You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
via natura<br />
uroki cieszyńskiej przyrody cz. 5<br />
(cd. z poprzedniego numeru)<br />
Ze ścieżki, za zielonymi znakami Trasy<br />
Rezerwatów, skręcamy w prawo i stromą<br />
ścieżką schodzimy w stronę ścieżki biegnącej<br />
nad Młynówką.<br />
Wśród roślin runa koniecznie należy wypatrzyć<br />
charakterystyczną cieszyniankę wiosenną.<br />
Roślina ta zakwita jako jedna z pierwszych<br />
wiosennych roślin, jeszcze przed ulistnieniem<br />
się drzew i rozwojem większości roślin runa.<br />
Już początkiem marca (chociaż odnotowano<br />
zakwitanie cieszynianki nawet już w drugiej<br />
połowie lutego!) pojawiają się żółtozielone<br />
kwiatostany na długiej, do 20 cm wysokości,<br />
bezlistnej łodydze. Są to kwiatostany, a nie<br />
kwiaty, gdyż cieszynianka należy do roślin baldaszkowatych<br />
i tworzy typowy baldach. To co<br />
zwykle brane jest za płatki korony to fałszywy<br />
okwiat, utworzony z zielonych podsadek, czyli<br />
przekształconych liści. Same kwiaty są bardzo<br />
drobne, żółte i wypełniają wnętrze baldachu.<br />
Liście pojawiają się później, są dłoniastozłożone,<br />
na długich ogonkach.<br />
<strong>Cieszyn</strong>ianka rośnie przede wszystkim<br />
w lasach grądowych, na żyznych glebach<br />
wapiennych.<br />
Piękną legendę o pochodzeniu cieszynianki<br />
wiosennej podał Gustaw Morcinek<br />
– pisarz zakochany w pięknie Ziemi Cieszyńskiej.<br />
Zgodnie z przytoczoną przez niego<br />
w książce „Ziemia Cieszyńska” legendą<br />
<strong>Cieszyn</strong>ianka dotarła do nas gdzieś z Alp<br />
i prawdopodobnie jej nasiona przynieśli z<br />
sobą rakuscy wojacy generała Devagi, gdy<br />
oblegali zamek cieszyński podczas wojny<br />
Rysunek <strong>Cieszyn</strong>ianki Tomasz Matysiak<br />
trzydziestoletniej. A w zamku siedzieli Szwedzi<br />
i stąd powstała romantyczna legenda, że<br />
cieszynianka pochodzi ze Szwecji.<br />
Jakiś szwedzki rajtar ciężko ranny konał<br />
powoli w śląskiej chałupie siedlaczej pod<br />
<strong>Cieszyn</strong>em. W nadobnym rajtarze zakochała<br />
się córka siedlaka, a kiedy jej umiłowany<br />
umarł, zdjęła z jego piersi woreczek ze<br />
szwedzką ziemią i wysypała na grób nieboszczyka.<br />
A wraz z nią nasionka kwiatu.<br />
Na wiosnę wyrosły na grobie, tuż za śnieżyczkami,<br />
bladożółte kwiatuszki bez nazwy.<br />
Przezwano je przeto cieszyniankami, jako że<br />
pojawiły się pod <strong>Cieszyn</strong>em. Z czasem rozmnożyły<br />
się w trójkącie między <strong>Cieszyn</strong>em,<br />
Skoczowem i Ustroniem.<br />
W rzeczywistości cieszynianka wiosenna<br />
występuje na stanowiskach naturalnych w<br />
dwóch odległych i izolowanych od siebie<br />
regionach. Na południu na obszarze wschodniego<br />
krańca Alp, w Styrii i Karyntii w Austrii, na<br />
terenie Słowenii, Chorwacji i Bośni; na północy<br />
na Morawach, zachodnim krańcu Karpat Zachodnich<br />
oraz wschodniej Słowacji.<br />
W Polsce w zasadzie tylko w okolicach<br />
<strong>Cieszyn</strong>a i na Śląsku Cieszyńskim występuje<br />
stosunkowo licznie, pojedyncze stanowiska<br />
odnaleziono na Pogórzu Wielickim, w<br />
Beskidzie Śląskim i Żywieckim, na Śląsku<br />
Opolskim a także na Wyżynie Krakowsko-<br />
Częstochowskiej i Lubelskiej.<br />
W tej części rezerwatu spotkać można także<br />
inne gatunki podlegające ochronie prawnej<br />
– znane wszystkim śnieżyczkę przebiśnieg i<br />
pierwiosnka wyniosłego, czyli popularnego<br />
kluczyka, obrazki alpejskie i lilię złotogłów.<br />
W leśnym runie warto odnotować występowanie<br />
groszku wiosennego, gajowca<br />
Fot. A. Dorda<br />
Obrazki alpejskie<br />
Lilia złotogłów<br />
żółtego, którego liście nie wprawne oko<br />
może pomylić z liśćmi pokrzywy, zdrojówkę<br />
rutewkowatą o delikatnych liściach i kwiatach<br />
oraz kępki trawy perłówki zwisłej.<br />
Ciekawostką są szyszkowate kwiatostany<br />
łuskiewnika różowego - rośliny<br />
bezzieleniowej pasożytującej na korzeniach<br />
drzew i krzewów, wytwarzającej ponad powierzchnią<br />
gruntu jedynie brudnoróżowawe<br />
kwiatostany.<br />
Z ciekawszych gatunków zwierząt, jakie<br />
można spotkać na terenie rezerwatu wymienić<br />
należy płochliwe sarny, które zwłaszcza<br />
zimą mogą podchodzić w poszukiwaniu<br />
pokarmu prawie do centrum miasta.<br />
Czasem można także wypłoszyć z gęstwiny<br />
krzewów zająca szaraka lub bażanta.<br />
Dość często pośród leśnego runa można<br />
spotkać powoli i ociężale poruszającą się<br />
ropuche szarą.<br />
(ciąg dalszy w następnych WR)<br />
Aleksander Dorda<br />
Fot. R. Karpińska<br />
<strong>Cieszyn</strong>ianka wiosenna<br />
Fot. A. Dorda<br />
Pierwiosnka wyniosła<br />
Tekst pochodzi z ulotki pn. „VIA NATURA.<br />
Uroki cieszyńskiej przyrody” wydanej przez<br />
Biuro Promocji i Informacji Urzędu Miejskiego.<br />
Można ją bezpłatnie otrzymać w Cieszyńskim<br />
Centrum Informacji (Ratusz, parter).<br />
Zapraszamy Czytelników do współredagowania tej strony. Prosimy o nadsyłanie ciekawostek związanych z <strong>Cieszyn</strong>em (np. anegdot, przepisów kulinarnych, zdjęć, dokumentów, wzorów rękodzieła artystycznego itp.),<br />
które mogłyby zainteresować innych i wzbogacić wiedzę o naszym mieście. Gwarantujemy zwrot wszystkich otrzymanych materiałów.<br />
Wiadomości Ratuszowe, Biuro Promocji i Informacji, Rynek 1, 43-400 <strong>Cieszyn</strong>, wr@um.cieszyn.<strong>pl</strong>
Change language