âNanobiotexnologiyaâ fÉnninin proqramı - Bakı DövlÉt Universiteti
âNanobiotexnologiyaâ fÉnninin proqramı - Bakı DövlÉt Universiteti
âNanobiotexnologiyaâ fÉnninin proqramı - Bakı DövlÉt Universiteti
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ<br />
BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ<br />
Nanomaterialların kimyəvi fizikası kafedrası<br />
Ali təhsilin “bakalavr” pilləsi üçün<br />
“Nanobiotexnologiya”<br />
FƏNNİ ÜZRƏ<br />
P R O Q R A M<br />
Tərtib edənlər: Professor,f.e.d M.Ə. Ramazanov<br />
Dosent, b.e.n. İ.S. Əhmədov<br />
Dosent, b.e.n L.İ.Vəliyeva<br />
BAKI - 2011
Giriş<br />
Nanobiotexnologiya son illər intensiv inşaf edən nanotexnologiyanın xüsusi bir<br />
bölməsi kimi çox aktual bir ixtisas sahəasinə çevrilməkdədir. Nanobiotexnologiya<br />
nanotexnologiya yolu ilə alınmış materialların və maddələrin bioloji sistem və proseslərdə<br />
rolunu, tətbiqini nəzərdə tutur, onların canlı sistemlərə təsirini araşdırır. Nanohissəciklərin<br />
bioloji sistemlərdə oynayacağı rolu aydınlaşdırmağa çalışır. Nanobiotexnologiya atom<br />
səviyyəsində baş verən bioloji proseslərin nanotexnologiyada istifadısi imkanlarını araşdırır.<br />
Biomaterialların və nanohissəciklərin fiziki və kimyəvi xassələrini yaxşılaşdırmaqda, onların<br />
tibbdə və ətraf mühitin qorunmasında imkanlarının artırılmasında xüsusi rolu var. Son vaxtlar<br />
biomateriallarla nanomaterialların konvergensiyasından istifadə edərək tibbi praktikada çox<br />
ümüdverici nəticələr alırlar. Bu nəticələrə dərman preparatlarının orqanizmə yeridilmasi,<br />
onların lazım olan toxumalara, hüceyrələrə çatdırılması, xəstəlik mənbələrinin aradan<br />
qaldırılması kimi üsulları misal göstərmək olar. Xərçəng xəstəliyinin və eləcə də digər<br />
xəstəliklərin dəqiq və erkən diaqnostikasında biomateriallarla nanomaterialların qarışığından<br />
alınmış materialların böyük imkanları açılır. Bu materiallar həddən artıq həssas materiallar<br />
olduğundan onların vasitəsilə alınan informasiyalar hətta atom və molekul səviyyəsində ola<br />
bilir. Nanobiotexnologiyanın vasitəsilə hətta molekul səviyyəsində, məsələn, DNT<br />
molekullarında baş verən dəyişikliyi müəyyən etmək və onları aradan qaldırmaq mümkün<br />
olacaq.Nanomateriallarin toksikliyinin öyrənilməsi, onların zərərli və faydalı tərəflərinin<br />
açılması məhz nanobiologiyanın istiqamətlərindən biri olacaq. Nanobiotexnologiyanın<br />
gələcək perspektivləri ümüdvericidir və bu elm sahəsinin sayəsində insanlar canlı aləmdə<br />
başverən proseslərin daha dərin təbiətini aça biləcəklər.
Nanobiotexnologiyanın predmeti, yaranmasının və inkişafının tarixi<br />
mərhələləri. Nanobiotexnologiya elminin predmeti bioloji strukturlar və<br />
proseslərdir. Nanobiotexnologiya nanotexnologiyanın intensiv inkişaf edən<br />
xüsusi bir sahəsidir. Nanotexnologiyanın tarixi inkişaf mərhələləri. Qədim<br />
nanomaterialların izləri. Qədim nanotexnologiya və müasir nanotexnologiya.<br />
Nanotexnologiya nədir? Nanotexnologiyanın təsir sahələri. XVİİİ –XİX<br />
əsrlərdə nanotexnologiyaya aid təcrübələr. XX əsrdə nanotexnologiyanın<br />
inkişafı. XXİ əsrdə nanotexnologiyanın inkişafı. Nanotexnologiyanın<br />
yaradıcıları. Nanobiotexnologiyanın digər elmlərlə əlaqəsi.<br />
Nanohissəciklər. Nanohissəciklər nanotexnologiyanın elementləridir.<br />
Nanohissəciklərin təsnifatı. Təbiət hadisələri zamanı yaranan nanohissəciklər.<br />
İnsanın fəaliyyəti zamanı yaranan nanohissəciklər. Nanohissəciklərin bioloji<br />
molekullarla müqayisəsi. Nanohissəciklərin aqlomerasiyası. Nanohissəciklərin<br />
formaları. Nanohissəciklərin ölçülərinin təyin olunma üsulları. Nanoquruluşlu<br />
materialların təsnifatı. Nanohissəciklərinin xüsusiyyətləri. Nanomaterialların<br />
morfologiyası. Nanocompositlər və onların xassələri və tətbiqi. TiO<br />
nanohissəciyinin tətbiq sahələri. Fulleren - C 60 və onun yaradıcıları. Nanoölçülü<br />
bioloji strukturlar. Nanokarbon, növləri, quruluşu və tətbiq sahələri. Karbon<br />
nanoboruları və onların tətbiq sahələri. Metal nanohissəciklər və onların tətbiq<br />
sahələri. Maqnit nanohisəcikləri və onların tətbiq sahələri. Kvant nöqtələri və<br />
onlların tətbiq sahələri. Funksionallaşdırılmış nanohissəciklər. Nanoməftillər və<br />
onların tətbiqi. Nanomaterialların maraqlı fenomenləri.<br />
Nanobiotexnologiyada tədqiqat üsulları. İşıq mikroskopları. Elektron<br />
mikroskopu. İşıq, elektron və atom qüvvət mikroskoplarının müqayisəsi. Atom<br />
qüvvət mikroskopunun kəşfi. Atom qüvvət mikroskopunun quruluşu və iş<br />
prinsipi. Atom qüvvət mikroskopundan hüceyrə biologiyasında istifadə<br />
edilməsi. Atom qüvvət mikroskopunda hansı materialları və və obyektləri tədqiq<br />
etmək olur? Atom qüvvət mikroskopunun prinsipial üstünlükləri .Atom qüvvət<br />
mikroskopunun 3 tip işləmə üsulu. Skan zond mikroskopunun tətbiq sahələri.<br />
Skan zond mikroskoplarının növləri. Transmissiya Elektron mikroskopu və iş<br />
prinsipi. Nanomiqyasda ilk yazı (nanolitoqrafiya)<br />
Nanohissəciklərin sintezi. Nanohissəciklərin kimyəvi sintezi.<br />
Nanohissəciklərin fiziki üsullarla sintezi. Bioloji strukturlarda nanohissəciklərin<br />
sintezi. Bakteriyalarda sintez olunan nanohissəciklər. Göbələklərdə sintez<br />
olunan nanohissəciklər. Bitkilərdə nanohissəciklərin sintezi. Hüceyrədaxili və<br />
hüceyrəxarici mühitdə nanohissəciklərin biosintezi. Bitki ekstraktları vasitəsilə<br />
nanohissəcikərin sintezi.
Nanotexnologiya tibbi praktikada. Nanotibb və nanotexnologiyanın tibbdə<br />
tətbiqinin əsas istiqamətləri. Molekulyar diaqnostika. Nanodiaqnostika və onun<br />
inkişaf perspektivləri. Dərmanların nanostrukturlar vasitəsilə çatdırılması.<br />
Nanotexnologiyanın bioloji müalicədə rolu. Nanotexnologiyanın müalicə<br />
üsullarında (cərrahiyədə, fiziki terapiyada, travmatologiyada, transplantasiyada<br />
və s.) istifadəsi. Nanobiotexnologiya və gen mühəndisliyi.<br />
Nanobiosensorlar. Biosensorların yaradılması tarixindən bəzi məlumatlar.<br />
Nanobiosensorlar və onların növləri. Nanobiosensorların elementləri.<br />
Nanobiosensorların iş prinsipi və alinması. Nanobiosensorların detektə etmə<br />
prinsipləri. Nanobiosensorların tətbiqi. Optik biosensorlar<br />
Nanorobotlar. Nanorobotların quruluşu. Nanorobotların iş prinsipi.<br />
Nanorobotların tətbiq sahələri. Nanorobotlar tibbi praktikada. Bioloji strukturlar<br />
və nanorobotlar. Molekulyar nanomaşın və qurğular. ATF aza nano mühərrikdir.<br />
Nanobiotexnologiya və ətraf mühit. Nanohissəciklərin orqanizmə və<br />
hüceyrəyə daxil olma yolları. Nanotexnologiyanın faydalı istifadəsi.<br />
Nanotoksikologiya və onun tədqiqat sahəsi. Nanohissəciklərin zərərli effektləri.<br />
Nanohissəciklərin antiseptik xüsusiyyətləri.<br />
Nanobiotexnologiyanın bioetik məsələləri. Nanotexnologiyanın tibbi<br />
praktikada tətbiqinin etik məsələləri. Nanobiotexnologiya və gen<br />
mühəndisliyinin sosial və hüquqi aspektləri. Nanotexnologiyada bioetik<br />
prinsiplər. Nanobiotexnoloji təcrübələrdə etik prinsiplər.<br />
Əsas ədəbiyyat<br />
1. A.M.Məhərrəmov, M.Ə. Ramazanov, L.İ. Vəliyeva . Nanotexnologiiya, Bakı<br />
- 2007. səh.231<br />
2. Хартман У. Очаравание нанотехнологии, Москва, БИНОМ, 2008, ст.173<br />
3. L.İ. Vəliyeva, Nanobio və bionano texnologiyalar, Bakı, "Ləman Nəşriyyat-<br />
Poliqrafiya"MMC, 2011<br />
Əlavə ədəbiyyat<br />
1. İ. Əhmədov, Ə. Məmmədov, R.Xəlilov. Tibbi və bioloji fizika. Azərbaycan<br />
Respublikası Təhsil Nazirliyi. Bakı – 2006, səh.414<br />
2. Кобаяси Н. Введение в нанотехнологии. М.Техносфера. 2004б 327 с.<br />
3. Elisabeth S.Papazoglou, Arvind Parthasarathy. BioNanotechnology School<br />
of Biomedical Engineering, Drexel University. Copyright © 2007 by Morgan<br />
& Claypool (www.morganclaypool.com)
ÇIXARIŞ<br />
Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin<br />
“Nanomaterialların kimyəvi fizikası”<br />
kafedrasının 11 noyabr 2011-ci il<br />
09 saylı iclas protokolundan<br />
Gündəlik məsələ:<br />
İştirak edirdi:<br />
Çıxış etdi:<br />
Cari məsələlər<br />
Kafedranın əməkdaşları<br />
Kafedranın müdiri və iclasın sədri prof. M.Ə. Ramazanov çixiş<br />
edərək bildirdi ki, “Nanomaterialların kimyəvi fizikası”<br />
kafedrasının müəllimləri prof.M.Ə.Ramazanov, dosent<br />
İ.S.Əhmədov və dosent L.İ.Vəliyeva tərəfindən yazılmış<br />
Biologiya fakültəsinin bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr<br />
üçün “Nanobiotexnologiya” fənninin proqramı tərtib edilmişdir.<br />
Bu proqramın müzakirəsi və Biologiya fakültəsinin Elmi<br />
metodik şurasına təqdim olunması üçün fikirlər bildirilsin.<br />
Müzakirələrin nəticəsi olaraq təklif olundu ki, proqram Biologiya<br />
fakültəsinin elmi metodik şurasına təqdim edilsin.<br />
Qərara alındı: Prof.M.Ə.Ramazanov, dosent İ.S.Əhmədov və dosent<br />
L.İ.Vəliyeva tərəfindən hazırlanmış Biologiya fakültəsinin<br />
bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün<br />
“Nanobiotexnologiya” fənninin proqramı Biologiya fakültəsinin<br />
elmi metodik şurasına təqdim edilsin.<br />
Sədr: Professor M.Ə. Ramazanov<br />
Katib: k.e.f.d. F.V.Hacıyeva
Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin<br />
Biologiya fakültəsinin Elmi Şurasının<br />
2012 –ci il saylı<br />
protokolundan<br />
ÇIXARIŞ<br />
Gündəlik məsələ:<br />
İştirak edirdi:<br />
Cari məsələlər<br />
“Nanomaterialların kimyəvi fizikası” kafedrasının müəllimləri<br />
prof.M.Ə.Ramazanov, dosent İ.S.Əhmədov və dosent<br />
L.İ.Vəliyeva tərəfindən yazılmış Biologiya fakültəsinin<br />
bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün<br />
“Nanobiotexnologiya” fənninin proqramına qrif verilməsi və<br />
çap edilməsi haqqında<br />
Elmi Şuranın üzvləri<br />
Çıxış etdi: Elmi Şuranın sədri prof. sədri prof. A. Quliyev<br />
“Nanomaterialların kimyəvi fizikası” kafedrasının müəllimləri<br />
prof. M.Ə.Ramazanov, dosent, b.e.n İ.S.Əhmədov və dosent,<br />
b.e.n. L.İ.Vəliyeva tərəfindən yazılmış Biologiya fakültəsinin<br />
bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün<br />
“Nanobiotexnologiya” fənninin proqramı haqqında məlumat<br />
verdi. Bu proqramın müzakirəsindən sonra təklif olundu ki,<br />
proqrama qrif verilməsi və çap edilməsi tövsiyyə edilsin.<br />
Qərara alındı: Prof.M.Ə.Ramazanov, dosent İ.S.Əhmədov və dosent<br />
L.İ.Vəliyeva tərəfindən hazırlanmış Biologiya fakültəsinin<br />
bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün<br />
“Nanobiotexnologiya” fənninin proqramına qrif verilməsi və<br />
çap edilməsi məsləhət görülsün.<br />
Sədr: Professor A.Ə. Quliyev<br />
Katib: b.e.n S.T.Hümbətova
Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin<br />
Biologiya fakültəsinin Elmi Metodiki Şuranın<br />
2012 –ci il tarixində keçirilmiş<br />
saylı<br />
protokolundan<br />
ÇIXARIŞ<br />
Gündəlik məsələ:<br />
İştirak edirdi:<br />
Cari məsələlər<br />
“Nanomaterialların kimyəvi fizikası” kafedrasının müəllimləri<br />
prof.M.Ə.Ramazanov, dosent İ.S.Əhmədov və dosent<br />
L.İ.Vəliyeva tərəfindən yazılmış Biologiya fakültəsinin<br />
bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün<br />
“Nanobiotexnologiya” fənninin proqramının müzakirəsi və ona<br />
qrif verilməsi<br />
Elmi Metodiki Şuranın bütün üzvləri<br />
Eşidildi:<br />
Elmi Metodiki Şuranın sədri prof. E.M. Qurbanov çıxış edərək<br />
“Nanomaterialların kimyəvi fizikası” kafedrasının təqdim etdiyi<br />
çıxarışla şura üzvlərini tanış etdi. O bildirdi ki,<br />
“Nanomaterialların kimyəvi fizikası” kafedrasının müəllimləri<br />
prof. M.Ə.Ramazanov, dosent, b.e.n İ.S.Əhmədov və dosent,<br />
b.e.n. L.İ.Vəliyeva tərəfindən yazılmış Biologiya fakültəsinin<br />
bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün<br />
“Nanobiotexnologiya” fənninin proqramını hazırlamışlar. Bu<br />
proqramın müzakirəsi təklif olunur və onun dərc olunmasına qrif<br />
verilməsi məsələsi qaldırılır. Müzakirələrdən sonra sonra təklif<br />
olundu ki, “Nanobiotexnologiya” proqramı Biologiya<br />
fakültəsinin elmi şurasında müzakirə üçün təqdim olunsun.<br />
Qərara alındı: Prof.M.Ə.Ramazanov, dosent İ.S.Əhmədov və dosent<br />
L.İ.Vəliyeva tərəfindən hazırlanmış Biologiya fakültəsinin<br />
bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün<br />
“Nanobiotexnologiya” fənninin proqramı çap olunmaq və qrif<br />
almaq üçün fakültə Elmi Şurasına təqdim edilsin.<br />
Sədr: Professor E.M.Qurbanov<br />
Katib: b.e.n. F.R.Əhmədova
Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin “Nanomaterialların<br />
kimyəvi fizikası” kafedrasının əməkdaşları f.e.d. professor<br />
Ramazanov Məhəmmədəli Əhməd oğlu, b.e.n. ,dosent<br />
Əhmədov İsmət Süleyman oğlu və biologiya elmləri<br />
namizədi, dosent L.İ.Vəliyeva tərəfindən<br />
hazırlanmış “Nanobiotexnologiya”<br />
adlı fənn proqramına<br />
RƏY<br />
XXİ əsrin ən mühüm texnologiyalarından hesab edilən nanotexnologiya intensiv<br />
inkişaf mərhələsindədir. Bu texnalogiya fundamental təbiət elmlərinin- kimya, biologiya,<br />
fizika və texniki elmlərin nailiyyətlərindən bəhrələnərək geniş tətbiq sahələri tapmışdır. Onun<br />
inkşafı həm də bu elmlərin inkşafına böyük təkan vermişdir. Son illər nanotexnologiyanın bir<br />
sıra sahələri, o cümlədən nanobiotexnologiy sərbəst bir elm kimi formalaşmağa başlamışdır.<br />
Nanobiotexnologiyanın tibbdə, biologiyada və biotexnologiyalarda böyük rolu vardır. Bu<br />
sahədə mühüm nəticələr alınmışdır. Nanobiotexnologiya sahəsində elmi tədqiqatlarla yanaşı<br />
onun sərbəst bir elm kimi tədrisi də vacib məsələlərdəndir. Biologiya sahəsi üzrə ixtisaslaşan<br />
tələbələr üçün nanobiotexnologiyanın bir fənn kimi tədris edilməsi bu sahəyə marağın<br />
artmasına və gələcək tədqiqatların genişlənməsinə səbəb olacaqdır. BDU-nun<br />
"Nanomaterialların kimyəvi fizikası " kafedrasının əməkdaşları bu yeni elm sahəsini<br />
Biologiya fakültəsində tədris edirlər. Bu istiqamətdə dərsliklərinin, dərs vəsaitlərinin və eləcə<br />
də müxtəlif fənn programlarının hazırlanmasına böyük ehtiyac var.<br />
“Nanobiotexnologiyanın” proqramı məzmunca dolğun, əhatəli və sistemli şəkildə<br />
tərtib edilmişdir. Fənnin mənimsənilməsinin təmin edilməsi üçün proqram müasir tədris<br />
prinsiplərinə əsasən qurulmuşdur. Proqram giriş sözündən və 10 altbaşlıqdan ibarətdir. Əsas<br />
anlayışlar, azərbaycan dilində sadə və terminologiyaya uyğun verilmişdir. Proqramda<br />
nanoölçülü sistemlərin təsnifatı, alınma üsulları, tədqiqat üsulları nanotexnologiya haqqında<br />
tam təsəvvür əldə etməyə imkan verir. Nanobiotexnologiyanı mühüm tibbi problemlərin<br />
həllində rolu geniş açıqlanır. Proqramın tərtibində geniş ədəbiyyat məlumatlarından istifadə<br />
edilmişdir. Beləliklə, hesab edirəm ki, Nanomaterialların kimyəvi fizikası kafedrasının<br />
əməkdaşları f.e.d.,prof. Ramazanov Məhəmmədəli Əhməd oğlu, b.e.n.,dosent Əhmədov<br />
İsmət Süleyman oğlu və kimya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Hacıyeva Flora Vidadi qızı<br />
tərəfindən hazırlanmış “Nanotexnologiyanın ekologiyada tətbiqi” adlı fənn proqramına<br />
istər elmi, istərsə də metodoloji cəhətdən qusursuz tərtib olunmuşdur və çapa təqdim oluna<br />
bilər.<br />
Biofizika və molekulyar biologiya kafedrasının<br />
professoru, f.r.e.d<br />
R.İ.Xəlilov
Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin əməkdaşları f.e.d. , professor<br />
Ramazanov Məhəmmədəli Əhməd oğlu, b.e..n., dosent<br />
Əhmədov İsmət Süleyman oğlu və biologiya elmləri<br />
namizədi, dosent Vəliyeva Lalə İslam qızı tərəfindən<br />
hazırlanmış “Nanobiotexnologiya” adlı fənn proqramına<br />
RƏY<br />
XX əsrin sonlarında yaranmış nanotexnologiya fundamental təbiət elmlərinin<br />
inkişafında mühüm rol oynayır. Fizikanın, kimyanın və biologiyanın təcrübi tədqiqat<br />
metodlarına əsaslanan, riyazi modelləşmənin prinsiplərindən yüksək səviyyədə istifadə<br />
edildiyi nanotexnologiya elminin tədris edilməsi bir çox sahələrdə o cümlədən biologiya<br />
sahəsində mütəxəssislərin hazırlanmasında çox vacibdir. Nanotexnologiyanın<br />
nailiyyətlərindən istifadə edərək,tibbdə, elektronikada, biotexnologiyada, ətraf mühitin<br />
qorunmasında xeyli nailiyyətlər əldə etmişlər. Bu nailiyyətlər nanotexnologiyanın yeni bir<br />
sahəsi olan nanobiotexnologiyanın yaranmasını zəruri etmişdir. Bir fənn kimi<br />
nanobiotexnologiyanın tədrisi biologiyada tədqiqatçı mütəxəssislərin hazırlanmasında mühüm<br />
rol oynayır.<br />
“Nanobiotexnologiya” proqramı məzmunca dolğun, əhatəli və sistemli şəkildə tərtib<br />
edilmişdir. Fənnin tələbələr tərəfindən mənimsənilməsinin təmin edilməsi üçün sadədən<br />
mürəkkəbə prinsipinə əsasən qurulmuş proqram 10 altbaşlıqdan ibarətdir. Proqramda əsas<br />
anlayışlar, nanotexnologiyanın yaranmasını zəruri edən şərtlər, həll edəcəyi məsələlər təqdim<br />
olunmuşdur. Nanoölçülü sistemlərin təsnifatı, alınma üsulları, tibbdə tətbiqi, bioloji<br />
sistemlərdə rolu, biosensorlar, robotlar yaradılmasında əhəmiyyəti proqramda öz əksini<br />
tapmışdır. Nanobiotexnologiyanın biologiyada tətbiq edilməsi problemlərinə aid<br />
məlumatların elmi əsaslarının öyrənilməsi bu sahədə ixtisaslaşmaq arzusunda olanlar üşün<br />
ilkin bilik bazası rolu oynaya bilər.<br />
Proqramın tərtibində bu sahədə olan müasir elmi ədəbiyyat geniş təhlil edilmiş,<br />
nanotexnologiyaya aid dərsliklər və dərs vəsaitləri müzakirə edilərək proqramda nəzərə<br />
alınmışdır.<br />
Beləliklə, hesab edirəm ki, Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin əməkdaşları f.r.e.d., professor<br />
Ramazanov Məhəmmədəli Əhməd oğlu, b.e.n., dosent Əhmədov İsmət Süleyman oğlu və<br />
biologiya elmləri namizədi, dosent Vəliyeva Lalə İslam qızı tərəfindən hazırlanmış<br />
“Nanotexnologiya” adlı fənn proqramı istər elmi, istərsə də metodoloji cəhətdən qüsursuz<br />
tərtib olunmuşdur və çapa təqdim oluna bilər.<br />
Nanomaterialların kimyəvi fizilkası kafedrasının<br />
dosenti, f.r.e.n.<br />
N.S. Nəbiyev
Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin “Nanomaterialların kimyəvi fizikası”<br />
kafedrasının əməkdaşları f.e.d. professor<br />
Ramazanov Məhəmmədəli Əhməd oğlu, b.e.n. ,dosent<br />
Əhmədov İsmət Süleyman oğlu və biologiya elmləri<br />
namizədi, dosent L.İ.Vəliyeva tərəfindən<br />
hazırlanmış “Nanobiotexnologiya”<br />
adlı fənn proqramına<br />
RƏY<br />
Son illər nanotexnologiyanın ən perspektivli hesab edilən sahəsi nanobiotexnologiya<br />
intensiv inkişaf mərhələsindədir. Nanobiotexnologiya fundamental təbiət elmlərinin- kimya,<br />
biologiya, fizika və texniki elmlərin nailiyyətlərindən bəhrələnərək geniş tətbiq sahələri<br />
tapmışdır. Onun inkşafı molekulyar biologiya, genetika, hüceyrə biologiyası kimi sahələrin<br />
inkişafına əhəmiyyətli dərəcədə təkan vermişdir. Nanobiotexnologiyanın tibbdə, biologiyada<br />
və biotexnoloji proseslərdə böyük rolu vardır. Bu sahədə mühüm nəticələr alınmışdır.<br />
Nanobiotexnologiya sahəsində elmi tədqiqatlarla yanaşı onun sərbəst bir elm kimi ali<br />
məktəblərdə tədrisi də vacib məsələlərdəndir. Biologiya sahəsi üzrə ixtisaslaşan bakalavr və<br />
magistr tələbələri üçün nanobiotexnologiyanın bir fənn kimi tədris edilməsi bu sahəyə<br />
marağın artmasına və gələcək tədqiqatların genişlənməsinə səbəb olacaqdır. Bu yeni elm<br />
sahəsi Respublikamızın bir sıra universitetlərində tədris olunmağa başlamışdır. Bu<br />
istiqamətdə dərsliklərinin, dərs vəsaitlərinin və eləcə də müxtəlif fənn programlarının<br />
hazırlanmasına böyük ehtiyac var. Bu ehtiyacı nəzərə alaraq BDU nun “Nanomaterialların<br />
kimyəvi fizikası” kafedrasının əməkdaşları “Nanobiotexnologiya” fənn proqramı<br />
hazırlamışlar.<br />
“Nanobiotexnologiyanın” proqramı məzmunca dolğun, əhatəli və sistemli şəkildə<br />
tərtib edilmişdir. Fənnin mənimsənilməsinin təmin edilməsi üçün proqram müasir tədris<br />
prinsiplərinə əsasən qurulmuşdur. Proqram giriş sözündən və 10 altbaşlıqdan ibarətdir. Əsas<br />
anlayışlar, azərbaycan dilində sadə və terminologiyaya uyğun verilmişdir. Proqramda<br />
nanoölçülü sistemlərin təsnifatı, alınma üsulları, tədqiqat üsulları nanotexnologiya haqqında<br />
tam təsəvvür əldə etməyə imkan verir. Nanobiotexnologiyanı mühüm tibbi problemlərin<br />
həllində rolu geniş açıqlanır. Proqramın tərtibində geniş ədəbiyyat məlumatlarından və<br />
internet səhifələrindən istifadə edilmişdir. Beləliklə, hesab edirəm ki, Nanomaterialların<br />
kimyəvi fizikası kafedrasının əməkdaşları f.e.d.,prof. Ramazanov Məhəmmədəli Əhməd<br />
oğlu, b.e.n.,dosent Əhmədov İsmət Süleyman oğlu və kimya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru<br />
Hacıyeva Flora Vidadi qızı tərəfindən hazırlanmış “Nanotexnologiyanın ekologiyada<br />
tətbiqi” adlı fənn proqramına istər elmi, istərsə də metodoloji cəhətdən qusursuz tərtib<br />
olunmuşdur və çapa təqdim oluna bilər.<br />
AMEA, Botanika institutu<br />
B.e.d<br />
S.Y.Süleymanov
Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin rektoru<br />
Akademik A.M.Məhərrmova<br />
TƏQDİMAT<br />
Hörmətli Abel müəllim,<br />
Son illər dünya elminin əsas istiqamətlərindən biri sayılan nanotexnologiya çox böyük<br />
sürətlə inkişaf edir və onun bir sahəsi də nanobiotexnologiyadır. Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin<br />
Biologiya fakültəsində nanotexnologiyanın bir fənn kimi tədris olunması aktual və vacib<br />
məsələdir. Bakı Dövlət <strong>Universiteti</strong>nin “Nanomaterialların kimyəvi fizikası” kafedrasının<br />
əməkdaşları f.r.e.d., professor Ramazanov Məhəmmədəli Əhməd oğlu, b.e.n., dosent<br />
Əhmədov İsmət Süleyman oğlu və biologiya elmləri namizədi, dosent Vəliyeva Lalə İslam<br />
qızı tərəfindən Biologiya fakültəsinin bakalavr pilləsinbdə təhsil alan tələbələr üçün<br />
“Nanobiotexnologiya” fənninin proqramı tərtib edilmişdir. Tərtib olunan proqram<br />
nanobiotexnologiyanın müasir problemlərinə həsr olunmuşdur. Həmşinin proqramda<br />
nanobiotexnologiyanın yaranması və inkişaf mərhələləri, nanomaterialların təsnifatı, onların<br />
alınması və stabilləşdirmə metodları, tibbdə və bioloji sistemlərdə tətbiqi, nanobiosensorlar,<br />
nanorobotlar və onların prinsipləri haqqında ən son məlumatlar öz əksini tapmışdır.<br />
Nanobiotexnologiya üzrə fənn proqramının olmaması tərtib edilmiş proqramın nəşrini zəruri<br />
edir. Bu proqram Biologiya fakültəsinin Elmi Şurası və Elmi-metodik Şurasında müzakirə<br />
edilmiş və çapa məsləhət görülmüşdür.<br />
Bunları nəzərə alaraq Nanomaterialların kimyəvi fizikası kafedrasının əməkdaşları<br />
f.r.e.d., professor Ramazanov Məhəmmədəli Əhməd oğlu, b.e.n., dosent Əhmədov İsmət<br />
Süleyman oğlu və biologiya elmləri namizədi, dosent Vəliyeva Lalə İslam qızı tərəfindən<br />
hazırlanmış “Nanotexnologiya” adlı fənn proqramına qrif alınmasına kömək etməyinizi<br />
Sizdən Xahiş edirəm.<br />
Biologiya fakültəsinin<br />
Dekanı<br />
Professor, b.e.d. A.Ə.Quliyev
Change language