2012-10-31 rpf final draft srp

PROJEKAT REHABILITACIJE PUTEVA I BEZBEDNOSTI 

SAOBRAĆAJA 

(PRPBS) 

OKVIRNA POLITIKA RASELJAVANJA 

(prevod originala na engleskom jeziku) 

FINALNI NACRT 

Beograd, novembar 2012.

2 

Sadržaj 

1. UVOD ........................................................................................................................... 4 

1.1 Projekat ......................................................................................................................... 4 

1.2 Svrha Okvirne politike raseljavanja................................................................................ 4 

1.3 Faze projekta i opis procedura ...................................................................................... 6 

2. PROCES EKSPROPRIJACIJE I UPRAVLJANJE SOCIJALNIM UTICAJIMA .............. 7 

2.1 Zakon o eksproprijaciji Republike Srbije ........................................................................ 7 

2.2 Drugi zakoni i odredbe koji se primenjuju .................................................................... 10 

2.3 Proces eksproprijacije ................................................................................................. 10 

2.4 Principi za sprovođenje prinudnog raseljavanja ........................................................... 11 

2.5 Politike MFI i odstupanja od Zakona o eksproprijaciji Republike Srbije i 

predložene mere za prevazilaženje razlika .................................................................. 12 

2.6 Lica čija je imovina predmet eksproprijacije ................................................................. 14 

2.7 Matrica za ostvarivanje prava na naknadu .................................................................. 14 

3. INSTITUCIONALNI OKVIR ZA EKSPROPRIJACIJU I SOCIJALNI UTICAJI ............. 17 

3.1 Organizational arrangements and staffing ................................................................... 17 

3.2 Početni socijalni skrining u okviru putne dijagnostike .................................................. 17 

3.3 Ažuriranje nalaza dobijenih socijalnim skriningom tokom izrade projekta .................... 18 

3.4 Smanjenje negativnih uticaja na socijalnu sredinu tokom faze igradnje ....................... 18 

3.5 Monitoring implementacije socijalnih zahteva tokom faze izgradnje ............................. 19 

3.6 Izrada individualnih Skraćenih akcionih planova raseljavanja za pojedinačne 

deonice ....................................................................................................................... 19 

3.7 Procesi i konsultacije ................................................................................................... 21 

3.8 Objavljivanje ................................................................................................................ 23 

PRILOG 1 – Spisak prioritetnih deonica u Prvoj godini Projekta ....................................... 24 

PRILOG 2 – Kontrolna lista za socijalni skrining ................................................................ 25 

PRILOG 3 – Kontrolna lista za monitoring primene socijalnih mera .................................. 27 

PRILOG 4 – Dodatne ključne zakonske odredbe .............................................................. 29 

Projekat rehabilitacije saobraćaja i bezbednosti na putevima – Okvirna politika raseljavanja – finalni nacrt

3 

AKRONIMI I SKRAĆENICE 

SAPR 

EBRD 

EBRD UR 5 

EIB 

MFI 

SLUIPP 

OP/BP 4.12 

JPPS 

TIP 

BPP 

OPR 

PRPBS 

RBS 

ABS 

PZ 

PRS 

SB 

Skraćeni akcioni plan raseljavanja 

Evropska banka za obnovu i razvoj 

Uslov za realizaciju br. 5 EBRD Politike zaštite životne sredine i 

socijalne politike: Eksproprijacija zemljišta, prinudno raseljavanje i 

izmeštanje poslovnih aktivnosti 

Evropska investiciona banka 

Međunarodne finansijske institucije 

Služba lokalne uprave za imovinsko-pravne poslove 

Politika Svetske banke o prinudnom raseljavanju 

Javno preduzeće „Putevi Srbije” 

Tim za implementaciju projekta 

Baza podataka o putevima 

Okvirna politika raseljavanja 

Projekat rehabilitacije puteva i bezbednosti saobraćaja 

Revizija bezbednosti saobraćaja 

Agencija za bezbednost saobraćaja 

Projektni zadatak 

Projekat rehabilitacije saobraćaja 

Svetska banka 


4 

Poglavlje I 

1. UVOD 

1. Projekat rehabilitacije saobraćaja i bezbednosti na putevima predstavlja prvu fazu 

vladinog Nacionalnog programa za rehabilitaciju puteva i očekuje se da će, u periodu od 

4-5 godina, obuhvatiti rehabilitaciju približno 1.110 km državnih puteva širom cele zemlje. 

2. Ovaj dokument predstavlja Okvirnu politiku raseljavanja (OPR) za predloženi 

Projekat. U njemu su opisane politike, procedure i procesi koji će biti korišćeni u projektu 

tokom smanjenja negativnih socijalnih uticaja usled projektnih aktivnosti na lica koja su 

pod uticajem ovog projekta, sa i bez zakonskog prava vlasništva, čije se zemljište/svojina, 

poslovni prostori ili druga sredstva eksproprišu u svrhe izvođenja radova na rehabilitaciji 

puteva obuhvaćenih u Projektu. S obzirom na to da bi Projekat trebalo da bude 

implementiran uz podršku Svetske banke, EBRD-a i EIB-a (MFI), Javno preduzeće „Putevi 

Srbije“ (JPPS) je preko stručnog Tima za implementaciju projekta (TIP) izradilo ovu 

Okvirnu politiku raseljavanja, kako bi obezbedilo potpunu usklađenost sa zahtevima mera 

predostrožnosti MFI: Politike Svetske banke o prinudnom raseljavanju (OP/BP 4.12) i 

EBRD uslova br. 5 za realizaciju politike zaštite životne sredine i socijalne politike: 

eksproprijacija zemljišta, prinudno raseljavanje i izmeštanje poslovnih aktivnosti (EBRD 

UR 5). Ova OPR takođe sadrži sve odredbe nacionalnih i lokalnih politika koje su 

primenljive u smanjenju negativnih socijalnih uticaja. 

1.1 Projekat 

3. Glavni cilj Projekta jeste „podrška Vladi Republike Srbije u unapređenju efikasnosti, 

efektivnosti i bezbednosti saobraćaja na magistralnoj i regionalnoj mreži državnih puteva i 

to kroz poboljšanje jednog dela ovih putnih mreža, proporcionalno uvećanje korišćenja 

efikasnih praksi za upravljanje resursima putne privrede, institucionalizaciju principa 

projektovanja bezbednih puteva i reviziju bezbednosti saobraćaja i jačanje institucionalnih 

kapaciteta JPPS“. Projekat će obuhvatiti dve komponente (i) rehabilitaciju puteva i 

unapređenje bezbednosti saobraćaja i (ii) institucionalno jačanje. U okviru prve 

komponente, predviđene aktivnosti uključuju projektovanje, periodično održavanje i radove 

na rehabilitaciji (dogradnja kolovoza, delimično proširenje kolovoza, poboljšanje 

saobraćajne signalizacije, obnova konstrukcija i pomoćnih putnih priključaka poput 

raskrsnica, pristupnih puteva i sistema za odvodnjavanje), kao i nadzor radova, kontrolu 

kvaliteta i monitoring zaštite životne sredine. Ova OPR će se primenjivati za sve aktivnosti 

iz komponente (i). 

4. U prvoj godini Projekta identifikovano je 15 prioritetnih putnih deonica sa dužinom 

između 8km i 40km (Prilog 1). Deonice su pretežno ruralnog karaktera, osim pojedinih 

koje prolaze kroz manje naseljena područja. 

1.2 Svrha Okvirne politike raseljavanja 

5. Iako se u ovom pripremnom stadijumu Projekta ne očekuje nikakva eksproprijacija 

zemljišta jer će se rehabilitacija predloženih deonica obavljati u okviru putnog pojasa, ovaj 

dokument je sastavljen u cilju obrade ovog pitanja u slučaju da se u kasnijim fazama 

Projekta pojavi potreba za eksproprijacijom i povezanim uticajima, uglavnom radi pitanja 


5 

unapređenja bezbednosti i dodatnih aktivnosti na unapređenju aspekata puta kao što su 

izgradnja pešačkih staza, unapređenje drenaže itd. 

6. Glavna svrha ovog dokumenta jeste obezbeđivanje smernica za skrining putnih 

deonica u cilju identifikovanja potencijalnih negativnih socijalnih uticaja koji se vezuju za 

eksproprijaciju i putni pojas, kao i predlaganje odgovarajućih mera za smanjenje tih 

negativnih uticaja. Razvijen je u skladu sa relevantnom srpskom regulativom, kao i 

politikama MFI i primenljiv je za sve potprojekte realizovane u okviru Projekta. 

7. Posebni ciljevi ovog dokumenta jesu: 

- identifikovanje različitih potencijalnih socijalnih pitanja i uticaja vezanih za 

Projekat i predlaganje mera za njihovo integrisanje u proces donošenja odluka; 

- uspostavljanje jasnih direktiva i metodologija za socijalni skrining aktivnosti koje 

će biti podržane u okviru Projekta i definisanje koraka u pripremi i implementaciji 

pojedinačnih planova za smanjenje negativnih uticaja tamo gde je to potrebno, a koji 

će biti generisani iz samog programa; 

- obezbeđenje usaglašenosti sa primenljivim nacionalnim Zakonom o 

eksproprijaciji i povezanim socijalnim uticajima, kao i sa principima minimizacije i 

isplate punog iznosa naknade za prinudni gubitak imovine ili povezanih poslovnih 

aktivnosti ili prebivališta, prema bezbednosnim politikama Svetske banke, EBRD-a i 

EIB-a; 

- definisanje odgovarajućih institucionalnih aranžmana za implementaciju i 

monitoring OPR-a, skraćenih akcionih planova raseljavanja, kao i konsultacija i 

objavljivanja. 

8. S obzirom na to da novi Projekat predstavlja složeni višegodišnji projekat koji 

obuhvata realizaciju projekata rehabilitacije deonica državnih puteva, počevši od faze 

izrade glavnih projekata do faze završetka radova na rehabilitaciji, a zatim i prenošenja 

deonica u nadležnost JPPS odeljenja za održavanje koje će upravljati daljim održavanjem, 

jasno je da većina parametara koji su od značaja za uspešnu realizaciju ostaje nepoznata 

u ovom trenutku. 

9. Iako će Projekat imati za cilj rehabilitaciju deonica državne putne mreže u okviru 

postojećeg putnog pojasa, moguće je da će se tokom izrade glavnog projekta, tj. tokom 

RBS-a u fazi projektovanja, javiti potreba za korišćenjem zemljišta u vlasništvu drugih lica. 

S obzirom na to da je ovo višegodišnji projekat koji obuhvata značajan broj kilometara 

puteva koji prolaze kroz različite terenske uslove sa različitim intenzitetom gustine 

naseljenosti i sa različitom namenom korišćenja zemljišta, moguće je da traženi radovi 

neće biti isključivo u okviru postojećeg putnog pojasa. Ovaj dokument ima za cilj da 

definiše opšte procedure u slučaju da se javi potreba za korišćenjem zemljišta izvan 

putnog pojasa. 

10. U ovom trenutku nije moguće obezbediti detaljan pregled uticaja radova na korisnike 

i lokalne zajednice, jer ne postoje glavni projekti za predložene deonice, tako da ovaj 

dokument služi da se definišu procedure, pravilnici i zakonska regulativa za različite 

moguće scenarije u okviru eksproprijacije/raseljavanja. Ukoliko se, tokom neke kasnije 

faze na osnovu projektne dokumentacije javi potreba za eksproprijacijom/raseljavanjem 


6 

određene deonice, izradiće se poseban Skraćeni akcioni plan raseljavanja 1 (SAPR) za taj 

poseban slučaj na osnovu ove Okvirne politike raseljavanja i politika MFI. 

1.3 Faze projekta i opis procedura 

11. Prva faza predstavlja pripremu za ugovaranje i izvođenje radova i obuhvata sledeće: 

1. Putna dijagnostika (dijagnostička procena stanja puta pre intervencije); 

2. Izrada projektnog zadatka i konkursne dokumentacije za Projekat; 

3. Izrada glavnog projekta za rehabilitaciju puteva; 

4. Revizija bezbednosti saobraćaja u fazi projektovanja; 

5. Tehnička kontrola glavnog projekta. 

Druga faza obuhvata implementaciju javne nabavke radova i ugovora o izvođenju radova, 

kao i sve aktivnosti nakon izgradnje. 

12. Dijagnostička procena puteva identifikuje potencijalne probleme koji se mogu pojaviti 

u kasnijim stadijumima projekta i pruža osnovu za izradu visoko kvalitetnog projektnog 

zadatka za glavni projekat. Početni socijalni skrining se, kao sastavni deo dijagnostičke 

procene, sprovodi u skladu sa kontrolnom listom prikazanom u Prilogu 2. Početni socijalni 

skrining uključuje identifikaciju svih postojećih detalja na putnoj deonici koji mogu imati 

uticaj na korisnike puteva i lokalno stanovništvo, kao i načine za poboljšanje kvaliteta 

života lokalnih stanovnika. Informacije dobijene skriningom će se ažurirati prilikom izrade 

glavnih projekata. 

13. Na osnovu dijagnostičkog izveštaja izrađuje se projektni zadatak za izradu glavnog 

projekta, sa projektovanjem rehabilitacije puta u okviru postojećeg putnog pojasa kao 

jednom od preporuka. 

14. Revizija bezbednosti saobraćaja u fazi projektovanja predstavlja reviziju projektnih 

rešenja sa stanovišta bezbednosti saobraćaja. Moguća potreba za eksproprijacijom se 

identifikuje u toku pripreme glavnog projekta i/ili nakon izvršene revizije bezbednosti 

saobraćaja. 

15. Kako svi glavni projekti podležu odobrenju od strane relevantnog Ministarstva u toku 

procedure za izdavanje građevinske dozvole, u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji 

(član 129), svi glavni projekti moraju biti podvrgnuti tehničkoj kontroli. Prilikom tehničke 

kontrole projekta proverava se kompletnost i validnost projekta i njegova usaglašenosti sa 

zahtevima projektnog zadatka, pravne i tehničke regulative. 

1 SARP će biti pripremljen u slučaju manjeg uticaja na lica zahvaćena eksproprijacijom projekta ili kada ima manje 

od 200 ljudi zahvaćenih eksproprijacijom i sadržaće kao minimum sledeće elementa: (a) popis lica zahvaćenih 

eksproprijacijom i procenu imovine; (b) opis nadoknade i druge pomoći pri preseljenju koja će biti pružena; (c) 

konsultacije sa licima zahvaćenim eksproprijacijom u vezi sa prihvatljivim alternativama; (d) institucionalnu 

odgovornost za implementaciju i procedure za rešavanje žalbi; (e) aranžmane za praćenje i implementaciju; i (f) 

okvirni vremenski raspored i budžet. ARP će biti pripremljen u slučaju fizičkog dislociranja ili gubitka 

egzistencijalnih prihoda. 


7 

Poglavlje II 

2. PROCES EKSPROPRIJACIJE I UPRAVLJANJE SOCIJALNIM UTICAJIMA 

2.1 Zakon o eksproprijaciji Republike Srbije 

Opšti podaci 

16. Zakon o eksproprijaciji Republike Srbije (donet 1995., stupio na snagu 1. januara 

1996. godine, dopunjen marta 2001. godine, ponovo dopunjen 19. marta 2009. godine) 

reguliše pitanja eksproprijacije zemljišta i služi kao opšti okvir za eksproprijaciju u 

Republici Srbiji. U Zakonu o eksproprijaciji Republike Srbije se ne upotrebljava izraz 

„prinudno raseljavanje“, koji se koristi u relevantnim MFI dokumentima i politikama, već 

koristi termin eksproprijacija. Ovim Zakonom je državnim organima omogućeno 

pribavljanje privatne svojine za projekte od nacionalnog i/ili lokalnog značaja, a 

istovremeno su zaštićeni interesi svih lica na koje projekat utiče koji su nosioci prava i čija 

se imovina ekspropriše. Takođe, ovim Zakonom je zagarantovan i princip pravične 

naknade. 

17. Najvažnije karakteristike Zakona o eksproprijaciji su sledeće: 

• Ima za cilj da obezbedi jednostavan, efikasan postupak kojim se, u najvećoj 

mogućoj meri, smanjuje potreba za dugotrajnim sudskim postupkom i na taj način 

omogućava sprovođenje potrebne eksproprijacije. Celokupan proces eksproprijacije 

se, pod normalnim okolnostima, može završiti u roku od šest meseci; 

• Pravičnu vrednost zemljišta koje je predmet određenog plana ili projekta 

određuje Poreska uprava u ime „Korisnika eksproprijacije“ 2 . Vrednost se procenjuje 

na osnovu trenutne tržišne cene; 

• Kao uslov za započinjanje eksproprijacije, Korisnik eksproprijacije dužan je da 

podnese garanciju jedne od poslovnih banaka na iznos sredstava potrebnih za 

obezbeđenje naknade; 

• U slučaju poljoprivrednog zemljišta u privatnoj svojini, i ako je moguće 

identifikovati drugo odgovarajuće zemljište iste kulture i klase ili odgovarajuće 

vrednosti u istom mestu ili bližoj okolini (Član 15. Zakona o eksproprijaciji), davanje 

istog u svojinu biće ponuđeno licu koje je nosilac prava; 

• Odgovarajuća vrednost zemljišta utvrđuje se na osnovu procene određenog 

zemljišta u društvenoj svojini od strane ovlašćenog veštaka, kojeg je Korisnik 

eksproprijacije ili Ministarstvo poljoprivrede dužno da obezbedi; 

• U slučaju spora oko utvrđivanja odgovarajuće vrednosti ponuđenog zemljišta, 

lokalna opština je dužna da obezbedi drugog ovlašćenog veštaka koji će utvrditi 

odgovarajuću vrednost ponuđenog zemljišta; 

• Ukoliko se ni na gorepomenuti način ne postigne dogovor, lice čija se imovina 

ekspropriše ima pravo da pokrene sudski postupak, na kojem će biti doneta odluka o 

odgovarajućoj vrednosti zemljišta ili o novčanoj isplati procenjene pravične naknade; 

• U slučaju da nije moguće identifikovati drugo zemljište odgovarajuće vrednosti, 

licu koje je nosilac prava biće ponuđena procenjena pravična naknada prethodno 

utvrđena od strane Poreske uprave. Ukoliko nosilac prava nije zadovoljan procenom 

pravične naknade protiv iste može pokrenuti sudski postupak; 

2 Korisnik eksproprijacije se po Zakonu Republike Srbije definiše kao fizičko ili pravno lice u čije se ime 

sprovodi eksproprijacija. 


8 

• U sadašnjem Zakonu o eksproprijaciji ne postoji odredba kojom se određuje 

naknada licu čija je imovina predmet eksproprijacije, a koje ne ostvaruje pravo 

svojine; 

• Pored toga, ratifikacijom Zakona o planiranju i izgradnji (donet 2009. i izmenjen 

2011. godine), krivičnim delom smatra se izgradnja objekata bez građevinske 

dozvole na zemljištu u državnoj ili društvenoj svojini; i 

• U slučaju lica čija se imovina ekspropriše, a koji su nosioci prava, koja su 

izgradila trajni objekat bez zvanične građevinske dozvole, naknada može biti 

utvrđena odlukom suda, i prema Zakonu o osnovama svojinsko-pravnih odnosa 

(1980, primenljiv od 1. septembra 1980, dopunjen 1990., 1996. i 2005. godine) u 

smislu uloženih sredstava – na osnovu procene veštaka ovlašćenog za procenu 

vrednosti utrošenog materijala. 

Važne odredbe 

18. U skladu sa članom 1. Zakona o eksproprijaciji, nepokretnosti 3 se mogu eksproprisati 

ili se svojina na njima može ograničiti samo uz pravičnu naknadu koja ne može biti niža od 

tržišne cene takve nepokretnosti (u daljem tekstu: naknada), ako to zahteva javni interes 4 

utvrđen na osnovu zakona. Pravičnu vrednost poljoprivrednog ili građevinskog zemljišta 

koje je predmet određenog plana ili projekta određuje Poreska uprava, u skladu sa članom 

42. Zakona o eksproprijaciji. Vrednost se procenjuje na osnovu kupoprodajnih transakcija 

ekvivalentnih vrednosti u istom mestu i u neposrednoj prošlosti. Prilikom procene pravične 

naknade u obzir se uzimaju vrednost zemlje, troškovi izgradnje objekata i instalacija, 

usevi, šume, stabla, stabla koja daju plodove, starost useva, vinogradi i vreme potrebno 

za njihovu reprodukciju. Uticaj ovog programa na vrednost zemljišta neće biti razmatran 

prilikom procene pravične naknade za nepokretnu imovinu. Zakon o eksproprijaciji 

zahteva od Korisnika eksproprijacije da opravda potrebu za eksproprijacijom i da obezbedi 

dokaze da se ovaj program ne može sprovesti bez pomenute eksproprijacije. Objava 

javnog interesa/upotrebe predstavlja posebnu proceduru, koja prethodi eksproprijaciji i 

omogućava istu. Nepokretnosti se, kao što je utvrđeno, mogu eksproprisati ukoliko postoji 

potreba za izgradnjom građevinskih objekata ili za izvođenjem radova od „javnog 

interesa/upotrebe“. Ključna pretpostavka je da se ovaj program ne može ostvariti bez 

eksproprijacije nepokretnosti. Kada program stekne status javnog interesa, Korisnik 

eksproprijacije izrađuje konkretan predlog za eksproprijaciju i zatim ga dostavlja 

relevantnoj opštini čiji su stanovnici zahvaćeni ovim projektom. Konkretni predlog za 

eksproprijaciju izrađuje se pojedinačno za sva lica čija se imovina ekspropriše i sadrži 

količinu neophodnog zemljišta, procenu pravične naknade za sve nepokretnosti, 

opravdanost sprovođenja određene eksproprijacije, kao i potvrdu da je program uključen u 

relevantni regionalni i/ili prostorni plan. Konkretni predlog za eksproprijaciju uključuje i to 

da Korisnik eksproprijacije mora podneti garanciju jedne od poslovnih banaka na iznos 

procenjene pravične naknade. Ova procena izrađuje se na osnovu podataka dobijenih iz 

katastarskog registra, koji obuhvataju naznačenje nosioca prava, nepokretne imovine, 

vrste zemljišta i oblasti u kojoj se nalazi zemlja koja će biti eksproprisana. Konkretni 

3 Nepokretnostima, u smislu ovog Zakona, smatraju se zemljišta, zgrade i drugi građevinski objekti. 

4 Vlada Republike Srbije može utvrditi javni interes za eksproprijaciju ako je eksproprijacija nepokretnosti 

neophodna za izgradnju objekata u oblasti: obrazovanja, zdravstva, socijalne zaštite, kulture, vodoprivrede, 

sporta, saobraćajne, energetske i komunalne infrastrukture, objekata za potrebe državnih organa i organa 

teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, objekata za potrebe odbrane zemlje, obezbeđenja zaštite 

životne sredine i zaštite od elementarnih nepogoda, za eksploataciju rudnog blaga, kao i za izgradnju stanova 

kojima se rešavaju stambene potrebe socijalno ugroženih lica. 


9 

predlog za eksproprijaciju takođe obavezuje Korisnika eksproprijacije da podnese zahtev 

za zabeležbu eksproprijacije u katastru nepokretnosti ili drugim javnim knjigama u kojima 

se upisuju prava na nepokretnostima, kako bi se sprečilo izvođenje transakcija (član 32.) 

na zemljištu koje je predmet eksproprijacije. Prema ovom Zakonu, eksproprijacija mora biti 

završena i naknada, u vidu davanja u svojinu drugog zemljišta ekvivalentne vrednosti ili u 

vidu novčanih sredstava, mora biti isplaćena svim licima koja su zahvaćena ovim 

projektom pre izdavanja dozvole za izgradnju, kojom se izvođaču omogućava da započne 

građevinske radove. U slučaju da licu(ima) čija se imovina ekspropriše ne odgovara ni 

jedan vid ponuđene naknade, može da pokrene sudski postupak, a Korisnik 

eksproprijacije može da, u izuzetnom slučaju, od ministarstva nadležnog za poslove 

finansija zatraži dozvolu za pristup predmetnoj parceli(ama) (član 35.). Za utvrđivanje 

statusa javnog interesa pojedinačnog programa, Korisnik eksproprijacije je obavezan da 

Vladi (preko Ministarstva finansija) dostavi studiju o izvodljivosti, opravdanost pojedinačnih 

eksproprijacija, zatim procenu troškova, procenu zemljišta koje će biti predmet 

eksproprijacije, i broj zemljišnih parcela koje će biti zahvaćene eksproprijacijom, ukoliko su 

takvi podaci dostupni. Zahtev za dobijanje rešenja o eksproprijaciji mora sadržati i podatak 

o tome da je program uključen u odgovarajući lokalni, regionalni ili prostorni plan. Status 

javnog interesa može se utvrditi na nacionalnom, kao i na lokalnom nivou, u zavisnosti od 

Korisnika eksproprijacije, prirode i opsega predmetnog programa. Od Korisnika 

eksproprijacije se ne zahteva da izradi socijalnu procenu (socijalno-ekonomsku studiju) ni 

popis stanovništva u vezi sa licima zahvaćenim eksproprijacijom. 

Drugi principi Zakona o eksproprijaciji 

19. Principi eksproprijacije i naknade primenjuju se na sve vrste prava, kao što su 

vlasnička prava, prava treće strane poput prava na zakup, poslovnih prava, prava na 

olakšice, prava lica koja su obrađivala zemljište, itd. (Zakon o eksproprijaciji, član 1.). 

Eksproprijacija može da obuhvati i pokretanje zahteva za olakšice u vezi sa nepokretnom 

imovinom ili zakup parcele zemljišta na određeni period vremena, koja će biti privremeno 

korišćena i u periodu koji nije duži od tri godine. Prvobitno stanje zemljišta mora biti 

uspostavljeno pre nego što se isto vrati pojedincu koji je nosilac prava, odnosno raniji 

sopstvenik (Zakon o eksproprijaciji, član 5/6.). 

Korisnik eksproprijacije dužan je da ranijem sopstveniku koji ostvaruje pravo svojine ili 

zakupa na stambenu zgradu ili stan (u društvenoj ili državnoj svojini), odnosno poslovnu 

prostoriju, na njegov zahtev, da u svojinu ili susvojinu drugu stambenu zgradu ili stan (u 

društvenoj ili državnoj svojini), odnosno poslovnu prostoriju u istom mestu ili bližoj okolini 

(Zakon o eksproprijaciji, član 16/19.). 

U skladu sa članom 51. Zakona o eksproprijaciji, od Korisnika eksproprijacije može se 

sudskom odlukom zahtevati da pri određivanju naknade u novčanim sredstvima ponudi 

veći iznos od tržišne cene, kao što je prethodno definisano, uzimajući u obzir materijalne i 

druge lične i porodične prilike ranijeg sopstvenika, ako su te okolnosti od suštinskog 

značaja za njegovu egzistenciju (broj članova domaćinstva, broj članova domaćinstva koji 

su sposobni za privređivanje, odnosno koji su zaposleni, zdravstveno stanje članova 

domaćinstva, mesečni prihodi domaćinstva i sl.). 

U skladu sa članom 71. Zakona o eksproprijaciji, u slučaju administrativnog prenosa 

zemljišta ili drugog prirodnog bogatstva u društvenoj svojini, nosilac (nosioci) prava na 

zemljištu ili drugom prirodnom bogatstvu ima pravo na naknadu samo za rad i sredstva 


10 

uložena u to zemljište ili drugo prirodno bogatstvo, kao i na pravičnu vrednost zemljišta 

ukoliko nosilac (nosioci) prava poseduje dokaz o kupovini. 

Kao što je već pomenuto, procenu investicije, odnosno pravične naknade obavlja 

ovlašćeni veštak. 

2.2 Drugi zakoni i odredbe koji se primenjuju 

20. Pored Zakona o eksproprijaciji, sledeća pravna dokumenata, politike i regulative 

vezane za eksproprijaciju i raseljavanje, kao i za druge socijalne uticaje vezane za radove 

na putevima, predstavljaju osnov za ovu Okvirnu politiku raseljavanja: 

1. Zakon o javnim putevima (usvojen 2005. godine, dopunjen 2007. i 2011. 

godine) 

2. Zakon o osnovama svojinsko-pravnih odnosa (usvojen 1980. godine, dopunjen 

1990, 1996. i 2005. godine) 

4. Zakon o planiranju i izgradnji (usvojen i ispravljen 2009. godine, a dopunjen 

2011. godine) 

5. Zakon o poljoprivrednom zemljištu (usvojen 2006., dopunjen 2009. godine) 

6. Zakon o državnom premeru i katastru (usvojen 2009., dopunjen 2010. godine) 

7. Zakon o prostornom planiranju Republike Srbije od 2010. do 2020. godine 

(usvojen 2010. godine) 

8. Regulativa ustanovljena na osnovu gore navedenih zakona 

9. Politika Svetske banke o prinudnom raseljavanju (OP/BP 4.12) 

10. EBRD Politika zaštite životne sredine i socijalna politika. 

21. Ključne odredbe dokumenata navedenih u paragrafu vezane za eksproprijaciju i 

raseljavanje stanovništva su rezimirane i izložene u Prilogu 4. 

2.3 Proces eksproprijacije 

22. Radovi na rehabilitacijama predloženih deonica bi trebalo da se zadrže u zoni 

postojećeg putnog pojasa. Međutim, s obzirom na to da se moraju zadovoljiti zahtevi 

saobraćajne bezbednosti i drugi važeći propisi, kao i na mogućnosti uključenja dodatnih 

stavki poput pešačkih staza i sistema za odvodnjavanje, pretpostavlja se da postoji 

mogućnost potrebe za eksproprijacijom, pretežno malih površina u blizini granica putnog 

pojasa koji bi poslužili za proširenje puta, sanaciju nebezbednih krivina, odnosno pratećih 

objekata u funkciji puta. 

23. Pošto su deonice u okviru Projekta izabrane i rangirane na osnovu rezultata 

ekonomskih analiza i raspoloživog budžeta, na deonicama na kojima se utvrdi da je 

potrebna eksproprijacija sprovešće se detaljna analiza neophodnih sredstava. Na osnovu 

troškova analize i uzimajući u obzir sve druge aspekte kao što su uticaj na bezbednost, 

raspoloživo vreme u okviru definisanih rokova, procenjeno trajanje i složenost procedure i 

sl. rukovodstvo JPPS-a će doneti odluku o daljem postupanju. Moguće opcije bi bile 

nastavak procedure eksproprijacija imovine, odlaganje radova na deonici za naredni 

period ili isključivanje deonice iz Projekta u kom slučaju će deonica biti predmet budućih 

radova finansiranih iz drugih finansijskih izvora. Ova OPR će se koristiti za sve putne 

deonice u okviru Projekta. Ukoliko je eksproprijacija neophodna i ukoliko tako odluči 

rukovodstvo JPPS-a, Korisnik eksproprijacije će se direktno obratiti vlasniku nepokretnosti 

sa ponudom za kupovinu predmetne nepokretnosti. Ukoliko vlasnik nepokretnosti ne 

prihvati ponudu, iniciraće se procedure eksproprijacije. 


11 

2.4 Principi za sprovođenje prinudnog raseljavanja 

24. Procedura utvrđivanja naknade svim licima koja su predmet eksproprijacije 

zasnivaće se na sledećim opštim principima: 

• važeći zakoni Republike Srbije, OP/BP 4.12 i EBRD UR 5 biće poštovani. U 

slučaju da postoji neslaganje između srpskih zakona i politika MFI, primeniće se 

odredbe ove OPR i odgovarajuće MFI politike bezbednosti; 

• imovinska i nasledna prava uključenih lica biće poštovana; 

• ukoliko egzistencija lica zahvaćenih eksproprijacijom koja ne ostvaruju pravo 

svojine zavisi od zemlje u državnoj svojini koju koriste, biće im pružena pomoć u 

obezbeđivanju sredstava za život i poboljšanju životnog standarda u cilju vraćanja u 

stanje koje je prethodilo premeštanju; 

• ukoliko lice zahvaćeno eksproprijacijom koje ne ostvaruje pravo svojine nije 

saglasno sa gore navedenim odlukama, može da se obrati nezavisnoj komisiji za 

upućivanje žalbi koja će posredovati na način prethodno naveden u tekstu i, ukoliko 

je potrebno, angažovati ovlašćenog veštaka, o trošku Korisnika eksproprijacije, da 

izvrši pregled i proceni pravičnu naknadu za nepokretnu imovinu 

• ukoliko se utvrdi da parcela zemlje koja preostane nakon eksproprijacije ili neki 

njen deo nije ekonomski isplativ, isti se može eksproprisati na zahtev lica 

zahvaćenog eksproprijacijom (u skladu sa članom 10. Zakona o eksproprijaciji, 

zemljište nije ekonomski isplativo ako sopstvenik nema ekonomskog interesa da 

koristi preostali deo nepokretnosti, odnosno ako je zbog eksproprijacije na 

preostalom delu nepokretnosti onemogućena ili bitno otežana njegova egzistencija); 

• u slučajevima kada postoje lica koja rade na zemljištu ili poslovnom prostoru 

zahvaćenom eksproprijacijom, što je prethodno utvrđeno socijalnom procenom 

(socijalno-ekonomskom studijom), a ta lica ne ostvaruju pravo svojine na zemlju (npr. 

sezonski radnici), trebalo bi utvrditi naknadu i ovim licima kako bi se obezbedilo da, 

po mogućnosti i na odgovarajući način naveden u socijalnoj proceni (socijalnoekonomskoj 

studiji), ova lica ne budu oštećena; 

• u slučajevima privremenog zauzimanja zemljišta, licima zahvaćenim 

eksproprijacijom koja ostvaruju pravo svojine biće utvrđena naknada u visini pravične 

vrednosti zakupnine na tržištu za period tokom kojeg se zemljište koristi, a ono će biti 

vraćeno u isto stanje kao i pre zakupa. U slučaju poljoprivrednog zemljišta, pravičnu 

vrednost zakupnine utvrdiće ovlašćeni veštak čije će usluge platiti Korisnik 

eksproprijacije na način koji je u skladu sa Zakonom o eksproprijaciji Republike 

Srbije (član 55.); 

• u izuzetnim slučajevima kad se raseljavanje ne može izbeći, licima čija je 

imovina predmet eksproprijacije će, pored isplate naknade u visini pravične tržišne 

vrednosti za svu zemlju i nepokretnu imovinu, biti pružena i pomoć u preseljenju i 

pokriće odgovarajućih troškova (npr. troškovi selidbe, prevoza, administrativni 

troškovi, itd.); 

• ova prava ne odnose se na lica koja su nakon početnog socijalnog skrininga u 

okviru putne dijagnostike obavljala delatnosti u vidu obrade zemljišta ili izgradnje 

nepokretnosti, što je u skladu sa važećom praksom ograničenja imovinskih 

transakcija prema Zakonu o eksproprijaciji Republike Srbije; 

• naknada i adekvatna pomoć u renoviranju i vraćanju imovine u prvobitno stanje 

će biti isplaćena pre preuzimanja zemljišta i druge svojine u svrhe izgradnje; 

• svim ugroženim kategorijama lica čija se imovina ekspropriše, poput 

udovaca/udovica, starih i bolesnih lica, porodica sa velikim brojem izdržavanih lica, 


12 

lica sa invaliditetom itd. će biti obezbeđena dodatna podrška u zavisnosti od vrste 

njihove ugroženosti; 

• u opštem smislu, eksproprijacija će biti izvršena na takav način da lica čija je 

imovina predmet eksproprijacije i koja ostvaruju pravo svojine ili isto ne ostvaruju, 

neće biti u lošijem položaju nakon završetka iste; i 

• sve delatnosti i procedure moraju biti formalno dokumentovane. 

25. Sva lica zahvaćena eksproprijacijom (vlasnici zemljišta u državnoj i društvenoj 

svojini, pojedinci i privredna lica) koja su ostvarila pravo na isplatu naknade za 

eksproprisano zemljište, gubitke, objekte ili nastalu štetu biće u potpunosti 

isplaćena u vreme same eksproprijacije zemljišta, odnosno njihova žalba će biti 

registovana pre nego što se odobri početak radova ili izgradnje na parcelama 

zemljišta koje su predmet eksproprijacije. U ovom smislu će lokalna opština 

obezbediti relevantnu potvrdu. 

26. U slučaju neslaganja oko vlasništva i/ili iznosa naknada, Korisnik eksproprijacije 

izvršiće transfer novčanog iznosa koji odgovara procenjenoj pravičnoj naknadi, kao što je 

utvrđeno u pojedinačnim gorenavedenim slučajevima, koja takođe mora biti označena od 

strane SB kao zadovoljavajuća, na račun lokalnih vlasti ili na račun odgovarajućeg suda, ili 

će u ime lica čija se imovina ekspropriše pribaviti garanciju jedne od poslovnih banaka, 

dok se slučaj ne reši i ne započnu građevinski radovi na parcelama koje su predmet 

eksproprijacije. 

2.5 Politike MFI i odstupanja od Zakona o eksproprijaciji Republike Srbije i 

predložene mere za prevazilaženje razlika 

27. Uopšteno govoreći, institucionalni okvir za eksproprijaciju u Srbiji je široko 

kompatibilan sa MFI politikama (OP/BP 4.12 i EBRD UR 5), ali postoji nekoliko izuzetaka. 

Kako bi se ostvarila potpuna usklađenost sa MFI politikama, potrebno je da Korisnik 

eksproprijacije (JPPS) preduzme sledeće korake: 

(i) Osnivanje Komisije za obradu žalbi. Cilj nezavisne komisije za upućivanje 

žalbi je da pruži neophodne savete/smernice i da obrađuje sve žalbe/primedbe 

vezane za eksproprijaciju zemljišta i raseljavanje u okviru ovog programa. Opseg 

odgovornosti nezavisne komisije za upućivanje žalbi obuhvata i odgovornost 

posredovanja u svim sporovima vezanim za davanje u svojinu drugog 

poljoprivrednog zemljišta ili za procenjenu pravičnu naknadu za nepokretnu imovinu, 

za neusaglašenosti u merenjima, neplaćanje naknade i pomoć, za utvrđivanje 

ispunjenja uslova za dobijanje posebnih naknada i dodataka prema ovoj OPR, kao i 

za sva povezana pitanja. Uobičajena praksa JPPS-a je da se žalbe primaju od strane 

Odeljenja za odnose sa javnošću ili Kabineta generalnog direktora. Obe instance u 

okviru preduzeća prosleđuju žalbe ostalim odeljenjima JPPS-a (ili TIP-u) koja su 

direktno ovlašćena za bavljenje tim pitanjem. Nakon toga, predmet bi se uputio 

Komisiji za obradu žalbi; 

• Korisnik eksproprijacije će osnovati nezavisnu komisiju za upućivanje žalbi 

sastavljenu od predstavnika JPPS, predstavnika opštine (kojeg će imenovati sama 

opština), jednog ili više predstavnika lica čija se imovina ekspropriše i odgovarajuće 

lice iz opštine koje predstavlja lica zahvaćena eksproprijacijom koje će nastupati kao 

predstavnik zajednice ukoliko ga delegiraju lica zahvaćena eksproprijacijom. Sastav 

komisije za upućivanje žalbi će biti ustanovljen u trenutku završetka SAPR-a. 


13 

Nezavisna komisija za upućivanje žalbi ima mogućnost da, o trošku Korisnika 

eksproprijacije, angažuje ovlašćenog veštaka koji će pregledati i proceniti vrednost 

poljoprivrednog zemljišta ponuđenog za davanje u svojinu, ili pravičnu naknadu za 

nepokretnu imovinu. Ukoliko nezavisna komisija za upućivanje žalbi utvrdi da 

ponuđeno poljoprivredno zemljište nije iste vrednosti, mogu da zahtevaju da Korisnik 

eksproprijacije isplati procenjenu pravičnu naknadu, na način utvrđen od strane 

Poreske uprave. Ukoliko, nakon posredovanja, lice zahvaćeno eksproprijacijom 

kome je ponuđeno poljoprivredno zemljište iste vrednosti ili kome je procenjena 

pravična naknada za nepokretnu imovinu, nije zadovoljno odlukom bilo kojeg od ova 

dva slučaja, može da pokrene sudski postupak na način koji je u skladu sa važećim 

Zakonom o eksproprijaciji; 

(ii) Socijalna procena (socijalno-ekonomska studija). U cilju prevazilaženja 

neusaglašenosti sa zahtevima MFI, Korisnik eksproprijacije će, tokom izrade 

individualnih SAPR-ova za svaku pojedinačnu deonicu (predlog za eksproprijaciju, 

prema Zakonu o eksproprijaciji Republike Srbije) sprovesti procenu socijalnih uticaja 

među porodicama čija se imovina ekspropriše, kako bi evidentirao njihove gubitke i 

osnovne socijalno-ekonomske karakteristike, koje će koristiti kao polaznu tačku za 

merenja uticaja utvrđene naknade i pružanja pomoći u smislu promena životnog 

standarda u periodu nakon završetka projekta. Ta osnovna studija će se koristiti kao 

reper za utvrđivanje podobnosti za dobijanje posebnih naknada i dodataka. Ove 

studije će se uopšteno sprovoditi približno u isto vreme kad i javno objavljivanje 

radova na rehabilitaciji puteva. Nalazi dobijeni socijalno-ekonomskom studijom će biti 

evidentirani u SAPR. 

(iii) Naknada za troškove zamene. Naknada za gubitak zemljišta se isplaćuje 

prema prosečnoj kupoprodajnoj statistici za ekvivalentne vrednosti, kako bi se došlo 

do iznosa zamene definisanog u MFI politikama, dok će se mogući deficit u smislu 

kupovine zemljišta slične vrednosti na otvorenom tržištu proceniti u toku izrade 

SAPR preko ovlašćenog veštaka. Taj deficit će biti isplaćen kao dopuna utvrđenoj 

naknadi. U slučaju procene troškova objekata koji se eksproprišu, troškovi 

amortizacije objekata se neće uzeti u obzir, već će procena troškova biti izvršena na 

osnovu procene iznosa troškova za izgradnju novog objekta istog kvaliteta. 

(iv) Plaćanje taksi i naknada. U cilju prevazilaženja neusaglašenosti u plaćanju 

taksi i naknada, prema ovoj OPR će sve naknade za plodno zemljište i/ili imovinu, 

uključujući i poslovni prostor sadržati i troškove registracije u katastru nepokretnosti 

ili drugim javnim knjigama u kojima se upisuju prava na nepokretnostima, 

administrativne takse i/ili takse za prenos. 

(iv) Pomoć licima koja nisu nosioci prava. Zakon o eksproprijaciji Republike 

Srbije sadrži nejasne odredbe o statusu i pravima lica zahvaćenih eksproprijacijom 

koja trenutno koriste zemljište u državnoj ili privatnoj svojini, a nisu nosioci prava 

zakupa. Međutim, njihov status je jasno definisan u politikama MFI, i oni ostvaruju 

ista prava i imaju isti status kao lica čija se imovina ekspropriše, a koja jesu nosioci 

prava. Prema tome, u skladu sa ovom OPR, lica zahvaćena eksproprijacijom koja 

zvanično ne ostvaruju pravo svojine ili korišćenja, ili lica koja su gradila objekte bez 

građevinske dozvole, a koristila su zemljište u državnoj ili privatnoj svojini, ostvaruju 

pravo na naknadu/pomoć za sva ulaganja izvršena u zemljište u državnoj ili privatnoj 

svojini u visini troškova izgradnje objekata i instalacija (prema Zakonu o osnovama 

svojinsko-pravnih odnosa - donet 1980, primenljiv od 1. septembra 1980, dopunjen 

1990, 1996. i 2005. godine) u smislu izvršenih ulaganja – utvrđenim od strane 


14 

ovlašćenog veštaka za procenu vrednosti potrošenog materijala, useva, šuma, 

stabala, stabala koja daju plodove, vinograda, starosti useva i vremena potrebnog za 

njihovu reprodukciju. Ova prava se ne odnose na lica koja su nakon izvršenog 

početnog socijalnog skrininga u okviru putne dijagnostike obavljala delatnosti u vidu 

obrade zemljišta ili izgradnje nepokretne imovine. 

2.6 Lica čija je imovina predmet eksproprijacije 

28. Lica čija je imovina predmet eksproprijacije 5 mogu se podeliti u sledeće kategorije: 

• Lica zahvaćena eksproprijacijom koja ostvaruju pravo svojine, a izgubili su 

zemlju u celosti ili parcijalno; 

• Lica zahvaćena eksproprijacijom koja ostvaruju pravo svojine, a poseduju 

nepokretnu imovinu na zemljištu koje se ekspropriše; 

• Lica zahvaćena eksproprijacijom koja ostvaruju pravo svojine na poslovne 

prostore koji su predmet eksproprijacije gubitkom celokupnog ili samo dela zemljišta 

na kojem se ti poslovni prostori nalaze; 

• Lica zahvaćena eksproprijacijom koja ostvaruju pravo svojine na objekte za 

uzgoj stoke i preradu poljoprivrednih proizvoda koji su predmet eksproprijacije 

gubitkom celokupnog ili samo dela zemljišta na kojem se isti nalaze; 

• Lica zahvaćena eksproprijacijom koja ostvaruju pravo zakupa zemljišta u 

državnoj i društvenoj svojini; 

• Lica zahvaćena eksproprijacijom koja ostvaruju pravo svojine na zemlju koja će 

biti privremeno korišćena tokom izgradnje; 

• Lica zahvaćena eksproprijacijom koja ne ostvaruju pravo svojine na zemljište ili 

poslovni prostor koji je predmet eksproprijacije, ali čija egzistencija direktno zavisi od 

takvog zemljišta ili poslovnog prostora (npr. lica koja rade na poljoprivrednom 

zemljištu koje je zahvaćeno eksproprijacijom ili koja rade u poslovnim prostorima 

zahvaćenim eksproprijacijom); 

• Lica zahvaćena eksproprijacijom koja ne ostvaruju pravo svojine ili korišćenja 

zemljišta, ali koja koriste zemljište u državnoj svojini tako što ulažu u nepokretnosti, 

useve, šume, stabla, stabla koja daju plodove, vinograde, starost useva i vreme 

potrebno za njihovu reprodukciju; i 

• Svi javni objekti u okviru zajednice koji su predmet eksproprijacije će takođe biti 

rekonstruisani ili će zajednici biti obezbeđena pomoć zbog gubitka pristupa tim 

zajedničkim objektima. 

2.7 Matrica za ostvarivanje prava na naknadu 

29. Na osnovu predviđene vrste uticaja, naknada i druge vrste pomoći za različite tipove 

kategorija uticaja su rezimirane u Matrici za ostvarivanje prava na naknadu. 

5 Lica čija je imovina predmet eksproprijacije su muškog i ženskog pola. 


15 

Kategorije koje su predmet 

eksproprijacije 

Gubitak celokupnog zemljišnog 

poseda 

Parcijalni gubitak zemlje 

Neisplatljive, suvišne parcele 

zemlje/objekti 6 

Objekti i instalacije na zemljištu 

(štale, šupe, ograde, itd.) sa ili 

bez građevinske dozvole 

Usevi 

Biljke, vinogradi i voćnjaci koji 

daju plodove 

Mlad vinograd ili voćnjak koji 

ne daje plodove 

Rasadnik 

Privremeno zauzimanje 

zemljišta 

Pravo na nadoknadu 

(i) 

(ii) 

Davanje u svojinu drugog odgovarajućeg zemljišta iste 

obradive vrednosti u istom mestu ili bližoj okolini zemlje koja 

se ekspropriše, zajedno sa svim administrativnim i taksama 

za prenos; 

Naknada u novcu koja se zasniva na procenjenoj pravičnoj 

naknadi, uključujući takse, naknade i dopune naknadi; 

(iii) Plaćeno izdržavanje za period od 6 meseci u iznosu 

ekvivalentnom minimalnom iznosu zarade za poljoprivredne 

radnike u Srbiji; 

(iv) Obuka i stručno usavršavanje, ukoliko postoji 

zainteresovanost; 

(v) 

(i) 

Pomoć u obezbeđivanju alternativnih izvora prihoda, po 

potrebi. 

Davanje u svojinu drugog odgovarajućeg poljoprivrednog 

zemljišta iste obradive vrednosti u istom mestu ili bližoj 

okolini zemlje koja se ekspropriše zajedno sa svim 

administrativnim i taksama za prenos; 

(ii) Naknada u novcu koja se zasniva na procenjenoj pravičnoj 

naknadi, uključujući takse, naknade i dopune naknadi; 

(iii) Kada je eksproprijacija manjeg obima, zemlja se može 

obezbediti direktnom kupovinom. 

Ukoliko parcela zemlje koja preostane nakon eksproprijacije 

jednog njenog dela nije ekonomski isplatljiva, ista će biti uzeta i 

za nju će biti utvrđena naknada, na zahtev lica zahvaćenog 

eksproprijacijom. 

Potpuna naknada troškova zamene na osnovu procene troškova 

izgradnje objekata sličnog kvaliteta, kao i za vreme utrošeno za 

izgradnju, i svih pratećih taksi, ukoliko iste postoje. 

Vrednost useva, uključujući i vreme potrebno za reprodukciju 

useva, i iznos investicija izvršenih u useve (uložena sredstva, 

rad, itd.). 

Iznos i vrednost berbe, uključujući i vreme utrošeno za 

reprodukciju tog prinosa, naknada troškova u iznosu izvršenih 

investicija (uložena sredstva, rad, itd.), za onoliko godina koliko 

je potrebno da se podignu i da stupe u punu rodnost nove biljke, 

vinograd ili voćnjak. 

Naknada troškova zamene za sve investicije izvršene u 

podizanje drugog odgovarajućeg vinograda ili voćnjaka, 

uključujući i vreme utrošeno za reprodukciju novog vinograda ili 

voćnjaka, i iznos naknade za izgubljeni prinos za svaku godinu 

od godine početka eksproprijacije. 

Naknada troškova zamene za sve investicije izvršene u sadni 

materijal (sadnice i ostali materijal za reprodukciju) koje nisu 

iskorišćene. 

Tržišna cena zakupnine za ceo period trajanja zakupa. Zemlja 

treba da bude vraćena licu zahvaćenom eksproprijacijom u 

istom stanju u kom je bila kad je uzeta. 

6 Ekonomska isplatljivost zemljišta zavisi od vlasnika zemljišta. Pravno odeljenje JPPS-a odlučuje da li je 

zahtev lica zahvaćenog eksproprijacijom u pogledu otkupa preostalog dela zemljišta opravdan ili ne na 

osnovu veličine i oblika preostalog dela zemljišta. Ukoliko se ne postigne dogovor, postoji mogućnost 

angažovanja nezavisnog procenitelja koji će odlučiti o vrednosti preostalog imanja nakon eksproprijacije. 


16 

Kategorije koje su predmet 

eksproprijacije 

Kuća 

Zakupci zemljišta u državnoj ili 

društvenoj svojini 

Zakupci-pravna lica, radnici na 

posedu ili zaposlena lica u 

poslovnim prostorijama 

Bespravni korisnici zemljišta u 

državnoj i društvenoj svojini 

(lica koja nisu nosioci prava) 

Lica sa poslovnim prostorijama 

koje nisu poljoprivrednog tipa 

Ugrožene kategorije 

(eksproprisana domaćinstva sa 

velikim brojem izdržavanih 

članova, domaćinstva sa 

nezaposlenim izdržavaocem, 

zatim ona sa članovima čije je 

zdravstveno stanje ugroženo, 

siromašna domaćinstva) 

Neidentifikovani uticaji 

Pravo na nadoknadu 

(i) Potpuna naknada koja se zasniva na pokriću troškova 

zamene za izgradnju sličnog tipa kuće u istom mestu/bližoj 

okolini, kojoj se dodaju troškovi taksi za 

prenos/administrativnih taksi; 

(ii) Novčani dodatak za selidbu; 

(iii) Prelazni novčani dodatak za period od 6 meseci u iznosu 

ekvivalentnom iznosu minimalne zarade u Srbiji; 

(iv) Pomoć za alternativne kuće, po potrebi. 

Davanje u korišćenje drugog odgovarajućeg poseda u 

državnoj ili društvenoj svojini ekvivalentne vrednosti sa 

pravima zakupca na neodređeno vreme. 

(i) 

(ii) 

Obaveštenje 3 meseca unapred za zakupce; 

Novčani dodatak za zakupninu u periodu od 3 meseca za 

zakupce-pravna lica kao prelazni novčani dodatak; 

(iii) U slučaju radnika, kao prelazni novčani dodatak će biti 

ponuđen iznos od 3 mesečne zarade. 

(i) 

(ii) 

Naknada za vrednost svih investicija uloženih u zemljište; 

Plaćeno izdržavanje za period od 3 meseca u slučaju 

velikog uticaja, kao što je gubitak kuće ili sredstava za život; 

(iii) Podrška za stručno usavršavanje, po potrebi; 

(iv) Mogućnost adekvatnog prebivališta sa garancijom zakupa, 

po potrebi. 

(i) 

(ii) 

Potpuna naknada troškova preseljenja poslovnog prostora 

koji je predmet eksproprijacije, uključujući i inventar, kao i 

vrednost svih uloženih investicija; 

Plaćeno izdržavanje za period od 6 meseci u iznosu 

ekvivalentnom minimalnom iznosu zarade u Srbiji; 

(iii) Novčani dodatak za selidbu; 

(iv) Podrška za stručno usavršavanje, po potrebi. 

(i) Ovim kategorijama biće omogućena dodatna finansijska 

pomoć u iznosu 6 minimalnih mesečnih zarada, kako bi se 

obezbedilo da njihova egzistencija ne bude ugrožena 

eksproprijacijom i da mogu da održe i ponovo započnu 

svoje živote; 

(ii) Podrška za stručno usavršavanje, po potrebi; 

(iii) Zaposlenje kod izvođača ukoliko je moguće. 

Ovi uticaji će biti smanjeni u skladu sa principima i ciljevima ove 

OPR. 

30. Kada se identifikuju lica zahvaćena eksproprijacijom JPPS će pripremiti i objaviti 

brošuru koja će sadržati detalje procedure i prava svake od strana kako bi se lica 

zahvaćena eksproprijacijom u potpunosti upoznala sa procedurom i mogućim vrstama 

naknade za eksproprisanu imovinu. 


17 

Poglavlje III 

3. INSTITUCIONALNI OKVIR ZA EKSPROPRIJACIJU I SOCIJALNI UTICAJI 

3.1 Organizacioni aranžmani i osoblje 

31. Institucije i strane uključene u proces eksproprijacije i raseljavanja su Ministarstvo 

finansija, Ministarstvo poljoprivrede, Poreska uprava, JPPS kao korisnik eksproprijacije i 

organ nadležan za implementaciju, opštine, procenitelji, lica čija je imovina predmet 

eksproprijacije, nezavisna komisija za upućivanje žalbi i sud. Odgovarajuće pravno 

odeljenje JPPS-a će upravljati svim pitanjima eksproprijacija, imajući u vidu da poseduje 

sve neophodne specijalnosti i iskustvo u praktičnom bavljenju pitanjima eksproprijacije, 

dok će specijalista za socijalna pitanja u okviru TIP-a biti lice odgovorno za koordinaciju 

realizacije svih aktivnosti vezanih za pitanja socijalnih mera predostrožnosti. 

3.2 Početni socijalni skrining u okviru putne dijagnostike 

32. Procena uticaja na socijalna pitanja će biti započeta u ranoj fazi procesa planiranja 

kao deo putne dijagnostike, kroz početni socijalni skrinin koji će uraditi TIP i to tako da se 

identifikuju svi potencijalni problemi, a da se učešće lokalnog stanovništva i korisnika 

puteva podigne na maksimalni nivo. Pored očiglednih pozitivnih uticaja za korisnike 

puteva očekivanih rehabilitacijom puteva, poput kraćeg vremena putovanja, smanjenih 

troškova za korisnike, nižih nivoa buke i boljeg kvaliteta infrastrukture, pored mogućih 

opcija za zapošljavanje lokalnog stanovništva u kompanijama koje izvode radove, uloga 

Početnog socijalnog skrininga u okviru putne dijagnostike bi trebalo da bude 

identifikovanje drugih uticaja na lokalno stanovništvo koji mogu nastati kao posledica 

izvođenja radova. Početni socijalni skrining biće izveden pomoću kontrolne liste čiji je 

obrazac dat u Prilogu 2. 

33. Imajući u vidu prirodu novog projekta, kao i činjenicu da PZ-ove kao ključne polazne 

podatke za projektante obezbeđuje TIP na osnovu završene dijagnostike za svaku 

pojedinačnu deonicu puta, u ovoj fazi će se utvrditi sledeće: 

- tip deonice (topografija, lokacija, gradska, ruralna, mešana itd.); za svaku putnu 

deonicu će se beležiti podaci poput toga da li ista prolazi kroz naseljeno mesto ili ima 

karakter koji nije gradski. U slučaju da deonica prolazi kroz naseljeno mesto, 

zabeležiće se da li pored puta (blizu ivice puta) postoje objekti ili ne, i, ako postoje, 

isti će biti klasifikovani prema tipu, npr. stambeni, nestambeni (komercijalni objekti), 

obradiva zemlja, itd.; 

- svi prilazi kućama/komercijalnim objektima/zemljišnim parcelama će se 

zabeležiti i očuvati/rehabilitovati tokom izvođenja radova, bez obzira na pravnu ili 

bespravnu prirodu tih objekata; 

- prisustvo objekata poput škola, vrtića ili drugih javnih zgrada duž puta će biti 

evidentirano, kao i potreba za postojanjem pešačkih prelaza, nadvožnjaka, zatim 

projektovane i sprovedene mere za smirivanje saobraćaja; 

- potreba za rehabilitacijom postojećih pešačkih staza će biti detaljno proučena, a 

potreba za izgradnjom novih staza će biti pažljivo analizirana; 

- posebna pažnja će biti posvećena postojanju autobuskih stajališta i parking 

površina, tako da bi se mogli obezbediti odgovarajući kapaciteti sa maksimalnim 

povećanjem saobraćajne bezbednosti; 


18 

- potrebe zajednice će biti identifikovane obavljanjem razgovora sa lokalnim 

stanovnicima, kao i sa zaposlenima u sektoru za održavanje koji su prisutni na 

gradilištu kako bi se na najbolji način utvrdile potrebe lokalnog stanovništva u vezi sa 

putevima. Problemi otkriveni tokom ovih razgovora će biti posebno naznačeni 

projektantu u okviru izrade Projektnog zadatka. 

3.3 Ažuriranje nalaza dobijenih socijalnim skriningom tokom izrade projekta 

34. Nakon što se izvrši dodela ugovora za projektovanje, procena socijalnih uticaja 

evidentirana tokom početnog socijalnog skrininga će biti revidovana u smislu utvrđivanja 

tačne širine puta predložene za radove na rehabilitaciji. Od projektanta će se tražiti da 

blisko sarađuje sa JPPS-om i imenovanim predstavnikom TIP-a kako bi se dobio proizvod 

najvišeg kvaliteta. Predstavnik PIT-a će biti zadužen da proveri da li je projektant ispunio 

sve zahteve koji su mu postavljeni i da li je projektantov odgovor na te zahteve 

zadovoljavajućeg karaktera. Tokom redovnih sastanaka razgovaraće se i o predloženim 

rešenjima i mogućnostima za dalje unapređenje u cilju ostvarenja veće koristi za lokalno 

stanovništvo. Takođe, projektant će, kao jedan od zadataka, imati i obavezu da održi 

javne rasprave sa lokalnom zajednicom kako bi se dobile povratne informacije o bilo 

kakvim posebnim zahtevima koje bi trebalo uključiti u projekat, a u cilju zadovoljenja 

potreba lokalnog stanovništva. Posebna pažnja biće posvećena uključenju žena u ove 

rasprave. Ove rodno osetljive rasprave bi trebalo organizovati u saradnji sa 

opštinom(ama) na čijoj se teritoriji nalazi predmetna putna deonica. Opština(e) će na 

javne rasprave pozvati sve zainteresovane strane da daju svoje komentare. Potreba za 

pešačkim stazama, poboljšanja pristupa imovini ili javnim ustanovama, poboljšanja 

sistema za odvodnjavanje itd. duž izgrađenih područja na određenim putevima će se 

identifikovati tokom tih rasprava i uključiti u glavne projekte na osnovu vrednosti i 

prikladnosti. Ove javne rasprave/prezentacije će biti organizovane u konačnom stadijumu 

izrade glavnog projekta, nakon što se završi nacrt rešenja za rehabilitaciju. Nakon što se 

svi dostavljeni komentari uzmu u obzir, projektant će morati da u pisanom obliku odgovori 

na svaki komentar, detaljno obrazlažući da li je isti prihvaćen ili ne, uz objašnjenje razloga 

takve odluke. Po završetku Glavnog projekta i Revizije bezbednosti saobraćaja, svi glavni 

projekti se dostavljaju MFI na pregled. 

3.4 Smanjenje negativnih uticaja na socijalnu sredinu tokom faze igradnje 

35. Mere za smanjenje negativnih uticaja na socijalnu sredinu koje obezbeđuju 

smanjenje negativnih uticaja na socijalnu sredinu će tokom faze izgradnje biti obuhvaćene 

ugovorom. Izvođač će biti tačno informisan o svojim dužnostima u vezi sa socijalnim 

aspektom ovog projekta, odnosno o obaveznom izvršenju sledećih stavki: 

- izveštavanje o uticajima na lokalno stanovništvo tokom izvođenja radova; 

- izveštavanje o broju lokalnih stanovnika angažovanih kao radna snaga na 

izvođenju radova (čovek-mesec i broj stvarno zaposlenih lica prema polu); 

- izveštavanje o ugovorima zaključenim od strane Izvođača u lokalnoj zajednici 

(npr. za smeštaj radnika, zakup parcela za skladištenje materijala, itd.) 

Izvođač će takođe biti ugovorno obavezan da osigura neometano kretanje lokalnog 

stanovništva ka njihovoj privatnoj svojini, tj. u slučaju da isto nije moguće, Izvođač će biti u 

obavezi da obezbedi alternativni pristup. Nakon dodele ugovora za radove, vlasnici 

komercijalnih objekata duž deonice će biti obavešteni o početku radova, kao i o 


19 

očekivanom trajanju istih, tako da bi mogli da usklade svoje aktivnosti i poslovne obaveze 

u ovom periodu. 

3.5 Monitoring implementacije socijalnih zahteva tokom faze izgradnje 

36. Ugovorne usluge nadzora radova imaće sledeće ugovorne obaveze i dužnosti za 

monitoring implementacije socijalnih zahteva tokom faze izgradnje: 

- Nadzor ispunjenja obaveza od strane izvođača i implementacije SARP-a; 

- Izrada i predaja redovnih izveštaja o implementaciji mera za socijalni monitoring 

Investitoru; 

- Pružanje usluga lokalnoj zajednici kroz prijem žalbi, pohvala i predloga. Odbor 

na gradilištu će obuhvatiti jasno vidljive informacije o osobama za kontakt u ime 

nadzornog organa, kao i o radnim satima za kontakte sa javnošću. Sve žalbe, 

pohvale, predlozi koji se dostave izvođaču biće prosleđene Investitoru na dalju 

nadležnost, zajedno sa mišljenjem nadzornog organa. Ideja je da na svako 

reagovanje lokalno stanovništvo dobije blagovremeni odgovor, a da se jedinstvena 

evidencija korespondencije sa lokalnim stanovništvom dostavlja u redovnim 

izveštajima finansijskoj instituciji; Od izuzetne je važnosti da lokalno stanovništvo 

bude u potpunosti upoznato sa mogućnošću podnošenja žalbi, kao i da mehanizam 

za podnošenje žalbi bude jednostavan. 

- Obustava radova koji izazivaju visok nivo buke u periodima kada takva buka 

nije dozvoljena; 

- Obustava radova ukoliko postoji neadekvatna zaštita lokalnog stanovništva i 

životne sredine od prašine i zagađenja. 

37. Planirano je da u okviru konačnih faza izvođenja Radova nadzorni organ popuni 

upitnike sa lokalnim stanovništvom, a u ime Investitora, kako bi se procenio nivo 

zadovoljstva lokalnog stanovništva. Upitnici će lokalnim stanovnicima biti poslati putem 

pošte, a lica koja ih popune će moći da ih lično dostave predstavniku nadzornog organa ili 

da ih regularnom pošiljkom pošalju na adresu Investitora. 

38. Iskustvo stečeno tokom realizacije Projekta rehabilitacije saobraćaja (PRS) je 

značajno doprinelo pripremi osnova za socijalni monitoring i naknadnu procenu smanjenja 

negativnih uticaja koje projekat ima na lokalnu zajednicu. Na osnovu pozitivne prakse iz 

PRS-a, predstavnik TIP će sprovesti redovne kontrole mera koje preduzimaju Izvođač i 

Nadzorni organ, i to prema kontrolnoj listi prikazanoj u Prilogu 3. 

3.6 Izrada individualnih Skraćenih akcionih planova raseljavanja za pojedinačne 

deonice 

39. Nakon što projektant ažurira socijalni skrining, utvrđuje se potreba za izradom APR-a 

ili SAPR-a i sprovodi se studija o eksproprijaciji. Ukoliko je određeno lice ugroženo 

fizičkom zamenom ili velikim uticajima u smislu gubitka zemljišta i imovine, izradiće se 

APR. U slučaju da su uticaji manji (gubitak manje od 10% produktivne imovine) i 

obuhvataju manje od 200 lica, izradiće se SAPR. Takav APR/SAPR će biti izrađen, 

pregledan od strane MFI, a JPPS će dati svoju saglasnost na isti pre izdavanja ponuda za 

relevantne puteve. APR/SAPR će implementirati pravno odeljenje u okviru JPPS-a, a 

isplata naknade i pomoći će biti verifikovana pre izdavanja Obaveštenja koje prethodi 

radovima. Kako je JPPS pravno nadležan za eksproprijaciju, SAPR-ove će pripremiti 

pravno odeljenje u okviru JPPS-a koje je odeljenje ovlašćeno za bavljenje pravnim 


20 

pitanjima vezanim za eksproprijacije. Tokom izrade SAPR, pravno odeljenje JPPS-a će 

tesno sarađivati sa TIP-om. Po potrebi, biće angažovani konsultanti da sprovedu 

socijalno-ekonomsku studiju i da obave konsultacije sa licima čija se imovina ekspropriše, 

a formiraće se i komisije za obradu žalbi. Naknada i pomoć za različite tipove kategorija 

uticaja će se određivati na osnovu prava opisanih u ovoj OPR. Svaki pojedinačni SAPR će 

biti odobren od strane zamenika generalnog direktora JPPS-a i direktora sektora za 

pravne, kadrovske i opšte poslove. Nakon što rukovodstvo JPPS-a zvanično prihvati, a 

MFI daju svoju saglasnost na SAPR, pravno odeljenje JPPS-a će preduzeti potrebne 

akcije i preuzeti sve odgovornosti u vezi sa postupkom eksproprijacije 

zemljišta/raseljavanja. 

40. Kada određeni program stekne status „javnog interesa“, Korisnik eksproprijacije 7 

izrađuje konkretan predlog za eksproprijaciju i zatim ga dostavlja relevantnoj opštini čiji su 

stanovnici zahvaćeni ovim projektom. Konkretni predlog za eksproprijaciju izrađuje se 

pojedinačno za sva lica čija se imovina ekspropriše i sadrži količinu neophodnog zemljišta, 

opravdanost sprovođenja određene eksproprijacije, kao i potvrdu da je program uključen u 

relevantni regionalni i/ili prostorni plan. Korisnik eksproprijacije (JPPS) prikupiće, pomoću 

uključenih opština, podatke o socijalno-ekonomskim prilikama svakog eksproprijacijom 

zahvaćenog lica u trenutku izrade SAPR za svaku pojedinačnu deonicu. U ove podatke 

uključeni su status zaposlenja, prihodi, izvori prihoda, posed zemljišta, vrsta i veličina 

zemljišta, usevi, sva pokretna i nepokretna imovina, broj dece i broj izdržavanih članova 

domaćinstva, i prikupljaju se za sva lica čija se imovina ekspropriše. Ovi podaci 

predstavljaće osnovu za neophodnu socijalnu procenu (socijalno-ekonomsku studiju) 

zahtevanu od strane banke. To će biti osnov svakog SAPR-a. Izvršeni skrining 

(dijagnostika) će se takođe koristiti kao jedan od ključnih dokumenata za prikupljanje svih 

neophodnih podataka za pojedinačne SAPR-ove. Konkretni predlog za eksproprijaciju 

uključuje i to da korisnik eksproprijacije mora podneti garanciju jedne od poslovnih banaka 

na iznos procenjene pravične naknade. Ova procena izrađuje se na osnovu podataka 

dobijenih iz katastarskog registra, koji obuhvataju naznačenje nosioca prava, nepokretne 

imovine, vrste zemljišta i oblasti u kojoj se nalazi zemlja koja će biti eksproprisana. U 

ovom stadijumu, konkretni predlog za eksproprijaciju takođe obavezuje korisnika 

eksproprijacije da podnese zahtev za zabeležbu eksproprijacije u katastru nepokretnosti ili 

drugim javnim knjigama u kojima se upisuju prava na nepokretnostima, kako bi se sprečilo 

izvođenje transakcija (član 32.) na zemljištu koje je predmet eksproprijacije. 

41. Potrebno je da individualni SAPR za date deonice obuhvate i specifične iznose 

naknada; prava izrečena ovim planom vezana za sve dodatne uticaje identifikovane u fazi 

izrade glavnog projekta, ukoliko je primenljivo; opis lokacija za raseljavanje, ukoliko je 

primenljivo; plan implementacije za sve delatnosti raseljavanja; i preciznu procenu 

troškova. Ovi SAPR bi trebalo da u potpunosti budu usaglašeni sa ovim okvirnim planom, 

njegovim principima i procedurama. Svi individualni SAPR moraju biti zvanično objavljeni, 

sve naknade isplaćene ili sve žalbe registrovane, pre početka radova na izgradnji svake 

pojedinačne deonice. 

7 Definicija korisnika eksproprijacije je u ovoj OPR dosledna je definiciji datoj u Zakonu o eksproprijaciji: to je 

organ koji sprovodi eksproprijaciju na određenom planu ili projektu u ime organa za implementaciju. U 

slučaju Projekta rehabilitacije puteva i bezbednosti saobraćaja, kao korisnik eksproprijacije i kao organ za 

implementaciju navodi se Javno preduzeće “Putevi Srbije” (JPPS). 


21 

3.7 Procesi i konsultacije 

42. Kada određeni program stekne status „javnog interesa“, i bude odobren od strane 

Vlade, izrađuje se konkretni predlog za eksproprijaciju od strane korisnika eksproprijacije, 

Odeljenja za pravne poslove u okviru JPPS, a zatim se isti dostavlja relevantnoj opštini u 

kojoj žive lica čija se imovina ekspropriše. Prvi korak je izrada i podnošenje predloga o 

eksproprijaciji, koji sadrži sva potrebna dokumenta i podatke – tehničku dokumentaciju 

zasnovanu na konačnom projektu i katastarskim mapama, podacima o svakoj parceli – 

zajedno sa garancijom banke službi lokalne uprave za imovinsko-pravne poslove 

(SLUIPP) u opštini u kojoj će projekat biti implementiran. Ovaj organ je nadležan za 

sprovođenje procesa eksproprijacije na osnovu Zakona o opštem upravnom postupku, 

Zakona o eksproprijaciji i u skladu sa ovim OPR. 

I Lica koja su predmet eksproprijacije se preko sredstava javnog informisanja 

obaveštavaju o predmetnom projektu; i 

II Nakon javnog saopštenja, relevantne opštine, uz pomoć svojih SLUIPP odeljenja 

započinju proces eksproprijacije na dole naveden način. 

43. Uloga opštinskih organa: Odgovarajuća lokalna SLUIPP rukovodi procesom 

eksproprijacije na lokalnom nivou, tamo gde se imovina ekspropriše i u saradnji sa 

Korisnikom eksproprijacije. Prvi korak je da opština proverava validnost dostavljenog 

SAPR (predloga za eksproprijaciju). Nakon što primi i pregleda svu pravnu i tehničku 

dokumentaciju, opština upućuje poziv na sastanak licima koja su predmet eksproprijacije, 

uzimajući u obzir posebno potrebe žena. Ukoliko eksproprisana oblast (oblast u kojoj se 

zemljište ekspropriše) nije izdeljena, opština saziva javni skup. U suprotnom slučaju, 

opštinski organi upućuju individualne pozive licima čija će se imovina eksproprisati na 

sastanak u opštini. Tokom tog sastanka, predstavnici opštine informišu lica čija će se 

imovina eksproprisati o samom projektu, pomoću mapa ih upoznaju sa svim podacima 

vezanim za nivo uticaja na njihovu imovinu, upoznaju ih sa njihovim pravima zasnovanim 

na ovom OPR (na prvom sastanku će primerak matrice za ostvarivanje prava na naknadu 

biti predat licima zahvaćenim eksproprijacijom), koracima koji će biti preduzeti u nastavku 

procesa, pružaju im pravne savete i informišu ih o njihovim pravima, uključujući i 

upoznavanje sa ulogom nezavisne komisije za upućivanje žalbi. Na ovom sastanku ne 

dolazi do diskusije o vrednosti poljoprivrednog zemljišta niti o konceptu pravične naknade. 

To je samo savetodavan sastanak koji ima za cilj informisanje lica i upoznavanje istih sa 

njihovim pravima. 

44. Nakon završetka procesa informisanja, opštinski organ, koji sprovodi postupak 

eksproprijacije, donosi rešenje o eksproprijaciji. Međutim, ako postoji neslaganje (ako lica 

zahvaćena eksproprijacijom smatraju da se zakon ne poštuje) između gore navedenih 

strana, ta lica mogu da upute žalbu Ministarstvu finansija i u tom slučaju rešenje o 

eksproprijaciji ne postaje pravnosnažno dok Ministarstvo finansija ne razmotri žalbu 

izjavljenu protiv rešenja o eksporprijaciji, što obično traje 30-60 dana. Tim razmatranjem 

se utvrđuje da li se može nastaviti sa procesom eksproprijacije ili ne. Proces 

eksproprijacije se ne može nastaviti ukoliko postoji nedostatak u SAPR-u ili u predlogu 

eksproprijacije. U slučaju nastavka procesa eksproprijacije počinje postupak procene, dok 

se u slučaju ne nastavljanja procesa eksproprijacije slučaj automatski prosleđuje na 

sudski postupak čime se može obezbediti pristup gradilištu. 

45. Stadijum procene: U stadijumu procene, Korisnik eksproprijacije stupa u kontakt sa 

Poreskom upravom u cilju procene pravične naknade za sva zemljišta. U specifičnom 


22 

slučaju poljoprivrednog zemljišta, korisnik eksproprijacije stupa u kontakt sa Ministarstvom 

poljoprivrede, koje omogućava procenu vrednosti odgovarajućeg poljoprivrednog 

zemljišta. Pored toga, korisnik eksproprijacije dužan je da, o svom trošku i pomoću 

relevantnog opštinskog organa, obezbedi ovlašćenog veštaka(e) koji će proceniti vrednost 

zemljišta, poljoprivrednu i proizvodnu sposobnost, poslovne prostorije i svu nepokretnu 

imovinu i objekte u skladu sa paragrafom 28(iii). Lica čija se imovina ekspropriše takođe 

mogu prisustvovati procesu procene, na sopstveni zahtev. 

Nakon procesa procene, korisnik eksproprijacije izlaže ponudu licu čija se imovina 

ekspropriše. Ukoliko lice zahvaćeno eksproprijacijom koje ostvaruje/ne ostvaruje pravo 

svojine nije saglasno sa odlukom o proceni, može da uputi žalbu nezavisnoj komisiji za 

upućivanje žalbi, koja će posredovati na način prethodno naveden u tekstu. Žalba mora 

biti registrovana pri prvom podnošenju nezavisnoj komisiji za upućivanje žalbi, a novčani 

iznos koji je ekvivalentan procenjenoj pravičnoj naknadi uplaćuje se na račun opštinskog 

organa, u njihovo ime, i na račun nadležnog suda u njihovo ime, kao i u okviru garancije 

jedne od poslovnih banaka odabrane od strane Korisnika eksproprijacije. U tom trenutku 

lice zahvaćeno eksproprijacijom daje saglasnost da se pristup zemljištu prenese Korisniku 

eksproprijacije radi započinjanja građevinskih radova. Ukoliko lice čija je imovina predmet 

eksproprijacije nije saglasno sa savetom/odlukom nezavisne komisije za upućivanje žalbi, 

može se obratiti nadležnom sudu, uz poštovanje standardnih procedura utvrđenih 

zakonom Republike Srbije. Odlukom suda se takođe određuje ko će platiti troškove 

postupka. 

46. Stadijum transakcije: Eksproprijacija zemljišta i nepokretne imovine može se 

odvijati u dva procesa: zaključenjem sporazuma ili sudskim poravnanjem. 

Zaključenje sporazuma: Ukoliko lice čija se imovina ekspropriše i koje je nosilac prava na 

istu pristaje na zaključenje sporazuma pred opštinskim organom koji je doneo rešenje o 

eksproprijaciji ili pred nezavisnom komisijom za upućivanje žalbi, sledeći korak 

predstavljaju razgovori između opštinskog organa i lica zahvaćenih eksproprijacijom kako 

bi se transakcija okončala. Ako se postigne sporazum, lice koje je nosilac prava će biti 

isplaćeno u roku od 15 dana od dana ugovaranja novčane naknade, ili će istom u svojinu 

biti dato drugo zemljište ili imovina. Eksproprijaciju bi trebalo registrovati u zemljišnim i 

katastarskim knjigama. 

Sudsko poravnanje: Određivanje naknade pred nadležnim sudom primenjuje se ukoliko se 

gorenavedenim postupkom ne postigne dogovor. Pre podnošenja zahteva za određivanje 

naknade pred nadležnim sudom, prava u vezi sa sudskim postupkom i žalbama biće u 

potpunosti objašnjena vlasnicima poseda/licima čija se imovina ekspropriše od strane 

relevantnih opštinskih organa, nezavisne komisije za upućivanje žalbi, korisnika 

eksproprijacije i organa nadležnog za implementaciju. Opštinski organ će podneti zahtev 

za pokretanje parnice nadležnom sudu na procenu i registraciju, a u skladu sa zakonom 

Republike Srbije. 

47. Što se tiče lica koja su predmet eksproprijacije a koja nisu nosioci prava, Zakon o 

eksproprijaciji sadrži nejasne odredbe o statusu i pravima tih lica. Međutim, prema MFI 

politikama, njihov status je jasan i ta lica imaju ista prava i status kao i lica čija se imovina 

ekspropriše a koja su nosioci prava. U skladu sa tim, a prema ovoj OPR, ova lica 

zahvaćena eksproprijacijom koja nisu nosioci prava, a koja koriste zemljište u državnoj ili 

privatnoj svojini ostvaruju pravo na naknadu za bilo kakvo ulaganje u zemljište u državnoj i 

privatnoj svojini i to u visini troškova izgradnje objekata i instalacija (prema odredbama 


23 

Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa - donet 1980. godine, primenljiv od 1. 

septembra 1980. godine, dopunjen 1990, 1996. i 2005. godine) u smislu izvršenih 

ulaganja, i to na isti način kao i lice čija se imovina ekspropriše, a koje je nosilac prava. 

Pored toga, licima koja nelegalno stanuju i ne poseduju nikakvo alternativno mesto 

prebivališta biće obezbeđen adekvatan smeštaj sa garancijom zakupa. 

48. Pravo na žalbu: Ukoliko se sporazum o pravičnoj naknadi utvrđen od strane 

prvostepenog suda ne postigne ili se isti odbije, vlasnik/lice zahvaćeno eksproprijacijom 

može da apelacionom, drugostepenom sudu uputi žalbu na visinu naknade navedenu u 

presudi. Odlukom suda određuje se ko će platiti troškove tog postupka. 

49. Uticaji raseljavanja i rehabilitacije: Uticaji raseljavanja kao što su fizičko 

dislociranje, plaćanje pomoći za raseljenje i rehabilitaciju, gubitak malih radnji, pomeranje 

spomenika, uticaji na zajednička vlasništva kao što su javne česme i sl. biće ublaženi i 

realizovani od strane JPPS-a. Postupak realizacije biće objašnjen u okviru SAPR-a. Uticaji 

raseljavanja i rehabilitacije prema očekivanjima biće minimalni i zanemarljivi. 

50. Monitoring: Korisnik eksproprijacije (JPPS) će obavljati monitoring implementacije 

procesa raseljavanja putem internih, zvaničnih institucionalnih organa, kao i putem 

nezavisnog eksternog konsultanta kojeg će odrediti organ za implementaciju. Konsultant 

za eksterni monitoring i procenu biće određen pre početka radova na deonicama. Tokom 

svojih redovnih nadzornih misija, SB, EBRD i EIB će takođe vršiti monitoring 

implementacije SAPR-ova izrađenih u okviru ovog projekta, i to za deonice koje se u celini 

ili delimično finansiraju iz sredstava PRPBS. 

51. Procena troškova i budžet: S obzirom na to da je Projekat u fazi izrade i da ne 

postoje glavni projekti za rehabilitaciju deonica u ovom trenutku izrade OPR, ne mogu se 

napraviti procene potrebnog zemljišta ni troškova eksproprijacije zemljišta niti raseljavanja. 

Međutim, ukoliko se ta potreba javi kada glavni projekat bude bio na raspolaganju, JPPS 

će, preko svog Odeljenja za imovinsko-pravne poslove izraditi SAPR-ove zajedno sa 

detaljnom procenom troškova za predmetnu deonicu. 

3.8 Objavljivanje 

52. Nacrt ove OPR će biti formalno objavljen na engleskom i srpskom jeziku na 

zvaničnoj web stranici JPPS-a, kao i u dnevnom listu sa nacionalnim tiražom. Poziv za 

podnošenje komentara će takođe biti objavljen kako bi se obezbedila transparentnost. Svi 

komentari će biti pregledani, a odgovarajući će biti uključeni u konačnu verziju ovog 

dokumenta. 

53. U slučaju da se u kasnijim stadijumima identifikuje potreba za eksproprijacijom, svaki 

poseban SAPR će biti objavljen na isti način, kako bi se dobili komentari i sugestije. Pošto 

će u fazi izrade SAPR-a za određenu deonicu biti poznate sve činjenice vezane za 

eksproprijaciju zemljišta, pravno odeljenje JPPS-a će održati javnu raspravu sa svim licima 

čija je imovina predmet eksproprijacije i sa predstavnicima opštinskih organa. Detaljne 

informacije o javnoj raspravi će biti uključene u SAPR. 

54. Odredbe ove Okvirne politike raseljavanja biće ažurirane/modifikovane periodično na 

osnovu iskustva u toku implementacije i u slučaju potrebe. 


24 

PRILOG 1 – Spisak prioritetnih deonica u Prvoj godini Projekta 

Br. Deonica Dužina (km) 

2013/2014 SB+EIB+JPPS finansiranje 

1 M-4S (0218-0219) Arandjelovac 3 - Krcevac 8.650 

2 M-9S (0365) Vlasotince - Svodje 12.730 

3 M-8S (0342-0343) Stavalj - Susica 8.900 

4 M-4S (0212-0215) Lazarevac 4 - Arandjelovac 1 13.670 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

M-21V (0441-0443) Iriski Venac-Ruma 2 

(Putinci) / Irig 2 (Vrdnik)-Ruma 2 (Putinci) 

M-21V (0444-0450) Ruma 2 (Putinci)-Sabac 6 / 

Ruma 2 (Putinci)-Ruma 1 (autoput) 

M-5S (0252) Uzice 3 - Pozega 

M-5S (0253) Pozega - Kratovska Stena 

M-23S (0619-0621) Topola 2 - Cerovac 

M-23S (0622) Cerovac - Kragujevac 5 

M-21.1S (0481) Pozega - Arilje 

M-21.1S (0482-0483) Arilje - Ivanjica 

M-21V (0439) Paragovo - Iriski Venac 

M-21V (0440) Iriski Venac - Paragovo 

M-4S (0188-0191) Zavlaka 2 (Likodra) - 

Valjevska Kamenica 

15.706 

31.290 

29.500 

40.342 

8.036 

24.750 

11 M-25S (0702-0703) Kladovo - Brza Palanka 24.280 

217.854 

2013/2014 EBRD finansiranje 

1 M-7V (0312) Zabalj 1 - Zrenjanin 1 (obilaznica) 24.248 

2 

M-1V (0003) Adasevci - Kuzmin 1 (autoput)/ M- 

1V (0004) Kuzmin 1 (autoput) - Adasevci 

26.960 

3 M-25S (0719-0722) Vratarnica - Knjazevac 2 23.600 

4 

M-21S (0471) Bela Zemlja - Knezevici 

M-21S (0470) Uzice 3 - Bela Zemlja 

14.985 

89.793 

307.647 

Serbia – Road Rehabilitation and Safety Project – Resettlement Policy Framework – final draft

25 

PRILOG 2 – Kontrolna lista za socijalni skrining 

DEONICA: 

(naziv deonice) 

Tim za skrining: 

(Imena članova tima koji obavljaju skrining) 

Prilozi: (Fotografije, dodatni dokumenti, tabele, itd.) datum: 

Br Opis stavke Provereno 

1 Identifikacija lokacije deonice 

- Početna tačka 

- Krajnja tačka 

2 Identifikacija širine trake 

- Širina trake 

- Traka br: 

3 Širina bankina 

- Širina bankina 

- Stanje bankina 

4 Identifikacija naselja i pod-deonica 

sa visokim intenzitetom pešačkog 

saobraćaja 

- Naselja 

- Vrsta naselja 

- Pešački saobraćaj visokog 

intenziteta 

5 Identifikacija pod-deonica sa 

poljoprivrednim zemljištem uz sam 

put 

- Identifikacija poljoprivrednog 

područja 

6 Identifikacija pod-deonica koje 

prolaze pored šumskih područja 

- Šume 

- Zelene površine 

7 Identifikacija objekata 8 

- Komercijalni objekti (radnje, 

kafići, prodavnice itd.) 9 

- Stambeni objekti 

8 Identifikacija lokaliteta sa velikom 

kulturnom baštinom 

- Istorijska baština 

- Kulturna baština 

- Zaštićena prirodna područja 

Napomena 

Projektantu 

Komentari sa skrininga 

8 U toku početnog skrininga objekti će biti snimljeni i sačuvani. 

9 Detaljne informacije o komercijalnim objektima biće prikazane u okviru „Dijagnostičke ocene stanja puta pre 

intervencije”. 


26 

- Vikend-odmorišta 

9 Identifikacija potencijalnih opasnih 

mesta 

- Raskrsnice 

- Ukrštaji 

- Škole 

10 Autobuska stajališta 

- Na kolovozu 

- Niša 

11 Potrebe ugroženih kategorija 

- Prilaz putu 

- Pešačke staze 

- Biciklistička staza 

- Pasarela 

- Podzemni prolaz 

12 Identifikacija reka 

- Izvori vode za piće 

13 Identifikacija komunalnih vodova 

- Struja 

- Kablovi niskog napona 

- Vazdušne instalacije 

14 Parking prostor 

- Na kolovozu 

- Parking pored puta 

- Nelegalni parking 

15 Identifikacija opasnih mesta 

(spomenici i drugo) 

Opšti zaključak, rezime socijalnih uticaja, identifikacija potencijalnih problema, mere, predlozi, itd 


27 

PRILOG 3 – Kontrolna lista za monitoring primene socijalnih mera 

DEONICA: 

(naziv deonice) 

Tim za nadzor: 

(Imena članova tima za nadzor koji obavljaju monitoring) 

Prilozi: (Fotografije, dodatni dokumenti, tabele, itd.) datum: 

Br Opis stavke DA/NE Komentari 

1 Obeležavanje radova 

Aktivnost/ 

Odgovornosti 

- Oglasna tabla 

- Saobraćajna signalizacija 

2 Oglašavanje radova 

- Web stranica JPPS 

- Radio 

- Lokalni mediji 

3 Da li je mehanizam za upućivanje žalbi 

ustanovljena na propisan načina 

- Imenovano odgovorno lice 

- Jasno opisan 

4 Da li je lokalna zajednica upoznata sa 

mehanizmom za upućivanje žalbi? 

5 Dobijene žalbe/komentari/reagovanja 

- Žalbe 

- Komentari 

- Reagovanja 

6 Sloboda kretanja i pristup lokalnog stanovništva 

sadržaju pored puta 

- Stambeni objekti 

- Komercijalni objekti 

- Poljoprivredno zemljište 

7 Uticaj buke na lokalne stanovnike 

- Radovi ograničeni u okviru radnog vremena 

od 07-17h 

8 Uticaj prašine na lokalno stanovništvo 

- Da li su kamioni pokriveni? 

- Nevezani materijali su natopljeni vodom? 

9 Kontrola Izvođačevih ugovora sa lokalnim 

stanovništvom u vezi sa smeštajem radnika, 

skladištenjem materijala, mehanizacijom 

- Smeštaj radnika 

- Organizovana ishrana radnika 

- Skladište za mehanizaciju 

- Zakup zemljišta za odlaganje materijala 


28 

10 Procena saradnje sa lokalnim institucijama 

- direkcija za javni prevoz 

- Opština 

- Policija 

- NVO 

11 Procena stepena uticaja radova na saobraćaj 

- Radovi pod saobraćajem 

- Radovi bez odvijanja saobraćaja 

o 

o 

Devijacije 

Preusmerenja 

12 Angažovanje lokalne radne snage 

- Kvalifikovana 

- Nekvalifikovana 

13 Osiguranje svih zaposlenih od povreda 

- Iznosi osigurani u skladu sa ugovorom 

- Iznos osiguran u skladu sa ugovorom 

14 Osiguranje od štete nanete trežim stranama 

- Iznosi osigurani u skladu sa ugovorom 

- Iznos osiguran u skladu sa ugovorom 

15 Upitnik o stepenu zadovoljstva korisnika 

- Datum popunjavanja upitnika 

- Procena stepena zadovoljstva 

Opšti zaključak, identifikacija potencijalnih problema, mere, predlozi, itd. 


29 

PRILOG 4 – Dodatne ključne zakonske odredbe 

(Priprema individualni konsultant)

2012-10-31 rpf final draft srp

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?