Vita Academica 5(70) - Uniwersytet Papieski Jana PawÅa II

More documents

Recommendations

Info

nie tylko nauka Największą przyjemnością i pożytkiem było przeżywanie tego Soboru O Soborze Watykańskim II z bp. prof. dr. hab. Tadeuszem Pieronkiem – rektorem Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w latach 1998−2004 rozmawia Monika Wiertek. 28 11 października 1962 roku rozpoczął się Sobór Watykański II. Ksiądz Biskup przebywał wtedy w Rzymie. Co tam Księdza Biskupa sprowadziło? Jak Ksiądz Biskup wspomina ten dzień, jaka atmosfera panowała wtedy w Watykanie? Znalazłem się w Rzymie rok wcześniej, jesienią 1961 roku. Rozpocząłem studia na Rocie Rzymskiej i byłem obecny przy ogłaszaniu przez kardynała Pericle Felici zapowiedzi Soboru Watykańskiego II. Nie tej pierwszej, której autorem był papież Jan XXIII, ale tego dokumentu, który został odczytany w przedsionku Bazyliki św. Piotra – mam nawet zdjęcie tego faktu, nienajlepsze, ale mam. I potem czekaliśmy na rozwój wydarzeń. Był to bardzo intensywny rok, pełen niepewności dotyczących tego, czym ten Sobór może być dla Kościoła. Były oczywiście różnego rodzaju doniesienia prasowe, pojawiały się książki, które pobudzały myślenie i takie, które stwarzały atmosferę sensacji. W każdym razie czuć było, że zbliża się coś wielkiego. Dotyczyło to zwłaszcza dwóch nurtów, które potem, na Soborze, stały się głośne: niektórzy postulowali otwarcie Kościoła, a inni chcieli go jeszcze bardziej obwarować murami. Rozpoczęcie Soboru było bardzo spektakularne. Proszę sobie wyobrazić setki biskupów, którzy się zjawili na otwarcie Soboru w uroczystych strojach biskupich z mitrami na głowach, i to chyba, o ile dobrze pamiętam, jednakowymi. Szli oni od Portone di Bronzo (Spiżowej Bramy) przez plac łukiem do Bazyliki św. Piotra. Drzwi się zamknęły. Było to niesamowite przeżycie. Sobór nie był otwarty dla takich przeciętniaków jak my – studenci. Była jednak pewna nowość, polegająca na tym, że przy Soborze działało biuro prasowe. Po każdym spotkaniu plenarnym biskupów, które odbywały się codziennie, ukazywał się komunikat prasowy i można było dowiedzieć się, co się działo. Ten biuletyn był także publikowany po polsku, redagował go późniejszy arcybiskup Szczepan Wesoły przy współudziale innych polskich księży. Dostać się na Sobór nie było łatwo, ale można też powiedzieć, że nie było to za trudne. Największy udział, ale techniczny, mieli tzw. assignatores locorum − czyli księża wskazujący miejsce. Cała główna ława Bazyliki była dostosowana do wszystkich obecnych na Soborze biskupów, można powiedzieć, że przypominała trybuny. Każdy uczestnik miał swoje miejsce, z którego też przemawiał. My nie braliśmy udziału w merytorycznych pracach Soboru, byliśmy co najwyżej do dyspozycji jego uczestników. Nadawaliśmy się do tego, żeby coś przepisać, coś przynieść, kupić, a przy okazji się czegoś dowiedzieć, ale nie były to rzeczy, które wychodziłyby poza tajemnicę soborową. Wielu rzeczy się nie wiedziało. Wiele rzeczy było ilustrowanych przez prasę na różne sposoby, szukano sensacyjek, prowokowano. Były rozdawane ulotki przez polskie służby specjalne, szkalujące Episkopat Polski. Szukano różnych sposobów. Był to pracowity czas dla biskupów, z całą pewnością. Musieli rano pojechać albo pójść na sesje. Część z nich mieszkała w Papieskim Kolegium Polskim na Piazza Remuria 2a, a większość w Polskim Papieskim Instytucie Kościelnym, tam, gdzie ja również mieszkałem jako student, na Via Pietro Cavallini 38. Stamtąd było do Bazyliki 10 minut. Niemniej jednak starsi ludzie nie pokonywali tych odległości pieszo – dowoziło się ich specjalnymi autobusami. Mam nawet zdjęcia biskupów, siedzących w tych autobusach, gdy po kilku godzinach pracy wracali na obiad. Po obiedzie mieli przerwę i niektórzy po prostu zostawali w domu, mogli sobie zagospodarować ten czas. Niektórzy byli zaangażowani w pracę różnych komisji. To była gonitwa bez przerwy na te komisje w Rzymie i poza nim. Oczywiście była też konieczność podejmować pracę w takich komisjach poza okresem sesji soborowych i przyjechać do Rzymu w innych miesiącach. W taki sposób biskup Wojtyła przyjeżdżał na sesje do Ariccia – miejscowości pod Rzymem koło Castel Gandolfo, gdzie niejednokrotnie z komisją siedział do późnej nocy nad dokumentami, żeby przedstawić później swoją opinię i redagować te dokumenty. Atrakcyjną stroną Soboru było to, że przyjeżdżali ludzie ze świata – było sporo Polaków, zwłaszcza księży, którzy prowadzili duszpasterstwo w Anglii, Niemczech czy w Stanach Zjednoczonych. To ożywiało nasze kontakty, także z uczestnikami Soboru. Nasi biskupi nie mieli pieniędzy – dostawali po pięć dolarów na wyjazd, a tamci byli w lepszej sytuacji pod tym względem, więc zapraszali nas od czasu do czasu na jakąś wycieczkę poza Rzym, trochę odetchnąć innym powietrzem, zjeść wspólnie obiad czy kolację. Toczyło się życie towarzyskie, do którego dołączali na przykład dziennikarze polscy, świeccy uczestnicy Soboru: pan prof. Świerzawski, Jerzy Turowicz, świeccy Polacy z zagranicy: prof. Habicht ze Szwajcarii, no i to grono ludzi, które towarzyszyło Soborowi z różnych względów: ze względu na swoją wiedzę fachową czy na możliwości pomocy biskupom. Było dosyć ciekawie. Taka stara emigracja. Które chwile Soboru najbardziej zapadły w pamięć Księdzu Biskupowi? To jest bardzo trudno powiedzieć. Były momenty, kiedy się szło uczestniczyć w sesjach – nie w czasie ob-
ad, tylko przed albo po. Trzeba było mieć specjalny bilet − można było pójść, zobaczyć, jak to wygląda czy iść do baru na kawę, porozmawiać, czasem coś im załatwić. Były takie momenty, kiedy odbywały się takie audiencje poszczególnych grup u Ojca Świętego. Kiedyś udało mi się dostać do Pawła VI. Biskupi zebrali się w Instytucie Polskim, żeby iść na taką popołudniową audiencję, więc biskup Wojtyła mi powiedział: „Pójdziesz ze mną”. „Dobrze, bardzo chętnie”. I znalazłem się na schodach w holu Instytutu, a kardynał Wyszyński pyta: „A ten gdzie?”. Biskup Wojtyła odpowiedział: „Idzie ze mną do Ojca Świętego”. „A, to dobrze”. Więc takie okazje były. Można było wpaść zrobić jakieś zdjęcie – ja dokumentowałem to na tyle, na ile mogłem. Zdjęć z Soboru mam około dwustu, ale były robione z pozycji dostępnych dla każdego, nie miałem wejścia specjalnego. Raz, drugi byłem w auli, to zrobiłem parę zdjęć. Najwięcej okazji było natomiast przy wyjściu z Bazyliki, na Placu św. Piotra, ewentualnie w tych dwóch domach, w których byliśmy, czy na jakiejś wycieczce. Największą przyjemnością i pożytkiem było przeżywanie tego Soboru. Nawet jeśli nie mieliśmy dostępu do „kuchni” – co potem okazało się najbardziej ciekawe − to ta atmosfera wynikała z wielkiego wydarzenia, na którym zawsze coś się dzieje. Tematyka była bardzo obszerna. Pierwszy dokument, który został opublikowany, dotyczył liturgii: zmiana języka, ustawienia księdza twarzą do ludzi, tłumaczenia tekstów, w ogóle sensacyjne rzeczy. Oczekiwanie, kiedy to wejdzie w życie – ale to już było w Polsce. Gdy wróciłem, obserwowałem, że te zmiany zachodziły bardzo wolno. Myślę, że podyktowane to było roztropnością, żeby nie „wywalać” wszystkiego od razu, tak jak się to stało na Zachodzie i skutkowało źle. Może zmiany były za wolne, przykrojone – ale może przykrojone do naszych możliwości? Przecież nawet soborowych dokumentów nie było – tłumaczenia ukazały się chyba dopiero w styczniu 1968 roku. I to w ilości 10 tysięcy egzemplarzy na całą Polskę – co to było? Który z dokumentów soborowych miał według Księdza Biskupa największe znaczenie? To zależy od punktu widzenia. Jeżeli patrzymy na to, który z nich dał nową wizję Kościoła, to będzie to przede wszystkim Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium z wizją Kościoła jako wspólnoty i Konstytucja o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes. Ale jeśli popatrzymy na skutki dalekosiężne i dotąd nieprzetrawione, to będzie Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae, której do tej pory ludzie nie mogą zrozumieć i z której można bardzo dużo zaczerpnąć, chociażby w kwestii dialogu ze współczesnym światem. Ta wolność jest często opacznie rozumiana, ale jest ona wielką wartością i trzeba z niej umiejętnie korzystać dla dobra wszystkich. Pięćdziesiąt lat to może jeszcze za mało na właściwą ocenę Soboru, ale co Ksiądz Biskup uważa za najważniejszą zmianę wprowadzoną przez niego: reformę liturgii, otwarcie ekumeniczne czy może coś jeszcze innego? Nie sądzę, aby na to pytanie można było dać sensowną odpowiedź. Co konkretnie? Wszystko. Sobór trzeba traktować jako całość. Wszędzie są jakieś zmiany – niektóre za słabe, inne mocniejsze, ale wydaje mi się, że ogromny przełom nastąpił czy ciągle następuje w Kościele poprzez asymilację tych treści doktrynalnych, pastoralnych, które przyniósł Sobór, także przez błędy, jakie zostały dokonane przy niewłaściwym stosowaniu Soboru. Pani mówi: pięćdziesiąt lat to jest za mało – nie, to nie jest za mało, to jest wystarczający czas, żeby dać ocenę. I ta ocena będzie przez różnych dawana różnie. Kilka lat po Soborze powstała myśl zwołania Soboru Watykańskiego III, dlatego, że tamten nie poszedł dalej, że według niektórych trzeba iść jeszcze głębiej w reformie Kościoła, że wtedy będzie jakiś porządek. Uważam, że to jest myślenie błędne. Trzeba najpierw przyswoić sobie i zastosować to, co jest mądrego w tym Soborze, a jest tam niezmiernie dużo takich rzeczy. Gdybyśmy to zrozumieli i to wprowadzili w życie, byłoby idealnie. Nie ma ideałów na świecie, zawsze są pomieszane z jakimiś błędami, z niedopracowaniem. Żeby dać taki przykład – Deklaracja o wolności religijnej uznaje możliwość, a nawet obowiązek działania człowieka według jego sumienia. Sumienie może być dobrze lub źle ukształtowane – to trudno, sumienie jest bezpośrednią normą moralności i także wiary w pewnym sensie. I to w połączeniu z zasadą godności człowieka wymaga, żeby taki pogląd uszanować, tolerować. Tolerować nie w tym znaczeniu, że toleruję tylko to, co mi się podoba. Wymagana jest przede wszystkim zasadnicza obrona swojej tożsamości. A reszta – szanować u człowieka to, co on myśli, to, co on robi. Była taka kwestia małżeństw mieszanych. To problem od wieków – już św. Paweł o tym mówił. Dokumenty wykonawcze, które ukazały się po Soborze Watykańskim II na temat tych małżeństw, były rewolucją w stosunku do przepisów poprzednich, ale już po kilku latach trzeba było je zmieniać, żeby poszerzyć te rozwiązania o głębsze widzenie wolności. Tak jak dawniej narzucano, że małżeństwa mieszane mają obowiązek chrzczenia dzieci w wierze katolickiej, tak teraz się z tego obowiązku rezygnuje. Nie można narzucać żadnej praktyki religijnej siłą, jakimś rodzajem przymusu, chociażby moralnego. Ecclesia semper reformanda – Kościół zawsze jest w reformie. Czasem skręca źle, a czasem dobrze. Najlepiej, żeby to było jakieś continuum i pewnie w jakimś sensie jest. Kościół zmienia się na lepsze, chociaż przypina mu się wiele łatek, nie zdając sobie sprawy z tego, że to mu właściwie na dobre wychodzi. Dziękuję za rozmowę. nie tylko nauka 29
Page 1 and 2: Vita Academica nr 5 (70) 2012 listo
Page 3 and 4: Wydarzyło się • 28 września 20
Page 5 and 6: na rozwój tej uczelni, powołanej
Page 7 and 8: dziennikarstwa i komunikacji społe
Page 9 and 10: Nagrody Rektora dla pracowników, w
Page 11 and 12: ks. prof. dr hab. dr h. c. Adam Kub
Page 13 and 14: ks. prof. dr hab. Wendelin Knoch Ur
Page 15 and 16: go wydziału teologicznego Uniwersy
Page 17 and 18: konferencje Salem Kaku, Ziyad Raoof
Page 19 and 20: powiedzialność za to miejsce. Zwr
Page 21 and 22: im referacie Moralisty walka z chci
Page 23 and 24: Konferencja Indywidualizacja proces
Page 25 and 26: 2012/2013 − 32 kleryków i 44 św
Page 27: pozostaje jak co roku Międzynarodo
Page 31 and 32: p. prof. dr. hab. Tadeusza Pieronka
Page 33 and 34: nie, ale także inspiracje i chęć
Page 35 and 36: Warto bardzo krótko przybliżyć s
Page 37 and 38: Filozoficzny esej o prozaicznym ży
Page 39 and 40: „Nie jestem żadnym mistrzem, jes
Page 41 and 42: Pracownicy wydawnictwa - Rafał Bob
Page 43 and 44: polecamy publikacje Roman Pałaszew

Vita Academica 5(70) - Uniwersytet Papieski Jana PawÅa II

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Vita Academica 5(70) - Uniwersytet Papieski Jana PawÅa II