايخ نويسى معتبر نيست .<br />
، شكوفايى گير شكل ير، نا جنبش مو <br />
لحظا گستر .... نيز يت ها متفاتى هست.<br />
بعنو يك صل كلى بر كسى كه چند كتا مينه <br />
برسى تايخ جتماعى شكل گير يد ها ما ها<br />
جتماعى جامعه مد خوند باشد، شن ست كه<br />
جنبش نا محصو جامعه مد ست؛ ستقرجامعه<br />
مد ير بطو مشخص با نهضت مشرطه غا شد<br />
ست؛ جامعه مد جامعه ست سرمايه ؛ مذهب<br />
عرصه سياست چه سنت سلامى مشخص بطو <br />
چه عرصه فرهنگ، عامل بسيا موثر بر تد ستم<br />
جنسى عليرغم برخى پيشر ها سياسى جتماعى <br />
بو ست؛ بالاخر ينكه ختنا سركو ين عرصه<br />
نيز مثل عرصه ها يگر مبا جتماعى عامل مهمى <br />
عد گستر ين مبا حق طلبانه بو ست. گر ين<br />
قوعد كلى بپذيريم، نوقت مى تونيم مدعى باشيم كه با<br />
نگاهى تايخى به شكل گير، عر يا تولد نوين جنبش<br />
حتى يگر به عبا يم. نگريسته ير هايى<br />
برسى همين تايخ سى سا گذشته نيز شتن چاچو<br />
باگا مپرياليسم<br />
تايخى بسيا مهم ست. با ين مقدمه بپريم به يكى <br />
ين يت ها تايخى.<br />
مسا كه نا ها پژهش بنيا بيست كنفرنس <br />
بنيانگذ شجاعى خانم منصو شد هلند برگز <br />
مركز فرهنگى نا فعالا كمپين يك ميليو مضا<br />
نيز يكى سخنرنا ين كنفرنس بو. سنا كنفرنس<br />
بنيا معرفى منصو شجاعى مد كه به سو<br />
بنيا هاينريش بل لما مو بطه «جنبش نا<br />
ير جنبش سبز» فرصت مطالعاتى شد ست.<br />
شجاعى بحثى ين مينه كنفرنس طر كر بو.<br />
خل جنبش نا بطه همچنين موضو بحث ين<br />
خا ير كه پانلى متشكل فعالا نسل صو<br />
گرفت باعث مشاجر، عترضا ظهانظرها متفا<br />
شد . شجاعى چند پيش بر مبنا بحث ئه شد خو<br />
كنفرنس بنيا پژهش ها نا، مقاله نوشت با<br />
عنو: «حد بر محو تفاهم يا گسست بر محو تفا؟»<br />
تا به گفته خو باختصا يتى تايخ جنبش نا<br />
سى سا گذشته ئه هد . به ين برسى نگاهى مى<br />
كنيم.<br />
شجاعى مى گويد كه هدفش ين برسى ين ست كه<br />
«ببينيم مهاجر هايى كه موجب چند سرمينى بر<br />
جنبش نا ير شد ست تا چه حد يجا مناسبا<br />
ميا فعالا جنبش جغرفيايى پركند تاثير<br />
ير نا جنبش شد چند سرمينى ست». شته<br />
لخو به خو طن، تر «مهاجر مقاله با پديد ين<br />
تا برست يشا مى شو. مشخص باجبا» خو <br />
ين «جغرفيا سيا» فضاها مشتركى كه مينه<br />
سا همكا نظر عملى ميا فعالا جنبش نا<br />
شد ست يك پرسپكتيو تايخى (تايخ سى سا<br />
گذشته 60 تا 09) نشا هد. برشما همين فضاها <br />
نوين» جنبش نا «تولد گير شكل مقاله، لحظا ين<br />
ير خوند مى شو. شجاعى باگويى ين تايخ هه <br />
شصت غا مى كند با ين عبا كه ين هه «به تلخى<br />
فتر گذشت» بسرعت مى گذ . سپس هه<br />
ها يگر مى يند. شكل گير جنبش نا تكوين<br />
گريش ها نظر عملى هه شصت شمسى <br />
با فعاليت ها خا كشو قالب نشريه «نيمه يگر»<br />
ها پژهش بنيا با شكل گير هه ين نتها <br />
شمسى هفتا سپس هه . مىهد توضيح نا<br />
مى سد كه با «مناسب تر شد ضا» كه حقيقت<br />
هما عر جنبش صلاحا ست، «به مرئى شد جنبش<br />
مقالا مجموعه نا"، "مجله نتشا مى شو. منجر نا»<br />
"جنس ،" "فصل نا" خل " " خا<br />
مضا كمپين يك ميليو خير ها سا كشو
23<br />
ئتلا ها يگر، لحظا ين تايخ توضيح مى هند.<br />
نكته كل ين بحث محتو ين شكل باگويى تايخ<br />
يكر نشا ميدهد. ينكه تولد نوين جنبش<br />
خا نشريه بتد چند مى يابد به نتشا تقليل نا<br />
بعد پيگير خل كشو. ينكه توضيح<br />
«چند سرمينى شد» جنبش نا مقوله مهاجر بسيا<br />
برجسته مى شو. لبته شجاعى ين مقاله نوشته ست<br />
تا به گفته خو به جنجا پيرمو موضع يشا <br />
كنفرنس بنيا پژهش ها نا پاسخ هد؛ چر كه به<br />
نظر حاضرين كنفرنس نكته صلى بحث يشا <br />
متوجه نشد با تاكيد بيش ند بر مساله مهاجر<br />
بوند. به حاشيه ند بحث صلى تبعيد پيا <br />
جبا ختيا مقاله به مقولاتى مثل «مهاجر ين<br />
فرها لاجر تفا با مفهو حقوقى تبعيد»، مى<br />
پر ظاهر تلا مى كند كه با نظرشت با عاطفى<br />
شد چنين بحثى ميا كسانى كه نكبت<br />
مى برند بسر كشو خا سلامى جمهو جو<br />
نچسب بو ين بحث بكاهد؛ با ستنا به فرهنگ لغت<br />
مى گويد كه تبعيد به كس يا كسانى طلا مى شو<br />
كه باجبا يا به ميل خو بدلايل سياسى يا مذهبى بطو<br />
فر يا گرهى تابعيت جبا قامت كشو يگر<br />
برگزيد ند. حتى گر شجاعى كنفرنس مزبو تعريف<br />
شنى مقوله تبعيد يا مهاجر ند باشد، كنو با<br />
كمى غما مى شو تعريف مزبو يشا پذيرفت.<br />
ما يا قعا بحث بر سر تعريف مقوله تبعيد مهاجر<br />
عد صولا چر مقوله چنين مهم مى شو؟ ين چر ست؟<br />
تبعيد شدند شريطى كه موجب ين چند سرمينى<br />
شد جنبش نا شد، چه بو؟ يشا تايخ جنبش نا<br />
نتشا نشريا خا كشو شر مى كند تا<br />
، جنبش سبز مضا كمپين يك ميليو كشو خل<br />
تئلا ها مختلف مه مى هد. ين كه چه شد كه<br />
ناگها نا تونستند به نتشا نشريا مختلف بپرند،<br />
چگونه نانى پيد شدند كه مى تونستند مقاله بنويسند<br />
تايخ يك گير شكل لحظا نشريه منتشر كنند <br />
به نمايش بگذند بى پاسخ مى ماند. ينكه چر چنين<br />
فر پيشتر جو ندشتند چر همين فر پيشتر<br />
نمى تونستند منشا چنين فعاليت هايى باشند هم بى پاسخ<br />
مى ماند. شجاعى ين بحث ها نمى شو. پس بناچا<br />
بايد پاسخ كوتاهى به ين سولا بعد به جستجو<br />
علت بى پاسخى يشا نشست.<br />
قعيت ينست كه نمى تو تايخ شكل گير يك<br />
حركت عترضى گستر ير بعد كا مد<br />
جمهو سلامى باگو كر نقش نقلا 57 سركو<br />
خونين هه شصت نايد گرفت. ين مقوله پاشنه<br />
شيل تايخ گويى فعالا جنبش صلاحا همه عرصه<br />
هاست قيقا تمركز همين نكته ست كه پر <br />
يكر مزنه «مكرسى» طلبى نها بر مى علت<br />
مجيزگويى مرشا به مپرياليسم توضيح مى هد. به<br />
كل جنبش صلاحا فعلا كا نديم همين بحث <br />
كماكا با فعالا پيش مى بريم.<br />
همچنا كه گفته شد باگويى شكل گير يك حركت<br />
عترضى سى ساله ير نمى تو نقلا لت 57،<br />
سركو نقلا نقش خفقا كشتا هه شصت <br />
قلم گرفت. گر ين حركت عترضى، جنبش هايى <br />
باشد مساله بعا يگر هم بخو مى گير. ينجا تكوين<br />
نقلا كه حكومت سركو نيم مى تولد جنبشى حر <br />
با موجهه گير قد نخست ها هما <br />
شمشير بست. چه شمشير كه ست پاسد<br />
هيا كه شمشير چه بو نتظامى نير <br />
فرهنگ پد/ مر سالا جامعه مو تشويق ترغيب<br />
قر گرفت. تولد نوين جنبش نا ير تنها بايد بر<br />
متن شركت گستر نا نقلا 57 برسى كر كه<br />
بلافاصله بعد نقلا با قونين سركوبگرنه ستيز<br />
پاسخ گرفت تا همين مر بعنو يك نير غير قابل<br />
چشم پوشى صحنه سياسى ير (قت كنيد: صحنه<br />
سياسى يعنى جايى كه بحث بر سر قد همه عرصه<br />
هاست) باقى ماند ست . نمى تو تولد نوين جنبش<br />
هايى گفت گستر جامعه شهر نتيجه<br />
چيز نا جتماعى حضو ما ها مينه فزيش<br />
نگفت. تايخ تايخ گويى، يت چهر ها يد ها <br />
نشريا نيست. تايخ محصو فعل نفعالا جتماعى<br />
يا ير جتماعى نفعالا فعل ين نديد ست<br />
تايخ نگا به تناقض گا يا گويى مى كشاند. گر<br />
كه چاچو ساسى تحولا تبيين يك تايخ، <br />
تايخ قم مى نند نا يد بگيريد، باگويى تايخ چيز<br />
جز يك قصه گويى لبخوهى نخوهد بو. مهم نيست كه<br />
شجاعى پا بند چه تئو سيستم شى ست، نچه <br />
تايخ سى ساله گذشته جنبش نا مى گويد فقط بخش<br />
كمى قعيت ست. حتى گر مانند شجاعى جنبش نا<br />
«محد حقوقى با گفتما بربر خوهى» تعريف<br />
كنيم، يا همين مساله يكى محر ها شركت گستر<br />
نا نقلا 57 نبو؟ گر بو سركو شد تحليل<br />
غير تايخ ين همفكرنش خانم شجاعى يابى <br />
عبا گنگ «تلخى فتر» هه شصت چيست؟<br />
فرمو نكنيم كه ما شا نشريا چندنى حيطه<br />
مساله منتشر نمى شد خفقا سركو به كسى<br />
كه معياها جتماعى سيستم شى حكومت شا<br />
جو بر جا بسختى شريك نبو ندكانش ست <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
24<br />
ميد. چنين شريطى چه چيز باعث شد بو كه تو<br />
كثير نا، حا با چا پوشش سلامى به صف<br />
عترضا جتماعى ها بپيوندند؟ نگا غير تايخى<br />
«تايخ» نويسى مثل شجاعى ين پرسش صولا طر نمى<br />
شو. نقطه غا جنبش نا ين نگا نتشانشريا ست<br />
نه حضو جتماعى نسا هايى كه خوست شا<br />
نير محركه نتشا چنين نشرياتى مى شد. جامعه ير<br />
قتصا تحولا فشر 57 مقطع نقلا <br />
سياسى ستا تبديل شد به يك جامعه مد <br />
سر گذند بو. مدنيزسيو ين كه عمدتا به بتكا<br />
حكومت قت پرتو «نقلا سفيد» شا ممكن شد<br />
بو، ساختاها قتصا جامعه ير گرگو كر<br />
بو بد ينكه بتوند باتا قابل قبولى سطح ندگى<br />
مر شته باشد. عين حا كاملا شكا ست ست كه<br />
چنين حكومت هايى فقط به پشتونه ستگا پليس<br />
مخفى سركو مى تونستند بر سرپا باشند. هر عترضى<br />
به چنين شريطى با سركو ند حتى تبعيد پاسخ<br />
مى گرفت. ين تنها شامل كسانى نبو كه مبا <br />
مسلحانه عليه ژيم شا ستو گذشته بوند. كافى<br />
بو شما كاگر كاخانه باشى به كم كسر ندگى <br />
معتر شو تا نه فقط خرجى كاخانه نشانت<br />
هند بلكه مامو سا هم سر قت سرغت<br />
بفرستند هستى ساقط كنند. خير، بحث بر سر<br />
نشريه نيست. نتشا نشريا پيامد يك تحو ساسى تر<br />
بوند ين تحو چيز نبو جز نقلا شكست خو<br />
57. سركو نقلا هه شصت كه با «فتر تلخى»<br />
گذشت توسط همين حكومتى عما شد كه شجاعى <br />
به حجر صلا بر ست سا سالها ستانش<br />
باگا ين خوند خوند خيل مى بندند. نچه <br />
تايخ نويسى شجاعى غايب ست همين مقوله نقلا<br />
ست. لا نيست كسى نقلابى تشه باشد تا تايخ<br />
گويى يك نقلا قو يافته سخن بگويد. كافى<br />
ست كه يا منصف باشى يا لاقل ها نشگاهى<br />
پايه ساسى ين كر حذ باشى! خوند خو <br />
تايخ جنبش نوين نا، كا كسانى ست كه صدها صفحه<br />
كه نقلا ند هرگز نفهميد ند نوشته نقلا نكوهش<br />
تو ها مر شكل ند نه هيچ مكتب يدئولوژيكى.<br />
با چنين يكر به تايخ بنابرين صلا عجيب نيست<br />
كه نه فقط نقلا 57 بعنو بستر شكل گير جنبش<br />
نوين نا ير حذ مى شو بلكه فعالا نقلابى جنبش<br />
نا تلا هايشا نيز جايى ين تايخ نمى يابند.<br />
تبعيدشا مى شو «مهاجر» يكر نقلابى شا<br />
خشونت خوهى.<br />
بجر مى تو گفت كه بسيا هما نشريا منتشر<br />
شد خا كشو يا فعالا غير مذهبى جنبش نا<br />
باگا مپرياليسم<br />
به نقش مستقيم نقلا 57 (نه لزما بدليل نقلا بونش<br />
بلكه بعنو بستر بر يك فعاليت جتماعى گستر)<br />
خوگاهى تولد پر تو جنبش نا گاهند. تايخ<br />
نويس ما بدليل بى ثمر نستن نقلا، صولا نقش بط <br />
حذ نا جنبش شكل گير 57 يافته قو نقلا<br />
مى كند. حتمالا همين كا كنفرنس بنيا پژهش<br />
ها نا هلند موجب نجش بسيا فعالا قديمى<br />
تر جنبش نا شد ست. يشا به سته فعالا<br />
جنبش نا متعلق ست كه تا قتى ير فعاليت مى<br />
كرند به يمن برخو شا تريبو ها موجو، <br />
هر بر جو بجا بيجا طعن كنايه نفر نثا نقلا<br />
كه با كمك مالى نهاها قتى ند؛ كر نقلابيو <br />
بين لمللى بر مطالعه به خا كشو مى يند جنبش<br />
سبزشا هم نق فتا ست، بر گستر حركت<br />
سياسى شا مترصد همر كر بخش هايى همين<br />
تبعيديا كه غلب نقلابيو قديم هستند، مى شوند .<br />
پس سركو عترضا پسا نتخاباتى سا 88 خر<br />
برخى فعالا جنبش سبز ير، ين نو فعاليت <br />
پيد كر ست. صلا طلبا لتى تبعيد (خوشا مى<br />
گويند مهاجر) برنند كه پويسيو نامنسجم جمهو<br />
با ين هدفشا، پيشبر بر فعالا سلامى<br />
جغرفيايى نزيك تر به صا كنندگا «مكرسى» جمع<br />
فضاها شجاعى به برسى علت ينكه كنند(1). جو <br />
نشيند مى خا خل فعالا ميا شد يجا<br />
نشريا فعاليت نا سكولا (نيمه يگر بنيا پژهش<br />
ها نا) حتى فرتر يك نشريه جنا چپ )<br />
تنها بمنظو مى فزيد تايخ به ليست عناصر ين (<br />
گستر قد بسيج سياسى شا خا كشو <br />
مهاجرتشا ست.<br />
بطو خلاصه مى تو گفت كه خانم شجاعى ين <br />
نوشته يكر بسيا شناخته شد ستانش كمپين<br />
يك ميليو مضا مدسه فمينيستى .... نمايندگى<br />
مى كند كه به يمن بلندگوهايى كه حكومت جمهو<br />
سلامى صاحب شد ند، خو يگانه تايخ جنبش<br />
سيا» بحث نه بر سر «جغرفيا نند. مى ير نا<br />
نسل ها قديم جديد بلكه بر سر يكرهايى ست كه<br />
فرتر تايخ جغرفيا موجو بو هستند كه نگا<br />
يشا جايى نمى يابند. سو بطو مشخص ين ست كه<br />
يا بغير مدسه فمينيستى كمپين يك ميليو مضا<br />
.... صد يگر جنبش نا ير هست؟<br />
يكر نقلابى يا يشه برخو به مساله يا <br />
جنبش نا صولا موجو هست يا نه؟ گر هست<br />
چر نامش نمى ند تايخ حذ مى شو؟ جنبش<br />
نا يكدست نيست. حتى كه بالا سر هر نسانى<br />
يك نيز بدست يستا باشد با هم كسانى خوهند بو
كه معتقد باشند تنها خلاصى شر تحقير نسا مبا<br />
عميق همه جانبه يكا عليه نظا موجو ست<br />
نه قانع شد به چند سانت پس كشيد سر مجا<br />
بو مانكن سلامى يكر .... نقلابى جنبش نا<br />
نمى تو بدلخو حذ كر. يكر نقلابى با عاجل<br />
نستن نقلا ممكن نستن نقلا هر لحظه يكى<br />
نيست. ين كسى كه ست بقلم مى بر تا تايخ يت <br />
كند بايد نسته باشد. بعلا چنين يكر مختص<br />
فعالا نسل قديم نقلا نيست، همين مر هم<br />
با نسخه ها هايى كشو خل بسيا نا<br />
مدسه فمينيستى نبا نمى كنند. تايخ نويسى كه نه<br />
به فعل نفعالا جتماعى قعى مى نهد نه سنت ها<br />
سياسى - مباتى مى شناسد ما صر كه خو <br />
صاحب تايخ قلمد كند صرفا بر بى بضاعتى فكر جهل<br />
سياسى خو عتر مى كند. ما چنانكه خوهيم يد مساله<br />
فقط ين نيست. گشو بر لشكركشى «مكرتيك»<br />
مپرياليستى يجا مى كند كه تايخ چنين بنويسند كه<br />
مى نويسند.<br />
مبانى تاكتيكى: معضل حجا<br />
مقالا نوشين حمد خرسانى مو مساله حجا بطو<br />
كلى، منع حجا برقع فرنسه برخو فمينيسم<br />
يرنى خا كشو به بطو مشخص، يكى يگرحلقه<br />
ها تكوين فمينيسم نئوليبر ير ست. خرسانى <br />
ين مقالا («مانكن ها يرنى، برقع پوشا سلامى»،<br />
«سونامى مدخله لت حريم خصوصى شهرند»، <br />
«همدستى نا طبقه متوسط جبا شد حجا»)<br />
برنست كه بحثى حيطه متد برخو به مسائل مباتى<br />
مشخصا مساله حجا ئه كند. نقطه عزيمت ين <br />
مقالا، نقد ست كه يشا به موضع بخشى نا <br />
سكولا خا كشو تائيد خالت لت فرنسه <br />
منع حجا برقع پوشى ند؛ برسا ين نقد ئه<br />
ين حكم «عالمانه» كه حجا جبا محصو مبا ضد<br />
مپرياليستى ست(2).<br />
خرسانى معتقد ست كه برخو به مسائلى قبيل حجا<br />
برقع مسائلى حيطه فرهنگ ظيفه جامعه مدنى<br />
ست بطى به كاگز لت ند. سپس تاكيد<br />
مى كند كه لت حريم خصوصى نبايد خالت كند<br />
منع حجا موفق سكولا نا موضع برخو ين<br />
برقع فرنسه موضعى «يدئولوژيك مانشهر» <br />
قلمد مى كند. يشا همچنين برقع پوشيد با حجا<br />
يكى نسته هر پوشش سته بند مى<br />
كند كه حيطه ختيا فر ست نه لتى. لين<br />
مشكل خرسانى ين بحث موضع متناقض ست <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
25<br />
مو خالت لت. سو مشتى حكا پاخو كه هر<br />
متنى هر شريطى مى تونند قابل ستفا باشند <br />
يشا ستفا نها ستا ست، كل بحث حكامى <br />
كه صا مى كند عموما تناقضا موضع خو ، كمپين<br />
يك ميليو مضا همه ست ندكا خط بطى <br />
برملا مى كند كه سا هاست گو فلك بر كاها<br />
مدنى فرهنگى شا كر كر ند. معلو نيست كسى كه<br />
تا ين جه مخالف خالت لت فرنسه مر پوشش<br />
فرهنگى مدنى فعاليت ها چر ست، نا<br />
كمپين يك ميليو مضا مدفع لغو حجا جبا نبو.<br />
فرمو نكنيم كه كمپين يك ميليو مضا صلا <br />
طلبا شكل گرفت خانم خرسانى يانش<br />
بيشترين مكانا بر بيا چنين موضعى شتند(3).<br />
نكته ين بحث بهترين حالت نشانه سرگرنى<br />
نظر فكر چهر شاخص مدسه فمينيستى ست.<br />
خرسانى توضيح نظر خو مبنى بر عد خالت لت<br />
حو خصوصى بعد توضيحا مفصل مو موضع<br />
فمينيسم مو هه 70 60 ميلا مبنى برعد<br />
تفكيك حو خصوصى عمومى مى نويسد كه بحث مو<br />
60 هه ها ماكسيست سو » فمينيسم ساسا <br />
70 مطر شد بو فلسفه «كل گريانه» ناشى مى شد<br />
كه جامعه يك كل مى بيند نه تفكيك شد به حو<br />
خصوصى عمومى مانند نچه ليبرليسم كشوها<br />
عمومى بحث تفكيك حو ست». مر مكرتيك<br />
خصوصى يا بعبا يگر بطه حو خصوصى عمومى<br />
بحثى صرفا حيطه مساله نيست. خرسانى گر مى<br />
خوهد بر مبنا ين بحث مبانى قابل تكايى بر مثا <br />
برخو به مساله حجا فرهم ؛ خصوصا گر عليرغم<br />
لقا فمينيستى يكى موضع كلاسيك فمينيسم<br />
مو قبو ند، موظف ست مساله حو خصوصى<br />
عمومى همه بعا با كند. ما خرسانى ين بحث<br />
ها بر گشايى يافتن هكا بر حل مساله<br />
حجا طر نمى كند. ين مه مى بينيم. يشا<br />
حو خصوصى بحث حو كه ستدلا به ين كنش<br />
عمومى يكى مباحث پايه فمينيسم بو ست ناگها<br />
همه بحث ها موجو كنا گذشته مى گويد:<br />
» من خوهر فمينيست جهانى يا گرفته كه بر<br />
ما، هر برهه خا» «شريط «موقعيت» سا<br />
موضع گير عمل كنم ..... حتى گر برخى فمينيست<br />
ها يك معين، بحث تدخل حو ها خصوصى<br />
عمومى هم مطر كر باشند ما ليل نمى شو كه<br />
ين بحث جانب ما نسل كنونى فمينيسم معاصر هم<br />
كشو مانند ير يه ها مقد حياتى تلقى<br />
شو ملز باشيم كه حتما موقعيت خا متفا
26<br />
كنونى ما، نها بكا بنديم.»<br />
ين بد نظرِ جالب، گو خلاقيت فكر خرسانى نيست<br />
بلكه بيش هرچيز ناشى پوتونيسم ست. معلو نيست<br />
ظها نظرتش به چه پا بند ست؟ ماكسيسم كه<br />
ما شتن كه يشا مى نيم ست شهر» «ما<br />
بيز ست. پا بند ليبرليسم كلاسيك هم كه نيست گرنه<br />
تما ين سا ها يك كلمه مى گفت كه حجا نبايد<br />
جبا باشد. مو مباحث فمينيستى هه ها خير<br />
هم كه تا با موضع يشا قابل نطبا نيست ناگها مبد<br />
موضع من جا به شريط مشخص «نسل<br />
كنونى فمينيسم معاصر هم كشو مانند ير»<br />
مى شو. سو مشخص كسى كه با بهر جهت نامى<br />
كر لاقل ستانش بسر قسم مى خوند ين<br />
ست كه بالاخر چه سيستم شى تفكر شما شكل مى<br />
هد؟ عليرغم گه هايى نسبيت گريى نقطه عزيمت<br />
خرسانى حتى يك پسامد باعُرضه هم نيست. ستى<br />
بايد بر چه پايه گرفت، جد خرسانى باشد قر گر<br />
قابل عتما بو موضع سنجيد؟ علت طر ين<br />
پرسش شكستن عتبا خانم خرسانى نيست. چر كه يشا<br />
فى لحا با ين موضع سر گم شفته نا، خو <br />
شكسته ند! توضيح خرسانى بطو يقين ين خوهد بو<br />
كه يشا پرگماتيست ست. ين هم نقل قو بالا مى<br />
تو يافت هم جاها يگر خو بصرحت گفته<br />
بست بو پرگماتيست مى شو نيست. ير ند.<br />
خدمت هد ها يك جنبش عترضى جتماعى<br />
باقى ماند. خرسانى ما ين كا هم نمى كند. ين <br />
بخش بعد نظر مى گذنيم ينجا به نكته يگر <br />
مباحث مى پريم مو حجا، برقع موضع تائيد<br />
منع حجا كشو خا سكولا نا بخشى ميز<br />
طر لت فرنسه.<br />
نوشين حمد خرسانى كه به مدفعا خالت لت<br />
فرنسه منع حجا برقع پوشى ير مى گير <br />
حجا «پديد ها ندها بغرنج فرهنگى <br />
جتماعى» سته بند مى كند كه بايد طريق «جامعه<br />
مدنى» پاسخ بگير نه «كاگز لت»، ناگها <br />
توضيح حجا ما شا به مغلطه گويى مى فتد.<br />
بنا به يت يشا حجا برخلا نظر «نا نقلابى<br />
مقطع نقلا تنها نه مر» فمينيست ها ير<br />
ظهو حكومت سلامى بلكه پيشتر يك سير پيچيد<br />
تر، همگانى شد بو. ين نقل قو نسبتا طولانى مقاله<br />
«سونامى مدخله لت حريم خصوصى شهرند»،<br />
نمىتو گذشت:<br />
«...لى ما ما شا با چنين برخو سو جامعه<br />
باگا مپرياليسم<br />
موجه نبويم، بلكه جامعه كليت ، «كشف حجا» <br />
به عنو «نما حكومتى» تلقى مى كر ين كثر <br />
بخش ها جامعه «چا» ) مخالفت با نما حكومتى)<br />
برحتى مو پذير قر گرفت حتى «سمبل مخالفت<br />
عتر» هم شد. حقيقت مسئولا قت فرهنگ<br />
عمومى نخبگا كشو ما شا ) هما سالها<br />
«نما عنو به كه «چا» كرند مى حسا 1345)<br />
عترضى» حا فرگير شد ست ما ما، ين<br />
فقط گر ها سلامى ير نبوند كه ين نما <br />
برگزيدند بلكه به تديج با گستر ، حتى برخى گر<br />
ها چپ ماكسيستى نيز نه تنها هيچ نو مخالفتى با <br />
ندشتند بلكه با ين تفسير («چا» به عنو: نما عتر<br />
سياسى به حكومت شا) همرهى نشا مى ند........گر<br />
ها نقلابى چپ نيز گا ين نما ستفا سياسى هم<br />
مى كرند (هرچند برخى نا، ستفا چا <br />
كنند). بر مى محد منيتى» صرفا به «ستتا <br />
همين ست كه تفاقا بعد نقلا 75 كه حجا جبا<br />
شد هيچ كد گر ها سياسى نقلابى بر مخالفت<br />
با ، هيچ نو بز مشرعى چنته ندشتند، .... چه بسا<br />
فمينيست ها بينيم برخى مى كه گا همين ست <br />
چپ يرنى مر، به شكلى فر گونه سرشا حسا <br />
تعصب بربر هر نو «حجا» (حتى به عنو يك<br />
نتخا شخصى) مى يستند نفى نفرين مى كنند.<br />
حتما كه «حس شر» يك هه سكو بربر<br />
حجا «به عنو نما عترضى» ما شا، برخى<br />
موقع بهر بر سياسى بربر «حكومتى»<br />
كه خوها سرنگونى بوند»، نا پس نقلا <br />
سو با» طر » قولى به به حجا، شد جبا<br />
ست نگا كه يگر نمى تونند مينه «حجا»، به<br />
شكلى معقو منطقى برخو كنند.»<br />
خرسانى تما سا ها قلم نى عرصه مساله<br />
پيچيد «نما بطه ست. نفهميد نكته نا<br />
فرهنگى» با مذهب (يعنى مثلا هما حجا برقع) <br />
نقش مذهب سياست خصوصا سلا بعنو يك سنت<br />
سياسى. حجا پيش نكه محصو پيچيدگى فرهنگى<br />
باشد محصو نقش مذهب پيچيد كر فرهنگ ست.<br />
گر ين مذهب، سياسى هم باشد قطعا ين خاصيت به<br />
نماها خو نيز تسر خوهد ير . سنت سلامى<br />
بمو عر جامعه مد بر تثبيت نقش سياسى<br />
خو ، تلا همه جانبه بر شاعه نماها <br />
سمبل ها سنت خو شته ست. حجا ين با<br />
حجا قر سطى متفا بو، قيقا به ين ليل كه<br />
سنت سياسى سلامى بر شاعه پيا خو ستفا<br />
كر ست. خرسانى مى گويد پوشش نا سياسى<br />
نكنيد لى يا مى كه ين خو لت ها هستند كه
27<br />
پوشش نا سياسى مى كنند.<br />
مو ير فرنسه چيز غير <br />
شا ما نيست. حتى مو ين<br />
كه نقل قو بالا مد نيز چيز<br />
جز كنشى سياسى به يك عملكر<br />
سياسى لت نيست. خرسانى <br />
يا هنو متوجه نشد ند كه<br />
علت تناقض گويى نها مر <br />
حجا، ين ست كه نها حجا<br />
فرهنگى مقولا تماما <br />
بند مى كنند. بهمين علت ست<br />
كه يشا قتى به مساله موضع<br />
حجا به برخو فرنسه لت<br />
مى سد به خو لت كا يا<br />
ند بلكه به فعالا يا مر<br />
كه ين مو ظها نظر كر ند كا . حذ مقوله<br />
لت يدگا خرسانى شركا نشانه برتر موضع<br />
سياسى يا فرهنگى يشا نيست كه گويا پوشش نا <br />
قيد سياست خلا كر ند! ين تنها نشانه نشناختن<br />
عرصه سياست نفهميد بطه حجا با سياست ست،<br />
هر چند كه فرهنگ نيز نقش بسيا برجسته ختيا <br />
. يا تحميل حجا <br />
باگريم به نقل قو بالا. نوشين خرسانى برسى<br />
پرسه جبا شد حجا مى گويد كه بسيا <br />
نيرها پويسيو ما شا حجا بعنو ستتا<br />
ستفا مى كرند هما مقاله تلويحا معتقد ست كه<br />
همين نيرها «يكا» بوند كه بجا كا فرهنگى <br />
جامعه موجب حجا شدند. فرتر <br />
ين مشخصا مقاله «همدستى نا طبقه متوسط......»<br />
معتقد ست كه:«جبا شد حجا ير» (قعا<br />
چر نوشين خرسانى ين عبا گيومه مى گذ.<br />
مگر حجا ير جانب لت جبا نبو ست؟)<br />
ساسا به ين ليل تفا فتا كه حجا يكى «شاخص<br />
ها مهم ضديت با مپرياليسم غر» جزيى گفتما<br />
جنبش ضد شا بو كه توسط كسانى كه مشغو مبا<br />
عليه شا مپرياليسم بوند ين ميا بطو مشخص<br />
متوسط» بوند چپ كه «طبقه مذهبى مبا نا<br />
شد(4). ظها فضل بى محتو خرسانى حوشى<br />
بحث مى گذيم به هما نكته ساسى با مى گريم:<br />
حجا محصو مبا ضد مپرياليستى بدليل<br />
«متخصص» كا خرسانى بو. ها يكا ها چپ هما<br />
فرهنگى نهاها مدنى ست. گر فر كنيم كه بهترين<br />
فعاليت بر نا ما شا نو همين كاهايى<br />
مشخص پرسش گا مى كند كه نوشين ست<br />
كسانى كه مستمر همين چر كه لا ست ين يشا<br />
منصو فخمى، مهنا پاسا، (فرخر مى نقل قو نها<br />
پيرنيا مهرنگيز منوچهريا( ستشا هم به خيلى جاها<br />
بند بو نمى تونستند كا بر نا بكنند؟ ثانيا سو<br />
مشخص تر «متخصص» جامعه مدنى ين ست كه يا <br />
نظر يشا جامعه ير ما شا برخو نهاها<br />
يشا چنين بو، گر جامعه مدنى بو؟ يافته ستقر<br />
بر كتل تلا كه با علم ست هه چر ستانش<br />
يجا نهاها مدنى گا مى گذنند؟ ستى چه حد<br />
قو يت لا ست تا يافت كه جامعه<br />
ختنا ير ما شا، نهاها مدنى – نهايى كه<br />
موجو بوند- جايى فعل نفعالا جتماعى حركا<br />
ما حجا علت شاعه گر بعلا ندشتند؟ عترضى<br />
شا ين بو كه نا چپ با مخالفتى نمى ند <br />
كافرهنگى لا بر ستو ندشتند، سو ين<br />
ست كه شما با ين همه مكاناتى كه يد بوجه هايى<br />
كه ختياتا قر مى گير چر نتونسته يد نزيك به<br />
فرهنگ حجا طلبى، صلا گفتما بعد عر هه <br />
تحميلى جامعه ير تغيير هيد(5)؟ به ين ترتيب<br />
شايد بتو گفت كه علت شاعه حجا جمهو<br />
سلامى هم ناشى سا مثا خرسانى خيل بستن<br />
شا به يت الله ها مد ست. ما خير. علتش فقط ين<br />
نيست. ين پرسش ها تحريك كنند فقط بر نشا<br />
پوچى ستدلا سركر مدسه فمينيستى ست.<br />
حجا ير مر سياسى بو هست. كا فرهنگى<br />
قطعا مى توند به حجا، يا عد ستفا <br />
حجا تحميل بى برگشت كر باشد ما تاثيرشته <br />
تحو تغيير ين ست. سياسى تحو تغيير يك گر <br />
سياسى هم لزما نقلا نيست كه مدسه فمينيستى حيانا<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
28<br />
كسى كه مى خوهد چنين شريطى بزعم خو <br />
بر يك گفتما «تا» با كند كا سخت تر<br />
ست. سخت تر به ين معنا كه بايد همه خبا فجيع<br />
حشتناكى كه هه گذشته بر صفحه<br />
تلويزيو ها مد همه نابسامانى ها جتماعى<br />
ناشى حضو مدخله مپرياليستى مثلا عر<br />
پذير قابل بها ليبى كنو فغانستا <br />
ستقر «مكرسى» قلمد كند<br />
فيو بپرند! تغيير تحولى حد جامعه تركيه مقبو<br />
شد يك سنت سلامىِ فكل كرتى شد، بر تحقق ين<br />
مر كافى ست.<br />
شا بيت بحث خرسانى ين مقالا ين حكم «حكيمانه»<br />
ست كه حجا جبا ناشى غلبه گفتما ضد<br />
مپرياليستى بو مجريانش نيز نا طبقه متوسط بوند.<br />
جنبش چپ مبنى بر تركيب نتقا يا <br />
ساختا ساما ها سياسى، نقش نها شا،<br />
محويت مبا ضد مپرياليستى (كه بعدها لت سركو<br />
نقلا پرچم بدست گرفت) به يا مى طلبد تا<br />
حكا خو باصطلا ثبا كند. خرسانى عاجز ئه <br />
مدسه مفتضحانه خو موضع مو ستدلا<br />
قبا حجا برقع نقش مذهب، با يز شد به مولفه<br />
هايى نقد جنبش چپ با ژستى عالمانه عا مى<br />
كند كه بانى حجا جبا كشف كر ست:<br />
گفتما ضد مپرياليستى. علت ين مغلطه گويى ها كماكا<br />
ئه هكا بر خلاصى معضل حجا نيست. خرسانى<br />
طنابى پيد كر ست كه مى شو با ستدلا ها<br />
بزعم محكمه پسند تا عر خو مپرياليسم عر كر!<br />
بحث بيشتر ين مو به بخش بعد مى گذيم <br />
فقط ين نكته تاكيد مى كنيم كه حتى گر همه نا<br />
چپ نقلابى مبا با مبا ضد مپرياليستى جبا <br />
شد حجا هموكر باشند يا كا فرهنگى گستر<br />
مدسه خرسانى پرسش هم با باشند ند نجا <br />
ستگا فمينيست لتى پرشا، ين ست كه شما<br />
كه لاقل <strong>15</strong> سا ست همه گفتما ها مد، مدنيسم<br />
هيچگا يد، نو كشف كر خوند پسامدنيسم <br />
برندنبويد، مكانا تريبو ها گستر هم <br />
بر حجا بو گز ختيا هر چر يد شته ختيا<br />
قليت ها مذهبى فرتر نرفتيد؟<br />
بعنو خرين نكته با نكوهش موضع لت فرنسه<br />
به ليل منع حجا، بايد به خانم خرسانى يا كر<br />
كه لت فرنسه هما لتى ست كه نقش موثر <br />
بدست «نقلابيو» ليبى خو حما بلو يجا<br />
باگا مپرياليسم<br />
ليبى (بقو خرسانى) شته ست. مقالا مفصل نوشين<br />
خرسانى با حجا هى بر مقابله با حجا جبا<br />
(چه حو سياست چه حو فرهنگ) نشا نمى<br />
برقع حجا فمينيستى بتد مدسه گرنند هد.<br />
تماما فرهنگى تعريف مى كند سپس جايى كه بايد كا<br />
فرهنگى كر (مثلا بطه با نا برقع پو جنو ير)<br />
مى فرمايند كه برقع باعث شد ين نا بتونند جامعه<br />
حضويابند! معلو نيست ما چر بايد يشا بپذيريم كه<br />
علت حجا ما شا گفتما ضد مپرياليستى<br />
مخالف فرهنگ غربى بو نبايد بپذيريم كه علت تد<br />
حجا ( به يژ برقع جنو ير) با جو نها مدنى<br />
نتقا غير نگر فمينيستى ناشى مثل مدسه <br />
پوتونيسم گرنندگا ين نها ست؟ حيطه تاكتيك،<br />
خرسانى هكا قابل جريى ئه نمى كند. نتظا هم<br />
نيست. فاضا بحث متديك تاكتيكى قرست <br />
بر ئه سترتژ طلايى همو كند. با ين توضيح به<br />
خرين مولفه تكوين فمينيسم نئوليبر مى سيم كه<br />
قضا هم تقرير خرسانى ست.<br />
سرنجا قتى : پرگماتيست ها سترتژيست مى<br />
شوند<br />
با مقاله نوشين حمد خرسانى مو ناكايى گفتما<br />
مپرياليسم پس مصاحبه مدسه فمينيستى با شهلا<br />
لاهيجى يكى يگرسخنگويا ين جبهه بر تثبيت<br />
سرگر فمينيسم چرخش جديد، سيكل تحو ين<br />
كريدها صلا طلبى به فمينيسم نئوليبر ضد<br />
مكرتيك بسته شد. شريطى كه هنو مصائب ناشى<br />
عر به مر مپرياليستى تحميل «مكرسى» <br />
فغانستا سو ير ترميم نيافته ست، شريطى<br />
كه موشك ها مپرياليستى ليبى بخا خو كشاند<br />
نشا جنايت بر صفحه تلويزيو صحنه هايى ند<br />
شد كه ستكمى جنايا خو قذفى ندشت، بر پاسخ<br />
به ست ند كا مدسه فمينيستى نياچندنى<br />
به بحث سياسى يا نظر نيست. بر بايگانى كر پرند<br />
كه نكاتى كافى ست تنها جنبش نا جريا ين<br />
مو ين موضع جايگا گفت تا شن شو كه كا<br />
جمله ست. شد كجا كشيد به سرنجا گريش ين<br />
نكا مهم سخنگويا مدسه ينهاست: ناكايى گفتما<br />
كشو چپ خا محض» سياست «فشاگر مپرياليسم،<br />
ضر شتن يپلماسى بر جنبش ها جتماعى.<br />
ناكايى گفتما مپرياليسم: مى گويند <br />
مپرياليسم بتبع گفتما مپرياليسم سر مد ين <br />
بحثى بو كه ماكسيست ها قر نوهم مطر كرند.<br />
خرسانى بحث مينه منتفى شد گفتما مپرياليسم
طبق معمو با هز ما گر شايد بايد طر مى كند<br />
حاليكه ستدلا لاهيجى بسيا صريح شن ست.<br />
توجه كنيد: «همه قتصا جهانى غا شد ند». <br />
لولويى بنا قانع كند كه پس يگر همه ما ست قر ين<br />
كه مقوله يست مپرياليسم نيست! موجو مپرياليسم<br />
قر برسى مو مختلفى ها با تئو مختلف يا<br />
گرفته ست هيچ لا نيست كسى نقلابى ماكسيست<br />
طبقاتى تشخيص مناسبا به يا قا سوسياليست، <br />
جامعه باشد تا مقابل بى خطرعلا كر مپرياليسم<br />
با ين ستدلا ها سطحى بى سر ته بايستد. هر<br />
نشجو حقيقت جو خو علو جتماعى<br />
مى توند ها كتا معرفى كند كه نقش مپرياليسم<br />
يا مختلف سياسى، قتصا نظامى توضيح<br />
مى هند. گربحث نشگاهى قبو نيست، مى تو<br />
صدها كتا مقاله با نقش مپرياليسم جنگ ها<br />
كشتاها نيمه قر بيستم تا به مر ينترنت<br />
يافت. ين نويسندگا «سترتژيست» بايد مى تونستند<br />
شد ِمد بو ناكا با بيشتر ها ستدلا<br />
گفتما مپرياليسم ئه كنند. ما غدغه ينا ثبا بحث<br />
نيست. بيا ينكه ليبى گر خطر نابسامانى هست نه<br />
بخاطر مپرياليسم بلكه بدليل فقد نهاها مدنى ست<br />
ما ست قر شهلا لاهيجى ست)، خانم فرمايشا )<br />
قانع كند كه نجا كه فعالا صلا طلب سبز مدسه<br />
فمينيستى .... سا هاست بر ستقر نهاها مدنى<br />
نابسامانى نگرنى كنند جايى بر مى تلا ير <br />
جو ها مپرياليست حضو فر ير، غتشا<br />
صف هلهله كنا كاكنا مدسه فمينيستى نيست!<br />
نها كه خالتگر مپرياليستى مضر به حا جامعه<br />
ميدنند معمولا با بحث ستدلا، با نشا عوقب<br />
سياسى جتماعى چنين مر تلا مى كنند جبهه <br />
مخالفت سياسى مقابل تهاجم مپرياليستى شكل<br />
هند. ما كسى كه مى خوهد چنين شريطى بزعم<br />
خو بر يك گفتما «تا» با كند كا سخت<br />
تر ست. سخت تر به ين معنا كه بايد همه خبا فجيع <br />
گذشته بر صفحه تلويزيو هه كه حشتناكى<br />
ها مد همه نابسامانى ها جتماعى ناشى حضو<br />
كنو فغانستا مثلا عر مپرياليستى مدخله <br />
ليبى بها قابل پذير ستقر «مكرسى» قلمد<br />
كند؛ جا به ستقر ين مكرسى همه بخوهد<br />
كه چشم ها ببندند تا ثا بمب ها مين هايى كه<br />
هر جايى منفجر مى شوند نبينند؛ بطه ميا<br />
بيما ها مرگ مير كوكا عرقى با ين جنگ ها<br />
حتى سا ها پس ختم جنگ ها كشف نكنند. برستى<br />
كا سختى ست كه حاليكه هه خير بمو<br />
جنگ ها مپرياليستى ميليو ها نفر جها عتر<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
29<br />
مخالفت خو با نشا ند، شريطى كه<br />
مر معتر همين كشوها مپرياليستى با فريا<br />
كر «ما 99صد هستيم» كشوها مپرياليست شا<br />
جنگ شهرند نسانى چشم بستن بر حقو <br />
كشتا ندختن بقيمت بيكا فقرنها برحذ مى<br />
ند؛ كسانى پيد شوند كه كمر همت ببندند تا خالت<br />
فا با فيس كر قلمد مكرتيك مپرياليستى<br />
مشمئز كنند با ناكا بو گفتما مپرياليسم<br />
سخن سريى فرمايند.<br />
هد طر ناكايى گفتما مپرياليسم بستن سد<br />
ست مقابل هما كسانى كه با هر خطا سياسى<br />
حتمالى نقش جايگا مكرسى نظم نوينى كه با بمب<br />
بر سر مر يخته مى شو شناخته ند. تشخيص لاهيجى<br />
خرسانى ست ست. بر نكه بعد سا ها عليه<br />
كه بشيو كر »نقلابيو» «نقلا»<br />
ليبى گذشت، بر حمايت مپرياليست ها «نقلابيو» <br />
(كه ين با خوشا هستند!) با كنند لين قد بايد<br />
گفتما مپرياليسم موضع ضد مپرياليستى مد شد <br />
جايى مدفو كنند. بحث سياسى نظر تخا ين<br />
موضع گير جا چندنى ند همچنانكه «نقلابيو»<br />
ليبى هم مباحث سياسى نظر نبو كه تفنگ<br />
بدست گرفتند خدمت هد مپرياليست ها سربا<br />
جنگى خونين شدند كه تا غا نابسامانى ليبى ست.<br />
با ين حا لاهيجى تلا مى كند فا ين موضع<br />
گير ستدلالى ئه هد. بر باصطلا مستد كر<br />
ناكايى گفتما مپرياليسم كه بحث ماكسيست ها بو<br />
با نشانه گرفتن چپ مى گويد «.... يكى ها ما،<br />
مسائل قتصا/ بويژ شتغا نا- بو.نها مى گفتند<br />
شا (كه نظر نها سگ نجير مپرياليسم مريكا بو)<br />
با كر نا به عرصه شتغا، ستثما مضاعفى <br />
جامعه يجا كر ست...... ». خانم لاهيجى فر شتيا<br />
بمب ها مپرياليستى به مجيزگويى ستگا شا هم<br />
خو گير موضع برگشت كر بى بر ست فتا<br />
يكى ستانش نقل مى كند كه گفته ست: » ين<br />
گر ها ساما ها نقلابى، نا همچنا خدمه <br />
بيش نيستند...». به موضع ضد چپ يشا هيچ قعى نبايد<br />
گذشت قتى كه ين جمله هم بخونيم:<br />
» ... خو لمسلمين هم گر نگونه كه عا مى كند<br />
به عنو يك جريا سياسى (بقو خوشا «غير<br />
يدئولوژيك») پالما مصر شوند من گما نمى كنم<br />
بر ند مكرتيز شد مصر، خطر باشند. بهر حا<br />
نمى شو مصر هستند سياسى قد بخشى نها<br />
كسى كه چنين موضعى يك لولو ساخت». عجب! نها<br />
مو خو لمسلمين نبايد نتظا موضع بهتر
30<br />
بر هر كنشگرجد، مستقل عرصه فعاليت ين<br />
پرسش مطر مى شو كه صولا يپلماسى بر<br />
يك جنبش جتماعى يعنى چه؟ كسانى كه تا چند<br />
پيش هر نو حر سياست طعن لعن<br />
مى كرند چگونه ست كه يكبا با با بيا <br />
قد بمعنا كلاسيك جامعه سرمايه <br />
حر مى نند؟ قعا چر جنبش ها جتماعى<br />
به يپلماسى نيا ند معنا ين يپلماسى<br />
چيست؟<br />
مقابل چپ يا تلا بر خلا كر نا برقع پو<br />
جنو كشو يك نما غير جبا فرهنگى شت. حسن<br />
گفتگو مدسه فمينيستى با خانم لاهيجى ين ست كه <br />
برخلا موضع خرسانى با صرحت سخن مى گويد. چر كه<br />
خرسانى هرجا عايى مى كند ) جمله مقالا بالا)<br />
مى پيچاند مى چرخاند موضعش گر ما با با <br />
هفت سو پنها مى كند لا مى گذند. ين <br />
مطلقا بدليل فعاليت شريط ختنا محظو منيتى<br />
نيست بلكه تماما ناشى پرگماتيسم كوته بينانه نا<br />
بنر خو ست كه ختنا به مشرعيت كا<br />
مى هد. عالم تفكر پرگماتيستى ين شيو موضعگير،<br />
بحسا كا «خرمند» (بقو لاهيجى) گذشته مى<br />
شو. چر كه قتى پا تسويه حسا با چپ كنو همه<br />
مخالفا مپرياليسم مى سد صرحت لهجه گستاخى<br />
پر «خرمند» بلهانه شا كنا مى ند.<br />
به خانم خرسانى شركا بايد گفت كه گر كا فرهنگى <br />
نهاها مدنى كمپين ها مختلف جنبش سبز <br />
شته پز بر صلا لت سلامى ستقر مكرسى<br />
پاسخگو نبو، بهتر ست لاقل با خو ست باشند به<br />
نقد سياست هايشا بنشينند نه ينكه يك طر حجا<br />
كنند قلمد مپرياليستى ضد مبا محصو جبا<br />
سو يگر بر مپرياليست ها خو عبوبى سر<br />
صد نعش مخالفا مپرياليسم ببينند.<br />
كه فاضا مى ند نوشين خرسانى محض. فشاگر<br />
با ناكايى گفتما مپرياليسم پاسخى شايسته<br />
خوهد گرفت. ينر بجا فع جو ين موضع گير<br />
تيغ نتقا بر گر چپ خا كشو مى گذ.<br />
بحث جد ينكه بد همين مقاله كذيى يشا<br />
لاقل چاچو هما «مكرسى» پرمپرياليستى <br />
ئه هد يقه فعالا چپ خا كشو خل ) <br />
كشو گويا يگر هيچكس به ين بيما مبتلا نيست!) مى<br />
گير كه مشغو «فشاگر محض» ند ينكه فشاگر<br />
محض باعث «منز سا» لت همو كر بر<br />
عما خشونت برند حكومت مى شو! ين حالى<br />
ست كه پيا نتيجه سياسى بحث تماما ين ست كه<br />
بپذيريم كه مپرياليست ها بى خطر بيايند يكتاتو <br />
منقر شو، همچنا كه ليبى ساقط شد. ين ظاهر<br />
هم كه همگا نيست. صحنه هايى خشونت ميز صلا<br />
همين خر ليبى يد ند لابد سو تفاهم ست!<br />
پايكوبى مدسه فمينيستى بر مپرياليست ها به كنا،<br />
لى خرسانى ستانش فرمو مى كنند كه گر همين<br />
فشاگر ها خا كشو نبو، يشا بجز محافل<br />
پستوها بسته به نزيكا لتى فمينيسم سلامى<br />
مچاله شد مجلس سلامى، كس يگر نمى شناخت.<br />
قعا قد قو چنين ستدلا هايى چنا كوتا ست كه<br />
نسا فقط مى توند نتيجه بگير كه بيخو نيست مدسه<br />
فمينيستى يك حكومت ستيز تحمل مى كند.<br />
يپلماسى جنبش نا: بر مينه چنين بحثى ست<br />
كه لز يك يپلماسى مستقل جنبش نا جانب<br />
لاهيجى خرسانى مطر مى شو. قتى خونند قانع شد<br />
كه مپرياليسم خيلى هم خطرنا نيست قر نيست<br />
كسى خونين مالين شو قت مى سد كه ئيس <br />
سا مدسه فمينيستى ها عملى پيش پا بگذند<br />
بر جنبش ها جتماعى يگر هم نسخه بپيچند.<br />
ننقطه عزيمت نظريه پر نئوليبر ما ين ست كه<br />
چو مپرياليسم سرمد، حالا جنبش ها جتماعى<br />
بايد هر كد يپلماسى خوشا بيا كنند. ين جا<br />
بر هر كنشگرجد، مستقل عرصه فعاليت بسرعت<br />
ين پرسش مطر مى شو كه صولا يپلماسى بر يك<br />
جنبش جتماعى يعنى چه؟ كسانى كه تا چند پيش<br />
هر نو حر سياست طعن لعن مى كرند<br />
چگونه ست كه يكبا با با بيا قد بمعنا<br />
كلاسيك جامعه سرمايه حر مى نند؟ قعا<br />
چر جنبش ها جتماعى به يپلماسى نيا ند معنا<br />
ين يپلماسى چيست؟ منظو خرسانى لاهيجى نمى<br />
توند برقر بط حسنه مثلا با فعالا جنبش <br />
مصر تونس مركش .... غير باشد. ين هيچ نيا<br />
به گفتما ترشى مپرياليستى ند. پس يا منظوين<br />
جايز همبستگى ستانه بط برقر يپلماسى<br />
قلم طلايى جو نقر بد بستا ها ين چنينى<br />
(كه معلو نيست كد جنبش جتماعى حل مى<br />
كند) با نهاها كنشگر جومع غربى ست؟ ما ينكه تا<br />
بحا هم يج بو كم نيستند كسانى كه ين عرصه با<br />
يكديگر به قابت ها جانانه بحسا جنبش ها جتماعى<br />
نشسته ند. با تكا به بحث بى پايه خرسانى لاهيجى <br />
مو مپرياليسم بنابرين تنها مى تو به ين نتيجه سيد<br />
كه يپلماسى مو نظر هيچ چيز غير مر مستقيم<br />
باگا مپرياليسم
با نهاها ست نشاند مپرياليستى نيست. خرسانى <br />
همفكرنش يك لحظه تايخى مباحث كلا جامعه<br />
شد متفق لقو هكا ئه ند كه گويا قر<br />
ست قابل تعميم به همه جنبش ها جتماعى باشد. همه<br />
صاحب «يپلماسى خرمندنه» شوند، چشم شا به <br />
«فرصت ها با شد» ناشى چر سبزها مپرياليستى<br />
با كنند، ين .... طنز مضحكى ست كه كنشگر مدسه<br />
فمينيستى قتى هم كه خوستند جنبش نا فرتر فته<br />
مقيا كلا ظها نظر كر هكا تعيين كنند،<br />
سر ست به باگا خونين مپرياليست ها مشر شدند.<br />
سخن خر<br />
مجموعه بحث ها همين چند ما گذشته جانب ين<br />
جريا شناخته شد جنبش نا، چرخش شنى <br />
نشا مى هد. ين جريا پيش تر نيز نه مو مسائل<br />
عمومى جامعه نه مو مسائل مشخص جنبش نا،<br />
نظر مباحث يكالى مطر نمى كر. ما طر بحث<br />
ها فو تماما جز تثبيت يك فمينيسم نئوليبر ضد<br />
مكرتيك ير شكل مى هد. توضيح چنين موضع<br />
گستاخانه بايد فضا حاصل تحولا جا <br />
خاميانه شما فريقا همچنين خرين تقلاها<br />
صلا طلبا قالب جنبش سبز يافت.<br />
مو عترضا جها عر ساسا نفجا پايين بر<br />
فع شر يكتاتوها ست يابى به شريطى نسانى تر<br />
ين جومع بو. لت ها بزگ غربى كه يگرگويا<br />
مپرياليست نيستند، يا ساليا سا ين كشوها مدفع<br />
يكتاتوها بو ند يا كنو فضا بر خالت مستقيم<br />
تضمين منافع خو مناسب يد ند. مدسه فمنيستى<br />
بر خلاصى شر يكتاتو، نمونه ها مصر تونس<br />
سرمشق نمى كند بلكه بر ليبى كشوگشايى<br />
مپرياليست ها سر ست مى شكند. ينا تصو مى كنند<br />
مى تونند بساگى پاييز خونين عر با شاموتى با <br />
با نگ «سبز» جنبش شا بجا بهامكرسى جا بزنند.<br />
چشم ختن به قد ها خاجى بر خلاصى شر<br />
حكومت سلامى ميا پويسيو ين لت مر تا <br />
نيست. ما حتى نها كه طو جنگ مريكا عر <br />
فشا بر ير جنگى چنين قو حتما فغانستا،<br />
گذشتن بر جمهو سلامى ستفا مى كرند چنين<br />
گستاخانه سخن نمى گفتند. جنبش صلاحا فعالا <br />
عرصه ها مختلف گاعليرغم چر سبزهايى<br />
كه گا به نيرها خاجى مى ند هنوبه يند خو <br />
چاچو حكومت موجو ميد شتند. ما مر بعد <br />
سركو فركش كر عترضا عمومى پس نتخابا <br />
سا صلا 1388، طلبا سبز يگر نقطه تكايى ندند.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
31<br />
مر بها عربى عر جنبش ها عترضى خاميانه<br />
بسيا كنش گر ين حركت نيز به سوسه باسا<br />
طلبا سبز صلا جنبش باسا ست. جنبش ندخته <br />
ين با ساسا خا كشو شكل مى گير. جمعى<br />
كنشگر شناخته شد ين حركت كه بقو شجاعى<br />
مجبو به "مهاجر" شد ند همين گذشته<br />
بر، گذ تاثير بر هايى تلا متعد مو <br />
سر ساما پويسيو خا كشو مسيرهد<br />
جنبش سبز شكل ند. صلا طلباِ ير حكومتى<br />
نگا خو مجد باسا بر تلا «مهاجر»، مر <br />
بر هم قطا گذشته ند. خرسانى، لاهيجى<br />
شجاعى ين تلا كاملا منسجم عمل مى كنند.<br />
نقا هستند؛ خو پيرمو نير مترصد جمع نها<br />
ضعف موضع سياسى خو با برجسته كر ضعف چپ<br />
موضع سكولاها مى پوشانند؛ تايخ طو بانويسى<br />
مى كنند كه تنها كسانى كه خو نها مى خوهند، عناصر<br />
شكل هند هستند؛ بعد سى سا قتى جنبش<br />
سبزشا مق فتا مپرياليست ها حو حو<br />
جبا كشف مى كنند كه حجا ند، جلو منتظر ير<br />
محصو مبا ضد مپرياليستى بو؛ بالاخر ينكه چر<br />
سبز به پير سلطنت هم فرمو نمى كنند! <br />
همين ها خير هيلا كلينتو گفت كه جنبش سبز<br />
نئوليبر فمينيست ها يد بايد بو. ما كمك نخوسته <br />
«فرصت با ين پايتخت بر شا مدسه يرنى<br />
شد»، ين با چه شى سر هم خوهند كر.<br />
جنبش هايى ها يا قربانى سركو<br />
قرعه ست. فرهنگى شد سياسى جهل خفقا، <br />
به محا كشاند ين جنبش گويا ين بابنا فمينيسم<br />
نئوليبر فتا ست. ست كلا شا كوتا!<br />
پاقى:<br />
1/ بسيا فعالا جنبش سبز صلا طلب، خر خو<br />
مهاجر 88 سا نتخابا پسا سركو بعد ير <br />
مى نامند نه تبعيد. گر بحث بر سر يك نتخا سا<br />
لغت باشد لبته بايد گفت صلا مملكت خويش، خسر<br />
نند. ما قتى ين تبيين مبنا قضا چند چو تبعيد<br />
طو سركو سى چند ساله ير خصوصا<br />
هه شصت مى شو يگر بحث بساگى يك نتخا لغت<br />
نيست. سو ين ست كه يا ينا خو مهاجر مى نند<br />
بر ينكه ظرفيت سركو جمهو سلامى كمرنگ<br />
نشا هند؟ يا مى خوهند بر سركوبگر بو ين لت<br />
مانى كه بسيا شا ستگا شريك بوند<br />
سرپو بگذند؟ يا شايد نقد پو ند كه لا نباشد
32<br />
مثل بسيا تبعيديا ندگى صفر مطلق غا<br />
كنند؟ هر چه هست لغت مهاجر تبعيد ين <br />
جا با كه بسختى بشو سياسى با چنا يگر<br />
به كتب لغت ... چنانكه خانم شجاعى مى كند ير با<br />
تحميل شد بر ين لغا گريخت.<br />
2/ معضل حجا طو هه نو ميلا، معا<br />
مجهولى بر مقابله با سير فزيند پناهند به كشوها<br />
پايى بو. فشا بر محجبين مسلمانا جمله قدماتى<br />
بو كه بنا بوين ند فزيند متوقف كند. ما پس <br />
ستيز مسلما گستر سپتامبربتبع ياهم قايع<br />
بعا پايى كشوها برقع حجا مساله غر، <br />
جديد به خو گرفت. ممنوعيت حجا فرنسه مباحث<br />
غربى سيستم مكرسى محديت مو يا<br />
يك حكومت لائيك مثل فرنسه من . هر چند بحث<br />
لت خالت نا پوشش مو نيز ينجا <br />
بو ما مساله بد مربو به شريطى بو كه پس 11 <br />
سپتامبر غربى بوحشت ندخته بو. موضع <br />
غربى ينجا فرنسه بدليل نقشى كه يجا جنگ<br />
ها بى پايا با تريسم بر خو تعريف كر بوند<br />
مطلقا موضعى برحق نبو. حجا ميا همه مسلمانا<br />
جبا نيست هر مسلما محجبى هم تريست نيست.<br />
بسيا شهرند غربى مقابل ين موضع لت<br />
هايشا يستاند، حا يا موضع نسبيت گريى فرهنگى<br />
هايشا لت موضع ضد مكرتيك به يا سرعتر <br />
كه بر پيشانى هر مسلمانى فى لحا يك تابلو تريست<br />
نمى شو. بحث مطلقا به ين خرسانى بوند. يخته<br />
نما پوشش محد فقط حجا مساله يشا<br />
فرهنگى مو برسى قرمى هد به همين ليل نمى<br />
توند بفهمد كه پسِ پشت ممنوعيت حجا فرنسه<br />
مپرياليستى سياست هما پايى، كشوها يگر <br />
خوبيد بو كه بعدها نوشين خرسانى قر بو بلندگو<br />
تبليغاتى شو!<br />
مد جومع ست. بحث متفا ما برقع مو <br />
بمنظو تسهيل مر مر جتماعى، شهرند حق<br />
ند چهر يكديگر باشناسند. گركسى همسايگى<br />
شما با برقع فت مد مى كند كجا مى تونيد بدنيد<br />
كه هر با هما شخص مى بينيد چگونه مى تونيد<br />
مثلا محل سكونت تا حسا منيت كنيد؟ مساله به<br />
همين ساگى ست<br />
3/ همين خر منصو شجاعى مصاحبه كر ند<br />
با حسن يوسفى شكو (ين گفتگو سايت «كانو<br />
نا يرنى» موجو ست) يكى يگر چهر ها شناخته<br />
شد صلا طلبا كه لاقل موضع شخصى خو بسيا<br />
مذهبى تر نوشين خرسانى ست. يشا لاقل مر به<br />
ين نتيجه سيد ند كه حجا نبايد جبا باشد ما<br />
خرسانى فمينيست كه باعتبا ها كمپين ئتلا باسم<br />
جنبش نا، سر ميا سرها ، ترجيح مى هد<br />
جبا بو حجا به مپرياليسم صل باشد تا موضوعى<br />
بر لغو شد.<br />
4/ صدقه سر لز تطهير مپرياليسم، نوشين خرسانى<br />
به ستفا مقوله «طبقه» هم نا مبا<br />
نقلابى ما شا يك جا كيسه طبقه متوسط مى<br />
چپ ها ساما سياسى فعالا بخشى ينكه يز.<br />
حتى مثلا مجاهدين برخاسته طبقه متوسط شهر بوند<br />
هيچ حقانيتى به موضع خرسانى نمى هد. ستايزبحث<br />
«طبقه» پنها شد پشت نا حمتكش قتى قرست<br />
بر گفتما بى خطر مپرياليسم همو شو يگر<br />
حتى ين سو كه مگر نوشين خو هل كد طبقه<br />
ست، غيرضر مى كند.<br />
5/ خانم خرسانى مثالى نا برقع پو جنو ير<br />
مى ند مدعى ست كه برقع پوشيد ين نا برخلا<br />
نظر برخى يرنيا خا كشو كه مدعى ند برقع مانع<br />
حضو جتماعى ست، نه فقط مانع حضو جتماعى<br />
نا برقع پو جنو كشو نشد بلكه ين هى ست<br />
كه حضو جتماعى نها تسهيل مى كند! معلو مى<br />
شو كه شتن مونوپو كا فرهنگى ستقرنهاها<br />
مدنى بنا جنبش نا فا نا حمتكشا<br />
) مقاله همدستى نا طبقه متوسط....) قر نيست حتى<br />
تاثير جزيى ندگى ين نا شته باشد. يا تلا<br />
بر خلاصى يك جبر فرهنگى بنا برقع منطقه<br />
كه گرما طاقت فرسايش بانز ست، نيا هم<br />
به مبا ضدمپرياليستى ند تلاشى بر مبا عليه<br />
يك «نما پيچيد فرهنگى» نيست؟ به لغت «تلا» <br />
«مبا» توجه كنيد. كا فرهنگى جامعه مثل ير<br />
ير پوشى برقع بعلا ينها هر به حتيا<br />
جبا نيست بطى به برند هم ند. پس قعا<br />
چر ين ستگا مجا فمينيستى حتى بر ين مساله<br />
سا هم نمى توند تاثير بگذ؟ نصا بد ست كه <br />
خرسانى يگر ست ندكا مدسه فمينيستى نتظا<br />
كه مشغو ست مدعى يشا گر ما باشيم. شته يا<br />
طر مبانى برخو به مسائل تاكتيكى ست بايد قاعدتا<br />
به نمونه ها كنكر هم بتوند پاسخ بدهد گرنه نشا<br />
نويسى صفحه سيا كر جز ينكه تناقضا موضعش <br />
ند. كند خاصيت يگر <br />
باگا مپرياليسم
33<br />
سكسوليته، خوبيگانگى <br />
سرمايه<br />
شيلا مكگرگو<br />
برگر: با <br />
يرستا: شا مين<br />
ياشت مترجم<br />
يك قبل كه بهز به حا كما بر ين مقاله بريم<br />
فرستا خوست ببينم بر ترجمه مناسب ست يا نه. با هما<br />
بو. كر نتخا نا مسدله با خو خا سو<br />
به گمانم پاسخم هرگز نخوند.<br />
به يا پيكا هايى نا<br />
چند شما پيشين نشريه "سوسياليسم بين لمللى" يكر ماكسيسم پيرمو كسب<br />
بحثى با " نا با مقاله 1 جين پريتچا ست. شد به بحث گذشته سكس كا <br />
كا جنسى" 2 پاسخ نقانه به گريل نتىيتتاكر مىهد. 3 جس به ين نقد<br />
مقاله به نا "تبعيض جنسى كسب كا سكس" 4 پاسخ مىهد كه يل يتتاكر <br />
5<br />
نيز به ترتيب به پاسخ مىهند.<br />
مقاله پريتچا موقعيت متضا كا جنسى مقابل هم قر مىهد، "لغاگر"<br />
ست 6 مشاغل" "يگر شغلى چو كه تن فرشى پند همچنين ين "جرئى". <br />
نظا فرشى تن كه لغا همه متفقلقوند يتتاكر يل ، مىكند. پريتچا، <br />
سرمايه شدنى نيست. همه بر ين باند كه بايد كا كاگر سكس مشتريا <br />
جرئى شو. همه كسب كا جنسى نتيجه ستم بر ، خوبيگانگى جامعه <br />
سرمايه مىنند.<br />
ختلا بر سر ماهيت سكسوليته نسا هويت ست. يل 7 يتتاكر بر ين باند كه<br />
بحث پريتچا "متكى بر نگاهى يدليستى عما جنسى چو بخشى جدناپذير <br />
خو نى ماهو ماست" . 8 پريتچا عا كه " سكس بخشى طبيعت نسانى<br />
ماست، تجربه كه بر هويت فر محويت ضا مىكند." حالىكه 9 يل<br />
يتتاكر معتقدند "هسته هويت فر هرنچه باشد مىتوند سكسوليته بر بگير ما<br />
10<br />
بهيقين برگيرند تما عما جنسى كه فر شركت ، نيست ".<br />
چنانچه يل يتتاكر ست بگويند كه سكسوليته بخش ساسى طبيعت نسانى نيست<br />
نهتنها پريتچا بلكه من 1989، كريس هامن 1994 جويت 2010 همه<br />
شتبا بويم، نويسندگا برجسته چو نگلس، ببل كولنتا نامى نمىبر. لبته<br />
منظو ين نيست كه "سنت قطعاً ست مىگويد " بلكه خشم نهفته پاسخ <br />
به يل يتتاكر پاسخ غضبلو متقابل نا نشا كه بحثى بنيا مطر<br />
11<br />
ست.<br />
بنابرين نيا ست تا شنى سكسوليته نسا بطه با خوبيگانگى <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
34<br />
ستم بر نا ئه هيم. 12 همچنين بايد نشا كه چگونه<br />
شريط قتصا نئوليبرليستى كه سا 1990 جها<br />
غالب شد، بط جنسى نسا شكل كه پيديش كسب<br />
تحليل مفاهيمى ژ ين جمله ست. نيز سكس كا<br />
بسط پاسخها ماكسيستى به هنجاسا صنعت سكس<br />
تحليل بر چشمند ين همچنين من معتقد . خو <br />
بو. خوهد تاثيرگذ سوسياليستى جامعه ما تى<br />
سكسوليته نسا پيش تايخ<br />
سوسياليستها نقلابى هه ين 08 ستدلا<br />
فمينيست ها يكا كه مر به حشى ، خشن<br />
مىپندشت تجا سلا مر بر سركو نا مى-<br />
متفا بسيا مر به چالش كشيدند. 13 بحث ها نست،<br />
هاست. ما همچنا پى هى ئه تحليلى<br />
ما كه يشه هستيم نسا سكسوليته <br />
توسعه جومع نسانى نتيجه طبيعت نسانى شته<br />
باشد. 14 من حقيقت فتا جنسى مسلم گرفتم ير تكامل<br />
خو نسانى بد ميسر نمىشد. فريند تكاملى كه نسا<br />
مد برخاست سكسوليته نسا نيز شكل .<br />
يكر ماكس نگلس جامعه نسانى مبتنى بر<br />
تحليل ساما توليد باتوليد(توليد مثل) حيا نسا بو.<br />
خو حيا مه كمك به مر نا كه بز<br />
تضمين مىكرند، فتا نسا شكل كه فتا جنسى<br />
نيز جمله ست. نگلس بعدها علا كر كا عامل صلى<br />
گذ ميمو به نسا ست. نساها <strong>15</strong> طى ميليو ها سا<br />
مقا "بزسا فرهنگى" مقا موجوتى جتماعى<br />
كه با يكديگر همكا تباند حيا خو تضمين<br />
<strong>16</strong><br />
كرند.<br />
هامن خاطر نشا مىكند كه لگوها فتاها جنسى <br />
ميا شامپانزهاِ پيگمى (نزيكترين عمو ها ما) <br />
بيش 4 ميليو سا تغيير كر. شامپانز هاِ پيگمى ما<br />
با حركت بد خو نشا مىهند كه چطو مى خوهند<br />
جفتگير كنند. ها قاند غاگر بطه جنسى <br />
سكس باشند.17 هامن مه ستدلا مىكند كه ساما<br />
لگو تغيير "شايد بو ما گونه نيا بزگتر، جتماعى<br />
سكسوليته ما ها، تشويق بطه ئمى ميا نر ما<br />
كه طو ما شفته نسبت به جفتگير <br />
شامپانزها متعا شاهديم توضيح هد". 18 كا، فرهنگ<br />
بزسا گذ ميمو به نسا پيش ند، عين<br />
حا تغيير سكسوليته بط جنسى ين مسير <br />
ضر ساخت.<br />
تايخ پيش ها كه نسا مىكند ستدلا نگلس<br />
جومعى بد طبقه، سركو لتى نابربر بين مر<br />
مىيستند. 19 تقسيم جنسى كا ميا نا مر جو<br />
شت ما ستم بر نا سو مر جائى ندشت. ين<br />
نظر مجموعه نساشناسا فمينيست ماكسيست<br />
تاييد كرند. ها (نساشناسا) ينبا كه نساها<br />
مر كه شكاچى-جمعند كوچك ستهها <br />
همكا با هم، حيا گر تضمين مىكرند، هم <br />
هستند. 20 چنين سته هايى تا سط قر بيستم مشاهد<br />
شدند خصائلى چو همكا، نبو سلسله مرتب بط <br />
بربر بين مر به نمايش مىگذشتند. بربر جنسى<br />
ين حقيقت يشه شت كه هم جمع ) غالبا بدست<br />
نا) هم شكا ) غالبا به ست مر) كنا هم به<br />
تد حيا سته مىنجاميد. 21 برخى قبايل شكاچى-جمع-<br />
چرخشى (سيا) جنسيتى نقشها شمالى مريكا ند<br />
نقشها مىتونست كو كه پذيرفته بوند <br />
22<br />
جنسيتى غير جنس بيولوژيكى خو بپذير.<br />
ين فتا جنسى با تشريك مساعى محيطى بربر<br />
تكامل يافت كه به حتما يا ماهيتى توفقى برخو<br />
بو ست. حالىكه نسا ها محد به جفتگير فصو<br />
خاصى نبوند، سكسوليته نسا با جنبه ها لذميز<br />
تكامل يافت كه با نيا مستقيم سته بر توليد مثل تباطى<br />
ندشت. جومع نسانى ليه تحت نقيا نظم ساعتى نبوند.<br />
لحظهها فرغت، نا مر مىتونستند بطى ها<br />
قيد بين عضا خو سته پيش بَرند. گر 23 كا عامل<br />
تطو ما به عنو گونه متفا بو، ظرفيت لذ جنسى<br />
ما نيز به همر تكامل يافت.<br />
ين بيا، گونه كه يل يتاكر عا مىكنند "<br />
يدگا يد سكسوليته جدناشدنى نى <br />
ما" نيست. 24 بلكه يكر ماترياليستى ست كه حقيقت<br />
تكامل غا مىكند شد ما بستر توليد باتوليدِ<br />
حيا نسا تعامل با طبيعت مىنشاند. ما با حو<br />
بينايى، شنويى، بويايى، لامسه چشائى متولد مى شويم ما<br />
چگونگى بهكاگير ين حو بستگى به جامعه كه<br />
بزگ مىشويم. ما مىتونيم صحبت كنيم ما ين كه<br />
كد با مىمويم به بانى بستگى كه جامعه<br />
ما بد سخن گفته مىشو. سكسوليته نسانى نيز چنين<br />
ست.<br />
ستم بر جومع طبقاتى<br />
سكوساليته، خوبيگانگى سرمايه <br />
پيش نسا جنس كه مشخصه بربرخوهانه بط<br />
تايخ بو با شد جومع كشا به پايا خو سيد. نگلس<br />
جامعه طلو تنيد كه ستم بر مىكند ستدلا<br />
طبقاتى ظهو خانو ست. نا 25 نقيا مرند،<br />
مانند بسيا نا مر كه تحت نقيا طبقه حاكم-<br />
ند. ين تحو تايخى به قوعد مبتنى بر بربر يگانگى<br />
پايا بط فر ما بنابر نياها جومع طبقاتى كه<br />
كر. باتعريف پى هم مدند <br />
هانا مر بر تنو بط فر پيشاسرمايه
جايگا همجنس گريا كه چگونه بط مىهد نشا <br />
مهمى شته ست. 26 كولنتا نديشهها جالبى<br />
با نو مختلف عشق جومع فئولى ما 27 . شته-<br />
تما جومع طبقاتى به هم پيوند مىند: خانو، ستم<br />
بر مقيد ساختن سكسوليته نا به نيا توليدمثلى<br />
(باتوليد) جامعه.<br />
طلو جامعه سرمايه مجموعه بيشتر تغيير<br />
به نبا جنسى نسا بط شگرفى متناقض ما گرچه<br />
. مرحل ليه ، سرمايه خانو فئولى<br />
هزها سپس كر، نابو توليد حد يك به عنو <br />
بعدها ميليو ها تَن به معا كاخانهها جديد ند<br />
شدند. چنين تاثير بر جامعه كهن سبب شد تا ماكس<br />
نگلس نابو خانو طبقه كاگر جديد پيش-<br />
بينى كنند. شتبا نا هما غا ثابت شد، ير طبقه<br />
بوژ جديد بر باسا خانو مبا كر. خانو<br />
طبقه كاگر نوپا بر تضمين باتوليد طبقه كاگر حياتى<br />
بو، چركه خانو مكانى بو كه نسل تى كاگر <br />
شوند توليد به فريند كه ما تا مىشدند <br />
گريزگاهى چو شد حيا خانو ين نمو مىيافتند. <br />
تا صنعتى شد با ستقبا طبقه كاگر موجه شد. ما 28<br />
پامترها تحميل بر مقر لوهايى با خانو ين<br />
بطه جنسى باسا شد:<br />
1834، با غيرقانونى علاكر سا فقر قانو صلاحيه<br />
كوشيد تا لگوها بوند، نكر كه نانى بر عانه<br />
پيشين سكس پيش برچيند. قانو يگر سا<br />
1880 سن بطه جنسى بر ختر، مقر هرگى،<br />
سپىگر هجنسگريى مطر كر بخشى حركت<br />
به سمت بو كه تا تنها بستر يگانه مكا مشر<br />
29<br />
بر بط جنسى حدقل بر نا بنيا گز.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
35<br />
خانو طبقه كاگر با نا <br />
به نقيا مر ، ستم بر <br />
تد بخشيد. نقشها جنسيتى مجز<br />
به همر با توليدمثل كه بر نا <br />
فتا بو، تقديس شد كه به تبعيض<br />
هم خانه هم خا خانه نجاميد:<br />
ستمز قانونى، حقو چهاچو <br />
نابربر تبعيض جنسيتى. همچنين <br />
نا نتظا مى فت تا نياها جنسى<br />
مر بر ساند.<br />
عليرغم ين، بنيا خانو، بىچو <br />
چر يك حد توليد تحت ستيلا<br />
فئوليسم به حد مصرفى <br />
سرمايه تغيير يافته بو كه ين<br />
- به مر شركت بنيا ند<br />
چه كه نگلس "عشق جنسى فر" مىناميد، تغيير .<br />
مىنويسد: " جامعه سرمايه مد بط <br />
عرفى مشتر مر نا بر سا جابه طرفه <br />
30<br />
نه شكل ند"<br />
توليد نبو كالاها خانگى با تبليغا گستر خيلى نا <br />
به مصركنندگا كالاها خانگى مبد كر. همچنين<br />
بز خو ظاهر ند شدند تا سكس تشويق نا<br />
حفظ علاقه شوهر به خو ببينند: "نا خو-گاهى فزنى<br />
نسبت به ند ظاهر خو پيد كرند. يبائى شهو <br />
كه عظيمى 31 تحولا شبكه پولى مد. مصر نقيا<br />
بربر نا نمايا شد نيز نبايد نظر شت. به يكبا<br />
ينكه چه چيز خريد شو تصميمى پرهميت قلمد شد<br />
نا تشويق شدند تا جذ سكسى به نظر يند. ين <br />
سنايو، نقش نا نيز ند نا مصر كنند جامعه<br />
نوشته شد.<br />
جامعه سرمايه نيز يگر مد بلند ندها ما<br />
بوند كه مه حيا خانو طبقه كاگر به عنو حد<br />
متشكل پد، ما فرند تحليل بر. ين تحولا<br />
تناقضا نبو حو موقعيت نا جامعه من كه<br />
تاثير بسيا بر سكسوليته نا مر نها.<br />
مهمترين تحو بو كه نا طبقه كاگر كه هرگز <br />
فريند توليد غايب نبوند، به طو نظامند به كا مز<br />
خا خانه كشاند شدند. چنانكه خاطر نشا مىكند: "<br />
مر، غالب نا بريتانيا(17 صد) خا خانه كا مى<br />
32<br />
كنند...نا تقريبا صد 50 نير كا بريتانيا هستند.<br />
ما فزيش موجبا مر نا قتصا ستقلا ين "<br />
طلا، كاهش فزيش خانو ها تك سرپرست <br />
فرهم كر.<br />
تحو يگر پيديش بطه جنسى يمن سقط جنين
36<br />
تضعيف شد لايه كاگر طبقه تحا قتى<br />
فمينيست ها ين بحث به ندختند كه يشه<br />
ها ستم بر نا بيولوژ مر نهفته ست <br />
تجا، سلا نقيا نا ست.<br />
قانونى بو. ين تحو به نا جا تا با برنامهيز<br />
مانى تعد فرند خو كنتر كنند كه بعدها به تشكيل<br />
خانوها كوچكتر ندگى نجاميد. پيشگير با<br />
بطه مكا توليد مثل جد سقط جنين، سكس <br />
جنسى بر سا لذ بد تر حاملگى فرهم كر.<br />
تحوِ يگر شد مو عمومى بو كه بخشا ظيفه مو<br />
سپر. به لت گرفت خانو جونا كر جتماعى <br />
ضمناً با، تقريباً ظيفه توليد تما كالاها مصرفى خانو<br />
بو. گرفته بر عهد <br />
فر فر جنبش هايى نا<br />
ساها پس جنگ جهانى شاهد گسيل بخشِ<br />
عظيمى نا به كا مز خا خانه مو عمومى<br />
نا جو كنا مر نشگا بو. خلاقيا محافظه-<br />
كاِ حاكم بر هه 50 به شد مقابل يا نا طبقه<br />
كاگر نشجويا يستاگى ، كر. ين 33 تصاما <br />
نهايت به ظهو جنبش هايى نا هه 60 كنا ساير<br />
34<br />
جنبشها بخش پا .<br />
خوستها ساسى جنبش هايى نا، ستمز مسا،<br />
شيرخوگاها تما قت پايا به تبعيض جنسى<br />
حق جلوگير با سقط جنين بو. فز 35 بر<br />
ين، جنبش هايى نا كليشهها جنسيتى حو ظرفيت<br />
عقلانى، كا سكسوليته نا به چالش كشيد. مينهها<br />
چنين چالشى به شيوها بسيا فرهم مد بو: جنس<br />
جنسيت حو ها عمومى، بسيا به بحث گذشته<br />
شد؛ نا جو حق پوشيد منها كوتا كوتاكر<br />
موها خو بدست ند. مر نيز ين حق يافتند كه<br />
صو تمايل موها خو بلند كنند هر جنس،<br />
پوشيد جين بى نگ مد كرند. نها همچنا كه خوها<br />
كنتر خو بر ظاهر بد خو بوند، عين حا خوها<br />
كنتر سكسوليته ظرفيت توليدمثلى شا نيز بوند.<br />
نا جو نهتنها مشاغلى مختص مر طلب مىكرند<br />
بلكه خوها بطه جنسى خا ير بوند،<br />
بد كه سپى خوند شوند. 36 فضايى به جو مد<br />
كه سكسوليته نا به طو جد ميا نا مر<br />
به بحث گذشته مىشد جمله گاسم نا. نا جو<br />
خوستا حق لذ جنسى شدند كه ثا مستر جانسو <br />
برگرفتند تا ثبا شيرهايت نظر حتى حمايت مىكر <br />
كنند: "كثريت نا نه خو كه با تحريك كليتويسى به<br />
گاسم مىسند" 37 تقليل كليشهها جنسيتى، يچههايى<br />
پيش نا مر گشو تا پتانسيل همسا با فريت<br />
خو، فا جنسيت بيولوژيك شا كنند. چركه ستم<br />
نا گر جدً جلو پيشرفت نا مىگرفت مر نيز<br />
مها مىكر.<br />
هما ما، بريتانيا طبقه كاگر بىپر، نبر حياتى<br />
با كافرمايا لت قت خو كر. همبستگى<br />
طبقه كاگر خو صف ها عتصابا، جتماعا،<br />
طبقه همبستگى كشيد. چنا به سرسر عتصابا<br />
كاگر، سوسياليستها فمينيست ها قا ساخت تا لايه-<br />
ها گستر جنبش سنديكاليستى كه ستيلا <br />
مر بو قانع كند كه نا حق كنتر سكسوليته خو<br />
38<br />
طريق پيشگير با سقط جنين ند.<br />
حالىكه بسيا ين تحولاِ نقشها نا پايا<br />
ماند، ما يدها بسيا يگر با هايى نا، بهنا<br />
پرهيز خوشبينى جنبش ها 8691 كنا گذشته شد.<br />
كنش عليه هايى نا چندين سو سر بر؛ كنشى<br />
كه سنگ بنا تحولاِ يگر جامعه نها. مبا <br />
طبقه كاگر عليه كنتر ستمزها قونين ضدتحايه<br />
محافظهكا تا به لت 1970 تحليل فت ها سا خر <br />
ماگا تاچر نجاميد.<br />
قتى تحا طبقه كاگر تضعيف شد لايه فمينيستها<br />
بر نا ستم كه يشهها ندختند به بحث ين<br />
بيولوژ مر نهفته ست تجا، سلا نقيا نا ست.<br />
صدها غالب يگر نيز همين ستا به گو مىسيد<br />
كه مدعى بو خوستها جنبش نا مرنگى با بحر<br />
موجه مىكند. همچنين مفهو فتا نسانى با جا به ژها<br />
ماند" خوهند پسر "پسر شد كه يد حيا گربا هن، <br />
كه حاكى كليشهها جنسى ست تغذيه مىكر.<br />
خر هه 08 پس گسست شته كه فمينيسم<br />
به يد سوسياليسم نا متصل مىكر، تبعيض<br />
جنسى سو مر، حياتى با يافت. كنش شديد<br />
عليه " ماگر سياسى" كه سياستمد جنا ست<br />
"نا نتونست مىكرند، نبا ستگر ها سانه <br />
تفاها يد تبعيض جنسى ما به خانه باگرند." <br />
ساسى جنسى پوستينى تا عرضه شد.<br />
نئوليبرليسم سكسوليته<br />
(نرما) تصويرِ به هنجا ئه پيشينه همچنا ين<br />
تجا سكس خير ناتو ست، تجاتى كه نا<br />
بسيا سهيمند ميليوها پذيرفتهند. <br />
ستدلا مىكند كه بخشى توصيف ين پديد ين <br />
سكوساليته، خوبيگانگى سرمايه
37<br />
نهفته ست كه چگونه "فرهنگ هر" به عنو كالايى مجا<br />
فرخته شد: "ين باتا با تايخ نبرها نا ست <br />
خو كشيد ست كه ين حق شته باشند تا<br />
بيش تا چيز كنند، فا خو ميا جنسى نياها <br />
39<br />
يك شىء صِ ر بر بهرمند يگر باشند."<br />
شيو كه سكس به كالا مبد كر كانو فريند به<br />
هنجا نمائى (نرما سا) قر . جنبه طبيعت<br />
ما_سكسوليته ما_ ما بيگانه شد، غيرنسانى شد، با<br />
بستهبند به خو ما فرخته شد. ين 40 سكسوليته<br />
بيگانه شد ستم بر شكل . بدين علت ست كه<br />
صنعت سكس به طو فزيند، تصاير ند خدما<br />
جنسى نا ئه مىكند كه نا خو نيز مشاكت<br />
41<br />
مىكنند.<br />
75 ميليا لا مد سالانه ين صنعت بسيا پرسو <br />
جها بر شد ست كه همچنين 02 ميليا فيلم-<br />
ها بزگسالا 11 ميليا لالى سكس به جيب مى-<br />
نا حق ستفا بيشتر پونوگرفى، حاصل سو ند.<br />
42<br />
تجا تيمها حرفه فوتبا، بسكتبا بيسبا ست.<br />
فر نيا فتا لبا تصاير، ها، با "سو <br />
سكس پو به فرهنگ غالب جامعه" همر ست. <br />
سكس فر كه عا ست يگر بحث بشخو ين<br />
43<br />
ند نا "تنها شغل يگر" ست.<br />
چر چنين شد؟ كليد ين جريا تاثير نئوليبرليسم<br />
بر سكسوليته نهفته ست كه بافت تحولا برسا<br />
خانو طبقه كاگر تضعيف جنبش طبقه كاگر <br />
44<br />
نبو. همبستگى طبقاتى قاعد جايى كه يگر <br />
خانو نعطاپذير بر تد بهستى پريچا <br />
طبقه كاگر، هم به عنو بز توليدمثل هم به عنو<br />
يد نا طبقه كاگر نگشت<br />
مىگذند. توليدمثل خصوصى شد،<br />
به طو مثا خانو، بيش هر<br />
چيز منبع ستم بر نا ست. ما<br />
ين تما ماجر نيست. نئوليبرليسم<br />
خانو طبقه كاگر تحليل<br />
بر، ين توضيح خوبيگانگى<br />
كالايى شدِ به غايت سكسوليته<br />
به ما كمك مىكند.<br />
بط جنسى 40 سا گذشته<br />
تغيير بسيا سر گذنيد<br />
به سكس محد ست.<br />
نيست. ختر پسر تر بالغ<br />
شد بط جنسى تر غا<br />
مىكنند. نا نتخا مىكنند كه<br />
تصميم مىگيرند بچه نيز بسيا شوند بچه يرتر<br />
ندشته باشند. طلا ساتر شد ست. فر بيشتر ندگى<br />
با يك يا چند پاتنر نتخا مىكنند. بطه با همجنس كه<br />
تا چند هه پيش غيرقابل تصو بو، يگر پذيزفتنى ست.<br />
عد گريش جنسى خو ندگى تغيير<br />
مىهند حا كه فر جنسگر هستند.<br />
يكى پيامدها چنين تغييرتى ين ست كه نا مر<br />
مسئله ند. گسترتر نتخا طيف خو بط <br />
يگر بطه مد ست، ها فا مىتونند<br />
پى عشق جنسى يا همنشينى باشند (نچه نگلس "عشق<br />
جنسى فر" مىنامد) حتى گر ثابت شو چنين بطى <br />
تجا مىهد نشا همه ينها . نخوهد مد <br />
جنسى فر بسيا متنوتر گا گذشته ست.<br />
خانو ندگى فشاها بايد پشتِ پر ين ما<br />
طبقه كاگر يد. خوسته مو سكس بر ختر <br />
پسر مطر مى شو. مر ساعا طولانىتر ير فشا<br />
ماِ نظا مديريتى كا مىكنند. نيايى ندگى مى-<br />
كنيم كه" تما نياها نسانى ما به كالا مبد شد" كه به<br />
نظر به ساگى خريد يك مكنالد ست. خر 45 هفتهها ماِ<br />
مصر لكل مخد عد هايى فشا تحملناپذير<br />
46<br />
ندگىِ كا ست.<br />
ما نياها جنسى ما ين چنين ضا نمى شوند. نزيكترين<br />
بط منو به پذير يگر به عنو فر، شريك كسى<br />
نسا سكسوليته . نياهايى خو نيز بر كه ست<br />
به مجموعه نسانى، بطى نسانى، ما صبر كنا<br />
سرندگى نسانى نيا ندگى . كنونى هديت بط<br />
جنسى ضايتبخش شو ست. تعجبى ند كه<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
38<br />
ساما جمعى كاگر سكس غر مانند هر<br />
كجا يگر با مونع ساختا جتماعى برست.<br />
بسيا كاگر سكس منفرند يا محيط ها<br />
كا كوچكى بسر مى برند. بسيا پيمانكانى<br />
مستقل ند يا ها تجا كوچكى ند خو<br />
كاملاٌ گو قابت مستقيم قتصا قر ند.<br />
صنعت سكس ين شكا با يدئوها پونو، سبا با-<br />
ها جنسى، كلوپها قص برهنه تيك، لالى سكس<br />
شكل سنتى سپىگر خيابانى پر كر ست.<br />
جنسى شى عنو به صنعت تقسيم جنسيتى نا ين<br />
مر به عنو خريد محصولا تقويت كر ست.<br />
خو جنسى نياها نكا نا تقسيمبند ين<br />
مىند به مر ين با لقا مىكند كه نا پيكرهايى<br />
بر چشم چرنى خريدند. يكى يبائى ها مكا<br />
جلوگير با ين بو كه با يچههايى نوئى كه به <br />
نا مر گشو، بط جنسى بد نگرنى حاملگى<br />
نمايشها ساير شكا برهنه قص ممكن ساخت.47 <br />
جنسى، جايگزين "جستجو" بر بط جنسى قعى شد<br />
ست. شمايل پايس هيلتو كه خو لز بطه جنسى<br />
ست گو ين مدعا ست. ين با جين بيركين هنگ <br />
سرژگينسبوگ "ستت ....من هم همينطو 1967 "<br />
48<br />
مقايسه كنيد كه به نظر مى سد به گاسم سيد ست.<br />
يكر ماكسيستى به كسب كا سكس<br />
كا به خانو ما يكر ماكسيستها همه بر ين<br />
سكس چه معنايى ند؟ نخست، ما نيامند نيم تا يكى<br />
جنبهها هم بر نا هم مر كه تقا<br />
ظرفيت كامل ما به عنو فر ست -صر نظر جنسيت<br />
ما- با تعريف كنيم. كه نگاهى به بط جنسى<br />
نسانى شته باشيم كه نه غا شد مبتنى بر جذبيت،<br />
ضايت ضا طرفين باشد. چنين بطى چه كوتا يا<br />
بلندمد، بين همجنسا يا گر جنسا، هايى همسن<br />
يا با ختلا سنى يا، ين تصميمى بر خو هاست.<br />
نيايى كه مشو تقا تما جنبهها شخصيت نسانى<br />
ست، بستگى مطلق به يك بطه "عاشقانه" جا خو به<br />
49<br />
بط متنوتر بر مبنا همبستگى مىهد.<br />
چنين نگاهى تنها با تحو كل جامعه مكاپذير خوهد<br />
شد تنها هنگامى تحقق مىيابد كه توليد بر پاسخ<br />
به نياها نسانى ساما هيم نه كسب سو فزتر.<br />
مو به بحث گذشته خو نياها كه بتونيم <br />
به خريد ما كشاند تصميم بگيريم، نقش تبليغا <br />
بين مى. ين مسئله به طو خص به معنا جتماعى-<br />
شد تما شئو خانو ست تا يچه نو متنو<br />
عشق بط حمايتى چه ميا بزگسالا چه بزگسالا<br />
كوكا بگشايد. فز بر ين، نابو صنعت سكس<br />
ضر خوهد بو تا يگر نا جسم خويش بر سكس<br />
نفرشند مر، يگر پى پونوگرفى، قص برهنه <br />
خريد خدما جنسى نباشند.<br />
ما مسئله ساماندهى كاگر سكس مر چه هميتى<br />
كه با هرگونه تقبيح نا نقطه بياغايم ين ما بايد ؟<br />
مرنى كه صنعت سكس گرفتا مدند مبا كنيم. بايد<br />
صريحاً مقابل تمامى شكا جرنگا كاگر سكس<br />
فت شامل كمپين بر كه ين بگيريم قر مشتريا <br />
مد نه مر جها حقو قانونى نا بر پيوستن<br />
50<br />
به جامعه مو نتخا خو نيز مى شو.<br />
ما همچنين بايد صريحا حق كاگر سكس بر تحا<br />
كا بر حقا حقوقى كه به بهبو شريط ندگى<br />
شا مىنجامد، حمايت كنيم. بهيژ، بايد تشخيص كه<br />
چگونه تحولا نقلابى، برخى سيبپذيرترين كاگر <br />
جامعه بر تحو ندگى شا تونا مىسا. نقشى كه<br />
سپيا پايس فا كمو پايس سا 1871 به<br />
51<br />
نجا ساندند، ين ست ست.<br />
ما يا ين بد معناست كه ماكسيستها بايد ساماندهى<br />
كاگر سكس لويت قر هند؟ ينجا بايد كمى<br />
محتا بو. ساند، نيل پيچر بر كرند كه " <br />
7 كشو كه كاگر سكس ساما يافتهند، عضا<br />
به 5000 نفر مىسد. ين 52 قا ندند. يل يتاكر <br />
بخشى ين مشكلا به با ند: .<br />
بديهى ست كه ساما جمعى كاگر سكس غر مانند<br />
هر كجا يگر با مونع ساختا جتماعى برست.<br />
بسيا كاگر سكس منفرند يا محيط ها كا<br />
كوچكى بسر مى برند ...بسيا پيمانكانى مستقلند يا<br />
ها تجا كوچكى ند خو كاملاٌ گو قابت<br />
53<br />
مستقيم قتصا قر ند.<br />
ستدلا مىكنند كه عنو پيش مىند تا نجا ها<br />
مشابهى مىتوند بر "لولهكشها يا نامهنگا مستقل <br />
يا كاگر خانگى نيز جو شته باشد". ما 54 توجه به مثا<br />
خر هميت . بريتانيا ميليوها خدمتكا خانگىِ تا<br />
پايا قر نوهم به كا مشغو بوند. ما عتصا ختر<br />
كبريتسا كنا كاگر باند يگر كاگر شر<br />
لند بو كه نخستين تحايه سرسر صلى يجا كر<br />
ترسيم كر. كاگر مر نا پيشِ چشمند <br />
همو ينبا بحث مىكنيم كه حز نقلابى بايد بر<br />
طبقه كاگر بجنگد تريبو ستمكشيدگا باشد. ما ين،<br />
معنايش غا كر ستم كشيدترينا نيست. يكر ما<br />
به ساماندهى كاگر سكس بايد به نبا چنين مشى<br />
سكوساليته، خوبيگانگى سرمايه
39<br />
كه فر معناست بد ين تحليلى شتابز، باشد. <br />
نقلابى قتى يكديگر بيابند ساما مىيابند. ما شاخهها<br />
ستاها حزبى بايد بر تجمعا بزگ كاگر، نشجويى<br />
بايد ما متمركز شوند. گيرند پيكا سايرينى كه <br />
فر خلا گريانه بپرهيزيم: نفى كاگر سكس<br />
به عنو شمنا صد قر نا تمركز<br />
55<br />
بر نبر.<br />
ست كه " شوها نى<br />
بزگتر بر كاگر سكس<br />
يجا كر نه خو ما 58 ."<br />
نشانههايى بر كاهش ين<br />
ننگ جامعه يد مىشو.<br />
طيف گستر كاها<br />
مرتبط با صنعت سكس مر<br />
پذيرفتنىترست: جسم نا<br />
به مثابه شىء جنسى، ختر<br />
سنين پايين تحريك لت<br />
پسر كم سن سا <br />
مىموند با ها<br />
همچنين ستفا يدئوها <br />
پونو غير بسيا پيد<br />
كر ست. 59 ساند، نيل پيچر نقل مى شو:<br />
برنشتاين(2001) ستدلا مىكند كه ستفا همه جانبه<br />
نا بد شكل ستفا سكس بالاخص كامل <br />
تبليغا ساير ساكاها توليد فرهنگى باعث مقبوليت<br />
فرگير تيك به هنجاشد ميا شهونى مقبوليت<br />
فزيند بر مر ( به طو فزيند بر نا) بر<br />
60<br />
پيگير ين ميا شد ست.<br />
ما گر ما به طو مثبت حق ساماندهى كاگر سكس<br />
فا كنيم يا بدين معنى نيست كه معا ساير كاها<br />
قر يم؟ ينجا تعريف كولنتا سپىگر حائز<br />
هميت ست:<br />
گذشته هر چيز سپى گر پديد جتماعى ست؛ به<br />
شد به موقعيت نيامند نا ستقلا قتصا نا به<br />
مر خانو مرتبط ست. يشهها سپى-<br />
گر قتصا نهفته ست. نا سويى موقعيت سيب-<br />
پذير جتماعى قر ند سو يگر طى قر ها مو<br />
يدند كه نتظا تامين ندگى مر خوست-<br />
ها جنسى نا چه محد چه خا <br />
56<br />
شته باشند.<br />
كولنتا بدستى، سيبپذير قتصا ليل صلى<br />
نتخا تن فرشى ئه خدما جنسى سو برخى<br />
برنگيزنند عامل مانند مر به نا بر مىند" نا<br />
بر به صنعت سكس نيا قتصا ست بر<br />
بسيا ين نتخابى گاهانه ست؛ چر كه پو بيشتر <br />
نسبت به مد كه مىتونند شغل ها متعا شته<br />
57<br />
باشند،به ست مىند".<br />
نچه كه تغيير كر ست، به هر شيو ست كه<br />
كالاشدگى سكس با بر صنعت سكس يجا كر<br />
ست. ين چه تاثير بر كاگر سكس گز ست؟ يل<br />
يتتاكر عا مىكنند ننگ همبسته به كا سكس<br />
بنابرين فر بيشتر بيشتر به صنعت سكس كشاند مى-<br />
شوند، حالىكه كنش به سو جامعه متفا ست<br />
طيفى ست كه پذير مشتاقانه گستر تا پهلو<br />
بو يا خصومت شكا با برمىگير. شد خير<br />
فرهنگ هرنگا نيز مخالفت با جامعه، به<br />
61<br />
يژ محيطها نشگاهى مستند ساخته ست.<br />
ماكسيستى سكسوليته<br />
نيا ست تا ماكسيستها مو بسيا قعيتها يد-<br />
ها شنى شته باشند. نخست كه ميا بط جنسى<br />
مبتنى بر ضايت كه نساها جستجو نند (كوتا يا<br />
بلند مد) عمل خريد فر سكس تفا قائل شوند.<br />
تفا ميا ين قعى ست. بههمين ليل كسانى كه<br />
بحث) "جد" ين ) خو گيرند سكس كا كسب <br />
ساخته تا تجا خو مه هند. بطه فر، فر<br />
ميد ند كه "خو" باشند، بد كه نقا بر چهر نهند<br />
يا نقش يگر با كنند. لزما كسب كا سكس<br />
كه كسب كا نقشى يفا نقطه مقابل ست؛ ست<br />
سكس ساير بط فر جد كند. به ين ليل ست كه<br />
جامعه تى كه تما نساها بتونند بط خو<br />
كا كه كسب ست كنند، تنها جامعه ضايت حسا<br />
سكس خت بر مىبند.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
40<br />
، تفا بين تيك تقليل پونوگرفيك جسم نانه<br />
به شى جنسى ست . 62 قع ين مو خر به تيسم<br />
ئى مىنجامد كه ممكن ست تا حد توضيح<br />
هد كه چر نا جو بسيا بىتابند تا خو با<br />
معياها جنسى جذ نشا هند بد كه <br />
مفهو قعى چيز بدنند، تجربهها نگيز<br />
عما 63 باشند. شته جنسى بط ضا <br />
جرحى بر ند جنسى نا ين موفقيت "نمايش"<br />
ميا ضايت جنسى نشا مىهد.<br />
سو، مسئله همبستگى طبقه كاگر ست. كاگر<br />
توليد، قد فريند خو طريق موقعيت خا <br />
سرنگونى سرمايه خلق جامعه متفا <br />
ند. ما جنبه ها ساسى عينى بر عملى-<br />
كر ظرفيت قد قتصا بايد نظرگرفت .<br />
تحا چو پتكى ست بر پيكر شمن مشتر. غلبه<br />
بر نشقا طبقه كاگر بايد فريند موكرتيك<br />
بحث نظر محقق شو. همبستگى طبقه كاگر<br />
بر تحو جامعه ضر ست. كاگر مر، بايد<br />
كاگر تما ببينند. بربر نيمه چو نا<br />
بايد بپذيرند سكسوليته فر مىتوند متفا باشد <br />
ينكه عتقا مذهبى كيدً مسائل شخصى هستند.<br />
چنا كه كولنتا ستدلا مىكند همبستگى يعنى<br />
64<br />
گو سپر پاسخ به نياها يكديگر.<br />
چگونه چنين فريند تحقق يابد، تا مانىكه مر<br />
جسم شى جنسى مىبينند كه بايد بر چشم<br />
چرند بر تحريك جنسى يا هر عمل جنسى<br />
يگر خريد كر. چگونه نا مىتونند به ين<br />
همبستگى عتما شته باشند قتى كه محكوند<br />
خو چو شى جنسى بر مر نمايش هند،<br />
يا حسا مىكنند كه هد نا بايد غو جنسى<br />
مر باشد بد كه نياها خو بر<br />
ساند؟<br />
صنعت سكس ميانبر تحليل برند ين نيا به<br />
همبستگى طبقه كاگر ست. ين ، ماكسيست-<br />
ها بايد با عا مبنى بر تيسم يا تامين خدما<br />
مفيد يا تونمندسا نا به چالش برخيزند. بد<br />
خلاگرئى، نيا ست تا توضيح هيم كه صنعت<br />
سكس بخشى ناقص تبا سا ميا جنسى<br />
نسا ست. صنعت سكس، كسانى كه ين كسب<br />
به شى مبد مشتريا هم مشغوند كا <br />
مىكند.<br />
حين كه جنبش ها تو با ساختاها<br />
جتماعى ستيز چالش مىكنند، طر مسائلى<br />
پيرمو بط سكسوليته شخصى جتناناپذير<br />
نبايد متعجب شوند كه ميليو- ماكسيستها ست.<br />
ها نسانى كه نبر با جامعه سركوبگر تغيير<br />
گيرند نديشهها خو متوجه گسستن<br />
تغيير شكل ناخرسند فر بط نجيرها<br />
كنند. ين فريند ميد لتحرير قاهر مشهو بو.<br />
مسلمانا كنا مسيحيا، مر كنا نا پير <br />
كنا جونا، همه كنا هم بر تغيير جتماعى<br />
جنگيدند. نفس تا كر، شجاعتيافتن حسا <br />
تجربهكر به گونه يگر، بخش تى فريند<br />
همبستگى طبقه مسئله گر ست. نفلابى هايى<br />
كاگر كانو قدما تى خو قر هيم، ممكن<br />
ست شتبا كنيم ما غلطى نمىپيماييم.<br />
ياشت<br />
-1 من نيز تصميم گرفتم كه به هما ليلى كه پريتچا عبا " كاجنسى "<br />
خو هر گونه محكوميت خلاقى نكه بر ببر، بكا بر، مى بكا <br />
كر باشم ، بد نكه نظر ين باشد كه كا جنسى نيز كا مانند<br />
ساير كاهاست.<br />
0102 Pritchard 2-<br />
a0102 Dale and Whittaker 3-<br />
0102 Edwards 4-<br />
Dale and Whittaker 2010b 5-<br />
Pritchar, 2010, p.<strong>16</strong>1 6-<br />
Dale and Whittaker, 2010a, pp2-3 7-<br />
Dale and Whittaker, 2010a, p.3 8-<br />
Pritchard, 2010, p.171 9-<br />
توصيفا بسيا بند فرمو ين 0102 يتاكرp186 يل 01-<br />
طفر مى كه بر بها نويسندگا عا . سولا، كمى به ترتيب<br />
مطر شد ست. گر سكسوليته بخشى طبيعت ما نيست چطو چگونه<br />
پيد شد ست؟ نژ نسا چگونه تكامل يافته توليدمثل كر، گر توليد<br />
مثل بخشى طبيعت ما نيست؟ يا يا يل يتاكر نوعى ئاليسم <br />
" غريز جنسى" مطر مى كنند تا باتوليد منه فزنه كه ما<br />
سكسوليته مى ناميم مطمئن شوند.<br />
-11 شايد كلمه حتيا ست باشد- تما ما متعهديم تا عليه ستم بر <br />
بستيزيم جهانى عا بط سركوبگرنه همچو كا جنسى بسايم.<br />
سكوساليته، خوبيگانگى سرمايه
41<br />
-12 من معتقد پريتچا تحليلى ست شفا ئه مى كند بنابرين<br />
به شيو ها مختلف نچه كه قبلا به بحث گذشته مطر مى كنم.<br />
هرچند پريچا نمى تونسته عد توفق بين سكسوليته طبيعت نسانى<br />
پيش بينى كند. ين نيا ست كه ين بحث بيشتر توسعه هم<br />
نيز به ين بپريم كه بيست سا گذشته جايگا سكس سرمايه<br />
تغيير بنيا يافته ست.<br />
McGregor, 1989 .-31<br />
41- بر تحليل بيشتر ين منبع ببينيد McGregor, 1989 <br />
Kollontai, 1977<br />
<strong>15</strong>-Engels, 1975<br />
61- تعريفى كه نسن هالا گرهمايىها هه 0891 مو قبا<br />
قر گرفت.<br />
Harman, 1994-71<br />
Harman, 1994, p.100--81<br />
Engels, 1975-91<br />
02- بر مر كامل نگلس نظر به شد نگا كنيد به هامن<br />
1994. ين كه يا همه جا حق با نگلس بو موضو بحث ما نيست.<br />
12- شكا نيز كا جمعى بو كه نا نيز شركت شتند.<br />
22- بنگريد به 1989,p7. McGregor,<br />
32- نكته ماشا ساهلينز كه سا 2003 بيا شد<br />
Dale and Whittaker 2010, p. 187 -42<br />
Engels, 1975-52<br />
Dee, 2010-62<br />
Kollontai, 1977-72<br />
McGregor, 1989,p10-11.-82<br />
McGregor, 1989, p.10-92<br />
McGregor, 1989, p10-03<br />
McGregor, 1989, p.11-13<br />
Orr, 2010, p55-23<br />
33- جنگ جهانى بط " نرما " با فتن نامز ها شوهرنى به<br />
جنگ كه شايد هرگز با نگشتند، شديد به هم ين . (شريط نو) نا <br />
به كا مولد كشاند، ستقلا حدقلى بط بر نا به مغا<br />
با به مسئله مصائب بسيا ين بوند. نشد موجه كه هرگز با <br />
هنگامى كه خانو هنجا با پس 1945 بنيا گذشته شد.<br />
-34 شو ها ين جاها يگر بسيا مستند شد بنگريد<br />
Harman, 1988& Orr 2010<br />
53- من ترجيح مى هم بيشتر جنبش نا ستفا كنم تا "مو<br />
فمينيسم" چر كه بيشتر توسعه جنبش 1960 نشا مى هد.<br />
بنياين تغيير كه گير مى نايد نكته ين به نظر صطلا<br />
جامعه مستلز هايى ستم بر نا ست.<br />
63- نشجويا بر ستفا تختخو يكديگر شب بايد كمپين<br />
برگز مى كرند.<br />
بزگ معدنچيا 85-1984 خو نشا . سر نا نخستين عتصا ين بو<br />
"پستا ها خو به معدنچيا نشا هيد " (خطا به پليس ما ،( به نهايى<br />
كه طرفم بو ند گفتم با ين شعا هرگز پير نمى شوند. پايا عتصا هما معدنچيا<br />
متحو شدند. همسر معدنچيا كانو ين همبستگى قر گرفتند. "تظاهر گى<br />
ها" 1985 بنر معدنچيا هم با خو شت.<br />
Orr, 2010,p.36-93<br />
-04ين نكته Pritchard, ,2010 pp<strong>16</strong>9-170 بسيا مد ست.<br />
-41 سهمى صنعت سكس به مشتريا طريق لالى سكس سپى گر خيابانى<br />
نا سهيم ند. جنسى كا كسب نيز همچنين جامه گرنا ست. شد ختصا<br />
كوكا بسيا مشتريا پونوگرفى هستند. ما گرچه كه بسيا مشتريا پونوگرفى نا<br />
كوكا ند محتو با ستفا نا به عنو شى جنسى بر ضا مر ست.<br />
24- ببينيد_http://crossculturalconnections.org/documents/sex<br />
stats.pdf قابل توجه ست كه تما ين ما بر سيدگى به غير قانونى كر صنعت<br />
سكس شو ست.<br />
Orr, 2010, p21-34<br />
-44جا خالى نبر تحا طبقه كاگر مطمئنا مى توند خيلى سريع تغيير كند.<br />
45- Pritchard, 2010, p 170<br />
64- من همچنين به ين بحث مى پر كه شد چاقى نتيجه يگر كالايى شد نيا به<br />
خو شاميد نسا ست.<br />
74- به هر ترتيب، پيش گير با به ين معناست كه يگر هر خولى به حاملگى<br />
نخوهد نجاميد.<br />
48-Levy, 2005, p.30<br />
Kollontai, 1977, pp288-289-94<br />
Pritchard, 2010, pp<strong>16</strong>6-<strong>16</strong>8-05<br />
نبو. صا سپيا كثر مو هرچند Cliff, ,1984 42.p <strong>15</strong>-<br />
Gall 2007 به ها مربو ما 52-Sanders, O’Neil and Pitcher, 2009<br />
جمع شد ست.<br />
Sanders, -53همچنينO’Neil Dale and Whittaker, 2010a, p. 191.<br />
and Pitcher, 2009, chapter6<br />
54- Dale and Whittaker, 2010<br />
55- ماكسيست ها بحث مشابهى هه 70 60 بر عليه تمركز بر ساماندهى نا خانه <br />
مخالفت با "كا مز خانگى" ترتيب ند.<br />
Kollontai, 1977, p264-65<br />
Carre همچنين ببينيد Sanders, O’Neil and Pitcher, 2009, p 40.75<br />
and Agostini, 2010, p24-50<br />
58-Dale and Whittaker<br />
-95ين نكته خو يل يتاكر 2010,p203مطر كر ند.<br />
60- Sanders, O’Neil and Pitcher, 2009, p30<br />
Orr, 2010-<strong>16</strong><br />
26- مى نم كه ين جمله بى پر ست ميد كر همين جا كافى باشد.<br />
-36 ببينيد Levy, 2005, chapter1<br />
Kollontai, 1977, p290 64-<br />
37- McGregor, 1989, p13<br />
عتصا تبعيض جنسى با مبا طبقه كاگر همبستگى تبا 83-<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
42<br />
بحر: فسانهها<br />
نقطه عطف جديد <br />
تايخ؟<br />
هيلل تكتيتن | برگر يو : حمانى | يرستا: مرجا فتخا<br />
منبع: نشريه كريتيك، شما 2011 57<br />
پيشگفتا چكيد: مر يدگا ها ماكسيستى گوناگونى با بحر كنونى نظا<br />
سرمايه جو ، .عد به ين بحر منظر سيكل طبيعى فر فر قتصا <br />
چاچو سرمايه نگا مى كنند، حالى كه عد يگر " بحر پايانى " سخن<br />
مى گويند. بيش ترين يدگا ها، جايى مابين ين يدگا فرطى كه مى تو نها <br />
به ترتيب يدگاِ هيچ چيز " تغيير نيافته " يدگا " تغيير مطلق" ناميد، قر ند . به گونه<br />
يگر نيز مى تو به ين مسئله نگريست پرسيد كه يا ما غا يك موِ بلند جديد<br />
قر يم يا ين كه نقطه پايينِ مو بلندِ پيشين بسر مى بريم.هر يدگا، طر نى<br />
.<br />
بحر ها فسانه
كند كه ما مى ستدلا Anvar Shaikh شيخ نو<br />
نقطه پايينِ سيكل يك مو بلند بسر مى بريم ين سيكل<br />
ها جز سرشت طبيعى سرمايه ست. (1) به نظر مى<br />
نز بلند مو مفهو يگر يت كه بحث سد<br />
ترتسكى ست. بطو مشخص بر ين نظر ست كه كنتر<br />
مز كاگر هنگامى كه سو ها حا فزيش بو، به بحر<br />
منتهى شد. مقابل ، ند كليمنCliman Andrew<br />
يگر، جمله نظريه پر "حز كاگر سوسياليست<br />
بريتانيا" ستدلا مى كنند كه نر سو حا كاهش بو<br />
هست همين نيز بطو مشخص علت بحر ست.<br />
بسيا چپ ها با پايا يافتن تحا شو جنگ سر،<br />
چا سرگمى شد ند. ين ها گر چه ممكن ست به<br />
صلا يدگا ين به خو ما باشند، نقد شته ستالينيسم<br />
شد ستالينستى سيد ند كه ما ينك تجا <br />
بسر مى بريم بهترين كا كه مى تو نجا ، حمايت<br />
بخش لتى ست. بر بسيا يگر، ين يد كه سرمايه<br />
ممكن ست يك با يگر، كو بزگ (1929-1932)<br />
هه نها كه بو پر تجربه كند ، خيا <br />
1970 1960 به ندختند . به خوبى مى نيم<br />
كه هبر "حز نقلابى كاگر" بريتانيا ، پيش بينى<br />
بر بحر نهايى سرمايه مركز تحليل خو قر<br />
نكر بر بحرنى چنين 60 سا كه بر نجا بو. <br />
، بيش يك نسل به ين نتيجه سيدند كه كل ين يد<br />
چه برسد به "حز ست، ناست ماكسيسم ، با همر<br />
تحا كه ماكسيسم ستالينيسيتى نو كاگر". نقلابى<br />
جماهير شو مو مى شد، بحر عمومى سرمايه<br />
1970 هه تا خر نها سخن مى گفت؛ به يد <br />
بو! كاهش حا مرتب بطو غر ندگى ستاند<br />
بحر<br />
سرمايه كه كر خوهم مقاله من ستدلا ين <br />
يك بحر كلاسيك بسر مى بر؛ بحر به هما معنايى كه<br />
ماكس تعريف مى كند، يعنى عرصه بط توليد.<br />
ماكس نوشت: " بحر ها تجا جهانى بايد همچو<br />
تمركز قعى تعديل خشونت با تما تضا ها قتصا<br />
بوژيى نست." (2) ما (بحر كنونى) ما پايا- ناپيد<br />
ست. ين لحا، بحر كنونى، بحر كلاسيك نيست بلكه<br />
نظر مد ژفا، بيشتر با كو بزگ قابل مقايسه ست.<br />
ين جا من نو شيخ جد مى شو. ستدلا مى<br />
كند كه كو ) بزگ) تنها نتيجه عومل هنى تد<br />
يافت؛ يعنى ليل ين بو كه ئيس جمهو لت، به<br />
سياست قتصا پيش جعت 1933 كر. به<br />
با نو شيخ، ين عومل هنى، بخشى بحر نيستند .<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
43<br />
ما تنها هنگامى مى توند چنين ستدلا كند كه متعقد<br />
باشد، قتصا، عامل هنى يعنى تصميم گير طبقه حاكم،<br />
جدست. ين ستدلا، قدماتى كه جريا جنگ <br />
خو ، شد شتغا باعث فزيش گرفت قر كا ستو<br />
جنگ، جد نظر گرفته مى شو. ما مى-تو گفت كه<br />
طبقه حاكم ست به ليل جنگ بو كه به ين متياها<br />
تن . من مقاله يگر با بحر ين نشريه (3)<br />
تاكيد كر كه بحر ها تنها چهاچو شكا عينى<br />
عمل نمى كنند. بعضى قتصا نا ماكسيست به مسلئه<br />
بحر، منظر تنگِ تكنيكى- قتصا مى نگرند كه <br />
تقابل با نگا يه قتصا سياسى ست. ين نكته با <br />
ير توضيح مى هم.<br />
بحر چندين سطح مه ؛ سطح فر فر قعى<br />
) قتصا ( ما شاهد نباشته شد حجم عظيم ضافه سرمايه<br />
بويم كه عرصه بر عمل نمى يافت. ين ضافه سرمايه،<br />
پتانسيل شت كه خر هه 1970 به سمت<br />
سرمايه مالى تغيير جهت هد. كمبو نسبى مينه <br />
سرمايه گذ، باعث شد كه ما به ين سو، چندين<br />
" حبا" بوجو يد. بحر كنونى يك لحا، خرينِ ين<br />
حبا ها ست. به نظر من عد جو فرصت سرمايه گذ،<br />
ناشى متنا بوژ– لت ها تحر بخشيد به<br />
بخش صنعت پشت كر به ين بخش كشوها غربى<br />
بو. صد سرمايه به جها سو به يژ به چين، نتونست<br />
ست نبو مكا فرصت سرمايه گذ جبر كند. ين<br />
، جريا كه مالى شد سرمايه تفو منجر به مر<br />
سرمايه مالى با ستفا تونايى خو، كوتا ترين ما<br />
ممكن، مد ها بالا بخش مولد بير مى كشد. نتيجه<br />
fictitious capital موهو سرمايه پيديش كا، <br />
چونا بخش مسلط سرمايه بو ست. ين سرمايه، بمثابه<br />
سرمايه موهو، ترجيح مى هد كه عرصه ها غير<br />
مولد شو. ين سرمايه، ِ خو فز نيست به همين<br />
نقطه به سرنجا متضا، ضعيت ين سرمايه نيست. ليل<br />
سيد كه سرمايه مالى، به خوخو شر به<br />
بلعيد خويش كر. ين مر موجب شد كه فت قتصا غا<br />
شو. شكل گير "حبا"، منشا فت قتصا نيست، بلكه<br />
فت قتصا، مبنا پيديش حبا ست. من ين عناصر<br />
گوناگو تا حد با جزئيا مقاله كه بالا به<br />
شا شد، مو بحث قر ين 4) ). جا كافى<br />
ست توجه كنيم كه قتصا كه هد گستر سرمايه<br />
ست كه سرمايه نيست، به ضو با مشكل برست.<br />
مشكل همچنا مه . حالى كه ضافه سرمايه كه<br />
مبنا علت بحر پيشين بو، حا فزيش ست، كوشش<br />
بر نق ) قتصا) ستو كا خا شد
44<br />
ست . ناسا ين ست كه فتِ قتصا باعث<br />
شد ست كه كاگر خر شوند، ستمزها<br />
كاهش يابد، ميز بهر بالا بنابرين<br />
به غم كاهش تقاضا، ميز سوها فزيش يابد<br />
. نتيجه ما به هما ضعيت پيشين برگشته<br />
يم؛ ضعيتى كه ، به سيله سياست تسهيل<br />
شد مقدپوeasing quantitativ بر حجم<br />
عظيم ضافه سرمايه، فز مى شو. بنابرين،<br />
بحر مه با متنا لت ها ستفا <br />
مفيد ين پو، بر مثا ستفا بر<br />
بهدشت عمومى يا بر يرساخت قتصا،<br />
تشديد مى شو.<br />
من جا يگرستدلا كر كه بحر<br />
كنونى، بحر معمولى نيست كه بخش<br />
ها گوناگو قتصا يك يگر گسسته مى<br />
شوند؛ به بيا يگر مسئله فقط گونه كه ماكس گفت<br />
ين نيست كه فر مقابل خريد، مباله مقابل<br />
حا، هما بلكه بحر، ست. گرفته مصرفى قر <br />
بحر سترتژ بوژ نيزهست. مد، هنگامى<br />
كه سرمايه معر تهديد قر بطو نسبى <br />
حا ست، طبقه حاكم نقش خويش تهديد كه<br />
عليه هستى جو گا ، ست . بنابرين طبقه حاكم<br />
مجبو ست ها ممكن بر حفظ سرمايه مو<br />
يابى قر هد.<br />
سترتژ بوژيى<br />
مبا طبقه حاكم، هم گاهانه هم ناگاهانه ست. <br />
مو بخش گاهانه مى تو به شيو ها مو ستفا<br />
بر حفظ نظا شا كر، صر نظر ينكه بوژ<br />
يا نه. به بيا باشد شته خو عما كاملا ستى <br />
نبو نديشه هميشه بوژ تصميم ها يگر،<br />
كاملى تاثير ين تصميم ها ندشته ست. ين <br />
، بوژ قر نوهم نيمه قر بيستم به<br />
چندين جنگ فاجعه با ست كه گرچه بر بقا نظا<br />
ماثر بو، ما باعث شكستگى بريتانيا،مپرتو عمد <br />
سرمايه مالى، سرمايه تجريد ست. ين <br />
، نيا مولد مو تامين سرمايه پس <br />
مالى كند. سرمايه مى نابو بى حمانه <br />
جستجو ترين نير كا جها ست <br />
تر هم با كاِ نير نكه پيش <br />
بيابد، نابو مى كند.<br />
ما شد. يالا متحد مريكا نيز تجربه مشابهى سر<br />
گذند، گر چه نه كاملا با هما نتايج ير كنند. <br />
پس جنگ جهانى ، ثبا (نظا) با ستفا لت <br />
تخا گاهانه قد، هر ين شد. تامين جنگ سر فا<br />
پيش بر شد. ينكه يا هبر يالا متحد بريتانيا،<br />
گونه كه به نظر مى سيد، ماكيالى عمل كرند يا نه،<br />
پاسخ شن نيست. ما به سختى مى تو قد نها <br />
طو يگر تعبير كر.<br />
با گذشت ما، جنگ سر، كم نگ شد به پايا سيد.<br />
فا لت شد. مشگل فا، لت حا، هما<br />
فا، لت گرفت: قر تضا سرمايه با عمل كر جه<br />
تش خير كا محد كر با ئه يگا يا پرخت<br />
سوبسيد به كالا ها بخش ما، مو، مسكن، نرژ<br />
حمل نقل، كاكر بتوگى كالا محد كر. نقش<br />
تحايه ها كاگر بخش لتى، موجب تضيف بيشتر<br />
كاكر بتو گى كالا شد كل مسئله، نتيجه مبا<br />
جويى طبقه كاگر تهديد خوِ سرمايه، تشديد شد. هر<br />
فا لت با جو شد، كه شا گونه هما خير مو <br />
تقويت مى شد.<br />
هوگو يس ،Hugo Ridice عر نچه كه " نيوليبرليسم<br />
" مى خوند با نيا طبقه سرمايه به قد نمايى<br />
مجد، توضيح مى هد. بنابرين نظر حا حاضر<br />
خوست بوجه متو كاهش هزينه ها لتى ين <br />
جا ناشى مى شو مه هما ند ست كه خر <br />
هه 1970 شر شد. با ينكه مقاله مطلب به شنى<br />
توضيح مى هد ما به نظر من موضو نايد مى<br />
گير: نخست ينكه ين قعيت قلم مى ند كه ين<br />
به صطلا نيوليبرليسم، يك يدئولوژ مستقل نيست كه<br />
طبقه حاكم مجز نياها يژ ما، ساخته <br />
بحر ها فسانه
45<br />
پرخته باشد. به بيا يگر پاسخ به هه شصت هفتا،<br />
سياست سخت گيرنه نو جها سومى توسط يگا، تاچر<br />
به سرمايه باگشت بلكه نبو، پو لمللى بين صند <br />
مالى بو. ين سرمايه، نزيك نگر، به نبا سو بيشتر بى<br />
حم ست. سرمايه مالى، سرمايه تجريد ست. ين <br />
سرمايه مالى پس تامين سرمايه مو نيا سرمايه<br />
مالى كند. سرمايه مى نابو بى حمانه مولد، <br />
جستجو ترين نير كا جها ست پيش<br />
نكه نير كاِ با هم تر بيابد، نابو مى كند. ين<br />
سرمايه، همچو يك سرمايه موهو، سرمايه كه <br />
خو سرمايه نيست- شناختى بنابرين، - كند نمى يجا<br />
ند. سرمايه مالى، توسط سرمايه مولد يجا مى شو، ما<br />
خو كابر مولد ند. بنابرين، سرمايه مالى، ير گر<br />
ست. غيرمنطقى بو سرمايه كه سرمايه نيست، باعث<br />
مى شو كه تجسم نسانى ين سرمايه نيز ستدلالش معيو<br />
باشد. ين سخن كه سرمايه مرحله خو، <br />
عنصر غير منطقى ست، يك كليشه گويى شد ست. با نگا<br />
به گذشته، به قر بيستم همچنين به پديدها كنونى<br />
- نه فقط به سياست مد - مى تو ين قعيت به<br />
شنى يافت.<br />
ليبر ها قر نوهم بر عليه طر ها قدماتى <br />
جنگيدند كه لت ها كنونى گر همچنا كا<br />
خو ثابت قد باشند، هما طر ها قدما <br />
نو عما خوهند كر.<br />
جر سياست سرمايه مالى،<br />
مستلز ين بو ست كه لت<br />
ها، ماليا بر سرمايه كاهش<br />
هزينه ها نتيجه هند<br />
مربو به نياها مر بكاهند.<br />
مسئله ما ين فر تر مى ؛<br />
سو بيشتر، نيامند به صطلا<br />
بهر بيشتر توليد ست. <br />
ين ، شد كا بايد فزيش<br />
يابد مز ها بايد كاسته شو<br />
تا سو بيشتر به ست يد .<br />
بر ين منظو، به يك تش<br />
خير كا نيا ست به<br />
همين ليل، بيكا بطو قابل<br />
توجه فزيش يافته ست. -گر<br />
چه با تريد مى تو گفت كه<br />
تش خير كا، با فرينى<br />
شد ست. ين حكم كه به كنا لت فا بقاء <br />
بتوگى كالا باعث يسيپلين مر مى شو، مو ستقبا<br />
سرمايه مالى ست. غير منطقى بو سرمايه، خو <br />
فو كه نتايج سياسى (قدما هد مى نشا قعيت ين<br />
گير. مى نايد ( <br />
سترتژ جديد<br />
باعث تغييرجديد تد 2007 سا قتصا فت<br />
سياست شد ست. شكا ست كه سرمايه مالى با مشكل<br />
مر، كنتر بر شد گرفته بكا ها شيو ست بر<br />
ناكافى ست . ين جاست كه من با يگر جمله با<br />
هوگو يس مخالفم كه مى گويند قطع (هزينه ها لتى<br />
فا، لت نگوييم كل- يا-گر بخش سا نابو (<br />
تد هما سياست قديمى " نيوليبر" ست. (6) قعيت<br />
محد فا چه لت گر كه سياست فو، ست ين<br />
كر ست ما تا كنو نتونسته نابو كند نيز<br />
قر برين نبو ست. قدما جديد كه كنو بريتانيا<br />
بر گرفته قر ستو مريكا شو مى عما<br />
كشوها يگر پا نيز تد يد مى شو سياست<br />
"نيوليبر" بسيا فر تر مى ين . ها ند بخش لتى <br />
بطو ساسى كاهش مى هند، حقو بانشستگى كم مى<br />
كنند تامين جتماعى كاگر چنا قطع مى كنند كه<br />
تصو ستقر مجد خانه فقر كه ما يكتويا جو<br />
شت بيماستا هايى كه توسط كليسا خوهند شد،<br />
بى جا نخوهد بو. ليبر ها قر نوهم بر عليه طر ها <br />
كا همچنا گر كنونى ها جنگيدند كه لت قدماتى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
46<br />
خو ثابت قد باشند، هما طر-ها قدما نو عما<br />
خوهند كر. غير منطقى بو ين سياست بيش همه<br />
خو قدما قتصا سركو گرنه نشا مى هد<br />
كه بطو گستر عليه همه بخش ها مر، غير ثر<br />
مند عما مى شو. ها پيشين، سياست تفرقه<br />
بياند حكومت كن، شعا طبقه حاكم بو.<br />
ما يسونسين Wisconsin چهر قعى سياست مد<br />
يديم. مشكل ين ست كه سرمايه مالى منفجر<br />
شد ست. ين سرمايه گرچه به بقاء خو مه ست <br />
قديم خويش به شيو تسلط ها مينه نمى توند ما<br />
فرهم كند. قع لترناتيو جو ند؛ به ندختن <br />
جنگ ها بيشتر منتفى ست ؛ مر ين نمى پذيرند،<br />
مپرياليسم به حد مر خو سيد ست، ستالينسيم )<br />
ستفا كوشش بر نماند باقى چيز شر) گا<br />
جنگ عليه تر بر سيد به هما مقصو، به شكست<br />
توسعه سياست حاكم تخا طبقه ست. نجاميد<br />
قتصا بيم ، حفظ لت فا بيم ، نمى توند<br />
كند، نابو خو نكه بى بر فر جنگ جهانى تش<br />
ينكه به سرمايه مالى جعت كند، هرسا ست.<br />
بنابرين، سياست جديد بر سرمايه جو ند؛ سرمايه<br />
به بن بست سيد ست.<br />
به بيا يگر بحر كنونى تنها يكى يگر فر فرها<br />
شكا ها تفا نيست. كاملا جد سرمايه (قتصا)<br />
شد، بوژ خوهد بحث موشا كه پايين تر قعى <br />
حا حاضر با مسئله مرگ ندگى بر ست. ين مسئله<br />
تما نى كه ترتسكى نتقالى مى نامد،<br />
خو نشا ست؛ كه سرمايه مى بايست با<br />
ين قعيت بر شو كه حا حذ تديجى تايخ<br />
ست. ما بحرنى كه غا 2007 شد، نشا گر يك نقطه<br />
عطف ست. هوگو يس نيز هما گونه كه بالا نشا<br />
شد، منشا سياست طبقه حاكم مطر مى كند.<br />
ميليتانسىِ بعد مه كنونى مرحله ما<br />
هه 1970 1960 مى ند. بحث عليه ين نظريه،<br />
لا مى نم كه نه تنها تفا ين ) ( بلكه نيا )<br />
بوژ) به كر جديد حتما موفقيت يا شكست<br />
يك مشخص ، تنها چند گزينه معين<br />
بر طبقه حاكم جو نگا كه ين گزينه ها<br />
مو ستفا قر گرفتند، ين طبقه تنها مى توند<br />
به سرمايه غاين يا به سرشت سرمايه <br />
جعت كند. كنو ما باگشت به گذشته تايخى<br />
ناممكن هر گونه تلا بر حيا با سرشت<br />
سرمايه محكو به شكست ست.<br />
توضيح هم.<br />
يك مشخص ، تنها چند گزينه معين بر طبقه<br />
حاكم جو نگا كه ين گزينه ها مو ستفا قر<br />
گرفتند، ين طبقه تنها مى توند به سرمايه غاين يا<br />
به سرشت سرمايه جعت كند. كنو ما باگشت به<br />
گذشته تايخى ناممكن هر گونه تلا بر حيا با<br />
سرشت سرمايه محكو به شكست ست. ممكن<br />
نيست كه بتو يك چاچو قابت قعى با تعد يا<br />
بنگا شت كه بر تاثير گذشتن بر قيمت ها بسيا كوچك<br />
صنعت هر ند يك بخش كوچك بنگاها تعد ند.<br />
نيز يا باشند، سرنجا، بنگا ها بزگ، بطو محتو هم<br />
سطح ملى هم سطح بين لمللى مسلط خوهند<br />
شد. نقش سرمايه مالى كاهش يافته، ما لغو نشد هيج<br />
عظيم كه تفا لغو كند مگر نمى توند لتى<br />
چنا ها مد تفا ين به چالش بگير. مدها<br />
نها به شا ثر حفظ بر كه ثرتمند ست يا<br />
ها مالى نيا يافته ند. به همين گونه، كنتر كاگر نيز<br />
ناممكن ست؛ پيچيد گى فزيش يابند كا، <br />
به كاگر يقه سفيد به جا يقه بى مقامت كاگر،<br />
كنتر كاگر به شيو قديم با مشكل بر مى سا.<br />
ير ين نو كنتر، ممكن ست به بالاترفتن هزينه ها،<br />
عتصا ها كم كا فر كاگر بيانجامد . تحت نظر<br />
قر( كاگر) مى توند بر مدتى باعث فزيش توليد<br />
شو، ما فشا تنش ناشى ، نهايت فضا كا <br />
خفت مى كند منجر به شكل گير مقامتى مى شو<br />
كه ممكن ست خو بنگا خطر قر هد. با گذشت به<br />
بتو گى كالا قر نوهم يعنى مانى كه كاگر بطو<br />
نفر نير كاشا مى فرختند نيز نا ممكن ست. ما<br />
نبو صو مجر، كا به كه مى تو ست تنها هى ين<br />
يگر ها بخشيد. حتى بخشا ستحكا شريط، يگر<br />
نيز هستند كه منشا تضعيف كاكر قانو ند كه<br />
ين خو باتا هند تضيف شريط كا مجر ست. ما<br />
بحث قيق ين با ، موضو مقاله يگر مو<br />
ماهيت سرمايه كنونى ست .(7) نكته صلى ين جا<br />
چه بيشتر توليد، هم كا هر شد كه جتماعى ست ين<br />
مجر محد مى كند هم بهترين حالت، باگشت به<br />
بتو گى كالا تنها بطو ناقص، مكا پذير مى سا.<br />
بوژ كاگز ها لت بين پنها نبر كنو<br />
يك سو، نيا ها قتصا طبقه كاگر سو يگر <br />
جريا ست. يك سو ياضت قتصا، خصوصى سا،<br />
بيكا گستر مد، بتو گى كالا يم <br />
سو يگر بخش هايى ) قتصا جو ( ند كه نيا ها<br />
بر مى كنند كاكر بهينه نها مستلز مديريت<br />
بحر ها فسانه
47<br />
هيلل تيكتين<br />
بد خالت<br />
پو ست. مو<br />
، ما ، مسكن<br />
خدما عمومى<br />
مهمترين ين<br />
بخش ها هستند .<br />
قع نبر بين<br />
نيرها ،<br />
نياها نسانى <br />
فاقد ، يا<br />
به بيا مخت تر،<br />
بين <br />
مصرفى جريا<br />
ست. فز بر ين،<br />
با نظر گرفتن ماهيت قعى قتصا كه مسير فت<br />
ند نتقالى شد سرمايه قر ، بايد<br />
گفت كه نمى تو نيرها طبقه كاگر ، هر ند هم<br />
نامتشكل باشد، گا كه منافع فو خو فا مى كند،<br />
شكست .<br />
ضريا نهايى سترتژ توپيايى سياسى <br />
قتصا جديد<br />
نتيجه بحث كنونى ين ست كه طبقه حاكم تا كنو<br />
سوسيا با تو فاِ جنگ،ستالينيسم،لت مپرياليسم،<br />
ستفا مو - با -بر سرمايه مالى موكرسى<br />
قر ست ينك لترناتيو يگر غير حل<br />
توپيايى باگشت به سرمايه كلاسيك ند. ين<br />
كا ين نمى تونند نها ير ست. نابخرنه لترناتيو<br />
موفق شوند مگر به گونه بسيا ناقص، كه ين خو <br />
نهايت به شكست هد مى نجامد. به سختى مى تو<br />
تصو كر كه نها ين فريند، بتونند مانع شكل گير<br />
پويسيونى شوند كه با تشديد بحر نيرمندتر خوهد شد.<br />
سترتژ، ين ير نيست، "نيوليبرليسم" (سترتژ)، ين<br />
كه قصد پذيرفته پيش، ناكامى نيوليبرليسم <br />
شد كه: پرلتريز قصد سترتژ ين . فرتر <br />
كاگر متخصص يقه سفيد سرعت بخشد، شغل ها<br />
طبقه متوسط به سطح شغل كاگر متخصص كاهش<br />
فاهى مكانا - نه همه گر – بخش عظم هد،<br />
پرخت سوبسيد به بخش ها بر ند نيا قطع كند <br />
تلا مى كند كه كاگر، جا گا پايين تر خو جامعه<br />
به جبا بپذيرند. ين چنين ست معنا شعاِ" بر شتن<br />
لت مر" چه كه بريتانيا " ننه لت "<br />
مى نامند.<br />
بايد توجه شت كه طبقه حاكم، ين ) سترتژ) <br />
نه يك نتخا، بلكه مر ضر بر حفظ تمد- به<br />
هما معنايى كه خو تمد مى كند- مى ند. هيچ<br />
ثرتمند نيست، مگرينكه پذير مكا يگر سترتژ<br />
مذكر بر تسليم شد پرخت ماليا بيشتر، ماليا بر<br />
، تغيير يل به سمت صنايع بر ند نيا نهايت<br />
لغا با بپذيرند.<br />
هوگو يس ستدلا مى كند كه طر حل ظاهر سوسيا<br />
موكرتيك/ كينز بر بحر، طبقه حاكم مجبو مى<br />
كند كه لترناتيو خو ئه هد. (8) ين ست ست<br />
كه سوبسيد ها لتى، نجا هى بانك ها تخصيص<br />
پو بر يرساخت ها، لترناتيوها سوسيا موكرتيك<br />
هستند، ما جريى كر نها بجز چين، بسيا محد<br />
بو ست. ين به تنهايى، تهديد بر نظا نيست، مگر<br />
ينكه طبقه حاكم چيز بدتر همه شته باشد. كنش<br />
ناپذير هر بحر جديى بخش قتصا، نقش لت<br />
ست. گر بعضى قتصا نا چپ ين نكر ند،<br />
طبقه حاكم ين خو كر ست. تر طبقه <br />
حاكم فقط قتصا" " نيست، سياست نيزهست. ها مى<br />
بحر قو باعث نظا، قتصا سياسى كه بحر نند<br />
سياسى شد تديجى شد ست. بعلا طبقه- حاكم<br />
كنونى، همانى نيست كه پيش ين بو. بخشى ين طبقه<br />
كه كو بزگ، فاشيسم جنگ ) جهانى ( <br />
به يا شت، جا خو به سرمايه مالى يا مدير نو<br />
جديد ست كه توسط سرمايه مالى گما شد ند.<br />
ين ها شناخت كمتر نظا ند. ما با توجه به ماهيت<br />
نامولد شا، پويسيو سا سياسى متنفرند.<br />
ساختا قديمى پالمانى يا ساختا جمهو مربو به<br />
طبقه حاكم، شكا بر شته ست. عد ها سياست<br />
مد، هنگامى كه به قد مى سند، با ين گفته كه "<br />
تصميم گير سخت ست" به ضد خو تبديل مى شو <br />
موكرسى مضحكه مى سا. سياست مدنى كه تنها<br />
هد شا تضمين شغل حت، بد نظر شتن برنامه<br />
. سيستمى كه ند محبو ست، قتصا سياسى <br />
يا سه حز صلى بر سر تما صو بنيا توفق نظر ند<br />
به هيچ نتخابى نيست؛ به يژ نكه لترناتيو ها چه <br />
سانه ها چه نها ها موشى مو كنكا قر نمى<br />
گير. بر تافتن "موكرسى بوژ " مى تو <br />
عد شركت گستر مر گير ها مشاهد كر. <br />
ميا هنگا، علاقه به ) به نتايج) گير نسبتا<br />
پايين ست. مخالفت قعى تظاهر ها كه بعا قابل<br />
توجه يافته ند شو ها خو بخو، بويژ توسط<br />
بخش محر مر، بر مى يابد. نتيجه منطقى بحرنى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
48<br />
كه بر مد طولانى مه مى يابد يا فرپاشى ست يا<br />
نقلا.<br />
بحر كنونى همچو نما تز بالا<br />
ضمن بحث بالا شد طر من ستدلا مه، <br />
مو بحر كنونى توضيح خوهم شا خوهم كر كه<br />
طبقه حاكم چگونه با كد لايل، لترناتيوها ممكن<br />
مى كند.<br />
بعد كه قتصا نا تدكس سانه ها عمومى،<br />
پايا بحر علا كرند، خبر بر بحر جديد مالى<br />
لت ها علا شد ين به سهم خو، بحر قعى تشديد<br />
كر. ين مر بيشتر كشو ها توسعه يافته شامل مى<br />
شو كه به يژ، كشوها موسو به piigs يعنى<br />
تعد كشو ها پايى مانند يونا، يرلند، پرتغا <br />
سپانيا برجسته ست. ين كشوها مشكل فو، ساسا به<br />
خا مربوبط مى شو . به ين معنى كه " سرمايه گذ<br />
خاجى" كه نگر پس گرفتن پو شا هستند، خريد<br />
پو پرخت كشوها ين لتى قرضه ها <br />
مو نيا نها خو مى كنند. ساير كشو ها مانند<br />
بريتانيا يا مريكا يافت بر مخا لتى ساسا، -<br />
ما نه تماما- منابع خلى تامين مى شو. ين كشو ها<br />
تو، هيج چيز مگر تر نباشد- كا يگر عومل گر -<br />
مانع نتشا پو توسط بانك مركز نمى شو. جا<br />
كه صنايع ين كشوها پايين تر ظرفيت شا كا مى كنند<br />
مز ها كنتر شد ند، نگرنى كمتر تو، حدقل<br />
بر مدتى، جو . همه ين مو، نظر سمى<br />
ين ست كه باها، نيا مالى ) لت ها) بر نخوهند<br />
كر. كشوها حو مالى يو به ليل نكه نمى تونند<br />
پو خوشا منتشر كنند يا نر بهر كشو تعيين<br />
كنند، به سا خريد قرضه مد ند.<br />
چه كه به يژ ين سنايو پيچيد مى كند، ين<br />
ست كه لت لما نقش تعيين كنند تعين شريط<br />
نها يگر مى كند. بانك ها يفا يو مالى حو <br />
ها مالى لما، هند گا صلى به كشوها حو<br />
يو هستند. ين بانك ها نها ها، لبته تنها هندگا <br />
نيستند، ما بزگترين ها تشكيل مى هند. نتيجه،<br />
تعين مى كند كه كشو به گونه شريط لما، لت<br />
ها گيرند، شكسته defaultنشوند با پرخت<br />
-هايى كه سرمايه مالى لما يافت كر ند، شانه<br />
خالى نكنند. با ين جو، ين نظر بطو فزيند پا مى گير<br />
كه علا نيمه شستگى، تنها حل ممكن ست. منشا<br />
قعى ها يافت شد لما كاملا پيچد ست.<br />
ما "كونوميست" ماهيت ين ها شن كر ست. (9)<br />
گرچه جمع بدهى ين لت ها به بانك ها موسسا مالى<br />
27 ميليا يو فر تر نمى ين بدهى ساسا به بانك<br />
ها كوچك ست، با ين حا شكستگى لت مقر<br />
ممكن ست به شكستگى بانك ها شركت ها لما <br />
بيانجامد. " طلب بانك ها لما بانك ها سه كشو<br />
كه با كمك ضمانت مالى bail out نجا شد<br />
ند، بربر طلب ها لت ها ين كشو هاست.<br />
گر بدهى شركت ها يگر بدهى ها نيز به ين قم ضافه<br />
شو، ضربه پذير لما شكامى شو: بانك ها ين كشو<br />
230 ميليا لا بستا كاند ." (10) گر سپانيا شكست<br />
شو ين قم به ميز صد 75 فزيش پيد مى كند.<br />
هندگا نجا " مى گير نتيجه پايا كونوميست<br />
لزمى ند كه چند خيرخو باشند." سرمايه گذ نها<br />
بر نجا مالى كشوها مقر " به نظر بسيا سو <br />
ست." (11) شكا ست كه نتيجه( شكستگى ( مى توند<br />
فاجعه با باشد، نه فقط بر لما؛ بريتانيا نيز به ند<br />
. منافع ينجا لما<br />
نتيجه به نظر مى سد هنگامى كه مايو سو، نخست<br />
لما بوژ لت مركر، نگلا پيشين پرتغا، ير<br />
مو حمله قر ، نظر بيا شت كه بخش عظم<br />
يو حو كه (12) خطر شت. با عميقا به پا<br />
پرژ پا تهديد مى كند، شكا ست . نامه گاين<br />
شكستگى چه حق علا مى نويسد كه گر مقاله<br />
شكا حق، ين ما نمى شو خوست با بدهى ها، بطه<br />
مو بحث قر مى گير. 13) ) مد ها پيش عد <br />
ستد كر ند كه هد كمك ضمانت مالى، بيش<br />
ها بانك نجا ها باشد بر لت نجا بر نكه <br />
چپ يكا هم ينك، پاست. مالى ها نها يگر<br />
نهاها پالمانى يرلند پرتغا حضو معينى مى<br />
تونيم نتظا شته باشيم كه نيرمند تر نيز خوهد شد <br />
همر با مخالفت با شريط ها نيز شد خوهد يافت<br />
كشو، ين بدهى بانك ها پرخت يسلند لت متنا .<br />
پيا هند چيز ست كه فر مى سد .<br />
به نظر مى سد كه حو يو بحر بى پايا بسر مى<br />
بر بريتانيا، قد مپرتو سابق، خا ين منطقه،<br />
بن بست سياسى قتصا قر گرفته ست. لفگنگ<br />
مانچو Wolfgang Munchau كه پيوسته گفته ست كه<br />
مقاما حو يو، قعيت نايد مى گيرند، تا<br />
ترين مقاله مى گويد كه سپانيا بطو يقين هما مسير<br />
طى خوهد كر كه يونا، يرلند پرتغا طى كر ند.<br />
علا مقر ها مالى لت كه شكستگى مانى (14)<br />
شو، لت لما با مشكل شكستگى بانك ها لما<br />
بحر ها فسانه
بر خوهد شد ين مر بدهى ملى ين كشو فزيش<br />
خوهد گر . لت لما بگذ كه پس ندكنند گا <br />
صاحبا بها - حتا نه صاحبا سها- پو شا <br />
ست بدهند، ين كا پيامد يا خوهد شت.<br />
ين ناسا كه سرمايه لما كه خو بتد ، توسط<br />
كشو با مالكيت لتى (لما شرقى ( نجا يافت، كنو<br />
مى توند قتصا كشو پو سريز كند شركت ها<br />
بخوهد كه ير ساخت ها بساند، مهم ست. فز بر ين،<br />
نمى تو تاثير كاگر لما شرقى كاگر پا <br />
شرقى بر قتصا لما غربى نديد گرفت ؛ گو ينكه ين<br />
تاثير لحا مانى محد ست. به بيا يگر معجز <br />
فرپاشى يا حدقل، ستالينيسم نتايج پاياِ لما،<br />
خو چين نيز محديت به بايد گفت صا ست.<br />
محد لما تحمل طبقه كاگر صبر كه همانظو <br />
ست.<br />
تغييرمسير سوسيا موكرسى به محافظه كا <br />
تحايه پا حو يو، باعث تغييرشكل حكومت<br />
طبقه حاكم شد يف جمهمو خوها <br />
مريكا قر ست. ين شكل حاكميت بر قطع قابل<br />
توجه بوجه بدهى ملى مبتنى ست . ناسا ين ست كه<br />
كشو ثرتمندترين سما كه كشو مريكا، لما<br />
ها هستند ظاهر شد قتصا سريع ند، خوها كاهش<br />
بوجه خو كشو ها هم پيما هستند؛ با ينكه تاثير<br />
بر مر ين كشو نيز كشو ها هم پيما مى توند<br />
بسيا شديد باشد.<br />
ناسا تر ينكه به نظر مى سد بخشى مر مريكا با<br />
بيشترين كاهش مد ها برهستند. يك تحليل گر<br />
محافظه كا به نر بالا بيكا، بيكا پنها، بسته <br />
بو 14 صد مر به كمك ها لتى شا مى<br />
كند.(<strong>15</strong>) حقيقت ما ما ، سمى ست كه هميشه <br />
ميز قعى بيكا كمتر ست. بر سيد به ميز قعى<br />
بيكا، بايد ين قم بربركر. مسئله بر منتقدينِ<br />
سرمايه جنبه : نخست ينكه بايد نست ين<br />
تحليل گر بطو قعى نه ظاهر، پى چه هدفى<br />
هستند، ين كه چر نها تا حد ستيصا سيد ين<br />
هد كوشش مى كنند. به نظر مى يد كه كلمه ستيصا،<br />
نتخا ستى باشد. ير ين قدما لت ) ها) مسقيما<br />
خلا چيز ست كه سياست مد بر نتخا شد<br />
به نيا ند. حقيقت خلا چيز ست كه مانع<br />
نتقا خو سرمايه مى شو. فز برين، به نظر مى<br />
سد كه شكل قعى سرشت تغيير قتصا سياسى<br />
يركانه نيست همه طيف ها جمعيت به جز ميليونرها<br />
بريتانيا كاگر كه حز هنگامى بر مى گير. <br />
پو يا كاهش عرضه فزيش لت قدما<br />
يا بطه با ماليا، يا پرخت سوبسيد به<br />
كمپانى ها، نها ها شخا، موجب تغيير <br />
كاكر قتصا مى شو. ين مر لت مجبو<br />
مى كند كه بر مقابله با تو ، يا كاهش قيمت ها<br />
يا تجديد تويع مدها يا عد جو كنتر بر<br />
نير كا، كه قد خالت لت ناشى شد<br />
بر. يگر ها گا ند،<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
49<br />
مخالفت بزلانه عليه قطع هزينه ها لتى، خوستا<br />
مى شو كه قطع هزينه ها به تديج مد ما طولانى<br />
تر جر شو، قع شيو يركانه تر بر پيش<br />
بر طر ها طبقه حاكم ئه ميدهد. به ين گونه با يجا<br />
تفرقه مر حمايت يك بخش عد حمايت بخش<br />
شو جر متو بطو قدما ين كه شو مى تلا يگر،<br />
فقط بانشستگا، كوكا، خانوها تك لد نظاير<br />
. حمايت شو <br />
هما گونه كه شا شد، ستدلا مى شو كه با ها <br />
مه خريد بها لتى خو خوهند كر. ين<br />
ميا ظها بيل كر مدير كل پيمكو ، pimco بزگ<br />
ترين معامله كنند بها جها كه معا 1/2<br />
تريليو لا قرضه لتى مريكا كنتر خو<br />
غا گير. مى قر ستنا مو مرتب بطو ،<br />
سا 2010 قرضه لت بريتانيا ير سئو<br />
بر. ما سپس قدما لت محافظه كا ين كشو تاييد<br />
كر. (<strong>16</strong>)<br />
به نظر مى سد كه بيل كر حا يفا همين نقش<br />
يك ليبر جا كه ست. مريكا با لت بطه <br />
مريكايى ست – ين نكته گز ها خو تاكيد<br />
مى كند- ، ممكن ست چنين نتيجه گير شو كه فقط<br />
به ين كند. مى تكنيكى به مسايل نگا منظر مالى <br />
معنا نيست كه موضو تنها به خلاصه مى شو. ما به نظر<br />
مى سد گفته ها قد فر قرضه ها لت<br />
مريكا به كاهش تبه عتبا ين قرضه ها كمك كر. به<br />
سختى مى تو با كر كه كل ستدلا معنا سياسى<br />
ندشته باشد. بيل كر علا كر ست كه مقد بدهى<br />
لت مريكا 75 تريليو لا ست. مى بايد هزينه تامين<br />
مى كر. ضافه قم نيز به ين مانى خدما جتماعى<br />
نسا مى ماند كه چه تفاقى خوهد فتا گر همين هزينه<br />
ها به بدهى لتها بريتانيا ، فرنسه لما ضافه شو.<br />
پاسخ با سها به همه ين ها ين ست كه ما نيا به شد<br />
شو. يافت لا ند به تا ماليا يم قتصا<br />
كسانى طيف چپ تاكيد مى كنند كه كاهش ماليا
50<br />
ها بايد معكو شو ثرتمند بايد<br />
ماليا بيشتر بپرند. پاسخ هميشگى<br />
مقابل ين بحث، ين ست كه ين <br />
صو، ثرتمند ها فر ماليا<br />
پيد خوهند كر بنابرين تاثير بر<br />
مقد ماليا يافتى منفى خوهد بو. <br />
چه كه به ند كافى با بحث<br />
نشد، ين ست كه خريد قرضه<br />
ها لتى مريكا بريتانيا (كه كثر<br />
شهرند كشو ها يا شد هستند) <br />
مى تو طريق ضمانت كر ين <br />
صو شكستگى مالى، يا با بستن<br />
ماليا به ثرتمند صند ها بيمه<br />
بانشستگى يگر صند ها بيمه، به<br />
خريد ين ، ترغيب كر. ين مو<br />
نيز ستدلا پاسخ با سها ين ست كه<br />
ين كا موسسا خصوصى ميد به<br />
عتر، مند ثر كه باعث مى شو مى كند <br />
كشو تر كنند يا به قدما يگر بپرند. ين <br />
ستدلا كه سو ست ها بيا مى شو، حقيقتى نهفته<br />
ست. به ين معنى كه سرمايه ، نظامى ست يك پاچه<br />
كه خالت بخش هايى ، تعا نظا بر هم مى ند.<br />
يا پو يا كاهش عرضه فزيش لت قدما<br />
بطه با ماليا، يا پرخت سوبسيد به كمپانى ها، نها ها<br />
شخا، موجب تغيير كاكر قتصا مى شو. ين مر<br />
لت مجبو مى كند كه بر مقابله با تو ، يا كاهش<br />
قيمت ها يا تجديد تويع مدها يا عد جو كنتر بر<br />
نير كا، كه قد خالت لت ناشى شد ند، گا<br />
ها يگر بر. سخن كوتا ينكه، كاهش نقش بتوگى<br />
كالا كاهش تش خير كا، گر نه هميشه ما كوتا<br />
مد، تهديد عليه سرمايه ست. ين لحا، بيل گر<br />
مى ند كه چه مى گويد.<br />
به بيا يگر، موضو چنا كه پويسيو ها كوته با<br />
پالما بريتانيا يا كنگر نمايندگا مريكا نمو مى<br />
كنند، سا نيست. منطق نترناتيو، بناگزير باعث تغيير<br />
مسير به سوسيا موكرسى چنا كه بعد جنگ <br />
جهانى شاهد بويم ، مى شو. ينجا ) سوسيا<br />
موكرسى) بر يرساخت قتصا ، مسكن لتى ، تامين<br />
جتماعى كنتر بر تويع مد طريق ماليا، تاكيد<br />
مى شو ين . مر، هم شد قتصا هم حمايت كثريت <br />
كه سر نجا گونه مسير، هما ين . تضمين مى كند <br />
هه شكا 1970 1960 شد، ثبا ندشت. بنابرين<br />
سرمايه مد يا طبقه حاكم، هما گونه كه بالا<br />
بحر ها فسانه<br />
شا شد، نمى توند ين مسير بپذيريد. لحا صولى،<br />
باگشت به موقعيت پيش 2007، تا هنگامى كه ظرفيت<br />
با چاپ پو به ساگى جو قتصا نشد ستفا<br />
مو نيا بر تامين مخا يرساخت ها ، خدما موشى<br />
حالت ميز ين . ست پذير مكا فاهى، مانى ،<br />
تو محد خوهد بو.<br />
مشكلى كه بطه با كل ين بحث ها جو ين ، ست<br />
كه صر نظر ميز پيچد گى نها كه باعث خرسند<br />
سطح بسيا بحث ها ين ، مى شو تدكس نا قتصا<br />
كه هرچه ياضيا ست ين شايد قاعد ند. قر بتديى<br />
مو ستفا پيچد تر باشد، ستدلا، سا نگانه <br />
مى يد.<br />
نقطه نظر همانطو كه مى تو نتظاشت، نز قتصا<br />
قتصا طبق نظر ين ، بحر گر ست. معمو بوژ نا<br />
نا، با شد منفى متولى سه ماهه تعريف<br />
كنيم ، نگا ستدلا ها مشكل نخوهد بو. ما ين<br />
) تعريف) ، سطحى بى بط ست. شن ست كه بحر<br />
كنونى بيش هر بحرنى جنگ جهانى به ين سو،<br />
جنبه جهانى بطه ، با مريكا، ين لنگرگا سرمايه<br />
جهانى، عميق ترين بحر بعد كو بزگ ست. ما<br />
تعريف كنيم كه ماكس گونه هما ما بحر گر<br />
تعريف كر، يكر كاملا متفا خوهد بو. به سختى مى<br />
تو به بحر كنونى هما گونه نگريست كه به فر فر<br />
ها قتصا ) ما ( جنگ تا سا . 2008 مقايسه با<br />
نبو يا نسبى بطو ها فر فر ، تاثير كنونى ضا<br />
معمولا به بخشى جها محد مى شد. تا پيش پيديى<br />
سرمايه مالى، سطح بيكا نسبتا پايين مد يابى
51<br />
كوتا بو . سرمايه ، به غم يا ها ماكسسيت<br />
ها خوبين ، ست نخو باقى ماند .<br />
يژ به سرمايه بو پذير نعطا يد ، <br />
طر ها مكر سوسيا شناسا جامعه ميا <br />
يا شت . نها ستدلا مى كرند كه سرمايه مى<br />
توند مكانيسم ها خو تعديل ناضايتى طبقه كاگر<br />
تخفيف هد هما حا به گستر طبقه متوسطى<br />
بپر كه منافع ستا منافع سرمايه ست. نهايى<br />
كه مفهو سرمايه نعطا پذير به كا مى برند،<br />
به قتصا سياسى سرمايه نگا قيق ندشتند. نها به<br />
يافت ها سطحى جامعه شناسا كاميك تكيه مى<br />
كرند كه مصرگريى، نشناسى شا، فرهنگ خريد<br />
هميت فرهنگ تو سخن مى گفتند. لبته بر عايت<br />
نصا بايد گفت كه نها مو تميز شد فرگريى<br />
موجو فرهنگ تو نيز بحث مى كرند. ين يافت<br />
ها با تاكيد بر تفاها گوناگو مبتنى بر تبعيض ميا<br />
مر تكميل مى شد. بطو كلى ين نظريه، فرضيه سوسيا<br />
موكرسى برخاسته نديشه ها برنشتاين فابين ها مى<br />
پذيرفت كه عا ميكرند كه سطح ندگى ند صعو <br />
هند نقش ثبا ست گستر حا طبقه متوسط <br />
سرمايه خير، لبته مى كند. يفا مهمى <br />
مسير مخالف پيش گرفت ثر مند، ثرتمند<br />
تر فقر فقيرتر شدند. ختلا ميا بوژ پرلتايا<br />
فزيش يافته ست، ما ين مر باعث نشد تا تشريحى ليل <br />
پيديى فرميست ناكامى نهايى بدست شو.<br />
همين پرسش مى توند بربر ماكسيست ها قر گير، به<br />
ين مفهو كه چر سرمايه تقريبا صد سا بعد نكه <br />
تحا جماهير شو سرنگو شد، هنو باقى ماند ست.<br />
توجه كنيم كه پياتاكو خى ، piatakov كه جها<br />
با شكست نقلا توسط ستالينيسم به پرتا شد بو<br />
پيش بينى كر. سا 1927 ناتاليا ترتسكى هنگامى<br />
كه منتظر باگشت شوهر نشست كميته مركز بو،<br />
نوشت" پياتاكو بسيا بد بين بو. برين با بو كه <br />
طولانى تجا سيه ساير بخش ها جها غا شد<br />
، طبقه كاگر به پايا خط سيد ، حز سركو شد <br />
پويسيو، نبر باخته ست." (20) ترتسكى خو بين<br />
تر بو. ما ثابت شد كه شتبا مى كر. سياست مد غربى،<br />
سيما با شكست نقلا كه كه جها نكته ين لبته<br />
بر ين تشخيص ند. ، شد به عقب ند ستالينيسم<br />
بقاء سرمايه بسيا با هميت بو گاهانه يا نا گاهانه<br />
سترتژ صلى بوژ قر گذشته بو. ين تنها بخشى<br />
پاسخ به پرسش ست .<br />
بطو كلى نظريه سرمايه نعطا پذير<br />
فرضيه سوسيا موكرسى برخاسته نديشه ها<br />
برنشتاين فابين ها مى پذيرفت كه عا ميكرند<br />
كه سطح ندگى ند صعو طبقه متوسط<br />
حا گستر ست نقش ثبا هند مهمى<br />
سرمايه كه مفهو نهايى مى كند. يفا <br />
نعطا پذير به كا مى برند، به قتصا سياسى<br />
سرمايه- نگا قيق ندشتند.<br />
حا سرمايه مفهو كنو، بالا، تقابل با مفهو <br />
مرگ بكا بر مى شو ين . مفهو ين متيا كه به<br />
بنبست سرمايه شا مى كند كه به نظر ست مى نمايد .<br />
مشكل ين يدگا ين ست كه بايد نشا هد كه سرمايه بر<br />
مكانيسمى تكنيكى ستو ست ينكه ين مكانيسم به پايا<br />
عمرخو سيد ست. ين يدگا غير قابل طمينا ست.<br />
هيچ ليل شنى جو ند كه نشا هد كه چر سرمايه<br />
به نو توند نمى نشد، تا هنگامى كه سرنگو <br />
فزيش بهر مه ، هد. مى تو ستدلا كر كه<br />
سرنجا ماشين، ماشين خوهد ساخت نسا توليد نقش<br />
نخوهد شت بنابرين، ، توليد نخوهد شد. نجا <br />
كه قانو بر سرمايه حاكم ست، ين به معنا<br />
پايا سرمايه خوهد بو. شكا ست كه ما هنو <br />
نقطه قر نديم. گرچه نشانه ها ثر همكنو جو<br />
. حتا ما نيز، سرمايه تا هنگامى كه طبقه<br />
كاگر، كثريت جامعه، گاهانه سرنگو نكند، به پايا<br />
نمى سد. هيچ تغيير تكنيكى يا عد جو تغيير تكنيكى<br />
به خو خو موجب سرنگونى جامعه نمى شو. ين مر<br />
) سرنگونى) مستلز ست كه بط جتماعى به همر<br />
گاهى سياسى به نقطه برسد كه جامعه قديم نتوند<br />
به حيا خو مه هد لا شو كه ميا برشته شو<br />
تا بر جامعه جديد گشو شو.<br />
تقابل با ين يدگا مى تو ستدلا كر كه سرمايه<br />
به ست، ين به نقطه سيد كه<br />
سرمايه محكو به سرنگو شد ست . يك نظا<br />
جتماعى- قتصا، مانى بسر مى بر كه پيوند<br />
ها كاكر ند به سختى مى تو ها يافت .<br />
ين كه ين جامعه ست كه شكا ميا چه كه<br />
سرمايه توليد مى شو با چه كه سوسياليسم<br />
توليد خوهد شد، حا فزيش ست . ين موضو، هم<br />
به كفيت هم به كميت محصولا مربو مى شو . سو<br />
، كه شكل ست حا جامعه ينكه<br />
سرمايه ، بطو فزيند نقصا مى يابد جايگزين<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
52<br />
مى شو. همه ين شريط كنو جو ند. ما مى<br />
توند طولانى باشد فرپاشى ين نظا جامعه، مى توند<br />
حدقا بر يك بديل باشد.<br />
پايا .<br />
پانوشت<br />
Anvar Shaik , The First Great Depression of the 1<br />
Twentieth Century (London: The Socialist Register/<br />
63-Merlin Press, 2010 pp -44<br />
Karl Marx , Theories of Surplus Value, Vol.2 ( 2<br />
London : Lawrence and Wishart, 19669/ Moscow:<br />
Progress, 1969)p.510<br />
Hillel Ticktin, “The Crisis and the Capitalist 3-<br />
-System Today” Critique, 53 ( Agust 2010),pp,355<br />
375<br />
همانجا-4<br />
Hugo Radice” cutting Government Deficits: 5-<br />
Economic Science or Class War”, Capital and Class,<br />
127-35 ( February 2011) pp125<br />
همانجا -6<br />
Hillel Ticktin, “ Decline as a Concept and its 7-<br />
-Consequences” Critique,39( Augest 2006), pp.145<br />
<strong>16</strong>2<br />
همانجا-8<br />
Follow the money”, The Economist, April 2011,“ 9-<br />
p. 80<br />
همانجا -10<br />
همانجا-11<br />
-12 " حا حاضر همه لت ها تحايه پا كم بيش تحت<br />
تسلط لما نگلا مركر بسر مى برند كه خو صاحب پا مى<br />
ست. جامعه پا" " مديو كه لما ست كر فرمو ند<br />
مى شوIan حمايت سركو جمهو ئيس توسط متحد مفيد ين<br />
Trynor: “ Portugal bailout Term Must be Strict , EU<br />
minesters Warns” Guardian 9 April2011<br />
-13 " بعد يك هه عد شد فقيرترين كشوها پا غربى،<br />
مى تو گفت شريط سختى كه به پرتغا عما شد ست ، بطو<br />
يقين بر مشقا مى فزيد ين خوست شد خوهد كه بايد<br />
گذشت ضيعف ترين عضا منطفه مالى پا علا شكستگى<br />
نمايند يا نكه پرخت بدهى خو بانگر كنند تا بر لين با<br />
سرمايه گذ نيز جز يا يدگا شوند.<br />
-14 پا " : :wolfgang Munchua خو خيا بايد بدند كه<br />
سپانيا بعد خوهد بو." تايمز مالى يل 11 2011<br />
-<strong>15</strong> " حالى كه با (سها) فزيش خير مد بخش<br />
غير كشا، شعف ست، مريكا به هيج حيا ) قتصا (<br />
بسر نمى بر. هنو 24/4 ميليو نفر مريكايى ير شتغا قر ند<br />
كه ين شامل 13 5/ ميليو بيكا صد 8/8 ) نير كا 10/9 (<br />
ميليو فر ير شتغا مى شو ما . متوسط شتغا به 39 هفته<br />
بر بيكا ها مريكا صد يا 45 نفر ميليو 6/1 ست سيد<br />
27 هفته يا بيشتر بيكا بو ند. كريستوفر ، تحليل گر CLSA<br />
بولتن خو تحت عنو Greed &Fear هفته گذشته نوشت"<br />
هم ترسنا هم نظر سياسى هميت كه ما لت نشا مى<br />
حا مريكا خانو يا 20/7 ميليو نفر كه 44/2 ميليو هد<br />
حاضر با كوپن غذيى لتى ندگى مى كنند كه ين تعد شامل 14<br />
The Scotsman كنيد نگا مى شو" كل جمعيت مريكا صد<br />
11 April2011<br />
http:ftalphavile.ft.com/blog/2010/01/26/134706/ <strong>16</strong>-<br />
.uk-gilt- gilts-resting-on-a-bed-of-nitroglycerine<br />
بستر 2011 ژنويه بريتانيا قرضه لتى مى گويد <br />
نيترگليسيرين خويبد بو.<br />
Mike Foster and Phil Craig “ pimco Revertses – 17<br />
nitroglycerine stance on Gilts , 4 Jun 2010<br />
بيل كر مسئو مشتر سرمايه گذ پيمكو پيوند با يند<br />
بها لت بريتانيا حدقل بر حا حاطر به نظر مثبت<br />
كر: كه علا مانى يك ما بعد گذشت نهم ست سيد<br />
بها لت بريتانيا بستر نيترگليسرين ميد ست" نگا<br />
كنيد به :<br />
06-04-http://www.efinancialnews.com/story/2010<br />
.pimco-reverses-nitroglycerine- stance<br />
20April http: media.pimco.com/ documents/10 18-<br />
20final.pdf 2011<br />
بيل كر سخنرنى يل 2011 مى گويد به نظر من<br />
لت بايد پرخت عمومى كه بالغ بر 44 صد كل بوجه مريكا<br />
ست ، قطع كند. علا مى كند كه پيمكو تما بدهى لت<br />
بطو مريكا كه لت نظر ست ين بر ير ست. فرخته مريكا<br />
يقين شكست مى شو، حتا بطو غير مستقيم مثلا به ليل تو.<br />
–: 19 " بيل كر نشريه ماها خو موسو به چشم ند<br />
سرمايه گذ نوشت : "لت مريكا با حتسا بدهى ها <br />
تعهد به تامين جتماعى مانى، 75 تريليو يا نزيك به<br />
500صد توليد ناخالص خلى، بدهى ثبت نشد . نوشت<br />
تو، با نپر عمومى ها پرخت به صلا مريكا لت گر<br />
كاهش پو يج به ليل فزيش قيمت ها با نر بهر<br />
پايين يا منفى بر خوهد شد. نگا كنيد به " Bloomberg<br />
03--Anywher: http:www.bloomberg.com/news/2011<br />
31/bill-gross-say-u-a-debt-has-little-value – echoes-<br />
.buffett-3-html<br />
2o- Victor Serge and Natalya sedova Trotsky< The<br />
lif and Death of Leon Trotsky( London: wildwood<br />
House, 1973) , p.149<br />
بحر ها فسانه
53<br />
بعد توسعه<br />
گريى <br />
گلوباليزسيو چه؟<br />
مانوئل لرشتاين<br />
نشگا يل<br />
مترجم: ليلا نش<br />
مقدمه متر جم:<br />
جها سرمايه كلا سرگمى تناقضا بخو مى پيچد. با<br />
جنگ ندختن ين گوشه گوشه جها تا بد نمىشو<br />
برعمق بحر گستر كه جريا ست، پر ساتر كشيد.<br />
صنعتى كشيد پيشرفته كشوها ها خيابا به تظاهر عتر<br />
شد ست. پانزهم كتبر مسا بسيا شهرها بزگ جها<br />
صحنه تظاهر عليه نظا سرمايه ليگاشى ، مالى، بى عدلتى،<br />
بيكا تعر به حقو جتماعى شهرند شد. جنبش شغا<br />
نقا يگر خو گذشت تا متحد مريكا مر ستريت <br />
جها، يونا سپانيا، يتاليا فرنسه ... بيابد. كمى عقب تر<br />
خاميانه ، نا نقلا گر مو جا، سا يل <br />
شما فريقا نويد. چه بر با فتن يكتاتوها تونس <br />
مصر، چه تاخت تا «مكرتيك» ليبى كه ست مشابه نمونه<br />
گستر چه عترضا بو، جديد هز يل عر فغانستا<br />
يابند سويه بحرين، هركد حلقه ست يك شته قايع<br />
گستر به سعت جها كه گرچه به ظاهر هد متفاتى ند ما<br />
حقيقت باتا يك شريط عمومى حد هستند. مقاله «بعد<br />
گلوباليزسيو توسعه، چه؟» متن سخنرنى مانوئل لرشتاين<br />
جامعه شنا مريكايى ست كه به نحو جذبى ناتونى كنونى نظا<br />
كاپيتاليستى باسا ترميم خو تشريح مىكند.<br />
سا ير 1990 مستعمر فرنسه ند تد نمايشگا جهانى پايس كاميل<br />
گا ئيس خدما جغرفيايى، خوست تا كتابى تهيه كند بنا «مستعمر فرنسه: توسعه<br />
مناطق ستعما (2). معنا تحت للفظى mise en valeur عنو ين كتا،<br />
شمندسا ست. يكشنر ما عبا mise en valeur به توسعه ترجمه مى كند.<br />
ستفا به عبا ين مى شد، بحث مستعمر قتصا مفهو با قتى ما <br />
كتا به جو مى شد. ترجيح «développement» كاملا فرنسو ژ <br />
Les Usuels de Robert: Dictionnaire des بر(Expressions يكسيونر<br />
figurees- 1979 (et Locutions بر فهم بهتر عبا «mettre en valeur » مى<br />
تو يافت كه ين عبا، ستعا ست بر مفهو » بهر كشى، سو بر».<br />
توسعه مينه پاپايى نگر سا «شمندسا» ين ستعما، طو <br />
پائيا كه بو نضمامى مشتمل بر يك سلسله قدها توسعه، بو. باقى نيا قتصا<br />
بر بهر كشى سو بر منابع نيا غير پايى بكا مى بستند. ين نگر چند<br />
فرضيه نهفته بو: جها غيرپايى قا نيست يا حتى شايد مايل نيست كه منابع خو<br />
ما بهبو يك چنين توسعه ما هد. «توسعه» پاپايى نيا فعا خالت بد <br />
معنو بر نيا نمايندگى مى كند. به همين ليل بهر كشى منابع ين كشوها<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
54<br />
مانوئل لرشتاين<br />
بعد توسعه گريى چه؟<br />
بهر به پس ير ست. پايى سياسى پا ظيفه خلا<br />
كشى پاپايى ين منابع نيست؛ ير كسانى كه منابع<br />
شا مو بهر بر قر گرفته نيزبه نوبه خو بهر <br />
ين فريند مى برند.<br />
چنين نگرشى لبته جايى بر بحث مو ندگى مر<br />
محلى ستثما شد بجا نمىگذ. سنتا تصو ميشد كه<br />
فلاكت مر مستعمر (به بيا مر) «خسا جانبى»<br />
مأمويت متمد سا ست.<br />
شيو بحث غابه 1945 تغييركر. ين تغيير پيامد<br />
حساسا قو جنبش ها ضد ستعما سيا فريقا <br />
بو. لاتين مريكا جمعى جو بر جديد شكل ها <br />
ما ين عتقا شكل گرفت كه كشوها جنو مى<br />
تونند خو «توسعه» هند بجا ينكه توسط كشوها<br />
شما توسعه يابند. فرضيه ين بو كه گركشوها جنو<br />
فقط سياست ها مناسبى تخا كنند، يند خوهند<br />
تونست هم لحا صنعتى مد شوند هم لحا فا<br />
به پا كشوها شما برسند.<br />
بعد ،1945 نويسندگا مريكا لاتين ين<br />
يكر desarollismo يا «توسعه گريى» ناميدند.<br />
بلو گرفت. به خو متفاتى شكل ها گريى توسعه يكر<br />
شر «سوسياليسم» خرين گا ، پيش «كمونيسم»<br />
خوند. مريكا به نا «توسعه قتصا» يدئولوگها .<br />
به جا مفاهيم ين هر غلب جنو كشوها <br />
هم به كا مى برند. با چنين جما جهانى همه كشوها<br />
شما- مريكا، شو قما ( پا شر پا ،(<br />
غربى ستعماگر (حا يگر ستعما سابق) كشوها شما<br />
بر مشا «كمك» به ئه كرند شر كانا- پا<br />
چنين توسعه كه همه مشتاقش بوند. كميسيو قتصا<br />
مفاهيم مركز – حاشيه ( CEPAL) لاتين مريكا<br />
جه بر توجيه سياست «صنعتى سا با جايگزينى<br />
بد « كر. يكاها شنفكر مريكا لاتين<br />
( يگر)، گفتما «بستگى» شكل ند تصو مى<br />
كرند كه بايد با بستگى مبا كر بر فائق مد.<br />
توسعه به نظرنا هى بو بر مبا عليه بستگى. به<br />
نظرشا با غلبه بر بستگى مىشد كشوها بسته <br />
مسير توسعه كشوها پيشرفته قر .<br />
ترمينولوژ مو ستفا مى تونست متفا باشد ما نكته<br />
مو توفق همه ين بو كه توسعه ممكن ست، گرفقط ....<br />
بنابرين قتى ساما ملل متحد هه 1970 ميلا <br />
بعنو هه توسعه علا كر، توسعه هد تقريباً <br />
مر مقدسا نگاشته مى شد. با ين حا كنو مى نيم<br />
كه هه هفتا ميلا هه بد بر بيشتر كشوها<br />
جنو بو. ين هه، هه فزيش قيمت نفت
55<br />
بو. شما كشوها تو همچنين فزيش پك<br />
نتيجه به ستثنا كشوها صا كنند نفت، فزيش<br />
هزينه بر كشوها جنو همر بو با كاهش<br />
شديد صا بدليل كو قتصا جهانى كه موجب<br />
كسر مونه مالى تقريبا همه ين كشوها (شامل<br />
كشوها گا باصطلا سوسياليستى) شد.<br />
كشوها صا كنند نفت ثر كلانى ندختند <br />
بخش بزگى به بانك ها مريكا لما سپر<br />
شد تا بعدها ستفا نها يافت شو. ين سرمايه ها به<br />
صو ختيا كشوهايى قرگرفت كه مشكل مونه<br />
پرخت شتند. عطا ين ها فعالانه جانب خو بانك<br />
ها شما تشويق مى شد. ين ها همزما مشكل<br />
سرمايه بر خرجى كر پيد حل مى كرند: <br />
كلا موجو بانك ها كشوها شما همچنين حل<br />
مشكلا نقدينگى كشوها جنو. ما ها باعث فزيش<br />
شتا تصاعد بهرها هه هشتا ميلا شد نهايتاً<br />
كسر مونه پرخت ين لتها باهم بيشترشد. ها <br />
متاسفانه بايد بهر حا با پرخت مى شدند. نتيجه جها<br />
ناگها با پديد بحر بدهى لهستا سا 1980، مكزيك<br />
1982 سپس همه جا موجه شد.<br />
يافتن خطا كاصلى سا بو. نگشت تها متوجه توسعه<br />
گريى شد كه تنها يك هه پيش همه نيا بى شائبه<br />
مو ستايش بو. سياست قتصا مبتنى بر كنو <br />
عامل فسا لت سا عامل گستر بوكرسى شناخته<br />
مى شد. ساختاها شبه لتى نه تنها به منزله تلا بر<br />
پر كر با كشيد بند كفشها خو، بلكه بعنو<br />
مانعى بر شد شكوفايى شركتها شناخته شد. بر<br />
سوساختن ها تصميم گرفته شد كه به شرطى<br />
به كشوها تحت فشاجهت غلبه برمشكلاشا <br />
شو كه ين لتها هزينهها ئد مينه ها غيرحياتى<br />
مانند مو بهدشت حذ كنند. همچنين علا شد<br />
كه شركتها لتى، تقريباً بنا به تعريف سونيستند <br />
بايد سر قت خصوصى شوند؛ حالى كه شركتها<br />
خصوصى، با هم بنا به تعريف، پاسخگو «با» بو<br />
كايى موثر شتهند. يا لاقل ين تفا نظر بو كه<br />
شنگتن جو شت.<br />
مفاهيم بحثها مد كاميك معمولاً بيش يكى <br />
هه نمى ند. توسعه گريى ناگها خا شد.<br />
گلوباليزسيو سيد. پرفسوها نشگاهى، مدير<br />
نهاها، نتشاتى ها مفسر صاحبا ستو ها مطبوعا<br />
همگى بر ين تغيير يدند. چشم ند يا حل تغيير<br />
كر بو. حا يگر پيشرفت نه جايگزين كر <br />
كالاها صلى بلكه سياست قتصا معطو به صا<br />
بو. نه فقط ملى كر صنايع بلكه كنتر نتقا سرمايه هم<br />
بايد كنا گذشته مىشد نتقا بى مانع سرمايه همو<br />
مىشد. پس گفته شد بياييد بجا تلا قت <br />
governance) حزبى به مطالعه حكومت تك ها ژيم<br />
يك لغت جديد پر بر خنه ناپذير، گر نه بى معنى)<br />
بپريم. مهمترهمه ينها بگذيد پنج با به مكه<br />
كنيم الله كبر بگوييم- لترناتيو يگر نيست.<br />
ياها به يشه 1980 ميلا، نيمه هه <br />
توسعه گريى، گم ها جديد سر بر. «قتصا جديد»<br />
كه بنا بو مريكا شر سيا قتصا جهانى بنحو<br />
باشكو هديت كنند، 1990 ميلا خشيد. ما ين<br />
خشش يرپا نبو. بحر شر جنو سيا<br />
1997 (كه به سيه بريل هم كشيد شد)، به ير<br />
كشيد تصوير ساما تجا جهانى سياتل كانكو،<br />
سپتامبر، 11 لقاعد لگر، پوتو عر فو<br />
سپس شكست مفتضحانه بو عر بحر مالى <br />
مريكا- همه ينها حتى بيشتر، ين گما تقويت مى كند<br />
كه گلوباليزسيو، بسا يك عبا پر بسرعت هما<br />
هى مى كه توسعه گريى فت. ينجا پرسش ين<br />
ست كه بعد توسعه گريى گلوباليزسيو، چه؟<br />
جا هيد به تئوها نگ باخته چند خر نگيريم.<br />
1945 تا به مر تما محوبحث ين بو كه ين حقيقت<br />
جد گرفته شو كه سيستم جهانى نه فقط قطبى شد،<br />
بلكه قطبى كنند بو ست؛ همچنين ينكه ين حقيقت<br />
هم بلحا خلاقى هم بلحا سياسى قابل تحمل نيست.<br />
بر كشوها فقيرهيچ چيزعاجل ترين نمى نمايد كه<br />
بر تقا ضعيت شا جه نظرقتصا تلا<br />
كنند. بالآخر، تنها كا كه مرما فقير [بر فهم قطبيت<br />
جها] بايستى مى كرند ين بو كه فيلمى ببينند تا بفهمند<br />
كه مر يگر نقا جها ضعيت بمرتب بهتر نسبت به<br />
نها ند. همچنين كشوها ثرتمند بايد بنوعى بفهمند<br />
كه «تو حسر « يك خطر ئمى بر نظم<br />
جهانى فا خوهند بو. پس جايى بايد تفاقى بيفتد<br />
تا ين ضعيت متعا كند.<br />
بنابرين تحليل ها شنفكرنه سياستها برگرفته<br />
جد تلاهايى گلوباليزسيو، توسعه مو نها<br />
قابل حتر بوند، حتى گر مر نها بى شكا نبينيم.<br />
نخستين پرسشى كه كنو بايد پاسخ هيم ين ست كه يا<br />
همه - نه چند يند - كه ممكن ست صولا<br />
نيا ستاند ندگى (چه بسا نهاها سياسى فرهنگى)<br />
مثلا شبيه نما، ست يافتنى باشد؟ پرسش ين <br />
ست كه گرست يابى به ين ستاند ممكن نيست، يا<br />
نظم نامتعا (نابربر) موجو مى توند كمابيش مه يابد؟<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
56<br />
پرسش سو ين ست كه گر تد ضع موجو ممكن<br />
نيست، چه نو لترناتيو بر همه ما موجو ست؟<br />
نه چند يند - كه ممكن ست صولا يا<br />
- همه نيا ستاند ندگى ( چه بسا<br />
نهاها سياسى فرهنگى مشابه) مثلاً شبيه<br />
نما، ست يافتنى باشد؟<br />
شكى كه نيست كه نما – بيشتر كشوها عضو<br />
OECD (ساما توسعه همكا قتصا) بخش قابل<br />
توجهى مر سطح ندگى مناسبى ند. ستاند<br />
ميز مد خلى - شاخص قم - Gini كاملا پايينى<br />
بر غلب كشوها عضو ساما تعا قتصا پا<br />
نشا ميدهد كه با ستاند جهانى بهترين هاست (3).<br />
مطمئنا قشا كم مد هم ين كشوها هستند كه<br />
بسياند جنو كشوها با قيا شماشا لبته<br />
جنو كشوها فقير كه مر ست شن بنابرين ست.<br />
مشتا سيد به سطح ندگى مر نما باشند.<br />
سا ها خيرمطبوعا قتصا جها پر بو ست<br />
حكايا شد قتصا چشمگير چين – كشو كه<br />
گذشته نه چند بعنو يكى فقيرترين كشوها<br />
شناخته مى شد- گمانه نى مو ين كه چقد تا<br />
چه جه ين شد يند مى توند مه يابد تا چين <br />
به يك كشو نسبتا ثرتمند حيث GDP (توليد ناخالص<br />
خلى) تبديل كند.<br />
بگذيد ين قعيت فعلا كنابگذيم كه بسيا<br />
كشوها بيست سى سا گذشته جه شد قابل<br />
توجهى شته ند. خرين مو مثلا نمونه تحا شو<br />
يوگوسلا ست. همچنين بگذيد فعلا ليست بالا<br />
بلند كشوهايى كه توليد ناخالص خلى سرنه شا قبلا<br />
بهتر بو هم بگذيم. بر يك لحظه تصو كنيم كه شد<br />
قتصا چين بر بيست سا يگرهم بى مانع مه<br />
يابد، توليد ناخالص خلى سرنه گر نه حد<br />
نما كه لاقل به سطح پرتغا يتاليا برسد. با هم<br />
فر كنيم كه حد 50صد مر چين ين شد<br />
تغيير محسوسى كه شوند بطو مند بهر قتصا<br />
سطح مد قعى نها قابل مشاهد باشد.<br />
تصو كر ثابت فر كه همه فاكتوها ممكن ست يا<br />
كر كه مر جها يگر هما سطحى ستاند <br />
فز باقى بمانند ؟ هستند، كه مر ندگى<br />
كه جا مى هد 50صد مر چين حد 50صد<br />
مر يتاليا قد مصر شته باشند باقى مصر<br />
كنندگا جها حدقل هما حد كه لا هستند باقى<br />
بمانند، كجا مى يد؟ يا قرست كه ين فز <br />
به صطلا بهر فز تر جها (يا چينى ها) تامين<br />
شو؟ شن ست كه كاگر ماهرهايو هر <br />
[قطب صنعتى سنتى لما] چنين فكر نمى كنند. نها فكر<br />
مى كنند كه خوشا ين بها خوهند پرختند؛ نها <br />
كنو نيز با كاهش قابل توجه ستاند ندگى شا ين بها<br />
مى پرند. يا نها قعا چنين شتباهند؟ يا همين<br />
ضع هه خير تفا نيفتا ست؟<br />
نخستين گو، تايخ قتصا جها سرمايه ست. <br />
بالا بين شكا سرمايه حيا پنج قر بيش <br />
پايين، مركز حاشيه هرگز كمتر نشد بلكه هميشه فزيش<br />
يافته ست. شريط حاضر چه يژگى كه تصوكنيم<br />
طو شك نيست كه يافت؟ لبته نخوهد مه لگو ين<br />
ين پانصد سا بعضى كشوها تونسته ند جايگا نسبى<br />
خوشا تويع ثر سيستم جهانى بهبو هند.<br />
بنابرين مى تو مدعى شد كه ين كشوها بنوعى «توسعه»<br />
يافته ند. ما ين هم حقيقتى ست كه بعضى كشوها <br />
نسبتا پايين تر نظر ميز ثر شا نسبت به<br />
قبل قر گرفته ند. گر چه ها ما ما فقط بر<br />
75 تا 100 سا گذشته تقريبا قابل تكا هستند، مطالعه<br />
مقايسه ها تويع ثر، يك سيستم سه قطبى<br />
سيستم جهانى نشا مى هد كه تعد كمى<br />
كشوها تونسته ند جايگا خو [به توسعه يافته] تقا<br />
هند (4).<br />
شاهد ين ست كه سطح بالا سو به تبع <br />
با جه مستقيم تبا فز نباشت مكا<br />
مونوپوليزسيو [نحصاگر] فعاليت توليد (5). <br />
نچه كه ما پنجا سا گذشته توسعه خوند يم<br />
نوعى گستر فر كشوها برخى تونايى سا<br />
شركت ها توليد با سوهى بالا بو ست. ين ،<br />
هر چه شركت ها ين مسير بيشتر پيش فتهند ميز<br />
مونوپولى توليد به تبع سو فعاليت قتصا شا<br />
كاسته شد ست. لگو تايخى موفقيت صنايع موسو<br />
به ما- نساجى تا فولا، خوسا تا لكترنيك <br />
تكنولوژ كامپيوتر- شاهد غير قابل نكا ين مينه<br />
ست. كنو صنايع سا مريكا ناميدنه با چنين<br />
كاهشى ظرفيت سو خو ست پنجه نر مى<br />
كند. يا بوئينگ يربا قابت با صنعت هوپيماسا<br />
چين مى تونند تا بيست سى سا يگر سطح سو<br />
فعلى شا حفظ كنند؟<br />
بعد توسعه گريى چه؟
بنابرين ين شق يكى تفا مى فتد. يا كشوها تا<br />
توسعه يافته توسط برخى فريند ها مخر مثل جنگ،<br />
طاعو يا جنگ خلى مضمحل مى شوند. ين <br />
حالت مركز فعلى نباشت سرمايه همچنا عر خوهند<br />
ماند قطبى شد همچنا تد خوهد يافت. يا كشوها<br />
تا توسعه يافته قا به باتوليد بعضى فريند ها صلى<br />
توليد مشابه كشوها مركز مى شوند. ين حالت يا<br />
قطبى شد بساگى معكو خوهد شد (كه بعيد ست) <br />
يا منحنى قطبى شد مسطح خوهد شد. ما حالت خير<br />
نباشت فز قتصا جهانى كل شديد كاهش<br />
خوهد يافت، علت جو قتصا جهانى كاپيتاليستى<br />
سرمايه يل مى شو. هيچكد ين سنايوها،<br />
كشو به نمونه نما تبديل نخوهد شد.<br />
به بامن ليل تريد عمومى به توسعه قتصا فايد<br />
مند گلوباليزسيو ين ست كه شما فزيند مر <br />
- محققين، سياستمد جه كاگر- به<br />
ين نتيجه سيد ند كه كفگيربه ته يگ خو ست.<br />
خو بينى هه 1960 1950 كه باقه 1990 <br />
مشاهد شد، خت بربسته ست.<br />
شخصا چاچو قتصا سرمايه جها هيچ هى<br />
نمى شناسم كه ما به تويع عالانه ثر جها نزيك<br />
كند يا لاقل نا بربر عمومى چنا كاهش هد كه<br />
همه مر نيا بتونند حد يك مصر كنند نماكى<br />
مصر كنند. ين با نظر گرفتن همه مكانا پيشرفت<br />
تكنولوژيك همچنين با نظرشت مفهو ست<br />
نيافتنى، يعنى بهر مى گويم.<br />
گر ممكن نيست كه چاچو سيستم جهانى<br />
كنونى همه كشوها به سطح ستاند ندگى<br />
نماكى ها ست يابند، يا ممكن ست كه ين<br />
سيستم جهانى بشد نابربر كماكا مه يابد؟<br />
من شك . با ين حا بايد قيق بو، چر كه معلو شد<br />
كه پيش بينى ها ماتيك مينه تغيير ساختا<br />
طى سد گذشته، ميا مد ناست مد <br />
كليد به برخى مولفه ها توجه هم عد علت ند<br />
تحليل بو ست.<br />
بنيا ساختا تغيير لز ترين توضيحى كه بر صلى<br />
بو شدگا سركو ستثماشدگا ناضايتى شد، ئه<br />
ضا، تر شد خيم با گذما كه شد ستدلا ست.<br />
مر فقير يا كثريت مر فرست، ناگزير شو خوهند<br />
كر. ين هما چيز ست كه معمولا نقلا ناميد مى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
57<br />
شو. من نيا به باگويى ستدلا ها له عليه ين<br />
نگر نمىبينم ير ين ستدلا ها بر كسانى كه بطو<br />
جد تايخ سيستم جهانى مد مطالعه كرند بيگانه<br />
نيست.<br />
قر بيستم شاهد يك طولانى قيا ها ملى <br />
جنبش ها جتماعى بو كه هد نقلابى شتند بنوعى<br />
قد لتى به ست ند. نقطه ين جنبش ها <br />
فاصله 1945 تا قيقاً 1970 هما توسعه گريى<br />
ست كه به يك معنا خو محصو ين جنبش ها بو ست.<br />
ما همچنين مى نيم كه 1970 تا 2000 شاهد<br />
فو غلب ين جنبش هاِ قد يا ست كم تجديد<br />
نظر قابل توجه سياست ها نها بو ست. ين <br />
خير، شكوفايى گلوباليزسيو ست كه ين جنبش<br />
ها - چه نها كه قد بو ند چه نها كه همچنا<br />
تلا ند كه طريق پالمانى نقشى بر خو بيابند -<br />
منطق با كر پذيرفته ند. بنابرين ما شاهد <br />
سرخوگى پى سرخوشى هستيم.<br />
برخى كاها ين جنبش ها يا شر كرند به منطبق<br />
شد با نچه كه قعيت ها جديد نگاشته مى شد يا <br />
گرنه بير فتند: برخى نيزست فعاليت كشيدند يا به<br />
صف شمنا سابق پيوستند. هه 1980 تا نيمه ها<br />
1990 ميلا جنبش ها ضد سيستم سطح جهانى<br />
شريط بسيا بد بوند. ما 1995 همزما با فركش<br />
موقتى جبر نئوليبرليسم، كوششى جهانى بر يافتن<br />
يك سترتژ ضد سيستم شكل گرفت. چياپا گرفته<br />
تا سياتل تا پوتولگر، گويا ظهو گونه - جديد<br />
بنا گاهى مر كه سيستم بو ضد جنبش ها <br />
لترموندياليسم (يا گرجهانى سا) خوند مى شوند.<br />
نامى كه من به ين حركت مى هم، پوتو لگر ست <br />
تصو مى كنم كه ين حركت مولفه مهمى مبا سياسى<br />
جها 25 تا 50 سا يند باشد. به ين نكته بحث<br />
پيرمو لترناتيوها حقيقى كنونى با خوهم گشت.<br />
ساختا فرپاشى فكر نمى كنم كه نچه يگر، سو <br />
سيستم جهانى سرمايه مىنم ئه ژ جديد<br />
جنبش ها نقلابى يك فاكتوساسى باشد. فرپاشى<br />
سيستم جه نخست ناشى شو پايين نيست بلكه<br />
ناشى ضعف قتدطبقا حاكم غيرممكن بو حفظ<br />
سطح سو متياتشا ست. تنها هنگامى كه سيستم<br />
موجو نتيجه تناقضا خو ضعيف شد باشد فشا<br />
پايين حتمالا مىتوند موثر قع شو.<br />
قد پايه سرمايه بعنو يك سيستم، گانه بو<br />
نتظا، كه برغم همه- نشا يك طر ست.
58<br />
مىتوند نباشت بى پايا سرمايه تضمين كند. طر<br />
يگر ساختاسياسى شكل كه بد ينكه توسط<br />
يو «طبقا خطرنا» ناضى معر ژگونى<br />
قربگير، نباشت بى پايا سرمايه تضمين كر ست.<br />
شريط كنونى ضعف بنيا سرمايه بعنو يك<br />
سيستم تايخى ين ست كه موفقيت، بسمت شكست<br />
هديتش مى كند ) شومپتر به ما موخت كه معمولاً ين<br />
تفا خوهد فتا). نتيجه مرهر تضمين، يعنى<br />
هم تضمين نباشت بى پايا سرمايه هم تضمين ساختا<br />
سياسى كه بنا بو خطر طبقا خطرنا بد، <br />
همزما حا ضمحلا ند.<br />
موفقيت كاپيتاليسم تضمين نباشت بى پايا سرمايه<br />
ين بو كه تونسته مانع فزيش شد سريع سه مولفه<br />
ساسى هزينه توليد، يعنى هزينه نسانى توليد، هزينه<br />
موخا ماليا شو. ما ين مر توسط ساكا هايى<br />
نجا شد كه خو گذما، فرسو شد ند. سيستم<br />
كنو به مرحله سيد ست كه هزينهها توليد بنحو<br />
شگرفى بيش شد كر ست كه توليد بتوند منبع<br />
خوبى بر نباشت سرمايه باشد. پس طبقه سرمايه به<br />
سرمايه مالى ست. گمانه نى ها مالى تا يك<br />
ساكاگذ ست چر كه مبتنى برعتما ست عتما <br />
مى شو. يل نى ساكاگمانه خوِ توسط مد ميا<br />
جا هيد هر كد ين نكا بيشتر با كنم.<br />
هزينه نسانى توليد، تابعى مبا جا طبقاتى پايا<br />
ناپذيرست. نچه كاگر جبهه خو ند، يكى تمركز<br />
توليد (بدليل بهر ست ( يگر تونايى خوسامانيابى<br />
كه موجب عما ست سپهرسياسى همچنين كا محل<br />
فشابركافرمايا بر فزيش ستمز مى شو. مقابل،<br />
كافرمايا هميشه بر پس ين مبا، كاگر <br />
به جا هم ندخته ند. ما عما ين شيو ها چاچو<br />
كشو يا محلى، حد مرهايى ، چر كه كاگر<br />
مى تونند بز ها سياسى موجو (بشكل قانونى /يا<br />
فرهنگى) به عنو نقا قو خو ستفا كنند.<br />
قتى ما فا كندتيف- هستيم كافرمايا موجهه<br />
با مطالبا يكا كاگر، معمولا جه فزيش <br />
ستمز بر سيب ها ناشى توقف كا ترجيح مىهند،<br />
خوستهها پذير ضر بيش بريشا كا توقف ضر ير<br />
كاگر ست. ما فا كندتيف – كاهش ستمز ها<br />
بر كافرمايانى كه مى خوهند بد سر بگذنند<br />
قيمت ها به شد ين كه چر ست، لزمى<br />
قابتى هستند. تايخ نشا كه همين مرحله ست<br />
كه كافرمايا مبا به نتقا بز توليد - به صطلا<br />
كاخانه فر- مىكنند توليد به مناطقى مى برند كه<br />
ستمزها «تايخا» پايين، هزينه پايين ترتوليد ممكن<br />
مى كنند. ما قيقاً چه بها تايخى بر ين نر ها<br />
تايخا پايين توليد جو ؟ پاسخ نسبتا سا ست- ين<br />
بها، جو يايى كاگر ستايى ست كه كا مز<br />
هر سطحى ستمز، بريشا به منزله يك فزيش<br />
مشهو مد قعى خانوست. بنابرين قتى ستمز <br />
يك منطقه جها بنحو كمابيش پيوسته فزيش مى يابد،<br />
جديد لشكر كاگر بهايش جهانى قتصا مقيا <br />
مى پرند كه مى پذيرند با ستمز پايينتر لبته كايى<br />
بربر، كا كنند.<br />
مشكل ين حلى كه مالكين/ توليد كنندگا مكرً به<br />
كا مى برند ين ست كه بعد 25 تا 50 سا، كاگر<br />
منطقه جديد توليد با غلبه بر سرگمى ها ليه<br />
مبا مسير جهل سياسى، پا به هما شهر ندگى <br />
مى گذند كه كاگر مناطق يگر جها پيش نها <br />
يك منطقه با ستمز يگر نظر، منطقه مو ند. نجا<br />
تايخا پايين نخوهد بو يا لاقل قيا با قبل نخوهد<br />
بو. ير يا كافرمايا بر حفظ سو خو مجبوبه<br />
فر يا نتقا مجد به مناطق يگر خوهند شد. ين تغيير<br />
مستمر جغرفيايى منطقه توليد طو قر به خوبى عمل<br />
كر ست ما يك پاشنه شيل هم . مناطق جديد بر<br />
توليد، جها به تما ند. ين چيز ست كه ما<br />
ستايى يى شتابا حا قو جها بعد<br />
جها نسبت جمعيت شهر يم. ناميد 1945 <br />
30صد 1950 به صد 60 2000 تغيير كر ست<br />
(6). قتصا جهانى سرمايه قاعدتا ظر حدكثر 25<br />
سا يند فاقد مناطق توليد جديد خوهد شد. ين كمبو<br />
تباطا، مد ها با شيو ست. محسو همكنو<br />
گير جهت لا مناطق جديد، فرجه مانى ين <br />
ينر، يافته ست. كاهش بشد چگونگى سامانيابى <br />
تو كافرمايا بر منجمد كر ستمزها بشد كم<br />
شد ست.<br />
هزينه مو خا بستگى به ينكه كافرما مجبو به<br />
پرخت چه صد ست. هر قد ين صد كمتر<br />
باشد مخا كافرمايا پايينتر نگهدشته خوهد شد.<br />
ساكا صلى كه كافرمايا طو قر پيش<br />
گرفتهند تا پرخت هزينه موخا جتنا كنند <br />
حقيقت ندختن ين با بر يگر بو ست. ين<br />
برنى سا externalization هزينه ها مى نامند.<br />
سه هزينه صلى ين ند عباتند لوگى يى محيط<br />
قتصا. يرساختها تجديد منابع ليه يست،<br />
بعد توسعه گريى چه؟
59<br />
فضولا مى تو ست. سا يى لوگى كا، بتد <br />
جايى كه عمومى ست يا هزينه نمى طلبد فع<br />
كر. ين كا تقريبا هيچ خرجى ند. با ينكه نيا فو<br />
به پرخت هزينه ها نيست ما باپرخت، غلب به تعويق<br />
مى فتند. مشكل حتمالى، مشكل «حو عمومى» ست-<br />
چه ين مطالبا جانب فر طر شو چه جانب<br />
لتها. پرخت هزينه لوگى يى، قتى كا توليد به<br />
نجا سيد باشد، بند توسط شركت لو سا صلى<br />
تقبل مى شو. گا پيشامد، حكا ست فضولا<br />
به قلعه ها مختلف پنا مى برند. قتصا جهانى سرمايه<br />
مى كنند. همين كا كمابيش نيز توليدكنندگا <br />
سطح ستمز فر ها مشكل همانند كاخانه ينجا<br />
ته كشيد توليد ضايعا فع بر جديد حوضچه ها ست.<br />
ست. بعلا، هزينه جتماعى سمو صنعتى گريبا گيرما<br />
شد ست يا حدقل به ليل پيشرفت ها علمى، بيشتر<br />
به گاهيم. ين جها پى سم يى ضايعا<br />
صنعتى ست. ين نگرنى بر يست بو مى گويند. با<br />
فزيش ين نگرنى ها ين پرسش هر چه بيشتر مطر مى<br />
شو كه چه كسى ين بها خوهد پرخت. ين تقاضا<br />
فزيند ترمىشو كه نا كه منابع طبيعى ستفا <br />
مسمو كرند بايد بها لوگى يى بپذيرند. ين <br />
شو. مى هزينه ها ناميد internalization سا نى<br />
هر قدلت ها بيشتر هزينه ها نى شد به سرمايه<br />
تصاعد بنحو تحميل كنند، هزينه كل توليد، گا <br />
فزيش مى يابد.<br />
مساله ترميم منابع ليه نيز به همين گونه ست. گر<br />
جنگل ها قطع شوند خوشا يك فريند طبيعى كه<br />
غلب بسيا كند ست به ترميم خو مى پرند. هر چه<br />
جنگل ها بيشتر قطع شوند (بدليل فزيش توليد جهانى)،<br />
فريند ترميم طبيعى نها يك مانى معقو بطو<br />
فزيند سخت تر مى شو. بنابرين ينجا هم نگرنى ها<br />
يست محيطى يا شد موجب مىشو كه لت ها نيز<br />
كنشگر جتماعى، مصر كنندگا منابع طبيعى ير <br />
فشا بگذند كه يا مصر خو كاهش هند يا فريند<br />
ترميم سرمايه گذ كنند. تا جايى كه لت ها موفق<br />
به نى كر ين هزينه ها شوند هزينه توليد فزيش<br />
مى يابد.<br />
بالاخر همين ضع مو يرساخت ها هم صد مى<br />
كند. هزينه يرساخت، شامل همه چيزهايى ست كه<br />
فويد فقط متعلق به يك توليد كنند نيست مثل ساختن<br />
جا ها عمومى كه نقل نتقا كالاها مكاپذير مى<br />
كنند. ما ين قعيت كه عويد هزينه يرساخت ها<br />
توليد نصيب توليد كنند منفر نمى شو، به ين معنا<br />
نيست كه گرهى توليدكنندگا نيز عويد ين هزينهها<br />
برخونمى شوند. هزينه يرساخت ها قتصا نيز<br />
به شكل تصاعد فزيش يافته ست. بله، يرساخت ها<br />
كالاها عمومى هستند ما «عمو» تا حد مشخصى مى<br />
تو به لخو خو تعريف كر. ين مو هم گر لت<br />
ها بتونند حتى بخشى ين هزينه ها نى كنند، با<br />
هم هزينه توليد فزيش مى يابد.<br />
سومين مولفه هزينه توليد، ماليا ست. هر مقايسه<br />
نيا با جها، نقطه يا جها سطح ماليا <br />
يك قر پيش نشا مى هد كه مستقل نوسانا نر ها،<br />
مر هر نفر ماليا بيشتر مى پر. علت چيست؟ هر<br />
لتى سه بخش هزينه عمد : هزينه منيت جتماعى<br />
جتماعى، فا نو هزينه غير)، ، پليس، (تشٍ<br />
هزينه بخش ) همه مهمتر هزينه جمع <br />
ماليا). چر هزينه ها لت چنين فزيش قابل توجهى<br />
يافته ست؟<br />
ها ناشى پيشرفت به ساگى منيتى هزينه ها فزيش<br />
تكنيكى ست. ستفا بزها نيرها منيتى هر به<br />
شكا مختلف گر تر مى شو. بالآخر، منيت مانند يك<br />
گيم (با) ست كه هر طر تلا مى كند بايچه<br />
هايى بيش حريفانش شته باشد. ين شبيه يك مزيد<br />
بى پايا ست كه هر با نر بالاتر علا مى شو.<br />
باماند مى شتيم، يك هولوكاست هسته گر حتمالا<br />
جها كه ين خطر سرگذند بو به تير<br />
كما بامى گشت گا ين هزينه مى تونست كاهش<br />
يابد. تا پيش ما، من يگر بر كاهش ين هزينه<br />
نمى بينم.<br />
بعلا هزينه فا هم عليرغم همه تلا ها بر كاهش<br />
، مستمر فزيش يافته ست. ين هزينه ها به سه ليل<br />
قشا جهانى سياست قتصا ينكه يافته ند: فزيش<br />
حاكم تحت فشا قر ست تا پاسخگو سه خوست<br />
مهم طبقا خطرنا باشند كه عباتند مو، بهدشت<br />
سلامتى، تضمين مد ما لعمر. همچنين سطح ين<br />
خوست ها مرتبا بالا فته نظر جغرفيايى نيزگستر<br />
ترشد ست. علا برين، فزيش طو عمرمر (بخشا<br />
بدليل همين مكانا فاهى) باعث فزيش هزينه ها<br />
مو مر تر سيع شما توسط مر كه شد جتماعى<br />
ستفا قرمى گير. ينكه پيشرفت ها تكنولوژيك<br />
مو پر بهدشت، هزينه سرپا نگهدشتن<br />
سيستم فزيش (ست مثل هزينه ها نيرها<br />
منيتى). بالاخر ينكه توليدكنندگا هركد ين <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
60<br />
عرصه ها بركت ين تقاضا عمومى سوبسيد شد توسط<br />
لت، تونسته ند لقمه ها چربى نصيب ببرند.<br />
فا نطو كه محافظه كا معتر به شكو مى كنند<br />
تبديل به يك حق شد ست. تصوينكه لتى بتوند<br />
كاهش گستر هزينه ها جتماعى ين مينه ها <br />
برحتى سر بگذند شو ست. ما هر حا كسى بايد<br />
هزينه نهايت ين توليدكنندگا بپر. هزينه ين<br />
يا مستقيما يا طريق شاغلين خو كه تقاضا فزيش<br />
ستمز شته ند، مى پرند.<br />
ما طلا قيقى ميز فزيش مد ين هزينه ها نديم<br />
بر يگر طر ست. كه بسياگستر مى نيم ما<br />
جبر هزينه توليد نمى تونيم فزيش بى يه <br />
قيمت فر سطح جهانى شته باشيم ير كه گستر<br />
بى سابقه توليد جهانى منجر به كاهش تعد مونوپو ها<br />
فزيش قابت جهانى شد ست. پس ته قضيه ين ست<br />
كه هزينه توليد سريع تر قيمت فر محصو فزيش<br />
يافته ست ين يعنى نجما سو كه منجربه شو<br />
نباشت سرمايه توليد مى شو. سى سا ست كه ين<br />
تنگنا بر همه قابل مشاهد بو به همين علت ست كه<br />
هه 1970 تب سرمايه مبتنى بر گمانه نى،<br />
سرمايه جهانى برگرفته نشانى فركش كر<br />
ند. ما حبا ها تركيدند. باكنك ها نمىتو تا بد<br />
با كر.<br />
مطمئنا سرمايه بصو كلكتيو مقابله مى كنند. <br />
كل گلوباليزسيو نئوليبرلى حاصل همين مقابله ست- ين<br />
مقابله نئوليبرلى شامل تلا سياسى گستر بر پايين<br />
كشيد هزينه ستمز، بر مقابله با مطالبه نى <br />
كر هزينه ها، لبته بر كاهش سطح ماليا ست.<br />
چنانكه قبلاً هم تلاها نئوليبرلى خيربر<br />
مقابله با فزيش هزينهها بخشا موفق بوند، لى فقط بخشا.<br />
به غم همه كاهش هزينه ها توسط ژيم ها تجاعى،<br />
هزينه توليد هه قر بيست يكم بنحو قابل<br />
توجهى بيش هزينه معا ست. 1945 من ين<br />
ضع شبيه ثر ضامنى مى بينم: قد جلو يك قد به<br />
عقب، ضربه سهمگين تر مى كند.<br />
نجا كه ساختا يرين قتصا سيستم جهانى سرمايه<br />
به سويى گريش كه فزيش نباشت سرمايه<br />
كنتر كه ظيفه سياسى مى كند، ساختا شوتر <br />
طبقا خطرنا شت هم به سر فتا ست.<br />
پير 1945 تا ، 1970 توسعه گريى <br />
جنبش ها تايخا ضد سيستم بو كه تقريبا همه جا<br />
به گونه قد به ست گرفتند. بزگترين عد نها<br />
بعد توسعه گريى چه؟<br />
تحقق يا توسعه بو ست. قتى ين جنبش ها شكست<br />
خوند، طر خو ست ند. ين جنبش ها<br />
صرفنظرينكه خو كمونيستى يا سوسيا مكرسى يا<br />
ليبر ملى ناميد باشند، همه جا قد ست ند.<br />
گلوباليزسيو، 1970 تا 2000 سرخوگى<br />
عميق جنبش ها تايخا ضد سيستم بو. نها نق <br />
فتاند بعيد ست كه بتونند علاقه عمومى سطح<br />
گستر با كسب كنند. ممكن ست يك نتخابا<br />
به عنو گزينه بهتر بقيه، بياند ما يگرطلايه<br />
يند طلايى نگاشته نمى شوند.<br />
شو- مى چپ قديم ناميد نچه جنبش ها- ين فو<br />
قع متيامثبتى بر كاكر بى نقص سيستم جهانى<br />
سرمايه نيست. مانى كه ين جنبش ها هد خو<br />
ضد سيستم بوند، ساختاها يسيپلين يافته تشكيل<br />
مىند كه تحركا يكا هونشا كنتر مى كر.<br />
ين ساختاها هو شا بر قدما يژ بسيج مى<br />
كرند، عين حا به يژ هنگامى كه لت ست <br />
شتند، با ين توجيه كه شفتگى ناشى قدها نى به<br />
ضر منافعى ست كه قرست يند حاصل شو،<br />
هو شا تحر بامى شتند. سقو ين لت ها<br />
قع سقو تو مها كر طبقا خطرنا ست كه<br />
حا طبعا باهم خطرنا شد ند. ناشى گستر يابند<br />
قر بيست يكم كنش شنى به ين گذست.<br />
قتصا جهانى سرمايه مر يك ساختا بسياناپايد ست.<br />
ين ساختا پيش تر هرگز چنين متزلز نبو ست. ين<br />
سيستم مقابل جريا ها سريع مخر ناگهانى بسيا<br />
سيب پذير ست.<br />
فعلى ممكن نيست، چه نو ضع مه گر<br />
لترناتيو بر ما حا حاضر موجو ست؟<br />
ينكه سيستم جهانى حاضريك بحر ساختا بسرمى<br />
بر ما ظر 25 تا 50 سا يند حا نتقا <br />
مشكلى بو خوهيم سيستم به سيستم يگر ين<br />
ساكنين جنو حل نمى كند. نها مى خوهند بدنند كه<br />
چه تفاقى ين فاصله خوهد فتا نها چه مى تونند<br />
يا چه بايد بكنند كه ضعيت بر بخشى مر ين<br />
كشوها شريط حاضر بهتر شو. مر بدستى تمايل<br />
يگربر طر كنند. كنونى ندگى لحظه كه ند<br />
قو ست، يافتن موثر مفيد به كنش ست<br />
به محديت ها شريط حاضر، بسيا مهم ست. بنابرين<br />
25 تا 50 سا سنايو بگويم كه به نظر هيد جا
61<br />
نگر چه پيامد بر كنو ما .<br />
سنايو 25 تا 50 سا يند جه . يك طر<br />
فرپاشى نظم تايخى موجو به سبب همه لايلى كه پيش<br />
تر بحث كر، محتمل ترين حالت ست. طر يگر<br />
سيستمى كه جايگزين سيستم حاضر شو كاملا ناشن<br />
غيرقابل پيش بينى ست. هر چند همه ما مى تونيم<br />
بر ين عد قطعيت تاثير گذيم. سرشت سيستم يند<br />
غيرقطعى ست چر كه قتى ما يك نشقا سيستمى<br />
بسر مى بريم به هيچ جه نمىتونيم پيش بدنيم به<br />
صو جمعمى كد شق بايد برگزينيم. ين كا علو<br />
فرگير(complexity ست (sciences of .(7)<br />
سو يگرقيقا به ين ليل كه ين نتقالى، سيستم<br />
موجو بشد نامتعا همه عرصه ها چا نوسانا<br />
شديد ست، فشابر باگشت بسمت تعا بسياضعيف<br />
» عمل ما موقعيت كه معناست بد ين ست.<br />
« هستيم فعاليت ها ما چه فر چه جمعى<br />
تاثير مستقيم مهمى برنتخا تايخى پيشا جها<br />
خوهد شت. با توجه به ين نكا مى تونيم بگوييم كه<br />
هد «توسعه» كه پژهش گر لت ها پنجا<br />
سا پيش پى بو ند، 25 تا 50 سا يند بيش<br />
تضمينى هم بر لبته ست. گذشته قابل ستر <br />
تحقق شا نيست چر كه ما يك ضعيت عد قطعيت<br />
به سر مى بريم.<br />
يك جغرفيا سياسى گستر تر، حا حاضر سه<br />
شكا ساسى موجو ست. شكا ، تقابل ميا مريكا،<br />
پا غربى ژپن ( شر سيا) بر تبديل شد به<br />
مركز صلى نباشت سرمايه سيستم جهانى سرمايه ست.<br />
تويع بر جنو شما تقابل قديمى ميا <br />
محو حو ست جديد تقابل سو ست. جها فز<br />
بحر ساختا قتصا جهانى سرمايه مكا ظهو <br />
گزينه حتمالى گذ به سيسستم جديد.<br />
مو ، تقابل ها سنتى چاچو سيستم<br />
جهانى مد هستند. نچه كه قدها سه گانه ناميد<br />
مىشوند تلاشند تا سيستم جهانى توليد سيستم<br />
فاينانس تجديد ساما هند. مانند همه تقابل ها<br />
سه گانه ين چنينى، فشا بر كاهش سه گانگى به<br />
گانگى جريا ست كه حتما هه يند به<br />
سرنجا برسد. مدتها پيش ستدلا كر كه حتمالا<br />
ين گانه شامل مريكا ژپن ( شر سيا) مقابل<br />
ستدلا ين نيست (8). نيا ست سيه) ( پا<br />
ينجا تكر كنم كه بنظر من ين تقابل نسبت به مساله<br />
غلبه بر گانگى (قطبى شد) سيستم موجو- هما كه<br />
«توسعه» سيستم جهانى خوند مى شو- ثانو ست.<br />
تقابل كه ميا شما جنو ست لبته نقطه<br />
تمركزصلى مسائل توسعه پنجا سا گذشته بو ست.<br />
قع تفا بزگ عصر «توسعه گريى» عصر جهانى<br />
شد، ناشى تقابل نسبى قد شما جنو بو ست.<br />
بهبو حا كه جنو به نظر مى سيد <br />
شريط خو ست - گر چه ناچيز. يكى <br />
ها پيش پيرمندنه شما بو ست. ما كنو<br />
ميا شكا جهانى تجا بن بست ساما با پير ين<br />
سخنگويا شما مو مفا توفق شنگتن به تما<br />
ست. ينجا من به ناضايتى شكا فزيند چهر هايى نظير<br />
جو ستيگليتز، جفر ساكس، جو سو نرمش<br />
قابل توجه سياستها سرسختانه صند جهانى پو<br />
پس شا 2000 ين . قابت نتظا تغيير<br />
چندنى هه ها يند ند.<br />
جهانى موقعيت جديد سيستم كه سومين شكا ما<br />
نشا مىهد، بحرنى ساختا با هر مر پيامد <br />
بر ين سيستم ست. ين شكافى ست ميا <br />
پوتولگر كه پيش تر شا كر. ينجا توضيح<br />
خوهم كه مسائل محو نظرمن كد ها هستند.<br />
جد برسرين نيست كه يا ما حامى نظا سرمايه به<br />
عنو يك سيستم جهانى هستيم يا نه. مساله ين ست كه<br />
با توجه به ضع مبتلا به سيستم جهانى فعلى، چه چيز<br />
بايد جايگزين شو. جايگزين حتمالا موجو نه نا<br />
بيا ند. شد تشريح جزئيا نه ند قعى<br />
كلى مى تو گفت كه بحث برسرين ست كه يا سيستم<br />
جايگزين، سيستمى هرمى قطبى شد (مثل سيستم<br />
موجو يا بدتر) خوهد بو يا نسبتا مكرتيك تر بربرتر.<br />
، موضع ما قبا ست خلاقى يك نتخا ساسا ين<br />
خط مشى سياسى ما تعيين مى كند.<br />
خط مشى بايگر صلى صحنه سياست هنو ناشن<br />
ست. جبهه طرفد تقسيم شد ميا نها كه<br />
چشم ندشا يند مبتنى ست برسترتژ سرسختانه<br />
نهاسا، نها كه صرمى ند كه چنين سترتژ<br />
بسيا يك گا ين حاضر حا نيست. قابل تكا <br />
قطبى شد ست. جهبه پوتولگر ما مشكلا يگر<br />
جنبش ها هستند سست صرفا يك تحا نها .<br />
موجو جها كه ست كم حا حاضر چاچو<br />
فو جتماعى جها (WSF ) جمع مى شوند. ها<br />
هنو سترتژ مشخص مشتركى ندند. ما حمايت ها<br />
مرمى قابل تكايى برخوند بريشا شن ست كه با<br />
چه مخالف ند.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
62<br />
پرسش ين ست كه هو جبهه پوتولگر بر ساختن<br />
«جها يگر» كه مى گويند ممكن ست، چه مىتونند<br />
بكنند. ين پرسش لايه ست: لت ها معد كه<br />
تاحد با ين نگر موفق ند چه بايد بكنند جنبش<br />
ها چندگانه چه بايد بكنند. لت ها مسائل كوتا مد <br />
برسى مى كنند حالى كه جنبش ها مىتونند به مسائل<br />
كوتا ميا مد بپرند. هر ين نو مسائل بر گذ<br />
مد جامعه تاثير مى گذند. پرختن به مسائل عاجل<br />
بر ندگى مر ما تاثير بلافصل مى گذند. يك سترتژ<br />
هوشمندنه سياسى بايد همه خطو جبهه برگير. <br />
مهمترين مساله كوتا مد، تد جهانى سا نئوليبرلى<br />
بر گشو يك جانبه همه مرها - لبته گشو<br />
مرها جنو لى نه قعا شما- ست. ين هسته صلى<br />
مباحث چاچو ساما تجا جهانى همه بحث ها<br />
جانبه، جه توسط مريكا بعد توسط تحايه<br />
« تجا تشكيل چند «قر - عضا پا<br />
مثل نفتا كفتا غير- ست. سا يالا متحد پى<br />
تضمين موقعيت مونوپولى خو (صطلاحا مالكيت معنو)<br />
حفظ نفو موسسا مالى خو ست حاضربه<br />
پذير محد كاهش تعرفه محصولا كشا<br />
جنو كشوها كه ست كم شى صنعتى كالاها <br />
توليد مىشوند.<br />
كانكن ] جنو مكزيك] كشوها نيمه قدتمند<br />
جنو نظيربريل، هند جنو فريقا با طر يك خوسته<br />
بسيا سا يو ساما تجا جهانى متوقف علا <br />
كرند: تجا بايد جانبه باشد. خلاصه حر<br />
كه ما مرهايما خوهد مى شما گر كه بو ها ين <br />
بگشاييم، بايد ها نيز مرها خو به ما بگشايند.<br />
ما شما سا پذير چنين توفقى به ليل <br />
ناتو ست. ينكه پذير چنين خوستى مى توند<br />
كشوها كاهش سطح مد قابل توجه بيكا شد<br />
شما پى شته باشد. ين مساله بنوبه خو مانع طر<br />
مى شو. يك مساله نتخاباتى بمثابه موضو ين<br />
نيست كه شن گانه شما سه ها قد بر ينكه<br />
كدميك چنين توفقى بيشترين سو كد كمترين<br />
سو مى برند، نتيجه تريد مى كنند. مشغو شد <br />
گيرشد قد ها سه گانه به ختلافا تعرفه سوبسيد<br />
باهم يگر با جنو، موقعيت سياسى ين كشوها <br />
شريط قتصا فعلى هر چه بيشتر تضعيف مى كند .<br />
ين ضعيت مى شو نتيجه گرفت. ين نز سياسى<br />
ناگزيربه بنبست مى نجامد. بر كشوها جنو بلحا<br />
سياسى بسيامهم ست كه موضع خو حفظ كنند. ين<br />
مهمترين قدمى ست كه ين لت ها مى تونند نجا<br />
ستاند مد سطح تقا حفظ تا مكا هند<br />
ندگى كشوها خو ند نگهدند. ين كشوها با<br />
تريد به نگ خطر گم ها نئوليبرلى جو مى هند <br />
حق هم ند.<br />
لبته لت ها جنو بايد قد بمانند. بزگترين<br />
تهديد بر بقا ها خالت خاجى فزيند سياست<br />
نهاست. نچه كه كشوها بزگتر جنو نجا مى هند<br />
هه يند نيز تسريع خوهند كر شد به<br />
كلو هسته ست كه هدفش سا خنثى كر<br />
تهديد نظامى به تبع كاهش تهديد سياسى ست.<br />
كر مطالبه ها مى تو لت ين كه سومين چيز <br />
تويع فا جتماعى كشوهايشا ست كه لبته مىتوند<br />
شامل پرژ ها پايين (مثل حفر چا غير) باشد.<br />
چيز كه نمى شو ين لت ها نتظا شت ين ست<br />
كه ظر يا بيست يا سى سا يند تبديل به يك<br />
نما شوند. ين تفا نخوهد فتا ساسا هم چنين<br />
نتظا، سياست هوشمندنه به ست. ساساً<br />
نقش لت ها پيشر جه حصو طمينا ين <br />
ست كه كشوخوشا باقى جها هه ها يند به<br />
ضعيت بدتر چا نشوند.<br />
جنبش ها مى تونند بيش لت ها نقش شته باشند.<br />
ما صو لز بايد هر جا كه مى تونند لت ها كمتر<br />
پيشر قد تحمل كنند مشغو خر گير ها<br />
بچگانه چپ با فقد ستاهايى نشوند كه قعاً<br />
نتظا تحقق شا بخرنه نيست. ينجا بايد به يك مولفه<br />
مهم شا كنيم كه غلب يد ناظر پنها مى ماند. <br />
شكا ژئوپوليتيك نخست ين بحث، يعنى تقابل ميا<br />
قدها سه گانه تقابل شما- جنو حقيقت<br />
جغرفيايى هستند. ما تقابل ميا <br />
پوتولگر جغرفيا ند. به مانند خو ين جنبش ها شكا<br />
ها نيز همه جها فرگرفته ند. ين يك نبر طبقاتى<br />
ست، يك نبر خلاقى ست نه نبر جغرفيايى.<br />
يك چشم ندميا مد، بهترين چيز كه جنبش<br />
ها مى تونند نجا هند عما غيركالايى كر<br />
كه مقد هر جايى ست decommodification<br />
باشد به هر ميزنى ست كه مى تونند. هيچكس نمى توند<br />
كاملا مطمئن باشد كه ين چطو پيش خوهد فت. بايد<br />
به خاطر شته باشيم كه يافتن يك فرمو ماندگا، تجربه<br />
لا همين چنين تجربه مى طلبد. فرنى <br />
جريا ست. بايد بخاطر شته باشيم كه غلب ين تلا ها<br />
كرشا خفه بر سيستماتيك ختنا فضا <br />
بعد توسعه گريى چه؟
63<br />
Volume III of Les Colonies françaises, /2<br />
Exposition Univer selle de 1900, Publications de la<br />
Commission chargée de préparer la participation<br />
de la Ministère des Colonies, Paris: Augustin<br />
.Challamel, 1900<br />
3/ نگا كنيد بر مثا به:<br />
Anthony Atkinson, Lee Rainwater & Timo thy<br />
Smeeding, "Income Distribution in European<br />
Countries," in A. B. Atkinson, ed., Incomes and<br />
the Welfare State: Essays on Bri t ain and Europe,<br />
.Cambridge: Cambridge Univ. Press<br />
4/ يك مقاله كلاسيك ين مينه:<br />
Giovanni Arrighi & Jessica Drangel, "The<br />
Stratification of the World-Economy: An<br />
Exploration of the Semiperipheral Zone," Review,<br />
74. Ar ri ghi is currently-X, i, Summer 1986, 9<br />
.updating this argument in a forthcoming arti cle<br />
حا Arrighi حاضر مشغو بر كر ين ستدلا مقاله<br />
يند خو ست.<br />
بند ما منطقى بنظر مى سد نگا چه ين گر 5/<br />
تحليل ها قتصا نا سمى مى شو.<br />
6/ نگا كنيد به:<br />
Deane Neu bauer, "Mixed Blessings of the<br />
Megacities," Yale Global On-line, Sept. 24, 2004.<br />
http://yaleglobal.yale.edu/display.article?id=4573<br />
7/ نگا كنيد به:<br />
Ilya Prigogine, Isabelle Stengers; The End of<br />
Certainty: Time, Chaos, and the New Laws of Na<br />
.ture, New York: Free Press, 1997<br />
8/ نگا كنيد بر مثا به:<br />
Japan and the Future Trajec tory of the World-"<br />
System: Lessons from History?" in Geopolitics and<br />
Geocul ture, Cambridge: Cambridge Univ. Press,<br />
.48-1991, 36<br />
جريا ست همين مى توند به شركت كنندگا ين <br />
جنبش ها صدماتى هم بزند. ما غيركالايى كر تنها <br />
ضديت به سياست ها نئوليبرلى نيست بلكه پايه سا <br />
يك فرهنگ سياسى لترناتيو ست.<br />
لبته نظريه پر سرمايه ساليا سا ست كه<br />
غيركالايى كر به سخر مى گيرند. با ين ستدلا كه<br />
توهم ست، با بشر تناقض ست، ناكامد ست <br />
موجب توقف شد قتصا به تبع فقر مى شو. همه<br />
مد جها صلى نها فقط به ست. كذ عاها ين<br />
فكر كنيم- نشگا بيماستا - تا بفهميم كه حدقل تا<br />
بيست سا پيش غير نتفاعى بو نها مر مسلم نگاشته<br />
مى شد، نه سها شتند نه سوبَر. شو مى<br />
تو ستدلا كر كه به ين ليل غير موثر بو ند كه يا<br />
پذير تكنولوژ جديد سربا ند، يا بر پرسنل با<br />
صلاحيت جابه ندشته ند يا قا به ئه سريس ها<br />
پايه نبو ند.<br />
ينكه چگونه ين غيرنتفاعى صنايع توليد بزگ<br />
مثل توليد فولا يا صنايع كوچكترتوليد عما شو بر<br />
ما شن نيست. ما طر بى نگ ين مكا، جزميتى<br />
كوكونه ست. كه موسسا توليد بيش <br />
پيش سوهى خو ست مى هند قيقا به ين ليل<br />
كه قتصا جهانى سرمايه گستر يافته ست، ين<br />
جزميت حمقانه ست. نه فقط بر كشوها جنو بلكه<br />
بر نوحى صنعتى به فو شما نيز طر لترناتيو<br />
بر توسعه ين ستا مى توند پاسخى باشد .<br />
هر صو همانطو كه گفتم مساله ين نيست كه<br />
معضلا سيستم جهانى چگونه بايد بنحو معجز سا<br />
حل شو بلكه ين ست كه يك سيستم جهانى جايگزين<br />
بايد بر چه پايه بنا شو . بر ئه پاسخ جد بايد<br />
بتد شنى توسعه تايخى سيستم موجو شته<br />
باشيم، معضلا كنونى بشناسيم هن ما بر<br />
يك لترناتيو يكا بر يند با كنيم. ما بايد همه<br />
ين ها نجا هيم نه فقط حيطه كاميك بلكه<br />
غدغه شتن كنو يعنى يستن عمل، ميد <br />
نياها عاجل مر هم بر مر هم بر گذ به يند.<br />
بنابرين بايد هم تدفعى مبا كنيم هم تهاجمى. گر <br />
چنين كنيم ، ممكن ست ( فقط ممكن ست) طو<br />
ندگى برخى حضا جو ينجا پيشرفتى شته باشيم.<br />
ياشت ها<br />
1/ سخنرنى كنفرنس «چالش ها توسعه قر نشگا 21»،<br />
كُرنل، كتبر 2004.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
64<br />
برسى تطبيقى<br />
نئوليبرليسم <br />
سويه مصر<br />
سياسى ها بحر لت مخالف نيرها سير مبا : شا<br />
همر لحظاتى با قفه شك بد سويه مصر كشو جتماعى<br />
خوهد بو. ين لحظا ما باگشت، برسى تصميم گير ست. شتبا<br />
شد همزما بدنيم. نشينى مبا عقب به معنا تجا پيشر گر ست<br />
بحر قتصا با بحر سياسى ِ مشرعيت لت گزينه ها طبقا حاكم<br />
محد مى كند.<br />
نگلا جويا نشجو كتر پاتما علو سياسى نشگا يو ست.<br />
مقالاتى مينه قتصا سياسى مصر سويه به چاپ سيد ست.<br />
هم كنو حا تكميل تز كتر خو با عنو " ساخت سرمايه<br />
مصر: مطالعه بخش مسكن ساخت سا؛ 1991 تا 2004"<br />
ست. مقاله حاضر گرچه پيش تحولا خير مصر سويه نوشته<br />
شد (سا 2009-10) با ين حا موضو مو بحث مطالعه شمند <br />
ست./ مترجم<br />
مصر سويه پس ستقلا سياسى سا ها 1946 1952 سياست ها توسعه <br />
به همر متفاتى پيامدها نها سياست هايى كه بر كرند. نبا مشابهى قتصا<br />
نقش لت باسا ، ثر منجر به باتويع پوپوليستى صلاحا جر شت.<br />
جامعه شد . مناعا پس جنگ بر سر باسا لت توسعه قتصا نهايت<br />
به شكست ژيم ها پوپوليست منتهى شد بر ژيم ها محافظه كا نظامى<br />
نو سا مصر حافظ لاسد سويه گشو. مرحله بعد توسعه قتصا بر<br />
چه بوسطه مستقيم چه بصو هم سويه هم مصر كه نفتى بو نق مينه<br />
با كمك منابع مد ژيم هر كر. منتفع كشو* خا كاگر ها يافتى<br />
خا ، سياست ها توسعه به جر گذشتند كه باعث گستر بوكرسى، نظامى گر<br />
يرساخت ها خدما شد.<br />
ين ژيم كه بوجه خو به ميز يا فزيش بوند بر سيد به<br />
80 هه بوند كر تكا خاجى مها به كمك ها توسعه، منظو به خو هد<br />
با بحر قتصا موجه شدند. ين هه گذ نز بر سر لت قتصا بو <br />
بر با قتصا جهانى ِ حامى مد منافع به سو لمللى بين متعد عومل پايا <br />
تعيين جهت ين مناعا عمل شدند. گر طبقا حاكم ين كشو هه <br />
1990 با مقا يا موجه نشدند به ليل تديجى بو صلاحا ياضت قتصا بو.<br />
ين كشو سا 2004 به بعد، شد صلاحا نئوليبرلى فزيش ند. صلاحاتى<br />
كه جهت عما شديدتر مو ها سرمايه با ين كشو ها توليد كنندگا<br />
مستقل خر، كاگر كشا تحت نقيا منطق با . با جو تضاها ناشى<br />
قتصا شد فقد فقر بيكا بالا مانند نر تغييرجهت به سمت نئوليبرليسم <br />
پايد معنا، غيا هرگونه نير پيشر ساماندهى شد باعث نحصا مقا <br />
*مبالغى كه كاگر مهاجر به خانو ستا خو مى فرستند. workers’ remittances <br />
برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر
65<br />
لمسلمين خو همچو گريى سلا ها گر ست<br />
مصر شد ست. لت گر ها سلامى سويه مد ها<br />
يا سركو كر ست كنو شناسايى ماهيت مقامت<br />
مرمى بربر سياست ها لت شو ست.<br />
پس مصر كه سويه مقاله ههايى ين <br />
جنگ مسير توسعه قتصا پيمو ند مقايسه مى<br />
كنيم. ين مقاله با تمركز بر تغييرجهت قتصا به سمت<br />
نئوليبرليسم به چها بخش تقسيم شد ست. نخست تايخى<br />
شد ستفا توسعه سياست ها توسعه <br />
پس جنگ ئه خوهم . سپس بحر قتصا مصر<br />
سويه هه 1980 پاسخ ها متفا ين ژيم ها<br />
به نشا خوهم . پس سياست ها تغييرجهت<br />
به سمت مد ها نئوليبرلى با كه بتد هه <br />
1990 به كا گرفته شد توضيح مى هم به برسى ين<br />
سياست ها، ماهيت سياسى صلاحا عوملى كه سرعت <br />
شد تعيين كرند مى پر. بخش چها برسى<br />
تضاها مد نئوليبرلى شكست سيد به هد<br />
علا شد توسط لت هر كشو ست. مد نئوليبرلى<br />
قتصا به جا پاسخگويى به نياها شهرند خدمت<br />
منافع طبقه عمل كر كه با گريش قدتمند جهانى هه<br />
1990 بر لت هر كشو چير شد بو. نتيجه،<br />
جد بوكرتها لتى كه هه ها 1980 1970<br />
لت حاكم بوند نئوليبرليسم قد طبقه حاكم<br />
باتويع كر. به هر حا نجايى كه مد نئوليبرلى قتصا<br />
قليتى منتفع ساخته كثريتى متضر، نمى تو گفت<br />
كه سا قتصا همگا بو ست با سياسى.<br />
بخش خر ترنامه ئه مى كند تلا هايى كه <br />
جهت سياسى صو گرفته به شناسايى عوملى مى<br />
پر كه چگونگى شد ماهيت چنين مباتى تعيين<br />
مى كنند.<br />
تايخچه<br />
مصر سويه پس ستقلا سياسى با كمبو منابع<br />
محديت تكنولوژيك موجه شدند سيد به<br />
ها ژيم به مشكل برخوند. جتماعى توسعه هد<br />
پوپوليست، خل سياست هايى عليه طبقه مين <br />
حاكم عما كرند سطح بين لمللى، نجا كه<br />
يالا متحد شكا با سترتژ ِ توسعه مستقل نها به<br />
مخالفت برخاسته بو، به كمك ها تحا جماهير شو<br />
متكى شدند. سويه تحت حاكميت حز بعث مصر تحت<br />
حاكميت ناصر فسر صلاحا جتماعى گستر <br />
نابربر سياسى ستقلا پيش كشو هر ند. نجا<br />
ها جتماعى عميقى نج بر بوند بر ميا بر<br />
ثر مخر چنا تويع ثر نابربر حز بعث ژيم <br />
ناصر صلاحاتى غا كرند با هد بهبو ندگى كاگر<br />
هقانا. هه ها 1960سياست 1950 ها صنعتى<br />
سا صلاحا ضى به جر گذشته شد. همچنين <br />
كشو سا ها 1958 تا 1961 با هد تحا كشو<br />
توسعه برنامه به هد ستيابى منابع ستفا <br />
مشتر كه به هر نها كمك مى كر قر همكا<br />
مضاء كرند. نيرها محافظه كا سو با يكر ناصر به<br />
تغيير جتماعى صلاحا مخالف بوند باعث شدند ين<br />
توفق سه سا بعد هم بپاشد.<br />
حكومت ناصر مصر تغييرجهت گسستى يشه<br />
بر تمامى لت كه يكر مينبو. طبقه <br />
قتصا چير گشت. لت پوپوليست ناصر با مصا مين <br />
ملاكا، ملى كر بانك ها، شركت ها بيمه كاخانه<br />
ها تحت مالكيت خاجى همچنين كانا سوئز تونست<br />
ناصر صنعتى سا كند. يجا خو بر لتى مد<br />
غا كر بوكرسى لتى با هد ستيابى به عدلت<br />
جتماعى باتويع ثر گستر لت . با سياست<br />
قتصا صنعتى سا تونست بر بخش عمومى، تصميم<br />
گير مو سرمايه گذ، جريا ها خاجى <br />
خل خا مصركنتر شته باشد. (1)با ين سياست ها<br />
بهبو مصر هقانا كاگر بسيا ندگى سطح<br />
حاصل شد. ((2صلاحا ضى بر هقانا كشا <br />
همچنين 1تا3 ميليو كر يجا منيت مين ستفا<br />
هقا مالك مين هايى شدند كه نها كا مى كرند.<br />
خانو شامل هقانا كه مصر ميليو 5تا7 مجمو <br />
هايشا بو صلاحا ضى بهر مند شدند.(3) توسعه <br />
قتصا ناصر 1952) تا (1970 برنامه ملى<br />
بو با هد يجا نظامى جتماعى مبتنى بر فع نياها<br />
همه مر4).)<br />
باسا لت سويه همر با ملى سا بنگا ها<br />
خصوصى بو* . حد 106 بنگا خصوصى شامل شركت<br />
ها نفتى صنعت پنبه صد 70 صا<br />
تجا ملى شد. قونين مالياتى سياست ها ملى جهت<br />
يجا تويع عالانه تر مد صلا شد. كاهش جا بها<br />
ژيم كر5).) يجا بهبو فقر كاگر ضعيت <br />
لت بعنو هنمايى توسعه قتصا باتويع<br />
مد ثر ستفا كر. ساسى ترين مرحله سياست<br />
ها ژيم بعث 1966 تا 1969 بو. صلاحا<br />
بعثى ها يكا نقش بزگتر تصميم گير ها<br />
مربو به توليد، مصر باتويع مد ثر به لت<br />
private firms*<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
66<br />
شكست سرئيل سا 1967 به چالش<br />
كشيد شد عتبا سياسى ين ژيم توسط<br />
نيرها تجاعى خلى غا بو بر پايا ين <br />
ژيم پوپوليست. نيرها تجاعى كه حمايت<br />
مين بوژ صنعتى برخو بوند<br />
تونستند مونه قد تش تغيير هند.<br />
ميا فقر هقانا بر لت پايه جتماعى يجا مى<br />
كر. (6)همچنين تحايه ها مستقل هقانى كاگر كه<br />
ها تصميم گير تونستند مى هقانا كاگر <br />
مربو به توليد نقش شته باشند محبوبيت بيشتر بر<br />
كر7).) يجا لت<br />
شكست سرئيل سا 1967 به چالش كشيد شد<br />
عتبا سياسى ين ژيم توسط نيرها تجاعى خلى<br />
غا بو بر پايا ين ژيم پوپوليست. نيرها تجاعى<br />
كه حمايت مين بوژ صنعتى برخو بوند<br />
تونستند مونه قد تش تغيير هند. شكست<br />
نظامى سرئيل بربر سياست ها توسعه قتصا هر<br />
كه گرفتا ژيم ين كر. هايى يجا محديت كشو <br />
بدهى ها خو<br />
بوند با فزيش<br />
نر بيكا،<br />
كاهش نر<br />
شد، كاهش<br />
منابع موجه<br />
شدند. قد<br />
گرفتن نيرها<br />
محافظه كا<br />
همچنين نشانه<br />
نز شد <br />
بر سر قد <br />
قد محد<br />
ين ژيم <br />
پوپوليست بو.<br />
يجا پوپوليست ژيمها بايد گفت كه ناتونى ينجا <br />
فضاهايى بر فريندها موكرتيك سياسى منجر شد به<br />
تغيير نظامى بالا به پايين ين ژيم ها توسط نوسا <br />
حافظ لاسد.(8)<br />
تغييرتى كه هه مينه 1970 بر قد<br />
گرفتن ژيم ها حافظ لاسد نوسا مهيا كر. سطح<br />
بين لمللى، نق نفتى فرصتى بر سويه مصر يجا<br />
كر تا مد ها خو طريق يافتى ها خاجى<br />
برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر<br />
كاگر كمك ها خاجى فزيش هند. تغيير سياست<br />
قتصا به سمت "نفتا" يا باگشايى بر مينه جنگ<br />
1973 با سرئيل تفا فتا. مصر سويه نظر شتند<br />
تا مناطق ست فته جنگ 1967 پس بگيرند ين <br />
بهانه كرند بر باگشايى قتصاهاشا. گرچه هر<br />
نبا مشابهى قتصا سا ها سياست كشو <br />
كرند ما عومل قتصا سياسى كه تو نيرها هر<br />
جامعه نشا مى نتايج ها تغيير .<br />
پس مرگ ناصر سپتامبر نو 1970 سا (1970<br />
تا 1981) پاسخ به بحر خلى قتصا همچنين<br />
فرصت هايى كه فزيش قيمت نفت منطقه يجا كر<br />
بو تغييرجهت سياست ها خلى خاجى مصر <br />
يا مشكلا مصر قتصا عمومى (9)بحر كر. علا<br />
يجا كر بو. شد سرسر قتصا سا 1973 به<br />
بالا شهر كا نير بيكا نر كاهش يافت 3صد<br />
بعنو تش عمومى بخش گستر بو10).) 10صد<br />
يك بر حل بيكا فزيند قسمت قابل توجهى <br />
جمعيت بيكا تحصيل كر بخو جذ كر11).) عليرغم<br />
ين حل ها، نر بالا بهر مناعا جتماعى مصر<br />
تشديد كر.سا بر جلوگير تعميق گستر تنش<br />
ها جتماعى به قر گرفتن مه سوبسيد قيمت<br />
ها حمايت كر .قر گرفتن ها يا نهايت فزيش بى<br />
سابقه بدهى ها خاجى مصر يجا كر. كسر<br />
فزيند تر تجا به همر فزيش فزيند بدهى<br />
خاجى همچنين نر بالا بهر مينه بر سياست<br />
كر. ما 1974 سا سا نفتا<br />
ها سرمايه جذ پس ِسياست نفتا صلى هد ما<br />
كشوها عر بعنو پاشى بر جنگ با سرئيل بو.<br />
با ين جو نفتا ميا حلقه سياستمد <br />
كابينه مو عتر بو. بسيا مخالف چنين تغيير<br />
نفتا هم كه نانى بوند قتصا سياست ها <br />
حمايت مى كرند به ين ليل بو كه مى پندشتند ين<br />
تغيير جهت منابع مالى لا بر حمايت بخش عمومى
67<br />
سا بر جلوگير تعميق گستر تنش<br />
ها جتماعى به قر گرفتن مه سوبسيد<br />
قيمت ها حمايت كر .قر گرفتن ها يا <br />
نهايت فزيش بى سابقه بدهى ها خاجى<br />
مصر يجا كر.<br />
كر. (12)خيلى منتقد نفتا سياستى مى يدند كه<br />
ثر جمع بر مشتريانشا شركا سا ست<br />
بى سابقه با مى گذشت. يد غالب ين بو كه سا<br />
لت به مثابه قلمر شخصى ملك طلق خو مى ند.<br />
عامه مر مصر مخالف نفتا بوند چر كه مى نستند<br />
چنين سياستى حر طمع فزيش <br />
به ظهو طبقه مصر كنند جامعه<br />
مى نجامد. عليرغم مناطق مالياتى كه يجا<br />
شد حالى كه كالاها مصرفى كه با<br />
حمايت مدها نفتى فرشگا ها نباها <br />
لبريز مى كر توسعه قتصا متوقف شد<br />
بو. (13)<br />
معمولا سياست ها سا حمايت <br />
قتصا با مى نند. ما نگاهى به گذشته<br />
نشا مى هد كه سياست ها عا <br />
جهت گير هدفى شن بو. حالى كه<br />
برنامه يز قتصا به فرموشى سپر شد<br />
بو نفتا مينه بر هر مر قتصا<br />
مهيا كر كه نه تنها منجر به بدهى ها سنگين<br />
خاجى شد بلكه شريط ندگى بسيا مر مصر بدتر<br />
كر14).) سا بخش عمومى قتصا مصر <br />
حالى متضر شد كه نطر بخش خصوصى ساما يافته<br />
هم شكل نگرفت. بخش عمومى نظر كمى فزيش يافت<br />
كيفيت توليد بو ماند كد حالى كه ستمزها <br />
خدما كاهش يافت. نتيجه يگر كاهش ستمزها <br />
بخش عمومى جابجايى كاگر مدير ماهر به بخش<br />
خصوصى يگر قتصاها منطقه گستر فسا به<br />
عنو تنها سيله بقاء كاگر بخش عمومى بو<strong>15</strong>).)<br />
سياست ها سا سطح جتماعى هم با عترضاتى<br />
فزيشى 1977 سا كه مانى بخصو شد بر<br />
قيمت مو خوكى ساسى علا كر. تركيب نفتا توفق<br />
نامه صلح با سرئيل مينه قتل سا بدست خو<br />
مصر بو<strong>16</strong>).) لمسلمين<br />
سويه حافظ لاسد پس شكست جنگ 1967 با<br />
سويه قتصا بدست گرفت. بحر قد سرئيل<br />
قتصا سياست ها بو مصر مشابه بحر ين<br />
مدها جذ مكا سا. هم مشابه سياست ها سد<br />
نفتى با هد تشويق سرمايه گذ خاجى سويه منجر<br />
به علا مجموعه سياست ها نفتا شد. ((17ما تفا<br />
سويه با مصر برنامه قتصا بو كه حز بعث<br />
سترتژ كر. مى نبا سد جمهو ئيس شت<br />
سد حفظ تو جامعه بو. به همين ليل يك طر با<br />
مشاكت هقانا پايه ها جتماعى لت تغيير <br />
طر يگر با حمايت فعا لت برنامه يز لتى<br />
صنايع محلى گستر .<br />
برنامه توسعه قتصا سد بربر برنامه يز<br />
همچنين قد پيشين ها ژيم ساما نابه قتصا<br />
گرفتن تديجى طبقا تاجر ئه شد. برنامه طو<br />
طرحى شد بو تا بتوند پايه ها سياسى ژيم جديد <br />
با علا هد.(18) مذهب گستر سنى تاجر ميا <br />
خوست باگشت سرمايه ها سو به سويه مجموعه<br />
گير شكل قتصا فشاها شد. غا صلاحا <br />
باگرند به نبا تا ناگزير كر سد تحكيم لت <br />
سرمايه ها خا شد * بر به ين منظو محر ها<br />
قتصا هم معرفى كر مانند مناطق مالياتى كه<br />
بخشى بو سياست نفر يا لانفتا على لشعب (گشايش<br />
به مر19).()فريند ساخت لت با قد سهيم كر<br />
نيرها مختلف جتماعى موجب تمركز قد شد. تحايه<br />
ها كاگر نير كا نها تا تاسيس "جبهه پيشر<br />
ملى"(npf) **جذ شدند. صلاحا يگر شامل تاسيس<br />
مرجع نظا قضايى بر فعاليت ها قتصا بخش لتى<br />
به ست خالد سلامبولى تر مى شو سا<br />
repatriation of capital*<br />
National Progressive Front**<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
68<br />
بو. سياست ها باتويعى نظير مسكن بر عمو، خدما<br />
ما عمومى، گستر تحصيلا عمومى شتغا ضمانت<br />
شد لتى بر فا لتحصيلا20)) طريق مدها<br />
بالا فر نفت، يافتى ها كاگر خا كشو <br />
مدها ژئوسترتژيك مربو به جنگ سر تامين<br />
مالى شد.(21)<br />
سد نقش بخش خصوصى قسمت ها تجا صنايع<br />
بطو يشه فزيش طر با تجديد ساما<br />
بخش عمومى نقش قتصا كاهش 22).)بخش<br />
خصوصى ها مختلف سا قتصا منافع<br />
يا بدست . خومختا كه به بخش<br />
خصوصى شد بو به ليل نقش جديد بو كه قر بو<br />
كند. سياست ها يفاء سويه قتصا سرسر توسعه <br />
"پاسخ محتاطانه" بربرفقط سد قتصا سا<br />
بخش خصوصى يافت كر. عليرغم ينكه سه بخش صلى<br />
قتصا سويه ساخت سا، تويسم حمل نقل به<br />
گذ سرمايه نر بو شد با خصوصى سرمايه ها <br />
همچنا پايين ماند.(23)<br />
سياست ها سا هه نقى 1970 بخش خدما<br />
بوجو ما به ليل تكنولوژ جديد سهم بخش<br />
كشا نير كا كاهش يافت. همين حا، قونين<br />
حمايتى كا به نفع تشويق باگشت سرمايه ها خا شد<br />
به حا تعليق گذشته شد.(24) حالى كه بخش خصوصى<br />
توسعه قتصا ناموفق بو مدخله سيع لت<br />
كه بخش خصوصى مثبت شت نتايج تعد قتصا <br />
جامعه سويه كل منتفع شدند. تحت حاكميت<br />
حافظ سد جامعه سويه شاهد پيشرفت تعد پرژ<br />
ها كلا مربو به يرساخت ها قتصا ، جا، <br />
بو25).) مخابرتى تجهيز بند هن،<br />
بحر جتماعى خر هه ئل 1970 هه 1980<br />
ناضايتى طبقا سنتى سابقا حاكم لت سياست ها<br />
بو لتى يكه نمونه سويه . مى نشا قتصا<br />
كه گرچه ير پرچم سوسياليسم كمونيسم نبو ما تامين<br />
كنند منافع بخش ها سيعى كاگر هقانا بو.<br />
تاجر سنتى حاميا نها خشم خو فزيش نفو طبقه<br />
مزيا كه خر توليد كنندگا تاجر نوظهو <br />
نفتا بهر مند شد بوند نشا مى ند. موجه با ين<br />
ناضايتى لت سعى مى كر تا با سركو تاجر سنتى <br />
يك طر عما محديت هايى بر بخش خصوصى نوپا<br />
تاجر توليدكنندگا خر، تو نيرها حفظ كند.<br />
ماليا بر فعاليتها بخش خصوصى فزيش يافت مو<br />
خا به سمت بنگا ها بخش عمومى سرير شد. لت<br />
مى كنند نقش يفا جامعه قتصا ها بخش كنتر ها سياست گز سهم ند جتماعى قدتمند ها گر كه لتى corporatist state*<br />
برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر<br />
لت سويه يا با تكاء به نتها گستر يافته<br />
بو هم ينكه نت ها ناپديد شدند تامين هزينه<br />
ها بخش عمومى ِ بزگ شد ناممكن مى نمو<br />
فر ماليا مجا مى كر موسسا مالى بسته به<br />
لت تبديل شدند به مركز صلى عتبا هند26).) پرتس<br />
ستدلا مى كند كه نجايى كه به بخش خصوصى ين<br />
سلب مالكيتى سوسياليسم كه بو شد طمينا<br />
كا نخوهد بو نتيجه مقر لتى عما شد بر بخش<br />
خصوصى مانعى جد بر فعاليت ها ين بخش نبو.<br />
هد ين مقر تسهيل توسعه كلى قتصا بو. لت<br />
با تشكيل "كميته هديت ، صا مصر" <br />
سا 1981 بخش خصوصى هم توسعه برنامهيز<br />
طو علت كه سد به ين كر27).) قتصا<br />
سا قتصا قد گذ نكر لت مى تونست<br />
هنو قتصا خالت كند.(28) سد نمى خوست پايه ها<br />
سياسى سيع تا تاسيس خو ملاكا، تاجر، هقانا<br />
كاگر با خو بيگانه كند. همين كه بخش خصوصى<br />
نجا ظيفه خو توسعه قتصا خو ناتو ماند<br />
لت كوپوتيو*با ظاهر شد.<br />
بحر قتصا هه 1980 <br />
مصر سويه مسير توسعه مشابهى هه 70 <br />
نبا كرند ما عومل خلى خاجى نتيجه بر هر<br />
كد متفا ساخت. نتها هه قتى 1970 جامعه<br />
مصر با يگر با بحر قتصا موجه شد بو محبوبيت<br />
سا پايين ترين حد خو بو. لت ئه برنامه<br />
فزيند بيكا ندگى سطح با پايين مد موجه <br />
ناموفق بو. تر بر هم خو نظم جتما سا <br />
ناگزير كر تا غذ يگر كالاها ساسى با قرضه <br />
خاجى كند. بحر يگر مانى بو كه سا قر<br />
صلح با سرئيل مضاء كر باعث نز مصر يگر <br />
كشوها عر شد. ين گونه مصر با هبر بد عتبا<br />
سياسى بحر قتصا كه بصو بحر بدهى ها<br />
فزيند خو نشا مى هه غا 1980 كر.<br />
نر يكطرفه بطو پل لكر مريكا فد ييس قتى<br />
بهر فزيش لت مصر با بحر عتبا موجه شد.<br />
بدهى مصر 2ميليا لا خر هه 1960 به 21<br />
ميليا لا سا سيد.(29) 1981 بين سا ها 1984<br />
تا 1987 تعهد بدهى مصر بطو ميانگين 1تا7 ميليا<br />
لا سا فزيش يافت مجمو ژئن 1987 به
40 ميليا لا سيد كه صد 112 توليد ناخالص خلى<br />
ين كشو بو. (30)همزما كاهش قيمت نفت باعث كاهش<br />
يافتى ها كاگر خا شد.(31)<br />
حسنى مبا جانشين سا بر مديريت ين بحر<br />
قتصا صلاحا پيش گرفت. پدسالانه يكر<br />
لتى كه تعميق بحر جتماعى مى ترسيد با نگاهى به<br />
1980 هه تا نتها گرفت. صو مصر مر عمومى فا<br />
كه گريشا يگر لت چير شد ين لگو مه شت.<br />
طى هه 1980 هو بيزنس تجا بين لمللى خو<br />
تا باگانى كميته ها لتى ساما به<br />
ين ترتيب بتد هه 1990 نفو خو بر سياست<br />
گذ ها عمومى فزيش ند.(32) عليرغم كايى بالا<br />
بنگا ها بخش عمومى، بحر توجيه قتصا لا بر<br />
تغييرشكل بخش عمومى فرهم كر33).) يك طر هد<br />
بو كاگر مالكيت هقانا سلب قتصا، صلاحا<br />
ساما مصر نبر سمى قتصا به بستگا يگر طر <br />
يافته عليه نانى كه قتصا غيرسمى فعاليت مى<br />
كرند بر ندختند. نتيجه بحر قتصا مينه بو<br />
بر مناعا نى نخبگا نتيجه شكست پرژ<br />
" شركة توظيف لأمو لإسلامية" (شركت ها مديريت<br />
پولى سلامى) *(immc) تحكيم قد بانك ها سمى<br />
لتى بو34).) به ين ترتيب بانك ها لتى تونستند به<br />
بها شكست immc ها قد نحصا بر سيستم<br />
مالى مصر بدست ند.<br />
به لايلى طى هه 1970سويه عليرغم مصر چنا بحر<br />
عميقى تجربه نكر. نخست ينكه سويه موضع سرسختانه<br />
خو عليه سرئيل حفظ كر همچنا كمك<br />
ها كشوها عربى بهرمند بو. ينكه سياست ها<br />
سا قتصا هه 1970 سويه بيشتر نكه <br />
ساختا باشد بخشى بو نتيجه مديريت ثر <br />
كر پرتس ستدلا لكر نبو. مصر به شو سويه <br />
بو مختلفى سياست ها نمونه كه"[سويه] ست<br />
كه لت ها خاميانه ( يگر لت ها) بر مديريت<br />
تغيير قتصا بد يجا تغيير سياسى مخر تخا<br />
مى كرند" (35)سو ينكه لت به سختى خو گير <br />
مسائل قتصا كر با كمك مدها نفتى كمك<br />
ملى شو ها صندلى 1990 يك سو سا <br />
ختيا بخش خصوصى بو. مر كه تغيير ساسى<br />
مى نشا طى بيست سا سويه لت <br />
شكا نشانه كاهش ثرگز نيرها سنتى،<br />
يعنى بعثى ها، لت بو<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
69<br />
* Companies Islamic Money Management سا 1984 تا 1988<br />
ها خاجى سياست ها جتماعى خو جرء مى كر.<br />
حافظ لاسد برخلا سا فضا محد ختيا <br />
بخش خصوصى قر با نخستين نشانه ها ناكامد<br />
بخش خصوصى كنتر لت بر فعاليت ها قتصا فزيش<br />
پويسيو هم كوبيد بر حالى كه سا (36) .<br />
ژيم به نير جبر لتى متوسل شد بو، سد به ضعيت<br />
سياسى حسا سويه گا بو سيب پذير حاكميت<br />
خو كشو تقسيم شد مى نست؛ به ين لايل<br />
تونى مديريت مطالبا گر ها مختلف حفظ كر.<br />
كنا كمك ها كشوها عربى يافتى ها خاجى<br />
كاگر، كمك ها نظامى مالى شو به صنعتى شد<br />
سويه تحت حاكميت سد كمك كر. با ين جو <br />
نيمه هه 1970 صنعتى سا مصر كه به منابع<br />
خاجى بسته شد بو قتصا ين كشو بحر هه<br />
1980 كر37).) حالى كه هه 1970 بخش<br />
بزگى سرمايه گذ عمومى صنعت بو هه <br />
ين 1980 بخش حاشيه شد قسمت كوچكى هزينه<br />
ها عمومى يافت كر. هه 1980 بخش عمد<br />
كمك ها خاجى صر هزينه ها نظامى شد ين <br />
تخصيص هزينه تاثيرتى منفى بر مصر گذشت.(38)هزينه<br />
ها لتى منجر به فزيش نر بهر فزيش بدهى ها<br />
خاجى شد كه بين سا ها 1970 تا 1983 بربر شد<br />
بو. بدهى 2 تا3 ميليا لا قتصا ضعيت بد<br />
قر (39). هينبو مى نويسد كه لت سويه يا با<br />
تكاء به نتها گستر يافته بو هم ينكه نت ها ناپديد<br />
شدند تامين هزينه ها بخش عمومى ِ بزگ شد ناممكن<br />
مى نمو. بر حل بحر خاجى برنامه ها ياضت<br />
قتصا پيش گرفته شد هزينه ها عمومى كاهش<br />
يافت نطر لت فعالانه بخش خصوصى تشويق كر تا<br />
توسعه قتصا نقشى مركز بعهد بگير. لت سد<br />
صند به سمت بانك جهانى فتن گزينه بربر <br />
بين لمللى پو پذير شر شر ين موسسا <br />
يا پذيرفتن نقش بزگتر بر بخش خصوصى، مى <br />
كر40).) نتخا<br />
به سمت قتصا سويه 1980، هه ميانه <br />
صا گر تغييرجهت ين . تغييرجهت خا تعهد<br />
يدئولوژيك به با نبو پاسخى پرگماتيك بو به<br />
بحر يجا شد توسط عومل منطقه بين لمللى.(41)<br />
ين مرحله سا قتصا فقط باعث تشويق بخش<br />
خصوصى به مشاكت قتصا نشد بلكه تبديل<br />
كر به عامل صلى توسعه قتصا. (42)تلاشهايى كه <br />
جهت حل بحر قتصا صو گرفت منجر شد به توسعه<br />
صا گر خصوصى سا بخش كشا. با
70<br />
تجا كسر نتونست كشا سا خصوصى جو، ين<br />
فزيند محصولا غذيى حل كند. كسر بربر<br />
3000 ميليو (لير سو) بربر با يك سو كل كسر<br />
تجا سويه.(43) عد تو قتصا مانى شكا شد<br />
كه سهم كشا صنعت نسبت به توليد ناخالص خلى<br />
كاهش يافت حالى كه سهم خدما تجا فزيش<br />
يافته بو. بنا به گفته حو ين تغيير جهت ناگهانى نتيجه<br />
توسعه قتصا نامتو بو به ين ترتيب سويه<br />
با به هه 1980 با چها مشكل صلى موجه شد<br />
بو. نخست ينكه به ليل فت شديد قيمت نفت كمك ها<br />
كشوها يگر كاهش يافت. ين قتصا سويه<br />
نشانه ها كو تومى يد مى شو. ينكه سويه<br />
با فزيش فزيند كسر تجا موجه شد. سو ينكه<br />
قتصا بحر به سريع بو پاسخى گر صا مدلى تخا<br />
تامل يا بر سر برنامه يز قتصا به كا نرفت.<br />
مقاما سو نبو بخش خصوصى فعا، قرهايى <br />
با شركت ها چندمليتى مضاء كرند كه ين لبته مشكلا<br />
خا خو شت مانند متيا هايى كه ين شركت ها<br />
خوها بوند. (44)به هر صو نتيجه ين سياست<br />
كاهش قد لت به نفع بخش خصوصى بو. بانك مركز<br />
سويه هرچه بيشتر تعيين سياست ها مالى پولى حتا<br />
قد قتصا توسعه به مربو ها تصميم گير <br />
گرفت. بحر قتصا هرچه بيشتر منجر به كاهش كنتر<br />
لت بر قتصا شد.(45)<br />
صلاحا قتصا بر گر ها طبقا مختلف ثر نامتونى<br />
گذشت. با نظر به باند ها برند ها ضح ست كه بطو<br />
كلى ين بخش خصوصى بو كه منتفع شد. گر عميق<br />
تر نگا كنيم متوجه مى شويم كه بخش خصوصى هم<br />
همه منتفع نشدند. قسمت هايى بخش خصوصى كه<br />
بر بقاء به سياست ها حمايتى لت نيا شت بربر<br />
بخش خصوصى جديدتر كه منافعش بطو مستقيم تر به<br />
باها جهانى بسته بو تا باها خلى، شكست خو.<br />
به عبا يگر، صلاحا قتصا سويه به سياست ها<br />
تعديل ساختا كه غالبا توسط صند بين لمللى پو بر<br />
كشوها يگر هما يا قبل تر عما مى شد،<br />
شبيه بو46).)<br />
1985 تا غا 1990 فزيش قابت ميا بخش<br />
خصوصى بخش عمومى بو. ژيم سويه بنگا ها لتى<br />
بر بنگا با منطق قابت بجا بلكه خصوصى نكر <br />
ها لتى حاكم كر. حالى كه بخش عمومى ئما بر<br />
تامين نياها خلى تقلا مى كر طر يگر به نبا<br />
حفظ سطح سو خو بو به بخش خصوصى مشو<br />
هايى شد مانند تخفيف ها معافيت ها مالياتى. ضعف<br />
فزيند بلو شو تغييرجهت به سمت قتصا با <br />
شد بيشتر بخشيد لت سويه با عماِبر خوِ سياست<br />
ها صلاحا ياضت قتصا جهت گير قتصا خو <br />
تغيير لت . قد بخش خصوصى فزيش مى با<br />
ِ ِ تغيير باتا سياسى، چشم ند تغييرتى عما<br />
تو نيرها جتماعى خو نشا مى ين . ظيفه <br />
بسيا حساسى بو كه خو ماهيت نامتو تديجى<br />
سا قتصا سويه نشا هه . 1980 بخش<br />
خصوصى با فزيش نيرها خو گا ها مختلف لتى<br />
فريند سياست گذ پيشرفت كر. سا 1990 يك<br />
سو صندلى ها شو ملى ختيا بخش خصوصى بو.<br />
طى بيست سا سويه لت ساسى تغيير كه مر<br />
نشا مى (1970 تا 1990) لبته بطو ضحى نشانه<br />
كاهش ثرگز نيرها سنتى، يعنى بعثى ها، لت <br />
بو47).) ثر قتصا جتماعى صلاحا قتصا بطو<br />
نابربر بر شانه ها كاگر بخش عمومى نهايى كه<br />
بر بقاء به سوبسيد ها لتى نيا شتند مانند هقانا<br />
خر، كشا بيكا فر مد.<br />
بطو خلاصه بايد گفت كه ين منافع ما نيرها جتماعى<br />
بو كه سرعت سا قتصا هر كشو مصر <br />
سويه تعيين كر. نفعا قدتمند بسته به سو <br />
يا شا فزيش سرعت سا قتصا يا كاهش<br />
حمايت مى كرند. گرچه تر نامى ها جتماعى<br />
تعيين شد كشو هر سياسى كاهش عتبا <br />
سرعت سا قتصا عومل مهمى بوند.(47)<br />
1990 هه قتصا سا<br />
با پايا جنگ سر مصر سويه با مسائل مختلفى موجه<br />
شدند. ست نت ها ژئوپوليتيكى تفو بلو<br />
سرمايه ضرباتى جد بر قتصاها ين كشو<br />
. بر مينه چنين بحر قتصا، نخستين جنگ<br />
عر، مصر سويه با مشكلا قتصا همچنين<br />
فرصت هايى موجه كر. مشكلا، خو بصو كاهش<br />
فرصت ها بصو نشا مهاجر كاگر ها يافتى<br />
جريا سرمايه كويت. عين حا هر ژيم <br />
مصر سويه همچنا با بحر قتصا هه 1980 <br />
ست به گريبا بوند نتونسته بوند بطو كامل بر مسئله<br />
فزيش بيكا فت شد قتصا بخش عمومى<br />
غلبه كنند. هر كشو هر چه بيشتر بر ضعف ساختا<br />
خو عرصه قابت بين لمللى قتصا جهانى گا مى<br />
شدند. برمد قتصاها چين سيا شرقى، نير كا<br />
ناماهر مصر سويه سطح پايين تكنولوژيكى كشو<br />
به ين معنا بو كه نها مجبوند كالاها ليه صا كنند <br />
برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر
71<br />
بايد بخش خصوصى خو بعنو بخشى قتصا با <br />
حا گستر توسعه هند. مصر سويه تغييرجهتى به<br />
سمت قتصا با غا كرند. ما ماها نشا مى هند<br />
كه مصر عميق تر قتصا جهانى غا شد حالى كه<br />
سويه سا قتصا با حتيا بيشتر پيش بر<br />
بد ينكه مر خو به پذير شريط خيلى شو<br />
حالى . كه صدها هو با بر سياست ها هر<br />
كشو چير مى شد سا قتصا همچنا مسئله<br />
عد تهديد عد جنجالى باقى ماند <br />
به مثابه فرصت مى يدند.<br />
حمايت ها يدئولوژيك قتصا با موسسا مالى<br />
قدتمند جهانى مانند صند بين لمللى پو بانك جهانى<br />
سرچشمه مى گير. عقيد پس جما شنگتنى ِ ِ<br />
حاكم مى گويد كه با قلمر تعيين قيمت ست تا مانى<br />
كه عامل برهم نند مانند برنامه يز خالت لتى <br />
ستى باشد تمامى كالاها قيمت ها ندشته جو قتصا<br />
ختيا خوهند كر. تنها قابت بهر تعيين مى كنند<br />
كه چه بنگا هايى قتصا به حيا خو مه هند چه<br />
عوملى توليد بايد مو حمايت قر گيرند.(49) بر ين<br />
سا، طرفد سا قتصا ستدلا مى كرند كه<br />
علت ناكامد ها قتصا مصر سويه غيرعقلانى بو<br />
برنامه يز قتصا نها ست كه خو گسترگى<br />
يا بخش عمومى نشا مى هد يگر خالت لت<br />
تعيين قيمت ها مزها ست. بنابرين توصيه كرند كه<br />
باها بايد خو قتصا بحر حل بر كشو ين<br />
كه مى توند لتى بخش ها كنند سا<br />
خصوصى كنند. هو گير خصوصى قر بخش ختيا<br />
با هيچ شكى ندشتند كه سا قتصا پاسخ<br />
بيكا بالا، فقر نابربر ست.<br />
بطو مشخص، ستدلا مى شد كه هر كشو گر سياست<br />
ها تعديل ساخا جر كنند مى تونند بدهى ها<br />
خاجى خو تصفيه كنند با عرصه بين لمللى<br />
عتبا مالى كسب كنند. نخست بايد بنگا ها بخش عمومى<br />
بر نيا مو كاگر تعد بتوند تا با كنند سا <br />
هر بخش تعيين كند. لت ، بايد قابت ميا بنگا<br />
ها خصوصى شد تشويق كند تا موجب شد قتصا <br />
كا، باها ساما تجديد سو، شو. بهر فزيش<br />
حذ سوبسيد به مصر كنند، حذ سياست ها حمايتى<br />
نير كا هرگونه قونينى كه هزينه ستخد تعديل<br />
نير كا بالا مى بر. ينطو ستدلا مى شد كه <br />
نتيجه ين سياست ها مشكل بيكا حل خوهد شد <br />
همزما فسا باندبا* كاهش خوهد يافت.<br />
به نبا نصايح نهاگريا جديد، مصر لين بسته تعديل<br />
ساختا خو به نا برنامه تجديد ساختا تعديل<br />
قتصا ** (ersap) سا يافت 1991 كر. ين<br />
برنامه 6 بخش شت: برنامه تثبيتى، خصوصى سا،<br />
سا قيمت ها، سا تجا، سياست ها حامى<br />
سرمايه گذ*** يجا يك صند جتماعى بر يجا<br />
خر^^ قتصا حدها كمك به يجا كابر^ شتغا<br />
.(50) هميت مضاء ين بسته بو كه باعث كاهش<br />
بيش 20 ميليا لا بدهى ها شد كه بطو ساسى نر<br />
بهر پرختى مصر كاهش گرچه . كاهش ها تى<br />
بدهى ها بطو مستقيم بسته به صلاحا قتصا بيشتر<br />
بو. (51)همچنين مصر نخستين كشو بو كه يك صند<br />
6 ليه با سرمايه ^^^(sfd) توسعه بر جتماعى<br />
ميليا لا جهت حمايت صلاحا قتصا نظر<br />
گرفت 600000 كا بر كاگرنى كه نتيجه جنگ<br />
عر به كشو باگشته بوند يجا كر. لت (52) مصر<br />
بخش بزگى سوبسيد ها عمومى حذ كر. قانو<br />
مالياتى جديد تدين كر، بو بها نقى با<br />
قيمت جا مين كر. به نبا قونين<br />
جديد با هد يجا منيت بر طمينا سرمايه گذ<br />
خاجى خلى محد كر نقش لت سياست ها<br />
كر53).) تصويب ثر باتويع جتماعى<br />
بطو كلى مى تو گفت كه مصر نو صلاحا تجربه<br />
كر: هد صلاحا نخست كه خر هه 1980 <br />
هد با تشويق سرمايه گذ شد جر 90 هه يل<br />
كاهش كسر بوجه بدهى ها خاجى بو. جهت<br />
كلى صلاحا ليه كاهش هزينه ها لت ميا<br />
برشتن مونعى بو كه به ليل گستر شد يا بخش<br />
عمومى قيمت كالاها ساسى سطح شتغا تحت تاثير<br />
قر مى . (54)هد صلاحا هه 1990 پس <br />
يجا تغيير عميق ساختا بو. مو مصر صند بين<br />
لمللى پو به شتبا تصو مى كر كه تغيير جهت بخش<br />
عمومى به بخش خصوصى بطو خو به خو پويايى ها<br />
با به همر . همين كه لت سرمايه گذ <br />
بخش عمومى كاهش بخش خصوصى نتونست فاصله<br />
ضعف علت مصر به ين پر كند مد بوجو <br />
بر55).) نج عمومى خدما بدتر شد ها يرساخت<br />
بطو مشابه، ژيم سويه هه 1990 با چالش هايى<br />
labor intensive employment^<br />
micro-enterprise2003 سا به تعريف مربو باشد. يو 10ميليو كمتر ساليانه مالى گر كاند به مشغو نفر 50 كه كمتر ^^حدهايى<br />
Social Fund for Development^^^<br />
clientelism*<br />
Economic Restructuring and Adjustment Program**<br />
investment-friendly policies***<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
72<br />
صلاحا طرفد بوكرتها 90 هه طو <br />
فرمهايى غا كرند كه بطو يشه تويع<br />
قد جامعه مصر تغيير .<br />
جد موجه شد. با سقو بلو شر، چيرگى قتصا سرمايه<br />
ضعيف شد بخش عمومى ژيم سويه تغييرجهتى<br />
سياست ها خو عما كر56).) طرفى لت سويه<br />
طو برنامه يز كر بو تا بخش بزگى بدهى ها<br />
خاجى خو با كمك پا هايى كه بوسطه موضع<br />
گير عليه شغا كويت توسط عر سا 1991<br />
لت ها عربى يافت كر بو تصفيه كند. طر يگر<br />
با معرفى قانو سرمايه گذ شما 10 نظر شت تا<br />
سرمايه گذ سو، كويتى يگر سرمايه گذ عر كه<br />
به خو بوند كر تر كويت عر تجاگر جريا <br />
جذ كند. ((57لت با ين قانو به سرمايه گذ شريط<br />
مناسبى ئه مى . حا بخش خصوصى مى تونست <br />
تمامى حو ها قتصا فعاليت كند حالى كه فعاليت<br />
ها بخش عمومى هرچه بيشتر محد مى شد.<br />
گشايش حو ها قتصا بر سرمايه گذ كه قبلا<br />
محد بو عمل بخش خصوصى نشا مى .<br />
بعلا به بخش خصوصى حمايت ها مالياتى عو<br />
سو به كشو شد بخشوگى ها گمركى حذ<br />
محديت ها برخو شد.حمايت صا با<br />
مشو ها مالياتى تامين شد.(58)بخش خصوصى با ستفا<br />
بر ند چشم نبو لت ضعف بخش عمومى <br />
توسعه قتصا جايگا خو قتصا سويه بطو<br />
ساختا تحكيم كر. هه 1990 بخش خصوصى<br />
نسبت به بخش عمومى سهم بيشتر قتصا سويه <br />
سرمايه گذ شت. (59)همانطو كه پاتريك سيل مى<br />
نويسد، قانو سرمايه گذ شما 10تفا مهمى بو <br />
مسير توسعه سرمايه سويه. (60)<br />
حفظ بخش عمومى بعنو توليد كنند كالاها ساسى،<br />
بيشتر به قعيا قتصا جامعه شناختى جامعه سويه<br />
مربو ست تا فقد تعهد جهت سا قتصا .بر<br />
به 2 ميليو نزيك ملل 2005ساما سا گز سا<br />
نفر 19 ميليو جمعيت سويه ير خط فقر ندگى مى<br />
كنند.نر بيكا سما ِ علا شد صد، 14 ندگا<br />
مشاغل موقت پرمخاطر* شامل نمى شو.بر سا<br />
گز توسعه نسانى كشوها عر سا 2005 نر<br />
بيكا صد 9,5 سا 2000به صد 14 سا<br />
*مشاغلى با مز كم شريط بد بد حمايت ها قانونى Precarious work<br />
Greater Arab Free Trade Area and EU-Mediterranean**<br />
برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر<br />
سيد 2004 ست. گز ها يگر نر بيكا تا 20<br />
صد هم تخمين مى نند. (61)تامانى كه كنتر توليد<br />
كالاها ساسى ختيا بخش عمومى باشد حد ثبا<br />
سياسى نظم جتماعى حفظ خوهد شد. هما چيز كه<br />
طبقه نخبه هم گسيخته ما نوپديد خوها ست. <br />
(62)<br />
يچا هم توضيحا مشابهى مو لايل سرعت پايين<br />
صلاحا ست. كنا تر بر هم خو نظم<br />
جتماعى، منافع بوژ قديمى نخبگا لتى عومل<br />
صلاحا قفه ند كه باعث شد هستند يگر<br />
"صلاحا نا يچا بيايد. بوجو سويه قتصا<br />
مى گذ63).) هسته"<br />
كه ست چالش هايى موجه با همچنا سويه ژيم<br />
مجبو مى كند همچنا به برنامه يز قتصا بپر.<br />
قتصا بخش عمومى فعاليت گستر صلى ليل<br />
ناتونى بخش خصوصى بعهد گرفتن ظيفه توسعه<br />
جتماعى ها برنامه تاكنو ست.(64) ملى قتصا <br />
مخا لتى نه طريق ماليا بلكه فر نفت تامين<br />
شد. نفتى كه با توجه به گز صند بين لمللى پو تا<br />
سا 2020 به پايا مى سد.(65) هما حا ، فعاليت<br />
ها بخش خصوصى با توجه به معيا شد باتويع ثر<br />
بسيا حاشيه بو ست. نر يجا شتغا صد 4,8 <br />
سا 1990 به صد 2,9 سا 2000 كاهش يافت.<br />
قتصا جتماعى 2000 با مشكلا سا سويه ژيم<br />
متعد موجه شد كه موجب شد 4صد نير كا<br />
همر با شد كند 1صد قتصا شد.(66) ژيم سويه<br />
بر موجه با ين مسائل به يفاء نقش قتصا مه <br />
همچنين طر يگر با معاملا تجا با منطقه<br />
پا **تحايه (gafia) عر بزگ تجا <br />
مديترنه همچنين طريق همكا با ساما ها بين<br />
قتصا غا به نبا جهانى تجا مانند ساما لتى<br />
جهانى ست. حاكميت بشا سد نسبت به حاكميت<br />
پد نقطه نفصا مهمى ست.ين تغييرجهت باتا<br />
تغيير بزگتر ماهيت منافع طبقه حاكم مسائل<br />
قتصا ست كه كنو ژيم سويه با موجه ست.<br />
نخبگا حاكم سويه مرحله حياتى قر ند. حز<br />
بعث شيو ساما هى به لت قتصا يگر بيانگر<br />
منافع طبقه حاكم نوپديد نيست.<br />
ساماندهى مستحكم تر منافع سوگر قتصا مصر<br />
طبقه منجر شد به مناعا 1980 هه طو <br />
نخبگا جهت منافع حاميا با . عومل يگر
73<br />
كه باعث تحكيم قد سوگر مالى <br />
مصرشد عبا بو بستگى ها نزيك<br />
ميا حز جاكم مصر، حز موكرتيك<br />
ملى، ير عقايد نئوليبرلى <br />
سرمايه گذنى كه بر حلقه ها نى<br />
حز چير شد بوند. ين همكا به<br />
تجا چندجانبه مذكر پيما مضاء<br />
1995 سا كه توسط مصر گوئه*<br />
بر مينه فرمهايى عميق تر (توسط<br />
نخست ير حمد نظيف سا 2004<br />
2004 سا شد. منجر بو شد )غا<br />
سوگر مالى يدئولوگ ها نئوليبر<br />
كابينه پست ها ها تخانه <br />
كليد شغا كرند خدما لتى ِ<br />
يا نظيف گستر لت بيزنسى جهت گير <br />
يافت. كه ين غاشكل جديد تصد گر ست كه <br />
پوشش قتصا با كتما مى شو.<br />
طو هه 90 بوكرتها طرفد صلاحا فرمهايى<br />
غا كرند كه بطو يشه تويع قد جامعه<br />
مصر تغيير . پس سا ينطو 2004 ستدلا مى<br />
شد كه گستر قتصا جهانى قابتى كه جهانى سا<br />
به همر خو قتصا مصر با چالش ها بسيا<br />
موجه كر ست. ژيم مصر خل بايد بر جمعيت<br />
حا فزيش خو كا يجا كند سطح فقر كاهش<br />
كه نهايى كند. توجه مر جتماعى نياها به هد<br />
قد بوند ينطو ستدلا مى كرند كه سرمايه گذ<br />
خاجى مصر تنها سيد به ين هد ست. به ين<br />
ترتيب، مدنيزسيو مصر تكنولوژ، يرساخت ها، منابع<br />
مكانا توليد بسته مى شد به سرمايه گذ خاجى<br />
مصر.(67)<br />
ژيم مصر قر هايى كه موسسا مالى بين<br />
مصر بر شد ماليا متعهد كر **يافت (ifi) لمللى<br />
ضمانت كا كند، حذ سوبسيدها تعرفه ها هد، فزيش<br />
بر فا لتحصيلا نشگا حذ كند كه منجر شد به<br />
نر بيكا صد 25 جونا. خصوصى سا با مخالفت<br />
بخشى طبقه حاكم موجه شد كه بنگا ها بخش<br />
عمومى منتفع بوند.حكا مرجع قانو گذ حمايت<br />
كاگر عمومى بر بخش ها بنگا خصوصى سا <br />
مصر ضر يا بزگى به همر شت چر كه به معنا<br />
پايا حقو حمايتى كاگر بنگا ها بخش عمومى بو <br />
بجا هم ينكه فعاليت ها قتصا بخش عمومى <br />
ستا بخش خصوصى فتا هيچ تضمينى به شريط مشابه<br />
ستخدمى بر نها نبو. چيز حد 180000 كاگر<br />
خدما مالى لتى كا بركنا شدند. (68)<br />
نئوليبرليسم مصر به گستر قتصا با طريق<br />
كاهش نقش لت ئه خدما عمومى، همچنين<br />
مقر يى مالى پولى نطر تشويق حمايت <br />
فزيش نقش بخش خصوصى قتصا جامعه منجر شد.<br />
به ين ترتيب بانك مركز تعيين سياست ها پولى <br />
مالى بر سا موين با "ستقلا" خو گر<br />
ها غيرنئوليبر حفظ كر خو مسائل جتماعى<br />
توليد كنند ها مصر جد كر ست. به ين منظو لت<br />
مصر قرها جانبه با سرئيل مريكا مضاء كر.<br />
مناطق تجا تعيين قانو سرمايه گذ تعديل<br />
كر . هما موقع شبكه منيت جتماعى با هد كاهش<br />
بوجه لتى باسا كر. سوبسيدها حذ قيمت ها<br />
مالياتها كاهش جبر مصر بر لت شدند. سا<br />
بخش خصوصى نظر پايه مالياتى به بخش<br />
بزگتر مر مصر منتقل كند.<br />
صند بين لمللى پو قتصا سويه به ليل سطح پايين<br />
تجا بين لمللى بسته نبو عتبا به قتصا<br />
جهانى، قتصا بسته مى ند.(69) سطح پايين غا <br />
سرمايه جهانى سطح پايين بدهى ها خاجى<br />
خو نشا مى هد. بدهى ها خاجى سويه حد<br />
ماند ست كه كاملا قابل مديريت ست خير <br />
Uruguay Round of GATT*<br />
International financial institutions**<br />
بدهى ها خاجى سويه حد ماند ست كه<br />
كاملا قابل مديريت ست خير خاجى <br />
مى توند تا 2,5 سا يند تامين مالى<br />
كند.<br />
قاهر، چند هفته پيش غا عترضا مرمى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
74<br />
خاجى مى توند تا 2,5 سا يند تامين مالى<br />
كند. گز سا 2005صند بين لمللى پو مو<br />
سويه سقو نفتى بعنو جد ترين چالش ين كشو<br />
پيش بينى مى كند. بر سا گز تنها ژيم سويه <br />
بربر كاهش مدها نفتى نبا كر فريند سا<br />
سريع ست. جلوتر، گز ستدلا مى كند كه سويه<br />
نتونسته مشكلا فقر بيكا حل كند يجا محيط<br />
مناسب سرمايه گذ بر سرمايه گذ ناتو بو ست.<br />
صلاحا پيشنها به سويه تغييرتى يشه برنامه<br />
ستدلا كند.ين مى يجا به سمت با لتى يز<br />
بر سا ناكامد بخش عمومى بنا شد ست. ين گز<br />
مى گويد ساما ها لتى بطو غيرعقلانى ساماندهى<br />
شد ند، نير كا ضافه با پرخت كم فريند ست <br />
پاگير ند. گرچه توجيه ضر صلاحا قتصا<br />
بر سا سقو تى نفت به عنو ليل صلى بنا شد بايد<br />
گفت كه نفت فقط <strong>15</strong>صد توليد ناخالص خلى ين كشو<br />
جها قتصاها ترين متنو يكى سويه قتصا ست<br />
عر ست.(70)<br />
نز ها كنونى بر سر مسير توسعه سويه ميا<br />
نخبگانى مه كه ين ميا منافع مختلفى ند.<br />
(71)هو صلاحا قتصا گر ها متعد ند<br />
كه طو ها مختلف نفتا قد گرفته ند. نز<br />
ميا تش گر ها هو نفتا بها 2000 خو <br />
نشا مانى كه تش به سركو گر ها جامعه <br />
مدنى . حالى كه ژيم سرعت صلاحا قتصا<br />
نه مها بر متوقف كر فعلا كاهش <br />
سنگين ثر نيرها نظامى بعثى نيرها منيتى <br />
برنامه يز قتصا به قدما سفت سختى متوسل شد<br />
بخشى جبا بانشستگى عباتند قدما ين ست.<br />
نيرها منيتى نظامى همچنين فزيش نمايندگا بخش<br />
خصوصى پالما. گرچه سا قتصا سريع قتصا<br />
سياسى بعثى ها با تهديد جد موجه كر ست پايا<br />
به بستگى نيرها نظامى منيتى به قتصا به ين<br />
ساگى ها نيست.(72) گر چه سا 2000 به ين طر<br />
، به لايل قتصا جتماعى كه بالا توضيح شد<br />
عتبا سياسى تش حز بعث كاهش يافته ست.<br />
سويه بشا سد ) سا 2000 به ين طر)<br />
تغييرتى كيفى لت تجربه كر ست. قد گرفتن<br />
تديجى جريانا هو صلاحا مشاكت نها فريند<br />
سياست گذ هه 1990 به ين سو تعيين كنند <br />
توسعه قتصا صلاحا لت بشا سد ست. گرچه<br />
نيرها قديمى حز بعث لت بربر سرعت گرفتن<br />
تر بى ثباتى سياسى قر گرفتن معر<br />
قابت شديد عامل مهمى ند كه نشا مى هد<br />
چر نخبگا سو سرعت گرفتن صلاحا<br />
حمايت نمى كنند<br />
صلاحا قتصا مقامت كرند نوعى تفكر نئوليبرلى بر<br />
حاكم شد سياسى، قانونى گستر صلاحا<br />
هو بعثى ها حاكم قشر نوظهو سد بشا ست.<br />
صلاحا شكل هى مجد *لت قتصا سويه<br />
گر هم ست. عليرغم پد، بشا همكا با بانك<br />
جهانى صند بين لمللى پو تريد به خو نمى<br />
هد.((73ير قتصا فعلى قتصا سابق بانك جهانى<br />
ست. ين يدگا حاكميت بسيا حائز هميت<br />
ست. بخصو تاثيرتى كه ين مسير توسعه جديد بر<br />
فريند شكل گير طبقا مى گذ.<br />
سو مقاما توسط شد توصيه بيشتر صلاحا گرچه<br />
به جرء گذشته شد لى صند بين لمللى پو همچنا<br />
سرعت كند صلاحا ناضى ست. مونع صلى بربر<br />
همچنين باقيماند منيتى نظامى نيرها صلاحا<br />
بوژ صنعتى سابق ند كه خوها كاهش سرعت<br />
قتصا جهانى ها قد با يگر قابت بر صلاحا<br />
نيامند حمايت ها لتى هستند. به ين ترتيب حالى كه<br />
نخبگا سويه با جهت گير كلى صلاحا موفقند نگر<br />
ثبا سياسى ند ضعف قتصا ژيم نها محتاطانه <br />
جهت صلاحا تديجى قر مى هد.(74)<br />
بشا سد با كمك هنمايى ها صند بين لمللى پو <br />
بربر معضل توسعه قتصا پيش صلاحا ، قتصا <br />
سياسى بيشتر صو حو فعاليت بخش<br />
خصوصى گستر بيشتر ست. صلاحا قتصا<br />
شامل سا بيشتر تجا، سرمايه گذ جريا ها<br />
سرمايه ست كه تصميم گير سياسى ستا قليتى<br />
بانك مركز قتصا سويه قر مى هد. يابى<br />
صند بين لمللى پو سا قتصا 1990 <br />
تا 2005 به ستايش صلاحا نجا شد تحت حاكميت بشا<br />
سد مى پر. بر سا ين گز بشا سد<br />
:"قيمت ها بطو سيعى سا شدند، تجا سيستم<br />
مباله نر سا سا شدند، نظا مالياتى<br />
كامد شد، حو فعاليت ها بخش خصوصى تقريبا<br />
به تما بخش ها قتصا، شامل بانكد بيمه گستر<br />
يافته ست."(75)<br />
نير فقر گستر با بيكا فعلى، سويه ضعيت <br />
كا گستر يابند بخش خصوصى ناتونى كه نمى توند<br />
remaking*<br />
برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر
75<br />
نير فزيش كه ين كند بخش هايى سرمايه گذ <br />
كا خو جذ كند ست به گريبا ست. بربر<br />
ين قعيت، ين گز با صرحت هو ست كه<br />
لت سو نقشى مدخله گر قتصا شته باشد. لت<br />
سويه بر فزيش مدها خو بايد ساختاها نظا<br />
مالياتى فعلى تغييرتى عما كند بطو كه ماليا عالانه<br />
تر برقر شو. ين گز همچنين به ليل تاثير منفى<br />
كه قتصا جهانى بر صنايع كوچكتر صنايعى كه با<br />
تعرفه حمايت مى شوند مانند كالاها مصرفى با، ،<br />
منسوجا صنعت پوشا مى گذ نسبت به سا<br />
ين بخش ها هشد ست. عليرغم ين هشدها<br />
گير تصميم فريندها تحت حاكميت بشا سويه لت<br />
سياست گذ قتصا هر چه بيشتر به بخش خصوصى<br />
گذ كر ست.<br />
تناقضا سا قتصا<br />
عليرغم تفا ها مهم ميا مصر سويه هر حالت<br />
مد متناقضى بوجو نتايج قتصا سا نتيجه <br />
با تغييرجهت به سمت قتصا نخست ينكه ست.<br />
ستيابى به هد ساسى بالا بر سطح ندگى طريق<br />
يجا شتغا ئه خدما عمومى ست ين حالى<br />
سا با فريند لزما كه حركت به سمت موكرسى ست<br />
قتصا همر نيست.(76) نتيجه تغييرتى كه لت <br />
هر سمت بالا به قد باتويع مد جامعه بوجو <br />
جامعه ، خصوصى سا بنگا ها لتى پديد شد<br />
نحصا بو ست. به ين ترتيب حالى گرهى كوچك<br />
ثر بى سابقه نباشت كر ند كه نبوهى كاگر<br />
بخش عمومى هقانا يگر به سائل بقاء خو سترسى<br />
ندند. همانطو كه پژهشگر شا كر ند تغييرجهت <br />
بخش عمومى به بخش خصوصى فزيش سو منجر<br />
به فزيش ستاند ها ندگى عامه مر مصر نشد<br />
قد فزيش تغييرجهت فسا ين عو ست.<br />
با عد معد با هزينه كثريتى فزيش <br />
ست.(77)<br />
حالى كه لت سويه همچنا سوبسيدها سياست<br />
ها باتويع ثر حمايت مى كند مصر فقر فزيش<br />
يافته بحر جتماعى قتصا گريبا بخش سيعى <br />
مر گرفته.(78) حالى كه كاگر بخش عمومى <br />
بربر پرژ نئوليبرلى يستا ند نبر صلى ميا نيرها<br />
محافظه كا قديم طبقه نئوليبر نوپديد جريا <br />
يا بيا سمى "جامعه مدنى". (79)تاكنو صلاحا<br />
سرعت يكسانى ندشته ضعيت فعلى به ليل نگرنى ها<br />
سياسى نخبگا حاكم به كند پيش مى . تر نامى<br />
جتماعى خيز ها مرمى توسط خو لمسلمين كه<br />
حاكم طبقه محبوبيت ند فقير مر كثريت ميا <br />
شكنندگى قد خو ترسا كر ست.<br />
مونع متفاتى بر سر توسعه قتصا با سويه جو<br />
كه مهمترين ها محديت ها ساختا ست <br />
كه تقسيم جهانى كا قتصا عميقا غا شد جهانى<br />
بوجو ست. قتصا سويه فقد نهاها نير<br />
كا ماهر مو نيا بر قابت قتصا جهانى نج مى<br />
بر. بطو همزما تر بى ثباتى سياسى قر گرفتن<br />
معر قابت شديد عامل مهمى ند كه نشا مى<br />
هد چر نخبگا سو سرعت گرفتن صلاحا حمايت<br />
نمى كنند.(80) بعلا تجربه هه صلاحا نشا مى<br />
با ضعيف كر جهانى باها غا كه فريند هد<br />
بخش عمومى فريند شفته با نتايجى نامشخص ست. بر<br />
شر هيچ تضمينى جو ند كه بخش خصوصى تونايى<br />
پذير مسئوليت يجا شد قتصا كه به بالا فتن<br />
سطح ستاند ندگى مر مصر منجر شو شته باشد.<br />
بسيا نخبگا سو به نبا فعاليت ها سوگرنه <br />
بسيا سنگين به بها معد كه عد ند قتصا<br />
منتفع مى كند. بخش توليد قتصا چا كو تومى<br />
خوهد شد با ين بحر قتصا بر كاگر <br />
فقر فر خوهد مد. نجايى كه با فزيش نابربر ها<br />
گير، مى قر چالش ها مو ژيم سياسى عتبا جتماعى<br />
شت. خوهد منفى ثر سو نخبگا مسئله بر ين<br />
نئوليبرلى صلاحا عما كه ژيم حتياطى مر ين<br />
همچنين مجر بو طبقا حاكم سويه توضيح مى<br />
... پو لمللى بين صند نامعمو شايد نگرنى هد.<br />
به نظر مى سد سويه به بن بستى بحرنى سيد ست.<br />
بر بر فت ين بن بست تلا ها متفاتى با<br />
كر فضا سياسى شد ست.(81) غيا هرگونه نير<br />
مشخص بر هديت قتصا، ژيم با تر فرپاشى كل<br />
نظم سياسى پاسخى به خوست ها هيچ گر مشخصى نمى<br />
هد. گرچه ژيم بيشتر ميد خو به بخش خصوصى بسته<br />
شكست ها متعد ساما هى قتصا ميا مخالفا<br />
مشكلا ست. كر يجا تريد هايى نشانه صلاحا<br />
فزيند جتماعى قتصا موجو سويه ضعيت<br />
ترسناكى ين كشو بوجو . 1,5 ميليو جمعيت<br />
18 ميليونى ير خط فقر ندگى مى كنند.(82) عليرغم ين<br />
نگرنى ها به نظر مى سد موسسا مالى بين لمللى نتايح<br />
قتصا سويه ضى ند. بر سا خرين گز بانك جهانى<br />
صند بين لمللى پو صا غيرنفتى سويه فزيش<br />
يافته، كسر تجا كاهش سرمايه گذ خصوصى به<br />
نسبت فزيش شته ست.(83)<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
نبو. سياسى بر سر سا بحث چندنى 1980 هه <br />
پس فرپاشى بلو شو سياسى مركز توجه<br />
قر گرفته بخصو بر متن سا قتصا. هو<br />
نبا به قتصا مى كنند كه باگشايى عا با سا<br />
خو فريند موكرتيز كر به نبا خوهد شت. نظريه<br />
كه تاكنو خلا مو سويه مصر ثابت شد. هر<br />
ند كر غا 1980 هه با صلاحا كشو <br />
هز جديد بطو يژ نبا نمو ند. با ين حا<br />
نشانه هايى باگشايى فضا سياسى يد نمى شو.<br />
نتيجه<br />
همانطو كه يديم مصر سويه سياست ها توسعه <br />
قتصا مشابهى عما كرند ما عوملى نظير ماهيت<br />
جتماعى عومل كنا جتماعى ساما سياسى، هبر<br />
قتصا سياست ها نتايج ين خاجى خلى قتصا<br />
تعيين كر. تغييرجهت به سمت قتصا با با مخالفت<br />
گر ها مختلفى هر كشو مصر سويه موجه شد<br />
خو پير هم كنو با هو گرچه ست<br />
همچنا سويه لت جامعه ند. كر مصر علا <br />
حا تجربه مرحله حساسى تغييرجهت به سمت<br />
هقانا ساماندهى سطح حا با ين ست. با قتصا<br />
نقش حز بعث سياست گذ سرعت گرفتن فريند<br />
سا قتصا جلوگير كر ست.<br />
بر تعيين قطعى نتايج سا قتصا سويه<br />
هنو خيلى ست. گرچه مو مصر به شنى ماهيت<br />
طبقاتى سا با ثر منفى بر ندگى فا <br />
جتماعى عامه مر مصر نشا مى هد. تغييرجهت به<br />
سمت قتصا با خوسر قد غيرقابل كنتر طبقه <br />
حاكم بجا نكه كاهش هد فزيش طر يگر<br />
فضا بر تصميم گير موكرتيك كاهش ست. <br />
لت مصر تسهيل نباشت سرمايه ستخر ضافه <br />
فشا سرمايه جهت منافع ميند <br />
بر هقانا، توليدكنندگا كوچك كاگر كامدتر شد<br />
ست. هد صلاحا كاستن قد پويسيو به<br />
چالش كشيد طبقه حاكم فعلى بو ست ، تا سركو<br />
گستر چيز گفته نشو. غيا هر گونه لترناتيو پيشر<br />
فضا موكرتيك بر بحث گفتگو، عامه مر پشت<br />
گر ها سلامى مى يستند.<br />
هسته كامد صرفه بو به حالى كه مقر <br />
تغييرجهت به سمت قتصا با بو ست، تجربه مصر<br />
نشا كه كامد به بها جتماعى سنگينى نجاميد<br />
كه كاگر هقانا منابع مر معا خو <br />
با قتصا پذير ند. شد با تابع لزما ست<br />
معد قد فسا، كاستن شفافيت يجا بجا <br />
با جسا ند شد حاكم قتصا كه بر لت نخبگا <br />
بالايى به فعاليت جهت منافع خو مى پرند توجيه<br />
كر ست. سياست ها جتماعى برچيد شد نقش لت<br />
به تسهيل كنند فعاليت ها بخش خصوصى فركاسته<br />
شد ست. نتيجه شكا مد سيع فزيش تنش ها<br />
بو نشا مصر خو خير عترضا كه جتماعى<br />
ست. (84) با عملكر نوميدكنند قتصا با مه <br />
مشكلا هر كشو سويه مصر ين ژيم تصميم<br />
به كاهش سرعت صلاحا قتصا گرفته ند. توسعه <br />
ماند خوهد باقى عتر مو مسئله همچنا قتصا<br />
نتايج جايگزين بستگى خوهد شت به تو قد نيرها<br />
كاگر هقانا سطح ساماندهى بويژ قيب جتماعى<br />
كه سا نشا سويه مصر مو كشو. هر <br />
هر مو ند نتايج يكسانى به همر كشوها قتصا<br />
بايد با شريط خا نظر گرفت.<br />
Roger Owen and Sevket Pamuk, A History of the Middle East in the 1<br />
.132-Twentieth Century, (I.B. Tauris, 1998), pp. 131<br />
Marsha P. Posusney, “Irrational Workers: The Moral Economy of Labor 2<br />
.Protest in Egypt,” World Politics, 46, 1. (Oct., 1993), p.90<br />
Saad Eddin Ibrahim, “Egypt’s Landed Bourgeoisie,” in Ayse Öncü, 3<br />
Çaglar Keyder and Saad Eddin Ibrahim (eds.), Developmentalism and<br />
Beyond: Society and Politics in Egypt and Turkey, (Cairo: The American<br />
.University of Cairo Press, 1994), p. 31<br />
Yahya M. Sadowski, Political Vegetables? Businessmen and Bureaucrats 4<br />
in the Development of Egyptian Agriculture, (The Brookings Institute,<br />
.(Washington D.C., 1991<br />
Syed Aziz-al Ahsan, “ Economic Policy and class structure in Syria: 5<br />
1980,” International Journal of Middle East Studies,<strong>16</strong> (1984), p. 306.-1958<br />
.Tabitha Petran, Syria, (New York: Praeger, 1972), p. 183<br />
Moshe Ma’oz, “The Emergence of Modern Syria,” in Moshe Ma’oz and 6<br />
Avner Yaniv (eds.) Syria Under Assad: Domestic Constraints and Regional<br />
.20-Risks, (1986) pp. 19<br />
.Ahsan, “Economic Policy and Class Structure”, p. 307 7<br />
67; Denis J. Sullivan, “The Political-Sadowski, Political Vegetables?, pp. 66 8<br />
Economy of Reform in Egypt,” International Journal of Middle East<br />
Studies, 22, 3 (Aug., 1990), p.330. Alan Richards, The Political Economy<br />
of Economic Reform in the Middle East: The Challenge to Governance,<br />
(RAND project, 2001). Robert Bianchi, “Busi¬nessmen’s Associations in<br />
Egypt and Turkey,” ANNALS. AAPSS, 482 (November, 1985). Ibrahim,<br />
.“Egypt’s Landed Bourgeoisie,” p.28<br />
2000:Performance,-Khalid Ikram, The Egyptian Economy, 1952 9<br />
Policies and Issues, (London: Routledge, 2006), p. 13. John Waterbury,<br />
“The ‘Soft State’ and the Open Door: Egypt’s Experience with Economic<br />
.80-1984,” Comparative Politics, (Oct, 1985), pp. 70-Liberalization, 1974<br />
.Ikram, The Egyptian Economy, p.13 10<br />
Albert Hourani, A History of the Arab Peoples, (Cambridge, MA: 11<br />
.Belknap Press, 1991), p. 436<br />
.1-Ikram, The Egyptian Economy, pp. 20 12<br />
Waterbury, “The ‘Soft State’,” p. 69. Sadowski, Political Vegetables, p. 13<br />
.224<br />
.Hourani, A History of the Arab Peoples, p. 450 14<br />
Nazih Ayubi, “A Comparative Perspective on Privatisation Programmes <strong>15</strong><br />
in the Arab World,” 23rd International Congress of Administrative<br />
Sciences, (Dubai-Riyadh, 1995), p. 344. Bianchi, “Businessmen’s<br />
.Associations,” p.149<br />
.4-Waterbury, “The ‘Soft State’,” pp. 72 <strong>16</strong><br />
Kais Firro, “The Syrian Economy Under The Assad Regime,” in Moshe 17<br />
.Mo’az (ed.) Syria Under Assad, (1986), p. 44<br />
76<br />
برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر
77<br />
Middle East, (New York: Routledge, 2000), p. 129. Sabry Algan, “Industrial<br />
Development: Progress and challenges in the future,” in El-Ghonemy, M.<br />
Riad (ed.) Egypt in the Twenty-First Century: Challenges for development,<br />
(London: Routledge, 2003), p. 173. Momani, “IMF-Egyptian Debt<br />
.Negotiations,” p. 71<br />
Trevor Parfitt, The Politics of Adjustment in Africa with Special 54<br />
reference to Egypt, Monograph, Cairo Papers in Social Science. <strong>16</strong>, 3(Fall,<br />
.1993), p. 14<br />
Ikram, The Egyptian Economy, p. 74, p. 82; Mitchell, Rule of Experts, 55<br />
.p. 277<br />
Sylvia Polling, “Investment Law No. 10: Which Future For The Private 56<br />
Sector?” In Eberhard Kienle (ed.), Contemporary Syria, p. 19. Sukkar, “The<br />
.Crisis of 1986,” p. 31<br />
Kienle, 1993:p. 1; Hopfinger and Boekler, “Step by Step,” p. 189, p. 194. 57<br />
Hawwa, “Linkages and Constraints,” p. 95<br />
Ibid., p. 94. Richards, The Political Economy,” p. 49; Sukkar, “The Crisis 58<br />
.of 1986,” p. 35 Perthes, “Stages of Economic,” p. 60<br />
Hinnebusch, “Liberalization in Syria,” p. 106. Perthes, “Stages of 59<br />
;Economic,” p. 60<br />
.Ibid., p. 61 60<br />
.United Nations Arab Human Development Report, 2005 61<br />
.Perthes, “Stages of Economic,” p. 63 62<br />
.Richards, The Political Economy, p. 46 63<br />
.102-Hinnebusch, “Liberalization in Syria,” pp. 101 64<br />
.(The Economist Intelligence Unit, “Syria,” (2008 65<br />
.Richards, The Political Economy, p. 46 66<br />
.Ikram, The Egyptian Economy, p. 40 67<br />
M. Khattab, “Constraints to Privatization: The Egyptian Experience,” 68<br />
Egyptian Center for Economic Studies, Working Paper No. 38 (Cairo,<br />
.(1999<br />
.IMF, p.23 69<br />
On various sectors of the Syrian economy see, International Monetary 70<br />
Fund. Syrian Arab Republic, Article IV Consultation-Staff Report; and<br />
Public Information Notice on the Executive Board Discussion. IMF<br />
Country Report No. 05/356, October (2005). United Nations Human<br />
.(Development Report, Syria (UN, 2005<br />
For a discussion of various groups that have been formed in the course 71<br />
of the 1980s and 1990s in Syria See, Joya, Angela, “Syria’s Transition,<br />
2005: From Centralization of the State to Market Economy,”-1970<br />
Research in Political Economy, Vol. 24 (Summer 2007). Also see Quilliam,<br />
8). Joseph Bahout, “The Syrian-Syria and the New World Order, pp. 87<br />
Business Community, its Politics and Prospects,” In Eberhard Kienle (ed.)<br />
.75-Contemporary Syria, pp. 73<br />
.Quilliam, Syria and the New World Order, p. 81 72<br />
.Richards, The Political Economy, p. 49 73<br />
Melhem, Hisham Melhem, “Syria between Two Transitions,” Middle 74<br />
East Report, No. 203, Lebanon and Syria: The Geopolitics of Change.<br />
.(Spring, 1997), p. 4<br />
.IMF, p. 25 75<br />
M. RIAD El-Ghonemy (ed.), Egypt in the Twenty-First Century: 76<br />
83.-Challenges for de¬velopment, (London: Routledge, 2003), pp. 81<br />
Gamal Nkrumah, ‘Don’t’ Spoil it,’ Al-Ahram Weekly on-line, 28February-<br />
.5March, 2008, Issue No. 886<br />
-Ikram, The Egyptian Economy, p.81; Mitchell, Rule of Experts, pp.279 77<br />
5) and Sadwoski, Political-281. Richards, The Political Economy, pp. 24<br />
.Vegetables, p.250<br />
United Nations Arab Human Development Report 2005. Syria. United 78<br />
.Nations<br />
,Arab World Competitiveness Report, 2005 79<br />
.95-Quilliam, Syria and the New World Order, pp. 94 80<br />
Sami Moubayed, “Soft De-Ba’athification in Syria,” (Al-Ahram Weekly, 81<br />
2006), Avail¬able: http://weekly.ahram.org.eg/2006/788/re6.htm<br />
Omayma Abdel Latif, ‘What now for Syria?’, (Al Ahram Weekly, 2006), 82<br />
Available:
78<br />
چر حافظه تايخى<br />
نديم؟<br />
حمد سيف<br />
ين كه حافظه تايخى يم يا نديم به گما من بر مى گر به ين كه يا تايخ يم<br />
يا نديم! بعد بر ين كه بر ما شن شو كه يا تايخ يم يا نديم بايد بدنيم<br />
بپرسيم كه تايخ ين جا به چه معناست؟<br />
تايخ هر چه باشد برخلا چه كه غلب مستفا مى شو يت با گوئى حو<br />
يدها نيست. ظيفه شو يك تايخ ين ست كه چرئى يك حاثه تايخى<br />
فتا چر ست فتا تفا تايخى چه گذگا بدهد. يعنى توضيح بدهد كه توضيح<br />
ست؟ چه نيرها عوملى يك نظا چه عناصر بير خوها ين تغيير<br />
بوند چگونه عمل كرند. گرين نگر به تايخ بكا بگيريم گربه عمل فا<br />
بمانيم لبته كه يافته ها ما هنيت تايخى ما باقى مى ماند مى شو چه كه شايد<br />
با تسامح بتو حافظه تايخى خوند. لى ما چه كر يم چه مى كنيم؟<br />
پيشاپيش جو مى هم كه كايا نكر يم. ليلش هم به عتقا من ين ست<br />
كه ما همين تايخى كه قر ست حافظه ما به با بنشيند، نسا هائى هستيم<br />
بى حق حقو كه به شكل صو ها مختلف يك » برگى عمومى» گا مى<br />
گذنيم. با بر ين بى حق حقوقى عمومى ما مسئوليت گريز ست- يعنى به يك<br />
عبا، هنيت خويش ما مفعو تايخ يم نه فاعل تايخ قتى ين چنين ست،<br />
خو شن ست، چرئى چگونگى چه كه تفا مى فتد نمى نيم. ين كه ين<br />
حو ها كنجكا نمى كنيم به گما من بهامى ند. به يك تعبير، با ين بى حق <br />
چر حافظه تايخى نديم
79<br />
چه كر ند؟<br />
علا برين بى حق حقوقى عمومى، مشكل يگر هم<br />
يم. هما ست تايخ، ير مينه فلسفى<br />
باها ما برپيش فر تبه كا نستن مر ستو<br />
بو ست. يعنى، ما عتقا شتيم – من مطمئن نيستم<br />
كه هنو ندشته باشيم- كه مر به سبب سرشت خو<br />
مندشا به فسا شر تجا به يك يگر گريش<br />
ند. به همين خاطر، بر ين كه مر شر يك يگر<br />
شو. عما كنتر برنا ست لا باشند ما <br />
قبل كه شوهد يه بدهم جا بدهيد به ين نكته<br />
شا كنم كه ين يدگا، برخو به ما نسا نه<br />
فقط يدگاهى ست بر مبنا چه كه ند يا مختا<br />
“ شبا- مگى» مى خوند بلكه ما حتى، ين نگر<br />
يك مه گوسفند بى نيستيم بلكه يك گله گرگ يم<br />
كه گر كسى موظب ما نباشد، يك يگر تكه پا مى<br />
كنيم. متاسفانه هم متو پيش سلا هم متو<br />
بعد سلا شوهد يا گسترگى ين نگر يم.<br />
ضمن نظر شته باشيد كه به ين ترتيب، مينه<br />
عتقا عملى به نابربر هم چيد يم. يك سو ما<br />
بهتر هستند كه بايد ما كنتر بكنند سو يگر،<br />
بقيه ما – يعنى عيت - كه غنى فقير هيچ بو<br />
هيچ بو منظو هم بربريم. با بى حق بو <br />
گفته منصو ين قت ست. هيچ حقى ندشتن قع<br />
به بهر گو معنا پيد مى كند كه » عيت ما، مه … ما<br />
بو» سلطا عا بايد با مه خو به عدلت فتا كند1.<br />
لبته شوهد سنا مه يد ما بسى شنگرنه تر<br />
ست. محمد غزلى ضمن تبليغ حق شاها سياست<br />
كر، چو «سلطا خليفه خد» بر مين ست مه<br />
مى هد كه » هيبت چنا بايد كه چو عيت <br />
ببيند نياند برخاستن پاشا قت مانه ما<br />
بدين سياست هيبت بايد ير كه ين خلايق مرينه،<br />
نه چو خلايق پيشين ند كه مانه بى شرما بى با<br />
يشا ميا ند سلطا گر نغوباالله ست بى حمتا <br />
ضعيف بى قو بو بى شك يرنى جها بو به<br />
ين نيا يا خلل سد جو سلطا فى لمثل<br />
صدسا، چند يا ند كه يك ساله جو عيت بر<br />
يك يگر چو عيت ستمكا شوند يز تعالى بريشا<br />
سلطا قاهر بگما2«… . چند نكته با ين عبا<br />
قابل كر ست. به يد غزلى جو ستم صد ساله سلطا<br />
به قد ستمكا يك ساله عيت بر يك يگر يا <br />
نقصا ند گذشته، گر گذشته - كه مشخص<br />
نمى شو- مى شد حدقل حيطه نظر به محديت<br />
ستمكا سلطا با شت لا محديت ها معنى<br />
ند چو مانه » بى شرما بى با بى حمتا»<br />
ست.<br />
محمد باقر مجلسى خطبه جلو شا سلطانحسين به<br />
سلطنت ين هم فرتر فته سلطنت مه نبو <br />
مامت شيعى مى ند حتى مدعى ست كه خدند<br />
بعد » غر خوشيد سپهر نبو» سلطانى حيم <br />
ميا بندگا بر مى گزيند » مقاليد فرمانرئى مفاتيح<br />
كشوگشائى» به ست مى سپا. گذشته،<br />
همه حالت ها، مجلسى معتقد به طاعت محض عيت<br />
سلطا ست. گر سلطا به عد فتا كند كه ظيفه<br />
گرپاشاها » ست سلطا به جا عا گا بنا<br />
برخلا صلا عدلت باشند عا بر صلا يشا<br />
مى بايد كر يا خو صلا مى بايد نمو كه خد يشا<br />
به صلا .3« عبر مو ين كه حتى قتى<br />
سلطا ظالم مى شو، ين حالت هم گنا ظالم بونش<br />
هم چنا به گر مر ست بايد خو صلا كنند تا<br />
سلطا هم صلا شو. ملا حمد نرقى كه به ما قاجا<br />
مى يست هم حامل همين نظر بو كه ظيفه عيت <br />
همه حا، عا كر به جا شا ست4. كشفى يكى يگر<br />
ستمكا » سلطا كه بو معتقد قاجا هم گا <br />
جو پيشه چهل سا بهتر عيتى كه مهمل سرخو<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
80<br />
نديشه ما نه فقط بر ساختا حكومت<br />
توجيه » منطقى» ترشيد يك ير ستبد<br />
هم يژ عملكر ساختا ين بلكه بر ند<br />
نظر گرفته ند.<br />
ضر عالم نظا بر خدند جو بسا مين <br />
مى ند. حتى ين نيز فرتر فته مدعى مى<br />
شو كه نسا بد سلطا، » چونا ماهيا ياهستند<br />
كه بزگشا كوچكشا مى بلعد گر سلطا قاهر<br />
ندشته باشند، موشا ساما نمى گير6«<br />
بولحسن مد كه نزيك به قر بعد ما محمد<br />
غزلى مى يسته ست مدعى مى شو كه برسى تايخ<br />
سلا نشا مى هد كه » هر گا ميا مر سلطانى<br />
گوسفند ند گرگانى چونا مرما ندشت، جو<br />
پركند بو ند كه بعضى شر برخى يگر بقا <br />
نه جبى نگه مى شتند سنت ين نه نبو. ما<br />
عمل مى نموند»7. پيش كه شوهد يگر يه<br />
نمايم، بد نيست تا به همين جا، پى مدها ين نگر <br />
فهرست برسى كنيم.<br />
- ضر كنتر<br />
- بطه سالا به جا ضابطه مند. چو بايد<br />
حدكثر قت صو گير تا كسانى كه » نابا»<br />
هستند به قد نرسند.<br />
- مينه سا بر پذير » مشرعيت<br />
بخشيد» به ستر سمع جاسوسى تا » كينه<br />
ها حسا هائى كه نسا هاست<br />
كشف با نها مقابله كنند».<br />
لبته شن ست كه گر ين قدما صو نگير، » هر<br />
ينه يك يگر مثل سبا بر ماهيا بحر مى ند به<br />
فسا فنا يك يگر مشغو مى شوند عالم به هر<br />
مر ] مى كشانند] نظا مختل مى گرنند».8<br />
هما يگر با به جامع لعلو فخر ما<br />
يدگا به نمايش مى گذ. يدگاهش ندكى كلى تر<br />
ست يعنى نه فقط ير كه » تما تبا نسانها<br />
نجامد» مى يگر حقو به تجا به ستم غلب<br />
نتيجة ين تقسيم كا، » جامعه نيامند نظامى ست كه<br />
پاشا كا كه ين، با ظلم به يك يگر نسانها<br />
بو خليفه خد نيز مانند غزلى فخر ما ست.».<br />
پاشا تكر مى كند9<br />
نجم لدين مرصالعبا شن تر صريح تر<br />
سخن مى گويد. به عقيد ، » پاشا چو شبا ست<br />
باشد بعضى قوچ با قر مه گر مه. چو عيت <br />
بعضى ميش بى قر، صاحب قر خوهد كه بر بى قر<br />
حيفى كند تعد نمايد، (شبا) فت يل كند»10.<br />
با بر ين هم هجر هفتم متفكرين قر جماعه بن<br />
بو كه » ليل لز سلطا خو تجا گر نسانهاست <br />
نا ظلم به يك يگر با مى لبته .11« نمونه<br />
بسيا يا ست لى همين چند مو فعلا كفايت مى كند.<br />
چه باخونى ين نمونه ها عبر مو ست ين كه<br />
ستبد حكومت ساختا ما نه فقط بر نديشه<br />
ير يك توجيه » منطقى» ترشيد ند بلكه بر ين<br />
ساختا عملكر يژ هم نظر گرفته ند. هما گونه<br />
كه بن جماعه مى گويد ين عملكر به قع جلوگير <br />
ظلم نسانها بر يك يگر ست. لبته مفصل ترين صريح<br />
ترين مباحث با ين نگر به نسا يرنى كتا<br />
چر حافظه تايخى نديم
81<br />
پائيد غير كا بر مها كه سلطا ست<br />
صو لز سركو مر ندند. ستا همين<br />
نگر كلى ست كه بر نمونه خوجه نظا لمللك مى<br />
گويد » يز تعالى هر عصر گا يكى ميا<br />
خلق بر گزيند به هنرها پاشاهانه ستو سته<br />
گرند مصالح جها بندگا بد با بند <br />
فسا شو فتنه بد بسته گرند هيبت حشمت<br />
عد ند تا مر چشم خلايق بگسترند لها ند <br />
گا مى گذند من همى باشند بقا لت همى<br />
خوهند…»12. يا به قو خوجه، » پاشا نيك پديد<br />
يد هل فسا مالش هد»13 لبته ين هم بگويم<br />
خوجه تا جا پيش مى كه » سلطا كدخد<br />
جها باشد» «جهانيا همه عيا بند يند»14.<br />
غزلى كه پيشتر به گوشه هائى نظرياتش شا كر<br />
بو، توجيه حاكميت ستبد ير حتى قد فرتر<br />
گذشته معتقد ست كه سلطا كه سايه هيبت خد<br />
بر مين ست چو » برگماشته خد ست بر خلق<br />
خويش»، نمى توند «محل صد شر باشد». به عبا<br />
يگر، حتى قتى جامعه شر ليل نه غير<br />
كامد ين نظا مستبد سالا، بلكه، ين ست كه »<br />
مر بدين گا چه بر ست با مير ما مى<br />
ند خوماست هم چنا كه بد كريم با خيانت<br />
ناستى نايمنى، يشا نيز ستمكا ظالمند….»<strong>15</strong>.<br />
فعلا به تناقضى كه يدگا نديشه نى چو غزلى<br />
همانند يدگا چو نمى پر جو<br />
شبا يك بر جو ليلى نباشند تبه كا ته به مر گر<br />
نيست، با ين همه، قتى كه سلطا يا هما شبا به<br />
جا ين كه عا باشد با «عيت» خو كه به قو<br />
بهر گو، مه بو، به عدلت فتا كند، ستمكا<br />
مى كند ظالم مى شو با هم گنا همين مر ست<br />
كه هر چه مى بينند خو شا ست. يعنى نه گنا <br />
نظا فرسالا ستبد بلكه با گنا مر ست،<br />
يعنى مى خوهم بگويم كه كسانى چو غزلى نه فقط<br />
مى كوشند ستبد ير توجيه نمايند، بلكه مى<br />
كوشند كه همه پى مدها مخر نيز تبرئه<br />
نمايند. خو شما نتظايد كه ين فضا فلسفى،<br />
نگرشى نسانى نسا سالا شكل بگير كه بخوهد سر<br />
مز نچه كه تفا مى فتد بيا. متاسفانه ين<br />
گونه نمى شو. كا، تنها همين بو. عامل بى<br />
حافظگى تايخى ما، مينه سا بر ممنو كر شك<br />
هنيت ما ست هرجا كه شك ممنو شو، نه فقط<br />
نجا جو ند بلكه هن هم شد نمى كند<br />
هرجا كه مى ماند. باقى حتى مى گويم بد <br />
نبو، مسئوليت پذير هم نيست.<br />
عجالتا به ستا هائى كه با فر شاهى برگزيد<br />
بو شاها نكا مشابه يم نمى پر. لى نكته<br />
ين ست كه گر ما يرنى، هنيت تايخى خو، همه<br />
ما تبه كا بو باشيم نيامند يك قا بالاسر، تا <br />
صو لز بر سرما بكوبد تا ستمگر ما بر يك يگر<br />
جلوگير نمو باشد، شن ست كه ين قا بالاسر نمى<br />
توند – نظر مشكلا جرئى ين نگر مى گويم- مثل<br />
خوما باشد.<br />
بالاسر مثل خوما قا ين گر ست. هم سا ليل<br />
باشد كه بخوهد به ما بگويد نگذ چه كه بنا<br />
بر «طبيعت خو» - برسا ين يدگا - مى خوهيم<br />
ما هم طبيعى ست، بدهيم، نجا بدهيم، نجا<br />
يك يگر جمع مى شويم مى نيم پد مى<br />
نسانها تى بزهكا قتى به سخن يگر، يم.<br />
ين فرهنگ پذيرفتيم، ين عامل – يعنى عتقا به<br />
يك عامل باند ، به صو مقا يا شخصيتى جد <br />
خو ما- نيز جتنا ناپذير مى شو.<br />
لى، گستر تايخ خو چه كر يم؟ يا به سخن<br />
يگر، ين مشكل چگونه بر ما حل كر ند؟<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
82<br />
قتى بزهكا تى نسانها ين فرهنگ<br />
پذيرفتيم عتقا به يك عامل باند ، به صو<br />
مقا يا شخصيتى جد خو ما نيز جتنا ناپذير<br />
مى شو.<br />
ير قبل سلا، شا به هومز نزيك مى<br />
كنيم لبته خوشاها نيز ين با بر ما كم كتيبه<br />
سنگ نوشته به جا نگذشته ند. قتى ين سنگ<br />
نوشته ها مى خوند بر حرجى نيست گر گما كند<br />
كه ين پاشاها نگا ئما با هومز تبا بو<br />
كا كه من فلا ست بر ين عا مو غلب ند-<br />
چو هومز من خوست كر ين قبيل. بر<br />
بنگريد يو باشم نز مد بى كه حر ين<br />
كتيبه بيستو چه مى گويد:<br />
» خد بزگ ست هومز… كه يو شا كر…<br />
يو شا گويد هومز چو ين سرمين شفته <br />
يد پس ، به من نى فرمو. مر شا كر. من<br />
شا هستم. به خوست هومز من جا خو<br />
نشاند….» <strong>16</strong>يا كتيبه شو يو مى خونيم،«<br />
شد هومز من طر فرما چه به كر <br />
چه من كر نيك گرنيد… من بر نجا<br />
همه به خوست هومز كر17«. گذشته ين <br />
نيز مى نيم كه پاشا ساسانى برين با بو كه نسل<br />
يز ست هما گونه كه يديم، كتيبه ها سكه ها<br />
هم گو ست. » جانب خد، مز، مهر يا ناهيتا<br />
به شاهى منصو مى شد. ين گذشته سعى مى كر<br />
تا خو به خد شبيه سا، هما طو كه شكل تاجش<br />
هما … هد. مى سكه ها نشا نقش برجسته ها <br />
بر لگو مز تا كه شكل بر با تا شير ما<br />
شد ست به مى شويم…» 18<br />
« قبلة عالم» » شو مى شا كه سلا بعد ير <br />
سايه خد» ) ظل الله) كا به جائى مى سد كه ما<br />
حتى سايه سلطا هم پيد مى كنيم. مسعو مير پسر<br />
ناصرلدين شا مى شو ظل لسلطا كا ين مقد<br />
ترشى نديشه ما به جائى مى سد كه حتى حو<br />
ضر لمثل ها مى شو ما مى شنويم كه » ستى <br />
كه حاكم ببر يه ند» ين . صو قتى حاكم به<br />
بندگا ين قت باشد بد ستر صو ين<br />
بى مقد كه نه ختيا بانشا ست خوشا ست نه<br />
ختيا ندگى شا، مى تونند به بگويند كه بالا چشم<br />
برست. لبته ين مقد ترشى يو يو ملى<br />
سرسر مى شو هما طو كه پيشتر به شا گفته<br />
بو، ير عزيز سرمين مقدسا مى شو! مى گوئيد نه،<br />
بريد بر كا ست سى ساله تا نقد بنويسيد. ببينيد<br />
چه پيش مى يد؟ لبته مقوله گانه بينى هم هست<br />
– يعنى حقيقت بربر غير حقيقت، يا نقد بربر<br />
نفى – قتى هن نسا يرنى نقد نفى معنى بدهد،<br />
» طبيعى» ست كه بايد به » نفى» خو عكس لعمل<br />
نشا بدهد!! لى مشكل ين ست كه معنا خيلى <br />
ين ژ ها هن ما شن مشخص نيست گر نگويم<br />
شفته ست. يكى يگر پى مدها مقد ترشى ملى<br />
ما هم ين ست كه نتقا به خصو نتقا خو<br />
خصو به يدگا ين . بين ما حالت كيميا <br />
ميا سياست پر ما خيلى حاكم ست. يعنى هر<br />
كا كه مى كنند ست ست گر چه مو متعد<br />
يكى !!! ختلا با يك يگر جه 180 كاها ين<br />
پى مدهايش ين ست كه كوشش بر چه كه<br />
كنا مى گذ نگ مى با خو، طبيعى ست كه<br />
هنيت ما- نسا يرنى- ين ميا چو جيب مسكين<br />
تهى ست تهى باقى مى ماند.<br />
به ين ترتيب،، ير عزيز، جامعه ما با همه مباحثى كه<br />
با تحليل طبقاتى مبا طبقاتى مثالهم هست<br />
هميشه به گر منتقسم بو ست.<br />
بالايى ها يا به صطلا معر، خو ها يعنى صاحبا<br />
قد كه ين مخر جتماعى ير هر لايه به لايه<br />
چر حافظه تايخى نديم
83<br />
كس يگر كه صد ين مخر نشسته ست.<br />
پائينى ها يا بقيه كه جه مشتركشا ين ست كه بى<br />
حقى كامل با هم بربرند. نمو ين بى حقى عمومى <br />
جامعه ين مى شو كه به عنو نمونه، ناصرلدين شا<br />
به هما حتى كه نشست شر مفصلى نوشيد تا<br />
مست كند بتوند مرسم گر چند له <br />
گر ست - شركت نمايد شخصا با<br />
عتمالسلطنه- به هما حتى ستو گ مير <br />
كبير مى هد ين كا هم مى كنند بى هم <br />
بر 50 سا هم بر مير قاتل خو. نمى تكا بى<br />
مملكت با قد صلابت تما حكم مى ند تا سرنجا<br />
با گلوله مير ضا كرمانى پا مى يد تا بعد<br />
هم، مى شو شا شهيد!! ين بى حقى عمومى هم<br />
ما جا نه چنين ساختا، ين يعنى عمل،<br />
بو هست نه ما نه يرنيا ظها عقيد <br />
چنا بى حقى عمومى، ين پذير لبته ند.<br />
تاپو باها ما يشه مى ند كه حو ضر<br />
لمثل ها- كه به گما من باتا فرهنگ جتماعى هر<br />
جامعه ست- مى شو به همين خاطر ست كه مثلا،<br />
ما مى گوئيم «مرغى كه بى قت بخوند، بايد سر <br />
بريد». ناگفته شن ست كه هيچ گا نيز چرئى ين كا<br />
به پرسش نمى گيريم.<br />
بن قتيبه كه قر سو هجر مى يسته ست، بطه<br />
ين سلطنت نيكو بيا مى كند. مى گويد كه ين<br />
هم حافظ ين. پاشاهى ست پايه پاشاهى سا<br />
نمى ماند باقى سا بد كه پاشاهى مى هد مه<br />
لبته سا هم گر محافظت نشو ست خوهد فت،<br />
» به تحقيق، نچه محافظتى ندشته باشد ضايع چه<br />
شو19« مى ير باشد، ندشته ساسى<br />
ملاحسين عظ كاشفى هم مى گويد، «بى قاعد شريعت<br />
هيچ حق مركز خو قر نگير بى ضابطه سياست،<br />
ما نتقاما ين نظا ستبد هيچ گا به<br />
تفريبا بطو سطح مانديم نرفتيم بلكه يشه<br />
يم ند نامه نوشتيم.<br />
كاشر ين نظا نپذير» لبته فرسى گر مايه هم<br />
به قافله مى پيوند مى فرمايد:<br />
نه پاشا بى نيا ست ين<br />
نه بى ين بو شا فرين <br />
همين ستا، بن به تعبير مى ند به سيم خر<br />
ميا سلطا سيله » خدند كه مدعى مى شو <br />
بيشتر قر بد ها معاصى با مى بها .«<br />
خنجى معتقد بو كه » هيچ مر پاشا ضر تر <br />
حفظ شريعت نباشد». به نظر كشفى، » لت تنها نيامند<br />
بد شديدتر ست به لت ين نيست بلكه نيا ين<br />
ضايع مى شو» تا نجا پيش مى كه مى نويسد<br />
معاشر طريقه معيشت ين سلطنت بد ما »<br />
حيونا ست». لبته ين هم بد سلطنت، » غير<br />
متحقق لوقو» ست20.<br />
به عتقا من، ين تلفيق مذهب سلطنت جمله به ين<br />
خاطر لا ست تا بزها لا بر همگانى سرسر<br />
كر » تر» كه عين حا بر مو يك<br />
حاكميت فرهنگ مستبدنه لا ست، فرهم شو. نكته<br />
ين ست كه ين چنين حكومت فرهنگى، كامل ترين<br />
شكل فرمانبر منفعلانه لا ست ين فرمانبر<br />
منفعلانه، علا بر بزها لا- نيرها سركو عما <br />
قهر لتى- به مينه ها فرهنگى مناسب هم نيامند<br />
ست. به سخن يگر، جو ين مينه ها به مانند غنى<br />
عملكر ين بزها تسهيل مى كند21. به گفته بن<br />
طقطقى، » هيبت»- همين تر همه كه پيشتر <br />
سخن گفته بو- حافظ نظا سلطنت ست كه به ين<br />
سيله نظم جامعه محفو مى ماند مند عيت<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
84<br />
هست لبته گر نو نباشد، ندگى ميا لنگ مى ماند.<br />
نكته جالب ين كه نديشمند شيعه، سلطا مقيد به<br />
ستو ين، عدلت عتد مى كر ند لى ين <br />
كه قد مطلق ست بحث بر نمى ، محديتى<br />
جو ندشت ليل هم ين بو كه » غير ين<br />
صو ختلا هيبت سلطانى بالتبع نظم كيهانى پيش<br />
خوهد مد»22<br />
جا بدهيد كه نتيجه گير برسى تا به همين<br />
جا خدمت تا عر بكنم.<br />
، پيشتر هم گفته يم كه به عا نظا لملك، سلطنت<br />
تقدير لهى ست كه تحقق خا تدبير بشر ست<br />
نشانه شا بو ظل الله» » فته نيز فرتر غزلى <br />
مى ند كه طاعت نيز » مقد تكليف شرعى»<br />
ست. ما پى مد ين قدسى شد مقد ترشى، »<br />
قضا قد شد توجيه ظلم بى عدلتى موجو با<br />
مشيت لهى ست»23<br />
بو ين تايخ طو ما ها شوبختى يكى ،<br />
كه غلب مو، بزگا عرصه نديشه ما مدفعا ين<br />
نظا معيو بو ند حتى گر، فرنگانى هم بوند كه<br />
به نتقا ين نظا برمد بوند بسا حتى جانشا<br />
تنها شيو بلكه نظا نه كليت ين گذشتند- برسر <br />
مو غلب يعنى بوند. به نقد كشيد جريش<br />
باشد عا بايد كه شا مد صو ين يه نتقا<br />
به عد فتا كند- نه ين كه يك نفر نبايد ختيا جا<br />
نتقاما ما يعنى بگير. ست مر ما <br />
نرفتيم بلكه يشه به گا هيچ ستبد نظا ين<br />
سطح مانديم تفريبا بطو يم ند نامه نوشتيم. <br />
سطح ماند باعث شد كه تنها شيو ها بر ستبد<br />
ير تغيير كر لى خو ستبد باقى ماند لبته <br />
هزينه هايش هم باقى ماند. يكى هزينه ها عمد <br />
به عتقا من، همين خالى بو حافظه تايخى ماست <br />
چرئى چه كه برسرما مد ست.<br />
ژئيه – 2011 لند<br />
i.seyf@hotmail.co.uk<br />
پانويس<br />
1 طباطبائي، سيد جو: نديشه سياسي ير، 18 <br />
حسين قاضي مر نقل به لملو غزلي:نصيحه محمد ما 2<br />
29 1380- تهر ير- ستبد –<br />
3 به نقل سيد محسن طباطبائى فر: نظا سلطانى يدگا نديشه<br />
سياسى شيعه، نشر نى، 1384، صص 67-66<br />
4 به نقل به نقل حسين قاضي مر ستبد – ير- تهر<br />
74 ،1380<br />
5 به نقل عبدلوها فرتى: نديشه ها سياسى سيد جعفر كشفى،<br />
قم، 1378، صص <strong>16</strong>7-<strong>16</strong>6<br />
6 به نقل سيد محسن طباطبائى فر: نظا سلطانى يدگا نديشه<br />
سياسى شيعه، نشر نى، 1384، صص 88-87<br />
7 به نقل هما، 88 <br />
8 به نقل هما، 90 <br />
9 به نقل به نقل حسين قاضي مر ستبد – ير- تهر<br />
29 ،1380<br />
10 به نقل هما، 30 <br />
11 به نقل هما، 34<br />
12 به نقل طباطبائي: مد فلسفي بر تايخ نديشه سياسي<br />
43 1372 ير،<br />
13 به نقل هما، 14 <br />
14 هما، 17 <br />
<strong>15</strong> هما، 98 <br />
<strong>16</strong> به نقل قاضي مر، 67 <br />
17 به نقل هما، 67 <br />
منجم تهر1375، يا ترجمة باستا ير ين گيمن: شن 18<br />
36-335<br />
19 سيد محسن طباطبائى فر: نظا سلطانى يدگا نديشه<br />
سياسى شيعه، نشر نى، 92 1384<br />
20 به نقل هما صص 97-93<br />
21 بنگريد به منتيسكيو: لقونين، 1975، صفحا ) 33-32 به<br />
نگليسى)<br />
22 سيد محسن طباطبائى فر: نظا سلطانى يدگا نديشه<br />
سياسى شيعه، نشر نى، 1384 صص 107-103<br />
23 سيد محسن طباطبائى فر: نظا سلطانى يدگا نديشه<br />
سياسى شيعه، نشر نى، 113 1384<br />
چر حافظه تايخى نديم
85<br />
غير سرمايه <br />
با لف<br />
مترجم: سهر معينى<br />
يرستا: على شرفى<br />
مسئله صلى ين مبحث ست كه "عتبا تز ماكس مقدمه نقد قتصا سياسى تا چه<br />
حد عا ست" تز كه بر سا نقلا ، جتماعى هر شكلبند جتماعى به شكلبند<br />
قتصا/ شكلبند پيشر "ها فهرستِ ماكس مى هد. عالى تر تقا جتماعى<br />
جتماعى״ ، " شيو توليد سيايى" مرتبه قر مىهد. " گرنديسه" با<br />
صرحت نشا بو كه چر هيچ كجا هيج گا ين شيو توليد نتونسته بو به<br />
شيو توليد عا لىتر منجر شو.<br />
برگى باستا حتى - كه نتاگونيسم يرنگرنه بين نيرها توليد بط <br />
توليد پديد بو نحطا مپرطو غربى، هيچ طبقه نقلابى به خو نديد. به يقين<br />
گر به پيش فئوليسم برگريم كلنى يگر قيو بستگى مختلف، به نبا نوعى<br />
نظم جديد، به طو يك جونهها كه بعنو مىسند لايتفونديايى" به ظهو برگى" <br />
جتناناپذير خو با مىكنند. ما يا ين نگلس نبو كه نير محركه خاجى<br />
"ژمنها" عاملى مىنست كه به شريط فلاكتبا "منها" نتيجه مثبت بخشيد،<br />
حتى گر ين نيرها بر سرعت بخشيد به شكلبند يك جامعه طبقاتى تحت تاثير <br />
قر شته باشد؟ " ين خصلتها يژ ملى كشوها نبو كه به حيا پا منجر شد،<br />
بلكه صرفا بربريت نهاها غير مذهبى نا بو... تنها بربرها تو ند تا جها <br />
كه ستانه تباهى تمد خويش ست، حيا كنند قطعا عالىترين مرحله بربريسم... بر<br />
سيد به ين فريند، هر چيز مناسبتر بو. ين توضيح هند همه چيز ست."(1)<br />
كثريت قريب به تفا توها جها سو، يگر بربر به حسا نمىيند (به هر صوتى<br />
كه نگا كنيم، ين طلا موگا نگلس - يگر عتبا ند،(ما نجايى كه يگر <br />
شريط تمدها منسو شد شا، كه سرمايه هم پاشيد ست، ندگى<br />
نمىكنند. قع يگر نمىتونند به شيو ندگى كنند - حالى كه حتى به پايينتر<br />
سيدند نقلابى مرحله طغيا به جبا - شدند، ند هم سنتى شا يست شريط <br />
مىتونند طريق تونايى شا بر پايهگذ يك تمد جديد خومختا ، خو هم<br />
نجيرها كهن هم نجيرها جديدشا كنند.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
86<br />
ماكس علاقه به جها شمو كر قونين تكامل<br />
تايخى كه مشخصه پا مد، ما غا هايى شهرها<br />
كه يگر يدگا ظاهر ست، سطى قر <br />
شنايى با ين مىتونست به بوجو يد، غافل<br />
.بو<br />
مرتبه پايينتر"(2) شكلبندها پيشرفتهتر يك طر<br />
به تكنيكها ساما توليد كه ها پيشين به <br />
بو بسته نها متعد همچنين پيشرفت ها بو سيد<br />
خو ليه شكا كه نند مستلز نها يگر سو <br />
گذ كر كنو مرحله كو يا نقر خو باشند.<br />
كشف كر، كه ماكس تايخى قونين نسانى، تكامل نو <br />
جايگزين قونين بيولوژيكى تكامل شدند، يا گر قيقتر گفته<br />
باشم: با توجه به عالىتر بو نها، ين قونين به سطح<br />
بالاتر تقا ند. ما پايه گذ ماكسيسم خو، ين <br />
با عمومى كه ين (قونين طبيعى) فريند طولانى مدند<br />
به هر حا جامعه سرمايه به پايا نمىسند، سهيم<br />
بوند. هما گونه كه با فزيش شگر كشف سايل ما<br />
مربو به تايخ باستا قو شناسى طو قر گذشته<br />
نشا شد، جومع طبقاتى ليه، حتى شكل تعديل<br />
شد ، با هما شيو تولى كه مشخصه تكامل نو<br />
ست، مشخص مىشوند.<br />
T) ) ما مىيابيم كه پيشرفتهترين نو تكامل نو <br />
هرگز نو تكامل يافتهتر ما ( (T1 نشأ نمىگير.<br />
هميشه شاخه جو كه هنو كاملا يژ نشد يك<br />
ساختا بسيا محد، يك شاخه هنو "شكل نگرفته"<br />
نسا مىيابد. ما تكامل كه به مرحله عالىتر بعد ست<br />
نئاندتا نشأ نگرفتهيم، هر چند كه نجير ست كه<br />
به ما مىسد. ينجا تولى به معنا يك تكامل خطى<br />
نيست. همين مساله مو سه شكلبند ليه جامعه<br />
طبقاتى، يعنى سيايى، باستانى فئولى نيز صد مىكند.<br />
ماكس خو ين توضيحا عينى "گرنديسه"<br />
مو تائيد قر مىهد. بط مالكيت مين شر<br />
باستا ، ميا يونانيا مىها همچنين بين<br />
ژمنها به ترتيب به عنو پيش شرها حركت به سو<br />
"شيو توليد سيايى" ، برگى باستانى فئوليسم مو<br />
برسى قر مىهد به ين نتيجه مىسد كه نها هم نظر<br />
تايخى هم نظر منطقى "جايگزين" يكديگر مىشوند. ما<br />
هيچ كجا به ين نظر نمىسد كه مثلا ژمنها، بايد همه<br />
شكا پيشين پشت سر گذشته باشند. شايد يك نقطه<br />
شر مشتر جو شته باشد يعنى مرحله بدتر <br />
جامعه كه بر سا شريط يست محيطى كه هر يك <br />
جمعها نسانى مىيستند، به شكا گوناگونى هم<br />
يكديگر متفا شد بوند. ما، هر يك ين سه شكل<br />
بند "بومى"، "بلافاصله" جامعه ليه حركت خو شر<br />
كرند؛ حتى گر بر بر شيو سيايى يا بر<br />
فئولى لحا تايخى تقد ندشته باشد. ماكس <br />
1853 بعنو نمونه نوشت كه״ سيستم "كِلا" سكاتلند<br />
كه به خرين مرحله پدسالا جامعه ليه تعلق ، "يك<br />
نه يكى مىگير قر فئوليسم كامل" پايينتر جه<br />
غيرسرمايه <br />
هرچه بخش سيعتر مر پيش قر سطى جامعه<br />
ليه ، فريقا حتى تا ماها خير، جد شدند نوعى<br />
"شيو توليد سيايى" "نتخا كرند" ير ين سيستم،<br />
علىلقاعد شايد، بيشترين مكا ما پيشرفت بر نها<br />
بوجو مى.<br />
پيش كه به جزئيا بيشتر ين شيو توليد - كه<br />
با توجه به سطح شناخت مرما مىتونيم "ستبد <br />
مو كه بايد به خاطر يم بپريم بناميم- قتصا"<br />
پايهگذ ليه تمدها باستانى ين شكل جديد شيو<br />
توليد مستقيما مبا با طبيعت بر بدست محصو<br />
كشا بيشتر ناشى شد ست كه كشت مين تنها<br />
با همكا سطح كل جتما، يعنى طريق لت مكا<br />
پذير بو. قبايلى كه بعدها صحنه شدند مرما<br />
متمدنى كه به ين طريق مىيستند، مو تاخت تا قر<br />
كه با توليد به همين شيو قيقا ، هر چيز پيش ند،<br />
برخو كرند، جذ شدند به خاطر نيا سنت ستبد<br />
مستقر به همكا سيع جتماعى، نها به سركو نظامى<br />
جمعى مرما مغلو كه جمعيت بيشتر هم برخو<br />
بوند، كر. بر فئوليسم، بتد تنها شريط<br />
طبيعى كه كشا نيا به همكا سيع جتماعى ندشت،<br />
بوجو مدند. ير كشا نها به با طبيعى كافى<br />
با بسته بو نه بيا. ثانيا يونانيا مىها، <br />
بيشتر حتى ژمنها، سرمينهايى سكنى گزيدند كه <br />
نها تمدنى جو ندشت. سپاها به بر باستانى<br />
كشيد نشدند، بلكه به يكى نو شيو توليد سيايى <br />
ند، ير نها قيقا سركو جمعى مليت ها خاجى<br />
تخصص شتند. مشخصه حكومتها مستبد قتصا<br />
باستانى عموما نيست كه ساختا قومى قو تسخير شد<br />
بلكه برسانند، به مرحله عالىتر هم بشكنند <br />
ست كه حفظ كر نطفه خفه كنند.<br />
پس مىتونيم ين ضعيت به شر ير خلاصه كنيم:<br />
- بر ليه تنها جاهايى مكا حضو يافت كه <br />
نبو. خبر قتصا مستبد حكومتها نجا<br />
- فئوليسم ليه تنها جاهايى بوجو مد كه نه بر<br />
قتصا نه ستبد گرفته بو .يشه
87<br />
مشخصه حكومت ها مستبد قتصا باستانى<br />
عموما نيست كه ساختا قومى قو تسخير<br />
شد هم بشكنند به مرحله عالى تر<br />
برسانند، بلكه ست كه حفظ كر <br />
نطفه خفه كنند.<br />
طبيعتا با پيشرفت يك شكل بند به شكل بند يگر،<br />
بافت تايخى متركم تر مىشو. تكاملِ بسيا كند <br />
مريكا صحر فريقا نشا مىهد كه تمركز جغرفيايى<br />
جمعيت مركز "شر نزيك" جها باستا تا چه حد<br />
تعيين كنند مهم بو ست.<br />
تنها با فئوليسم پايى ) هر چند نه با هما ضو<br />
فئوليسم ژپنى) ست كه بشريت "بومى بو" يژ<br />
فرتر فت تونست خو شر مونع نى ساسى <br />
كه پا بگذ به نى كند پيشين خلا <br />
بحرهايش به كو كامل بىپايا نجير فرپاشىها<br />
تكرها بىحاصل نى منجر نشو. به همين ترتيب،<br />
سرمايه ليه، تنها جاهايى جو شته كه <br />
فئوليسم، با گريش ماندگا به تغيير، پيشرفت كر<br />
بو. فئوليسم - سرمايه ساسا يك تكامل حد ست.<br />
بسط گستر يالكتيكى يكى ( گر ژپن هم به حسا<br />
يم) تا تمد ها بىشما بشر ست.<br />
كنو، حالى كه ين به صطلا تمد "غربى" خو تا<br />
بسط مىهد، باستانى بر سرمينها ترين<br />
كهنترين شيو كامل مير با مرحله سرمايه <br />
توليد تمد قديم همچو غا يك كشو خاجى بر<br />
مىشو. مر ين كشوها حتى هنو هم فكر مىكنند كه<br />
نياكا شا، لين كسانى بوند كه فرهنگى متعالى يجا<br />
كرند، ما كنو مجبو بوند به ساختا جتماعى يى تن<br />
معهذ، ندشت. نى كه هيچگونه پويايى نقلابى هند <br />
شكا ست كه بد كا سومريا، هنديا، كرها ... نه<br />
مىتونستيم يونا مى شته باشيم نه فئوليسم<br />
خوما نه حتى نقلا صنعتى نگليس . همبستگى<br />
خو نگيخته تمدها هيچ بطى به طبيعت بشر<br />
ند، بلكه مستلز شناخت بستگى شتر برخاسته<br />
بلو كشوها ست. ما سرنوشت يند تايخ طو <br />
شو نيز، كتا ها تايخى برسى خرين سدها<br />
تايخ پايى بىنصافى به خر مىهند تقريبا كنا<br />
مىگذند. جنبش ها مترقى پا مريكا شمالى<br />
بايد به تلا يژ بر شكا مسائل خا هايى<br />
كه "تمد ها سيايى" بر بقيه بشريت به سيد، <br />
.ست بزنند<br />
ين ظيفه صو عميق ين قعيت كه هايى<br />
بيشتر ين جومع (پايى مريكا شمالى) فرتر مرها<br />
سرمايه با مانع بزگى به نا ساختاها "نحصالتى"<br />
برخو مىكند، بسيا ساتر خوهد شد؛ ير شيو توليد<br />
سيايى ) شكل بند جتماعى گذ به جامعه طبقاتى ليه)<br />
قتصا مثابه ستبد به شكل عالى كلاسيك، <br />
مصر باستا، بينلنهرين، هند، چين پر، شباهت ساختا<br />
. طبقاتى ما جامعه كنونى نحطا با موند<br />
ماكس سرنجا سا ين 1881 نظر بر با يگر مطر<br />
كر كه گذ به كمونيسم تنها بعنو فريند يالكتيكى<br />
باگشت به بط جتماعى معا، ما سطحى عالىتر، <br />
بط جتماعى باستانى مىتو كر. ״(3) مرحله<br />
گذ بين كمونيسم جامعه پيشرفته طبقاتى، كه ما <br />
" به جلو" خوند كنو " به عقب" ناميد،<br />
هر مو با كاكر يژ لتى- كه مستقيما تقسيم<br />
مشخص مىشو. - برمىخيز همكا كا جتماعى<br />
نيرها توليد متعلق به لت كه يگر بهيچوجه جتماعى<br />
نيستند، چيز ست كه حقيقت يژ هر تعيين<br />
مىكند. ما صوتى به بهتر تضاها قعى كه<br />
پس سرمايه نتظا ما هستند خوهيم سيد، كه<br />
نگا نزيكتر به "شيو توليد سيايى باستانى" ) ستبد<br />
قتصا باستانى) بينديم. پس بىنتيجه ست گر بخوهيم<br />
تلا كنيم كه كنونى چشمندها با چنين<br />
قيا ها ساختا توضيح هيم. ساختا نحصا لتى<br />
جديد نه تنها جهت عكس پيش مى، بلكه بيش <br />
هر چيز با پويايى به پيش مى كه ضرتا به جلو<br />
مىند. ين مقايسه بدين خاطر صو گرفته تا هم نگاهى<br />
تيزتر مو مسائل ين جامعه به ما بدهد هم ين<br />
بدين نحو تابع هر كه ما تقويت كند كه جامعه <br />
جهت لتى كا ست ) نظير جامعه كنونى ما) نمىتو<br />
بهيچوجه سوسياليستى، يعنى ستثما ستم نسا<br />
بر نسا نظر گرفت. برسى قيقتر صطلا "شيو توليد<br />
پايا شكل بند يك شيو كه ين هد مى سيايى"،نشا<br />
گرفته نيست، بلكه بيشتر حلقه تبا بين مرحله نهايى<br />
پد سالانه جامعه بتديى جومع طبقاتى سياست،<br />
حلقه تباطى كه مركب ست نو يژ جامعه<br />
كشا عهد كهن. نجايى كه ماكس "گرنديسه"،<br />
شتهند جو توليد سرمايه" كه پيش "شكالى<br />
مو بحث قر مىهد، به هما مفهومى شكا "باستانى"<br />
"ژمنى" صحبت مىكند كه "سلاها ها". نچه<br />
كه ينجا بر مطر ست، شكالى نيستند كه به<br />
مرحله تكامل سيدند، بلكه بيشتر منظو شكا<br />
گوناگو بومى تصاحب مين ست كه بعدها مبنايى بر<br />
تفا بين شكا سهگانه پيشسرمايه گذشا به<br />
جامعه طبقاتى ست.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
غيرسرمايه <br />
88<br />
ظاهر بعدها، ماكس، هنو هم جامعه سيايى تا نجا<br />
بعنو يك شكلبند ليه باستانى نظر مىگرفت كه <br />
مالكيت عمومى ليه جامعه ستايى، هنو مالكيت<br />
خصوصى حل نشد بو، ما عمل كاملا " متقاعد" شد<br />
بو كه ين شكل، تو توليد كنندگا مستقيما با شريط<br />
كاشا حد بوند. ما تمامى فرهنگ ها عالى<br />
باستانى كه هز پيش عهد عتيق، جله فر،<br />
صغير، سيا هو، هونگ سند نيل، كنا <br />
كر، عربستا جنوبى گنگ سر بر مىند، نساها<br />
بىتريد با يكديگر همچو ستثما گر ستثما شد،<br />
حاكم تحت ستم بر مىشدند.<br />
منشاء ين جامعه طبقاتى بومى بد مالكيت خصوصى<br />
چيست؟<br />
هنگامى كه عقبنشينى خرين عصر يخ، نو صحريى<br />
فريقايى - سيايى بوجو ين ، بدتر شد تديجى<br />
شريط ندگى، گرها پركند نسانى ين نوحى<br />
بوجو كه مرحل كاملا متفاتى تكامل جامعه ليه<br />
قر شتند. بويژ حو حو " هلا حاصلخيز" خا<br />
ميانه، جمعيت يا مرحله نقلا كشا نوسنگى<br />
بسر مىبرند گذ به مرحله كشا غا كر بوند.<br />
بهر فز نير كاشا، به تمركز نسبى بيشتر<br />
جمعيتشا منجر شد. كاهش پوشش نباتى توسط نساها<br />
نامساعد تغيير مسير هما همچنين ها، <br />
هويى عمل كر. مبا بر بقاء، شد بيشتر گرفت.<br />
بايكهها سوبى حاصلخيز مابين خانهها بزگ كه<br />
هنو مى، سا محصو برشت با سه مكا<br />
نظر تغيير طبيعى، ضعيت باثباتى پيد نكر بو. ستا<br />
نجيلى سيلها، نشا هند خطرتى ست كه ين جومع،<br />
شش هز سا پيش ميلا با بر بوند. چنين<br />
بر سا پركند تك تك، به طو نها كه بو مانى<br />
تغيير فصلى، شت ها سيلاگير خانهها به شغا<br />
خو ند. حد چها هز سا پيش ميلا،<br />
جمعيت يا جايى كه كنو جنو عر تشكيل<br />
مىهد بينلنهرين خوند ميشد، مسكن گرفتند. ين كا<br />
تنها طريق خشك كر باتلاها كنتر سيل ها مكا<br />
پذير شد. چنين كا سترگى نمىتونست توسط يونانىها،<br />
صو تمدهايشا پيديش غا يا ژمنها مىها<br />
گير. مها كر كاناليز كر ين خانهها، كا نبو<br />
كه عهد حدها خانوها نسانى خويشاند، كه<br />
بطو فر به توليد مىپرختند حتى جومع ستايى<br />
بريد. ين ظيفه شو، جبا به گر هم مد چندين<br />
جامعه يك مكا منجر شد، يعنى تو نير<br />
كا سا، به شكل "تعانى سطح بزگ"؛ كه به معنا<br />
چيز بسيا فرتر جمع عد كا فر فر نساهاست<br />
نمىتوند تنها توسط بخشها خاصى جامعه به پيش<br />
بر شو ست خر ين كه تنها مىتونست توسط كل<br />
جامعه نجا شو. بدين گونه هر كجا كه ين شكل بند<br />
بوجو مد، به خاطر ين "شر ها توليد" ساسى، مين<br />
مالكيت عمومى باقى مىماند، چه ين مين بطو شتركى<br />
كشت مى شد يا توسط خانوها جومع ستايى به<br />
ير كشت مىفت. گر بخوهيم قيقتر مشخصتر گفته<br />
باشيم، مالكيت خصوصى نمىتونست بوجو يد ين چيز<br />
.ست كه به تفا عمد مىبخشد<br />
گو چايلد ثابت كر كه شريط ندگى نساها تحت<br />
ين ضا حو بز قد فولعا ست جامعه<br />
گذشت كه مىتونست بر به نضبا فرمانبر<br />
عضايش ستفا كند. "با ينجا نجا ين جامعه<br />
مز به بيا كه بر بى ما جامعه نمىشناسد، <br />
مى سيد، طريق كاناهايى عبو مىكر كه قبيله ها<br />
ساخته بو4)".) حتى مو كشا مناطقى<br />
كه با كافى هم برخو بوند، جاگر قبيله نظا<br />
به هر حا شت. كا ندگى سالانه بر جريا صلى<br />
فولعا قتد تونستند خيلى لزما فتر<br />
برخو شوند. نها كه پيش ين، تنها ميانجى ها موهو<br />
فعاليتها توليد بوند - نجا كه ين ميانجىگر<br />
همچنا جو شت - به ساما هندگا قعى توليد<br />
مبد شدند. خد قبيله يگر تنها به تنطيم فعاليت كاهنا<br />
بسند نمىكر، بلكه سر نقشه ها كاناها سدها نيز<br />
بر نها شكامى كر معابد ظيفه نگهد نبا غله <br />
نيز بر عهد گرفتند. تمامى ين كاها عمومى به تد<br />
قسمتها بايد كا نير شت. نيا ساماهى <br />
مختلف تقسيم ساماهى مىشدند - نساها يگر نه<br />
فقط "تا" سخت كو بوند، بلكه ين با مجبو به ين كا<br />
مىشدند. برنامهيز ست مستلز مطالعه برسى جريا<br />
بو، مختلف فصلها حركتشا مسيرها خانهها<br />
يعنى گامى به جلو شرقى جايى به مشاهد<br />
مستقيم. با خرجى كه خد قبيله به صو قربانى<br />
بر ين بيشتر شد توليد، گستر با مىكر، يافت<br />
به خدمت گرفتن يك بخش جامعه بر مدتى طولانى<br />
صو نيز خير بايد بو. لا ساسى ظايف <br />
قو بلايا طبيعى كه خانه يجا مىكر بعنو بيمه<br />
نگه مىشد. نگه شتن چنين نبا غلا، نيامند<br />
نوعى فتر هنر محاسبه بو تمامى ين هنرها به<br />
هرحا بايد بد مىشد.<br />
بر هز سا يك "جاگر"، حكيم يا "شمن" جو شت<br />
كه بايد محصو ضافى بر توليد مىشد. ما كنو سعت<br />
ظايف فكر، يك بو جمعى كاهنا با سلسله مرتب<br />
خا خو معبد طلب مىكر كه به برنامه ها مربو<br />
به خد قبيله بر مر ثر سيدگى مىكر.<br />
تقسيم كا بين كشا صنايع ستى، حتى
برسى قيق تر صطلا "شيو توليد<br />
سيايى"،نشا مى هد كه ين شيو يك شكل<br />
بند پايا گرفته نيست، بلكه بيشتر حلقه تبا<br />
بين مرحله نهايى پد سالانه جامعه بتديى <br />
جومع طبقاتى سياست<br />
پيش ين تقسيمبند جديد يجا شد بو كه منجر به<br />
بوجو مد مباله ميا جامعه شد بو؛ هر چند كه ين<br />
مباله ساختا كمونيستى ليه فرتر فته بو. لين طبقه<br />
حاكم ستثما كنند تايخ، مستقيما نياها فريند<br />
خو توليد باتوليد به شكل كاست كاهنا سربر. ين<br />
فريند نيا به حلقه سط توليد كالايى مالكيت خصوصى<br />
ندشت، بلكه بيشتر با همكا مقيا سيع تبعا<br />
محصو قبيله، خد كاست، به نا ين ميانجى مىشد. <br />
ضافى كه توسط كاگزنى كه مىكر به ست<br />
مىمد، تصر مىكر. با قد ناشى شتن ثر موجو<br />
مكا سيع باتوليد ند، به كا سى همچنين ست <br />
پذير ساخت بدين ترتيب بر سرنوشت كثريتى كه تحت<br />
كنتر ختيا شت، تسلط يافت. ين قيقا يكى <br />
بر شكلبند "طبقه" ست كه نگلس "نتى <br />
ينگ"(5) به شا مىكند.<br />
ماكس با توجه به مصر به "حاكميت كاهنا بعنو مدير<br />
كشا6)") شا مىكند. "يدئولوژ لمانى" مىخونيم:<br />
"تقسيم كا، فقط لحظه كه تقسيم كا بين كا ما<br />
هنى يجا مىشو، قعيت پيد مىكند". (7) كاملا<br />
ست ست! ير ين با قديمىترين نتىتزها طبقاتى كه<br />
لين بيا نا قعى خو شكل تئوكرسى ) نه فقط<br />
. تطابق كر، مصر) پيد بينلنهرين <br />
بدنبا بيشتر سربرند معابد طر هر چه شهرها ما<br />
فزيندشا ثر يافت، فعاليت فرهنگى معابد گستر <br />
موجب تحريك طبقا حاكمه يا قبايل حشى مجا نها<br />
شد بدين ترتيب هميت فرماندها جنگى ساماها<br />
نظامى بيشتر شد. حل فصل مو خلى معبد نيز به صر<br />
هزينه ها متمايز بيشتر منجر گشت. جديى بين ظايف<br />
يدئولوژيك بوجو مد گرچه مديريت مينهايى <br />
كه مستقيما به خد قبيله تعلق شت، ست خو<br />
كاهنا باقى ماند پاشاهى سربر. بتد مصر <br />
سپس بينلنهرين كنتر سيستم خانهها به يك لت<br />
حد سرمينى حد نيا شت. ين ما حالا بو كه<br />
پاشا بزگ، مپرطو، "مستبد شرقى"، به كاملترين مفهو<br />
كلمه ظاهر شد. ظيفه شيخ لشيو كاهنا نيز به عهد<br />
يا پسر خد يا حتى تجسد خد نمايند خو شت<br />
مىنست. شخص - بوسيله لت هوشيا- <br />
ضعيت يدلش "فقط" شخص شاخه ، كه<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
89<br />
طبقه حاكمه تشكيل مىند، با هم تلاقى مىكرند:<br />
سلسله مرتب كاهنا سلسله مرتب مامو . يعنى<br />
يدئولوژيستها بوكرها يا نظامى.<br />
نگلس عتقا كه "ين برتر سياسى تنها تا مانى<br />
مىتونست جو شته باشد، كه ظايف جتماعى<br />
شانه خالى نكند". "تعد مستبدينى كه ير هند سر<br />
بر ند هم پاشيدند هر چند يا هم باشد، ما هر يك<br />
نها كاملا گا بو كه بالاتر هر چيز، مسئوليت صلى<br />
حفظ نگهد جمعى بيا طريق كاناها، كه بد<br />
بد لت (8) ست". با ندشت، مكا كشا نها<br />
چنين شريطى، به معنا محصو بد فقر سيع مر بو.<br />
ما لبته كه ين نو ستبد شرقى، نظير هر گونه سيستم<br />
حاكميت طبقاتى يگر، فا مر بعنو هد نهايى<br />
خو تعقيب نمىكر.<br />
يك لت شرقى هيچ گا بيش سه خانه ندشت:<br />
مر (چپا جنگ كشو)، خل مر (چپا مومالى<br />
(مسئو عمومى مو خاجى) كشوها غا خل <br />
باتوليد) 9. بيهو نيست كه نگلس كاها عمومى <br />
مرتبه خر قر مى هد، هر چند كه تمامى ستبدها<br />
باستانى به يژ غاينشا مپرطونى جو<br />
شتند كه به عنو ((تغيير هندگا پيشر جها)) ظاهر<br />
شدند ((خانه بزگ)) خو ژ) فرعو ترجمه به<br />
همين معنى ست) به نوعى نظم بخشيدند. گر صلى بر<br />
كه هى يعنى بو، تئوكرسى شرقى، ستبد به سيد<br />
ساختا نى خو جامعه ليه صعو به تمد پيش<br />
گرفته شد، ما ين تنها نبو. بر قبايلى كه <br />
شكل گير شا همانند شخم نندگا ] كشا] ساكن<br />
ماجرجويا به صو بلكه نبو، مين يك سرمين <br />
جنگ مهاجر ندگى مى كرند، شيو ندگى شا نها<br />
به پاشاهى جنگجو تبديل كر نه به ساختا كه يك<br />
كاهن باشد. ين شا جنگجو بعدها هرگا كه<br />
شريط مساعد بو، خو مقد هم مى نست. قتى كه<br />
مر كرند با جنگ تصر هايى قبايل مين ين<br />
به سا خو ند، شرفيتى غير ينى به صو يك<br />
بوكرسى لتى مد با طبقه حاكمه جديد كه به<br />
طو طبيعى تقريبا هميشه يگر گر ها خو با توليد<br />
مى كر.<br />
ين طريق بو كه مثلا قلمر ((هيتى ها)) سيا صغير<br />
جامعه كه ين بر. سر ميلا پيش سا هز <br />
مرحله ليه خو بو، برخى گريشا فئولى خو<br />
نشا مى ست ، بر عكس بسيا لتها ((ژمن))<br />
يعنى ((ند ها)) كه طر مديترنه شكل
غيرسرمايه <br />
90<br />
گرفتند، برخى گريشا ستبد شتند. ساما طبقه<br />
حاكمه هيتى ها (با) به يژ شباهت ها بسيا با<br />
تفا . فرنسه Carolingian Merovingiam<br />
صلى نه بالا بلكه پايين جامعه جو شت.<br />
برخلا هيتى ها كه مرحل بعد، پايه مپرطو<br />
بزگشا بر ستعما شما بين لنهرين منطقه سويه -<br />
كه هالى سكنه خو شيو توليد سيايى باتوليد<br />
مى كرند- قر شت، فرنك ها مرمى بوند كه بخشى<br />
فرپاشى بر بخشى يگر توليد خانگى سنتى<br />
ژمنى يجا شد بوند. مپرطو هيتى ها همچنين نشا<br />
مى هد كه مبنا ستبد مى توند سيستم بيا<br />
نباشد، بلكه مى توند هر شكل همكا سطح سيع،<br />
نظير همكا يك جنگ سيستماتيك بر كشوگشايى<br />
مثل مغو ها هم باشد. همكا مطيع سا يك ملت<br />
به هر حا ما ملت منجرشو. جنگى كه به شكست <br />
مد بو، مبتنى قتصا مستقيم كه بر نيا مانى ستبد<br />
ما بيشتر هم مه مى يافت. يك مو يژ كه به خاطر<br />
شفافيت ضو كلاسيك نمونه كاملا مناسب ست،<br />
كه با سلطه بر يك ملت متمد ست ينكاها قتصا ستبد<br />
كه تفاعا پر شكل گرفته بو، توسط يك شرفيت غير<br />
ينى خاجى بوجو مد به مپرطو بزگى تبد شد كه<br />
تقريبا تمامى منطقه مركز شما ند قسمت ها يا<br />
بسيا بزگ، مپرطو ين بر مى گرفت. ساحلى نو <br />
بو. قتد Carolingiam مپرطو تر قعى<br />
كنتر مپرطو با شا ها سترتژيكى كه تمامى<br />
مناطق كشو حد بر تباطا فو لعا سريع يجا<br />
شد بوند، تضمين مى شد. هالى نوحى جديد فتح شد،<br />
با حدهايى ساكنينى كه سرمين صلى مپرطو<br />
مى يستند، جايگزين مى شدند. با قبيله سلطنتى <br />
قد شد كر بو كه بتوند به با ين شرفيت پرشما،<br />
به خاطر متيا چند همسر ، تبديل شو خو به<br />
عنو ((لهجه صلىِ )) مو ستفا همگا تثبيت كند.<br />
((پيشكش ها)) ((هديا)) به مبنايى بر يى ند <br />
شد مبد شد كه باتا مركز ستانى ست نيز<br />
به چشم مى خو.<br />
سا پايه مى تونست مانى حتى گر ها خر با ين<br />
حاكميت سلطنتى بو باشد، بعدها نيز هم چنا بيانگر<br />
لين باتا ها هر نقيا جديد باشد، تنها صو ظاهر<br />
قد بوند نه مبنا نى . مبنا نى، سترسى<br />
كا ناشى محصو بر ((ما ينكاها مالكيت نامحد <br />
ضافى مر)) بو كه به بيش سو كل كا ضافى مى<br />
سيد، ينجا بو كه سلسه مرتب حكومتى كليسيايى<br />
با هم تلاقى مى كرند. پايه قتصا، كه سعت فو لعا<br />
، هما ست كه به حاكميت ينكاها مشرعيت تايخى<br />
. مپرطو هيتى ها همچنين نشا مى هد كه<br />
مبنا ستبد مى توند سيستم بيا نباشد،<br />
بلكه مى توند هر شكل همكا سطح سيع،<br />
نظير همكا يك جنگ سيستماتيك بر<br />
كشوگشايى مثل مغو ها هم باشد.<br />
مى بخشد، كشت فو لعا تكامل يافته مين <br />
ها مرتفعى بو كه با كوشش يا چشمه ها كو<br />
ها يخ بيا مى شدند. به عنو ملكه نه <br />
ها غذيى سر پوستا همچنين نقطه مركز جا<br />
تضمين مى كر. كشا سالانه گر كه بو لتى<br />
((پسر خوشيد)) بالاترين مقاما با، سالى يك با<br />
كا كشا شركت مى كرند به طو سمبليك با<br />
بيلچه ها خو، مين ير مى كرند. ) فرعو ها نيز<br />
لين چمن ها بر تزيين عما سلطنتى شا، خو ير<br />
مى كرند). بر كشو كه بيش ميليو جمعيت<br />
شت، هر كا تنظيم شد توسط مذهب تقديس مى<br />
شد. ين ستثما گستر چگونه كا مى كر؟<br />
نظير تقريبا تمامى ستبدها قتصا، تمامى مين ها<br />
ختيا حاكم بو. ماكس ين ((مالكيت سلطنتى)) بر<br />
مين به عنو نوعى نفى مالكيت شتركى ليه<br />
بو. جتماعى شكل بند ين كه يژ يد مى ((شر)) <br />
((شكل سيايى)) ليه تصاحب مين توسط جامعه <br />
خو به حيا توليد تونست ليه فريند فقط ستايى<br />
مه هد. ما تغيير بط قد، قد ناشى مالكيت<br />
مين يا محصو تمامى مو شخص ييس قبيله<br />
مى بينيم، حتى مانى كه پايين نتخا مى شد، به تديخ<br />
به صو سلسله مرتب بوكرسى سمى مى مد كه<br />
فقط جوبگو بالايى ها بو پاسخگويى هم به مقر<br />
مربو به گرفتن ماليا يا ستفا كاگر<br />
عضا شد. مى مربو غير نظامى نيرها جبا،<br />
مدتها قبل قديمى - كه لبته ستايى جامعه <br />
سركو نا، جونا برگا خانگى شكل گرفته<br />
بو- به نضما يش سفيد هم چنا به نوعى برگا<br />
لت به حسا مى مدند. ماكس هر صو ((برگى<br />
عمومى شرقى))10 سخن مى گويد. ين سيما عمومى <br />
مو ينكاها كه علا برين پايين ترين جامعه<br />
شا برگا خانگى نيز شتند كه به پست ترين كاها مى<br />
پرختند، چگونه خو نشا مى هد. مپرطو ند<br />
ها، مين لتى به سه
لين طبقه حاكم ستثما كنند تايخ، مستقيما<br />
نياها فريند خو توليد باتوليد به شكل<br />
كاست كاهنا سربر<br />
شكل تقسيم شد بو. لين بخش مستقيما به ينكا تعلق<br />
شت، يعنى مستقيما مين لتى بو. بخش به معبد،<br />
به خد تعلق شت. خرين كوچكترين بخش ختيا <br />
طريق كه بو كوچك ستايى يعنى جومع Ayllos<br />
سايل معيشت شا تامين مى كرند. ستاها، يش<br />
سفيد هم چنا با هم مى نشستند به نوبه خو با<br />
عضا عا جامعه نيز تما بوند بدين ترتيب هر<br />
كس حسا مشاكت توفق با جمع شت. <br />
حتى سا ليه قبيله هنو بين نرفته بوند، ما، كنو<br />
نوعى شرفيت جه تشكيل مى ند. نها به خاطر<br />
مسئوليت شا بسيج نير كا بر مز لتى معبد<br />
هم چنين كاها عمومى يگر تنظيم با توليد<br />
سا حدها شا، هم چنا نجا كا بدنى معا<br />
بوند بدين گونه پايين ترين قشا طبقه حاكمه تشكيل<br />
مى ند. ين طبقه كه ينكا نمايند بو، محصو ضافى<br />
شيو تصاحب مى كر (( جا به شكل ((كا <br />
بو كه ستثما، سلطه ختيا گرفتن تقريبا كل<br />
فريند باتوليد مستقيما با هم تطابق شتند.<br />
نش حكم فرمايى سلطه نيز نحصا بو، تا بدين سيله<br />
تضمين شو كه طلاعا مربو به كاكرها مهم جامعه<br />
مخفى باقى بماند. بين لنهرين باستا يك )) <br />
كامو)) بر كا بوكرسى يعنى كاتبا بايگا-<br />
ها تا كا جو شت. هبانيت به عنو نو هر<br />
كر هر گونه سا سيستم به نحو موفقيت ميز ين<br />
نوشتا پيچيد هيرگليف كه سترسى به سا مى<br />
كر، جلوگير كر بو. برهمن ها هند پخش (())<br />
به عنو نبوند كه شايسته كسانى ميا (((نش)))<br />
شريرنه ترين گنا تحت تعقيب قر مى ند. يكى <br />
ينكاها ين گونه فرموله كر: ((به مرما كوچك نبايد<br />
چه كه تنها بزگ مر بايد بدنند، موخت)).<br />
پس ژيم ينكا كه ما هجو سپانيايى ها هنو شكا<br />
مرحله ظرفيت قتصا فرهنگى عبو مى<br />
كر، بيش يك سيستم سا ستثما كا ضافى بو. هر<br />
چند كه متيا برتر ها سيستم حاكم با طفيلى گر<br />
مستقيم غيرمستقيم كاملا شكا ست، ما تنها بخشى<br />
سو به هم كم نبو) مقد (كه لبته ضافى محصو <br />
) كبير)) پد يا ((ييس ينكا مى شد. سرير نها<br />
گونه كه خوند مى شد) كه هم چنا به نقش سنتى ييس<br />
قبيله معتهد بو، كاملا گاهى شت كه توجه مرقبت <br />
پير فرمانبر مهم ترين مصلحت حاكميت ست. <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
91<br />
عاقلانه عالانه حكومت مى كر نه ((مستبدنه)). به<br />
عبا يگر: (( هيچ چيز نبو كه ينكا نتوند <br />
تغيير هد جامعه ستايى سنتى، ين مسئوليت<br />
ما نظر سايل هيچكس نگذ كه بو بر به <br />
معا نج باشد. محصولاتى كه نباها عمومى<br />
كه متضمن حقو ثابتى صو بر ساسس بوند، شد نبا<br />
بربر تمامى )) مر)) بو، تويع مى شد. ((مزعى<br />
بر بيو نا كوكا يتيم جو شت)). كا به نحو<br />
ساما يافته بو كه سهم كاگر كاملا كنا گذشته مى شد.<br />
كمتر سيستمى سلطه مى تو يافت كه ين چنين به<br />
حدكثر كايى ممكن خو سيد باشد. حتى بزگ ترين<br />
عيا شر تنها با شتن يوغى بر گر مى تونستند به<br />
حضو ينكا مشر شوند. يك فرنسو يك با نوشت:(( به<br />
غير خانو نسا ، يگر جو ندشت، ير بقيه<br />
مر به بخش هايى ماشين قتصا شما هايى <br />
جمعيت ها ها خانو بوند)). شد بد يونى ماهايى<br />
شهر گر ها ، صد هز نفر ثبت شد بوند<br />
كه هر يك نها ييس خو شت. ظيفه طاعت <br />
فرمانبر چنا همه جاگير بو كه تنبيه خشن بر<br />
گير بو. چشم بسيا جتماعى فتاضد<br />
نتيجه كلى ين ند ((مها يىِ )) تايخى توليدكنندگا<br />
بلاسطه بو كه نسل ند نسل به بستگى بى ثمر بين<br />
بر بتكا خلاقيت شا منجر مى شد، شريطى كه به<br />
هيچ با شريط عضا جامعه ستايى باستانى<br />
يك سا نبو. هقانا ينكا با ست سا قبايل<br />
شا مقابله با هجو سپانيايى ها به هما سرنوشت فلاكت<br />
با چا شدند كه ستاييا هند مقابله با مهاجمين<br />
متعدشا به گريدند.<br />
نجا كه ستبد قتصا باها به عنو سيستمى<br />
سوسياليستى يا كمونيستى (كمونيسم لتى مذهبى)<br />
با جزييا كه ست با بسيا نظر گرفته شد، <br />
بيشتر (با تحقيقى كه توسط )) ليپز)) نجا شد)، مو<br />
برسى قر هيم . ين برشت كاملا هم بى سا نيست،<br />
ير حكومت ينكا كه قعا بر بط كهن مهجو مبتنى<br />
بو، هر چه بيش تر خو بر ين همه نوشته ها<br />
توپيايى فرهم . علا بر ين نبايد ين صفا نشانه ها<br />
ستقر سا سوسياليسم كه ظيفه حتى با نانى <br />
يك لت فا، كامل تر سرمايه مى نند يا نانى<br />
كه به لايلى كاملا شكا مسئله ساختا سياسى )) ختيا<br />
كنند، مى مغشو جتماعى ثر بر قد)) شتن<br />
تضا يد. همتاها قعى ساختا جتماعى عصر ما
غيرسرمايه <br />
92<br />
ساختا ير تعقيب كر، بسيا ها ما تا مى تو ،<br />
جتماعى ما هر چند كه سو يگر سرمايه هم باشد،<br />
هنو نمى تو سوسياليست ناميد.<br />
ين ((كالو لگا)) يك پريى مد (يكى فسر عالى<br />
چندين سا كه بو كشو) نظامى مترقى ين ژيم تبه<br />
پيش به ين صو بند سيد كه تمامى تجربه ها تايخى<br />
نشا مى هد كه ((قليت ها شنفكر، هميشه بوكرسى<br />
ها سركو گر يجا كر ند)). ين بوكرسى ها به نا<br />
تكيه بر ستبد (با يد يا ين سطو يا ين<br />
عد تساهل گماتيك شتها سير ناپذيرشا به قد)<br />
نهايت هيچ تفاتى با نو ليگاشى ها حاكم گذشته<br />
شا ندند).11 ينجا لگا به يژ، قصد تا تجربه<br />
سيع نقلا ها مريكا لاتين خلاصه كند. فرنتس<br />
فانو فسا جنبش ها هايى بخش فريقا پس <br />
پير شا بر هما سا: فريند بوكرتيز شد<br />
پديد ين ما مى هد. توضيح (حكومت خو) ليگاشى<br />
به هيچ جه جديد نيست مى تو تاپيش تر <br />
ليگاشى ها حاكم گذشته كه بر ((مالكيت خصوصى))<br />
مبتنى بوند، نبا كر.<br />
گر طبقاتى كه بر سا مالكيت خصوصى يجا شد بوند،<br />
بين فتند يا عقيم ماندند ، ما عنصر ليه تقسيم كا هنى<br />
بند شكل مختا خو عامل بعنو يگر با يك يد <br />
طبقاتى ظهو مى كند تا نجا كه ين تقسيم كا باتوليد<br />
مى شو، به حضو خو مه مى هد . همچو عصا ليه<br />
، قد نش" " مايه مى گير، نه تنها طبيعت، بلكه <br />
خو جامعه نيز. ين كه چر ين "نش" هر جا كه حكم مى<br />
ند، هميشه همچو يك هيرشى بوكرتيك با گريش به<br />
شتن يك نفر نو هر قد، ساما مى يابد، مسئله<br />
ست كه به توضيح بيشتر نيا . پيش هرچيز<br />
مى خوهم ين " قعيت" كاملا شن كنم كه حاكميت<br />
كاگر فكر، يكى قديمى ترين قعيت ها تايخى<br />
كر. نظر صر نمى تو كه به هيج جه ست<br />
گو چايلد يكى صدها مد به ست مد <br />
مصر باستا كه تايخ به " پاشاهى جديد" يعنى به بيش<br />
سه هز سا پيش بر مى گر، ند ير پد به<br />
پسر، نقل مى كند:<br />
" نوشتن قلب خو بر خويش نگهد تا خو <br />
نجا هر گونه كا فيزيكى ِ سنگين معا كر قاضى<br />
عالى تبه شو . كاتب بير كا فيزيكى معا مى شو.<br />
ختيا كاتبا تو لو يا كه حكم مى ند. ست ين<br />
ند؟ ين ست چيز كه بين تو كه پا مى ند<br />
تفا يجا مى كند."<br />
نوشتن مبنا پيشرفت جتماعى ست عضو طبقه حاكم:<br />
شاها، كاهنا، كامند لتى - كه لبته با به كا گرفتن<br />
نيرها بر گزيد صنو خويش، خو بد مى ساند<br />
- به ين هنر سته ست. مصر چين ، به يژ ماموين<br />
چين ها بوكر نيز بوند. موخته نش لتى،<br />
ماموين سلطنتى بدستى مى تو يبا" " نيز ناميد.<br />
"حكومتِ فيلسوفا" فلاطو، چيز بيش صو يد<br />
شد بنا سياسى مصر باستا نبو كه به جا يك<br />
فرعو ، يك ليگاشى " پاسد" سپاتى <br />
قر شت.<br />
هبر ين ، كه كه منافع جمعى جتماعى قعيت ين<br />
تحو پيد كر، هما غا تضا شتى ناپذير با منافع<br />
خا قر گرفت به هنگا يش لين يدئولوژ، : <br />
ست مسئوليت خويش گا كه صديقى مامو خلاقيا<br />
به كا گير متيا خو مد مى كند، نعكا يافت.<br />
2500 سا پيش ميلا pta-Hote مصر، بر پسر<br />
كه مى خوست نظير خو به عنو يك مامو عالى تبه<br />
سلطنتى بزگ شو، كترينى نوشته كه شايد بتو <br />
لين فهرست "خصوصيا هبر" يد ناميد؛ لين<br />
كاتالوگ فضايل بوكرتيك. پتاهوتپ لين ظيفه مر <br />
همرهى با جامعه مى ند چر كه ناهماهنگى با همو<br />
مسئله سا بو ست. ين مر هوشمند، سپس صو ير <br />
كه كوچك ترين نگيز مذهبى نيز ند تنها با توجه<br />
به مفيد بونشا ين جا بر همين مين فرهم مد ،<br />
توصيه مى كند:<br />
" بالاتر همه، فرتنى همر با بخشندگى، بزگدشت عشق<br />
به حقيقت، عايت حتر طاعت لدين ، كنتر نفس<br />
، مد تمامى مينه ها ، نى بطه با مقاما<br />
بالاتر فر ير ست. سرنجا پسر چنين ند مى<br />
هد:<br />
كا صو مشو قر به خو موخته كه نش مانى "<br />
هم بى سو هم نش موخته گا بخو" ) 13)<br />
پند خر بر ثبا حاكميت بوكرتيك بسيا تعيين كنند<br />
ما قطع شو، فرست طبقا با تما كه گا ست.<br />
شو چند نيست.<br />
حد ين خلاقيا - كه بط جديد سلطه بعنو يك<br />
قعيت مفر مشخص مى كند- مانى كاملا شكا مى<br />
شو كه ما ين پندها مقايسه با حترمى كه توسط<br />
تائوئيست ها چينى به نها گذشته مى شد، نظربگير.<br />
مانى كه شكل غاين بومى ستبد قتصا چين<br />
با مباتى كه قر ها به كشيد هم شكسته شد،<br />
شنفكر به تضاها شكل يك جنبش<br />
پيچيد فلسفى نائل شدند. حالى كه غلب ين متفكر<br />
تمامى توجه شا معطو به ساختن يك " سيستم بهتر<br />
حاكميت"
93<br />
بو ، تائوئيست ها تمامى هم خو صر ناموثى كر<br />
جامعه باستانى پيشين كرند. نها ين موضع با فرست<br />
حير نگيز جوهر باگشت يا ژگونى ين سيستم ها كه<br />
ما نقر جامعه ليه بدين سو بو، يافته<br />
بوند. " تائوچينگ" لائوتسه ) كتا ست بر <br />
گذشتن تحو جامعه هماهنگى با طبيعت) مى خونيم:<br />
شو مى منسو بزگ پيمو كه گا "<br />
نيك خوهى ست كا هست<br />
شو مى پديد ترستى نگى كه گا <br />
مى شو فرگير كا يا<br />
گا كه شش بطه ناساگا با هم قر مى گيرند<br />
فرند ها قعى جو ند<br />
مى جهل فر لت كه گا <br />
فا حضو مى يابند<br />
نيكى سويى پس مى شوند<br />
نيكى مانى كه به شخص نى مى شو<br />
هما قد جا خو نمى نشيند كه مانى كه نى <br />
شتن سر با مى نى " . ) 14)<br />
لائوتسه يشه ها گمرهى غتشا فكر بزگ كه<br />
سرتاسر چين جنگ ها يالتى بر گرفته بو،<br />
كا، ست نگى، ، ين حكمت جديد با ين <br />
مها شتها فرنش بر سو، مى يد. تقابل<br />
كه با گذشت قبايل شد ليز حكمت سنتى يد ، <br />
بسا خو " جا به بشو" چه مى خوهد " بگذ شت<br />
چه كه مى خوهى بشو "، " فرنه" به جا نش "<br />
موخته " همچنا كاملا نزيك به عنصر نانه مرنه.<br />
" به ها ) خلايق) ندگى ببخش ما هيچ حسا تملك<br />
ندشته با.<br />
تو هيچ نمك شناسى مخو ما برند، مى ها سو <br />
ين هما مباشر ست كه هيچ قد نمايى نمى كند<br />
ين هما ست كه فضيلت سر ميز مى خونند"<br />
بنابرين خرمند به ها سو مى ساند ما نمك شناسى<br />
نمى خوهد<br />
ظايف خويش نجا مى هد، ما حق شناسى نمى خوهد<br />
ين گونه ست كه خرمند ، چوخطِ چپ ست بر<br />
مى ما ، با خرجى مر نمى خوهد.<br />
مر فاضل ست كه مسئو چوخط مى شو<br />
) گير مى به عهد خر فضل گرفتن با بى مر <br />
(<strong>15</strong><br />
" بخشند همه چيز محد نشد هرگونه معامله<br />
ين " بو حكيمى كه " چونگ تسو" تائوئيست تعريف<br />
مى كر. ست مقابل بوكرِ نش موخته قر<br />
مى گير ين بوكر ، حتى عالى ترين مد نش<br />
، شخصى سلطه گر مى شناسد.<br />
فتا ) حكيم" " خصوصيا به مربو كل، گفتما گر ما<br />
ست شايسه نش موختگا) بحث خبرگانى بدنيم كه<br />
بر هديت ندگى جتماعى نسا ها لت نجا مى<br />
شو، ين هما مشخصه منشا طبقه حاكمه چين ست<br />
كه خوستگا تقسيم كا ندگى تعانى، بد سطه<br />
مالكيت خصوصى غا مى شو. طبيعتا مالكيت خصوصى،<br />
ها ستبد غلب يابند نقش شد پيديش غا <br />
قتصا با كر چين ، ين به معنا پيديش مالكيت<br />
خصوصى بر مين بو. ما هيچگا لت تابع خو نكر<br />
تلا نكر تا بر سا منافع ساسى خو سامانى<br />
با بدهد. مپرطو چين مى تونست مين بزگ<br />
هر چند صد سا يك با با صلاحا كشا خلع يد<br />
كند.( حتى صلاحا سيه 1861 نيز صو جو يك<br />
سيستم فئولى قعى، مكا ناپذير بو) ستبد . ها<br />
قصا باستانى، متيا سوء ستفا قد ماموين<br />
حكومتى، مطمئن ترين بر به فا سيد مالك<br />
شد به شما مى فت. كشوها فريقايى نيز نها كه <br />
جد قدما " پيش گرفته ند، غير سرمايه شد<br />
بر مو با مو كامند لت" با توجه به يدگا<br />
شايع مر كه خدمت لتى منبع صلى كسب ثر<br />
شخصى مى نند، با مقامت سر سختانه بر مى شو. )<br />
فانو" كه " فرنتس با همين مقاله ست بطه قيقا <strong>16</strong>)<br />
ستحاله شنفكر بومى فريقايى كه پس نقلا هايى<br />
بخش ملى صو گرفته، ) حتى عناصر كه هنو هم<br />
ملى نقلابى ماند ند) ، به يك " بوژ بوكر " مى<br />
بيند. علا بر ين ، شغل كامند لت چين باستا به<br />
با شت، قتصا فكر تونايى كه هر شهرند <br />
بو ين شخص مى تونست خو بر متحانا منظمى<br />
كه توسط لت مينه ها يدئولوژ سمى يين نامه<br />
ها نجا مى گرفت، ما كند خو يك " نش<br />
كامند ين يا ترتيب تعد بدين " بشو. موخته<br />
جديد هايى تايخ چين به صحنه كا لتى <br />
شدند. ين به معنا ثبا بيشتر بر قد حاكمه بو. "<br />
شيو كه كليسا كاتوليك قر سطى بر سا <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
94<br />
خو چند با ين مسئله كه، با باتوليد هيرشى كليسا<br />
كاتوليك پاسخ نمى شو، گير نكر. بدين معنى كه<br />
موختگا" نش " فلاطو)، جمهو ) " فيلسوفا" يا<br />
يا بوكر ها مى تونند " بطو مستقل"، حاكميت لتى <br />
كنند يا نه، هرچند كه ين مسئله مو سلسله<br />
مرتب كاهنا مصر مو تاييد قر مى هد (18). نظر<br />
يك جامعه بوژيى كه كاملا مهر مالكيت خصوصى خو<br />
ست، ين موقيعت باستانى كاملا نامربو با مسائل<br />
جامعه مد مى نست. همچنين شيو توليد سيايى <br />
عمدتا ين نظر كه به مالكيت خصوصى منتهى نمى شو<br />
، مو مطالعه قر كاملا بطو گذ به ساختا سياسى<br />
كه تحت چنين شريطى به شكل نها مستبد بعنو مالك<br />
مستبد ين ما پرخت. يد مى به جو مين سمى<br />
قع تنها نمايند كنند نو هر طبقه حاكم ست<br />
كه بالا به پايين به كليسا بوكرسى لتى به جمع<br />
كنندگا ماليا يش سفيد قبيله به صاحبا تجا<br />
خانه ها باگانى صنعتگر گستر مى يابد.<br />
چه ين جا مطر ست ، جو يك "طبقه حاكم"<br />
يدئولوژيك ماشين لتى يك كه همچو ست<br />
ساما يافته ست. ، تقسيم جامعه به حاكما <br />
محكوما به هيج جه يك تقسيم سا بين غنى فقير نبو.<br />
ثر مندنى كه چيز بيش ثر شا ندشتند تنها<br />
يهو خو نظير موقعيت با متزلزلى موقعيت ها <br />
نفو بر گر ما مى شد يافت. پا سرمايه شد يل<br />
كر صف كامند عالى تبه نيز مى شدند، هميشه<br />
شتند. حتى مرگ قر ند تبعيد، خطر معر <br />
هرصو ما قبلا يديم كه ماكس هميشه حاكميت كا<br />
فكر بر كا يد بعنو سيما ساسى جامعه طبقاتى<br />
مى يد، هرچند كه جد فكر با باكونين مكا <br />
سرمايه پس حدقل بتوند مر كه ين ين<br />
مى كر. كسب كند، چندنى هميت<br />
كنو خوهيم يد كه كل ين مسئله تا چه حد بطو عينى<br />
يافت تحو سيه پيرمند پرتو تجربه عملى نقلا <br />
خرعمر سالها لنين ها نديشه پا <br />
سالها لين ستالين، " تقريبا " پيش كنيم. نبا<br />
پس جنگ خلى، ين ساختا جتماعى جديد (هما<br />
گونه كه قيقا تا مر مه يافته) مى شد خطو كلى<br />
مشاهد كر. ستالينيسم به مفهو محد كلمه، بمثابه<br />
ساختا بيشتر ين فيزيكى، تر سيع كابر <br />
پنها مى سا تا شكا كند. ست هما گونه كه<br />
مو كرمو ناپلئو نيز ين مسأله صد مى كند.<br />
بنابرين گر توجه خو به مبا لنين با ين شريط جديد<br />
معطو كنيم گونه نيست كه فقط بايد برخى "كاها<br />
بد" مى شد، بلكه بيشتر بايد به قلب بط<br />
شو. پرخته شو جتماعى<br />
پانوشت ها<br />
* Bahro, R., The Alternative in Eastern Europe,<br />
New Left Books, London, 1978,<br />
1- The Origin of the Family, Private Property and<br />
the State, london1972, pp.2<strong>15</strong>-5.<br />
2- “The Duchess of Sutherland and Slavery”, in<br />
Marx and Engels, Articles on Britain ,Moscow,<br />
1972, p. 144.<br />
3 – see “First Draft of a letter to Vera Zasulich”, loc,<br />
cit.<br />
4- Man Make History, London 1956,p 109.<br />
5- Part Two, chap, 1V.<br />
6- Capital, vol. 1, loc. Cit, p649, note3.<br />
7- Loc.cit.,pp.44-5.<br />
8-Anti-Duhring, Part Two, chap. 1V.<br />
9- Engels to Marx, 6 June 1853; Selected<br />
Correspondence, Moscow 1965,P82.<br />
10- Grundrisse, Loc.cit; p.495.<br />
11- International Politics, Belgerade,4 April 1972,<br />
p.22.<br />
12-Loc.cit;p.187.<br />
13-Synchronoptische Weltgeschichte.<br />
14 Penguin edition,1963, chaptersXV111. The “six<br />
relations” are those of father and son, elder and<br />
younger brother, husband and wife.<br />
<strong>15</strong>- Ibid; chapter L1, LXXV11, LXX1X. The “ Lefthanded<br />
tally” was the half held by the creditor.<br />
<strong>16</strong>- World Marxist Review, 1972, no 7.<br />
17- Capital, vol. 3, chapter.36.<br />
18- See above, p. 71<br />
غيرسرمايه
95<br />
ستبدهن<br />
عمل: شوهد<br />
تايخى<br />
فصلى يك كتا منتشرنشد<br />
حمدسيف<br />
» ستبدهن فرهنگ ستبد» يك كتا جلد ست<br />
كه ميد يند نه چند منتشرشو. نچه ينجا<br />
مى خونيد فصلى فتر ين كتا ست كه كوشيد<br />
شوهد تايخى به ست بدهم. مدتى پيش، متن كوتا تر <br />
فتر سايت كتابنا منتشر كر . متن بانويسى<br />
كر فصولى به فز . بهرحا ين هم يريش <br />
پيشين فتر ين كتا، كتابنا: http://<strong>ketab</strong>nak.<br />
com/comment.php?dlid=3846<br />
گرچه يگر فصو ين كتا هم پيش مد ست كه عملكر ستبد هن عمل هم<br />
نمونه باشم لى هدفم صفحا پايانى كتا يه نمونه ها بيشتر عملكر ين<br />
هنيت قعيت ندگى ما يرنى ها ست. به سخن يگر، نمو بيرنى ين هنيت به چه<br />
صو هائى مى يد چه پى مدهائى ؟ بر يافتن ين نمونه ها هم هى نديم<br />
به غير سيرسياحت متو قديمى سنا كه ختيا يم.<br />
تاكنو به فعا نوشته كه يكى ههائى كه بر مو خو ين ستا بسيا <br />
مفيد ثمربخش يافته ، خوند سفرنامه بطو كلى متو قديمى ست. جونى نوجونى<br />
هم همين تمايل با من بو لى سالها ، سيرسياخت ين متو قديمى بر<br />
من بيشتر حالت كنجكا شت تا ين كه بخوهم با ين هنيت شاهد سند جمع<br />
نمايم. به همين خاطر نوجونى يكى تفريحا من سالها خانه -<br />
پدبزگ مل- ين بو كه ميا نشريا قديمى كه پدبزگ يك كمد بايگانى كر<br />
بو، پيچ تا بخو بد ين كه چيز ست حسابى بفهمم ساعت ها خو به<br />
خوند نها سرگر كنم. سالها خيرلى كم تفا نمى فتد كه متو قديمى بيش <br />
يك با مى خونم كنو گرچه هم چنا كنجكا لى علا بر به گمانم خوند<br />
. چو ست هم بسيامفيد هنيت ين شناخت بهتر به سيد بر متو ين<br />
نظر تنگى نيستم گا لبته سعى مى كنم كه بخشى ين يافته ها ياگرفته ها خو<br />
با يگر شريك شو. يا بخير گذشته كه حوصله بيشتر شتم، ياشتهائى<br />
مى نوشتم تحت عنو»خلا لرجا» كه چيز نبو مگر بانوشت بعضى چه كه<br />
ين منابع مى خوند كه يد من بيانگرجو يك مشكل فرهنگى ميا ما يرنى ها<br />
بو. حالا هم فكر مى كنم بد نيست، چند نمونه به ست بدهم كر صاحبا قد<br />
– به خصو كرملايا- ير قديم- به ما ناصرلدين مظفرلدين شا قاجا.<br />
گرچه ين تصوير نمى توند كامل باشد نيست لى گذشته عاها پرسش ين ست كه<br />
چه كه گفتم بر كنا ند؟ ها چه مى كر ما يرنى ندگى جماعت قعيت ين<br />
ين كا ليل يگر هم . نويسند نمى شناسم لى 91<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
96<br />
سا پيش كا شما 10 پنجم مى خونم كه«<br />
بالاخر همه عجيب تريك طبقه مر يرنند كه<br />
پيشه يشا گرياند مر بدبخت مملكت ست ين <br />
حرفت كسب معيشت مى كنند. ين فقر تما مين <br />
بدبختى كه يك قو ست هم منحصربفر نيا تايخ <br />
بوسطه هز عد عيد مجبو بز ناله بكنند <br />
ملت كم طالع غصه خو جز كر سبا سعا<br />
خو بدند.....ين پر يافتن مر بگريه ناله ثر شو<br />
بسيا ناگو حالت جتماعى ما گذشته. عموما چهر<br />
تر پرچين چو ست. موسيقى ملى ما تماما حز<br />
نگيز پرما ست. نطق ها سياسى مهيج منجر<br />
به گريه عمومى مى شو. مصائب سياسى ملى باعث شيو<br />
گريه پالما هيئت مى گر. بر مشرطيت<br />
گريه مى كنند. بر صلا ماليه، بر شا پرستى، بر<br />
جمهو طلبى، بر بالشويسم، بر صلاحا بى نيز<br />
گريه شيو مى ندند خلاصه گريه بتقليد تجا<br />
گريه فر« برهربى ما « مى نند گريه ملى<br />
گريه سياسى گريه مشرطيت باعث صلا مو مى<br />
پندند.... جونا فرنگى ما هم يك سته سينه » <br />
مو جديد» ندخته يزيد ليدپاتى » تجاعيو»،<br />
شمر » مستبد بزگ»، بن يا » خائن طن سلامى<br />
ئمه ين نقلابيو » تمد بشر» » قهرما ملى»<br />
ناميد بدين جهت عما خولى سنا بن نس » بى<br />
قانونى» شمر به ين نغمه ها مترنم شد با تانى سينه<br />
» تجد» عز حد مى كنند»(1) . به ين<br />
حسا، گذشته مقوله هنيت ستبد كه پيشتر به <br />
شا كر ، سير سياحتى كر ين جماعت هفت<br />
خط نمى توند بر شناخت بسياجو يگر ندگى <br />
فرهنگ ما مفيد نباشد. لبته خوهيم يد كه مو كه<br />
كم هم نيست كر ين جماعت بطو شن شكا نگ<br />
. طبقاتى بو <br />
بد ين كه بخوهم گمانه نى بكنم كه چر ين گونه ست<br />
يا ها نفو يرنى ميا كه هم ين قعيت<br />
هم به تبع تقريبا همه تايخ ما، ملا ها هم موقعيت<br />
نقش شا گوشه ند. هم هنو ند شته يژ<br />
گفتا كه نامه كا خوند يد همين<br />
جا بايد بگويم كه غرضم » همه تايخ ما»، تايخ معاصر<br />
ير سلطنتى نظا سقو تا 1357 كه سا ست ير<br />
ست. پى مد ين سقو تئوكرسى سلامى پوشش<br />
» جمهو سلامى» يجا شد كس كه بايد بدند مى<br />
نبو يا بو سلامى ممكن ست تئوكرسى كه ين ند<br />
باشد لى به يقين هرگز يك «جمهو» نبو ست. »<br />
جمهو» » جمهو» بر خو معنى نمى تو<br />
ستبد هن عمل<br />
كر. قالب » جمهو» يك به عنو نبايد هرچه <br />
لبته مى نيم كه پس بهمن 1357 گذشته خيلى<br />
چيزها يژ ملايا گا » يژ» هم پيد كر ند كه<br />
يت بيشتر بماند بر فرصتى يگر.<br />
همين جا بگويم مباحثى كه ير جا ست كه تنها<br />
پس مرگ قا خمينى «جمهويت» نظا به مخاطر<br />
فتا ست قصد غر به گما من، نه ين كه<br />
شنگر باشد، بلكه كل ين جريا به قع ترجما جنگ<br />
ميا بگويم – فرقه شايد بهتر ست طبقاتى- جد <br />
قدتمند ست كه پر بر فتا ست. تا جائى كه من<br />
مى نم هر گر، ين كه ساختا حكومت بايد ينى<br />
باشد، ختلا نظر ندند گر ختلافى باشد چگونه<br />
جر كر همين پرژ ست. ين جيز به ين مباحث<br />
كا ند مى گذمش بر كسانى كه هم نشش <br />
ند هم حوصله تونش كه ين مباحث گيرشوند.<br />
با علل تايخى نفو ين هم سخن نخوهم گفت جز<br />
خو بد بسيا به طو كه كه تنها نگرشى بو ين<br />
حتى يگر ساما شريط نبو بزها تبا<br />
جمعى مرين تنها نها بو كه حدقل ما سا ين<br />
مر يا تا با بخش ها شت قانونى علنى مكا<br />
بزها كه ين بگويد. حتى برسخن<br />
تبا جمعى مرين هم پيد كريم، ساختا سياست<br />
بهمن 1357- به گونه پيش سالها حتى ير-<br />
بو كه بخش عمد جريانا سياسى غيرمذهبى <br />
فضا لا برخو نبو ندتا بامر بر سخن<br />
بگويند ين هم، با هما جلسا بو هما<br />
سخن گفتن ها ملايا بر با تعد قابل توجهى <br />
مر. ين هم بماند كه حدقل تا ير 1906 بسا عدليه<br />
قانو جز محاضر همين ملاها- به هم نبو- گاهى <br />
مدنى هم هيچ مينه ندشتيم به غير چه كه<br />
ملاها حكا قرنى يا حتى حايث تعبير تفسير مى<br />
كرند. به نظرمن، يكى لايل بلبشو حقوقى ير<br />
قانو ينى، بيا تفاسير متفا نتيجه كه بو ين<br />
منحصر به فر جو ندشت. سو يگر، تا 1906بطو<br />
كلى هيچ عرصه ما تفسير تعبير متفا تفسير<br />
كه به مو حتى مانه تعبير مذهبى ندشتيم. <br />
سو مو سيديم تا مدتها، مو فقط مكتب<br />
خانه ملايا مكا پذير بو. ملايا نه فقط يدئولوژ سا<br />
جامعه كه معلما خلا حتى مامو يژ سى ضوبط<br />
خلاقى خو ساخته سطح جامعه هم بوند. مى خوست<br />
ختلا نظر بين حا مر، مالى باشد يا خلاقى، عرصه<br />
حكميت ينجا هم به محاضر ملايا محد مى شد. بطو<br />
كلى، ين قعيتى كه جوشت، هرملا ينفو هم
قانو گذ بو هم مو بسيا مجر قانو. تا به همين<br />
جا، چند تا نتيجه گير خيلى كلى بكنيم قبل كه<br />
بپريم به يگر مو:<br />
- همين ست كه برخلا يدگاهى كه غالب ست<br />
من بر عقيد كه هيچ تايخ ما- حتى <br />
قبل 1357- ملايا نه برحكومت كه هميشه حكومت<br />
بو ند.<br />
قد نحصا قع به فتا تفا 1357 چه -<br />
سياسى سو ملايا بو.<br />
ين ها لبته بسيا نكته ها يگر، مسايل بسيا مهمى<br />
شوهد با كر بيشتر خويش به جا كه جا ست<br />
سنا تايخى مو سى قر بگير. ين مختصر، لى<br />
هدفم چيز يگر ست.<br />
بر سيد نقش ملايا ير، به نچه كه ملاها با<br />
خو مى گويند نمى تو نبايد عتما كر. به طو كلى<br />
همين يت ست با هر گر قشر طبقه يگر. لى<br />
به شا مى گويم كه گرچه گا پيش مد ست كه بين<br />
نما (به ظاهر) غير ينى ستبد ير- يعنى شا <br />
حكا- كاها صلى ستبد ينى – ملايا- تناقض<br />
ين بستگى لى ست مى مد پيش حتى گير <br />
نها تماميت خو خوكامه به يك يگر چنا عميق<br />
بو كه هميشه جانب حتيا بربر يك يگر عايت مى<br />
كرند.<br />
گرشا بر خو قدقدتى بو كه قد مطلقه شت<br />
همين ضعيت قيقا به كسى هم پاسخگوئى ندشت، <br />
پيوند با ملايا هم جو شت. ين كه مو نظر<br />
من ست مى خوهد ضعيت ملانجفى بو باشد صفها <br />
يا فا سير شير حتى شتيانى شيخ فضل الله نو<br />
تهر. مرمى كه تحت نظامى ين چنين معيو ندگى<br />
مى كرند، تظلم خوهى شا شيخ تنها مى تونستند<br />
برسرسجا حتمالا مسجد خلو خويش به خد<br />
خويش شكايت ببرند. هيچ نها بشر ساخته كه بتوند ين<br />
ندشت جو به پاسخگوئى خوكامگا گر <br />
متاسفانه حتى تا به همين مر هم هنو به جو نيامد<br />
ست. سى سالى ست كه يگر شاهى بسا نيست<br />
كه مطلقه فقيه» با قد قد»،لايت با لى<br />
تر قدقد گر ست، پيوند هم به كائنا تا <br />
شاها ساختا سياسى پيشين ير نباشد، مطمئنا كم<br />
كسر ند. با ين همه، شما ستا طو سخن<br />
مى گويند كه نگا ستبد ينى، فقط مانى ير<br />
پديد شد كه «جمهو» سلامى بوجو مد. لبته كه ين<br />
عا، عا سخيفى ست كه بطى به تايخ ير ند. ين<br />
نگر به مقد يا تحت تاثير تصفيه حسا با حكومت<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
97<br />
به گما لى ست كه قابل شكل گرفته ست سلامى<br />
من، مقبوليت تايخى ند. لبته ين تريد نيست كه<br />
شديدتر تر گستر بسى 32 سا ين ستبد ين<br />
عريا تر شد ست لى قعيت تاسف با ين ست كه حتى<br />
كه ملايا مستقيما حكومت نبو ند،<br />
عرصه نديشه هم چنا عما ستبد مى كرند<br />
گرتر بوند. برمد هم به قتل مخالفا حتى مو <br />
هژير تر نافرجا علاء بعد تر منصو يك بعد<br />
سياسى هم شته باشد تر حمد كسر منشى -<br />
نهم ساختما گستر كشو- هيچ معنائى به<br />
غير ستبد ينى سركو نديشه - نه سو<br />
حكومت- كه سو يدئولوژ سا جامعه سلامى ير<br />
ندشته ست. ين ستا پيوند با نچه كه من ستبد<br />
ينى مى خونم، گر مى خوهيد به ير قر نوهم بنگريد<br />
يا حتى به جريانا مشرطه يا حتى مباحثا مجلس<br />
حتى با فت خيزهائى 50 ساله پهلو. به<br />
عبا يگر، برين نكته تاكيد مى كنم كه نچه كه<br />
شيخ فضل الله نو لايت » گانه» مى ناميد، چيز به<br />
غير همين ستبد گانه نبو كه پايه ستبد ير،<br />
با همه چنگ ند كشيد ها گا بيگا به يك يگر،<br />
هميشه هو يك يگر شتند. ين كه چه مى شو تا<br />
ين 1357 بطه به هم مى خو مقوله ست كه بايد<br />
با پژهش تحقيق ير بالايش شن شو. پس فعلا <br />
مى گذ. مقدمتا، شا كنم كه جمله فسانه هائى كه<br />
ملايا با خو مى گويند » ستبد ستيز» شا ست<br />
يگر فسانه بوند. يدگا ستم گا كه هميشه پنا ين <br />
كه با خو مى گويند نكا » علم ستيز» شا ست<br />
كه هم معمولا پوشش ضديت با » سلطه بيگانه»<br />
كتما مى كر ند. ناگفته شن ست كه من به هيچ كد<br />
ين عا همرهى ند. سعى مى كنم به ين مقوله ها<br />
بپر. يگر صفحا <br />
سئو ين ست كه ملايا به ستى چه مى كرند؟ مى<br />
كوشم شوهد پركند به ست بدهم قضا به<br />
خونندگا مى گذ.<br />
پيش تر گفتم كه ملايا سوئى خو معلم خلا جامعه<br />
مى نستند به همين بهانه به خو حق مى ند شخصى<br />
ترين مو يگر مدخله نمايند. جانب يگر، گرچه <br />
محك ترشى بر قضا با يگر پركابوند لى<br />
بخش قابل توجهى همين جماعت، چو به خلو مى<br />
فتند، به محك هائى كه بر يگر ترشيد بوند بى<br />
توجه مى شدند. نمونه مى گويم، مى نيم كه 1304 <br />
هجر- يعنى 20 سا قبل مشرطه، » محله لت:<br />
شيخ حسين نا معر به حسين بلبل كه لو شر
98<br />
شب گذشته جمعى لو شهر ست ين قماباها <br />
قما مجلس شر كر مهما خانه با<br />
ترتيب بو خر شب به سطه مستى سرپو قما<br />
نزعشا شد بنا خو گذشته فريا يا مى<br />
كرند به طو كه هل محل به جز پليس شاكى شد<br />
بوند. پليسها مى ند كه قعه مستحضر شد نها <br />
ساكت نمايند حضر بنا فحاشى شر گذ بوند<br />
به هرجهت يشا ساكت مى كنند. چو شيخ مذكو<br />
معمم ست مرتب به جنا ير نظا نوشته شد كه طر<br />
حكومت بفرستد بگيرند قدغن گريد جز پليس <br />
لو بگيرند تنبيه شوند».(2) خو همين شيخ معمم<br />
كه لابد منبر هم مى فته ست به يقين منبربرعليه شر <br />
قما خطبه هم مى خوند مر تش جهنم هم مى<br />
ترساند ست لى خلو خو هما كاهائى مى كر<br />
كه يگر با حوله نشا به قعر جهنم، نجا شا<br />
منع مى كر ست!<br />
سو يگر، بالا منبر محر بر خلق خد موعظه<br />
مى كرند كه » « گنا كبير ست گويا چنين<br />
قد ،« شها » به خصو شوند مى چنا <br />
بد ست كه » كفا» هم . بعد، خوشا، 1304<br />
هجر محله عولاجا بين نفر ختلافى پيش مى يد<br />
برسرپو، شاكى به عدليه عا مى شو سرنجا<br />
حل فصل عا به محضر جنا قا سيد عبدالله ] بهبهانى]<br />
يكى چند شاهد معرفى مى كند شاكى شو. مى جو<br />
ين شاهد » شيخ بوتر مكتب بو ست»<br />
» قاسيد عبدله سئو مى كند مشاليه مى گويد كه<br />
مير حسين ] متهم] يست پنجا توما طلب محمو<br />
بيگ ] شاكى] نز من قركر مقر ست. مير<br />
حسين مى گويد قا ين شخص سئو كنيد كه مير<br />
حسين مى شناسى قا سئو مى نمايد شيخ جو مى<br />
مير ست. بلى مى شناسم مدتهاست با من فيق هد<br />
حسين مى گويد هل ين مجلس كد يك مير حسين<br />
ست. مشاليه نگا كر مى گويد ين مجلس نيست ،<br />
شها جعلى ضح مى شو قا به ماموين يو عدليه<br />
حكم نمو كشيد نز جنا عضدلملك برند تنبيه شو.<br />
بعد جمعى توسط كر قا فرستا مرجعت توبه <br />
كه من بعد شها ندهد».(3)<br />
خوسر خير سر ين جماعت به حد بو كه گا<br />
نه فقط برخلا چه كه يگر مى طلبيدند، عمل<br />
مى كرند بلكه حتى موجب سلب سايش يگر هم<br />
مى شدند. سا 1304 هجر ست تهر، » چالميد:<br />
يشب جمعى هل محله به ئيس محله شاكى شد بوند<br />
كه پاشاخا پسرمحمدعلى خا قاجا فاحشه به منزلش<br />
ستبد هن عمل<br />
بر حاجى سيد حمد نا معمم يش مآ هم نجا<br />
تلف نمايند فاحشه مى خوهند مست شدند ست.<br />
هنگامه بزگى برپاكر ند جز پليس فته سيد به <br />
حالت مستى گرفته به ند ظهامى كه محض<br />
عد همسايه ها متهم نموند مرتب به جنا عضدلملك<br />
نوشته قدغن شد شخاصى كه نجا بوند حاضر نمايند<br />
تا تحقيقا لامه بشو4)«) . جالب ين كه حاجى سيد<br />
حمد معمم به حالت مستى گرفته ند لى همسايه ها<br />
متهم به عد مى كند.<br />
شير با ين هجر 1299 ست هم پيش مد ين<br />
كه » يك نفر طلا سرستانى عاشق پسرحاجى مير<br />
محمد حكيم باشى بو مبالغى هم خر پسر كر<br />
بو. پسرحكيم باشى برخو مانع مى شو كه با طلبه<br />
مر شته باشد. طلبه شو كه شته با تپانچه<br />
خو مى ند هنو نمر ست».(5) لبته پر<br />
يدئولوژ خا خويش هم غفلت نمى كر ند. خير يم<br />
كه 1305 هجر، » سنگلج مسجد چاله حصا قا<br />
سيد محمد ضا پسر مرحو قا سيد صاچها شبانه <br />
مجلس عيش گرفته ستق نما خوند بعد به منبر فته<br />
قد حايث خبا بيا نمو ضمن عيا شر <br />
متمولين تكذيب مذمت يا كر كه پو يا جمع كرند<br />
خمس كا نمى هند باخو هستند. گرخمس<br />
بدهند سا چر ين قد فقير پريشا مى شوند بعد <br />
به طر نها كر گفته بو نها پنج ساعت به غر ماند<br />
مسجد مى ئيد تمامش نيا حر مى نيد مثل <br />
بو كه خدند ما خلق كر كه سر سما هفتم<br />
مش مين هفتم ست ين ما بر شخاصى ست كه<br />
مسجد حر مى نند غيبت مى كنند...»(6)<br />
سر متمولين شر عيا منابر، گرچه<br />
هجر 1304 لى كرند مى مذمت يا تكذيب نها<br />
شير، » جنا ما جمعه صبيه مقر لخاقا معزلملك<br />
به جهت پسرخو معين لشريعه گرفته جنا ما جمعه<br />
چها شبانه مجلس عيش گرفته ست. هرشب <br />
هر ليمه مى هند هرصنفى علما شر خونين<br />
كسبه غير عد خوسته ست...»(7)<br />
پيش مى مد ست كه كاها » خيريه» هم غافل نبو<br />
سربا سعد، بير هجر،« 1314 ند!<br />
با فاحشه بهم گرفته بوند، مى برند پيش حاجى سيد<br />
على كبر ] فا سير كه ين تايخ 58 ساله ست]،<br />
يشا ضعيفه حد شرعى مى نند بعد خو حاجى<br />
سيد على كبر فاحشه بجهت خو صيغه تزيج خوند نگا<br />
شته ند».(8)<br />
يگر كاها به يدئولوژ، پر ساختن كنا
هم شتغا شته ند. يكى سنا ما ناصرلدين شا<br />
قاجا مى خونيم كه 1293 هجر شير« شخص ملا<br />
سماعيل نا سرستانى طلبه مدسه خا، شغل ين <br />
بو كه صيغه به مر مى ست. ين قا <br />
ضعيفه حجر بو ند. نائب فرشخانه نو مستطا<br />
منز ضعيفه مى مدسه لدله حتشا لا<br />
مى بنيد. مى فرستد چند فر مى يند ملاسماعيل با <br />
معا يكى ميبرند. ميگيرند <br />
توما تعا مى هد به نائب فرشخانه خو مستخلص<br />
مى نمايد. ملاسماعيل يك يگر به حضو بر نو<br />
معظم الله لا ملا سماعيل چو يا مى ند. بعد <br />
حكم مى فرمايند كه ملا سماعيل مها بكنند كوچه<br />
با بگرنند. توسطى مى نمايند. مهاكر مى<br />
گذند ليكن عمامه شا به گر مى ندند <br />
كوچه با مى گرنند ضعيفه هم گليم پيچ مى<br />
كنند بسيا مى نند ها مى كنند»(9).<br />
ين يت هم كژكر ملايا » خاطر حا سيا يا<br />
سيا حا ست. مد 1346) (تهر حشت» خو <br />
مر سرنجا بو به فاصله 18 ساله ير يك<br />
1256 كه 30 سا سلطنت ناصرلدين شا مى گذشت<br />
ير شد ين با خل ير به سياحت پرخت<br />
مشاهدتش ين كتا به ستى بى نظير به نسبه<br />
قطو- 633 صفحه - نوشت. تنها شهر كه مشاهدتش<br />
با يگر مناطق تفا شت، قوچا بو.قوچا به يد<br />
شخصى به نا شجا لدله فت كه مانى حاكم شهر بو <br />
سيا: حا يت به بقيه ستا ينك<br />
پس گفتم. جو كر. حركت من سئولا ضع «....<br />
قوچا پرسيد " چگونه مى بينيد؟" گفتم " بهترين جاها<br />
ير ست كه مر جا ما خو يمن هستند لكن گر<br />
تربيت هم مى شدندبسيا خو مى شد. تصديق كر. من<br />
يشا سئو كر كه " چگونه ست ير كه جا من<br />
فسا غلب گفت" ند؟" سو مر نيست ينجا حت <br />
يشا خانه بست كر ملاها طر شر نامنى <br />
مدخلا يشا ست بتما مو. مر مى كشند، <br />
مى كنند، هرفسق فجو مى نمايند قايا همه نحو حمايت<br />
قد صحيحى بكا نمى تونند هم توسط مى كنند. حكا <br />
نمايند چو هز قسم تهمت تكفير بلاها بسرشا مى<br />
ند. ينجا هم همين طو بو من يد يگر ند حد<br />
يقف بر ينها نيست تما مو مختل شد، ختياجا <br />
بر ما مر نو قلم يشا ست خيلى تلف<br />
مى شو قضيه تفا فتا كه من يگر نتونستم غما<br />
نمايم. يستاگى كر تا نفو يشا بدجه كم كر<br />
خو مر سو ساختم. تفصيل ين ست كه نى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
99<br />
باسم ين كه من سيد ينجا لا نسو شد <br />
حما نانه خدمت مى كر بنا سيد جر مضاعف مى<br />
گرفته. يك سا به ين نحو گذشت نى نز من مد<br />
گفت" عر خلو محرمانه " محرمانه پرسيد " مطلب<br />
چيست؟" گفت، " ين كه مى گويد سيد لاكى <br />
، بشكل خو ست نيست، مر كند مى نا<br />
من خو يد خلو حما بزنى نزيكى كر. مر نگا<br />
سركا جو با سلا لايت بيايد. تحقيق بر يد<br />
چنين كا سز نيست". ين حر مر حير كر. ير <br />
بهرحا چگونه مى شو؟ ين بو! شوهر هم ختياكر <br />
فرستا ند. باند فرستا. شوهر بملاها<br />
ملتجى شد كه حكومت مر جبر نگاهدشته. نيكه <br />
خبر حاضر بو گفت" همين ،لا مر ست نيست<br />
يا پرسيد لا ست" جامر سيد هم نيست. <br />
تحاشى كر گفت " چگونه مى يد بمن علويه فرند<br />
فاطمه چنين تهمت بگويند؟ من به لاكى قناعت كر كه<br />
گدئى نكنم. شوهر ! فر محشر جو جد چگونه<br />
مى هيد؟ ين مر شوهر متهم سو كر ست"<br />
گفت " قا به ين با بايها گو ندهيد تحقيق<br />
خيلى سا ست" بهرحا گفتم تفحص كنند. يرجامه <br />
طو پوشيد بو كه بالا لبا معلو نشد گفتم ير<br />
جامه ند معلو شد مر گذشته، نر خر بو<br />
ست! ين طر ملاها مثل با كاغذ توسط بانيدند<br />
كه " سيد علويه چر نگا شته " ما بايد خوبا <br />
بخاطر خد بد بخاطر پيغمبر حتر كنيم" جو <br />
باست نكشيدند. هى نوشتند" علويه مرخص كنيد بر<br />
سركا لاكيش" بهر خوستم حالى كنم بخرجشا نرفت<br />
لابد ماند گفتم يرجامه علويه نر خر كند ميد <br />
معبر عمو چو بسته بمر نماياندند شهر گرندند.<br />
ما ين فعه خوندها فتاند بجا من. با كاغذها مد گفتم<br />
ند توسر ند. ين شخص مر بو هل ترشيز<br />
كه مو خسا ندشت صديش خشن بو با ين شوهر<br />
جعلى كه هل مشهد بو ساخته خو علويه كر،<br />
گر نر هرشكا حما باشريك مى خوند. خل<br />
به ست مى به شوهر هم طعمه مى با مى<br />
خوستم يشا قوچا بير كنم با كاغذ بانى شد.<br />
گو ند هر نه مشهد كر به كن لدله ] حاكم<br />
خرسا] تفصيل نوشتم بعد مد كمى كاغذ ملاها <br />
بر من فرستا كه نوشته بوند » شجا لدله بابى ست<br />
سيد علويه بى ير جامه با چو « من هم مجلس<br />
كر خوندها حاضر كر گفتم " ين چه لوطى با<br />
ست كه بر هو لتا هركس طاعت نكر تكفير مى
100<br />
كنيد؟ مر بابى نوشته يد؟ با هم مر سيد علويه ست؟"<br />
نشا خطشا گفتند " ما ننوشته يم" كرند نكا<br />
گفتم" حالا محبت حق شما مى كنم كه چو نمى نم <br />
مها نمى كنم فو ين شهر بريد مر حت كنيد"<br />
گفتند" نمى يم صطبل بستى مى شويم" گفتم " ين<br />
هم فهم شما! سلا غير حر خد بست نيست. هم من<br />
غلط مى كنم طويله بست مى شو هم شما غلط مى كنيد<br />
خانه تا بست مى كنيد" پس حكما نويسندگا كاغذها <br />
بير كر شهر مر حت شدند...»(10)<br />
1305 ست تهر چالميد محله هم ستا ين<br />
هجر- حد 20 سا پيش نقلا مشرطه- كه حاجى<br />
سيد حسن كاشى مسجد مين لدله به منبر فته قر<br />
جز قانو مسلمانم قر كه به حق ين بغل <br />
شريعت هم چيز نمى خوهم » ين كه گفته پاشا<br />
بابت ظها ين ند» تكفيركر مر ست ما نائب سلا<br />
لشكستگى كر بعد معلو نيست چر لى » سط ضه<br />
سنگى بسرخو ، شكسته بى حا شد بو. مر گريه<br />
يا كر بوند».(11)<br />
هما سا محله سنگلج قا سيد محمد ضا هم منبر<br />
شوهر نفقه حق ند صوتى مى كند نها فضل ظها<br />
كسو بخوهند كه » به هيچ جه طاعت شوهر خوتا<br />
خا نشويد. طاعت شوهر برشما لا ست».(12)<br />
يك سا پيشتر همين محله سنگلج، با ملايا جمع ند<br />
ند مطر فتند همين كه ملايا ، عرسى، يك<br />
مجتهد تبريز قا جو مير حاجى ملايا، فتن پيش ما<br />
با هن گفت » هم تعريف هم تكذيب» تعريف<br />
ين كه » بر سبا معا خيلى خو ست» لى«<br />
به جهت مذهب ين خو نيست. لت عليه بايد به قد<br />
هم كه هستند بير ندهد بلكه نهائى خاجه مكا<br />
نمايند ير كه بعد چند مذهب ميا مى (13).«<br />
مو جماعت تنها به ين ين عقيدتى ها خربكا لبته<br />
محد نبو. حو حو مشرطه كه نهضتى بر<br />
قانو مند موير بو، ملايا كه شاخه شد بوند<br />
هم چنا ست خربكا بر ندشتند. يز خبر يم كه<br />
» ملاها لايتى» مجا مسلمانى كه به قتل پاسيا<br />
برمد بو » مانع شد، نمى گذشتند مجا هند»<br />
. گرچه سيد محمد طباطبائى به شكو برمد كه » گر ين<br />
گونه حو مكر شو» مرتكبين ستگيرشد مجا<br />
نشوند، » لبته نتايج خيمه خوهد بخشيد».(14) لى<br />
كر قاتلا مجا بر كه كا نديم بيشتر طلا<br />
باشند. لبته مى نيم كه صفها ملانجفى نجمن <br />
ند. نمو قدما» بعضى » بر ضد طايفه يهو لايتى<br />
» سه نفر لى نمى نيم نامشا گرچه مهم تر، <br />
ستبد هن عمل<br />
عا عمد مساجد» صد خو «برعليه مجلس بلند<br />
كرند» مى گفتند » قونين قر بر فرقه مسلمين كافى<br />
ضد خو بايد قر معتقدين مهم تر« تما ست»<br />
قونين كفا ين مملكت عتر قيا نمايند».(<strong>15</strong>)<br />
كنسو نگليس صفها گز كه قا نجفى علا بر<br />
يهو ها، خوسته ست تا منه پائى ها مقيم صفها<br />
هم ست پا خطا نكنند. حتى خبر يم كه نجمن يالتى<br />
كه به مقد يا ير نفو قا نجفى بو مقر شت كه لا<br />
يهويا حق فر عر شر به مسلمين ندند لى <br />
عجيب تر » هيچ يك يهوحق ندند فاصله هشت<br />
مايلى صفها بر خريد فر سبا جنا فريا<br />
نمايند».(<strong>16</strong>) شير بوشهر هم خبر يم كه يهويا<br />
عكس لعمل به فشا ملايا به بيت لمقد مهاجر مى<br />
كنند كلدنى ها ميه هم به كانا مى ند.(17)<br />
گرعا كنسو نگليس ست باشد، » تما خدمه ستانه»-<br />
محمد على شا] ] نفر به شا يك مشهد- به ستثنا <br />
نوشتند » مجتهدين علما سا ستانه» مايل نيستند<br />
كه پير مجلس شو ملى يا طاعت حكا يگر جز<br />
مرشخص شا بنمايند» بعلا » هرقدمى كه بر ضد<br />
طرفد مشرطه ميل شته باشد كه نمو شو عهد<br />
خوهند گرفت».(18)<br />
لبته گا يونگى هم مى كر ند. شير« يك نفر سيد<br />
هما « با پايند كر مى فريا نمو كوچه عبو <br />
هنگا » يكى شاگر مدسه يهو پهلو مى<br />
گذشت، سيد صد خو قطع كر طفل يهو به ضر<br />
كا پا (19).«<br />
يهويا كاشا ست » بسيجى ها» موقع به »<br />
تلگر خانه نگليس شهر پناهند شدند»(20) به<br />
قبضه نمو صفها » ملاها لايت يس سپرينگ عا<br />
به ميل خو حكومت مى نمايند».(21) عين حا مى<br />
نيم شيخ فضل الله نو، نقلا مشرطه » فتنه بزگ<br />
توفيق عنا كه باليد مى به خو نسته مى خرلزما»<br />
ضديت با شته ست.(22) بعد بد ين كه سخن<br />
بهامى شته باشد عكس لعمل به ين ما قانونى، »<br />
حكم جر هيچ مجاتى نمى شو مگر به موجب قانو»<br />
مى نويسد » ين حكم مخالف مذهب جعفر عليه لسلا<br />
ست»(23) چو همه چيز به تائيد ملايا بستگى نه<br />
حد يگر.<br />
حتى شخصى تر حر كمى مشخص تر بدهيد جا لى<br />
بزنم تا نكته بد كر ملايا شن تر شو.<br />
مير هديت الله به ما ناصرلدين شا قاجا يكى <br />
نمى نم نسب صل بو. شير پرنفو خوندها<br />
10 مى نم فقط سالش هم بى خبر. سن
سپتامبر شير 1901 گذشت قبرستا »<br />
حضر سيد محمد» فن كرند بر سه هم كانها <br />
بسته عز كرند. با ين همه بى خبر، لى به همت<br />
خفيه نويس لت فخيمه بريتانيا با گوشه كاهايش<br />
بر لى نبو لتمر مى شويم. مى نيم شنا شير<br />
خو حكومت مى كر. هما گونه كه پيشتر هم گفته<br />
بويم تا قبل ير 1906 قانو مد ندشتيم همه<br />
قرمدها به ظاهر قانونى محاضر ملايا قم مى خو<br />
قانو مجر كه گذ» نه فقط » قانو الله هديت مير لى<br />
هم بو هرجا هرما كه قانو گذ خو مجر قانو<br />
هم باشد ندگى سرمين مى شو.<br />
1299 هجر ضمن مضا 1882 كه ژئيه خبا<br />
هم بو مى خونيم » عاليجنا ميرهديت الله پيشنما<br />
قدغن نمو ند كه ين ما مضا مثل هرسا حضر<br />
بلوفر سبا بلولا نچينند».(24) حالا بلوفرشى<br />
نه يشا بطى چه مضا ما به سلا لا بلو <br />
توضيح مى هند نه من مى نم. گز بعد مير<br />
هديت الله سامبر ست 1883 كه يك مجلس ضه<br />
خونى حاضر بو » ملاعبدالله ضه خو سر منبر بعضى<br />
گوشه كنايه به ملاها شهر مى ند. فو قا ميرهديت<br />
الله مى گويد مشاليه منبر به ير مى كشند تو سر<br />
جما خونها ضه تما شو. مى شهر شلو نند». مى يا<br />
كر به حكومت عا شدند كه » گر چنين باشد ما نمى<br />
تونيم جائى ضه بخونيم». حكومت هم ست به من<br />
ما جمعه مى شو تا كسى بفرستد تا نند ملاعبدالله<br />
ما منز خو ضه حضر حضو » بياند <br />
جمعه تنبيه نمايند». ما جمعه به ميرهديت الله پيغا مى<br />
هد كه » خو محض تسلى ضه خونها تنبيه كن».<br />
مير هم پاسخ مى هد » به حكم من من تنبيه نمى<br />
كنم». لبته ما جمعه حضو ضه<br />
خونها تنبيه مى نمايد » قبائى به ملا عبدالله خلعت مى<br />
هد كه يگر مصالحه شد باشد.». مدتى نمى گذ كه<br />
» شير- مقيم بدكر يگر يكى سير- فا خوند<br />
قا ميرهديت الله با ملا عبدالله ضه خو مجلس<br />
خو صلح ست».(25) <br />
يت بعد ژئيه 1889 مى هد. شخصى خانه<br />
خو مهما شته سبا طر شر هم شته ند.<br />
همسايه ين شخص هم مير محمد حسين يز پيشنما<br />
بو كه مى فرستد نز مير هديت الله همسايه<br />
شكايت مى كند. ميرهديت الله هم » چها پنج نفر طلبه <br />
سيد عا مى فرستد. مى يزند خانه شخص». مهما<br />
ها كه مها قو لملك بوند فر مى كنند. » صاحب<br />
خانه مى گيرند. سبا مجلس تماما خر مى كنند»<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
101<br />
حتى به يرمين خانه مى ند » چند قربه شر بو نها<br />
منز حولى صاحب خانه قتى . (26) مى شكنند» <br />
قو لملك مى برند، هما مهمانها با مهتر فر مى يزند<br />
» طلبه ها به قدقع مى نند» صاحب خانه ست <br />
طلا نجا مى هند. ميرهديت هاالله به قو لملك نامه<br />
مى نويسد كه ين شخا بدهيد بياند » تا تنبيه كنم»<br />
قو لملك مى كوشد با عد قضيه تما كند جو مى<br />
مير الله هديت با ين مى كنم. تنبيه خو نها هد<br />
نامه شديد لحن تر مى نويسد كه قو لملك هم به جو<br />
بر مى يد« ين هرگى هاچيست كه مى كنيد؟ حكومت<br />
هم خانه كسى نه نمى كند. چه خبر ست؟».(27)<br />
هديت الله مير ملا يگر مدسه خا به عتر<br />
بست مى نشينند يگر ملايا هم مى خوهند كه نها<br />
هم به عتر بپيوندند كه هيچ كد ين كا نمى كنند.<br />
قو لملك هم جريا به حاكم- معتمدلدله- خبر مى<br />
شهر بير ملايا ين هد مى هم ستو هد<br />
كنند لى بعد تقصيرشا مى گذ خر نمى شوند.<br />
ژنويه خانه 1892 شير عرسى بو، با ين<br />
ميرهديت الله مير چند نفر سا طلا با قر<br />
مى فرستد خانه مى نشينند به قر خوند كه »<br />
صاحب خانه فو شد». شما بزگا پاميانى كر<br />
طلا نه مى كنند » عر بى صد مى ند»(28)<br />
. چند هفته بعد چند نفر بند با خانه شخصى منى مى<br />
خوستند بسا بندبا خو پهن كنند. به ميرهديت<br />
الله خبر مى سد » جمعيت يا سا طلبه جمع<br />
كر مى يزند خانه سبا نها مى شكنند نها <br />
يت مى كنند». حتى به نها حكم مى كند شير برند<br />
كه مى گويند خرجى نديم. ملا ستمگر مى گويد »<br />
من خرجى مى هم حكما تا فر بايد ين شهر بير<br />
بريد»(29) . با خانه حاجى نصيرلملك نامى سبا<br />
عيش بو، ميرهديت الله مى فرستد« منع مى كند<br />
كه صد سا بلند نكنند». بتد عتنائى نمى<br />
كنند بعد » خو با طلا مى ند كه بريزند خانه <br />
با خبر مى شوند، خامو قتى بهم بريزند» نها سبا<br />
مى شوند.(30) حتى خانه خوند ختنه سو بو<br />
صدئى شتند » جمعى سا مى يزند خانه خوند<br />
سبا نها مى شكنند خوند مهمانها مى نند».<br />
خوند هم به ما جمعه شكايت مى كند كه خبر ند چه<br />
كرند. كا مير هديت الله بالا مى گير. يعنى هركس<br />
شير بخوهد مهمانى بدهد با ين ملا ستمگربر مى<br />
شو. بيگلربيگى با عفيف با مهما شته مطر هم<br />
نها نجا بر » خوسته الله ميرهديت ست. شته<br />
بگير تنبيه كند». حاجى نصيرلملك سابق لذكر مطلع مى
102<br />
شو جلوگير مى كند(31) .<br />
يا مشاهد كنيد شير 1892 چه مى كند. يكى <br />
ها ژئيه 1892 ميرهديت الله عصا خو برشته<br />
با چند نفر طلبه فته پشت با كفش ها كه نها <br />
مرها نجا لبا كهنه فرشى مى كرند » نها <br />
نجا بير كر كه مر خل هم نبايد معامله كنند»<br />
خو نا ها » بيچا مى هد خفيفه نويس مه <br />
با كر ست».(32)<br />
با هم ملايا سليقه كه ختلا فتد مى تفا يا<br />
گر مر عا مى شد. يل ختلافا 1893 بين<br />
يك سا بالا مى گير. الله ميرهديت جمعه ما<br />
جلوتر ميرهديت الله قدغن كر بو كه ها جمعه<br />
كاكين بسته باشد حالا ما جمعه عمدتا مخالفت با<br />
ميرهديت الله حكم كه جمعه كاكين با باشد.<br />
«ميرهديت الله جماعى طلبه جمع كر بو كه با<br />
چو بيگلربيگى به تكاپو مى فتد كند». نز جمعه ما<br />
ميرهديت الله يك يك شب مسجد مى ماند بلو<br />
مى كند سرنجا ما جمعه مى خوهد تا كوتا بيايد <br />
قبو كند مغا ها جمعه بسته بمانند تا مير هديت<br />
نا يت ين بالاخر بيايد. پائين خرشيطا الله<br />
تما كنم با چه 1899 شير تفا مى فتد.<br />
محله بيا شير عرسى ست مطر هم شته ند.<br />
حالا يگر » پسر قا ميرهديت الله با چند نفر طلبه<br />
مى يزند خانه نها مر مى نند عيش نها منغض<br />
مى كنند». نها محله جمع مى شوند به قد 300-200<br />
نفر مى يزندخانه ميرهديت الله، سنگ يا<br />
پرتا مى كنند مى خوستند خانه خر كنند. خو<br />
خوند بير مد نها ستمالت عذ خوهى مى<br />
كند. بعد، شوهر مر ين نها پيش مير مى ند<br />
بر عذخوهى كانها » طلا مى يزند مرها مى<br />
نند». يك شب بعد مرها محله بيا به خانه مير مى<br />
مى نند قع بقد » پسرنش الله هديت مير يزند<br />
حتى يرجامه پايش بير مى كشند». بيگلربيگى باخبر<br />
مى شو. فر يا مى فرستد بر پركند مر لبته<br />
چند پيشتر كسى قر شر حمل مى كر به فسا،<br />
» فرسنگى شير مى فرستد يك الله ميرهديت قا<br />
شربها مى گيرند تما مى شكنند».(33)<br />
ستبد هن عمل<br />
صاحب ين عكس حا سيد على كبر فا سير يكى<br />
ملاها با نفو شير به مانه ناصرلدين شا قاجا ست.<br />
معرفى نوشته ند «سيد علي كبر فا سير مجتهد<br />
بزگ فا عصر ناصر ما مير شير سا<br />
1256 قصبه «سير» فا قع گرمسير متولد شد.<br />
پس تما تحصيلا عتبا، به شير مد محله<br />
سحا بگ ساكن گريد. ميا علما برجستگي ، بين<br />
عمو مر حتر بسيا بربر ژيم ستبد عصر<br />
خو ستعما خاجي، شخصيت مبا برخو بو <br />
با توجه به ستبد فسا خلي يك سو نفو پرمنه<br />
ستعما سو يگر، مبا يشا گسترگي هميت <br />
بسيا برخو ست»(34) . صل نسب نمى نم<br />
چند يك بيما پس 1901 <strong>16</strong> مى نم لى<br />
گذشت. سلسله مرتب شيعه چه موقعيتى بو برمن<br />
شن نيست لى برخلا چه با نوشته ند، نه<br />
با ستبد مبا مى كر نه با ستعما، لين گزشى كه<br />
) 1298 سا به مضا يم سير فا ها گوئى <br />
1881) مربو مى شو35)) كه شير يك يهو<br />
ها ظر عرقى ست شته به خانه يكى مسلمانها<br />
مى بر، فا سير كوچه » به شخص يهو مى<br />
يهو ها لف » بعلا مى شكند» ظر سد<br />
مى بر». گرظر شكستن بتو با حساسا مذهبى<br />
فا سير ماست مالى كر، لف ترشيد حتى توجيه<br />
سرستى مذهبى هم ند. شب كه مى سد حالا هما
103<br />
شر منع چسباند كه » چر مى كاغذ سير فا خانه<br />
فرشى ما مى كنى. ملاها خوتا منع كنيد كه متصل<br />
ماشر مى خرند» تهديد مى كنند كه گر به گوئى<br />
هايش مه بدهد، خوهند كشت فحش يا مى<br />
به منبر مى كيل مسحد سير بعد، فا هند.<br />
متن علاميه مى خوند « مى گويد موعد قتل يهو سيد<br />
بايد نها قتل كر» عد مى هد كه پس سپر شد<br />
قتل حصر على » كفن به گر مى ند جميع يهو <br />
قتل خوهم كر». حاكم لايت به تشويش مى فتد كسى <br />
مى فرستد پيش فا سير ين گفته سخيف يا<br />
مى كند كه » مگر قتل يهو به ست توست. ين كالتى<br />
ست» متهم مى كند كه مى خوهد فا مملكت<br />
ير بهم بزند غتشا كند فا سير جو مى<br />
گويد » بايد شر فرشى مطربى موقو كنند. حتى<br />
لف ها خو بترشند لبا ها فاخر نپوشند» گر«<br />
نكرند، من نچه بايد بكنم خوهم كر». ناگفته شن ست<br />
كه با حاكمى كه بر خويش حق قتل يهويا قائل ست <br />
با ملائى ين چنين ندگى يهويا شير به شد مختل مى<br />
شو. » تر لو» همه خانه نشين شد خانه ها<br />
خو بسته كسب خو ست كشيد ند غلب مطر<br />
ها كه عمدتا يهو بوند، نيز لف ها خو ترشيد<br />
ند. گرچه جزئيا خبر نديم لى بعيد نيست كه »<br />
بسيجى» ها شير به ما ناصرلدين شا هم ست به<br />
كاشد باشندچو با خبر مى شويم كه «چنا شوشى<br />
جميع يهويا« نيست» تحرير كه شد پيد يهو محله<br />
پنها مسلمانا خانه ها يرمين خو ها سبا<br />
كر ند»(36) لبته فا سير مجد بالا منبر گفته<br />
ست » قتل يهوگذشتم نها بخشيد» لى شن<br />
نشد كه چه كر بوند كه بخشيد شوند. چند نمى<br />
گذ با فيل فا سير يا هندستا مى كند ين با <br />
به محله يهويا مى فرستد با ين تهديد كه » ما<br />
شو حكما مى يم شما قتل خوهم كر. منتظرباشيد».<br />
باحاكم ست به كا مى شو. ملايا يگر هم جمع مى<br />
كند فا سير هم هست. مى كوشند با له برها <br />
شير كه يد نمى بدشا صل ساكت كنند لى <br />
سير فا سبز چر با ين كه بو ين قعيت كنند. خر<br />
گرفته يهو محله طر شهرهرشب شر لو »<br />
» سير فا نسبى شد خانه ها مى نمايند»(37) . با <br />
طايفه يهو» هم مى شوند ظاهر » كسى به نها يتى<br />
نمى كند لى خيلى با حتيا كوچه با حركت مى<br />
كنند». خبر مدخلا گوئى ها فا سير به تهر<br />
مى سد. ناصرلدين شا به حاكم ستو تلگرفى مى هد كه<br />
مرلايتى مدخله شخص كيست كه » مى خوهد ين<br />
مملكتى بكند» يا بايد سو لا كر به طهر بفرستيد<br />
يا نكه بر كربلا. حاكم تهر مهلت مى خوهدعد مى<br />
فا مى كنم يهو» حضر » كه به گفته خو هد<br />
سير هم گربه كربلا نفرستم مى فرستمش به فا سير<br />
كه لايد گا خو ست.<br />
حاكم به عد عمل نمى كند حكومت مركز هم نبا<br />
فضايا نمى گير. ما يا نمى گذ با فا سير<br />
ست به كا مى شو. گز يل 1882 مى خونيم كه<br />
با فا سير« بنا بد سلوكى به جماعت يهو گذ،<br />
هر لف نها مى بر چو مى ند كلا پا مى<br />
كند». يش سفيد يهو به حكومت شكايت مى كنند.«<br />
حكومت هم چند بند نيستند بلكه تغيير هم به نها كر<br />
ند» به گفته خفيه نويس بريتانيا« بنظر مى يد كه نتونند<br />
كا شير . ممانعت نمايند»(38) على كبر سيد قا<br />
بالا مى گير. مجلس حكومت ظلم تعد فا سير<br />
به جماعت يهو صحبت مى شو حاكم كه قر ست حافظ<br />
سلا » حفظ ين كه مدعى مى شو باشد مر منيت<br />
مى كنم. نمى تونم سيد مغز شهربير كنم محض<br />
خاطرطايفه يهو». جريا به طلا ظل لسلطا مى سد<br />
صفحا صفها حاكم سفا كه حتى جالب ين <br />
جنو هم مى يد كه » چر شير نقد بى نظم باشد<br />
كه سيد على كبر فا سير ين جوظلم تعد به يهو<br />
ها بكند. گر سيد تر ين فقر نكند حكما مو موخذ<br />
سخت خر بلد خوهد شد»(39) . حاكم هم نسخه <br />
تلگر بر فا سير مى فرستد هم عتنانمى كند<br />
مى شويم كه مير باخبر تا فتد. نمى تفا هم چيز <br />
عبا غه كه » طايفه يهو هم سپر ست» كم ظلم <br />
ستم به يهو ها نمى كند. » متصل نها مى گير، چو<br />
مى ند جريمه مى كند». گذشته، هرچه هم كه بابت<br />
ماليا نها مى گير » بكلى قبض نمى هد» . بر<br />
شد كه ميرعبا هم قد <strong>15</strong>0 توما بد قبض خذكر<br />
ست حاكم هم كه به حتما يا ين ضافه ستاند ها<br />
سهم مى بر حمايتى حق يهويا نمى كند(40) . خبر<br />
ظلم تعد به يهويا شير مجد به تهر مى سد. ين<br />
با ير مو خاجه به حاكم شير تلگر مى فرستد كه<br />
» عايت حا طايفه يهو بنمايند» مخصوصا حاكم<br />
مى خوهد كه به يا ستانى ها ميرعبا هم سيدگى<br />
كر ين ضافا پس بگيرند » كس يگر ضابط<br />
نها نمايند»(41) . به نظر نمى سد كه حكومت ست به<br />
قدمى باشد. چند هفته مى گذ خبرنديم كه<br />
يا تهر باستو سيد ست يا ين كه عما محلى<br />
سرنجا تصميم به بركنا مير عبا مى گيرند لى <br />
پس گرفتن ضافا گزشى نديم(42) .<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
104<br />
مشكلا مر بدكر ملايا به گوئى ها فا<br />
يگرملايا شد. نمى محد ها مطر يهويا به سير<br />
هم ست كمى ندشتند. ،1882 مير محمدعلى پيشنما<br />
مسجد نو موعظه مى كر يكى ها سيد مستحقى<br />
كسى هم به مى خوست. كمك حاضر مسجد<br />
مساعد نمى كر. مير محمد على سيد خوست كه<br />
تما كند تا بتوند موعظه كند لى سيد كوتا نمى مد. »<br />
مير محمد على مى گويد سيد بيچا مى نند». ضه<br />
خو يگر كه جمع حاضربو به مير محمد على<br />
تند مى گويد » هم مى گويد تو سر مى نند».<br />
پسر ين ضه خو فا پدپرخا مى كند« هم<br />
مثل پد ياتر مى نند»(43) . ظاهر ملايا ست به<br />
كتك شا بسيا بو. سامبر 1883، ملاعبدالله<br />
نامى سرمنبر بعضى گوشه كنايه به ملاها شهر مى ند.<br />
قا ميرهديت الله پيشنما كه مسجد حضو شته<br />
مى گويد » مشاليه منبر به يرمى كشند تو سر<br />
يامى نند». ضه خونها جمع بشد به حكومت شكايت<br />
مى كنند كه گرين گونه باشد، كسى نمى توند ضه بخوند.<br />
حكومت هم ما جمعه شهر كمك مى خوهد ما جمعه<br />
هم خوها تنبيه كسانى مى شو كه ملاعبدالله كتك <br />
بوند. مير هديت الله پيشنما جو مى هد » به حكم<br />
من من تنبيه نمى كنم». خو ما جمعه ست به<br />
كا مى شو كتك نندگا تنبيه مى كند به ملاعبدالله<br />
هم يك قبا خلعت مى هد كه شايد قا قضيه بخوهدلى<br />
نمى خوبد.(44)<br />
مدتى بعد، 1889 بين يك شخص قانى با يك نفر<br />
يهو برسرتوما عو مى شو، قانى لگد به شكم<br />
يهو مى ند كه پس سه مى مير. قو لملك-<br />
حاكم شير- قاتل به ند مى ند. خوند فا سير<br />
پاپيچ قو لملك مى شو كه » مسلمانى بر يهو چر<br />
حبس كر يد». گرچه يكى يگر ضامن قاتل مى شو <br />
حبس مرخص كرند لى » حاجى سيد على كبر خيلى<br />
ميل يت به يهو ها برساند . گر تر حكومت<br />
ندشت تا بحا نها قتل عا كر بو» مه مى هد<br />
[فا على كبر سيد حا خصوصا ين علما قا ين »<br />
سير] كوچه با باغا هرجا سبا عيشى ند<br />
مى فرستد سبا نها برهم مى نند» ظاهر مامو<br />
لت فخيمه نيز ممانعتى نمى كنند(45) . با مدتى بعد<br />
با خبر مى شويم كه خانه شير مهما بو 4 نفر<br />
مطربها يهو هم نجا بوند، فا سير » جمعيتى<br />
مى فرستد يك مرتبه خانه مى يزند. سبا ها مجلس<br />
مى شكنند چها نفريهو مى گيرند مى برند خانه<br />
حاجى سيدعلى كبرحبس كر ند». فا سير هم » صبح<br />
چهانفر يهو سرترشيدند تنبيه كاملى كر نه<br />
نمو46)«) . با مستى مدسه مى گذشته<br />
«طلا مدسه مى گيرند مى برند خانه حاجى سيد<br />
على كبر ] فا سير] حد شرعى مى نند». 40 تايانه<br />
كه به مى نند غش مى كند. » چهل تايانه يگر <br />
خانه بير بحالت مر مى نند غش به حالت<br />
مى ندند»(47) . با خير سر ها فا سير، مطر<br />
ها يهو شير تر » هيچ جا نمى ند» حتى<br />
خبر يم كه » كوچه بانمى تونند تر نمايند» <br />
يضا . ند»(48) شد متفر ملوكا » به ها غلب<br />
همين سا، شخصى خانه خو شير مهمانى شت.<br />
» سبا طر شربى شته ند». يكى همسايگا ين<br />
شخص مير محمد حسين يز پيشنما بو كه مى<br />
فرستد پيش مير هديت الله پيشنما بر يو به منز<br />
شخص طلبه مى طلبد مير هديت الله هم چهاپنج<br />
طلبه مى فرستد كه به منز شخص يو مى برند.<br />
مهما ها كه غلب مها قو لملك بوند، فر مى<br />
كنند » صاحب خانه مى گيرند. سبا مجلس تماما<br />
خر مى كنند. حتى يرمين خانه مى ند. چند قربه<br />
شر بو نها مى شكنند». قتى طلا صاحب خانه<br />
مى شوند هما لملك خانه قو نزيك مى برند <br />
مهما ها فر به همر تعد فر يگر برسرشا مى<br />
يزند ضمن نجا صاحب خانه » طلبه ها به قد قع<br />
مى نند». مير هديت الله پيشنما به قو نامه مى نويسد<br />
كه ين شخا تحويل بدهيد تا تنبيه كنم. قو لملك<br />
طفر مى پيشنما با صر مى كند. قو لملك عكس<br />
لعمل تند نشا مى گويد« ين هرگيها چيست كه<br />
مى كنيد؟ حكومت هم خانه كسى نه نمى كند.<br />
چه خبر ست؟»(49) . ميرهديت الله به همر پيشنما<br />
يگر مى ند به عتر مدسه خا بست مى نشينند<br />
يگر ملايا هم مى خوهند به نها بپيوندند كه كسى<br />
نمى . قو لملك هم به حاكم يالت شكو مى كند <br />
هم ستو مى هد كه سه پيشنما شهر خر كنند لى<br />
نمى كنند(50) .<br />
ملا يگر- قا مير محمد على پيشنما- هم گير مى<br />
هد به تنها عكا شهر كه » شنيد نها مى يند عكس<br />
نها مى ند. بايد حكما شهر بر» تهديد مى<br />
كند » گربير نر با حمعيت مى يم تر شهر بير<br />
مى كنم» . جالب ين كه همين يا شير خانه <br />
ضربى هم بو« سا قر بو سو ختنه خوند<br />
جمعى سا مى يزند خانه خوند سبا نها مى<br />
شكنند خوند مهمانها مى نند». خوند به ما جمعه<br />
شكايت مى بر ما جمعه هم حاكم مى خوهد كه<br />
ستبد هن عمل
105<br />
سا تنبيه نمايد كه خبر ند چه مى كنند.(52)<br />
سا 1892 ميلا ست ميرمحمدعلى پيشنما يكى <br />
ملايا شير ست كه به ضديت يت معتقد به<br />
مذهب يگرشهر شهر ست ژئيه » 1892 فته ست<br />
حتى « فحش به منه تجا يكى حجر <br />
نوكر مسلما هم نگذشته نها » تهديد كر كه گر<br />
نوكر خا مذهب كريد تنبيه سياست به شما<br />
خوهم كر». بدكر به نجا ساند كه به تجا منى<br />
هم تهديد يا كر كه » گر يگر شاگر مسلما گرفتى<br />
پا پا خوهم كر53)«) . حكا هم كه بى بخاتر<br />
هميشه تنها نظا گر همه ين بدكر هاهستند كا<br />
نمى كنند.<br />
مدتى نمى گذ كه با گر كشى ها خوند فا سير<br />
يم. خانه شير مرسمى بو مطر شته<br />
سيدمى فرستد مطر سه نفر طلبه » سير فا ند.<br />
ها مى گيرند مى برند پيش يشا» معلو نيست برسا<br />
چه موينى » تايانه يا مى نند سرنها مى ترشند»<br />
. همين كه ين خبر به بيگلربيگى مى سد هم پاكا محله<br />
چو مى ند كه چر به موقع مطلع نكر ست حالا<br />
هم » جميع كدخديا پاكاها فته ند مسجد نو بست<br />
نشسته ند كه ما كدخدئى نمى كنيم».(54)<br />
مركز لت منصو حاكم فا يالت شير گرچه<br />
لى » حاكما صلى» شهر ملايا ند كه گر كشى مى<br />
كنند هركه بخوهند مى گيرند حتى تايانه مى نند.<br />
نبو. مسايل محد ين به ملايا كشى گر خلا لبته<br />
ژنويه 1893 خبر مى سد كه مسجد جامع بسا تعزيه<br />
خونى برپاست. سيد عبدالله كه پيشنما مسحد طپاليا بو<br />
» پند نفر طلبه برشته يخته برسرتعزيه خونها بانى، <br />
ين ميانه سه نفرسرشا شكسته يك نفر يرست <br />
پا بچه سقط كر بو». بانى چند به شكايت پيش<br />
حاكم فتند پيشنما هم به فا سير شكايت بر لى<br />
سيدعبدالله مدعى شد » ين تعزيه خونى مسجد حر<br />
ست بى حرمتى شد سب مسجد ند» .(55)<br />
مر مر ندگى ستم به ملايا ها كا خلا<br />
عا محد نمى شد. با يك يگر هم ساگا ندشتند.<br />
حاجى شيخ جعفر پيشنما به موقوفا شيخ محمد طاهر<br />
پيشنما نظرشت مى كوشيد ين موقوفا ستش <br />
خا كند. ميا شا مشاجر پيش مد يپر حاجى<br />
شيخ جعفر پيشنما يخته » بوند خانه كه خانه شيخ<br />
محمد طاهر خر كنند». شيخ محمد طاهر هم فركر<br />
مسجد حاجى نصيرلملك محضر قا ميرهديت الله<br />
پيشنما بست مى نشيند». شيخ جعفر پيشنما هم بيكا<br />
نمى نشيند. يگر ملايا هم سو با خو ستشها مى<br />
گير كه شيخ محمد طاهر فاسق فاجر ست بايد <br />
خر بلدكر56)«) كه نمى نم ين چنين كر بوند يا<br />
خير. جالب ين كه نحصا غا هيز شهر شير هم با ما<br />
جمعه ست كه گرچه مهايش 500 توما مدخل<br />
بر ند لى ضع ناهنجا هيز غا » تفا نكر،<br />
همين قسم مثل كسير شد ست».(57)<br />
كتبر 1894 بين ملا يگر، ين با بر موجب<br />
سى تومانى سا گير پيش مى يد. مد مدسه<br />
هاشميه مى مير صاحب يو تديس به قا شيخ حمد<br />
غولى پيشنما گذ مى كند با سالى سى توما مقر. قا<br />
ميرهديت الله پيشنما ين برنمى تابد مدعى مى شو<br />
كه » مدسه نامبر تحت ست مقر ساليانه<br />
هم بايد متعلق به باشد. جماعتى خو جمع مى كند تا<br />
» قا شيخ حمد كتك بزنند» قا شيخ حمد هم جماعتى<br />
جمع مى كند تا چنانچه پير قا ميرهديت الله<br />
ست پا خطاكرند نها به ست هديت نمو نها<br />
هم بزنند. جند فضا شير به شد منيتى مى شو تا<br />
يو صاحب جنا مى كند كه گرچه كه حاكم مدخله ين<br />
ين كا به قا شيخ حمد گذ كر لى » من خو ين<br />
فقر پيش صاحب يو به جهت شما معين مى كنم»<br />
خو چشم يد نچه » ست كر شلو مقصو گرهم<br />
يد با» كه قا ميرهديت الله هم عجالتا ساكت مى<br />
شو58).)<br />
خربكا ملايا ندگى مر مر گرچه گا به تفاسير<br />
متفا شا مو ها مذهبى بط پيد مى كر لى<br />
مو يا هم بو كه ين گوئى ها خربكا ها بطى<br />
به ين باها ندشت. به يك تعبيز باتابى بو يا خوستن<br />
ها نظر تنگى ها فر. مجسم كنيد ژئيه 1895 بين<br />
گير ختلا جمعه ما شير پيشنماها تن <br />
پيش مى يد برسربستن يا نبستن كانها جمعه. <br />
ميرهديت الله » قدغن كر كسبه كاكين خو ببندند»<br />
– به گما جمعه ما على پيشنما محمد مير قا لى<br />
من نه به خاطر مر بلكه به خاطر مخالفت با ميرهديت<br />
الله حرفشا ين بو » كه كا خلا شر ست. بايد حكما<br />
كاكين جمعه با نمايند». حكومت هم جاچى مى<br />
فرستد باها كه » به حا كسى كه جمعه كا<br />
خو بانكند». همين كه ين خبر به ميرهديت الله مى<br />
كر جمع خو با سلحه نفر پنجا صد » به قد شد<br />
كه گربخوهند كاكين خوبا نمايندجنگ حها كنيد».<br />
ضع مر بيچا مجسم كنيد كه ين گونه گرفتا بين<br />
په بايد كر. نمى نند قع به مجنو يونه سته <br />
حكومت هم كوتا نمى يد برهما خط پيشين فعاليت مى<br />
كند كه گر با نكنيد، فلا بهما ست بالا گرفته <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
106<br />
به ميرهديت الله پيغا مى هد كه » گربخوهى هرگى<br />
فرهم بيا فو به فتضا شهربيرنت خوهيم كر».<br />
ظاهر ين با نوبت ميرهديت الله بو كه عقب نشينى كند<br />
جمعه مغا ها با مشغو كسب بوند. با ين همه<br />
غتشا عد طمينا مه يافت. جمعه هم بو كه<br />
» پا كاكين با بو، غلبى كسبه كاكين خو <br />
بسته بوند هركس هم كه با كر بو تا بعد ظهر بيش<br />
با نبو» شن (59) . ست كه باين خربكا ها ضعيت<br />
قتصا نامساعد باشد. يك ما بعد، ناخوشى تب نوبه هم<br />
سيد شد گرفت به طو كه » پنجا شصت نفر<br />
مى ميرند» .(60) ين جا هم ملايا گو مى شوند<br />
فا سير جمعيتى مر جمع كر به مصلا<br />
مى بر« جهت عا نجا، پس گريه يا ضه<br />
موعظه خوند ند ستغاثه كر ند كه ين ناخوشى <br />
شير برطر شو ين گرنى مبد به نى شو61)«)<br />
. لبته كه ين چنين نمى شو لى » حسن» ين كاين<br />
تو بيما بهبو بر مر كشيد كه با نتظا ست<br />
كوتا مد، مى تو به هما هميشه به ندگى نگل<br />
فا هم خوند بعد، كه يك ما خبريم . مه خو <br />
مر گرچه . بر62)) ستغاثه عا به مرسم مر سير<br />
بر بهبو ضع به مرسم عا ستغاثه مى برند لى<br />
خوشا هم خريد مين ها خالصه غفلت نمى كرند <br />
هم قنا يگر به صاحب مى شدند. نومبر 1895<br />
ما جمعه شير به پسرخو فته بو به » چونكه<br />
بعضى مو خالصه خريد ند»(63) . سا<br />
بعد خبر يم كه پسرحاجى سيد على كبر فا سير »<br />
مى خوهد بز قنا ير كه يك سنگ ، ببر».<br />
مالكين قنا به حاجى سيد على كبر شكايت كر تظلم مى<br />
طلبند، لى «نها جو كر». مالكين هم قنا بى <br />
پسرسيدعلى كبر پر مى كنند قا هم » مسجد<br />
نو ملاء عا مالكين قنا بسيا مى ند كه يك نفر <br />
كه مقاما ين مو عبر ست».(64) مو به مشر نها<br />
حكومتى نيز حا سيد على كبر حمايت مى كنند.(65)<br />
خفيه نويس بريتانيا ست نوشت كه » ين شهرقسمى<br />
قع شد كه هيچ كس تكليف خو نه شرعا نه عرفا نمى<br />
ند»(66) ناگفته شن ست كه پى مدها ين ندنستن<br />
برما علا هد. مى نشا خو ندگى همه عرصه ها <br />
مر خو فرستا مر پى نخو سيا، ملايا كاها<br />
يگر هم مى كر ند كه صفحا پيشين به نمونه هائى<br />
شا كر شير 1897 . هم گرنى يم هم<br />
شيو گلو ، با ملاها ست به كا شد بوند« شبها<br />
سر گذ باها ضه خونى مى كنند مگرخدند حم<br />
كند»(67) . لبته تنها قا ها نبوند كه نت پد<br />
سببى بستگا يگر گرفتند. مى خويش بهر حانى<br />
نسبى شا هم بدكر شتند نت خو ميكرند.<br />
پسر ما ميرهديت الله پيشنما به ختر كه خانه<br />
شا خامه بو » تعلق خاطر پيدكر بو، ختر <br />
تعر ين كا شته، پسر با تفنگ ختر مقتو مى<br />
سا68).«) طلا نديم كه قاتل مجا كر باشند.<br />
برخلا عائى كه غلب مى شو، ملايا جو عمد <br />
مذهب ندشتند بلكه مذهب بر ما ها يگرشا<br />
پسرعمه جنا كرند-. مى حتى سوء ستفا ستفا<br />
به ستو با بانك بد حسابى مى كند مجتهد قا على قا<br />
ئيس بانك حكومت چند حبس مى شو. بديهى<br />
ست كه مجتهد چنين » گستاخى» بر نمى تابد با »<br />
ساير علما» تعد تجا مى ند » مسجد نو بست<br />
مى نشينند » به حكومت ظها كرند كه ما نمى خوهيم<br />
شير حاكم بر». شير ، بانك باشد بانك شير <br />
هر كه بو بربر فشا بست نشينى مجتهد جو شايسته<br />
كه » چنانچه مر بانك نمى خوهند، نرند با<br />
معامله نكنند. بانك كه كا به مر ند. خوشا مى<br />
ند با معامله مى كنند»(69)<br />
مطر سته 1898 مجسم كنيد سامبر يگر سو <br />
هم سر به محض مى شوند شير به صفها <br />
به حما كيل مى نند. ملا گر كلفت شهر حاجى سيد<br />
على كبر پيشنما مد مطر ها با خبر مى شو. » مى<br />
سرحما، حكم مى كند تما لفها قا نها مى<br />
ترشند» با همين شير، پنج شش قر شر<br />
متعلق به بهجت لملك به يك يهو مى گذند كه<br />
ببر كانسر غنى «حجر ستم گبربگذ». با<br />
خبر به سيدعلى كبر فا سير مى سد« چند نفر سيد مى<br />
فرستد تما نها مى شكنند».(70)<br />
حتى شامل مشربا شكستن ها بى سابقه نبو ين لبته<br />
تى فرنگى هم مى شد. 24 صند برند به جهت<br />
نس تاجر مسيحى بوشهر شير مى كرند. سيد<br />
على كبر فا سير » مى فرستد كانسرئى كه حجر<br />
خوجه نس ست ميا كانسر تما مى شكنند»<br />
بر كه بو 600 توما حد به نس مالى يا<br />
قم قابل توجهى بو. به لت شكايت كر لى بعيد ست<br />
كسى به سيد باشد. لى ين ستا نباله پيد<br />
مى كند شن مى شو كه شركت مزبو تحت حمايت<br />
فرنگى ها بو ست » حكومت سخت مطالبه غرمت نها<br />
به با ظهر هنگا سد مى سير خبر به فا ند» <br />
كيل مى به هل كسبه مر فريا مى كند كه »<br />
مرما خو فرنگى مبا ست، بزنيد، بكشيد».(71)<br />
غتشا فرينى ملايا به جائى مى سد كه حتى با<br />
ستبد هن عمل
مر هم با مى كنند. 1900 ميلا يك ند سا<br />
منى شير ساكن شد به مد مر مى پر. ملا<br />
حمد پيشنما » جمعيتى برشته مى خوسته بريز خانه<br />
مشاليه خانه تش بزند سبا غا نمايد كه ما<br />
نمى خوهيم منى محله ما ساكن باشد» بيگلربيگى چند<br />
فر مى فرستد تا با به ند سا منى صدمه نزنند<br />
محله بر72).) سا مى كنند كه ند توفق لى<br />
گوست منزلى 1900 نزيكى مسجد مشيرلملك<br />
مجلسى بو مطر هم شتند. قا مير محمد على<br />
پيشنما حولى خانه عبو مى كر، قر صد<br />
مطر مى شنو. » با تبا مى يزند خانه مطربها<br />
كتك يا متفر مى كنند هل خانه هم يت<br />
كر بعضى سبا نها هم تبا مير محمد على بر<br />
ند».(73)<br />
سا لت 1901، ير مى كوشد شتن سند مثل<br />
گذنامه مرين بر متقاضين سفر جبا كند. به<br />
همين ليل به كاگزشير ستو ميدهند كه مساجد<br />
با بچسباند كه يرنى ها بر سفر به بير ير بايد<br />
تذكر بگيرند طبيعتا بايد مبلغى هم بپرند. يك سو،<br />
مر عصبانى مى شوند چو فكر مى كنند كه كاگز بر<br />
خو منبع مد ست كر ست سو يگر،<br />
يك پس چسباند علاميه » حا سيد على كبر<br />
پيشنما جماعى طلا غير برشته مى يد مسجد<br />
نو بلو مى نمايد». علاميه پا مى كنند به خانه كاگز<br />
هم يو مى برند هم خانه مير على مجتهد بست<br />
مى نشيند كه لبته هايش نمى كنند هم جو مى هد<br />
كه بدعتى كانيست، بلكه حكم لت ست. حاجى سيد<br />
على كبر فا سير مى گويد« ما نمى خوهيم ين حكم<br />
نامشر معمو شو» گرچه مغا ها بوسطه عيد تعطيل<br />
بو، فا سير مغا مى كه بر توقف<br />
كامل ين حكم مغا ها با كنند.(74)<br />
هما طو كه جا يگر نوشته ، مشكل صلى ما<br />
يرنى ين ين ست كه كمرما يربا بختك يك<br />
سو كه ينى ستبد يكى خم مى شو. گانه ستبد<br />
ملايا عما مى شو يگر هم ستبد سلطنتى كه <br />
سو شا حكا عو نصاشا بكا مى فتد. ين <br />
پايه ستبد به يك تعريف مكمل يك يگر بو ند يك<br />
يا كه محدكنند نه ين ند تكميل» مى كر » يگر<br />
1303 نمونه بدهم، باشند. بگذيد يگر يك ها <br />
هجر خبر يم كه ضا شير هميشه خربتر شد<br />
ست » شهبا شهر يا مى شو بقسمى كه شب<br />
هيچ كس خانه خو تر خو نمى .« بيگلربيگى<br />
هم بقديست نفر بزگى كل كو كه » خوشا<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
107<br />
هستند بحهت محافظت شهر گذ ند كه شبها<br />
بگرند». » بى نظمى بدتر شد، ساعت سه <br />
شب مر مى گيرند خو با فانو يا بى فانو، تا صبح<br />
نگا مى ند صبح هركس بقد مرتبهم پولى گرفته<br />
مرخص مى نمايند». شهر شايعه ست كه بيگلربيگى با »<br />
ساقين همدست مى باشند» » فرشها سپر به تما<br />
با هستند» » شبى نيست كه هرمحله<br />
شير يا سه خانه بريد نشو75)«) با ين صف، نه<br />
فا سير شكو مى كند نه ميرهديت الله پيشنما<br />
چما بسيج مى كند! بعد يگر سالها مى گذيم<br />
حو 1901 ميلا، يا به1319 هجر مى سيم <br />
حو مرگ فا سير شير، شعا لسلطنه حاكم سفا<br />
شير ست. با خير مى شو كه يكى بزگا » يك نفر<br />
خوجه سيا « كه ين خوجه هم » خيلى تعريف .«<br />
پيغا مى فرستد كه » خوجه خو بفرستد ببينند» كه<br />
نه تنها نفرستا بو گويا جو هم بو كه » مگر<br />
هركس هرچيز خو شته باشد بايد حضر لا ببينند؟»<br />
خبربه شعا لسلطنه مى سد » يشا هم حكم كر سه<br />
بعد چندنفر يختند خانه حاجى حمدخا كه<br />
خوجه ببرند، هل منز مشاليه هم تما مربا<br />
خوجه يگرفركر فته ند ستانه حضر سيد<br />
علاءلدين بست نشسته ند».(76) ينجا هم تا جائى كه<br />
خبريم عترضى ملايا نبو كه به ما منا مر<br />
چر ست مى كنيد؟ لبته قتى كشيش نگليسى<br />
ملايا عتر مى هد كند مى با مدسه شير<br />
بلند مى شو كه » مستريس حقى ند به مسلمانا <br />
بدهد».(77) بالاخر تما كنم بانمونه يگر ستبد <br />
خوكامگى حكومت، چند سالى بعد شعا لسلطنه بركنا<br />
مى شو بعد شير شايعه مى شو كه قر ست بر<br />
گر. تما شر عيا علما شير تلگر مهركر<br />
به تهر مى فرستند، هم به صدعظم- عين لدله- هم به<br />
مظفرلدين شا طريق سفا » كه گرحضر لا<br />
شعا لسلطنه حاكم فا شد ند جا بدهيد ما خانه <br />
ما تا مى يم. خاجه لايا به كر خو ندگى<br />
حكومت يشا نديم. سو يشا نى مهتر كه<br />
بفرستيد طاعت يم، ما يشا نمى خوهيم». جو<br />
حضر ندشتيم » ما خيا ست فخيمه هم خوندنى لت<br />
خيا لحسا على بفرستيم به فا لسلطنه شعا لا<br />
نديم يالت حاليه معز نمائيم لى شما به ين<br />
فضوليها چكا ست؟ لت هركس صلا بدند برحسب<br />
قتضا قت حاكم مى كند».(78)<br />
همين ستا بد نيست ضافه كنم كه به قر نوهم ، هم<br />
شبكة خبر چينا ميرتقى خا شتيم هم بسا
108<br />
سانسو عتما لسلطنه لى ، مدسه بيماستا <br />
بهدشت عمومى هن نبو. شيو مو بد<br />
نيست به چند نمونه يگر هم شا كنم. به شا بى خبر<br />
قاجا، ناصرلدين شا قاجا، خبر مى سد كه «بوتا نمونة<br />
كوچكى هن بو»، شا مى گويد، «گُه خو<br />
بو، شتر قاطر خر صد هز مرتبه هن بهتر ست.<br />
حالا چهل پنجا نفر فرنگى طهر هستند ما عاجزيم، گر <br />
.(79) كر؟» بيايندچه خوهيم نفر هز ساخته شو هن<br />
مو يگر، به همو خبر مى سد كه شخصى قا حسن نا<br />
به لند فته ست، مريه صا كر به ير مختا<br />
مى نويسد، «قا حسن بى جا فته ست. نمى نم شما<br />
بايد به ير هر صو يانه؟ ست فته گرفته جا<br />
مرجعت بدهند. خيلى خيلى بد ست پا يرنى ين جو به<br />
فرنگستا با بشو. گر جلوگير نشو بعد ين لبته <br />
هز هز به فرنگستا بر يد خوهند فت خيلى<br />
خيلى ثر بدخوهد شت» .(80) مو يگر، صنا<br />
كاشا نوشتند كه ست حاكم، مها لسلطنه، چها كه<br />
نكشيديم. حالا كه » قر مذكو... خيا تغيير حكومت <br />
خاطر منا لت يافته، موجب شكرگز ست». شا<br />
خوكامة قاجا فرما ، «جو بنويسيد، فضولى موقو<br />
كنند، تعيين حكومت به ميل عيت نيست». حتى قتى<br />
هالى شر ماند علا شتندكه سرپرستى عباسقلى<br />
خا ضا مند يم، با شا نوشت، «فضولى ست» .(81)<br />
كرملايا – بهمن 1357 به ين سو، حكومت<br />
گر برير- ينهم كر شا عو نصا، شن<br />
مد، مانه ها به سيد كه بر ست<br />
هنو چه بسيا كاهاست كه ستها ما ماند ست.<br />
پانويس<br />
نامه 1 كا، شما 10 سا پنجم، كتبر <strong>15</strong> 1920 صص 3-2<br />
2 گزشها نظميه محلا تهر، به كوشش نسيه شيخ ضائى <br />
شهلا ، تهر 1377 جلد ] 508 منبعد گزشها نظميه]<br />
3 هما 524 <br />
4 هما جا 540 <br />
قايع 5 تفاقيه: مجموعه گزشها خفيه نويسا نگليس، به كوشش<br />
سعيد سيرجانى، تهر ] <strong>15</strong>2 1362، منبعد قايع تفاقيه]<br />
6 گزشها نظميه، جلد 724 <br />
283 هما تفاقيه، قايع 7<br />
8 هما، 523 <br />
9 هما 64 <br />
10 خاطر حا سيا يا خو حشت، به كوشش حميد سيا،<br />
تهر 1346، صص 311-309<br />
11 گزشها نظميه جلد 740 <br />
12 هما 732 <br />
13 هما 6<strong>16</strong> <br />
14 گز سپرينگ يس به گر27، فويه 1907 كتا<br />
محرمانه گزشها بى:<br />
نقلا با نگليس موخاجه<br />
مشرطه، به كوشش حمد بشير،<br />
تهر1363، جلد 27 <br />
<strong>15</strong> هما 27 <br />
<strong>16</strong> هما گز 29 <br />
17 هما 30 <br />
18 گز سپرينگ يس به<br />
1907 كتا ما گر28، <br />
محرمانه گزشها بى:<br />
نقلا با نگليس موخاجه<br />
مشرطه، به كوشش حمد بشير،<br />
تهر1363، جلد 34 <br />
19 هما 36 <br />
20 گز سپرينگ يس به<br />
1907 كتا يل گر24، <br />
محرمانه گزشها بى:<br />
نقلا با نگليس موخاجه<br />
مشرطه، به كوشش حمد بشير،<br />
تهر1363، جلد 38 <br />
21 گز سپرينگ يس به<br />
1907 كتا ژئيه گر18، <br />
محرمانه گزشها بى:<br />
نقلا با نگليس موخاجه<br />
مشرطه، به كوشش حمد بشير،<br />
تهر1363، جلد 72 <br />
22 به نقل ساله » حرمت<br />
مشرطه» به نقل سائل » <br />
مشرطيت، به كوشش غلامحسين<br />
1374، تهر، نژ، گر<br />
<strong>15</strong>2<br />
23 هما <strong>16</strong>6 <br />
<strong>16</strong>4 تفاقيه، قايع 24<br />
25 هما 206 <br />
26 هما، 340 <br />
27 هما 341 <br />
28 هما، 398 <br />
29 هما، 399 <br />
30 هما، 400 <br />
31 هما، 403 <br />
32 هما، 410 <br />
33 هما، 575 <br />
http://www.tebyan. 34<br />
net/index.aspx?pid=19<br />
667&BookID=54369&<br />
Language=1<br />
1362، تهر تفاقيه، 35قايع<br />
139<br />
36 هما 140 <br />
هما، 37 140 <br />
41 هما <strong>15</strong>7 <br />
42 هما <strong>15</strong>8 <br />
43 هما .<strong>15</strong>8 <br />
44 هما <strong>16</strong>3 <br />
45 هما <strong>16</strong>5 <br />
46 هما صص 66-<strong>16</strong>5<br />
47 هما 205 <br />
48 هما 337 <br />
48 هما 338 <br />
49 هما 338 <br />
50 هما 339 <br />
51 هما 41-340<br />
52 هما 341 <br />
53 هما 399 <br />
54 هما 400 <br />
53 هما 408 <br />
54 هما 409 <br />
55 هما 423 <br />
56 هما 466 <br />
57 هما 467 <br />
58 هما، 470 <br />
59 هما 489 <br />
60 هما 491 <br />
61 هما 491 <br />
62 هما 493 <br />
63 هما 496 <br />
64 هما 521 <br />
65 هما 521 <br />
66 هما 521 <br />
67 هما 524 <br />
68 هما 525 <br />
69 هما 532<br />
70 هما 559 <br />
71 هما 578 <br />
72 هما 6<strong>15</strong> <br />
73 هما، 6<strong>16</strong> <br />
74 هما صص 633-632<br />
75 هما،<br />
76 هما، 647 <br />
77 هما، 695 <br />
78 هما، 725 <br />
79 به نقل عتمالسلطنه: <br />
1350، تهر خاطر... نامة<br />
462 <br />
80 نقل برهيم تيمو: عصر<br />
بي خبر يا تايخ متيا ير،<br />
تهر 1332، صص 6-7<br />
قتصا فكا - ناطق: ميت 81<br />
1356 تهر جتماعي.... <br />
378<br />
ستبد هن عمل
109<br />
ستعما مذهب<br />
على حصو<br />
يرستا: على شرفى<br />
معر ست كه طالبا ست ساخته غر ست. ين شهر بى ليل نيست. بسيا<br />
حركا سياسى جتماعى سرمين ها مستعمر - كه مقالا پيشين تعريف<br />
كر يم- نه تنها مذهب مو علاقه ستعماگر ست،بلكه بز مهمى فعاليت ها<br />
شو. مى ها نتخا سرمين ترين عقب فتا تفاقا مو ين يد. مى شما به ستعما<br />
نتخا فغانستا پاكستا به عنو مهد طالبا تصافى نيست. علت بايد يژگى <br />
ها گوناگو مذهب هم نست:<br />
لف-حكا مذهبى محتو بلامنا ست. مذهب نديشيد شك كر نتيجه<br />
نتقا كر معنى ند گر پيشوئى حكم يا فتوئى بدهد، طاعت بر پير جب<br />
ستفا بزها كه حفظ ستبد كر نهاينه ترتيب، مذهب به ين ست.<br />
ستعما ست، عامل مهمى ست.<br />
- مذهب متكى به فر ست، بنابر ين گر يك هبر مذهبى بتو ختيا شت يا<br />
بتو مطمئن بو، پير هم ست خوهند بو. پيشو معمولا خوسته ها پير<br />
خو به با خو تحويل به ين ترتيب جتماعى همگانى كر خوسته ها مر<br />
جلوگير يا به خوست تجويز پيشو محد مى كند. به يا يد سخن كاتر <br />
بربر تريد ژيسكاسن كه گفته ست" ما مو جانشين شا شو نديم."<br />
صولا - مذهب نه با فكر كه با ناخوگا نسا سر كا ناخوگا ها منطق نش <br />
نمى شناسند بلكه تابع نگيز ها عاطفى، تر، خو سپا ، گريز مسئوليت<br />
هستند. به ين ترتيب بر كسى كه نسانى نينديشد، نساِ مذهبى بسيا سا قابل<br />
كنتر بهر بر ست.<br />
يافت شو گر هست كمترچيز بين ين سفيد ست، يا مذهب همه چيز سيا -<br />
به يكى تحويل تايل مى شو. به ين ترتيب عكس لعمل نسا مذهبى بربر<br />
نگيز ها كاملا قابل پيش بينى ست. چنا كه مقالا پيشين نوشتم، همين ست <br />
كه لتى نظامى بر كا مملكت ما ست يافته ست.<br />
ه – گر مذهب جابه ناشى نانى، فقر محرميت ست. نهايت<br />
يافت، مى تو مشكلى حلى بر موجو مكانا با هنگامى كه نمى تو ماندگى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
110<br />
با پو مختصر به<br />
مدتى سو عانويسى<br />
خاطر بو حسا منيت<br />
پس گر كر ميد <br />
مدتى پاسخ ند، ين تقصير<br />
شما بو ست كه عتقاتا<br />
سست بو ست گرنه<br />
محا ست كه عا كا خو<br />
نكند. به ين ترتيب مدتى<br />
طولانى شخص مشغوليت<br />
هنى مى يابد فكر<br />
صلى خو مى شو تا<br />
با بدبختى يگر بزگتر<br />
بر شو شو پيشين<br />
خو فرمو كند. باهم<br />
به يايد مليو ها نامه<br />
ساليانه كه به چا جمكر يا بقا متبركه يخته مى<br />
شو.<br />
پنج مو بالا هر نسا هوشيا نه تنها به فكر <br />
ميد، بلكه مى كند كه فتا باجومع مذهبى چه<br />
شيو پپش گير. طرفد ستعما كلاسيك فرقه<br />
ها مذهبى حمايت ها بربر حكومت ها مركز<br />
به حد معر مكر ست كه لزمى به مد<br />
مفصل ها نيست، بويژ كه حساسيت برخى فرقه ها<br />
يا قليت ها مذهبى ير يگر كشوها فاسى<br />
سيله به هندستا ستعما مى نگيز. بر با<br />
نگلستا، باها باها فرقه ها گوناگو مذهبى حمايت<br />
نگلستا برخو شدند. باها مر ها سياسى تبديل به<br />
مرها مذهبى شد گا خم ها بزگى برجا گذشت<br />
كه تجزيه هندستا ،يكى ها مسئله ها پاكستا<br />
شرقى غربى كه با تبديل به كشو ظاهر لتيا يافت، <br />
هم چنين خم ناسو كشميرنمونه يگر ست.<br />
كشاند هبر مذهبى به عرصه سياسى كاها<br />
شديد مو علاقه ستعما نو نوين(مد) ست.<br />
نمونه ند كشاند لائى لاما به يائى با يك<br />
لت فعاليت ها سياسى ست، كسى كه ينش <br />
فعاليت سياسى جائى ندشته ست. فر بو ند هبر<br />
مذهبى كه به ليل كوشش بر حفظ نفو خو منطقه<br />
حمايت ستعما كر حكومت ها يستاگى بربر <br />
برخو گشته ند. حكومت فعلى فغانستا كه با حمايت<br />
شكل گرفته كنو مريكا فغانى سرمايه گذ مريكا<br />
به سو به سميت شناختن طالبا سپر قانونى كشو<br />
به طالبا پيش مى طالبا هم نه ها سياسى كه<br />
همچنا با نير قهر تجا حر ها خو به كرسى<br />
مى نشاند.<br />
تبا سائل بويژ غربى شركت عومل لگوها، ين <br />
جمعى شكل گرفتن حكومت ها مذهبى يا تقويت<br />
فرقه ها هديت ها بر سيد به قد سياسى نبايد<br />
نظر شت. بى گما تحولا يند مصر، تونس،<br />
ليبى، سويه حتمالا كشوها يگر، نبايد نقش فرقه<br />
ها مذهبى مذهب به طو ساسى بويژ خالت مريكا،<br />
بريتانيا، پا، چين سيه غافل بو.<br />
تايخ معاصر ما، جمله حو جنبش مشرطه تا<br />
كوتا 1332، جا پا حانيت مى تو يد. ملى<br />
بو شما حانيا تريد نيست، بحث ما مو<br />
هائى ست كه نظر ستعما قابل بهر بر بو ند.<br />
1413 ها برگريم(شما ستعما به شبكه گر<br />
ساما نو)، سو مر به سو مذهب من به<br />
باها مذهبى مر، شكا ها مهمى تايخ<br />
كشو مانند مريكا هم با ست. جو بو (بو<br />
پسر) سخنا مو تشويق مر گريش به مذهب،<br />
نمونه هاست. پس جنگ يم جهانى،كمتر هبر<br />
سياسى پا مريكا ست كه سم مشخص سكولا<br />
پيش گرفته باشد، ست كم تظاهر يا حتر به مذهب بر<br />
تايخ سياسى غر ين سايه فكند ست.<br />
مد هاست كه كشوها پائى مر كشوها سيا<br />
ستعما) جغرفيا تايخ ترين گستر با قا فريقا( <br />
پناهند مى گيرند ين قالب قونين مقر بين لمللى<br />
كه نويسندگانشا عومل ستعما هستند، نجا مى پذير.<br />
تنش مذهبى كه خطر برخو خبر مى سد ينك<br />
ستعما مذهب
111<br />
كشو مانند سوئد بيش كشوها يگر ست( هم كنو<br />
Stockholmian) سايت ستوكهلمين ،2011 27<br />
مدتى ست كه مسلمانا سوئد برسر كاها فعاليت ها<br />
مذهبى خو نجا برخى مرسم مناسك - كه چند<br />
هم مطلو جومع غربى نيست - با لت سوئد گفتگو ند<br />
مى خوهند نه تنها فتاها خو بلكه قونين شريعت<br />
كشوشا به سوئد منتقل كنند( لبته ين به معنى<br />
نايد گرفتن قونين بومى ست). فر كنيد كسى به حج<br />
بر برگر بخوهند خيابانى سوئد جلو چشم<br />
مر گوسفند پيش پا قربانى كنند. تقريبا همه<br />
چيز به هم مى يز، يعنى تنشى جامعه پديد مى يد كه<br />
سابقه ندشته. ين يعنى مر به چيز مشغو مى شوند كه<br />
خاستگا مذهبى پيشتر ندشته ند. ين تنش<br />
گرچه ممكن ست تا حكومت كشيد شو، ما بيشترين<br />
نير تو مر مى گير ين قيقا كا ست <br />
شبكه ستعما خرين ) شما ساما نو). پيشتر نظير<br />
چنين حوثى فرنسه لما شاهد بو يم.<br />
ينك مذهب به عنو بز جتماعى بزگترين سد<br />
تغيير توسعه كشوها عقب نگه شته شد جها<br />
مذهب مى تو تنها با توجه به ضع كشوها ين ست.<br />
كشوها يگر متمايز كر، به ين معنى كه گر كشو<br />
مذهب حكومت مى كند يا قونين كشو برپايه مذهب<br />
تدين مى شو، يا شر سيد به قد حكومت شتن<br />
مذهب يا باها يژ ست، كشو به حتما بسيا<br />
چند كشو مصر مانندليبى، سو، ست، مستعمر يا<br />
سويه، عر، يمن، سعو، عربستا فريقائى، يگر<br />
ست .... هنگا نوشتن ين ياشت، مقاله يونگه<br />
مستعمر كه ليبى 2011) 27 نشر يافت( لت<br />
خوند كه ست ستعما نوين نيرمند تر شد.<br />
لا به يا ست كه يافتن ضع ستعما ير <br />
هيچگا به صو سمى علمى مطر نشد ما برخى <br />
نويسندگا ما ين مو حسا بو ند. ميا نوشته<br />
هائى كه هوشيانه لى بد هنگى پيش نديشيد ،<br />
يعنى بد طرحى كاملا طبيعى به ستعما پرخته ست،<br />
شايد ين نوشته . . فرنه مو صا هديت كم<br />
نظير باشد:<br />
[بد شك خطه ها مستعمر نشين، لغاتى چو ميهن،<br />
فرهنگ عدلت جتماعى معنى تهى گشته ستايز <br />
بر توجيه قتل عا تو ها بيش نيست. ما نجا كه صا<br />
هديت هم هل چنين خطه بو تا نفس شت پا<br />
نيفتا تا مگر معنا يگر لفاظى به ين لغا بدهد،<br />
حق ست كه حتى لامكا سرگذشت كاها بدست<br />
تفسير شو1)[)<br />
لبته بر من شو ست تعيين ين كه فرنه به صرفت<br />
طبع خويش چنين چيز مطر كر يا ثر سخنا صا<br />
هديت ست....چه مى يد ست غمنا/ جا<br />
خو) نمنا.(مهد <br />
ينك يا ست نيست كه خو ئينه يگر ببينيم<br />
تا شايد بهتر متوجه ضعيت ستعما ير بشويم؟<br />
بيا غر، قبيل سفرنامه ها، گز ها سياسى<br />
نسا كه به نظر من هما - شرقى نسا جتماعى <br />
ستعما ست - به شكل ير توصيف كر ند(2) . پيشتر<br />
بايد گفت كه نا نسا شرقى نسا عهد قبل ستعما <br />
مى شناسند كه برخى مشخصا عبا ست ين <br />
كه:<br />
1- قت شنا نيست، بر ما قائل نيست.<br />
2- ترسو نتيجه چاپلو ست تنها ثر تر كا<br />
مى كند<br />
3- تر مى گويد<br />
4- نظم قو سر نمى شو گر بتوند، ير حر خو<br />
مى ند<br />
5- منطق ند ترساند ستفا مى كند<br />
6- خرفاتى ست، نتيجه بر يند طر ند.<br />
7- مسائل نامربو، مانند مذهب، كا مشخص ما<br />
خالت مى هد<br />
خالت يگر كا نيست ما قيق خو كا 8-<br />
فضولى مى كند<br />
- 9 بجا كمك كر به يگر، نتيجه كمك گرفتن<br />
يگر به يگر سيب مى ساند، ما توقع كمك گرفتن<br />
.<br />
10- بجا بستگى ملى، بستگى مذهبى، قومى يا بانى<br />
نتيجه منافع ملى خو تشخيص نمى هد.<br />
ند بريش قت نمى فهمد ما 11-<br />
12- مرِ فسانه، خيا، سطو قعيت بريش هم<br />
يخته ست.<br />
13-بيگانه بزگتر يا فهميد تر خو مى پند مى<br />
نديشد كه بيگانه بيش مشمو لطف خدست.<br />
14-معنى قيق ظيفه نمى ند نتيجه ظيفه شنا<br />
نيست.<br />
به نظر شما چند صد مر كشو ما چنين هستند يا<br />
چندين صفت صفا بالا ند؟ <br />
پانويس<br />
1- . . فرنه شنائى با صا هديت. چاپ هفتم. تهر: نشر مركز.<br />
تهر: .11. .1387<br />
2- به علت تعد منابع نها عذ مى خوهم.<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
112<br />
ير كنونى<br />
يك نامه سوسيا موكر<br />
باقر مومنى<br />
شناسنامه:<br />
1اسم:ير كنونى<br />
2 محل نتشا: تهر، ميد مخبرلدله<br />
3 قطع:24،50 35،50<br />
4 تعد صفحا: 8صفحه، گاهى كه گهى يا 4 صفحه لايى به ضافه مى شو.<br />
5 تصوير: بند تصوير چاپ مى كند ين تصاير هم معمولا عكس ها جنگى ست كه<br />
مطبوعا بر ما شو نگليس ها سفاتخانه طلاعا نتشا <br />
مى فرستاند.<br />
6 قيمت: تك شما بتد يا. 2 شما 23 مو <strong>16</strong> شهريو يا. 3 جه شتر<br />
سالانه تا شما 23 قيد نشد، ين شما به بعد يا 200<br />
7 صاحب متيا مدير:گ [گريگو] يقيكيا<br />
8 همكا: 1 نويسندگا ثابت: مرتضى خجند پو، مرتضى چها هى، على صغر محمد<br />
سجا مجتبى مينو، ،لا حمد تفاقى: 2 نويسندگا (فسر)؛<br />
9 با: فاسى<br />
10 تايخ شما سا نهم (شما مسلسل 134) 17 فرين ( 1322 چو يك<br />
نشريه هفتگى ست ميتو تصو كر كه تايخ شما جديد فرين 1322<br />
بو)<br />
11 خرين شما: 49 سا نهم (177) بتايخ سفند 17 1322<br />
12 فاصله نتشا: هفتگى ست لى گهگا نامنظم ميشو فاصله ميا شما 10 <br />
تا 14 تفا مى كند.<br />
13 نو: سياسى، خبر، جتماعى ست. گا بحث ها تئويك گا به قصه بيا <br />
هم مى پر.<br />
14 تمايلا سياسى جتماعى: ترقيخو، ضدفاشيست سوسيا موكر<br />
<strong>15</strong> بر جتماعى: نامه نسبتا سنگين صولى ست لى تيرژ نامه <br />
ها خبر معر نامه ها حزبى بسيا پايين تر ست<br />
ير كنونى
113<br />
<strong>16</strong> محل سترسى: كتابخانه ملى<br />
17 كمبو: بين شما 2 تا 46،كه يك مجلد صحافى<br />
شد، جا شما 45 خالى ست.<br />
ير: جتماعى سياسى ضا<br />
قسمتى ين نامه كه مو مطالعه ست قيقا <br />
فرين غا 1322 سفند همين سا پايا مى<br />
يابد سا 1322 همچنا يكى سالها جنگ شغا <br />
ست:<br />
جنگ جهانى سپتامبر 1939 با حمله نا<br />
گهانى لما هيتلر به لهستا غا مى شو؛ سا<br />
(1320ير شهريو ) سو 1941 جنگ 25 <br />
بتد توسط نيرها متفقين يعنى شو نگليس <br />
نيز به نا مريكا نظامى بعدها نير شو مى شغا<br />
مى پيوند. ين شغا بر ير عو بى شما <br />
كه بطو عمد ستعفا تبعيد ضا شا، مطلق بيا<br />
قلم نتقا ژيم گذشته تا حد بسيا ضع <br />
موجو، پيديش نامه ها، حز سامانها سياسى،<br />
عم ضاشا، ژيم مخالفا سياسى ندنيا <br />
شنفكر كمونيست تا خا عشاير، بى ثباتى لت ها،<br />
نابسامانى بى نظمى قتصا نجمله ند.<br />
غا سا لت 1322 قو لسلطنه جا خو به<br />
لت سهيلى ميدهد، ناصرخا قشقايى قد مسلحانه<br />
خو بر سرسر قلمر يل عما مى كند، مجلس <br />
سيزهم به پايا ميرسد مجلس چهاهم پس يك<br />
ميشو. تشكيل سا مد بر عمومى نتخابا<br />
عد با كه همر مريكايى مالى ميلسپو، مستشا كتر<br />
يگر مستشا هموطن خو به عو قو لسلطنه<br />
با تصويب مجلس شو بعنو ئيس كل ئى به<br />
ير مد بو بر تنظيم مو قتصا كشو به سليقه<br />
خو همچنا با قد كامل ختيا تا مشغو كا<br />
ست. لت سهيلى عين حا بفكر ستقر مريكا <br />
ميافتد.<br />
هم ين سا عد جا فسر تش <br />
كامند هن به تها همكا با لمانها كه قصد<br />
خربكا هن خلا مناسبا ير با متفقين<br />
شتند ستگير به سلطا با تبعيد مى-شوند.<br />
توقيف عد پس ير لت سا ين شهريو 17 <br />
بالا تسليم يتاليا سما به لما علا جنگ مى هد <br />
مقر ما جنگ كشو برقر ميكند. همين<br />
سا كنفرنس متفق چرچيل، ستالين، لت <br />
تهر تشكيل ميشو. بالاخر كاگر كاخانه سلحه<br />
سا سلطنت با ست به عتصا مى نند.<br />
خصوصيا ين بر شخصيت طبقه كاگر تبليغ<br />
بسو كاگر، هقانا ساير حمتكشا جانب بعضى<br />
نامه ها ساما ها سياسى ست بهمين ليل<br />
مسائل گرفتا ها ين طبقا مو توجه لت ها<br />
قر ميگير فى لمثل ين سا لايحه قانونى تعليما<br />
ميشو. عنو بيمه كاگر جبا<br />
كليا:<br />
نامه ير كنونى كه يك نامه سياسى جتماعى<br />
خو خا مسائل موضعگير ين تما مو ست<br />
هايى نيز هست كه ميتو پاقى بعلا <br />
بعضى نها با عنو «تايخ منستا» ثر «موسى<br />
خونى»، «مسافر به ير» بقلم «سر يليامز فوستر»<br />
«نخست ير بريتانيا كبير» نوشته «مويس باقللى»<br />
نا بر.<br />
موجو شما - كه لين نامه شما محتويا <br />
كتابخانه ملى ست - «سه لايحه»، «لما ميخوهد<br />
بوسيله جنگ يريايى خو شكست نجا هد»، »<br />
فا منيت نيست»، «گز ماهيانه ئيس كل ئى»،<br />
«مسلمانا هندستا» به ضافه چند گهى ست. نمونه<br />
هايى عناين مقالا شما ها يگر عباتند » :<br />
نضبا ست نه هر مر خوسر»، «بر پيشرفت<br />
فلاحت لا ست ضى باشد»، «نخستين <br />
ما مه»، «بد بالا بر سطح ندگانى هقانا كاگر<br />
قانو تعليما عمومى بى ثر خوهد ماند»، «لتها<br />
مستبد مرتجع يكتاتو مقتد نيستند»، «لايحه قانو<br />
ماليا بر مد كتر ميلسپو ببر نيست نميخو»،<br />
«ما سعى ميكنيم كه پيشرفت نا جلوگير كر <br />
نا با بين چهايو منزلشا ندنى نماييم».<br />
گذشته ينها يك شته مقالا جتماعى نيز نامه <br />
«نقلا»، علمى»، «منابع سوسياليز نمونه: ميشو. يد<br />
«طبقاتى كه نقلا بنفع نها ميباشد».<br />
با ينهمه نامه مسائل معينى با علاقه خاصى تعقيب<br />
ميكند كه نجمله ميتو مسئله قد، ، مركزيت<br />
حكومت، مستشا مريكايى، كاگر هقانا ساير<br />
قر بحث بترتيب مو كه بر نا ... حمتكشا<br />
ميگيرند:<br />
مسئله قد:<br />
شهريو بعد علل ضعف لتها يكى كنونى» «ير<br />
1320 عد ثبا نها ميدند مينويسد:«هيچ<br />
كشو به قا ميماند سركا كه فقط چند لتى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
114<br />
كشو، شد» (1). بر نخوهد سخت يا ين <br />
لت بايد مقتد باشد ما «قد لت نه تجا، نه<br />
يكتاتو ها لت ست». يكتاتو نه ستبد <br />
گرچه بظاهر نيرمند به نظر ميرسند «لى لين ضربت<br />
كه خا يا خل كشو بر نها يد سا <br />
صولشا ژگو نمو بيخ ميكند كليه ساما ها<br />
همانطو بين ميبر» ند كر كه يجا تشكيلاتى <br />
كه تما نظاما ناپلئونى پس شكست مطلقا ميا<br />
فت، همانطو كه توسل به سرنيز پليس مخفى سياسى<br />
نتونست ضاشا نجا هد ثر » كوچكترين حمله<br />
سامانها كثر گشت نابو قد بين فت <br />
تشكيلاتى كه يجا كر بو متزلز گريد.»<br />
» برعكس، لتى نيرمند ست كه بر جر برنامه<br />
مر خو به سرنيز نيا ندشته باشد به فكا عامه<br />
به پشتيبانى فكا هنگامى ميتوند يك لت ما كند. تكاء<br />
عامه متكى باشد كه لا مر ثابت شته علا <br />
تضمين عملى شد بنمايد، ثانيا كليه قدما<br />
خو منافع كثريت ملت نظر نه منافع يك مشت<br />
مر بانفو، ثالثا نگويد عد ها عملى نشدنى<br />
به مر ندهد حقيقت ضا مملكت مر كشو<br />
مخفى نكند... بعا قدما خو فكا عامه مطلع سا<br />
... صحت عمل خويش ثابت نمايد»(2) نامه پس<br />
قعى نتيجه ميرسد كه قد ين به توضيحا ين <br />
موكرسى ست لتها موكر مقتدترين حكومت<br />
ها جها هستند.<br />
ما نچه كه به مر مربو ميشو ينست كه نها بايد<br />
معنى بخوبى يابند:« نضبا ست نه هر<br />
كه مر ست سبب تذكر بد ين خوسر» يا مر <br />
ما «معنى بخوبى نكر» تصو ميكنند<br />
كه يعنى هر مر خوسر ين معنى<br />
بسيا خطرنا ست ير «بوسيله تقويت هر مر <br />
خوسر، ما خدمت بزگى بر ستقر يكتاتو <br />
شتباها ضعف ها بايد (3) مر مينمائيم» كشو ين<br />
نا ندهند قر نها تضعيف بر سيله لتها<br />
متزلز نساند ير بقو نامه «حمتكشا حقو حقى<br />
خو فقط منيت نظم تحصيل مينمايند.» (4)<br />
كه بوجو مكاناتى ستفا با مطبوعا ، ين <br />
مد بو نتقا لت ها تا هرجا كه لشا ميخوست<br />
ميتاختند. لتها نيز هرگا مكانى ميافتند قد نمايى<br />
ميكرند با شمشير حكومت نظامى به توقيف نفر <br />
بويژ ستجمعى مطبوعا ست ميزند جمله <br />
كل تبليغا نظامى فرماند سا بهمن ين يل<br />
طى علاميه به تهديد مطبوعا پرختند: لى تهديد<br />
كر كه » بر حفظ حيثيت حتر با قلم»، توهين<br />
به شا، توهين به سا ممالك خاجه يا نمايندگا<br />
سياسى نها، توهين فتر به نمايندگا ملت يا ء <br />
معانين نها يا سا مستخدمين با سلطنتى، ماموين<br />
توهين سنا بلد مجلس يا ماموين لتى<br />
بد هر كس به ناسز فحش به شخا، نسبت فتر<br />
مرعا قانو هئيت منصفه مجا خوهد كر، مى <br />
به سرپرستى برهيم خوجه نو ضمن ستدعا <br />
خو هتاكى تهمت علا شت كه <strong>15</strong> بهمن<br />
1322 شو مخصوصى تشكيل خوهد تا گر نامه<br />
«كوچكترين مطلبى برخلا قانو مطبوعا» بنويسد<br />
جريد نويسندگا نر تعقيب توقيف كند. نامه ير<br />
كنونى عين حا كه مطبوعا ير به عتد <br />
نتقا صولى فر ميخوند به ين شيو برخو حكومت<br />
با مطبوعا نيز حمله ميكند توقيف نامه ها نشانه<br />
سرساما بر ميخوند جتماعى مر يك جو<br />
به كا مطبوعا پيشنها ميكند كه كنفرنسى با حضو<br />
تما مدير جريد ئيس لت تشكيل شو لت <br />
موظف به جرء تصميما ين كنفرنس بشو.<br />
نامه بر جلوگير يجا هر مر، نتيجه،<br />
يجا يكتاتو عين حا ظها عقيد ميكند كه<br />
كاكنا كنند سياست خالت نبايد تش فسر<br />
لت نبايد هبر حز بعهد گيرند شا نيز بايد<br />
فقط سلطنت كند مو سياسى خالت ندشته باشد.<br />
مسئله يگر كه يجا لت مقتد ميتوند خيل<br />
باشد مبا با ژيم ملو لطويفى ست. يل ين<br />
سا حاثه سمير قلمر قشقائى، كه به قتل سرهنگ<br />
قشقائى فرماند پاگا نجا منجر ميشو، تفا ميافتد<br />
ناصرخا قشقائى ئيس يل نامبر قد خو بر<br />
سرسر منطقه گستر ميدهد. نامه ير كنونى<br />
شديد به قدما قشقائيا حمله ميكند به نوبخت<br />
كيل مجلس شو، كه همدست يلخانا ميخوند،<br />
ميتا متهم ميسا كه با سخنرنى بر ضد قسر<br />
تش «شر» حمايت ميكند. نامه همين مينه<br />
قشقائى ناصر سركو بختى شا سپهبد قدما<br />
«ماجرجويا» يگر ميستايد، سرنجا ختم ماجر <br />
بر يل كدخديا قشقائى خسر ناصر فا بر<br />
خرسند ميكند<br />
: سرمايه حمتكشا<br />
ير كنونى
1<strong>15</strong><br />
عمد بطو توجه خاصى به حمتكشا كنونى» «ير<br />
هقانا كاگر نامه . ظها عقيد مى كند كه<br />
«ملت يعنى هقانا كاگر». مو تركيب جتما<br />
توضيح مى هد كه «ملت ير تشكيل ميشو <strong>15</strong> <br />
ميليو نفر هقانا، كشا، كاگر، لنپنپرلترها ...<br />
بيشتر صد 95 جمعيت كشو ما هقانا كشا<br />
تشكيل ميدهد، يعنى بيشتر 14 ميليو نفر جمعيت<br />
هستند فقير، نيم گرسنه، نيم لخت، بى سو مرنى ير<br />
يا كم سو متعصب ... شب كا ميكنند لى صاحب<br />
ثمر حمت خو نيستند.» (5)<br />
مو پيديش گستر طبقه كاگر يا لومپن پرلترها<br />
مينويسد:« مد سلطنت ضا شا پهلو موسسا<br />
صنعتى هها شوسه هن يجا شدند، عد يا<br />
ها سر موسسا فر ها كشا <br />
نامبر مشغو كا شدند... فته فته طبقه كاگر<br />
پرله تر تشكيل بكلى مز ميشوند ...<br />
عد يا هم هقانا كه شهر ها جمع ميشوند<br />
بيكا ماند عا تنبلى نمو لنپنپرله تر ها Lunpen<br />
proletaires تشكيل ند» (6)<br />
ير حمتكشا نانى فقر به ضمن شا نامه ين<br />
ظها عقيد مى كند كه «كاگر هقانا فقير فقط<br />
مينه خوبى بر ستقر يكتاتو ستبد حاضر<br />
مينمايند» بر فع بدبختى ها سختى ها ين<br />
طايفه قدما لت نتشا چند قانو كافى نيست<br />
بلكه عين حا «مر تحصيلكر ... بايد با هقانا<br />
كاگر نزيك شوند، به نها سو يا هند، نها با<br />
«تعليما هنگامى كه قانو ما نمايند»(7) شنا ضا<br />
عمومى جبا مجانى» مطر ميشو، با فقر موجو<br />
هقانا كاگر، جر عملى شد چنين قانونى<br />
ظها تريد ميكند (8) مينويسد:«بد بالا بر سطح<br />
ندگى هقانا كاگر قانو تعليما عمومى بى ثر<br />
خوهد ماند.»(9) ير تا مانى كه مر حمتكش شهرها<br />
هقانا فقير هستند بچه ها بر كمك به معيشت<br />
خانو مجبوند كا كنندينگونه قونين بى ثر خوهد<br />
ماند.»(10)<br />
«ير كنونى» كه ظاهر تبليغ كنند سوسيا موكرسى<br />
منافع هقانا هر جا فرصتى پيش ميايد بالاخص ست،<br />
فا ميكند حتى هنگامى كه حو فا سركشى<br />
ها قشقائيا به بد يا ميكند فرمو نميكند كه<br />
بخصو متذكر شو كه «ما فقط مخالف با خونين <br />
يلخانى ها مالكا پرثر بانفو مسلح هستيم نه بر<br />
ضد كشا شبانانى كه شب جا ميكنند لى<br />
ثمر حماتشا يلخانى [] ها خونين ميبرند.»(11)<br />
مو هقانا معتقد ست كه بر بالا بر سطح<br />
صاحب ثمر بنابرين بايد صاحب ضى، » نا ندگانى<br />
حما كا خوباشند.»(12) بعلا «بر پيشرفت<br />
فلاحت [نيز] لا ست ضى باشد.»(13)<br />
مقاله كه ين عنو ست بمناسبت لايحه <br />
نوشته شد كه چند قبل طر لت به مجلس<br />
تقديم شد بو. ين لايحه مد بو كه بابا لى 50 <br />
1000 متر مربع مين بر حد با ختيا هقانا<br />
بگذند گا بذ عيانى خانه هم ختيا نا<br />
بگذند بشر نكه عيت قيمت گا بذ بپر <br />
حدقل سا بر با كا كند. نامه ين لايحه<br />
يا تنها كه مدعى ميشو ميدند نفع مالكا به<br />
محصولا فلاحتى جلوگير تر ستاها هجو<br />
هقانا به شهر صاحب مين شد هقانا ست. (14)<br />
مدير نامه ضمن نتقا فر ملا خالصه ما <br />
حتى يك شد فرخته به پولد كه شا ضا<br />
هم به ست هقانا قعى نيافتا بر حل مسئله ضى<br />
پيشنها ميكند:<br />
"1 ملاكى كه ضا شا پهلو به لت گذ نمو<br />
مزبر همرهى بد سر مين كه بين عين ست<br />
فقط بهمرهى عضاء خانو خو كا ميكنند با قيمت<br />
خريد شا سابق تقسيم نمايند با قسط قيمت مزبو <br />
با بر مالكشا كه باير نمايند. 2 ضى يافت<br />
طر ند نكر خر هم پو نكشيد حمت نها<br />
نامبر ضى كه ميخوهند بين عينى تصر لت<br />
با نمايند تقسيم بتديج قيمت نها يافت نمايند.<br />
3 مالكين موظف بايد كر كه قسمتى ضى مزعه<br />
خو با قيمتى كه كميسيونى نمايندگا لت <br />
پو نمايند گذ معين ميكنند به كشا عين<br />
لت بگيرند لت نيز به قسا عين <br />
صلاحا كه كر [بايد] نمايد. 4 مالكين يافت<br />
لامه مو كشا بنمايند گر نتونستند بكنند<br />
لامه صلاحا عين تعانى بتوسط شركتها لت<br />
طر عين ها 5 قر بنمايد. نامبر ضى <br />
لت يا مالك پرخته شوند تا عين مجبو به پرخت<br />
نفع يا به صرفا نگرند همچنين شركت ها عتبا<br />
جز بهمرهى بانك كشا با شركت عين تاسيس<br />
نمايند تا عين موقع حتياجشا با پرخت نفع كمى<br />
بتوند پو بگير.»<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
1<strong>16</strong><br />
ضمنا مدير نامه فرمو نميكند كه بگويد حل «مسئله<br />
ضى» ير طريق نقلا يا بخش ست بايستى<br />
«بوسيله تصويب نشر قونين طر سامانها معمولى<br />
سياسى (مثلا مجلس شو ملى) نجا گير.»<br />
ما مو كاگر شهرنشين، نامه معتقد ست كه<br />
» بر بالا بر سطح ندگانى كاگر بوسيله قونين<br />
بايد مز كافى تامين كر.» عين حا مينه <br />
مسائل خا كاگر جمله به مسئله ما مه، برخى<br />
كاگر تحايه ير تو حز كاگر عتصابا<br />
ميپر.<br />
مو ما مه، كه جشن جهانى كاگر ست مدعى<br />
ميشو كه ير بر لين با سا ين 1290<br />
جشن بوسيله حز منى هنچاكيا شناكسيو <br />
برپا گريد ين حز چندين سا ين جشن برگز<br />
ميكرند تا ينكه سرنجا سا قبل طر<br />
حكومت قدغن شد (<strong>15</strong>)<br />
يكى حو مهم ين سا عتصا كاگر كاخانه(<br />
هفته كه ست با سلطنت سا) سلحه<br />
صو ميگير. بر سركوبى عتصابا عد كاگر<br />
هنر عتصابيا پيشه ير حضو ميكنند باشت <br />
عد كشته نا به گلوله مى بندند كه يك نفر <br />
خو شما سرمقاله ها نامه ميشوند. خمى <br />
به ين موضو ختصا ميدهد تلويحا ين عتصا <br />
بيموقع ميخوند. يكى ين سرمقاله ها پس شا <br />
به عتصابا نحو مبا كاگر جها هنمايى<br />
ميكند كه عتصا هنگامى بموقع ست ست كه<br />
كاگر هبر نا تجربه كافى برخو باشند،<br />
صند ها تحايه ها خير مالى كافى باشد،<br />
گذشته ينها بر ست به مبا كافى نيست كه<br />
تنها پيشويا تحايه ها حز سياسى تجربه<br />
كافى باشند بلكه لا ست كثريت كاگر چنين<br />
تجربه برخو باشند بعلا مبا كنندگا «كليه<br />
سايل مبا حاضر كر باشند.»(<strong>16</strong>)<br />
ضمن بحث با همين عتصا ست كه ين نامه<br />
به حز تو ير تحايه كاگر شاتى نتقا ميز<br />
ميكند. بايد نست كه ين ما حز تو ير كه<br />
مبا عليه فاشيسم شعا صلى خو قر بو <br />
هيچ نو قفه تقويت جبهه شو نميتونست<br />
بپذير با عتصا كم كا بخصو سلحه سا<br />
شا با ظاهر كنونى ير نامه نبو. نفت موفق يا<br />
به موضع گير ين حز تحايه كاگر ِ تحت نفو<br />
كاگر بطرفد هايى كه خو نامه » كه نست<br />
معرفى كر ند» يا گا ها حز تحايه ها<br />
كاگر ميباشند يا ميكند ميگويد كه ينها عتصا<br />
كاگر سلطنت با نتيجه تحريكا فاشيست ها تلقى<br />
كر نتيجه لت خوسته ند كه فاشيست ها <br />
مجا كند به كاگر نيز هشد ند كه لت<br />
ست فاشيست ها نشوند. نامه شا نتقا خويش<br />
مينويسد كه كاگر ير نفو ين «حز» هستند گر <br />
ست ميگويند بايد فاشيست ها صفو خو جستجو<br />
نا ميا خو طر كنند.<br />
ين نامه نتقا حز تو ير، جمله به مسئله<br />
تعين نامزها نتخاباتى منى ها سو ها ميپر<br />
با يك تاكتيك سه جهته يكسو به كسانى كه قصد<br />
سخت ميتا، كنند تجا قليت ين به حقو ند<br />
سو يگر حكومت كه مانند «پد مهربا» حق<br />
قليت ها فتا ميكند ميستايد جانب سو خالت<br />
حز تو ير مو منه بشد نتقا ميكند<br />
كه «چر بخو حق ميدهد بر ين قليت نامز نتخاباتى<br />
تعيين كند.»(17) بايد نست كه همين نامه پنج ما<br />
قبل شما 19 مر 1322 خو پاسخ كسانى كه<br />
هبر سليما مير حز تو ير نتقا ميكرند<br />
منافع حمتكشا نيز سرمايه «بعضى عنو ير<br />
فا كر ميكنند» مقاله نوشته بو نجا <br />
نمونه ها فرنى هبر ثرتمند طبقه كاگر جهانى<br />
كر كر بو ضمن حز نامبر نير چنين<br />
يا كر بو:«حز تو خو طرفد حمتكشا <br />
كاگر برگر معرفى نمو عد يا كاگر<br />
شهرستانها كشا ها ير پرچم جمع<br />
هستند. يا حز تو كمونيست ست؟ سوسياليست<br />
عضاء بعضى ير نميدنم. ست؟ موكر ست؟<br />
خو كمونيست مينامند، يگر خو سوسياليست <br />
بعضى ها نيز خو موكر مينامند. حز تو سما<br />
خو حز تو ناميد مدفع تو ميدند. عجالتا بايد<br />
طرفد تو مدفع منافع تو نست.»<br />
«ير كنونى» كه فا منافع حمتكشا با حمله<br />
به ثرتمند سرمايه تو كر به مناسبت ها<br />
مختلف ينا بد ميگويد پيشنها ميكند كه به نو<br />
مثلا يكجا ساخت. بايد محد نا قد سائل<br />
مينويسد:« قانونگز نحو جتماعى ضع نتقا<br />
بر بى تنظيم مينمايند كه قانو كشو ين<br />
فر جر قانو با باشد پولد بتونند ير قانو<br />
ير كنونى
117<br />
حكا جر نكنند، خو فى لمثل بحث<br />
بايد بوجه كه كسر ميكند پيشنها به بوجه جع<br />
كيسه ثرتمند تامين جبر كر يا «سرمايه <br />
جبا تعليما مخا لت كنند قر <br />
بپرند» (18) هنگامى كه لت ير به لما علا<br />
جنگ ميدهد سما به متفقين مى پيوند ضمن تأييد<br />
مطلق عمل لت ظها ين نكته كه علا جنگ يك<br />
فرماليته نيست ملت بايد نسبت به گذشته فدكا<br />
بيشتر بكند ظيفه لت ميدند كه «سايل ندگانى<br />
طبقا ندگى كه بين سايل فرقى تامين هالى<br />
پولد طبقا بى بضاعت موجو ست بين ببر تا<br />
ملت قا به تحمل حمت ها جديد بگر.» (19)<br />
مه همين مقوله لت سهيلى موظف ميكند كه<br />
گرفته ما ميليونرها ميلياها ها «توموبيل<br />
بر حمل خوبا بر فر ملت بر حمل سلحه<br />
بر تش ستعما نمايد ...نباها ميليونرها ميلياها<br />
بين فر پر كند لت نباها خالى كر <br />
ملت بالتسا تقسيم كند» ير حد ملى موفقيت <br />
جنگ تنها با ين كا ميتو تأمين تضمين كر20).)<br />
شد جامعه:<br />
نامه ير كنونى شد قتصا يا بعبا يگر شد<br />
صنعت كشو گر شد توليد كشا بالا فتن سطح<br />
ميگويد:«چها مدير نامه ميدند. ستائيا ندگى<br />
پانز سا قبل ... سرمايه باگانى ما نفو <br />
كشو پيد كر بوسيله ... طا ها باگانى لت <br />
تحريك به حمايت موسسا نوظهو صنعتى تشويق<br />
سرمايه بر تاسيس كاخانجا ميكرند جريد ما<br />
قتصا به ترقيا جع لامر حسب لايا مركز <br />
ما مقالاتى نوشته لت تقاضا ميكرند كه كليه<br />
قسمتها كشو ما كاخانجا مؤسسا يگر صنعتى<br />
ما كمك قسم مؤسسا ين به صاحبا كند ير<br />
معنو قانونى بنمايد شنفكر ميهن خوها ما<br />
ميخوستند ين كشو صنعتى يد قابت با كشوها<br />
صنعتى بنمايد.» ما هما موقع نوشته ست ين كا<br />
مكا پذير نيست ير «بوجه لت ما قد پرخت<br />
ضرها كاخانجا ما ند كه محصولا صنعتى ما<br />
بفر خو صلى نتر خاجه كشوها <br />
برسانند» «تا فلاحت ين كشو پيشرفت نكند صنعت<br />
پيشرفت نخوهد كر.» (21) مجد بربر شو <br />
ظها ير صنعت پيشرفت بر عد ستدلا<br />
عقيد ميكند كه «بر ينكه صنايع ماشينى يك كشو<br />
پيشرفت نمايد لا ست كه 1 كثر جمعيت كشو مزبو<br />
نير خريد باشد. 2 لت كشو مزبو قا به<br />
مساعد نقد به بابا موسسا صنعتى باشد تا نها<br />
بتونند متعه موسسا صنعتى خو باها بين<br />
لمللى نتر متعه ساخت كشوها يگر بفرشند».<br />
چو ير مملكتى فلاحتى ست كثريت عظيم جمعيت<br />
كشا نق به ميدهد بايد بتد تشكيل هقانا نر<br />
كمك كر، بايد كشا به توليد تشويق كر سطح<br />
محصولا بربر بتونند تا بالا بر نا ندگى<br />
كشوها خاجى محصولا گر خلى بخرند <br />
غير ينصو شد صنعت مكا پذير نيست.<br />
فزيش قو خريد حمتكشا بخصو هقانا منشأ<br />
ترقى حهت يگر نيز خوهد بو ينكه كوكا<br />
قيد جبا بر كا كر ها ميشوند لدين ميتونند<br />
لو لتحصيل لبا خو طفالشا تهيه كنند <br />
كه قانو ست ين تنها بفرستند، به مدسه نا<br />
تعليما عمومى جبا مكا پذير خوهد شد.<br />
حمتكشا خريد نير بر بالا بر نامه عين حا <br />
مسئله با يگر چنين مطر ميكند:«بر ينكه كثريت<br />
جمعيت نير خريد متعه صنعتى ماشين ها <br />
پرخت مخا تحصيل خو لبا طفالشا باشد<br />
لا ست كه كشا صاحب ضى كاگر <br />
مز ثابت باشند.»<br />
مستشا مريكائى قرضه خاجى:<br />
خاجى مستشا بنظر ميرسد كه بنوعى طرفد نامه<br />
بويژ ميلسپو ئيس كل يى ختيا ست: گز<br />
ها ميلسپو تما كما چاپ ميكند، لويح تقديمى<br />
ميكند، چنانكه مخالفين حمايت غير ماليا مو <br />
نتقاكنندگا بطنز مو خطا قر ميدهد كه «لايحه<br />
قانو ماليا بر مد ببر نيست نميخو». نامه<br />
با ميلسپو كه مطبوعا با بسيا تقريبا مو ين <br />
. مخالفند، موضع متعاضى ختياتش<br />
ما مو ستقر مريكا نيز بربر محافل سياسى<br />
مطبوعا يگر قر يل . سفند ين سا لت<br />
سهيلى قصد كه مريكا قرضه بگير. بقو نامه<br />
ير كنونى «جريد تهر تقريبا به تفا ء به مخالفت با<br />
قصد لت قيا ميكنند» لى ين نامه خو با تذكر ين<br />
نكته كه عمر با كه گذشته بد قرضه خاجى<br />
صو گرفته باعث بيچاگى بيشتر ملت شد با ستقر<br />
موفقت ميكند مينويسد:« هيچ كشو نميتوند فقط با<br />
سرمايه خلى خو ست به صلاحا سيعتر <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
118<br />
موفق باشد.» نامه ستدلا ميكند كه » فقط كشوها<br />
ميترسند.» خاجى ستقر سرمايه يكتاتو<br />
چو ير يك كشو يكتاتو نيست نبايد » ثر <br />
نتيجه تلف كر لا حمتكش خو ست به توسعه<br />
با عمر ستخر ثر يرمين خو بزند».<br />
سرنجا نتيجه ميگير كه «ستقر خاجى باعث<br />
توسعه عمر با پيشرفت صنايع كشو گريد<br />
باعث حتى ساكنين ين كشو هم خوهد شد» (22)<br />
مدير نامه: <br />
مدير «گ. يقيكيا» متيا صاحب همه جا نا نامه <br />
قيد شد هيچ جا نا كوچك كر به ميا نيامد<br />
ست. كر يا گريگو بنا هاشمى صد ما ست<br />
مو شخصيت ، خو يكى شما ها نامه<br />
كه سا 1327 [منتشر شد] نوشته ست كه » من<br />
نقلابى بو ، شركت شته نقلابا تركيه، سيه<br />
ير»، جا يگر خو يف سوسياليست<br />
ها موكر ها چپ نيا ميگذ (23)، بالاخر <br />
سا 1327 مدفع ساما شنا ها ميشو. سلسله<br />
مقالاتى كه مو نقلا گيلا نگاشته معلو ست كه<br />
جريا ين نقلا بو. صد هاشمى مو سوبق<br />
يقيكيا قو خو مينويسد:<br />
خو متوسطه تحصيلا 1880 ميلا سا »<br />
بپايا يتاليا نيز عالى تحصيلا سلامبو <br />
بر ضد سلطنت ستبد مقاله لين ست. سانيد<br />
عبدلحميد ثانى بزبا تركى نامه «ميز» منطقه<br />
مصر بو ست. مسافر ها جنو پا قفقا<br />
سبب شنايى با يخوها تر منى گرجى <br />
تظاهر باكو 1902 سا ينر گريد سى<br />
كاگر شركت نمو.» جريا جنبش مشرطيت<br />
«بهمرهى مير كريم خا شتى (كبر) بكمك مشرطه<br />
طلبا ير برخاست ين هنگا مقالاتى نامه <br />
«گيلا» گا مشرطه خوها نمو لين مقاله<br />
ين نامه تحت عنو «چه ميگويند سوسياليست<br />
ها» بو. سالها 1917 19<strong>16</strong> چند با بر شركت<br />
كنفرنس ها مجالس «حزبى» به باكوبه تفليس<br />
سفر كر.<br />
يقيكيا نامه خو به صدهاشمى نوشته ست كه <br />
سا ها 1920 1921 «همرهى با مير كوچك خا<br />
مد ... شت بلشويك ها مه با خو مبا يا <br />
هفد ما نقلا بالشويكى گيلا چند نفر ليدها<br />
حز بالشويك سيه مانند مريونى، ميكويا يگر <br />
بر باسى برشت مدند. با تما نها ملاقا كر <br />
شد.» ير كه ست سيه مپرياليز كه كر <br />
سپس ميگويد شت » سا متيا 1926 نامه<br />
« نمو نتشا به شر تحصيل كر كبير» «ير<br />
كنسو بدخوست نيم نتشا يكسا پس نامه لى<br />
بقصد جلوگير كرستا مسئله مو تركيه لت<br />
تيرگى بط كشو توقيف ميشو يقيكيا به تهر<br />
ميايد. مدتى » نامه ها بزگ منى چاپ بُستن،<br />
پايس، نيويو قاهر « مقاله مينويسد بگفته خو<br />
مدتى هم نامه سعا بشر ميكند. سرنجا<br />
سا 1313 موفق به گرفتن ميتا نامه ير كنونى<br />
ميشو.<br />
بفاسى ما شش مد تأسيس بد كنونى «ير<br />
سى بعد هم مدتى برسى بالاخر بفاسى منتشر<br />
شد ست. « (24) معلو نيست نتشا نامه چه قت<br />
قطع شد تا با سا نتشا 1322 خو <br />
باشما غا 133 ميكند.<br />
ين نامه ير كنونى نسبتا سنگين صولى <br />
ست بحث ها صولى فر . گريش ها ضد<br />
شو نامه، برخلا بعد، چند محسو<br />
نيست (25) حتى با چاپ سنا مربو به شو <br />
كمينتر بنظر ميرسد كه تمايلا جانبدنه نسبت<br />
به شو كمونيسم نجا . كه مدير نامه منى<br />
توجهى خا منى بيا به مسائل ست<br />
عين حا با نامه نظر فاسى نقص بسيا <br />
كه ميتوند با توجه به مليت با مدير قابل توجيه<br />
باشد.<br />
جديد:<br />
نو كاغذ: نامه . بعضى شما ها سفيد، صوتى<br />
(شايد بعلت كمبو كاغذ)<br />
قطع: 49 35<br />
تعد صفحا: 4<br />
قيمت: قيد نشد<br />
نويسندگا: شيد. بجز مقالا مدير يا نويسندگا يگر<br />
كه بى مضاست بعضى مقالا با ين مضاء ست.<br />
تايخ شما (281) 13 سا ياهم: 19 فرين 1327<br />
بربر يل 1948<br />
1327 (298) 30 ،(26) 10 شهريو موجو: شما خرين<br />
بربر با سپتامبر 1948<br />
قفه ها: بين شما 29 28 يك ما مر تعطيل ست؛<br />
علت: «بوسطه سوگو تعطيل ها عمومى»<br />
ير كنونى
119<br />
كمبو: شما 20<br />
خصوصيا نامه سا 1327 صرحت بيشتر<br />
حز با گير كمونيسم ضديت با شو <br />
تو ير شو متحد مركز كاگر ست. نامه<br />
عين حا فرقه موكر بايجا بعنو متجاسرين<br />
يا ميكند «جنايا» نا بخاطر ميآ.<br />
مو شو مقاله بقلم » يكنفر سوسياليست<br />
موكر» ير عنو لت » شو مبا يدئولوژيك<br />
با يگر نميكند، لت شو نيز يك لت<br />
سا چند ظر ميباشد جه مپرياليستى<br />
كر معد مختلف كشوها ملل ستقلا<br />
منتظر موقع مناسب ست تا ستقلا ملل يگر<br />
مبا كه مقاله گفته ميشو سا» هم معد <br />
شو با يگر مانند مبا سرمايه بزگ<br />
شو مبا يدئولوژيك نيست، مبا يما يديا <br />
عقايد نوعپر ترقيخوهى جتماعى سياسى نيست<br />
بلكه مبا مپرياليستى جهانگير ست. نويسند ليل<br />
ميآ كه عليرغم عا شناختن حق ملت ها تعيين<br />
سرنوشت خو لت شو هر قت مكانى يافته كشوها<br />
سرمين ها يگر به خو ملحق ساخته ست. (27)<br />
شما 29 بتايخ شهريو 1327 با شا به<br />
تشنجا سياسى مملكت مخالفت هايى كه با حكومت<br />
ميشو هركسى حتى كلائى كه با حكومت مخالفت<br />
ميكنند لت ست گا يا ناگا كمونيست ها ميخوند<br />
مينويسد:«طرفد كمونيست بر برپا ساختن<br />
يكتاتو سر ير باقدما مشغو هستند.بايد<br />
چند قايع كنندگا «شركت نباشيم.»، يشا لت<br />
نسته يا ندنسته بر يجا پيديش غلا يحيى پيشه<br />
ها حمت ميكشند.»<br />
شما 17 بمناسبت عيد ما مه » بيركل<br />
فدسيو جهانى كاگر» خلع مقا ميكند مينويسد<br />
كه «كليه ظها لوئى سايا ير يا جاها يگر<br />
بى معنى بو شى ند». نگرنى ها مدير نامه<br />
ين حتما قو جنگ جهانى تا ست كه چند<br />
با ين نيمسا نتشا نامه تكر ميشو، بعذ ين<br />
250 هز لى 200 تا حد ير تش تقويت حتما،<br />
نفر، بر فا سرحد كشو لا ميبيند كه <br />
همه جونا جمله پسر خونين، «نجبا» سرمايه<br />
ماليا «بتوسط بوجه نيز بايد خدمت كنند <br />
يكنوخت كه جمع ميلياها ميليونرها خوهد<br />
گريد» بايد تهيه شو.<br />
ضا مجلس سنا ميگويد:«گر تشكيل طر بربر <br />
كشوما حتيا بوجو مجلس شته باشد من حرفى<br />
ند.» با ينهمه هر جا فرصتى مى يابد ضمن فا <br />
«طبقا فقير بى سرمايه» ، همچنا به «مالكين ضى<br />
مستغلا» ميتا لت ميخوهد » بر سايلى كه<br />
لا باسى ند» كر جمع سرمايه خو نها<br />
تعيين كند «نها به مجا برساند»<br />
محمد باقر مومنى<br />
9يبهشت 1346<br />
1)سرمقاله شما 3 سا نهم، 24 فرين 1322<br />
2)سرمقاله شما 14 <strong>15</strong>، تير1322<br />
3)سرمقاله شما3، 24فرين 1322<br />
4)سرمقاله شما 9تير 14، 1322<br />
5)شما نامه، 8 يبهشت 28 1322<br />
6)هما شما<br />
7)هما شما<br />
1322 12، مر سرمقاله شما به شو (8جو<br />
9)شما 11 ،10 خر 1322<br />
10)شما 17 ،2 فرين 1322<br />
11)شما 11 10، خر<br />
12)شما 31 ،4 فرين 1322<br />
13)هما شما<br />
14)شما يبهشت 14 ،6 1322<br />
<strong>15</strong>)شما 1322 23 ،39<br />
<strong>16</strong>)شما 1322 22 ،39<br />
17)شما 4 ،9 خر 1322<br />
18)شما 23 شهريو<br />
19)هما شما<br />
20)شما 9 ،4 فرين 1322<br />
21)سرمقاله شما سفند 17 46، 1322<br />
1327 سرمقاله 19 سا به شو (22جو<br />
مجلا جريد تايخ هاشمى، صد به شو (23جو<br />
ير، جلد ، صفحه 342 345<br />
1327 سا نامه به شو (24جو<br />
(25 صفحه شتباها (299) 21 چاپ شد ست<br />
26)شما 20 ،22 خر 1327<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
120<br />
مصر كمونيست فسر فسر<br />
همكا ها برخوها<br />
توفيق كليماند<br />
برگر: ميلا مر<br />
با يرستا:<br />
هد ين مقاله برسى نقش فسر ماكسيست بين سا ها 1936 تا تش 1952<br />
مصر حضو همكا ها ساما فسر ست كه 1952 قد ست <br />
گرفتند. به ين ترتيب ين نوشته تايخچه همكا ها ميا ساما فسر <br />
تشكيلا كمونيستى پى مى گيريم.<br />
تعريف يك فسر سا ست: فسر كه توسط يگر عضاء ساما شناسايى شد <br />
يا يكى ليست ير قر : ليست "سا" كه شامل كسانى ست كه حق كنا<br />
گير عضويت فسر ند ليست نصر-بغد كه صلا ناصر ييس سريس<br />
مخفى (لمخابر) ما ناصر تهيه كر عبدلطيف لبغد عضو قديمى شو<br />
فرماندهى نقلاCCR)) نائب ييس جمهو، ناصر، سا 1976 منتشر كر. ين<br />
327 ليست ناصر نفر 268 ند: متفا شد شناخته فسر نظر تعد ليست <br />
نفر ليست يگر لبته بد حتسا عضاء شو فرماندهى نقلا نا بر شد ست.<br />
لبته مسلما ممكن ست نا ها ليست كوتا به ليست بلند برعكس گذ كر باشند!<br />
مخصوصاً بر فسر كمونيست ين طو بو ست: ليست كوتا تر فسر كمونيست<br />
بيشتر .<br />
تعريف يك فسر ماكسيست شوتر ست. ما بايد ست كم گر متمايز كنيم:<br />
1 فسرنى با " گريشا ماكسيستى" كه يا هيچ قت عضو سامانى كمونيستى نبو ند<br />
گفته تر خو ساما به فسر پيوستن 1952) بر سا يا (قبل <br />
مصر كمونيست فسر فسر
121<br />
پس جنبش ناصر تبعيت كر ند. ين فسر ممكن بو<br />
تمامى تباطا خو با تشكيلا صلى كمونيستى قطع<br />
كر باشند كه لبته مو همگا صا نبو. معمولاً پس<br />
عضويت فسر همچنا حامى تشكيلاتى بوند كه<br />
سابقه عضويت شتند، چه تشكيلا كمونيستى<br />
چه خط سياسى متاثر . 2 فسر ماكسيستى كه<br />
به خوست تشكيلا كمونيستى خو با ناصر همكا مى<br />
كر ند ناصر عضويت نا جنبش ماكسيستى<br />
مطلع بو يا ساما فسر نفو كر بوند ناصر<br />
بى خبر بو. حقيقى نها تشكيلاتى جهت گير <br />
خو جريا كوتا پيش هفته طو نها فتا<br />
كوتا معيا بر تشخيص موضع شا يكديگر به<br />
ست مى هد. نانى كه بتد عضو فسر بوند<br />
تبا سامانى با تشكيلا كمونيستى ندشتند ( يا<br />
لوقو قريب كوتا كمونيست ها ندشتند)، يگر<br />
گا نكرند. خالد محيى لدين يوسف منصوصديق كه<br />
بعدها عضو شو فرماندهى نقلا شدند، معر تريناِ<br />
ين سته ند. همچنين حتمالاً بايد عثما فو (كه بعدها<br />
كنسو شد) هم به ين ضافه كر، گرچه "نقش" <br />
ين ميا متفا بو: به نظر مى سد موضع پهلويى<br />
شته كه تونسته هم تفكيك كند.( تنها كسى<br />
نبو كه چنين نتخابى كر). نهايى كه بتد كمونيست<br />
بوند به ساما خو طلا ند. منظو ما ينجا حمد<br />
حمر ست. لبته همه فسر كمونيست چنين نكرند<br />
گا كوتا ساما خيلى ير لمرصفى مانند فسر <br />
كر حالى كه خو شركت كر بو. ساير فسر<br />
كمونيست كوتا كنا گذشته شدند.<br />
تصوير يدئولوژيكِ نسلى فسر فعا<br />
بد نظر گرفتن نچه نسل فسر (نانى كه بين<br />
1919 تا نانى 1925 كه بين 1925 تا 1930 به نيا<br />
متحد كر، يدئولوژيك تئويك ختلافا مدند)<br />
نمى تو سلو عضاء ين نسل به ستى فهميد.<br />
با برسى يا نقلِ قو ها عاملا كوتا يدئولوژ<br />
پنها يا بعبا يگر «مشاكت فرهنگى» نها مى تو<br />
گذ بد نمى تو لزماً چنين مشاكتى يافت.<br />
چنين نبو. همه مو ما تعد بر نست:<br />
بر برسى مسائل يدئولوژيك موقعى مشخص بايد<br />
به مربو نشناسى هيجا شو حساسا،<br />
برسى كر. بنا به گفته عاملاِ كوتا، بر ين نسل<br />
"حس تاثيرگذ" فريند نقل سينه به سينه خانو<br />
مدسه به جو مد بو همچنين حضو بيگانه جرحتِ<br />
ها توبيوگرفى مى كر. تدعى ما" خانه "بابى<br />
خاطرتى كه كوكى تحصيلى ين نسل بر ما<br />
به كوكا لدين نسلى يا كند باگويى مى ند<br />
مى نماياند. ستا هايى قعى با موضو موطن شغا شد<br />
مرمى كه عليه شغالگر قيا كرند؛ ستا هايى كه به<br />
شر قهرمانى ها نسل گذشته مى پر. مرمى كه <br />
سا 1919 قيا كرند. ين ستا ها همچنين حد سبعيت<br />
سركو گر شمن نشا مى هد؛ ستا هايى كه<br />
مى شناساند شمن ترسيم مى كند، ناتمامى سالت<br />
ضر تعريف مى كند: فا عز . <br />
كه مى تو شد پرند حسا نو نسل ين <br />
"مذهبى" ناميد. به ين ليل كه مقد، مطلق، سخت گيرنه<br />
باند پيوسته بر جزئى ترين مو تاثير مى گذند؛ بر<br />
نديشه ها، ندگىِ شخصى نتخا حرفه: عشق به طن<br />
نفرتى "مطلق" شغالگر. مى با علم به ين كه سالتى<br />
ناتما بر نجا بزگ مى شو. حضو بريتانيايى ها<br />
سالت همو پايى بيگانگا با همچنين تبا <br />
بريتا تدعى مى كند. با فزيش قو فيزيكى، ظيفه <br />
سرسر ندگى تا بر مى گير، شما به ياپر<br />
مى كشاند خيلى پخته مى كند. چو سربا به نيا<br />
مى ييد به خو مى باليد، با شخصيت يك سربا، جد،<br />
مسئوليت پذير، پخته محكم، بر خدمت <br />
طنى كه بد هايى شما نيز نيستيد.<br />
با ين تعريف ناسيوناليسم شى ساسى مشتر خوهد<br />
بو. خدمت به طن، نشا ميهن-پرستى(طنيه)،<br />
پذير چنا مذهبى كه نسا به يما مى ،َ<br />
گذشتن جا ما خويش ميهن، تجربه ساسى <br />
مشتر باشى ست. ما ميهن پرستى يا شمنى با<br />
شغالگر بريتانيايى تنها نقطه- مشتر نيست. همچنين<br />
منفعلانه كه به شعا حر بربر ناسيوناليسم <br />
كاهش مييابد نوعى گذ بر عمل جو . مسئله<br />
فقط گذ كامد نيست بلكه گفتن ين مسئله به<br />
يگر(قد ها خاجى) ست؛ يعنى نمى گذيم تا به<br />
تنهايى بر يند ين كشو تصميم بگيريد. عمل كر،<br />
كمك به يك خوست ست. خوست به يا نانى مى<br />
كه به نبا فرموشى ند.<br />
ين عمل گريى مبنا موشى خوبه خو ئمى قر مى<br />
گير. ين ليلى ست بر گوناگونى "تباطا" با ساما <br />
ها مخفى يگر؛ جستجو بر يافتن برنامه عمل.<br />
به ين ترتيب بسيا فسر با ماكسيست ها بطه برقر<br />
مى كنند. به "جلسا" نها سر مى نند كنفرنس ها<br />
فعا خلبانا 40 هه غا مى كنند. شركت نا<br />
فرماند لبغد، يند جمهو ييس مانند معا تش،<br />
بوعلى، "شهيد" سعو باظه، جيه قاهر يند<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
122<br />
1940 نخست جنبش فعالا سا حسن عزتكه حتمالاً<br />
ناسيوناليست تش پايه مى گذ، به "مطالعه" <br />
ماكسيسم سوسياليسم مى-پرند. معلو نيست <br />
مطالعا عميق بو يا نه لى هيچ كد ها نظر<br />
يدئولوژيك تغيير يجا نكر. لبغد باظه با گرهك<br />
كمونيستى حسنى با تبا مى شوند ما متعجب <br />
ختلافا مالى هبر ين گر مد يا با ها نمى<br />
مانند. با جو ين، حدقل سه نفر چها بنيانگذ ساما<br />
خلبانا، جونى، نسبت به نابربر ها عميق جتماعى<br />
مصر گا ساختا صلاحا ثر باتويع ضر <br />
بوند.<br />
بطو كلى، بايد ين سئو منظر جريا ها سياسى <br />
شنفكر مصر با مو يدئولوژيك فسر پرسيد.<br />
ين پاسخى ساساً سا ست. گر شناخته شد "مصر<br />
لفتا" حز ملى تاثير يا شتند. با توفق نامه<br />
ها سياسى، ندگى پالمانى حز مخالف بوند. نا<br />
مى تو ناسيوناليست ها يكا ناميد، كه به حفظ<br />
هويت مسلما خو همچنين ضر مدنيزسيو عميق<br />
صدقت با لمسلمين" "خو شتند. گاهى<br />
ند به فسر ما بوند. نا تر خوشنا ستكا<br />
تزها حسن لبنا پير كرند. گر نهايى كه به عضويت<br />
حذ باقى ماندند مدند لمسلمين" "خو<br />
كنيم (بسيا فسر بسرعت "خو لمسلمين" تر<br />
كرند) به ين نتيجه مى سيم كه لبناء تاثير شنفكرنه <br />
بسيا كمى گذشته بو. پير ضر باسلامى سا <br />
كشاند تما ندگى به نقيا سطه ها شرعى طريق<br />
بزها سياسى قونين لهى كه توسط حاكميت عما مى<br />
شد خيلى كم بو. ين مطلب به معنا نيست كه ميا<br />
گاهى نبو: مشتركى نقا فسر لمسلمين" "خو<br />
هويت خصوصيا عربى سلامى مصر، همانطو كه<br />
بالاتر گفتيم، كنا گذشتن موكرسى پالمانى، توفقا<br />
سياسى جما سنتى بر سر تولى همزيستى "مبا <br />
صلح طلبانه" طريق مذكر با بريتانيا.<br />
ماكسيست ها مخالفت خو با نظا پالمانى كه <br />
به عنو بز (عما قد) لايه ها يا طبقا حاكم مى<br />
نستند، بخش هايى چه مى تو "مسئله جتماعى" <br />
ناميد مطر كرند. بى گزفه گويى مى تو گفت كه<br />
خلبانا فعا كه نخستين كسانى بوند كه با ماكسيست ها<br />
يد شتند، ماكسيسم به مثابه "تكنيكى" مى يدند<br />
صلاحا كه پيش خدمت تحليل جامعه شناختى <br />
ضر ، هيچ قت چنا كه بايد با برخو<br />
نكرند.<br />
مصر كمونيست فسر فسر<br />
فسر كمونيست<br />
بتد هه 40 ميلا نه "يك" جنبش كمونيست<br />
مصر بلكه گر ها متعد كمونيستى فعاليت مى كرند.<br />
مهمترين نها "يسكر"ست كه هيلل شوتز هبر <br />
مى كر نيز"جنبش بخش ملى مصر" (MELN) كه<br />
هنر كويل هبر ست. <br />
ين جنبش ESKERA) (MELN بسرعت تلا مى<br />
كنند تا مخاطبا كثير به خو جذ كنند. ما قيا با<br />
بايد گفت كه سطح ملى شتند كه سياسى <br />
حاشيه ماندند هيچگا نتونستند حمايت مرمى قد<br />
يگر طر ما بدست ند. فد لمسلمين خو<br />
حو "نديشه" فرهنگ تاثير شگرفى خو بر جا<br />
گذشتند.<br />
برخو ماكسيستى جنبش جريا عضاء با فسر<br />
بوند نخست كمونيست ها كه معمولا خاجى شتند:<br />
تلا مى كرند تا ميا مصر ها نير بگيرند يا منه<br />
گا فسرنى هند گستر خو نيرها <br />
به حساسيت عمق ضعيت جتماعى موجو كه مدبرنه به<br />
نبا حل هايى بوند كه قت نه خو لمسلمين<br />
به با چه سد شتند ئه تو نه فد <br />
متحد .<br />
بوتمن پژهش خو شا مى كند كه جنبش كويل<br />
موفق شد "توسط برهيم لعطا صلا جما سالم <br />
نفو هويى نير فو عثما توسط خلبا تش<br />
كند". حتما ين مر كم ست. من شخصى به نا برهيم<br />
خلبا. نه بو نظا سو فو نمى شناسم. عثما لعطا<br />
حمر كه هميت يا بر نقش ماكسيست ها قائل<br />
ست بر سالم (كه عضاء يند شو فرماندهى<br />
نقلا ند) ميا عضاء كمونيست كر نمى كند. خالد<br />
محيى لدين فعت لسعى هم به نها شا نمى كنند.<br />
بم جنبش كويل به خوبى ير نسبتاً كه ينا نجايى <br />
مى شناختند به نظر ينجانب بعيد ست كه فسر <br />
قلم ندخته باشند.<br />
برعكس نقش عثما فو (كه بعدها به عضويت فسر<br />
مد پس يپلما شد) نبايد كم هميت<br />
خيلى بدبختى سربا كه فقر به نظر مى سد نست.<br />
بو، بريتانيايى كه ما بزگ پسركوچكِ پاشا ين<br />
تحت تاثير قر . بر سربا كلا ها سومو<br />
تشكيل . سپس سا 1941 يا 42 جريا يك<br />
مهمانى يد سانو ملاقا مى كند سپتامبر<br />
1942 با مى كند. بوسطه بو كه عثما با<br />
ماكسيسم ماكسيست ها شنا مى شو: نخست يسكر <br />
سپس (MELN(24 . خالد محيى لدين خاطر خو
123<br />
چنين يا مى كند:<br />
"[عثما فو] فسر بافرهنگى بو كه بسيا<br />
مطالعه مى كر. چند با به خوبى صحبت<br />
مى كر(...). به ين ترتيب مى تونست با<br />
سرعتى هرچه بيشتر جريا يدها <br />
ما جنگ جهانى "نبا" كند.<br />
علاقه به خوند مسر بو قتى (...)<br />
با شنا شد هنو ماكسيست نشد بو<br />
لى با حر لع به جستجو پاسخ به<br />
مسائلى بو كه همه ما مشغو مى كر.<br />
(ثا) مو كاپيتاليسم، سوسياليسم<br />
هايى كه ژ (...) فاشيسم مى خوند <br />
ما خيلى ستفا مى شد ما تعريف<br />
علمى نها ناتو بويم. (...)گرهى فسر <br />
سو نظا حو عثما فو حلقه شكل<br />
ها تئو ها كترين به عتقا كه با مطالعه ند<br />
سياسى مختلف به نبا هى نو بر مصر بوند.( ينجا<br />
سامى كر مى كند كه هيچ كد بعدها فعاليت سايسى<br />
نكرند) عثما هنو جهت گير سياسى مشخصى ندشت<br />
لى خيلى ماكسيست شد."<br />
سا شو. مى غا 1943 سا تا فو نقش صلى ما<br />
ها 43 1942 فقط يك عضو سا ست. ين موقع<br />
جنبش كويل با تمركز بيشتر تش نير مى گير:<br />
عضو گير . جه متخصص مكانيك ها، كاگر <br />
بخصو ميا نير هويى موفقيت بيشتر .<br />
نجا جه 42 كه فرماندهانشا عضو جنبش كويل<br />
ند MELN به عضويت ساما مى يند.<br />
قتى حمد حمر (عضو يند فسر نامه ،<br />
نگا، مامو ناصر تبا با صلح طلبا سرئيلى) سا<br />
1946 به عضويت يسكر مى يد شريط كمى تغيير مى<br />
كند. حمد حمر سا 1921 بنى ء سويف شما<br />
مصر بدنيا مى يد. پد قاضى شر مجر حكا سلامى<br />
شخصى ضعيت به مربو سؤلا همچنين مسئو ست<br />
ئى كسانى ست كه چهل قصبة ) 4200,83 متر مربع)<br />
ئى ند.قتى حمد ساله ست پد مى مير ما با<br />
گيرند. نمى مضيقه قر خيلى خانو جو ين<br />
قاهر بزگ مى شو تحصيلاتش نجا مه مى هد<br />
لى تقريباً تعطيلا خو ستا گاهش سپر مى<br />
كند. بيرستا به عضويت مصر لفتا مى يد.<br />
خطا محمد كه سناتو 1945 بر سر برنامه سا <br />
مو صلاحا ئه مى هد بحث هايى مى كند. نامه<br />
به محمد خطا مى-نويسد تا توضيحاتى با برخى<br />
مسائلِ برنامه بخوهد. محمد خطا حمد نز خو<br />
عو مى كند. قتى حمد به نجا مى به مسئو تشكل<br />
كمونيستى "با"، مصطفا هيكل يپلمه جو نشكد<br />
تجا معرفى مى شو. گفتگو با خطا هيكل باعث<br />
مى شو تا به عمق نانى خو پى ببر: حمد تا به حا<br />
مو نقلا 1917 نشنيد بو! هيكل به كتا هايى<br />
معرفى مى كند به كنفرنس هايى عو مى كند. بر<br />
حمد ين يك كشف شهو ست.<br />
مصطفا هيكل به حمد مو مى هد. هفته يك با<br />
بعد تا هفته هد مى قر كنند. كتابى به مى يد<br />
موضو بحث كنند. حمر سا 1945 به عضويت<br />
تشكل "با" مى يد. يك سا به مطالعه صو <br />
ماكسيسم مى گذند. ين سرغا ست بر سفر بلند<br />
نخست"با"(صدهز كمونيستى: متعد قلب تشكل ها <br />
عضو خيالى پنجا عضو قعى مانند حمر) ، سپس<br />
"يسكر" ) سا 1946)، بعد جنبش موكرتيك<br />
ئتلا حاصل گر (ين (HADITU) بخش ملى <br />
1947. سا بو يگر گرهك تعد MELN يسكر،<br />
به سرعت تبديل شد به مهم ترين تشكيلا كمونيستى).<br />
ين تشكيلا تصميم مى گير تا بدنه فسر تش<br />
نفو كند بخش يژ "تش" تحت هبر حمر،<br />
جه به نا شوقى فهمى حسين يك قاضى متمايل<br />
به ماكسيسم به نا حمد فئو بر ند.<br />
تعد عضاء ين تشكيلا نامشخص ست لى ين مسئله<br />
كه فسرنى حتمالى نيست. حضو مهمى چند <br />
شناسائى(يا معرفى) خو به عنو كمونيست شانه خالى<br />
نكرند، موتشويق هبر قر گرفتند باعث فزيش<br />
شما سربا جديد، عضاء جنبش، همرها مترجما<br />
شد. سكو حمر مو تعد عضاء تايخ نقلا،<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
124<br />
بسيا گوياست: به همين بسند مى كند كه بگويد تعد<br />
عضاء بسيا كمتر فسرنى ست كه عضو خو لمسلمين<br />
بوند. ما توبيوگرفى كه حد پنجا سا بعد <br />
پنجا حد تر جسونه بسيا مى نويسد قايعى<br />
عضو "شاخه تش جنبش موكرتيك بخش ملى<br />
" سخن مى-گويد. فعت لسعيدِ ماكسيست بر <br />
كتا خو به نا "تايخ جنبش كمونيستى مصر" شاخه<br />
"نظامى" ساما سا 1952 بين 60 تا 70 عضو<br />
برمى شمر. ين قا مبالغه شد محاسبه حقه-<br />
به كا فته؛حمر لسعيد به همر فسر، جه<br />
تش بگير ساير حقو ها تكنسين ،غيرنظاميا،<br />
هم محاسبه كر ند. به نظر من قلب تش بيش 25 تا<br />
حد كه يا حتابه حتما نبو ماكسيست فسر 30<br />
بيست نفر بيشتر نباشند.<br />
يكى معر ترين ين عضاء يوسف منصو صديق ست.<br />
پسر يك فسر بو كه بعدهابه عضويت شو فرماندهى<br />
يكى 1945 يا 46 به سطه سا كه مد نقلا<br />
حمر شد. ساما عضو نه توسط حمر) ( ستانش<br />
سا حمد 1946 لطفى حيد (فسر يند، ير<br />
موخاجه ناصر نامه نگا) پسر يك نمايند محلى<br />
نشگا پاشا، كه فيق لسيد حمدلطفى نو <br />
بو، عضو كر. ما حيد به نبا ختلا نظر با <br />
مسئله فلسطين ساما تر مى كند. تنها فسر<br />
كمونيستى نبو كه بر سر مسئله فلسطين با ساما چا<br />
مشكل شد.<br />
بد شك خالد محى لدين عضو يژ بو. فر جنگ،<br />
با ناصر تمامى فسر ملى گر فسر مسلما كه به صف<br />
خو عضويت لبته شد. پيوستند همر لمسلمين خو<br />
عثما ماكسيست ست نكر. ضى لمسلمين<br />
فو تلا كر تا تشكيلا سلامى جد كند. خالد<br />
: مى چنين به يا ين موضو ين خو خاطر <br />
«ما (شا نويسند كثريت : فسر فعا كه سا 1945<br />
به عضويت خو لمسلمين مدند) عليه خو لمسلمين<br />
نبويم بلكه با ها بويم ما نه كاملا. به عنو مثا ناصر<br />
معتقد بو كه خو لمسلمين مى خوهند ما فسر سوء<br />
ستفا كنند تا ما سيله ست نها باشيم تا به ين<br />
صو بتونند تش نفو شته باشند نه جايگاهى<br />
سياسى بر خو ست پا كنند ينكه نهايت به هيچ<br />
عمل ميهن پرستانه ست نخوهند (...) من همچنين<br />
جلسا ئما عامل بى ثباتى بو. عثما فو هميشه با<br />
كتا هايش به نبالم بو من مى خوست كه به مسائل<br />
عضو جريانا كه توجه كنم. به نظر مى سد جتماعى<br />
كمونيستى شد بو چر كه كتا ترجمه شد به من<br />
خالد محى لدين<br />
موتو قتصا با عنو <br />
تايخ ست ثر گا.<br />
با خوند ين كتا<br />
پاسخ تعد سو<br />
هايم گرفتم. ين پاسخ<br />
ها ميا مصر مصر<br />
ها، ميا ميهن <br />
شهرند پيوند<br />
برقر مى كر(...) من <br />
جلسا ما لبيب (همكا<br />
شاخه مسئو لبناء،<br />
نظامى خو لمسلمين) تحت فشا مى گذشتم: برنامه<br />
خو لمسلمين چيست؟ پاسخ مى : شريعت. من<br />
ميپرسيد كه ما همه مسلما هستيم همه به شريعت<br />
معتقديم ما چيز كه من مى خوهم قيقا بدنم ين ست<br />
كه ما بر سا طن چه كا خوهيم كر؟(...) بر<br />
مر چه خوهيم كر؟(...) طفر مى فت من ئما <br />
مى كر.» له<br />
سا شد: جد لمسلمين خو نهايت خالد <br />
1947 كمى پيش شكل گير جنبش موكرتيك به<br />
عضويت يسكر مد. ست عثما فو به حمد فئو<br />
گفته بو كه خالد بر ين گرگونى به حد كافى "پخته"<br />
بو.<br />
ما ين تجربه خيلى بد كا مى يد. بطه بين محى<br />
لدين سو نظا ئيس هسته ، يك كامند غيرنظامى<br />
يگا هى بسيا بد ست. ين شخص خدنشنا خالد<br />
مسلمانى عابد ست كه مانند صديق حيد كه سما خو<br />
عتقا ماكسيسم قتصا به كترين نند مى مسلما <br />
ما تئيسم ماترياليسم يالكتيك نمى پذير. لبته<br />
خويش خالد نش هم شت مثبتى تجربه جو ين<br />
ماكسيسم سوسياليسم قيق تر كر. چند ما بعد نتقا<br />
به مر نقطه پايانى بو بر همكا با يسكر. كمى<br />
بعد موضع گير جنبش موكرتيك مو فلسطين <br />
مى كند. جنبش كمونيستى جد مى شو لى<br />
بعدها تباطش با "همرها " سا 1950 سر مى<br />
گير<br />
عضو بعد ستو عبدلمجيد نعما (بعدها ستو نويس<br />
معر نامه شى لاخبا) سته جه <br />
ست. سا 19<strong>15</strong> خانو معمولى به نيا<br />
مد. پد كشا غيرمالك بو. شا هم كنيم به<br />
جما علا عضو تى فسر مهند معر. من<br />
تايخ قيق عضويت فرمو كر لى حد مى<br />
يند ئيس قد، 1946 باشد. عضويت حمد سا نم<br />
مصر كمونيست فسر فسر
125<br />
مير فرهنگى، ما لمرصفى ئيس يند تئاتر ملى،<br />
محمو منا تيرلى، صلا لسهاتى منير موفى مسئو<br />
يند ليوسف كمى يرتر بو ست: بين 1950 تا<br />
1951. حمر توبيوگرفى سم طلعت خير، كه<br />
بعدها ير جونا شد، على لطيف كه خيلى گذشت <br />
عجيب مى كند. كمونيست شد هم به ليست ضافه <br />
تقويت مى كند كه گما ين حمر هنگا ير<br />
"مخفيانه" فعاليت مى كر هيچ قت ماكسيست<br />
نمى نستند. جنبش تر كر، ما بطى شت<br />
خلا نر تائيد ميكند. نهايت يك فسر سلامگر نا كما<br />
نگا يك نامه فرند مى كند. كما هم ضافه لحنا<br />
بو، بعدها فسر نمايند مجلس شد فر قطعا<br />
چپ گر بو.<br />
حتا گر فسرنى كه مد يا سابقه عضويت ندشتند <br />
به حسا يم باهم تعد ند ست. پذير ماكسيسم<br />
مستلز گسست سيستم ها عتقا مسلط بو. حمر<br />
هم تاييد مى كند كه عضويت جريانا ماكسيست<br />
خطرنا بو چر كه ماكسيست ها هميشه مركز حمله <br />
پليس سياسى تشكيلا سركوبگر بوند. ين ستدلا نه<br />
بهترين حالت مكمل ست."فسر باشد ما ناست ينكه<br />
كم ست شتند پيش هم چنين مشكلاتى "<br />
بربر نظر تعد بيشتر بوند.<br />
حمر به مشكل كنا گير ها هم شا نمى كند:<br />
تعد فسرها كه عضو تشكيلا كمونيستى شد بوند<br />
كمى بعد تصميم به تر مى گرفتند، ما نه با خر<br />
كر همه پل ها پشت سر نه با "چپ گريى" بلكه<br />
بعنو "فيق هى" فا. غلب نها با خدنشناسى يگر<br />
ها كمونيست يا بر سر فتا مى شدند موجه عضاء<br />
موضو فلسطين به مشكل برمى خوند. كه غلب ناشى بو<br />
صيهونيسمستى يا موضع نامشخص مقاما يهو. به<br />
ضعيت خالد محى لدين يوسف منصو صديقى كمى بالاتر<br />
كر. شا<br />
ماجر يك نوگر: گفته ها صديق، مسلما <br />
ماكسيست<br />
ينجا گفته ها صديق كه گا تاييد گا تضا با<br />
گفته ها مرهو ست خلاصه مى كنيم. ين گفته ها <br />
ين نظر جذ ند كه تركيبى ند پرگماتيسم يد ليسم<br />
(با لويت پرگماتيسم)، با متيا ضمنى كه به عمل نچه <br />
عملى ست مى هد با تركيب عجيب منطق ملاحظا<br />
مذهبى، بصير ها عميق حماقت ها ژ. نخست<br />
فتا پرهيز مى گويد ماكسيسم با برخو <br />
نچه كه "معا تئيسم" مى نامد. پير تحا جماهير<br />
شو جنگ جهانى كنجكا بر مى نگيز:<br />
كا بزگ شو جايگا برقدتى نمى تونست منطقا<br />
ناشى يك كترين باشد، گر "سهم" كترين نديشه <br />
فقط ين مى بو كه : " خد نيست". نگهى گر ين كترين<br />
خلا خوسته خدند مى بو هيچ قت نمى تونست<br />
به چنين قدقدتى ست پيد كند.(غلب قد كى <br />
كه«قضا خدند» سيستم عتقا ين فر ست <br />
كم گرفته مى شو) تصميم گرفت به مطالعه ماكسيسم<br />
بپر ما پيش تصميم گرفت تا بر "محافظت" <br />
خو نش مذهبى تعميق كند به طو منظم به عا<br />
بپر. سپس مطالعه غا كر.<br />
ما نتيجه كه مطالعاتش مى گير: ميا "كمونيسم"<br />
جها "كمونيسم" مى شو. قائل تفا "سوسياليسم" <br />
، جهانى كه مى شناخت، جو ندشت شايد نتيجه<br />
سوسياليستى مى بو. يا جومع سوسياليسم تكامل تى <br />
ميو كه نمى تو تايخ سيد پيش بينى كر. به<br />
ين ترتيب ين كه خو "حز كمونيست" بناميم غيرقابل<br />
فهم، توجيه ناپذير نظر تاكتيكى ناموفق خوهد بو.<br />
جامعه كنو كه مدعى شو كسى نمى توند ينكه، <br />
كمونيستى جو ينكه مفهو ماكس جامعه<br />
بر نسا قر بيستم صا ست(به شنى مشخص نمى<br />
شو كه منظو ين ست كه هنو بر نسا مر <br />
ست يا ينكه ين مفاهيم يگر بر جامعه كمونيستى<br />
مناسب نيستند). نگهى ماكس كه پيامبر نبو پس نمى<br />
تونست يند پيش بينى كند. به عنو مثا ماكس نمى<br />
تونست بدند كه يا نسا با علم يا فتح فضا جو خد <br />
مى توندثبا مى كند يا نه.ما طر هم بايد تاييد كر<br />
كه جومع سوسياليست جو ند. ينكه به ليل نحو<br />
ها با مذهب برچسب كمونيست بر كمونيست برخو <br />
معتقد فعه يجا مى كند مشمئزكنند ست. ين <br />
برشت كمونيست بو يعنى نما نخوند نگرفتن<br />
متعد گفتاها هيچ چيز كه چر تمسخر جبا. <br />
نها ين مسئله تائيد نمى كند كه "سوسياليسم علمى<br />
ماكسيستى"(ين ژ به جا "كمونيست" مى يد كه <br />
چشم نها غير قابل قبو ست) يما عتقا قابل جمع<br />
ند، بلكه برعكس. همين كه مسئله به ين صو "شن"<br />
مى شو، يعنى سقو به تباهى ماكسيستى جامعه <br />
كمونيستى كه هر چيز ممكن ست، قعيت خو <br />
نشا مى هد. تمامى تعاليم يد ها سوسياليسم با<br />
سلا "مطابق" ست: عدلت جتماعى، صلح ميا خلق ها،<br />
بربر همبستگى ميا فر، ميا برشتن ستثما)يا<br />
ها همه يد ين ست؟) نكر ممنو با سلا<br />
مشتر. ستدلالاتى شفته يرتى كه به جومع<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
126<br />
سوسياليستى نسبت مى هند ها با جهنم مينى<br />
يكى مى پندند مى كند مى گويد: ين مشكل نظريه<br />
نيست. نگهى جومع مسلما بدليل ضعيت شا سلا <br />
كنا نخوهند گذشت. مه به ين پرسش حمله مى كند:<br />
چر سوسياليسم بر ما كه سلا يم؟<br />
خطا سلا نيست گر خو لمسلمين شكست خوند:<br />
جد شكالا خو لمسلمين پرژ نها جامعه<br />
با تفكر سلطنتى كه ساسا با بينش سلامى مخالف ست<br />
شكست مى خو. خطا سلا هم نيست گر تايخ پس <br />
خليفه ها حقيقى به نحر كشيد شد. گر صلا كترين<br />
تئولوژ قرنها خو فر فته چا شتباها خيانت<br />
هائى به ين مذهب شد يگر صلا مشكل به<br />
نظر مى سد، به سلا تباطى ند بلكه ليل مونعى<br />
سلا كند .قطعا، مى يجا مر حيا كه تفكر ست<br />
تما عد ها ست سوسياليسم حتى بيش <br />
خو ما . تجديد نظر كترين يدگا مفهومى<br />
خطر يك جنگ خلى يا حتى يك جنگ غير علنى (علا<br />
نشد ( با بقيه نيا شت. مه صديق مينويسد كه<br />
تعد معتقدين قعى يا نيست سلا به شيو<br />
خليفه ها يگر مناسب نيست. به نظرميايد ميخوهد<br />
بگويد كه ين كا غير ممكن ست . يك طر جد <br />
ستيز بر به كر مفاهيم مذهبى نمى توند به تعد<br />
كه (كسانى به همر قعى معتقدين يا<br />
مفهو مذهب يا گرفته بوند). طر يگر لترناتيو<br />
مخالف يا متفا به نظر حشتنا ميامد. ير شن ست<br />
كه مير بعد خليفه فاجعه ست، باگشت به <br />
حل، سوسياليسم محصو مناسب نيست. تنها يك يگر<br />
جستجو تحقيق طولانى باتا تفكر نسا؛ مو <br />
تجربه ست. <br />
با جو ين، صديق جنبش موكرتيك خر هه <br />
1950 تر مى كند چر كه جر بحث ها بيهو <br />
كمونيست ها ناميد شد هم ينكه نتخا ممكن يگر<br />
پيش يش بو: فسر ، كه خو بر قد عملى<br />
ما مى كنند برنامه منطبق بر ما هايشا شتند.<br />
صديق نتيجه نديشه بر ضعيت نيرها سياسى <br />
جتماعى به ين نتيجه مى سد كه تنها هايى به ست<br />
تش ميسرست. عقيد كه تشكيلا ماكسيستى<br />
شو. نمى يد<br />
گر عضاء جه تكنسين جنبش موكرتيك هه <br />
چهل نقش مهمى ساماندهى بخصو ساماندهى<br />
مطالبا جمعى شتند، فسر ماكسيست بطو كلى<br />
طو عمل كرند كه "به فرموشى سپر شدند". جنبش<br />
تا نهايت حتيا مى خوست فسرنش موكرتيك<br />
بكنند نها نمايا<br />
نمى كر. تعد فسر<br />
يا نبو بسختى<br />
قابل "جايگزينى"<br />
بوند. نا نهايت<br />
حتيا سعى مى<br />
كرند همكا خو <br />
نيز جذ كنند. ميا<br />
خو تركت پخش مى<br />
كرند. همين...<br />
عبا بايد ينجا <br />
فعالا قديمى<br />
كمونيست كه خر <br />
نقل شد 90 هه<br />
هم ضافه كنيم. يك طر، تعد فسر كمونيست<br />
هيچ قت بعنو كمونيست شناسايى نشدند. طر يگر<br />
تشكل يگر كه توسط فئو مرصى سماعيل صبر<br />
عبدالله هديت مى شد تايخ نامشخصى يكى فسر <br />
بعد نقش مهمى كه كر.فسر جذ به خو <br />
كوتا يفاء كر هيچ قت بعنو كمونيست معرفى نشد:<br />
نظا سو عترضى 1945 فويه لمصر حمد<br />
عليه خر نجيب ساماندهى كر ناصر متحدنش بر<br />
سر ين موضو مجبو به عقب نشينى كر. نهايت <br />
كر ساماندهى نظامى عليه شو 1954 كوتايى يل<br />
لى 24 ساعت قبل قد به كوتا به همر كثر همرهانش<br />
ستگير شد.<br />
يا ناصر به تشكلى كمونيستى پيوسته بو؟<br />
قبل يا بعد تولد جنبش فسر سپتامبر يا 1949<br />
ناصر تشكلى كمونيستى عضويت شت؟ پاسخ حتمالا<br />
منفى ست. لبته تعد منبع جد معتبر مانند صلا<br />
نصر، يوسف منصو صديق حسين حمو سعيد حليم<br />
تائيد كر ند كه ناصر تحت عنو "مويس" عضو فعا<br />
ساما جنبش موكرتيك بو ست.<br />
خو نوشته ها هر خالد محى لدين حمر ما<br />
عضويت ناصر تكذيب كر ند. محى لدين عضويت خو<br />
هم ساما تكذيب كر ست. تلا مى كند نسخه<br />
خلا ظها حمر ئه هد مى گويد كه غدغه<br />
مو ليل به ين بو عضاء "گستر" فئو حمد<br />
حمر طلاعا غلط عنو كر كه هبر خط<br />
گر شتند. گريش به جنبش موكرتيك كه بو فسرنى<br />
شتبا نكر باشد بايد محتمل نست كه طلاعا ناست<br />
مربو طلاعا جنس هما منبع هما نيز يگر<br />
مصر كمونيست فسر فسر
127<br />
به ناصر مد باشد. ين مو كه جنبش موكرتيك ناصر<br />
به نا "مويس" مى شناخت طمينا جو تمامى<br />
فقط يك نكته ين ما ست. تصديق كر ظها<br />
ثابت مى كند: ناصر بر ساما ناشناخته نبو كسى ين<br />
نكا نمى كند. ما مو عضويت ناصر به نظر مى سد<br />
كه تكذيب حمر (كه شاخه نظامى ساما مى<br />
كر) محى لدين سنديت . ها هر ناظرنى ممتا،<br />
شاهد مستقيم نزيك به ناصر فئو بوند. گر عضويت<br />
ناصر حقيقت شت هيچ كد ين نفعى پنها<br />
كر ندشتند. بعلا ينكه نمى تو نست كه چر<br />
ناصر بايد به عضويت جنبشى علاقه شته باشد كه مو<br />
يت قر مى گرفت هد سركو ها بو. قطعا ناصر<br />
ما ماكسيست نبو ست.<br />
فسر كمونيست، فسر جنبش موكرتيك<br />
خالد محى لدين كه بد قطع پل ها تباطى يسكر <br />
تر كر به عضويت گرهى (به همر ناصر، مير، كما<br />
عبدلرعو) عبدلمنعم حسين، حسن برهيم لدين<br />
مى يد كه سپتامبر 1949 به نا فسر تشكيل مى<br />
شو. غير عبدلرعو بقيه عضاء عضو خو لمسلمين<br />
بوند سپس تشكيلا سلامى جد شد بوند.<br />
بقو ست. ناصر شو محى لدين بطه كر شن<br />
لاكوتو هميشه با محى لدين به مانند كوچكتر فتا مى<br />
شد. لبته قعيا پيچيد ترند.ناصر خيلى به علاقه شت:<br />
به قو كريا محى لدين بعد مير، "محبو" ناصر بو.<br />
1952 كه پيش بطى نظر سياسى ناصر به خالد ما<br />
با ماكسيست ها شت عتما ندشت. معمولا با مسائل<br />
يا ميا نمى گذشت غالبا هم مى گفت.<br />
غيرمسئولانه بينانه غيرقع خالد موضع باها حتمالاً<br />
حتا خطرنا نسته باشد.<br />
به عضويت فسر نيز يگر ماكسيست فسر<br />
مدند. حيد مضا يوسف منصو صديق كتبر <br />
1951عضو كر(كسى كه بعدها به عضويت شو نقلا<br />
مد). صديق مو برنامه فسر توضيح خوست.<br />
شد غو خوند، صديق نها . به تركت سه مضا<br />
پذيرفت كه به جنبش بپيوند.<br />
صو<br />
ها حساسيت تفا فسر جنبش هبر ناصر گرچه<br />
يدئولوژ مى پذيرفتند (تا حد مى خوستند)<br />
منحصرً گرچه تئو بسيا نعطا پذير خوها<br />
بستگى فا سامانى همچنين عتقا به صو ين<br />
هد ناسيوناليستى "فرميستى" ساما بوند. فسر<br />
سخنرنى ناصر سويه 1961<br />
يعنى عضو نبو تئو هم با گرچه بو <br />
كم علا ست يگر حز ساما هيچ جنبش <br />
. جنبش فسر مطلق قر لويت فا<br />
ناصر تقريبا با تمامى تشكلا سياسى "مهم" ِ قانونى نيمه<br />
مخفى همچنين با چندين نامه نگا تبا يدها <br />
منظمى شت. هد مشتر تمامى ين تبا ها جمع<br />
طلاعا خبا مو ضعيت سياسى همچنين<br />
معمولا فسر جنبش بو. ها ساما ين خلى خبا<br />
ساما ها فر كمك مى گرفت بى نكه ستقلا خو <br />
ببر. سو ير<br />
جوئل گو خاطر نشا مى كند كه ناصر يگر فسر <br />
مباحثاتى كه نامه فد ِ"لمصر"، ميا شنفكر<br />
چپ گر هينفى محمو متفكر مستقل ملا بزگ <br />
يكى ئسا حز ليبر مشرطه خو (همچنين <br />
بر هبر معر حز ست) مطر ساخته بو مشاكت<br />
مى كرند.<br />
ناصر با حمد فئو يد مى كند<br />
تبا فر ناصر حمد فئو هبر جنبش موكرتيك كه<br />
بهبو بسرعت مى كر، ساماندهى نظاميا با تباطا<br />
يافت. به بعد ناصر مى بايست يدها فر ِ طولانى<br />
با حمد فئو شته باشد نفو فئو بر مسلم ست<br />
هرچند نبايد پرنگ كر چر كه ظها ماكسيست<br />
ها يابى نقش نفو خو جاهايى متناقض ست.<br />
گز خالد نخستين يد ناصر فئو جالب ست. خالد<br />
تائيد مى كند كه فئو جريا موجويت فسر <br />
گذشته به گفته كه خو نيز هبر ين جنبش<br />
مخفى مشاكت . فئو خالد مى خوهد كه ملاقاتى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
128<br />
با ناصر بريش ترتيب هد. ين كا مى كند. ناصر فئو<br />
خانه خو مى بيند به شد تحت تاثير شخصيت<br />
مو ناصر فئو فتن پس گير. مى قر گفتا <br />
شخصيت مى پرسد. محى لدين پاسخ مى هد كه فئو<br />
يكى "مسئولا" جنبش موكرتيك ست. بعبا يگر <br />
جلسه ترتيب بد نكه ناصر جريا كامل<br />
مو بگذ با جع به هويت جايگا سياسى كسى<br />
كه قر بو ببيند صحبت كند بايد گفت كه به نوعى ناصر<br />
بربر "عمل نجا شد" قر مى هد. گرچه شوهد<br />
(شها نقش فرينا تولى يدها) ثابت مى كند كه<br />
ناصر با فئو حس همدلى پيد كر لى شن ست كه ناصر<br />
نمى بايست چند چگونگى برنامه كه خالد محى لدين<br />
ترتيب بو ضى باشد.<br />
همكا ميا جنبش موكرتيك فسر موقعى<br />
نزيك پربا بو. ين مسئله نمى تو بوسيله شباهت<br />
هايى ستچين شد توضيح بلكه قعيت ين ست كه<br />
كمونيست ها بر يجا قابتى جد خيلى ضعيف بوند.<br />
مقطعى ( نه بتد)تدين تويع علاميه ها به<br />
ماكسيست ها گذ كرند. ما ين جايگا منابعى به نها<br />
گذ مى كر نظا بر منابع هم لا. ئما ناصر<br />
مانع تلا كمونيست ها بر نفو جنبش فسر بو<br />
"سوكنند" ها تصميم گير جنبش ينكه <br />
بيافتد جلوگير مى كر. ينكه ميا فسر گير <br />
يا صميميت ها غيرضر يجا شو. نطو كه محى<br />
لدين مى گويد فئو به ناصر پيشنها تا فسر عضو<br />
جنبش موكرتيك به عضويت فسر يند. ناصر<br />
پذيرفت لى مى خوست با يگر ين عضويت "بصو<br />
فر" باشد، نه جمعى گرهى. قع برخلا نچه<br />
محى لدين نوشته ست فقط تعد فسر ماكسيست<br />
به فسر پيوستند. قع يت حمر كه نسبت به<br />
محى لدين موقعيت بهتر شت منطقى تر ست:«بخشى<br />
عضاء نظامى جنبش موكرتيك مامو شدند تا به<br />
فسر بپيوندند. سامانى كه بعباتى جبهه بو كه<br />
جريانا مختلف ميهن پرست گر بو». فئو هم<br />
خلا ظها محى لدين گفته تائيد مى كند كه گر<br />
ناصر مى نست كه فئو حمر ماكسيست ند نگا<br />
بر "هويت(بستگى) سياسى فسر ماكسيستى به عضويت<br />
جنبش مى مدند" چشم مى بست. ضح ست كه ينا به<br />
عضويت جنبش فسر مدند بى نكه ناصر بدند با عضاء<br />
جنبش موكرتيك مربو شد ست. عبا حمر <br />
فئو يگر شاتى كه محى لدين ها جمع <br />
كر به شن شد منه عضويت فسر كمونيست<br />
كمك مى كند. بعنو مثا مانى كه ناصر با مشكل تويع<br />
علاميه ها موجه شد ين فئو بو كه به پيشنها كه<br />
با نا كه بو هم با كمك بگيرند ماكسيست فسر <br />
تبا گرفت. با ين حا محى لدين كسانى كه مسئوليت<br />
ين كا حسا بعهد گرفتند فسر مى ند كه<br />
بعد ينكه فئو شريط ناصر پذيرفت (به قو محى<br />
لدين) عضو شد بوند. گر نطو كه محى لدين مى گويد<br />
نها بخشى جنبش فسر بوند شكى نيست كه كه<br />
فا به جنبش موكرتيك بوند شكى نيست كه<br />
پس نكه ناصر گريش سياسى نها فهميد با نا برخو<br />
كر. ناصر به نوبه خو باها تلا كر تا ليستى فسر <br />
كمونيست حمد فئو به ست بيا. بر كامل كر<br />
بحث به مو سو نظا عما لمرسفى مدير يند تئاتر<br />
ملى شا كنيم كه نخست به عضويت فسر مد <br />
سپس عضاء جنبش موكرتيك جذ كرند بطو<br />
همزما با هر جنبش همكا مى كر.<br />
ينجا نظرتم خلاصه مى كنم به نظر مى سد كمونيست<br />
ها نو يكر با هم تركيب كرند:<br />
1 بد نكه كسى (ناصر) ماكسيست بو نها بدند <br />
جنبش فسر پذيرفته شوند.<br />
2 قبولاند صو ظايف فسر ِ ماكسيست به ناصر.<br />
فسرنى كه ناصر نها نمى شناخت.<br />
فئو محى لدين مى خوستند ناصر متقاعد كنند تا<br />
موضع ضدمپرياليستى نگلوساكسونى ختيا كند لى ئيس<br />
موضع گرفتن جنبش بايد كه نظر بو ين بر يند<br />
مو يالا متحد بپرهيز بايد نشا هد كه ين <br />
مو شتركى با ين گونه تحليل ها ند. فئو تلا كر تا<br />
ناصر محى لدين به ضر تدين يك برنامه قيق <br />
متقاعد كند. تلا فئو بى نتيجه بو چر كه ناصر فكر مى<br />
كر چنين برنامه فقط مى توند موجب تفرقه فكنى شو.<br />
همچنين فئو برنامه بر "همكا فرهنگى" جهت<br />
بهبو گاهى سياسى فسر به ناصر پيشنها كر. ناصر<br />
نه نگفت لى غا ئما به تعويق مى ندخت.<br />
كه خو (فسر لطفى حيد حمد يتى <br />
"سوسياليست مسلما" مى ناميد) مد كه مقطعى <br />
سا 1952 ناصر تا ند يا تصميم گرفت بط<br />
خو با جنبش موكرتيك محد كند. من نمى نم كه<br />
ختلافا يا بو منيتى ملاحظا تصميم بر سا ين يا<br />
سياسى. به نظر من عامل ينجا نقش ند. هرچه<br />
باشد كمك ها ساما ماكسيستى تدين، چاپ <br />
تكثيرعلاميه ها معمولا كمك ها باشى بو. همچنين <br />
جنبش بايد جريا مقا ضدنگليسى منطقه كانا<br />
سوئز با هم همكا مى كرند. محى لدين، فئو حمر<br />
موقعيت ناصر به ساما كه ند كر شا<br />
مصر كمونيست فسر فسر
ماكسيستى سلا . همچنين شوهد همكا بدنه<br />
جنبش جو . مثالى شنا كه لبته معيا محكمى<br />
بر ند گير نيست صديق ست. شوهر عضو فسر<br />
بو به همر برنش ساما ماكسيستى<br />
عضويت شتند. ما مثا هايى كه خانم صديق همكا<br />
ها مشا نه مى هد طلاعا پايين به سمت<br />
هبر باطل مى كند.<br />
هبر عضاء هم بگويم كه مصطفا طيبا يكى نكته ين<br />
حز كمونيست مصر، تشكلى ماكسيستى كه با جنبش<br />
موكرتيك قابت بو، خاطر خو تائيد مى كند<br />
كه با فسر كه خو عضو كا هبر جنبش فسر<br />
نها ست. بو تبا ناصر، يعنى معرفى كر، <br />
مو ضعيت سياسى گفتگو مى كرند طيبا موقعى <br />
تدين علاميه ها به ناصر كمك مى كر تعد نها <br />
كر. منتشر حز نشريه <br />
تركت ها فسر <br />
ناصر خالد محى لدين بر تدين علاميه ها نظا مى كرند.<br />
همانطو كه يگر مانند محى لدين برهيم بغد تاييد<br />
كر ند لويت بر ناصر گر هرچه بيشتر فسر<br />
بو. قطعا هد خالد محى لدين هم همين بو لى به نظر<br />
مى سد كه تلا كر تا ين علاميه ها بر تحت<br />
فشا قر جنبش به تدين يك برنامه ستفا كند.<br />
برنامه كه گريشا چپ نه شته باشد. مى گويد<br />
كه سپتامبر 1951 برنامه تدين كر پيش <br />
با نجا لى بر مركز به كميته تائيد بر نتشا<br />
به سر برخو كرند. ناصر بى ميل تر بقيه بو. ناصر نه<br />
تنها مو سومند برنامه تريد شت(يك برنامه توجه<br />
مقاما جلب مى كر ممكن بو موجب تفرقه جنبش<br />
شو) بلكه همچين محتو هم كه خوست ها<br />
ناسيوناليستى ژگا ماكسيستى بيا كر بو،شغا<br />
نظامى با ستثما قتصا خاجيا هم نسته بو <br />
به ستعماگر منافع نگليسى ها، فرنسو ها، بلژيكى<br />
ها ،مريكايى ها... حمله كر بو كر. مى گفت تنها<br />
نتيجه كه چنين موضع گير ين ست كه بريتانيايى<br />
ها مريكايى ها تحريك مى كند تا عليه قد گرفتن<br />
جنبش به طريق نظامى عمل شوند. عليه ستفا<br />
عبا "ستعماگر مريكايى" موضع گرفت:« فقط<br />
كمونيست ها ين ژ ستفا كر ند» ناصر حلى<br />
مصالحه ميز پيشنها كر. به خالد جا تا نوشته<br />
هايش به يگر عضاء نشا هد لى منتشر نكند. خالد<br />
پذيرفت. تغيير صل تصميم گير حاصل نشد بو: ين<br />
سند "سمى" جنبش نبو بلكه حاصل تاملا يكى <br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
129<br />
يوسف صديق<br />
فسر جنبش بو كه همه<br />
ماكسيستى گريشا <br />
گا بوند!<br />
مشكل با يگر مانى<br />
بوجو مد كه پس <br />
ستگا قاهر سو تش<br />
تكثير جنبش نز جنبش<br />
سپرند. موكرتيك<br />
تعد علاميه ها ژ<br />
ها چپى به كا فته بو،<br />
بخصو نجا كه ستعماگر نگلو مريكن صحبت<br />
شد بو. ناصر جما سالم به شد به نقد ين جهت گير<br />
پرختند خالد مجبو شد ينگونه نوشتن ها كند.<br />
به سو كوتا<br />
گر شتبا نكنم، پس تش سو قاهر فسر يگر <br />
با كمونيست ها مشو نكرند. ناصر ما فويه تلا كر<br />
تا بر همكا تد كوتا پس موفقيت نهايى <br />
با خو لمسلمين به توفق برسد. ما چنين برنامه با<br />
كمونيست ها پيا نكر. عو، فقط پيش موعو<br />
تصميم گرفت نا باخبر كند.<br />
ناصر حتمالا غر هجدهم يا نوهم،حمد فئو <br />
كه به همر مير يوسف صديق بو ملاقا كر)نطو كه<br />
صديق مى گويد كمونيست يكديگر نمى شناختند) ما<br />
ظاهر نا تصميم خو باخبر نكر.<br />
نوهم ژئيه ناصر لطفى حيد مامو مى كند به سكنديه<br />
بر:<br />
«من مامو پاييد فسر سكنديه بو بايد يابى<br />
مى كر كه نها بربر حركتى طر فسر چه<br />
يد. نها تعد . خوهند نشا خو كنشى<br />
خر فسر چپ گريى بو)شا نويسند: شخص<br />
كه حمر گفته يگر جا حيد بو. حمر حمد<br />
كوتا قريب لوقو گا كر بو. ما مو كنش<br />
حمر چيز نگفته) كه من خوست تا به گو ناصر<br />
برسانم كه فسر شناسايى شد ند گر ست به كا<br />
بزنند سريعا باشت خوهند شد من تما شب سعى كر<br />
قانع كنم.» (بى نتيجه)<br />
كند. ناصر مى گا گفته حمر نچه ناصر <br />
سرنش مى كند كه چر با حمر تبا شد:<br />
«چه كسى تو مامو تما با كر؟ حمر با<br />
خوسته مر ببيند من هر با كر به گفته :<br />
من با فسر كمونيست ملاقا نمى كنم. نها مامو سطه<br />
بايد كه هر تباطى هم مى نند ين مى شناسند
130<br />
طريق نجا گير. با ين جو يا صلا فسر كمونيستى<br />
مى توند بيايد؟نه!»<br />
لحن خشك ناصر محتو حر هايش ين حد تقويت<br />
مى كند كه به لايل نامعلومى بط ميا جنبش فسر<br />
ست كم تعد عضاء جنبش موكرتيك مشكلى<br />
پيش مد بو.<br />
به هر ترتيب ساعت 8 بعد ظهر ناصر به همر مير خو<br />
چا سل ) ست كه بستر صديق منصو نز <br />
خونريز يو ست) مى ساند. منصو با جو ضعيتى كه<br />
باشد. ناصر بر شركت شته كوتا كند تا مى صر <br />
خو عزئل عر كه فر قر بو به سكنديه<br />
باگر مامو مى كند به حمر بگويد تا خو فو به<br />
قاهر برساند. قع ناصر مى خوهد فسر سكنديه <br />
جنبش موكرتيك برنامه گا كند. ينجا بايد<br />
خاطرنشا كر كه غير حمر هيچ فسر ماكسيستى<br />
عضو جنبش موكرتيك يا غير عضو، تشكيلا ماكسيستى<br />
هبر قريب لوقو بو كوتا مطلع نكرند. شايد<br />
پس سركو حتمالى شكست ها" "هزينه تر <br />
يا شايد به ين ليل كه مى نستند تشكل ماكسيستى با<br />
ين كا مخالف ست به حتما قو تر شايد به ليل ينكه<br />
بو. فسر به ساما جه نها فا<br />
ناصر حمر، نقلا جنبش موكرتيك يبخش<br />
ملى<br />
ساعت شب ناصر همر با تعد فسر، حمر <br />
كه تا به قاهر سيد مى بيند به طلا مى هد كه<br />
كوتا بر نيمه شب برنامه يز شد مى خوهد<br />
كه با فسر سكنديه كه ير نظر عبدلرئو نافى ند<br />
تما بگير نها جريا بگذ تا صو لز<br />
بتونند كنتر شهر يا پاگا ها شهر ست بگيرند<br />
يا كوتا پشتيبانى كنند يا ينكه ست كم ملحق<br />
شد ين نيرها به كمپ سلطنتى يجا حاثه نجا <br />
با گا سلطنتى جلوگير كنند. ناصر مى نست كه با نجا<br />
ين كا جنبش موكرتيك هم جريا مى گذ ين <br />
قطعا هد ين مانو بو. فسر ماكسيست كه كاملا شوكه<br />
شد بو تعد سو مى پرسد. ما ناصر كه عجله <br />
مختصر جو مى هد. حمر همكانش تر مى كند<br />
فو خو پيش حمد فئو مى ساند. فئو همه چيز<br />
بى خبر ست. هر با هم به مركز شهر مى ند تا محى<br />
لدين ببينند. سپس يوسف صديق پس "فيق <br />
بد" (بيركل جنبش موكرتيك) مى بينند. حمر <br />
خرين قطا جا مى ماند قاهر خيلى ير تر مى كند<br />
نيمه شب به سكنديه مى سد(حمر ينطو مى گويد.<br />
همكانش مى گويند خيلى يرتر به سكنديه سيد). يگر<br />
حمر حمد<br />
بر مطلع كر فسر جمع كرنشا تا ينكه كا<br />
بكنند قتى نبو.<br />
بنا به گفته منابعى متعد ناصر هيچ قت ين "تاخير"<br />
حمر (كه به گمانش عمد بو) نبخشيد. تعد <br />
همچنين مانند نويسند همكانشا يگر مانند فسر<br />
ين متن كه به نسخه كه حمر قايع مى هد<br />
با ندند تصو مى كنند كه حمر كه هيچ قت شهامت<br />
فر مو مو قر نگرفته بو حتمالا جنبش<br />
بر ينكه مبنى بو كر يافت موكرتيكدستوتى<br />
كوتا مشاكت نكند. جريانا ماكسيستى بر جمع <br />
شد سختى موجه با نقد بيست فسر ، عضو كر <br />
بوند كه نخوهند سر نها "تا بياندند". ين نكته به نظر<br />
قابل قبو مى سد لى سند بر توجيه نيست. گر<br />
چنا ستوتى كا بو نبايست بد جريا گذشتن<br />
صديق يا خالد محى لدين كه همرها ساما بوند به<br />
عثما فو لمرسفى مى سيد. حالا يا به ين ليل كه<br />
مكا نبو (لمرسفى تما نمى تونستند بيابند)،يا<br />
ينكه مى خوستند گزينه شته باشند يا ينكه يوسف<br />
منصو صديق (همانطو كه بالاتر يديم فئو حمر <br />
ساعت 10 شب ملاقا كر بو) ستو سرپيچى كر.<br />
حقيقت هرچه باشد ين تفا يعنى يرسيد حمر <br />
منتقل نشد ستو ناصر يكى ميرترين پيزها<br />
تايخ ين كوتا ست.<br />
تعجب هبر جنبش موكرتيك ما به ين فكر مى ند<br />
كه تلا نها بر نفو جنبش فسر با شكست موجه<br />
شد بو: يا ناصر كثر فسر ماكسيست شناسايى<br />
كر تر ينكه نها توسط پليس تحت نظر باشند<br />
بر خبر به نها تا خرين لحظه صبر كر ، يا ينكه<br />
ساما تا "هبر" تصميم گرفته ند ماكسيست فسر<br />
جريا نگذند يا ينكه ين فسر كه خيلى كم<br />
تعد بوند كاملا تفاقى خبر نشدند:بعنو مثا لمرسفى<br />
تمامى بيست پيد نبو.<br />
مصر كمونيست فسر فسر
131<br />
نتيجه<br />
محى لدين يوسف صديق نقش مهمى عمليا نظامى<br />
22 تا 23 ژئيه شتند. لى نيرها هى به حركت<br />
ندخت مى نخستين كسى بو كه جلو فت با نيرهايش<br />
بطو كاملا ناگهانى با عمليا غافلگيركنند موفق شد تا<br />
فرماند ستا تش تعد يا فسر عالى تبه<br />
مقر فرماندهى عالى كه به منظو حين جلسه <br />
تصميم گير مو جلوگير كوتا تشكيل بوند<br />
باشت كند. صديق خاطر خو ين تفا پا<br />
خدند به بند فا باغير خو مى ند، ما تايخ<br />
نويسا جنبش كمونيستى، هميت ين پيز نايد مى<br />
گيرند بخصو "ليل" ثبا نقش ساسى جنبش<br />
موكرتيك موفقيت كوتا مى بينند، گرچه صديق يگر<br />
با نها همكا نمى كر. ما فسر ناصر ين تفاقا<br />
بر غيا حمر تاكيد كرند نتيجه ستو <br />
جنبش موكرتيك تفسير مى كرند.<br />
خالد محى لدين عضو "كميته موسس" بو.غير ، <br />
نيرها مستقيم بطو شب كوتا كميته عضاء يگر<br />
تحت كنتر ندشتند. بعنو مثا ناصر مد مدسه<br />
ند گستر كميته ترتيب ين ين به نظامى بو. <br />
تبديل شد به "شو فرماندهى نقلا" چها فسر كه<br />
صديق، جمله ، شتند ساسى نقش شب نقلا <br />
پذيرفته شدند.<br />
ناصر بربر صديق بسرعت خالد ماكسيست، فسر <br />
شو نظامى نقلا جبهه مى گيرند. بر تركيب<br />
مكا پالمانى موكرسى جتماعى يشه صلاحا<br />
پذير ست. ما بر يگر ين يك نتخا ست.*ين <br />
فسر هيچ گا نتونستند فعاليت ها خو با شو نظامى<br />
هماهنگ كنند با كنا بيايند پس سا قد<br />
كنا گذشته شدند.<br />
على غم جو تشكيلا ماكسيستى يگر، جنبش<br />
با پذيرفت نظامى تصميم گرفت شو موكرتيك<br />
همكا كند. تعد عضاء عضاء شو نظامى مى<br />
شناختند. به همين ليل جنبش موكرتيك تلا كر تا نها<br />
تركيب چند عامل مانند ضر ما به "چپ متمايل كند". <br />
مانى (شتن حمايت مريكا بر خر نيرها بريتانيايى)<br />
خصمانه كنش شب كوتا حمر فتا برسى <br />
طر شو نظامى به همر شت. شو نظامى<br />
به ستا خو جنبش موكرتيك (فئو) "پيشنها<br />
كر. سركو بقيه نگيز"همكا سوسه<br />
به ين ترتيب بر تشكيلا كمونيستى فو طولانى<br />
غا شد كه تا سا ها ميانى هه مه 60 شت.<br />
يعنى قتى كه بربر نتخا برخى عضايشا <br />
فرهنگ تصميم گرفتند طلبانه منحل شوند .<br />
موقعيتى كه ست فت؟ من ينطو فكر نمى كنم. گر<br />
ماكسيسم هميشه بر ناصر بز تحليل بو پس نه<br />
شخصى عا بو نه مى تونست باشد. ناسيوناليسم ترسا<br />
ناصر نترناسيوناليسم كمونيسم جمع پذير نبوند. ئيس<br />
مى خوست نز طبقاتى پرهيز كند. ناصر به قدتى كه<br />
، ست يا غلط، مطيع برقدتى خاجى مى نست<br />
نمى تونست مشكو نباشد. نزيكى يا با نچه مى<br />
تو تعصب يدئولوژيك تشكيلاتى كمونيست ها ناميد<br />
حسا نمى كر.ين گفته به ين معنا نيست كه عضاء<br />
هبر جنبش موكرتيك نمى تونستند بهتر عمل كنند<br />
بخصو با خو تلا بر نفو به جنبشى كه با <br />
همكا مى كرند نستن ينكه نطو كه كمونيست ها<br />
نتظا شتند ين جنبش نمى تونست به چنا سرعتى به<br />
چپ گريش پيد كند.<br />
منبع:<br />
Tewfik Aclimandos , « Officiers libres et<br />
officiers communistes : collaborations et<br />
confrontations », Cahiers d'histoire. Revue<br />
106-d'histoire critique, 105<br />
پانويس ها حذ شد ند. خونند صو نيا مى توند به متن<br />
. كند مرجعه صلى<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
132<br />
فلسفه تشكيلا<br />
يا نايوفسكايا<br />
برگر: يو حمانى<br />
با يرستا:<br />
ياشت: نچه ير مى خونيد ترجمه نامه ست كه يا<br />
نايفسكايا به يك فعا سياسى يرنى پاسخ به مقاله با<br />
عنو ير، " فلسفه فر تشكيلا" نوشت. ين مقاله سامبر <br />
1979 همزما با نقلا ير، نشريه News and Letters<br />
چاپ شد. ين نشريه خرين شما خو با شا به " بها<br />
عر هميت " موضو تشكيلا ين تحولا، نامه فو <br />
تجديد چاپ كر ست. نامه ، پيش ين بخش ضميمه <br />
مجموعه ثا يا نايفسكايا چاپ شد بو.<br />
ها عزيز<br />
خو مد گويى به باگشت يك يرنى نقلابى، يك متفكر صيل كه نظريه تشكيلا<br />
جد نمى كند، بسيا مسر بخش ست. نتيجه با ينكه بعضى يد ها مطر<br />
شد با فر تشكيلا سو تو به نظر من كاملا نا ست ند، ما ژفا عرصه <br />
نظر تمركز بر فر تشكيلا، حتى نچه كه " ناست" ست برنگيزنند مى كند .<br />
بگذ نتيجه گير كلى بالا بطو مشخص بيا كنم. تو نخستين كسى هستى كه با<br />
فر تشكيلا نوشتهها نخستين ماكس چيز يد ست.عكس ست ست؛<br />
هميشه نوشته ها نخستين ماكس به گونه نقل قو مى شو كه گويى ماكس، هم<br />
" پيشا ماكسيست" بو هم با مسئله " حز،" كما بيش نا. بنابرين هنگامى كه<br />
تو گفته ها ماكس با " شكل نجمن ها پيشه كمونيست " ين سخن <br />
كه " نجمن نا نيا جديد بوجو مى - نيا به جامعه- نچه كه به ظاهر سيله<br />
مى نمو، هد شد ست " (1) نقل مى كنى، پيدست نچه كه حسا كر <br />
به ستى پيوند با نظريه ماكس با مسئله نجمن نه مر نا ست. <br />
حق با توست كه به ين جمعبند برسى كه: " نتيجه نظر ين ست كه ما بايد خوها<br />
تشكلى باشيم كه بطو همزما با فلسفه نقلا با هد پرلتايا بمثابه يك طبقه،<br />
تطابق ست."<br />
من نجا با شما ختلا كه به سرعت به ما كنونى جهش مى كنى با يگر<br />
فلسفه تشكيلا جد مى كنى، حالى كه هد عكس ين كا ست. بر نمونه،<br />
ما بطو قطع تنها بر " نيرها جديد" تاكيد نمى كنيم بلكه بر خر هم تاكيد يم. <br />
بپر، خلق به فدييا جهشى بطو تو نمى تونى بنابرين ست. مطلقا ضر مر ين<br />
با ينكه هر كلمه كه ين مو مى گويى ست ست: ) هم عليه فر سلسله مرتبى<br />
تشكيلا هم عليه مبا چريكى؛ ين تركيب نامقد گريى پيشگا گريى. (<br />
با ين حا پايا چنين به نظر مى سد كه نگا تو ) ير ( كا ين بو كه فدييا<br />
فلسفه تشكيلا
133<br />
ما با يگر باند خوهيم بو، مگر نكه كاگر<br />
نيز خو فلسفه جد نكنند، مگر نكه نها<br />
نيز نيا به خر بطو جد حسا كنند،<br />
همچنا كه خر ، بطو جد نيا به كاگر<br />
حسا مى كند<br />
بحث، ثر ناتوگوتو نقا كمونيست يتاليايى، 1960-1959<br />
خلق تو ها جد بوند نه ينكه نها، هم تو ها جد<br />
هم بطو كلى فاقد فلسفه بوند.<br />
فكر مى كنم كه تو پرسش ستى طر مى كنى :"<br />
نظريه چگونه مى توند مايت يابد؟" ما تو ين مايت<br />
يافتن تنها به شريط عينى، كه گويا قتصا ست، نسبت<br />
مى هى. حالى كه نگا ماكسيست- مانيسم ،<br />
شريط عينى، هم شامل قتصا هم شامل تو هايى<br />
) نظر تو ( بسيا ين كنند. مى قيا كه عليه قتصا ست<br />
خطر نا ست. ير ين هما شتباهى ست كه كلِ<br />
نترناسيونا ترتسكيسم نيز جو شته، به ين<br />
معنى كه ند تحليل قتصا، خوِ پرلتايا بصو<br />
بژ مد. (2) ما نظر ماكس، ماتريا، معنايش فقط<br />
قتصا نبو، بلكه تماِ ندگى بو. نگا ماكس، نيا، قبل<br />
هرچيز غذ سرپنا شامل مى شو، ما نيا،همچنين<br />
تما ضرها يگر بر مى گير به هيچ به<br />
ين محد نمى شو كه شما بر غذ خو قاشق<br />
چيز نيا به نظر ماكس ست. يا كنيد مى ستفا<br />
ست كه " جستجو بر كليت " مى نامد.<br />
من با ين نظر كه نقلا ير، پرلتايا شر كنند<br />
نبو موفق نيستم. لبته كه ين به صطلا شر كنند،<br />
خو پد گاپو3)) باشد كه شمايل بدست، پيمايى<br />
تو ها به سو قصر تز هبر مى كند، خو شاعر<br />
ير باشند كه هشت ند شا فشا مى كنند يا<br />
يك نامه نگا – سربير نيكاگوئه باشد كه كه<br />
بدست سامو4)) به قتل سيد، جلوتر خر قعى<br />
پرلتايا قر ما . تا هنگامى پرلتايا عتصا <br />
تظاهر، همچو "تو حركت" حضو نيابد، نقلا<br />
صو نمى گير . هما گونه كه تو نقل كر ، ماكس<br />
" لحظه شو شو" هنگامى سخن مى گويد كه<br />
پرلتايا منافعى به پيش مى كشد كه منافع قعا عمومى<br />
كه " يك طبقه خا، مى گويد كه مكا ست.<br />
تفو عمومى كسب كند." (5)<br />
كاملا حق با توست كه خمينى ينكه مى پند<br />
حكمرنى " هديه جانب خدست " به سخر مى<br />
گير نشا مى هد كه ين حكمرنى " پايه جها<br />
غير معنو" ما . ين حقيقت ند كه شركت بايا<br />
به همر پرلتايا تظاهر تو ، به خمينى مكا<br />
كه قدتى كه به پرلتايا تعلق شت، غصب كند .<br />
به با من ين سخن تو كه : " نچه كه پايا به نظر مى<br />
سد قع غا جديد ست" قعا مهم ست. ما ين<br />
حقيقت ند كه غا جديد تنها مى توند " شوها "<br />
كاگر باشد؛ گر چه تو نير ها جديد مانند (مبا<br />
بر ( نيز به شوها ضافه مى كنى. يركه<br />
يكى شتباها قعى لوكاچ، تمركز بر كليت بو، ما<br />
كليت نه بمثابه غا نو. كليت نز لوكاچ به معنا<br />
حاصل جمع بيشتر بو تا يد مطلق كه هم تئو ست<br />
هم عمل؛ ين غا نوست. يقين كه ترتسكيست<br />
ها كنتر كاگر بر توليد طرفد مى كنند شو<br />
" نها سوسياليستى" مى نند. من به هيج جه قصد<br />
ند هميت شو ها بكاهم .ير شوها بطويقين<br />
كاگر ها توسط تحايه توليد با كنتر مقياسه<br />
يا لت، نشا گر بالاترين سطح كنتر توليد به ست<br />
كاگر ست.<br />
با ين حا ما با يگر باند خوهيم بو، مگر نكه<br />
كاگر نيز خو فلسفه جد نكنند، مگر نكه نها نيز<br />
نيا به خر بطو جد حسا كنند، همچنا<br />
كه خر ، بطو جد نيا به كاگر حسا مى<br />
كند، مگر نكه ين " نهشت خر " - عبا <br />
لوكزمبوگى- فلسفه تشكيلا نقلا گاهى <br />
نير جديد باشد. بايد ينجا ضافه كنم كه نگا كه<br />
ماكس نوشت :" همچنين نقلا ضر ست، چر كه<br />
خوِ طبقه نقلابى مى كند " قيقا به با شت؛ به<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
134<br />
پرلتايا همچو خر، همچو نير، همچو بژ نيز<br />
همچو سوژ، همچو مر جديد.<br />
تصو نكن كه نقد من به ين معنى ست كه بخوهم تو<br />
مطلب با نويسى كنى . برعكس، قيقا بر ين با<br />
كه نجا كه ين مطلب توسط يك جو نوشته شد <br />
مسئله – فر تشكيلا - تنها به ير مربو نمى شو،<br />
بلكه ما سطح جهانى با ست به گريبا يم شمو<br />
بسيا بنابرين نيست، سر تصا مريكا به ير <br />
مهم ست كه ما تنها نتايج نظر نگيريم بلكه به ند<br />
بنگريم. حقيقت من برين با كه ما پيش نكه <br />
حتى تلا كنيم كه به جمبند برسيم، بايد نزيك به<br />
يك سا تما مو ين مسئله به بحث بپريم.<br />
با حتر، يا<br />
سو نومبر 1979<br />
پانوشته ها:<br />
1 به نقل " نياها، توليد تقسيم كا " كا ماكس<br />
1844، ستنوشته ها قتصا – فلسفى.<br />
2 نگا كنيد به " نترناسيونا ، 1889تا " 1914 <br />
كتا نايفسكايا، ماكسيم . <br />
3 پد گاپو كشيش تدكس سى بو كه هپيماييى<br />
تو كاگر بر ئه نامه به تز هبر كر .<br />
كشتا 1000 نفر هپيمايا توسط تش، به جرقه نقلا<br />
1905 كمك كر.<br />
4 پدجوكوئين كانا، سر بير نامه پويسيو <br />
با عنو لا پرنسا بو كه ما حاكميت يكتاتو<br />
ناستاسيو سامو به قتل سيد.<br />
5 به نقل ماكس: سهمى نقد فلسفه حق هگل، مقدمه<br />
.<br />
6 گا كنيد به كتا نايفسكايا : لوكزمبوگ ، هايى<br />
نا فلسفه نقلا ماكس" صفحه 19.<br />
7 ماكس نگلس يدئولوژ لمانى نوشتند: "ين نقلا<br />
لا ست .... همچنين به ين ليل كه طبقه كه برپا<br />
كر تنها يك نقلا مى توند تما كثافتِ عصا <br />
خو بزيد بر يجا جامعه جديد ما شو."<br />
يا نايوفسكايا<br />
فلسفه تشكيلا
135<br />
معرفى كتا<br />
گرنديسه پس صد پنجا سا<br />
عبا لگشايى<br />
"... به هر قيمتى بايد هدفم نبا كنم جا ندهم<br />
جامعه بوژيى مر به ماشين پو سا تبديل كند."<br />
) نامه ماكس به ژ يدمير/ فويه 1859)<br />
ماكس ست متفكرنى ست كه عهد كر ست تا پايا كا جها صحنه ندگى مبا تر نگويد. نتشا<br />
ستنوشته ها منتشر نشد خلا نزيك به فتر 200 باقى ماند -به جز ثا كتابى كه منتشر شد ست-،<br />
نامه نگا ها نيز سته متونى كه كم تر بيست سا ست كه به همت بنيا ثا ماكس نگلس (MEGA) <br />
پشت برها يرست نگلس بير مد، همه همه گوهى ست بر ين مدعا كه ماكس همچنا ند، حا تحقيق <br />
بى نگ ما پاسخگويى به منتقدنش ست.<br />
بين سا ها 1860 1850 حجم مبالا تجا با جهانى بربر شد. نظا بانكى عتبا گستر عظيمى<br />
پيد كر بو سها سخت جنب جو بو. ين شريط بر قتصانا كلاسيك به نوعى تدعى كنند <br />
ناقو هم گونه «پايا تايخ» ثبا برحقى «سرمايه « بو. ماكس ما ين فعاليت جديد قتصا مقدمه<br />
بر بحر چرخه ما توليد مى يد. سرنجا بحر سا 1857 بر كر ماكس كه پيش ين، پيش بينى<br />
چنين مى كر، شگفت تصميم گرفت نتيجه <strong>15</strong> سا تحقيق قتصا كه بعضا قالب مقالاتى<br />
نصف نيمه ياشت ها شخصى ها كر بو، به ثمر نشاند. نتيجه ين تصميم، گرمد نزيك به 900 صفحه<br />
ست نوشته بو كه سرنجا عنو «گرنديسه» (به معنا لغو طر مقدماتى) به خو گرفت.<br />
«گرنديسه» كه با عنو فرعى «مبانى نقد قتصا سياسى» شناخته مى شو، جمله ثا ماكس ست كه<br />
سرنوشتى همچو يگر ثا پيد كر مقد بو تا نزيك به يك قر بعد نگا نظرها بماند تا سرنجا<br />
به قو هابسبا "كم بيش با كر به عنو بخشى يكپاچه مجموعه نوشته ها ماكس تحا <br />
جماهير شو پذيرفته به يرست پيشين ثا ماكس-نگلس سا ها فز 1969-1968 شد،<br />
گرچه تيرژ كمتر سرمايه بو".<br />
«گرنديسه ماكس» به كوشش ماچلو موستو ثر ست جامع كه نه فقط به برسى يا مختلف ين ثر ماكس<br />
ختصا بل گزشى ست تايخى سير تكوين يد نگا نديشه ماكس، ندگى مانه ماكس<br />
به هنگا نگا ثر نيز ندها فر فرها مباحث ماكسيستى كشوها مختلف به سطه ترجمه نتشا <br />
توضيح ماكس نديشه متخصاصا كاشناسا 31 نفر مشاكت كتا هميت نها. سترگ ثر ين<br />
تفسير يد ها ين پيامبر علو نسانى ست. نا هايى چو هابسبا، ماچلو موستو، جا بلامى فاستر، موشه پوستو،<br />
. كتا كند كه بايد به سر مى مجا ماكسيستى ها هر علاقه مند به پژهش ... ميك سينز لن<br />
چنانكه مقدمه كتا نيز شا شد ست ين مجلد "به مناسبت صد پنجا سالگى تأليف [گرنديسه] تأليف شد<br />
سد ماكسيسم مسلط ها جريا كه ماكسى با جها بسيا معرفى مى كند كه ماكسى ست<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
136<br />
بيستم به تصوير كشيد شد بو، تفا چشمگير ."<br />
كتا 32 فصل قالب سه بخش تشكيل شد ست كه<br />
به ترتيب:<br />
- نخستين پا، شامل هشت فصل، نمايه<br />
ها عمد ست كه با قرئت گرنديسه<br />
مطر مى شو.<br />
نظر نامه ندگى بستر پا، مين -<br />
ماكس ما نگا ستنوشته ها<br />
ين ثر سترگ باسا مى كند.<br />
- سومين پا، گز جامعى ست نتشا <br />
پذير كتا سرسر جها.<br />
يك هابسبا، مو برجسته نگليسى مقدمه<br />
كه بر ين كتا نوشته ست، مى كوشد با توضيح<br />
فضايى كه ين ثر پس نزيك به صد سا مكا نتشا<br />
مى يابد، خلا قايع جنگ جهانى نيز <br />
حاكميت ستالين بر تحا جماهير شو، هميت مطالعه<br />
تفسير«گرنديسه» به خونند يا كند. نستن<br />
جبهه ها كتا لمانى يرست حجم عظيمى ينكه<br />
جنگ جهانى به عنو تبليغاتى عليه سربا<br />
مطالعه بر جنگى ها گا بعدها لمانى<br />
ندنيا تويع شد بو، كافى ست تا به گرنديسه صرفا<br />
به عنو يك كتا «قتصا حا نقدهايى به كلاسيك<br />
ها» نگا نشو هميت سياسى منظومه نديشه <br />
گير. مد نظر قر ماكس <br />
گرنديسه: ميز تايخ، فلسفه توپيا <br />
فصل كه به قلم خو موستو ست، ختصا به<br />
«مقدمه» مشهو گرنديسه كه حتمالا ير <br />
بيشتر خو كتا شناخته مى شو غالب علاقه مند<br />
به ثا ماكس حتمالا مطالعه ين كتا، به همين<br />
مقدمه بسند كر ند؛ ميا نكا ژِ شناسانه<br />
سياسى تنها ين عبا مزمه كر ند كه "ين<br />
هستى نسا ست كه گاهى تعيين مى كند". چاپ<br />
مقدمه به شكل كنونى سا قع 1859 <br />
خو نشانى گفتگو نى ماكس با خو بو؛ چه<br />
ينكه غا بنا شت با ختصا «مقدمه<br />
عامى» به تشريح قتصا سياسى هميت <br />
«صعو نتزعى به نضمامى» بپر ما بعدها هنگا<br />
توضيح كه "پيش بينى نتايجى كه هنو ين كر با نتشا<br />
بايد به ثبا برسد مغشو كنند ست"، هد مقدمه <br />
"پيشر جزئى به كلى" تعيين كر. موستو با تقسيم<br />
مى كوشد تا ضمن نشا بخش، بلند به چها مقدمه ين<br />
ساختا سلو ثر، ين يد كه "گرنديسه<br />
مقدمه ست بر «سرمايه»" فا كند. جمله جذ<br />
معرفى كتا<br />
ترين بخش ها نوشته<br />
موستو يكى تشريح<br />
«نسبت توليد تويع»<br />
نظر ماكس ست<br />
كه بسيا منتقد<br />
ماكس-به يژ مكتب<br />
پاشنه تريش-<br />
قتصا فهم شيل<br />
نسته ند، حا نكه<br />
موستو ين كژفهمى <br />
تصحيح مى كند. يگر<br />
بخش مهم، ترسيم<br />
چگونگى «تولد «<br />
كه ست سرمايه جامعه ماكس مطالعا <br />
گرنديسه خو به صو «بانمايى» «سرمايه» به<br />
صو «پژهش» نشا مى هد.<br />
فصل با عنو «مفهو قتصا مد» توضيح<br />
چگونگى مزگشايى باسا شيو توليد سرمايه <br />
توسط ماكس به مد «نظريه ست. « نويسندگا<br />
ين فصل با تأكيد بر ينكه پيش نويس ها خا ماكس<br />
نوعى طر مقدماتى ست ينكه ين فهم پيوستگى ها<br />
كل سا مى كند، تز مركز نوشتا خو چنين علا<br />
مى كنند:<br />
"طر ماكس سيد به مفهومى جامعه <br />
بوژيى به عنو يك تماميت مكا پذير مى<br />
كند."<br />
فصل سو جمله چالش برنگيزترين فصل هاست،<br />
چركه ختصا به «برشت ماكس بيگانگى <br />
گرنديسه» . نويسند ضمن ئه گزشى <br />
مجالا ميا ماكسيست ها پيرمو ين مفهو، با شا<br />
به يد «گسست شناخت شناسى ماكس» كه سو<br />
لتوسر عنو شد، تحليل جالبى چهر ماكس، هم<br />
به مثابه «فيلسو» هم «عالم قتصا« كه با<br />
فلسفه پايا يافته، ئه مى هد.<br />
فصل چها، تمركز خو بر گانه «كا مر» <br />
«كا ند» به عنو مينه عين حا نتيجه «كشف<br />
مقوله ضافى» مى گذ. هميت ين بحث <br />
شايد بتو ين نست كه بعدها سالها هه <br />
1950، فيلسو برجسته نسا گر ماكسيست،<br />
يا نايفسكايا با تكا به مير ين كشف به مقابله با<br />
قتصانا حزبى تحا جماهير شو برخاست كه<br />
معتقد بوند » شو فرماسيونى غير سرمايه <br />
برقر ست». نايفسكايا با ستنا به كتا سرمايه<br />
ماكس عا مى كر كه يژگى متمايز سرمايه تنها
137<br />
يك عامل ست: ستخر ضافه تحت سلطه<br />
سرمايه خصوصى يا سرمايه لتى. به ين عتبا نظر <br />
فرقى ميا «يالا متحد» «شو» نبو، چه ينكه<br />
«كا مر» هر به شكل با جو شت.<br />
فصل پنجم ما به خاطر نويسند (ميك سنز)<br />
پرژ كر با نبا ست. برخو يژ هميت <br />
فكر ، يعنى «تجديد حيا ماترياليز تايخى»<br />
كه كتا «سرمايه بربر موكرسى» به<br />
تشريح پرخته ست، عقبه ين برسى <br />
فصل «صو بند ها مقد بر توليد سرمايه «<br />
گرنديسه نبا مى كند. ين فصل پيشتر نتشا سمى<br />
كتا، به عنو ثر مستقل نيز منتشر شد بو كه<br />
هابسبا به عنو مترجم نگليسى ثر، مقدمه مفصلى<br />
عا ين طر با سينز ميك نگاشته بو. هم بر <br />
جسونه كه "ماكس مشاهد تايخى بر خطا بو<br />
چهر تدكسى ها قدست ضمن ست"،<br />
عا كه "چگونه نظريه پرسش پاسخ مى هد به ين ،<br />
ماترياليز تايخى ماكس، بد توجه به خطاها تايهى<br />
، تا مى ؟" نظر ميك سينز "هد ماكس<br />
تأكيد بر خا بو سرمايه ست نه تعميم قونين<br />
حركت سرمايه به تما تايخ به طو عا برخو با<br />
جامعه جا به عنو مقصد پيش مقر". ينجا مى<br />
تو هميت تصحيحى كه ماكس ترجمه فرنسو<br />
«سرمايه» به همت گما بيش پيش مو توجه<br />
قر :<br />
غيرصنعتى صنعتى جومع با معرفى فر <br />
يرست نگليسى كه به يرست چها لمانى متكى ست،<br />
چنين مد ست:<br />
- كشو كه لحا صنعتى توسعه يافته تر ست<br />
به كشوهايى كه كمتر توسعه يافته ند، فقط<br />
تصوير يند شا نشا مى هد.<br />
ما همين فر متن يرست فرنسه به گونه يگر <br />
طر شد ست:<br />
- كشو توسعه يافته تر لحا صنعتى به<br />
كشوهايى كه مسير صنعتى پى مى يند،<br />
فقط تصوير يند شا نشا مى هد.<br />
كوين ندسو مقدمه كه بر ترجمه فاسى<br />
«سرمايه»(ترجمه حسن مرتضو/نتشا گا) نوشته<br />
ست، توضيح هميت ين گرگونى، به حمله هايى كه<br />
به ين ثر ماكس به عنو ثر جبربا شد ست، شا<br />
مى كند تأثير مبا مر سيه عليه تز هند<br />
عليه ستعما نگلستا فاصله نتشا ترجمه لمانى <br />
ترجمه فرنسه عامل تغيير شيو بيا ماكس<br />
عنو مى كند.<br />
فصل ششم نيز كه به قلم جا بلامى فاستر ست، به<br />
خاطر جايگا نديشه ماكسيستى پرژ فكر<br />
، بافرينى نگا ماترياليستى به طبيعت، خو توجه<br />
ست. ين مقاله نيز به نوعى پيگير هما پرژ ست.<br />
فاستر به توضيح ين نكته مى پر كه "چگونه گرگونى<br />
ها پيوسته سرمايه تنها با بيگانه سا ضر<br />
طبيعى (يعنى شريط پايد باتوليد) نياها نسانى<br />
ممكن بو ست". با تأكيد بر نگا هگلى ماكس <br />
خصو فلسفى 1844 قتصا ها ستنوشته<br />
فلسفه ندمو-غيرندمو مناسبا "يالكتيك<br />
طبيعت هگل" نتقا ين نگا به «گرنديسه» يل بحث<br />
«شريط طبيعى كا باتوليد همچو پيكر غيرندمو<br />
عينى طبيعى هنيت نسا» مو توجه قر مى هد.<br />
فصل هفتم كتا به گه ها توپيستى ماكس ترسيم<br />
يك جامعه هايى يافته چگونگى يست فر حاضر <br />
«كا» تشريح فهم ماكس با نويسند . ختصا <br />
ما متوجه ين نكته حياتى مى كند كه نظر<br />
ماكس هد نهايى نقلا، «لغا كا» ست. ين مقاله<br />
با تمركز بر «فصل پو» گرنديسه كه ماكس به<br />
تشريح گذ به تكامل شيو ها توليد شكل ها قديمى<br />
باستانى تا فئوليسم سرمايه نجا تا جامعه<br />
شو مى نوعى تلا به پر، مى يند يافته هايى <br />
تا تد يد ماكس پاگر مشهو همر با<br />
حيا چگونگى خصو لمانى» «يدئولوژ نگلس<br />
شو.* كمونيستى، نشا جامعه فر نه<br />
هميت فو لعا ين فصل شكا عظيمى ست كه<br />
فهم يج ماكس يجا مى كند. ينكه بر ماكس<br />
يا كا هگذ هايى بشر سعا به سيد<br />
سطو «ستاخانوفيسم» شو ستالينيستى ممكن<br />
نمى شو معيا سنجش فا سايش چيرگى سايل<br />
مصر بر توليد ست. هميت ين جديد ماكس<br />
ساله پنج برنامه ها نقد نايفسكايا شايد تنها <br />
تحا جماهير شو بتو سر گرفت.** نجا كه با<br />
ستنا به «سرمايه» ماكس عا كر كه يژگى متمايز<br />
سرمايه تنها يك عامل ست: ستخر ضافه <br />
تحت سلطه سرمايه خصوصى يا سرمايه لتى؛ تشخيص<br />
«كا ند»، «كا گانه عامل تنها به ميانجى ين<br />
مر» ممكن خوهد شد. نكته كه بعدها توسط نت <br />
«ضع بشر» با تمايز ميا «كا» «حمت» با يگر پر<br />
هميت شد.<br />
جمله نكا جالب ين مقاله، كنايه پايانى به<br />
فهم سا لوحانه نو تفا كيفى شكل <br />
كا (مر ند يا هايى بخش) ست كه قالب فر<br />
همانند فر مشهو «يدئولوژ لمانى»، كا هايى بخش<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
138<br />
به "طا با خوبيد سما بى مش <br />
نگا كر" تشبيه مى كند!<br />
فصل هشتم با عنو «بانديشى سرمايه پرتو<br />
گرنديسه» تلاشى ست بر باخونى گرنديسه با<br />
عينك «ستنوشته ها فلسفى قتصا 1844».<br />
نويسند نتيجه مى گير كه "گرنديسه به ما مكا مى<br />
هد يابيم كه نقد ماكس سرمايه فرتر نقد سنتى<br />
مناسبا بوژيى تويع (با مالكيت خصوصى) بسط<br />
مى يابد" جامعه صنعتى مد به عنو جامعه <br />
سرمايه خلا "ساختاها نتزعى سلطه، بخش<br />
بخش شد فزيند كا فر هستى فر عنا<br />
گسيختگى كو منطق تكاملى" مو برسى قر مى هد.<br />
گرنديسه: محصوِ يستى بحرنى<br />
بخش كتا كه سه فصل برمى گير به ندگى<br />
مى پر. گرنديسه نگا ما ماكس مانه <br />
ماكسى كه فقر قتصا بيما ها مزجى<br />
هدفش عفونى طاقت فرسا "به هر قيمتى مى خوهد <br />
نبا كند". يبايى ها بخش شن شد بخش<br />
هايى ندگى ماكس ست كه تا كنو هيچ منبعى به<br />
ما "تايخ ظرفت همچنين ضر نشد شا <br />
نديشه" نيز نشا مى هد. ين نكته نجايى هميت<br />
كه غالب كتبى كه به برسى نديشه ها يك متفكر يا<br />
متفكرنى مى پرند، مينه ما)عم جغرفيا، تايخ<br />
ها يد شكل گير علمى) كتشافا جتماعى<br />
متفكر يا متفكر به فرموشى مى سپاند.<br />
سه فصل يا شد به ترتيب «ندگى شخصى ماكس»،<br />
«ماكس به عنو نامه نگا قتصا» «بحر<br />
نگا به هنگا « 1857-58 سرمايه قتصا<br />
گرنديسه شامل مى شو. فصل نهم كه لين فصل ين<br />
بخش ست خو موستو به عنو يرستا كتا نوشته<br />
ست به ليل نشا يا جديد ندگى خصوصى<br />
ماكس جذبيت فو لعا برخو ست. جمله<br />
نگلس ماكس مكاتبا به شا ظريف نكا ين <br />
جريا تدين سلسله مقالاتى با «ستعما نگلستا<br />
هند» بر نشريه «نيويو تريبو» ست، كه بعضا<br />
با مضا يكديگر مطلب مى نوشتند. جريا نگا<br />
يكى ين مقالا كه مربو به «شو سپو هند»<br />
بو بنا بو نگلس با مضا ماكس بنويسد ما به<br />
مسئوليت بر عهد ين ناچا به حا، عفونى بيما ليل<br />
خو ماكس فتا، ماكس خصو عايى كه مقاله<br />
كر (عقب نشينى جبا نگليسى ها به خاطر غا فصل<br />
بانى) خطا به نگلس مى نويسد:<br />
“شايد قعا بد يد باشم ما به هر حا با كمى<br />
يالكتيك مى تونم ير بر. لبته كلماتم<br />
ست هر طر كه كر فرموله چنا <br />
يد."<br />
هميت چنين فرهايى ين ست كه حتى غو نديشه<br />
مبر كر بند» » به صطلا هم ماكس چو <br />
نبو ست؛ ينكه قديس ساختن هر نديشمند كا<br />
ست عبث بيهو؛ خاصه گر نديشمند ماكس باشد<br />
كه خو شمن جه يك چنين موضع گير هايى بو.<br />
فصل هم كه ترسيم چهر ماكس به عنو يك<br />
جديد مى تو ست، قتصا نگا نامه<br />
مفهو «مبا نترناسيوناليستى» يافت. نجا كه<br />
مبا مر هند عليه ستعما، همپا مبا كاگر<br />
نگلستا پيشبر نقلا سوسياليستى بريش مهم<br />
ست.<br />
نهايت فصل ياهم كه ماكس مقا يك<br />
تحليلگر چير ست بحر قتصا مانه نشا مى<br />
هد. حتمالا كمتر كسى علاقه مند به ثا ماكس<br />
سه فتر ماكس كه بدنند ير شاحانش <br />
خصو بحر ها قتصا ما پا (نگلستا،<br />
فرنسه، لما سپانيا) به جا ماند ست كه هر كد <br />
نو خو على غم نكه تحليل يكى مهمترين متفكر<br />
تايخ خصو پديد جتماعى-قتصا ست،<br />
سند تايخى نيز به شما مى .<br />
گرنديسه: ستالين تا پرها<br />
نتشا به باتا ختصا كتا سو پا ما<br />
گرنديسه جها. به جز ير حتمالا جالب ترين<br />
فصو ين پا، شر تأثير نتشا ترجمه گرنديسه<br />
قطب مهم سه عنو به شو فرنسه يتاليا، <br />
تكوين گستر نديشه ماكسيستى جها ست.<br />
بخش عظم نوشته مربو به يتاليا بطه با هميت <br />
تأثير جريا «كاگرگريى»[Operiasmo]*** به هبر<br />
كه با ستفا ست 1960 هه نگر نتونيو<br />
«سرمايه» «گرنديسه» مى كوشيدند مرحله تيلو-<br />
فويستى سرمايه صنعتى تفسير كنند تغيير هند.<br />
همچنين شا به خونش كانتى لوچو كولتى گرنديسه<br />
به عنو يكى شناخته شد ترين چهر ها ماكسيسم<br />
پا هم شايا توجه ست.<br />
شاخص هايى نيز، با چهر فرنسه به فصل مربو <br />
لتوسر مند تا ژ بيد ميشل هانر موجه يم كه<br />
غالب بحث هايشا حو محو ين موضو كه "يا<br />
معرفى كتا
گرنديسه بايد به چشم مقدمه بر «سرمايه» خوند يا<br />
ثر مستقل به حسا " جريا ست.<br />
ماكسيسم صلى خاستگا عنو به شو ما <br />
قر بيستم كه بد سرگذشتى كه بر<br />
گرنديسه قم خو، نمى تو هميت جايگا تايخى<br />
كتا كر. قتل يويد يانف، بنيانگذ مدير<br />
مؤسسه ماكس نگلس پاكسا مؤسسه <br />
ستيلا ستالين نيز ين عتقا سخ ستالين مبنى بر<br />
ينكه "بر ينكه تو ها نظر ماكس بفهمند، سه<br />
جلد «سرمايه» كافى ست"، به خو خو كافى ست تا<br />
سرنوشت گرنديسه پايتخت ماكسيسم قر بيستم <br />
هم بر پژهشگر تايخى هم علاقه مند به مطالعه<br />
«گرنديسه» جذ خوندنى نمايد.<br />
بخش مربو به ير نيز به قلم كامر نير، توضيح<br />
مختصر ست با چگونگى ترجمه ستقبا <br />
عد همچنين نتقا ملتهب 1360 هه ثر<br />
باتا محافل فكر حتى ماكسيستى تا به مر.<br />
صل ترجمه بر عهد «حمد تدين» بو ست كه با<br />
فرنسو با ترجمه مطابقت پرها» «باقر يرستا<br />
پس شد منتشر گا نشر سو جلد قالب <br />
مرتبه سو، يگر هرگز تجديد چاپ نگريد.<br />
هرنچه مى خوهيد با ماكس بدنيد<br />
به جر مى تو گفت، با ترجمه چنين كتابى <br />
ير، هر مطالعه خصو ماكس ماكسيسم<br />
بى جا به ين ثر ناقص خوهد بو. كتا نو خو<br />
برجسته پژهشگر مقالاتى ست لمعافى ير<br />
همچنين شرحى نسبتا جامع ماكسيستى، نديشه<br />
ندگى نديشه ماكس. ين خصو بايد ين نكته<br />
هم ضافه كر كه كتا لگو بسيا خوبى چگونگى<br />
نوشتن «تايخ ما نديشه» به ست مى هد. هميت ين<br />
مسأله نجايى ست كه غالب ثا منتشر شد ير <br />
(چه تأليف چه ترجمه) با نديشه يك متفكر يا<br />
جمعى متفكر، پرژ هايى يد ليستى بى توجه به<br />
مينه ها جتماعى-قتصا شكل گير تفكر بو ست.<br />
تفسير نديشمند شر چنين لگويى عايت هميت<br />
چو ماكس نجايى ست كه ] همين گرنديسه]<br />
متذكر شد ست كه "ين هستى جتماعى ست كه تعيين<br />
كنند گاهى سوژ ست".<br />
يژگى يگر كه مى تو بر «گرنديسه ماكس»<br />
برشمر، تفكيك فصو يكديگر مكا مطالعه <br />
جدگانه هر فصل بد جا ضر به فصو يگر<br />
ست. همچين جاعا متعد نويسندگا فصو مختلف به<br />
خو متن «گرنديسه» ترجمه مجد حسن مرتضو<br />
ين فرها، شريطى بر خونند علاقه مند فرهم<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
139<br />
كر ست كه مى توند بد مطالعه خو گرنديسه،<br />
جريا يك شر تفصيل غنى باخونى كند.<br />
سو، پا كه ما ست نجايى مسئله ين به شا<br />
فصل مربو به باتا نتشا ثر كشوها نگليسى<br />
با متوجه مى شويم كه نخستين ترجمه، ِ «ماتين<br />
نيكلا» ست ين ترجمه ست پر شتبا كه مبنا<br />
ترجمه فاسى قر گرفته ست.<br />
مك للا توصيف جايگا هميت «گرنديسه» معتقد<br />
ماكسِ حسا به خونند كه "گرنديسه ست<br />
كاگا مى هد" همين هم هست كه هميت ين<br />
كتا به قولى ميرثى كه بر ما باقى ماند ست،<br />
جتماعى ها نقد پديد مطالعه ماكس «»<br />
جامعه مبتنى بر نظم سرمايه ست. گرنديسه،<br />
پس «فلسفه حق» مين ثر ست كه با تكا به<br />
«منطق» نظر هگل به سر نظريه تحليل مى .<br />
چنانكه ماكس غا نگا ثر، نامه به نگلس<br />
"مر مجد علم منطق هگل" بر "برندختن كل<br />
كترين سو" خبر مى هد.<br />
ترجمه ين ثر شمند بايد ستا ثر جلد<br />
«سرمايه ماكس چگونه شكل گرفت» به قلم من<br />
نيز «سرمايه» سيمين موحد با ترجمه سدلسكى<br />
ماكس با ترجمه خو مرتضو نظر گرفت، تا به<br />
عمق ين عا پى بر كه "هر نچه با مير نديشه<br />
ماكسيستى ير به خونند فاسى با عرضه<br />
شد، ساسا بط چندنى به ماكس ندشته ست". مرتضو<br />
پيش ين نيز با ترجمه «مانيفست پس صد پنجا<br />
سا» به كوشش لئوپانيچ كالين ليز سو نشر گه،<br />
علاقه خو به باخونى متو كلاسيك ست به<br />
قلم پژهشگر برجسته نديشه ماكسيستى نشا<br />
بو. ترجمه ها كتبى ين ست نشا مى هد كه<br />
منظومه عريض طويل نديشه ماكسيستى قضا<br />
تنها ين خو ماكس ست كه چند قبا شناخته شد<br />
ميا يرنيا ندشته ست. به ين ترتيب بايد گفت<br />
كه تا مينه ندكى بر مطالعه جد نديشه ها<br />
كا ماكس ير فرهم شد ست.<br />
گرنديسه ماكس به كوشش ماچلو موستو با<br />
پيشگفتا يك هابسبا به ترجمه حسن مرتضو،<br />
با قيمت12500 توما سو نشر نيكا نه با كتا<br />
شد ست.<br />
پانويس:<br />
*پاگر مشهو به ين شر ست:<br />
"... جامعه كمونيستى كه نجا هيچ كس
140<br />
قلمر نحصا فعاليت ند بلكه هركس مى توند هر<br />
شاخه كه ميل مشغو به كا شو، جامعه توليد<br />
همگانى تنظيم مى كند ينر بر من ين مكا <br />
فرهم مى كند كه مر ين فر كا يگر نجا هم،<br />
بامد شكا كنم، بعد ظهر ماهى بگير شامگا به<br />
كه طو هر شا، صر پس شو مشغو مپر<br />
نظر شتم به نتقا بپر، بى نكه هرگز شكاچى، ماهى<br />
گير، چوپا يا منتقد باشم"(لويك فوئربا يدئولوژ <br />
بابايى، نشر چشمه، چ3، 1386: ترجمه پريز لمانى،<br />
.(312<br />
«تئويها به مقاله بنگريد خصو ين **<br />
ماكسيستى پيرمو سرمايه لتى(بخش /«(<br />
فريد فا.<br />
Operiasmo*** جنبشى سياسى تئويك يتاليا <br />
بو كه فرهنگ طبقه كاگر فا نقش تايخى <br />
تجليل مى كر. ين جنبش هه يتاليا 1970 <br />
فعا بو نتونيو نگر هبر شمر مى شد (به<br />
نقل توضيح مترجم .(355 <br />
قعى مر" شدند.<br />
تنها نمونه ها تضاهر ين مالينوكس جا نگا <br />
ها كه تحت تاثير يد ست جنبشى با برمد <br />
ضمن ستقبا مالينوكس . جا ند قر ناشيستى<br />
بر مى شمر. بنيا جنبشى ضعفها چنين حيا<br />
به يكر ناشيستى به لت، ساما فر نظر ندخته<br />
تايخ 061 سا جنبش يابى مىكند به بحث-<br />
ها معاصر با قيا ها خو به خو، تصميم گير<br />
عمل مستقيم مىپر. جنبش<br />
Anarchism: A Marxist Criticism<br />
John Molyneux<br />
Published by Bookmarks<br />
ناشيسم : نقد ماكسيستى<br />
نويسند: جا مالينوكس<br />
ما بو نتشا:<br />
كاگر، نشجويا نفر 2011 هز مه ما <br />
مياين صلى شهرها سپانيا با لها نقلا مر<br />
مصر شغا كرند. ين حركت تن سرسر پا <br />
همبستگى با نقلا مصر تكر شد. تظاهر كنندگا،<br />
تما حز سياسى صلى با ين شعا كه "نها ما <br />
نمايندگى نمىكنند" محكو كرند خوستا "موكرسى<br />
معرفى كتا<br />
فمينيسم سانه <br />
سو ترنها<br />
نتشا نشگا ينبوگ<br />
Women, Feminism And Media<br />
Sue Thornham<br />
Edinburgh University Press"<br />
گستر مهم بحث ها ست پژهشى كتا، ين<br />
فمينيسم سانه. كتا به برسى بط حا تغيير<br />
غالبا ضد نقيض سه مفهو ، فمينيسم سانه <br />
مى پر نها بحث گسترتر نظريه<br />
فمينيستى مىگنجاند.<br />
ژنرها نا صد غيا هم به برسى قعى» «نا<br />
خبر مستند، هم حضو بيش ند نا <br />
قعيت عا شكا سانه مىپر. نهايت، 'فن
141<br />
تفا" بطه بين فمينيسم، نا فن سانه <br />
كتا، سرسر مىهد. قر سى بر مو جديد <br />
مسائل كليد مطالعا سانه فمينيستى هم <br />
طريق نمونه ها خا هم طريق تعامل نتقا باثا<br />
نظريه پر بزگ برسى مى شو.<br />
سياست پسا ناشيسم<br />
سا نيومن<br />
نتشا نشگا ينبوگ<br />
The Politics of Postanarchism<br />
Saul Newman<br />
Edinburgh University Press<br />
سا نيومن مدعى ست كه مسا طلبى ضد ستبد نا<br />
سياسى مبا خلاقى ها مينه لهابخش شيسم<br />
بو جهانى ضدسرمايه جنبش به يژ معاصر يكا<br />
ست. همچنين ستدلا مىكند كه ناشيسم بر معرفت<br />
شناسى منسوخى ستو ست خوستاجهت گير جديد<br />
سياست ها ضد ستبد هائى بخش<br />
يكرها بند نيومن به چاچو ست. <br />
سياسى مى پر كه حيا شد ند. ين يكرها<br />
ناشيستها به با جو مىنامد. پسا ناشيسم <br />
كلاسيك، پساساختگريا، ها پساماكسيستى<br />
نتقا، نكا، متدلوژ بتكا نو مشى<br />
هويت ، جهانى سا با فريت، تبا يكا<br />
، بربر لت مو بر سى قر مى هد." "<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />
Accumulation in an African Periphery: a<br />
Theoretical Framework<br />
Issa G Shivji<br />
Mkuki na Nyoto Publishers<br />
نظر چهاچوبى پيرمونى: فريقا نباشت<br />
نويسند: عيسى جى. شيوجى<br />
Mkuki na Nyoto نتشا:<br />
پرفسو شيوجى جمله نويسندگا سنت ماكسيستى<br />
"مبا 1970 با نتشا سا كه ست لسلا نشگا<br />
طبقاتى تانزنيا" ين عرصه شد.<br />
قتصا تحليلى تجزيه ئه كتا ين بخش صلى <br />
جهانى به طو كلى جنو جهانى به طو خا ست. ين<br />
كتا با غا تبيين ماكسى نباشت به عنو نير<br />
محر سرمايه ، نظر لنين، لوكزمبوگ <br />
جويد. كتا مى سو مپرياليسم تئو بسط بر يگر<br />
سپس به ين مسئله مى پر كه چگونه "نباشت طريق<br />
سلب مالكيت"جغرفيا تايخى سرمايه به خصو <br />
جنو شكل ست. <br />
نويسند به طو خلاصه نشا مى هد كه بحر سيا <br />
7991-8 چگونه به نابو سطو ببرها سيا نجاميد. <br />
ستدلا مى كند كه بحر مالى خير كو جهانى پس<br />
جهانى سرمايه مو توهما بسيا ، <br />
نقش بر كر ست.<br />
شيوجى ستدلا مى كند كه نظا بهر كشى هقانا <br />
بخش ها غيرسمى شهرها جنو جهانى كانو
142<br />
كه به توليد ما طريق سلب مالكيت" قر "نباشت<br />
جنو جهانى حو پيرمونى مى نجامد سپس<br />
مركز نباشته شو. مكانيسم ها بسيا ين فريند<br />
محقق مى كند. ما نگا نويسند گانگى سا بين<br />
پيرمو مركز جو ند. نباشت كشوها پيرمونى<br />
تحت مپرياليسم نيز مى هد، بر مثا، نايربى <br />
شر فريقا، لاگو غر فريقا، فريقا جنوبى.<br />
سا چند طو فريقايى خا قيمت كالاها نق<br />
گذشته به جا توسعه قتصا،به نتايجى يانبا منجر<br />
شد ست. شيوجى بر ين با ست كه پاسخ به مسايل<br />
جنو جهانى كشوها پيرمونى نمىتوند نتزعى باشد<br />
بلكه نيامند تجزيه تحليل عينى عامليتِ تغيير بافتِ<br />
شريط مبا طبقاتى هم سطح ملى هم عرصه<br />
بين لمللى ست.<br />
پسا 11 سپتامبر چهاچوبى بزگتر، تكامل هم<br />
تنيد شد سيستم لت مد شيو توليد سرمايه<br />
پيما ستفالى تا شغا عر، يابى مى-<br />
كند. بالاكريشنا ين كتا سه يدگا كليد سياسى<br />
يعنى ليبرليسم (توكويل)، ست يكا (شميت)، <br />
چپ ماكسيستى (لتوسر) با لت جامعه<br />
مدنى، موكرسى ، طبقه نظريه قد خو به كا<br />
مى گير.<br />
بحر ستبدسالا ير<br />
حمد سيف<br />
نشر: كتا مه<br />
Antagonistics Capitalism And Power In<br />
An Age Of War<br />
Gopal Balakrishnan<br />
تضاها سرمايه قد عصر جنگ<br />
نويسند: گوپا بالاكريشنا<br />
Publisher: Verso<br />
نتشا: سو<br />
نتاگونيسم هسته سياسى نظر ين پرسش-<br />
هاست : چگونه بايد بط بين نئو مپرياليسم جنگى<br />
نئوليبرليسم، هژمونى مريكا جهانى شد سرمايه<br />
تصو كنيم؟ بالاكريشنا با بر سى نظم<br />
ين كتا نويسند ضمن پرختن به مينه ها تايخى<br />
بحر ستبدسالا ير پيامدها بستر<br />
كه به نقلا مشرطه نجاميد به كا نهضت مشرطه<br />
علل شكست برمد ستبد صغير پى مى<br />
پر. به گفته خو نويسند ين كتا ضمن پذير<br />
عومل بر ساختا موثر بر ين شكست، تاكيد مضاعف<br />
خو بر علل مينه ها خلى گذشته ست. ين <br />
ستا سيف قرئتها يج با عد موفقيت نهضت<br />
مشرطه با سنا مد تايخى به چالش مىكشد <br />
قع ليل شكست مشرطه هما حاميا نظا كهن<br />
مىند. يكى منابع يج با مشرطه ثا فريد<br />
مقابل سنا كه سيف به تفضيل ست ميت<br />
مد تايخى قر علامت سوها بسيا <br />
با تحليل ها نقد غرهايش مطر مىكند.<br />
نويسند يا مى شو شريطى كه ضا جهانى<br />
تحولا شگرفى با توسعه نيرها مولد سر مى<br />
گذند ين تحولا مر ير با غر گستر <br />
ليكن نجما سياسى، قتصا فرهنگى ير قر<br />
نوهم بر ير حاكم بو كه خو يكى يشه ها بحر<br />
عصر مشرطه بو. نگا نگاند ين سكو خو يكى <br />
معرفى كتا
143<br />
لايل كمبوها خو نهضت مشرطه بو كه فاقد هبرنى<br />
هوشيا بو. نتيجه پى نظا مطلقه كه تضعيف<br />
.شد نظا كاتر جايگزين نشد<br />
خصوصى مو پر بر مى شمر. مليسا بن<br />
همچنين بر نمونه به صلاحا مخر مو پر<br />
كشو ين كه هد مى نشا مىپر متحد يالا<br />
خصوصى سا فزيش ، مد چاتر به ختلافا<br />
جتماعى، قتصا قومى من ست. <br />
گوناگو ها لت بن سياست ها ميلسا نگا <br />
نگلستا ناكامد غلط بوند. ما يك چيز شن ست<br />
: كابر بى ما صو با نشا هند چرخش ساسى<br />
يد كيفيت مو به عنو يك "كالا عمومى"،<br />
به مو به عنو كنتر كالا با ست . بن با ترسيم<br />
برخى صو كليد بر حيا ها كيفى<br />
موشى سيستم مو عمومى عالانه غير<br />
مىبر. به پايا خو كتا نتخابى،<br />
School Wars: The Battle for Britain’s<br />
Education<br />
by Melissa Benn<br />
Publisher: Verso Books<br />
جنگ مو : نبر بر مو نگلستا <br />
Marx at the Margins: On Nationalism,<br />
Ethnicity, and Non-Western Societies<br />
Kevin B Anderson<br />
Publisher: University Of Chicago Press<br />
مليسا بن<br />
نتشا سو<br />
جنگ مو ستا مبا بر نظا موشى بريتانيا <br />
با مى گويد؛ نظامى فرگير كه هه 1960 بر سا<br />
يد مترقى يجا مد خو بر همه بنيا نها شد.<br />
ين سيستم جامع طى هه ها گذشته باها مو حمله<br />
قد به يگر كه يكى پس شته هايى قر لت<br />
سيد ند .<br />
جنگ مو، فقيرترين مد لتى مد خصوصى<br />
با منابع مالى گستر مو يابى قر مى هد <br />
با نگاهى نتقا به نابربر سيستم كنونى ،تاثير<br />
مخر كاهش هزينه، ظهو مد مستقل شد بخش<br />
ماكس حاشيه ها<br />
ناسيوناليسم، قو گرئى جومع غيرغربى<br />
كوين ندسو<br />
نتشا نشگا شيكاگو<br />
فصل نامه ساما نو، شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390
144<br />
به نظر كوين ندسو نقد ماكس بر سرمايه بسيا فرتر<br />
نىست كه تاكنو بيا شد ست. به با ماكس<br />
همزما كه تضا كا سرمايه جومع غربى شما<br />
مريكا نظر شت قت نرژ تومانى بر مسائل<br />
جومع شرقى مانند نژ، قوميت ناسيوناليسم گذشت. <br />
نگا ندسو، خط سير نوشته ها ماكس نقد سركو<br />
ها قومى، ملى ستعما ستايش جنبش ها<br />
.مقامت همين ستاست<br />
ندسو متذكر مى شو "من ين پژهش يافتم كه<br />
تئو يالكتيكى تحولا جتماعى كه ماكس بسط<br />
تحو تئو نه فقط طبقاتى ست. نه يك خطى <br />
جتماعى مسير چند خطى تكامل مى يابد ين <br />
ناسيوناليز نژ قوميت، بر مرها نظريه نقلا <br />
متمركز ست".<br />
بر به يت ستا برنامه جامع پزشكى نزئلا مى<br />
پر كه كتر- معلما با سفر به ستاها مناطق<br />
فقير نشين شهر به ستخد مو پزشكا ميا<br />
با نخستين برنامه بر ين پرختند. كاگر هقانا<br />
پرسنل پزشكى كوبا نقش كليد شد كوبا فرگير <br />
مشا ساما هى ين پرژ نزئلا شتند. ين<br />
مد نترناسيوناليستى موفقيت بزگى كوبا كسب كر <br />
كوبا به كشو پيشر طب مو پزشكى تبديل<br />
كر. بر نشا مى هد چگونه نزئلا حا حاضر، با<br />
كمك همتايا كوبايى خو ين برنامه پيگير مى كند.<br />
نيز به نبا خو خا برنامه مشكلا ين جر ما<br />
خصومت شديد پزشكا با طر ين قع ست. شته<br />
سنتى نزئلا همچنين تما نيرها مخالف نقلا<br />
كه كتا مونعى با جو ست. شد كوبا بر نزئلا<br />
توصيف مى كند، پزشكا نقلابى نشا مى هد كه<br />
چگونه يك جامعه به تعهد خو نسبت به تهيدستا<br />
عمل مى كند با ئه مرقبت ها بهدشتى ساسى <br />
تونمند سا مستقيم مر خدمت هاست.<br />
The Jews in Poland and<br />
Russia<br />
Antony Polonsky<br />
Publisher: Littman<br />
Library Of Jewish<br />
Civilization<br />
يهويا لهستا سيه <br />
نتونى پولانسكى<br />
Littman Library Of Jewish نتشا:<br />
Civilization<br />
Revolutionary Doctors<br />
How Venezuela and Cuba Are Changing<br />
the World’s Conception of Health Care<br />
by Steve Brouwer<br />
Monthly Review Press<br />
پزشكا نقلابى<br />
چگونه كوبا نزئلا مفهو مرقبت مانى عو كرند<br />
نويسند: ستيو بر<br />
ناشر: مانتلى يو پر<br />
پزشكا نقلابى حقيقت گز ست لى ست <br />
برنامه ها بتكا لها بخش نزئلا مرقبت <br />
سلامت بهدشت جامعه كه بر خدمت به فقر طرحى <br />
عموما بدست خو نا جر شد. بنابر مشاهد مد<br />
شركتكنندگا ين برنامه همچنين پژهشى عميق،<br />
تايخ جومع يهو لهستا سيه كه تبا<br />
بيشتر يهويا پا مريكا نجاست، غلب مغشو <br />
ميخته با كليشه هاست. نتونى پولونسكى ين جها گم<br />
شد با مى فريند ين هم سانتى مانتاليسم<br />
هم سا سا تجربه يهويا شر پا تبديل<br />
به ستانى مملو يت شها پرهيز مى<br />
كند. ين بافرينى يت مهمى ست كه بطه فرتر<br />
جها يهو يا مرها شر مركز پا ست.<br />
معرفى كتا
Change language