plik źródłowy - Lublin

Geologia
Najgłębsze warstwy podłoŜa tworzą utwory prekambryjskie, głównie skały
metamorficzne, które w granicach obecnej WyŜyny Lubelskiej, Roztocza i WyŜyny
Zachodniowołyńskiej zalegają na głębokościach 5-8 km. Na prekambryjskim podłoŜu
krystalicznym zalegają paleozoiczne osady morskie (dolomity, anhydryty, margle) o łącznej
miąŜszości około 3 km. Tektonika paleozoiku wykazuje znaczne zróŜnicowanie. Paleozoiczne
podłoŜe WyŜyny Lubelskiej i Roztocza oraz WyŜyny Zachodniowołyńskiej stanowi platforma
wschodnioeuropejska o strukturze zapadliskowo-zrębowej (zapadlisko włodawskie,
podniesienie kumowskie, obniŜenie terebińsko – Sokalskie), rów mazowiecko - lubelski,
wypełniony osadami karbonu produktywnego oraz podniesienie radomsko -kraśnickie
(A.M.śelichowski). Na taki obraz paleozoiku nałoŜona jest mezozoiczna niecka brzeŜna,
której odcinek leŜący w obrębie WyŜyny Lubelsko-Lwowskiej nazywany jest niecką lubelską.
Utwory mezozoiczne osiągające miąŜszość około 3 km, w obrębie niecki brzeŜnej
(lubelskiej) zalegają prawie poziomo. Są to piaskowce, margle, wapienie i dolomity
środkowej i górnej jury oraz wapienie, margle, opoki, gezy i kreda pisząca środkowej i górnej
kredy. Wypełniają one nieckę brzeŜna i wkraczają na powierzchnię przyległej płyty
krystalicznej niwelując w ten sposób ostatecznie nierówności głębszego podłoŜa i nadając
całemu obszarowi WyŜyny Lubelsko-Lwowskiej charakter płyty. Pokrywa mezozoiczna
pocięta jest wieloma uskokami o amplitudzie na ogół nie przekraczającej 100 m.
Utwory górnokredowe stanowią zasadnicze rysy WyŜyny Lubelskiej i Roztocza oraz
WyŜyny Wołyńskiej. Ich miąŜszość wynosi od około 350 m wzdłuŜ Bugu do 1000 m w osi
niecki lubelskiej (nad Chodelką i na wschód od Tomaszowa Lubelskiego). Przykryte są
jedynie niewielkiej miąŜszości płatami utworów trzeciorzędu i czwartorzędu. Znaczniejsza
grubość pokrywy młodszych osadów trzeciorzędowych pojawia się w strefie krawędzi
południowo-zachodniej Roztocza (wapienie mioceńskie). Grubość pokrywy osadów
czwartorzędowych jest bardzo zróŜnicowana. Wzgórza ostańcowe są jej całkowicie
pozbawione. Znaczna część obu WyŜyn i Roztocza w poziomach wierzchowinowych pokryta
jest czwartorzędowymi lessami o miąŜszości od kilku do kilkudziesięciu metrów. W dolinach
rzecznych czwartorzędowe osady rzeczne dochodzą do kilkudziesięciu metrów.
Gmina Tarnawatka połoŜona jest w strefie osiowej niecki brzeŜnej. Utwory podłoŜa
kredowego mają miąŜszość około 1000 m (l040 m -otwór Tarnawatka IG-1, 1970r, rzędna
305 m n.p.m., na północ od drogi Tarnawatka -Huta Tarnawacka). Kredowe skały podłoŜa
odsłaniają się na powierzchni w rozległej wychodni w centralnej części gminy. W jej
32