Sprawozdanie z działalności NIK w 2008 roku (plik PDF)

W przyjętym przez Kolegium NIK dokumencie pn. Strategia NIK – misja i wizja, który jest wieloletnim
programem rozwoju określającym nadrzędny cel i kierunki działania Najwyższej Izby Kontroli, za swoją
misję Izba przyjęła dbałość o gospodarność i skuteczność w służbie publicznej dla Rzeczypospolitej
Polskiej. Realizując swą misję, wskazuje na zagrożenia, identyfikuje nieprawidłowości, nierzetelność
i brak uczciwości w wykonywaniu zadań publicznych w poszczególnych obszarach funkcjonowania
państwa. Propaguje też dbałość o porządek prawny, odpowiedzialność i najlepsze praktyki zarządzania
majątkiem i środkami publicznymi. W celu zapewnienia najwyższej jakości pracy, na bazie dotychczasowego
dorobku oraz najnowszych osiągnięć w dziedzinie metodyki kontroli, NIK doskonali swoje
techniki kontroli i metody oceny. Prowadzi również inne działania, które przyczyniają się do lepszego
funkcjonowania administracji publicznej, m.in. bierze udział w pracach komisji sejmowych, prowadzi
współpracę międzynarodową oraz działalność wydawniczą.
Podstawy prawne działalności i strategia NIK
Podstawy prawne działalności
0gólne informacje o Najwy¿szej Izbie Kontroli
Konstytucja RP stanowi, że Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej 1/ , co oznacza, że jest
wyodrębnionym funkcjonalnie organem, mającym wiodącą rolę w realizacji zadań kontrolnych w państwie, a jej ustalenia,
oceny, uwagi i wnioski mogą być weryfikowane tylko w postępowaniu prowadzonym przez NIK. Uprawnień do dokonywania
zmian w tym zakresie nie ma nawet Sejm RP, któremu Izba podlega.
NIK podlega Sejmowi RP i działa na zasadzie kolegialności, która ma dwa aspekty. Po pierwsze powoływani są członkowie
Kolegium NIK, do którego kompetencji należy m.in. zatwierdzanie najważniejszych dokumentów. Po drugie polega na
przestrzeganiu przyjętych wewnętrznych zasad procedowania nad dokumentami kontrolnymi, które są wnikliwie, zespołowo
analizowane przez pracowników wykonujących i nadzorujących czynności kontrolne.
Organizację i tryb działania Izby określa ustawa 2/ . Reguluje ona proces postępowania kontrolnego, ustala obowiązki pracowników
wykonujących lub nadzorujących czynności kontrolne oraz przysługujące im prawa, wskazuje organy, które mogą
zlecić Izbie przeprowadzenie kontroli lub wystąpić z tego rodzaju wnioskiem. Jej przepisy stanowią, że NIK podejmuje kontrole
na zlecenie Sejmu RP lub jego organów, a także na wniosek Prezydenta RP i Prezesa Rady Ministrów. Izba podejmuje także
kontrole z własnej inicjatywy.
Izba bada wykonanie budżetu państwa, realizację ustaw oraz innych aktów prawnych, w zakresie działalności finansowej,
gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej organów i jednostek, o których mowa niżej. Zakres uprawnień kontrolnych ma
charakter obligatoryjny lub fakultatywny. Zróżnicowane są też kryteria oceny, jakimi posługuje się Izba w stosunku do kontrolowanych
organów i podmiotów – publicznych i niepublicznych.
Kryteria kontroli NIK ilustruje schemat nr 1.
Schemat nr 1.
Podmioty, których działalność podlega kontroli NIK, w powiązaniu z ustawowymi kryteriami kontroli
Podmioty, których
działalność podlega
kontroli NIK
Organy administracji rządowej, Narodowy Bank Polski, państwowe
osoby prawne i inne państwowe jednostki organizacyjne
Organy samorządu terytorialnego, samorządowe osoby prawne
i inne samorządowe jednostki organizacyjne
Inne jednostki organizacyjne i podmioty gospodarcze (przedsiębiorcy)
1/
Kryteria
kontroli
Legalność, gospodarność,
celowość i rzetelność
Legalność, gospodarność
i rzetelność
Legalność i gospodarność
1/
W zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.
1/ Art. 202-207 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483). Przepisy konstytucyjne regulują również obowiązki NIK wobec Sejmu
i określają pozycję Prezesa NIK.
2/ Ustawa z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. nr 231, poz. 1701 ze zm.).
18