dos. A.Ä°. Xasayev Â« _ Â» ____ 2009 - BakÄ± DÃ¶vlÉt Universiteti

«Təsdiq edirəm» 

BDU – nun Geologiya fakültəsinin 

dekanı __________ dos. A.İ. Xasayev 

« ___ » ____________ 2009 – cu il 

FAYDALI QAZINTILAR KAFEDRASININ 2009 – cu ildə 

YERİNƏ YETİRİLMİŞ ELMİ – TƏDQİQAT İŞLƏRİNİN 

İNFORMASİYA HESABATI 

BAKI – 2009

GİRİŞ 

Hesabat ilində faydalı qazıntılar kafedrasında «Maqmatizm və filiz 

əmələgəlmə» problemi üzrə «Strateji növ mineral xammal yataqları: geoloji 

xüsusiyyətləri, əmələ gəlmə şəraiti, kompleks mənimsənilməsinin və emalının 

fundamental problemləri» mövzusunda 6 elmi – tədqiqat işi yerinə yetirilmişdir. 

Birinci-dördüncü işlər Kiçik Qafqazın mezozoy yaşlı maqmatik kompleksləri ilə 

sahəcə bağlı olan Qaradağ, Qızılbulaq, Qoşa və Qaşqaçay kimi müxtləif tip 

yataqlarda müxtəlif strateji növ filiz yataqlarının yerləşməsinin 

qanunauyğunluğundan bəhs edir. Beşinci iş Kiçik Qafqazın erkən yura yaşlı toleit 

bazalt maqmatizminin petrologiyasını açıqlayır. Altıncı iş isə Kiçik Qafqazın 

neogen yaşlı kolliziya vulkanizminin petrologiyasına həsr olunmuşdur. Hesabat 

dövründə kafedra əməkdaşları tərəfindən respublikamızda çap olunan jurnal və 

toplularda 40-a yaxın məqalə, tezis, metodik göstərişlər, 3 kitab nəşr olunmuşdur. 

Respublikadan kənarda çap olunan jurnal və toplularda isə 12 məqalə və tezis çap 

olunmuşdur və bütün elmi-tədqiqat işlərini əhatə etmişdir. Fakültədə BDU-nun 90 

illiyinə həsr olunmuş «Azərbaycanın faydalı qazıntıları» mövzusunda konfrans 

keçirilmiş, həmin yubileyə həsr olunmuş beynəlxalq konfransda kafedra 

müəllimləri fəal iştirak etmişlər. 

2. STRUKTUR VƏ ŞTAT CƏDVƏLİ 

Hesabat ilinin sonuna kafedranın tərkibi aşağıdakı kimi olmuşdur : 

1. V. M. Babazadə – kafedra müdiri, Azərb. Respub. MEA – nın müxbir 

üzvü, g.-m.e.d., professor (1938) 

2. V.G. Ramazanov – prof., g.-m.e.d. (1944) 

3. M.N. Məmmədov – prof., g.-m.e.d. (1940) 

4. N.Ə. İmamverdiyev - prof., g.-m.e.d. (1959) 

5. A.İ. Xasayev - dos., g.-m.e.n. (1945) 

6. B.H. Qələndərov – dos., g.-m.e.n. (1946) 

7. Z.İ. Məmmədov – dos., g.-m.e.n. (1950) 

8. M.İ.Mansurov – baş müəllim, g.-m.e.n (1962) 

9. K.A. Dadaşova - baş müəllim (1947) 

10. A.M. İsmayılova - baş müəllim (1962) 

11. Ş.F. Abdullayeva - baş müəllim (1974) 

2

12. R.Ə. Hüseynzadə-dos., 0,5 ştat, g.-m.e.n. (1952) 

13. Ü.İ. İbrahimova – müəllim, 0,5 ştat (1976) 

14. F.M. Sədiyeva – baş laborant (1932) 

15. G.L. Atakişiyeva – preparator (1962) 

3. KAFEDRADA APARILAN ELMİ – TƏDQİQAT İŞLƏRİNİN ƏSAS 

İSTİQAMƏTLƏRİ, ADI, SAYI, QISA ANNOTASİYASI VƏ YERİNƏ 

YETİRİLMƏSİ 

Hesabat dövründə kafedrada «Maqmatizm və filiz əmələgəlmə» problemi 

üzrə 6 elmi – tədqiqat işi yerinə yetirilmişdir. 

Mövzu : Strateji növ mineral xammal yataqları: geoloji xüsusiyyətləri, 

əmələ gəlmə şəraiti, kompleks mənimsənilməsinin və emalının fundamental 

problemləri 

İş 1. Qaradağ mis-porfir yatağının geoloji xüsusiyyətləri, əmələ gəlmə 

şəraiti, kompleks mənimsənilməsinin və emlının fundamental problemləri 

Mərhələ 1: Qaradağ mis-porfir yatağının yerləşməsinin geoloji xüsusiyyətləri 

Məsul icraçılar: Prof.V.M.Babazadə; B/m.A.M.İsmayılova 

Hesabat dövründə müəyyən olunmuşdur ki, mis-porfir yataqlarının yerləşməsi 

struktur cəhətdən submeridional istiqamətli xətti strukturlarla nəzarət olunurlar. Bu 

strukturların enlik istiqamətli regional qırılmalar və həlqəvi strukturlarla kəsişmə 

qovşaqlarında filizdaşıyıcı intruzivlər yerləşiblər. Lokal faktorlar içərisində 

filizdaşıyıcı porfir intruzivləri mühüm rol oynayırlar. Bu intruzivlərin apikal 

hissələri zəngin çatlılıqla və intensiv hidrotermal dəyişilmələrlə səciyyələnərək 

mis-porfir filizləşməsi daşıyırlar. Yerləşdirici süxurların fiziki-mexaniki 

xüsusiyyətləri də az rol oynamırlar. Belə nəticəyə gəlinmişdir ki, mis-porfir 

yataqları çox vaxt, heç də bütün obyektlər üçün oxşar olan və müxtəlif faktorlardan, 

xüsusən də filiz generasiya edən porfir intruzivlərinin xüsusiyyətlərindən və 

3

həmçinin yerləşdirici çərçivənin süxurlarından asılı olan kifayət qədər aydın filizmetasomatik 

zonallılıqla səciyyələnən hidrotermal-dəyişilmiş süxur oreolu ilə 

müşayiət olunur. 

Filiz sahələri və yataqları miqyasında mərkəzdən periferiyaya doğru 

metasomatik zonallılığın bir-birini ardıcıl olaraq əvəz edən aşağıdakı 

ümumiləşdirilmiş sütunu müəyyənləşdirilmişdir: kvars nüvəsi-kalium şpatıqreyzen-kvars-serisit-argillizit-propillit 

zonaları. Lateral filiz-geokimyəvi zonallılıq 

Mo-Cu-Ni-Co-Ag-Cu-As-Pb-Zn sırası ilə səciyyələnir. 

Mis-porfir filizləri sadə mineral tərkibə malikdirlər. Əsas filizəmələgətirən 

minerallar xalkopirit, molibdenit və piritlə təmsil olunublar. Əksər əsas minerallar 

izomorf formada çoxlu sayda element qatışıqları saxlayırlar: xalkopiritdə – Ag, Ni, 

Co, piritdə – Co, Ni, As, molibdenitdə – Re və Cu. 

Gədəbəy filiz rayonunun mis-porfir yataqlarının, o cümlədən Qaradağ misporfir 

yatağının Kiçik Qafqazın əsas xətti və həlqəvi strukturları ilə münasibətinin 

yeni sxemi tərtib edilmiş, mis-porfir filizləşməsinin yerləşməsinin regional və lokal 

qanunauyğunluqları aşkar edilmiş, onların təmərküzləşməsinin maqmatik, struktur 

və litoloji-fasial faktorları müəyyən edilmiş, mis-porfir filizləşməsinin kvars-dioritqranodiorit 

tərkibli kiçik porfir intruzivləri ilə məkan və paragenetik əlaqəsi 

əsaslandırılmış, filizyerləşdirici metasomatitlərin və mis-porfir filizlərinin 

zonallılığı müəyyən edilmişdir. 

İş2: Qızılbulaq mis-qızıl filizi yatağının geoloji xüsusiyyətləri, əmələ 

gəlmə şəraiti, kompleks mənimsənilməsinin və emalının fundamental problemləri 

Mərhələ 1: Qızılbulaq mis-qızıl filizi yatağının yerləşməsinin geoloji xüsusiyyətləri 

Məsul icraçılar: Dos., Z.İ. Məmmədov, müəl. Ü.İ.Kərimli 

Hesabat dövründə Qızılbulaq mis-qızıl filizi yatağının geoloji 

xüsusiyyətlərinin və əmələ gəlmə şəraitinin maqmatizmlə əlaqəsi öyrənilmişdir. 

Qızılbulaq mis-qızıl filizi yatağı Azərbaycanın ən vacib filiz yataqlarından biri 

olub, Löh-Qarabağ struktur-formasiya zonasının Qarabağ və Ağdam antiklinoriləri 

ilə Xocavənd çökəkliyinin qovuşma sahəsində yerləşir. 

Tədqiqat işində yatağın mis-qızıl filizlərinin əmələ gəlməsində maqmatik və 

onların təbiətindən irəli gələn postmaqmatik proseslərin rolu araşdırılmışdır. 

Geyd edilən yatağın formalaşmasında və yerləşmə qanunauyğunluğunda Orta 

yuranın maqmatik komplekslərinin, konkret olaraq, bayosun kontrast bazalt-riolit 

maqmatik kompleksinin olduqca sıx məkan və paragenetik əlaqələri müəyyən 

edilmişdir. Hesabat dövründə bu filiz nəzarət edici və filiz yerləşdirici kompleksin 

petroloji-petrokimyəvi xüsusiyyətləri araşdırılmışdır. 

Yatağın geoloji quruluşu əsasən orta və üst yuranın vulkanogen və 

vulkanogen-çökmə əmələgəlmələrdən təşkil olunaraq müxtəlif istiqamətli 

qırılmalarla və qırışıqlıq strukturaları ilə mürəkkəbləşmişdir. Rayonun əsas 

filiznəzarət edici və filizyerləşdirici strukturaları ŞQ, ŞŞq və submeridional 

4

istiqamətə malikdirlər. Mövcud yataq Qızılbulaq filiz sahəsində ayrılan Qızılbulaq 

və Drombon konsentrik formalı həlqəvi strukturalarının endo təmas sahəsində 

onların Qızılbulaq dərinlik qırılması zonası ılə qovuşuğunda yerləşmişdir. 

Yatağın formalaşmasında və yerləşməsində struktur, fasial-litoloji faktorlarla 

yanaşı maqmatik faktorlarda əhəmiyyətli rol oynamışlar. Belə ki, Mehmana filiz 

rayonun qranodiorit tərkibli iri intruziv kütləsi ilə yanaşı çoxlu sayda dasit-riolit və 

riolit tərkibli subvulkan kütlələridə inkişaf tapmışlar. 

Müəyyən edilmişdir ki, gec bayos vulkanizminin postmaqmatik fəaliyyətti 

prosesində yaranmış mis-qızıl filizli filiz-maqmatik sistemlərinin ardıcıl inkişafı 

Qızılbulaq yatağının formalaşmasına gətirib çıxarmışdır. Yatağın dasit-riolit 

subvulkanik kompleksi ilə asossiasiyada əmələ gəlmiş mis-qızıl filizləşməsi gec 

bayosda başa çatmışdır ki, bu zaman da filiz gətirici və filiz yerləşdirici 

strukturalar uyğun olaraq Qızılbulaq dərinlik qırılması və şimal-qərb istiqamətli 

lay arası qırılma-pozulma olmuşdur. 

İş3: Qoşa mis-qızıl filizi yatağının geoloji xüsusiyyətləri, əmələ gəlmə şəraiti, 

kompleks mənimsənilməsinin və emalının fundamental problemləri 

Mərhələ1: Qoşa mis-qızıl filizi yatağının yerləşməsinin geoloji xüsusiyyətləri 

Məsul icraçılar: Dos.B.H. Qələndərov, B/m. M.İ.Mansurov, B/m. Ş.F. 

Abdullayeva 

Hesabat dövründə Löh-Qarabağ ada qövsünün ən perspektivli qızıl filizi 

yataqlarından biri hesab olunan Qoşa yatağının geoloji-struktur əmələ gəlmə 

şəraiti öyrənilmişdir. İşin ilkin mərhələsində Qoşa filiz sahəsinin geoloji-struktur 

cəhətdən formalaşmasında kosmik və aerofotoşəkilərin təhlili nəticəsində aşkar 

olunmuş xətti və həlqəvi strukturların rolu müəyyənləşdirilmişdir. Filiz sahəinin 

maqmatik süxur komplekslərinin geoloji-petroloji xüsusiyyətləri təhlil olunuaraq 

qızıl-kolçedan filizləşməsinin kontrast diferensiallaşmış bazalt-riolit formasiyası 

ilə paragenetik əlaqəsi göstərilmişdir. Qızıl filizləşməsinin formalaşmasında filizmaqmatik 

sistemin ən xarakterik elementləri- subvulkanik kütlələr və 

filizyerləşdiriçi və filiznəzarətedici parçalanma pozulmaları ayrılmışdır. 

Subvulkanik törəmələrlə filizəmələgəlmə prosesinin qarşılıqlı əlaqəsi geolojimineraloji, 

geokimyəvi, termobarokimyəvi, izotop və yaş əlaəmtəlrinə görə sübut 

olunmuşdur. Mineral əmələgəlmə prposesinin ardıcıllığı və mərhələliyi, sulfidlərin 

kimyəvi tərkibi, flüid daxil olmaların, sulfidlərdə kükürdün sabit izotolprı və 

qızılın filizlərdə və sulfid minerallaşmasında paylanması tədqiq edilmişdir. 

Müəyəən olunmuşdur ki, yatağın filizlərində iki sistemin məhsulu olan kükürd 

sulfidlərdə mantiya mənşəli, sulfatlarda isə okean tiplidir. Filizləşmədə iştirak edən 

kükürdün izotop tərkibi onu göstərir ki. Piritlə qızılın hidrotermal məhluldan 

ayrılaraq kristallaşması yüksək dərəcədə reduksiya olunmuş mühitdə baş vermidir. 

Həmin proses qalıq ərintidə kükürd kolçedanı komponetlrinin toplanması, digər 

5

tərəfdən isə baylsaqədərki, təmas süxurlardan qızılın çeşidlənib çıxarılması üçün 

şərait yaranmışdır. 

Nəticədə yatağın geoloji-struktur formalaşma şəraiti, filizləşmənin 

maqmatizmlə əlaqəsi,filizdaşıyan maqmatik komplekslərin petroloji-geokimyəvi 

xüsusiyyətləri, əsas struktur meyar hesab olunan filiznəzarətedici və 

filizyerləşdirici parçalanma pozulmalarının rolu və bir sıra başqa amillər nəzərə 

alınaraq yatagın cinahlarının və aşağı horizontlarının perspektiliyi 

qiymətləndirilmişdir. 

İş 4: Qaşqaçay mis-porfir yatağının geoloji xüsusiyyətləri, əmələ gəlmə 

şəraiti, kompleks mənimsənilməsinin və emalının fundamental problemləri 

Mərhələ1: Qaşqaçay mis-porfir yatağının yerləşməsinin geoloji xüsusiyyətləri 

Məsul icraçılar: Prof.V.G. Ramazanov, Dos.A.İ.Xasayev 

Hesabat dövründə Qaşqaçay mis-porfir yatağında onun geoloji quruluşunu 

müəyyənləşdirmək məqsədilə bir sıra tədqiqatlar aparılmışdır. Müəyyən 

edilmişdir ki, Qaşqaçay filiz sahəsi Murovdağ qalxmasının şimal- qərb batımında 

yerləşərək struktur cəhətdən Balaca-Qoşqardağ submeridional istiqamətli 

antiklinal qırışıqlıqla nəzarət olunur. 

Qaşqaçay mis-porfir yatağının geoloji quruluşunda ardıcıl diferensiallaşmış bazalt-andezit-riolit 

formasiyasının andezit-bazalt subformasiyasına məxsus alt 

bayos yaşlı əsası və orta tərkibli vulkanogen, vulkanogen-piroklastik 

əmələgəlmələr iştirak edir. 

Alt bayosun vulkanogen qaatı Qoşqarçay intruziv kompleksi ilə yarılır. Bu 

kompleks Qoşqardağ, Ocaqdağ və Balaca-Qaşqaçay qranitoid massivləri ilə 

təmsil olunaraq üstyura-alttəbaşir yaşlı qabbpo-diorit-qranodiorit formasiyasının 

tərkib hissəsini təşkil edir.. Petroqrafik tərkibinə görə onlar qabbro, qabbpodioritlər, 

kvars-dioritlər və qranodioritlərlə təmsil olunublar. İntruzivllərin təmas 

təsirindən yan süxurlar kvarslaşma, kaolinləşmə, piritləşmə, serisitləşmə, epidotlaşma 

ilə təmsil olunmuş intensiv dəyişilmələrə məruz qalıblar. Bəzən 

süxurlar sahəvi olaraq törəmə kvarsitlərə çevriliblər. 

Yatağın geoloji quruluşunda əsasən qabbro-di abaz, diorit-porfirit, kvarsdiorit 

porfiritlərdən ibarət dayka kompleksinin iştirakı da aşkarlanmışdır. 

Müəyyən edilmişdir ki, yataqda mis-porfir minerallaşmasının məkanca paylanmasında 

yatağa blok quruluşu verən müxtəlif istiqamətli qırılma pozulmaları 

mühüm rol oynayır. Bunlardan ən əhəmiyyətliləri kimi Qaşqarçay, Alaxançallı və 

Çanaxçı qırılmalarını göstərmək olar. 

Mis-porfir filizləşməsi daşıyan hidrotermal dəyişilmə zonasının uzunluöu 

10000-1200m, eni isə 5-10 m-dən 30-40m-ə qədərdir. Hidrotermal dəyişilmələr 

qırılmalar və intruzivin təması boyu inkişaf edib. Mis-porfir filiz kütlələri zonal 

quruluşa malikdirlər. Daxili zona əsasən törəmə kvarsitlərin kvars-serisit, aralıq 

6

zona kvars-serisit-xlorit, kənar zona isə propilit fasiyaları ilə təmsil olunub.Yataqda 

əsasən damar-möhtəvi tipli ştokverk filizləşməsi inkişaf tapıb. 

İş 5. Kiçik Qafqazın mezozoy yaşlı maqmatizminin petrologiyası 

Mərhələ1: Erkən yura yaşlı toleit bazalt maqmatizminin petrologiyası 

Məsul icraçılar: Prof. M.N. Məmmədov, Dos.R.Ə.Hüseynzadə 

Hesabat dövründə yura yaşlı maqmatik komplekslərin ilkin ərintisinin 

tərkibləri müəyyən olunmuşdur. Belə nəticəyə gəlinmişdir ki, onlar alüminiumla 

qismən doymuş olivinli bazalt (bayos) və pikrobazalt (bat) tərkibli ilkin 

ərintilərdən ibarətdirlər. Birinci ərinti ümumi sıxılma şəraitində çeşidlənərək bazalt 

və riolit fraksiyasına ayrılmışlar. Riolit fraksiyasının fazaları biri biri digərinə (üst 

bayosun subvulkanik və plutonik fazaları) və onlarla komaqmatik olan effuzivlərə 

termiki təsir edərək törəmə kvarsitləri, kaolinitləri, hidrotermal dəyişmiş zonaları 

əmələ gətirmişlər. Sonuncular isə qızıl kolçedan, mis-molibden, mis kolçedan 

filizləşmələrinin yerləşməsi üçün şərait yaratmışlar. 

Mərhələ1: Kiçik Qafqazın neogen yaşlı kolliziya vulkanizminin petrologiyası 

İş 6. Kiçik qafqazın gec kaynozoy kolliziya vulkanizminin petrologiyası 

Məsul icraçılar: Prof.N.Ə.İmamverdiyev; B/m K.A.Dadaşova 

Hesabat dövründə Kiçik Qafqazın mərkəzi hissəsində intişar tapmış andezitdasit-riolit 

formasiyasının petroloji xüsusiyyətləri araşdırılmışdır. Formasiya 

süxurlarının petrokimyəvi xüsusiyyətlərini araşdırmaq üçün kompyuterdə SiO 2 

diferensiyasiya indeksi kimi götürülərək petrogen və mikroelementlərin ondan 

asılılıq qrafikləri tərtib olunmuşdur. Müəyyən olunmuşdur ki, SiO 2 -nin miqdarı 

artıqca süxurlarda titanın, alüminiumun, dəmirin, maqneziumun, kalsiumun, 

fosforun miqdarı azalır. Bunu isə titanlı maqnentitin, klinopiroksenin, plagioklazın 

və apatitin fraksionlaşması ilə izah etmək olar. Qələvi elementlərdən olan natrium 

və kalium oksidlərinin miqdarı isə zəif sürətlə artır və daha turş süxurlarda kalium 

çöl şpatının kristallaşması ilə nəzarət olunur. Analoji şəkil mikroelementlərin 

davranışında da hiss olunur. Belə ki, vanadium, xrom, kobalt, nikel, stronsium 

kimi elementlər də silisiumla mənfi korrelyasiya əmələ gətirirlər. Yüksək nüvəli 

elementlərdən olan Nb, Zr, Hf isə silisiumla zəif müsbət korrelyasiya yaradır. 

Primitiv mantiyaya görə qurulmuş spayder diaqramları göstərmişdir ki, formasiya 

süxurlarında iriionlu litofil elementlərin maksimumu, yüksək nüvəli elementlərin 

isə mənfi anomaliyaları qeyd olununr. Birinci dəfə müəyyən olunmuşqdur ki, bu 

tip süxurlar subduksiya üstü süxurlara bənzəsə də onlardan geokimyəvi 

xüsusiyyətlərinə görə fərqlənirlər və okean bazaltlarınının xüsusiyyətlərini özündə 

əks etdirilər və onları ədəbiyyatda «aldakitlər» adlandırırlar. Belə fərz edilir ki, 

onlar subduksiya «pəncərələrində» astenosfer diapirinin əriməsi nəticəsində 

7

formalaşırlar. Kompyuter modelləşdirməsinin əsasında müəyyən olunmuşdur ki, 

formasiya süxurlarının müxtəlifliyi vahid assimilyasiya və kristallaşma 

diferensiyası (AFC) prosesi ilə izah edilir. Belə ki, yüksək alüminiumlu bazalt 

maqmasının 60%-ə yaxın turş maddə ilə qarışması nəticəsində andezitlər və 

dasitlər əmələ gələ bilir. İlkin bazalt maqması isə qranatlı peridotitlərdən 3-10% 

əriyərək yer qabığı şəraitində kristallaşma diferensiyasiyası və assimilyasiya 

proseslərinin müşayiəti ilə təkamül etmişdir. 

4. DƏRC OLUNMUŞ ELMİ İŞLƏRİN XARAKTERİSTİKASI 

Dərc olunmuş elmi işlərin /məqalə, tezis/, monoqrafiyaların, dərslik və 

dərs vəsaitləri haqqında məlumat. 

Kafedranın müəllimləri tərəfindən geologiya fakültəsində kafedranın profili 

üzrə bakalavr pilləsində qiyabi şöbə üzrə tədris olunan fənnlərin metodik 

göstərişlər toplusu nəşr olunmuşdur. 

I. Çap olunmuş elmi əsərlərin siyahısı 

Elmi əsərin adı 

Jurnalın adı, №-si, 

nəşriyyat, səhifə 

1. Hondvanın donmuş parçası (kitab) Bakı-2009, 14,8 çap 

vərəqi 

2. Bakı Dövlət Universiteti. Geologiya 

fakültəsi (BDU-nun 90 illik yubileyinə 

həsr olunmuş buklet-kitab) 

3. Abşeron yarımadasının təbii və 

texnogen anomaliyalarının ekolojigeokimyəvi 

qiymətləndirilməsi 

4. Bahariyyə çökəkliyinin Eosen yaşlı 

Evporit formasiyasının Əl-harra dəmir 

filizi yatağının mineralogiyası (Misir) 

5. Kiçik Qafqazın gec kaynozoy kolliziya 

vulkanizmi 

6. Nəcibmetal filiz-maqmatik sistemləri: 

Çovdar yatağı, Somxit-Qarabağ zonası 

7. Yerin ekoloji funksiyaları və texnogen 

təsirlər 

Bakı-2009, 2 çap 

vərəqi 

Bakı Universitetinin 

Xəbərləri, təbiət elmləri 

seriyası, №2, 2009, 

s.101-1108 




s.109-115 




s.116-121 




s.138-159 




s.160-171 

Müəlliflər 

Babazadə V.M., 

Bağırov H.S. 

Kərimov Ə.F. 

Xasayev A.İ. 

Babazadə V.M. 


İsayev S.A. 

Babazadə V.M., 

Məmmədov M.N. 

İsmayıl Ə.F. 

İmamverdiyev N.Ə. 

Vəliyev A.Ə. 

Həsənquliyeva M.Y. 

Dadaşeva K.A. 


Abdullayeva Ş.F. 



İsayev S.A. 

8

8. Petrology and geochemical characteristics 

of Upper Triassic-Lover Jurassic 

coals of the Central Alborz in Northern 

Iran 

9. Şamaxı-İsmayıllı zonasının geolojitektonik 

quruluşunun geofiziki 

əsaslarına dair 

10. Qoşa qızıl filizi yatağının mineralojigeokimyəvi 

xüsusiyyətləri və zonallığı 

11. Petrographic and geological characters 

of the Central Elburs region’s coal deposits 

(Islamic Republic of Iran) 

12. Features of geological structure and 

gold-bearing of the Qosha deposit 

13. Прогнозная оценка меднопорфировых 

оруденения. 

14. Böyük Qafqazın cənub-şərq batımının 

(Cimiçay sahəsi) əlvan və nəcib metal 

filizləşməsinə perspektivliyinin 

qiymətləndirilməsi 

15. Основные этапы развития 

Азербайджана в палеозоймезозойское 

время 

Бакы 

Университетинин 

Хябярляри, тябият 

елмляри серийасы, 

№4, 2009, с. 



seriyası, №4, 2009, s. 



seriyası, 2009, №1, 

s.98-107. 

The Caspian Sea, International 

Journal 

natural resources, no 3, 

2009, Baku, p.28-39 

The Caspian Sea 

International Journal/ 

Natural resources №3, 

2009, Baku, p. 

АМЕА-нын 

Республика 

Сейсмолоэийа 

Хидмят Мяркязи, 

2007-ъи илдя 

Азярбайъан 

яразисиндя 

Сеймопрогноз Мцшащидяляринин 

Каталогу, Бакы, 2008, 

с.88-92. 

BDU-nun 90 illik yubieyinə 

həsr olunmuş 

«Azərbaycanın faydalı 

qazıntıları» mövzusunda 

Elmi konfransın 

materialları (26 may). 

Bakı-2009. s.5-7 








Babazadeh V.M. 

Ardebilli L. 

Mammadov Z.I. 

Navi P. 

Ramazanov V.G. 

Quliyev E.E. 

Mansurov M.İ. 

Baba-zadeh V.M. 

Ardebilli L. 

Mammadov Z.I. 

Khasayev A.I. 

Qalandarov B.H. 

Navi P. 

Karimli U.I. 

Рамазанов В.Э. 

Galandarov B.H. 

Khasayev A.I. 

Mansurov M.I. 

Mamedov Z.I. 

Рамазанов В.Э. 

Гяляндяров Б.Щ. 

Хасайев А И. 

Мяммядов З.И. 

Новрузов А.Г. 

Мяммядов А.Л. 

Мансуров М.И. 

Тящмязова Т.Н. 

Qələndərov B.H. 

Məmmədov Z.İ. 

Xasayev A. İ. 

Təhməzova T.N. 

Hüseynzadə R.Ə. 


Hüseynov H.M. 

Baləmmədov Ş.R. 

9

16. Mərkəzi Elburs regionunun trias-yura 

yaşlı kömür yataqlarının çöküntü əmələ 

gəlmə tsiklləri 

17. Kiçik Qafqazın gec kaynozoy kolliziya 

vulkanizminin tektonik fazalarla əlaqəsi 

18. Sarıbaş struktur-metallogenik zonasının 

filizlilik perspektivləri 


Böyük Qafqazın cənub yamacında 

ümumi geoloji-tektonik mövqeyi 

20. Bakı Dövlət Universiteti və 

Azərbaycanda təbiət və dəqiq elmlərin 

inkişaf perspektivliyi 

21. Зональность оруденения меднопорфировых 

месторождений северовосточной 

части Малого Кавказа 

22. Qoşa qızıl-kolçedan yatağında filiz 

maddələrinin mənbəyi haqqında (Kiçik 

Qafqaz) 


Böyük Qafqazın cənub yamacında 

10 































Beynəlxalq Elmi 

konfransın materialları. 

Təbiət elmləri. 

(30-31 oktyabr). Bakı- 

2009. s.5-10 



















Ərdəbilli L. 


Həsənguliyeva M.Y. 

Vəliyev A.Ə. 

Dadaşova K.A. 


Qəmbərova E.F. 





Abbasov N.Ə. 


İsmayılova A.M. 

Musazadə T.M. 





Abdullayeva Ş.F. 

Hüseynov A.İ. 


Qəmbərova E.F.

ümumi geoloji-tektonik mövqeyi və 

filizlilik perspektivləri 

24. Критерии поисков полигенных и 

моногенных колчеданных 

месторождений Белокано- 

Закатальского рудного района 

Большого Кавказа 

25. «Petroqrafiya» fənni üzrə metodik 

göstərişlər 

26. «Faydalı qazıntı yataqlarının 

kəşfiyyatının texnikası» fənni üzrə 

metodik göstərişlər 

27. «Maqmatik formasiyalar təlimi» fənni 

üzrə metodik göstərişlər 

28. «Geoloji kəşfiyyat işlərində 

təhlükəsizlik texnikası» fənni üzrə 


29. «Azərbaycanın filiz formasiyaları» fənni 


30. «Riyazi geologiya» fənni üzrə metodik 


11 













Geologiya fakültəsinin 

bakalavr təhsil pilləsi 

üzrə qiyabi təhsil alan 

tələbələri üçün ixtisas 

fənlərindən metodik 

göstərişlər toplusunda. 

Bakı, 2009, s.76-81. 







Bakı, 2009, s.82-88 







Bakı, 2009, s.93-101. 














Bakı, 2009, s. 114-121 






Musayev Ş.D. 


Məmmədov Q.Ş. 


Kərimli Ü.İ. 







BabazadəV.M. 

Ramazanov V.G.



31. «Litologiya»fənni üzrə metodik göstərişlər 





üzrə qiyabi təhsil alan İsmayılova A.M. 

tələbələri üçün ixtisas Dadaşova K.A. 

fənlərindən metodik Abdullayeva Ş.F. 



32. «Plitələr tektonikası və faydalı Geologiya fakültəsinin Ramazanov V.G. 

qazıntıların əmələ gəlməsi» fənni üzrə bakalavr təhsil pilləsi Abbasov N.Ə. 







33. «Faydalı qazıntıların aerokosmik Geologiya fakültəsinin Babazadə V.M. 

tədqiqatları» fənni üzrə metodik göstərişlər 

bakalavr təhsil pilləsi Mansurov M.İ. 

üzrə qiyabi təhsil alan Hüseynzadə R.Ə. 





34. «Gizli filizləşmənin yerləşmə Geologiya fakültəsinin Ramazanov V.G. 

qanunauyğunluqları» fənni üzrə metodik bakalavr təhsil pilləsi Qələndərov B.H. 


üzrə qiyabi təhsil alan Hüseynov Q.S. 

tələbələri üçün ixtisas Mansurov M.İ. 




35. «Faydalı qazıntı yataqlarının Geologiya fakültəsinin Babazadə V.M. 

geologiyası» fənni üzrə metodik göstərişlər 






Bakı, 2009, 159-167 

36. «Vulkanizm və filiz əmələ gəlmə» fənni 






üzrə qiyabi təhsil alan Qələndərov B.H. 





37. «Regional geologiya» fənni üzrə Geologiya fakültəsinin Ağayev V.B. 


bakalavr təhsil pilləsi Hüseynov H.M. 

üzrə qiyabi təhsil alan Qələndərov B.H. 




Bakı, 2009, 172-179 

38. «Faydalı qazıntı yataqlarının aztarışı və Geologiya fakültəsinin Məmmədov Z.İ. 

12

kəşfiyyatı» fənni üzrə metodik göstərişlər 

39. «Filiz sahələrinin strukturu» fənni üzrə 


40. «Azərbaycanın geologiyası» fənni üzrə 


41. «Faydalı qazıntı yataqlarının 

sınaqlaşdırılması və ehtiyatının 

hesablanması» fənni üzrə metodik 


42. «Faydalı qazıntı yataqlarının aztarışı və 

kəşfiyyatı» fənni üzrə metodik göstəriş 






























üzrə əyani təhsil alan 

tələbələri üçün. Bakı, 

2009, 16 s. 





Kərimli Ü.İ. 



Əhmədov D.M. 



5. XARİCİ DÖVLƏTLƏRİN TƏHSİL VƏ ELMİ MÜƏSSİSƏLƏRİ İLƏ ƏLAQƏLƏR 

5.1. Elmi – texniki əməkdaşlıq 

Kafedranın əməkdaşları ABŞ-ın, Rusiyanın, Türkiyənin, Gürcüstanın, İranın universitet 

və elmi-tədqiqat institutları ilə əməkdaşlıq edirlər. Kafedrada İran İslam Respublikasının və 

Misir Ərəb Respublikasının vətəndaşları olan 5 aspirant təhsil alır. 1 nəfər xarici aspirant 

(Məhdi Səfəri) namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 

5.2.Beynəlxalq konfranslarda, konqreslərdə və simpoziumlarda işlirak. 

Kafedranın əməkdaşları BDU-nun 90 illik yubieyinə həsr olunmuş Beynəlxalq Elmi 

konfransda fəal iştirak etmişlər, kafedra müdiri prof. V.M.Babazadə təbiət elmləri seksiyasına 

rəhbərlik etmiş, fakültə dekanı A.İ.Xasayev təşkilat komitəsinin üzvü olmuşdur. Kafedranın 

professorları M.N.Məmmədov və N.Ə.İmamverdiyev Türkiyədə keçirilən 62-ci Geoloji 

Qurultaya, ABŞ-da keçirilən simpoziuma və Moskvada keçirilən beynəlxalq seminara 

materiallar göndərmişlər, tezislər çap olunmuş və toplantıların saydında tezis şəklində 

yerləşdirilmişdir, lakin maliyyə vəsaiti olmadığına görə simpoziumda iştirak edə bilməmişdir. 

13

Prof. N.Ə.imamverdiyev 2010-cu ilin aprel ayında İran İslam Respublikasının Məşhəd şəhərində 

keçiriləcək Beynəlxalq simpoziumun təşkilat komitəsinin üzvü seçilmişdir. 

5.3.Beynəlxalq proqramlar üzrə təkliflər; alınmış qrantlar həqqında məlumat. 

Hesabat dövründə beynəlxalq proqramlar üzrə qrantlar alınmamışdır. Kafedranın 

professoru N.Ə.İmamverdiyev və magistr Ə.N.Babazadə BDU-nun təsiis etdiyi universitetdaxili 

50+50 qrantlar proqramının qalibi olmuşlar. 

5.4.Xaricdə çap edilmiş məqalələr 

Elmi əsərin adı 

1. Геолого-геофизические и 

геохимические модели рудномагматических 

систем меднопорфировых 

месторождений 

Кедабекского рудного района 

2. Прогнозная оценка золотоносности 

территории 

Азербайджанской Республики 

с.194-197. 

3. Типоморфизм в месторождениях 

полиметаллических 

формаций Малого Кавказа 

(Азербайджанская часть) 

4. Структурная позиция и 

вещественный состав золото 

рудного месторождения 

Jurnalın adı, №-si, nəşriyyat, 

səhifə 

Сборник Трудов Института 

Геологии Грузии. Тбилиси- 

2008, с.307-315 

Естественные и технические 

науки. Науки о Земле. 

Москва, № 4, 2009, (42), 

Актуальные проблемы 

современной науки, Москва, 

№ 4, 2009, с.295-305 

Вестник Иркутского 

Государственного 

Технического Университета, 

№2, 2009, с.17-23 

Горно-геологический 

журнал, №3-4, 2008, с. г.Житикар, 

Казахстан 

Müəlliflər 

Доебрич Дж.Л. 

Баба-заде В.М. 

Кекелия С.А. 

.Рамазанов В.Г 

Мамедов З.И. 

Исмаилова А.М. 

Абдуллаева Ш.Ф. 

Рамазанов В.Г. 

Каландаров Б.Г. 

Тахмазова Т.Г. 



Каландаров Б.Г, 

Мансуров М.И., 

Велиев З.А. 


Мусаев Ш.Д. 

Гусейнов Ф.Дж. 


Масимов А.А., 

Аббасов Н.А 

Горно-геологический журнал Рамазанов В.Г. 

№1-2, 2009, с.6-10. Казахстан. Каландаров Б.Г. 

г.Житикар 

Хасаев А.И. 


Тахмазова Т.Г. 


5. Околорудные метасоматические 

образования и связь с 

ними медно-порфировых 

оруденений в северо-восточной 

части М.Кавказа. 

6. Геолого-геофизические основы 

прогнозирования эндогенного 

оруденения на примере меднопорфировых 

месторождений 

Малого Кавказа. 

7. Минеральные ассоциаци и Горно-геологический журнал 

генетические особенности №1-2, 2009, с.27-33. 

Гошинского 

золотоколчеданного 

Казахстан. г.Житикар 

месторождения 

(Малый Кавказ) 

14 




Гусейнов Ф.Дж.

8. Evolution of high-potassium basic 

alkaline magmatic complexes 

62 nd Geological Kurultai 

of Turkey, 13- 

in the Central segment of the 

Mediterranean belt 

17 April 2009, MTA- 

Ankara, Turkiye. 

Magmatism. p. 634 

9. Petrological and mineralogical 62 nd Geological Kurultai 


aspects of Teschenites from Karpat 

and Caucasian regions 



Magmatism. p. 650 

10. Петрология тешенитов и 

ассоцирующих с ними 

щелочных пикритов 

11. The Late Collision-related Late Cenozoic 

Volcanism of the Lesser 

Caucaus) (Geochemical Aspects) 

Международный семинар 

Геохимия магматических 

пород. Школа щелочной 

магматизм Земли Москва, 11- 

15 мая 2009 г. 

www.geo.web.ru/ 

conf/alkaline/2009 

62 nd Geological Kurultai 




Magmatism. p. 638- 

639 

Mamedov M.N. 

Babayeva G.J. 

Poormohtari M.A. 

Mamedov M.N. 

Babayeva G.J. 

Kerimov V.M. 

Mamedov M.N. 

Babayeva G.J. 

Kerimov V.M. 

Imamverdiyev N.A. 

Gasanguliyeva M.Y. 

Veliyev A.A. 

12. Collision-induced mantle dynamics Portland GSA Annual Yildirim Dilek, 

and its magmatic fingerprint for Cenozoic 

volcanism in the Peri- Meeting (18-21 October 

Safak Altunkaynak 

Nazim 

Arabian region 

2009) Geological Society 

of America. Ab- 

Imamverdiyev 

stracts with Programs, 

2009. Vol 41, No 7, 

p.179 

5.5. İmpakt faktoru olan jurnallarda çıxan məqalələr haqqında məlumat. 

Hesabat dövründə kafedranın professoru N.Ə.İmamverdiyevin ABŞ-da nəşr olunan «International 

Geology Review» jurnalına (2008-ci ildə impakt faktoru 1,420, son beş ildə impakt 

faktoru 1,928) məqaləsi qəbul olunmuş və jurnalın saydında artıq yerləşdirilmişdir. 

6. ELMİ – TƏDQİQAT İŞLƏRİNİN NƏTİCƏLƏRİNİN TƏTBİQİ. 

6.1. Dövlət və özəl strukturlarda tətbiq olunmuş elmi nəticələr. 

Kafedranın əməkdaşları iərəfindən alınmış elmi nəticələr və əvvəlki illərdə tərtib edilmiş 

«Filiz faydalı qazıntılarının proqnozu ilə Azərbaycanın regional çatlılıq xəritəsi (miqyas 1: 

15

600 000)» Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Geoloji Xidmətində, Azərbaycanda iş 

aparan Beynəlxalq Şirkətlərdə istifadə olunacaqdır. 

6.2. Təhsildə elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrinin və informasiya texnologiyasının 

tətbiqi. 

Kafedranın professor və müəllimləri mühazirələrində, dərsliklərdə apardıqları elmitədqiqat 

işlərinin nəticələrindən istifadə edirlər. Kafedranın magistrləri aparılan elmi-tədqiqat 

işlərinə cəlb olunurlar və magistr pilləsində təhsillərini başa vurduqdan sonra doktarannturaya 

qəbul olunması tövsiyyə olunur. 

Kafedranın müəllimləri Tələbə Qəbul Komissiyasında magistr pilləsi üzrə qəbul 

imtahanları üçün testlər tərtib edir və ekspert olmuşlar. 

7. PATENT – İNFORMASİYA İŞLƏRİ 

Cari ildə kafedranın əməkdaşları patent almamışlar. 

8. FAKÜLTƏDƏ KEÇİRİLMİŞ ELMİ KONFRANSLARIN, SEMİNARLARIN, 

SİMPOZİUMLARIN XARAKTERİSTİKASI. 

Kafedranın əməkdaşlarının (prof.V.M.Babazadə, dos. A.İ.Xasayev, dos.B.H.Qələndərovun) 

bilavasitə təşkilatçılığı ilə BDU-nun 90 illik yubieyinə həsr olunmuş respublika elmi 

konfransı keçirilmiş, konfransın materialları çap olunmuşdur. 

Kafedrada «Maqmatizm və filiz əmələgəlmə» problemi üzrə elmi seminar keçirilmişdir. 

Seminarda aşağıdakı əməkdaşlar çıxış etmişlər (rəhbər prof.V.M.Babazadə). 

№№ Mövzunun adı Müəllif Vaxt 

1. Qafqazın teşenitlərinin mineraloji-petroloji M.N.Məmmədov 10.03.2009 

xüsusiyyətləri 

2. Kiçik Qafqazın polimetall yataqlarının B.H.Qələndərov 12.05.2009 

formasion analizi 

3. Kiçik Qafqazın geckaynozoy kolliziya N.Ə.İmamverdiyev 23.06.2009 

vulkanizminin petrogenetik modelləri 

4. Qızılbulaq mis-qızıl filizi yatağının 

yerləşməsinin geoloji xüsusiyyətləri 

Z.İ.Məmmədov 13.10.2009 

5. Qoşa yatağının cinahlarında yeni 

perspektivli sahlərin proqnozlaşdırılması 

barədə 

M.İ.Mansurov 24.11.2009 

Kafedranın professoru M.N.Məmmədov AMEA Geologiya İnstitutunda Ümumrespublika 

seminarda «Karpat, Krım, Qafqaz teşenitlərinin müqayisəli analizi» mövzusunda çıxış etmişdir 

(noyabr). 

9. FAKULTƏDƏ ELMİ VƏ ELMİ PEDAQOJİ KADRLARIN HAZIRLANMASI. 

. Kafedranın aspirantı İran İslam Respublikasının vətəndaşı İehdi Səfəri AMEA-nın 

Geologiya İnstitutunun birdəfəlik İxtisaslaşdırılmış Dissertasiya Şurasında namizədlik 

dissertasiyasmını müdafiə etmişdir (Elmi rəhbər prof. V.G.Ramazanov). Kafedranın dosenti 

B.H.Qələndərovun doktorluq (elmi məsləhətçi prof. V.M.Babazadə) və aspirant F.C. 

Hüseynovun namizədlik dissertasiyaları Ali Attestasiya Komissiyasından keçərək (elmi rəhbər 

prof. V.G,Ramazanov) AMEA-nın Geologiya İnstitutunun birdəfəlik İxtisaslaşdırılmış 

16

Dissertasiya Şurasına müdafiə üçn təqdim olunmuşdur. Kafedranı 6 magistr bitirmiş və elmi 

dərəcə almışdır. Kafedrada 5 aspirant təhsilini davam etdirir. 

10. DİSSERTASİYA MÜDAFİƏSİ VƏ DİSSERTASİYA ŞURALARININ 

FƏALİYYƏTİ. 

Kafedramüdiri professor V.M.Babazadə cari ildə AMEA Geologiya İnstitutunda AAK 

tərəfindən təşkil edilmiş Birdəfəlik Dissertasiya Şurasının üzvü olmuşdur. Kafedranın 

əməkdaşları fakültənın aparıcı müəssisə kimi təyin olunduğu doktorluq dissertasiyasının 

(Kəngərli T.T.) müzakirəsində fəal iştirak etmişlər. 

11.TƏLƏBƏLƏRİN VƏ GƏNC TƏDQİQATÇILARIN (MAGİSTRLƏRİN) ELMİ- 

TƏDQİQAT İŞLƏRİ (KONFRANSDA İŞTİRAKI). 

Kafedranın profili üzrə təhsil alan tələbələrin bir çoxu BDU-nun Geologiya fakültəsinin 

təşkil etdiyi BDU-nun 90 illik yubieyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransında məruzə 

ilə çıxış etmişlər. Habelə AMEA Geologiya İnstitutunun təşkil etdiyi gənc alim və tələbələrin 3- 

cü Beynəlxalq, Azərbaycan Neftçi Geloqlar Cəmiyyətinin Dövlət Neft Akademiyasında keçirilən 

konfranslarda bakalavr və magistr tələbələr fəal iştirak etmiş və həvəsləndirici mükafatlara layiq 

görülmüşlər. 

Fakültənin bakalavr və magistr tələbələri kurs, buraxılış işlərinin və magistr dissertasiya 

işlərinin yazılmasında kafedranın professor-müəllim hey'əti tərəfindən yerinə yetirilən elmitədqiqat 

işlərindən istifadə edir və işlərin yerinə yetirilməsində bilavasitə iştirak edir. 

12.2010-CU İLDƏ HANSI AVADANLIQLARIN ALINMASINA EHTİYAC 

DUYULUR. 

Kafedranın müəllimlərinin bütün fakültə üzrə tədris etdikləri «Petroqrafiya» və 

«Litologiya» fənnlərinin labortoriya məşğələlərini aparmaları üçün müasir polyarizasiya 

mikroskoplarına böyük ehtiyac vardır (12 mikroskop – hər biri təxminən 1000 man. olmaqla 

cəmi 12 000 manat). Kafedranın əksər professor-müəllim heyətinin əyləşdiyi 204-cü otaqda 

müasir İnternet şəbəkəsinə qoşulmaqla komyuter və printerə (cəmi 1000 manat) ehtiyac vardır. 

13. ƏSAS NƏTİCƏLƏR VƏ TƏKLİFLƏR. 

Kafedranın professor və müəllimlərinin professional elmi səviyyəsinin daha da 

yüksəlməsi, müasir elmi problemlərlə məşğul olan dünya alimləri ilə fikir mübadiləsi aparmaq, 

müasir metodika və texnologiaları mənimsəmək üçün onların elmi ezamiyyətlərə getməsi, çölekspedisiya 

işlərini aparması Universitet elminin səviyyəsini daha da artırardı. 

Faydalı qazıntılar kafedrasının müdiri, 

AMEA – nın müxbir üzvü, professor 

V. M. BABAZADƏ 

17

dos. A.Ä°. Xasayev Â« ___ Â» ______ 2009 - BakÄ± DÃ¶vlÉt Universiteti

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

dos. A.Ä°. Xasayev Â« _ Â» ____ 2009 - BakÄ± DÃ¶vlÉt Universiteti