Vlerësimi dhe Studimi i Gjendjes së Sistemeve të Ujësjellësit dhe ...

RWSSP IV – Vlerësimi dhe Studimi i Gjendjes së Sistemeve të Ujësjellësit dhe Sanitacionit
në Kosovë
1 Përmbledhje
Përmes këtij studimi është bërë vlerësimi i sistemeve të ujësjellësit dhe sanitacionit në
Kosovë me qëllim që:
Të vlerësohet niveli i përgjithshëm i qasjes në sistemet e ujësjellësit dhe
sanitacionit në Kosovë.
Të sigurohen informata për aspektin teknik dhe financiar të sistemeve të
ujësjellësit të cilat nuk janë të menaxhuara nga Kompanitë Rajonale të Ujit.
Rezultatet e vlerësimit tregojnë që 76 % e popullsisë së Kosovës janë të mbuluara nga
sistemet funksionale të ujësjellësit. Sistemet e ujësjellësit furnizojnë 61% të popullsisë në
zonat rurale të Kosovës.
65% e popullsisë së përgjithshme jetojnë në vendbanime të cilat kanë sistem të
kanalizimit, përderisa vetëm 42% e popullsisë rurale ka qasje në sistem të kanalizimit. Në
shumicën e rasteve trajtimi i kanalizimit bëhet vetëm pjesërisht apo nuk bëhet fare.
Përmes investimeve aktuale dhe me investime të vogla shtesë në rehabilitimin e
sistemeve ekzistuese të ujësjellësit të cilat nuk janë funksionale, do të arrihej niveli i
përgjithshëm i qasjes popullsisë në ujë të pijes mbi 80% deri në vitin 2015. Megjithatë,
nevojiten investime të mëdha për tu ofruar shërbime 20% të pjesës së mbetur të popullsisë,
shumica prej të cilëve jetojnë në fshatra të largëta.
Sistemet aktuale të ujësjellësit ende ballafaqohen me probleme të shumta sa i përket
kualitetit dhe qëndrueshmërisë operative të ofrimit të shërbimeve. Forcimi i kapaciteteve
për mirëmbajtjen dhe operimin e sistemeve të ujësjellësit është elementi kyç për
sigurimin e qëndrueshmërisë së investimeve. Strategjia kryesore për ta arritur këtë është
integrimi i sistemeve të vogla rurale në Kompanitë Rajonale të Ujit (KRU) dhe ngritja e
kapaciteteve të KRU-ve për menaxhimin e këtyre sistemeve.
Në total 143 sisteme funksionale të ujësjellësit që furnizojnë 10% të popullsisë së Kosovës
nuk menaxhohen nga KRU-të. Rreth 30 sisteme në vendbanime me 3% të popullsisë janë
jashtë funksionit. Gjatë procesi të integrimit të këtyre sistemeve në KRU, duhet të
adresohen një sërë çështjesh që kanë të bëjnë me aspektin teknik, nevojat për
investime dhe arsyet e ndryshme të hezitimit nga administrata dhe popullsia lokale sa
i përket procesit të integrimit. Ndër çështjet më të rëndësishme janë si vijon:
Shumica e sistemeve funksionale të ujësjellësit kanë nevojë të përmirësohen para se
ato të integrohen në KRU. Për këtë qëllim nevojiten 2.3 Milion Euro investime për 143
sistemet.
30 sistemet të cilat nuk janë funksionale kanë nevojë të rehabilitohen para se ato të
mund të integrohen në KRU. Për këtë qëllim nevojitet të investohen 1.4 Milion Euro
për 30 sisteme.
Në mesin e sistemeve të pavarura, 86 prej shfrytëzojnë ujëmbledhësit (kaptazhat) e
ujit si burim të ujit dhe shpërndajnë ujin vetëm përmes rënies së lirë. Këto sisteme
janë më të lira për tu operuar dhe në përgjithësi nuk kanë të përcaktuar ndonjë sistem
tarifor. Procesi i integrimit i këtyre sistemeve në KRU mund të ballafaqohet me
hezitim nga shfrytëzuesit e ujit pasi që ata do të ballafaqoheshin me kosto më të lartë
të konsumit të ujit pas integrimit.
Disa komuna aktualisht nuk kanë marrëveshje të shërbimeve me KRU-të. Përveç
çështjes së pazgjidhur sa i përket marrëveshjes së shërbimeve, në këto lokacione
mund të ketë kundërshtime të integrimit në KRU gjithashtu për arsye politike ose për
arsye të tarifave më të larta të ujit.
Me rastin e integrimit të sistemeve në KRU, duhet të merren parasysh karakteristikat
individuale të secilit sistem, sikurse është performanca e tyre në aspektin e operimit
Faqe 7 nga119