“Azärbaycanın bütün iqtisadiyyatı härbi relslär üzärinä keçirilmälidir”
“Azärbaycanın bütün iqtisadiyyatı härbi relslär üzärinä keçirilmälidir”
“Azärbaycanın bütün iqtisadiyyatı härbi relslär üzärinä keçirilmälidir”
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
03<br />
Ümummilli liderin<br />
väfatýndan 7 il ötür<br />
09<br />
Aykido üzrä 6-cý dan qara kämär sahibi:<br />
“Çox adam deyir ki, aykido elä-belä döyüþ<br />
sänätidir, amma...”<br />
Gündäm<br />
Azärbaycan xalqýnýn ümummilli lideri<br />
Heydär Äliyevin väfatýnýn üzärindän<br />
7 il ötür. Sabiq Prezident<br />
2003-cü ilin dekabr ayýnýn 12-dä<br />
müalicä aldýðý ABÞ-ýn Klivlend klinikasýnda<br />
dünyasýný däyiþib.<br />
Üz-üzä<br />
Çox adam deyir ki, aykido elä-belä<br />
döyüþ sänätidir. Amma onun därinlikläri<br />
ilä maraqlananda, aðrýdýcý<br />
fändläri hiss edändä, aykidonun<br />
necä döyüþ sänäti<br />
olduðunu anlayýrlar.<br />
11-13 DEKABR 2010 WWW.ZAMAN.AZ 40 QÄPÝK<br />
Prezident MDB Dövlät<br />
Baþçýlarý Þurasýnýn<br />
iclasýnda iþtirak edib<br />
Azärbaycan Prezidenti Ýlham Äli-<br />
dünän Rusiyanýn paytaxtý<br />
1yev<br />
Moskvada keçirilmiþ MDB Dövlät Baþçýlarý<br />
Þurasýnýn iclasýnda iþtirak edib.<br />
“AzärTAc”ýn mälumatýna görä, iclasa<br />
Rusiya Prezidenti Dmitri Medvedev<br />
sädrlik edib.<br />
Ävvälcä Prezident Dmitri Medvedevin<br />
adýndan MDB-nin üzvü olan ölkälärin<br />
dövlät baþçýlarýnýn þäräfinä iþçi nahar<br />
verilib.<br />
Sonra MDB Dövlät Baþçýlarý Þurasýnýn<br />
mähdud tärkibdä iclasý keçirilib. Ýclas<br />
baþa çatdýqdan sonra dövlät baþçýlarý xatirä<br />
þäkli çäkdiriblär.<br />
Ýclas öz iþini geniþ tärkibdä davam<br />
etdirib. Müzakirälärdän sonra iclasýn yekun<br />
sänädläri imzalanýb. Daha sonra<br />
mätbuat konfransý keçirilib. Bildirilib ki,<br />
MDB-dä sädrlik gälän ilin yanvarýnda<br />
Tacikistana keçäcäk. MDB Dövlät Baþçýlarý<br />
Þurasýnýn növbäti iclasý isä 2011-ci<br />
ilin sentyabrýnda Düþänbädä keçiriläcäk.<br />
Bununla da iclas iþini yekunlaþdýrýb.<br />
Ýsrailin özbaþýnalýðý<br />
sabiq avropalý liderläri<br />
hövsälädän çýxarýb<br />
1<br />
Avropa Birliyinin (AB) yüksäk väzifäli<br />
sabiq 26 lideri Avropa ölkälärinä<br />
bir mäktub göndäräräk, Ýsrailin<br />
dayandýrýlmasýnýn vacibliyini vurðulayýblar.<br />
Mäktuba AB-nin sabiq xarici älaqälär<br />
komissarý Havyer Solona, Almaniyanýn<br />
eks-prezidenti Riçard Von Veizsaker,<br />
Ýtaliyanýn sabiq baþ naziri Romano<br />
Prodi, Ýspaniyanýn sabiq baþ naziri<br />
Filip Qonzales, Ýrlandiyanýn sabiq<br />
baþ naziri Meri Robinson kimi nüfuzlu<br />
þäxslär dä imza atýblar. 1DÜNYA 04<br />
Ünvanlý sosial yardýmý<br />
“özünüdästäk” äväzläyir<br />
Ünvanlý sosial yardýmlarýn verilmäsi<br />
1qaydalarý gälän ildän däyiþä bilär. Artýq<br />
Ämäk vä Ähalinin Sosial Müdafiäsi Nazirliyi<br />
(ÄÄSMN) yoxsul täbäqä üçün näzärdä<br />
tutulan sosial yardýmlarýn formasýnda<br />
däyiþikliklär üzärindä iþi baþa çatdýrýb.<br />
Täklif olunan layihä Nazirlär Kabinetindä<br />
täsdiqlänärsä, gälän ildän yeni qaydalarýn<br />
tätbiqinä baþlanacaq. 1SOSÝAL HÄYAT 06<br />
07<br />
Uður närdivanýnýn pilläläri<br />
“Azärbaycanýn <strong>bütün</strong> iqtisadiyyatý<br />
<strong>härbi</strong> <strong>relslär</strong> <strong>üzärinä</strong> <strong>keçirilmälidir”</strong><br />
MM Sädrinin birinci müavini Ziyafät Äsgärov deyib ki, beynälxalq hüquq artýq münaqiþänin<br />
hällinä täsir göstärmäkdä acizliyini sübuta yetirib. O: “Azärbaycanýn öz hüququnu<br />
qorumasý üçün här cür imkanlarý var vä yaxýn aylarda bunu göräcäyik.<br />
Särkisyanla oturub söhbät etmäyä vaxtýmýz yoxdur”,- deyib.<br />
NATÝQ PÄNAHLI BAKI<br />
“Müharibä hämiþä gündäliyimizdä<br />
olub, bu<br />
1<br />
gün dä var. Bütün insanlar<br />
buna hazýr olmalýdýr”. Bu sözläri<br />
dünän jurnalistlärä açýqlamasýnda<br />
Milli Mäclis Sädrinin<br />
birinci müavini, parlamentin<br />
Tählükäsizlik vä müdafiä komitäsinin<br />
sädri Ziyafät Äsgärov<br />
söyläyib. Azärbaycanýn<br />
torpaqlarýný iþðaldan azad etmäk<br />
hüququnu özündä saxladýðýný<br />
deyän vitse-spiker ölkämizin<br />
bunun üçün här cür<br />
imkaný olduðunu vurðulayýb.<br />
Z. Äsgärov beynälxalq<br />
täþkilatlarýn Ermänistanýn<br />
ämällärinä göz yumduqlarýný<br />
söyläyib vä: “Täässüf ediräm ki, ATÄTin<br />
Minsk Qrupunun hämsädrläri vä digär<br />
beynälxalq täþkilatlar Ermänistana<br />
täzyiqi artýrmýr. Düzdür, çox vaxt onlar<br />
prosesin uzanmasýndan narahat olduqlarýný<br />
deyirlär. Amma maraqlýdýr, onlara<br />
täzyiq göstärmäkdä kim mane olur<br />
1<br />
Milli Mäclis Sädrinin<br />
birinci müavini, parlamentin<br />
Tählükäsizlik<br />
vä müdafiä<br />
komitäsinin sädri<br />
Ziyafät Äsgärov<br />
Narahatlýqlarýný ifadä edirlär, amma ortada<br />
bir näticä yoxdur. Hesab ediräm ki,<br />
bundan sonra artýq Azärbaycanýn <strong>bütün</strong><br />
iqtisadiyyatý, xüsusilä dä, sänaye sahäsi<br />
<strong>härbi</strong> <strong>relslär</strong> <strong>üzärinä</strong> keçirilmälidir. Bu<br />
istiqamätdä çox böyük iþlär görülüb. Artýq<br />
Serj Särkisyanýn vä onun hakimiyyätin<br />
ärköyün siyasätinä<br />
dözmäyä nä imkanýmýz,<br />
nä dä vaxtýmýz<br />
var. Azärbaycan bu<br />
günä kimi çox böyük<br />
hövsälä nümayiþ etdirdi.<br />
Dünya ictimaiyyäti<br />
dä gördü ki, Azärbaycan<br />
sülh, danýþýqlar täräfdarýdýr.<br />
Ancaq beynälxalq<br />
hüquq imkan<br />
verir ki, Azärbaycan öz<br />
ärazisini istänilän þäkildä<br />
azad etsin. Bu,<br />
bizim hüququmuzdur<br />
vä bu hüququ özümüzdä<br />
saxlayýrýq”,-<br />
deyib.<br />
Ermänistanýn Daðlýq<br />
Qarabaðdaký qondarma rejimin<br />
müstäqilliyini tanýyacaðýna dair bäyanatlarýna<br />
gälincä isä, MM-in komitä<br />
sädri: “Ermänistan rähbärliyi bununla<br />
sadä ermänilärin diqqätini ölkälärindäki<br />
aclýq vä säfalätdän yayýndýrmaða çalýþýr”,-<br />
deyib. 1GÜNDÄM 03<br />
6 milyondan çox özälläþdirmä çeki üçün son 20 gün<br />
1996-cý ildän dövriyyädä olan özälläþdirmä<br />
çeklärinin istifadä müddäti<br />
Azärbaycan Prezidentinin 23 dekabr 2009-<br />
cu il tarixli färmaný ilä cari ilin dekabr ayýnýn<br />
31-dä baþa çatacaq. Qeyd edäk ki, 14 il ävväl<br />
vätändaþlara 31,9 milyon ädäd özälläþdirmä<br />
çeki paylanýlýb vä häyata keçirilän<br />
özälläþdirmä prosesi zamaný bu çeklärin<br />
25,5 milyona yaxýný, yäni ümumi çeklärin<br />
täxminän 80%-i dövriyyädän çýxarýlýb. Göründüyü<br />
kimi, istifadä müddätinin baþa çatmasýna<br />
bir-neçä häftä qalsa da, dövriyyädä<br />
hälä dä kifayät qädär özälläþdirmä çekläri<br />
qalmaqdadýr. Bäs, göräsän, istifadä olunmayan<br />
özälläþdirmä çeklärinin taleyi necä olacaq<br />
Mövzu ilä baðlý suallarýmýzý cavablandýra<br />
Ýqtisadi vä Sosial Ýnkiþaf Märkäzinin<br />
rähbäri, iqtisadçý-ekspert Vüqar Bayramov<br />
istifadä olunmayan özälläþdirmä çeklärinin<br />
sayýnýn häddindän artýq çox olduðunu bildirdi.<br />
Ýqtisadçý-ekspert qeyd etdi ki, çeklärin<br />
istifadä müddäti daha bir il uzadýlmalý vä imkan<br />
yaradýlmalýdýr ki, daha çox çek härraclarý<br />
keçirilsin. Digär bir iqtisadçý-ekspert Samir<br />
Äliyev isä belä fikirläþir ki, özälläþdirmä çeklärinin<br />
istifadä müddäti yenidän uzadýlacaq. Ekspert<br />
çeklärdän tam þäkildä istifadä olunmamasýný<br />
çek sahiblärinin daha gälirli müässisälärin<br />
özälläþdirilmäyä çýxarýlacaðýný gözlämäläri<br />
ilä älaqäländirdi. 1ÝQTÝSADÝYYAT 05<br />
02<br />
Balakänin Kortala kändindä heyvanlar quduzlaþýr<br />
Son günlär rayonda iki inäk vä bir at 08<br />
quduzlaþdýðýna<br />
görä sahibi täräfindän ov tüfängi ilä vurulub.<br />
Ýnsana sayðýlý olmaq / Ýnsaný insan<br />
olduðu üçün sevmäk vä sayðý göstärmäk<br />
Yaradana sayðýnýn göstäricisidir.
02GÜNDÄM<br />
Bu il ämäk yarmarkalarýnda 5153 näfär iþlä tämin olunub<br />
Ämäk vä Ähalinin Sosial<br />
1Müdafiäsi Nazirliyi Baký<br />
þähärindä Näsimi, Närimanov vä<br />
Binäqädi rayonlarý üzrä ämäk<br />
yarmarkasý täþkil edib. Nazirliyin<br />
ictimaiyyätlä älaqälär sektorundan<br />
verilän mälumata görä, yarmarkada<br />
217 müässisä täräfindän<br />
2280 boþ (vakant) iþ yeri täqdim<br />
olunub. Onlarýn 1806-sý özäl<br />
sektora aiddir. Täqdim edilän iþ<br />
yerlärindä än yüksäk ämäkhaqqý<br />
1200 manat, än aþaðý ämäk haqqý<br />
isä 85 manat täþkil edib.<br />
Ümumilikdä iþ axtaran vä iþsiz<br />
vätändaþlar üçün bu il 55 þähär<br />
vä rayonda keçirilän ämäk yarmarkalarýna<br />
2053 müässisä 15 min<br />
Balakänin Kortala kändindä<br />
heyvanlar quduzlaþýr<br />
Balakän rayonunun Kortala<br />
1kändindä yýrtýcý vä ev heyvanlarý<br />
arasýnda quduzluq xästäliyi yayýlýb.<br />
Belä ki, son günlär rayonda iki inäk vä<br />
bir at quduzlaþdýðýna görä sahibi täräfindän<br />
ov tüfängi ilä vurulub.<br />
Känd sakini Paþa Gülmämmädov<br />
deyib ki, son günlär känddäki ev vä<br />
onun ätrafýnda yaþayan yýrtýcý heyvanlarda<br />
quduzluq xästäliyi yayýlýb.<br />
Onun sözlärinä görä, 10 gün ävväl<br />
känd sakini Paþa Gülmämmädovun<br />
inäyindä quduzluq aþkarlandýðý üçün<br />
baytar häkimin razýlýðý ilä tüfänglä öldürülmüþdü:<br />
“Amma gözlädiyimizin<br />
äksinä olaraq digär heyvanlar da bu<br />
xästäliyä yoluxub”.<br />
Känd sakini Aydýn Näsibov isä<br />
bir neçä gün ävväl problemlä baðlý<br />
müvafiq qurumlara müraciät etdiyini<br />
söylädi. Heyvan sahibi atý elä vurulduðu<br />
yerdä basdýrdýqlarýný söyläyib:<br />
“Gülläläyändän sonra atýn qaný ätrafa<br />
yayýlmýþdý. Üstünü basdýrmýþýq,<br />
ancaq tählükä mänbäyi kimi qalýr”.<br />
Balakän rayon Baytarlýq Ýdaräsinin<br />
räisi Mahir Abdullayev isä qäzetimizä<br />
açýqlamasýnda väziyyätdän<br />
xäbärdar olduqlarýný vä tädbir görüläcäyini<br />
bildirib. Qäzetimizä verilän<br />
än son mälumata görä, artýq rayon<br />
Baytarlýq Ýdaräsinin ämäkdaþlarý<br />
känddä olublar vä tövläläri, häyätyaný<br />
sahäläri dezinfeksiya ediblär. ÝLKÝN<br />
ÄMÝROV Balakän<br />
804 boþ iþ yeri ilä qatýlýb. Bu yarmarkalarda<br />
5153 näfär iþaxtaran<br />
vä iþsiz vätändaþa münasib iþlär<br />
verilib, 619 näfär peþä hazýrlýðý<br />
kurslarýna, 482 näfär isä haqqý<br />
ödänilän ictimai iþlärä cälb olunub.<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
TQDK-nýn “Mäntiq testläri”<br />
çapa hazýrdýr<br />
1<br />
Täläbä Qäbulu üzrä Dövlät Komissiyasý<br />
(TQDK) “Mäntiq testläri” adlý yeni bir väsait<br />
hazýrlayýb. Bu väsait magistraturaya vä vakant iþ<br />
yerlärinä qäbul üçün imtahana hazýrlaþanlara, habelä<br />
yuxarý sinif þagirdläri, abituriyentlär vä müvafiq<br />
sahänin mütäxässislärinä kömäk mäqsädi daþýyýr.<br />
TQDK-nýn mätbuat xidmätindän bildiriblär ki,<br />
“Mäntiq testläri” iki hissädän vä älavädän ibarätdir.<br />
“Mäntiq testläri” yaxýn günlärdä oxucularýn istifadäsinä<br />
veriläcäk.<br />
Þähid Mehdi Ziyadov anýlýb<br />
1<br />
Dünän Qax rayonunda þähid Mehdi Ziyadovun<br />
aným märasimi keçirilib. Tädbirdä rayon<br />
ictimaiyyäti, þähidin adýný daþýyan Qýpçaq känd orta<br />
mäktäbinin þagird vä müällimläri, eläcä dä yaxýnlarý<br />
iþtirak edib. Çýxýþ edänlär Mehdinin döyüþdä<br />
17 düþmän äsgärini vä çoxlu sayda <strong>härbi</strong> texnikaný<br />
mähv etdiyini bildiriblär. O da vurðulanýb ki,<br />
M. Ziyadov aðýr döyüþlärdä 5 yaralý döyüþ yoldaþýný<br />
äsir düþmäkdän xilas edib. Lakin sonuncu- altýncý<br />
döyüþ yoldaþýný xilas etmäk ona näsib olmayýb.<br />
Mälumat üçün qeyd edäk ki, Mehdi Ziyadov<br />
bu yaxýnlarda Prezident Ýlham Äliyevin säräncamý<br />
ilä göstärdiyi þücaätä görä “Ýgidliyä görä” medalý<br />
ilä tältif edilib. Zaman Qax<br />
Türkiyä Säfirliyinin<br />
mätbuat müþavirliyi täþäkkür<br />
mesajý yayýmlayýb<br />
1<br />
Türkiyänin ölkämizdäki säfirliyinin mätbuat müþavirliyi<br />
dekabrýn 2-dä keçirilmiþ “Media täcrübä<br />
mübadiläsi seminarý”nýn iþtirakçýlarýna täþäkkür<br />
mäktubu göndärib. Bu münasibätlä yayýmlanan mesajda<br />
Prezident Administrasiyasýnýn Ýctimai siyasi þöbäsinin<br />
müdiri Äli Häsänova, säfir Hulusi Kýlýça, Media<br />
vä Ýnformasiya Baþ Ýdaräsinin räisi Murad Karakayaya,<br />
Mätbuat Þurasýnýn sädri Äflatun Amaþova,<br />
Milli Televiziya vä Radio Þurasýnýn sädri Nuþirävan<br />
Mähärrämliyä, KÝV-ä Dövlät Dästäyi Fondunun sädri<br />
Vüqar Säfärliyä, qäzetlärin baþ redaktorlarýna, agentlik<br />
direktorlarýna vä digär iþtirakçýlara täþäkkür edilib.<br />
Nazir qan xidmäti göstärän<br />
müässisälärin iþindän<br />
narazýdýr<br />
1<br />
Sähiyyä Nazirliyindä geniþ kollegiya<br />
iclasý keçirilib. Nazir Oqtay<br />
Þiräliyevin sädrlik etdiyi iclasda “Qanýn,<br />
qan komponentlärinin donorluðu<br />
vä qan xidmätinin inkiþafýna dair Dövlät<br />
Proqramý”ndan iräli gälän görülmüþ<br />
iþlär müzakirä olunub. O. Þiräliyev<br />
respublikada qan xidmätinin täkmilläþdirilmäsi<br />
mäqsädilä görülmüþ<br />
tädbirlär näticäsindä tädarük olunan<br />
qan häcminin artmasýndan, qanýn tählükäsizliyinin<br />
tämin edilmäsindä laborator<br />
näzarätin gücländirilmäsindän<br />
danýþýb. Bütün bunlarla yanaþý, Oqtay<br />
Þiräliyev qan xidmäti müässisälärinin<br />
idarä edilmäsindä pärakändälik olduðunu<br />
deyib vä bildirib ki, qan tädarükü<br />
ilä mäþðul olan tibb müässisälärinin<br />
iþindäki nöqsanlar bu fäaliyyätin sämäräliliyini<br />
aþaðý salýr. Bütün bunlarý<br />
näzärä alaraq nazir “Qan xidmätinin<br />
müässisälärinin þäbäkäsinin optimallaþdýrýlmasý<br />
vä fäaliyyätinin täkmilläþdirilmäsi<br />
barädä” ämr imzalayýb.<br />
Azärbaycana bädän daxilindä narkotik<br />
keçirmäk istäyänlärin sayý artýr<br />
Gömrük mäntäqälärindän Azärbayca-<br />
qaçaqmalçýlýq yolu ilä än çox narko-<br />
1na<br />
tik maddälär vä pul keçirilmäsinä cähd göstärilir.<br />
Bu barädä Dövlät Gömrük Komitäsinin<br />
(DGK) sädri Aydýn Äliyev mälumat verib.<br />
Onun sözlärinä görä, bir müddät öncä ölkämizdän<br />
1,8 mln. dollar çýxarmaq istäyänlär<br />
olub vä bu cähdin qarþýsý alýnýb. Hazýrda bu<br />
mäsälä mähkämädä araþdýrýlýr. Komitä sädri<br />
son vaxtlar külli miqdarda olmasa da, narkotik<br />
maddälärin Ýrandan keçirilmäsi hallarýnýn<br />
artdýðýný bildirib: “Bäzän gün ärzindä bir neçä<br />
belä hal qeydä alýnýr”. Komitä sädri deyib<br />
ki, narkotik maddäläri bädän üzärindä - bädänin<br />
müxtälif hissälärinä bärkidilmäklä vä<br />
bädän daxilindä keçirilmäsi hallarý da artýb:<br />
“Bädän daxilindä narkotik maddälärin gätirilmäsi<br />
hallarý xeyli artýb vä bu üsullardan<br />
häm qadýnlar, häm dä kiþilär istifadä edir”.<br />
DGK sädri qeyd edib ki, texnologiyalar artdýqca,<br />
cinayätkarlar da yeni üsullardan istifadä<br />
etmäyä çalýþýrlar: “Bädän daxilindä narkotik<br />
maddälärin keçirilmäsi hallarý isä bu il<br />
xeyli çoxalýb”.<br />
TÄSÝSÇÝ<br />
“ZAMAN-AZÄR” MMC<br />
11-13 DEKABR 2010 5-7 MÄHÄRRÄM 1432 SAYI: 145/3085<br />
Baþ direktor SÜLEYMAN ÜNAL<br />
s.unal@zaman.az<br />
s.unal@zaman.com.tr<br />
Baþ direktorun müavini<br />
Osman Uçak<br />
o.ucak@zaman.az<br />
REDAKTOR MÜAVÝNLÄRÝ<br />
Sämäd Mälikzadä<br />
Äli Çärkäzoðlu<br />
REKLAM ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ<br />
Arif Ýbiþ<br />
MARKETÝNQ ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ<br />
Mehmet Þimþek<br />
MÄTBÄÄ MÜDÝRÝ<br />
Harun Aydoðdu<br />
ÜMUMÝ ÞÖBÄ MÜDÝRÝ<br />
Orhan Kýraç<br />
TÄMSÝLÇÝLÝKLÄR<br />
Naxçývan:<br />
(136) 452430<br />
Gäncä: (22) 560194<br />
Aðdaþ: (193) 55131<br />
Quba: (169) 53810<br />
Redaktor<br />
Ürfan Mämmädli<br />
u.memmedli@zaman.az<br />
ÞÖBÄLÄR<br />
Qvami Räsulov - Mädäniyyät þöbäsi<br />
Nicat Ýntiqam - Ýqtisadiyyat þöbäsi<br />
Natiq Pänahlý - Siyasät þöbäsi<br />
Loðman Mämmädov - Humanitar þöbä<br />
Ruslan Sadýqov - Ýdman þöbäsi<br />
NÖVBÄTÇÝ REDAKTOR:<br />
Allahverdi Cäfärov<br />
Länkäran:<br />
(171) 52057<br />
Mingäçevir:<br />
(147) 45896<br />
Þirvan: (197) 51292<br />
Zaqatala:<br />
(174) 54055<br />
Þäki: (177) 46083<br />
Sumqayýt: (018)<br />
655 89 64<br />
Ünvanýmýz: Baký, Tbilisi prospekti. 1058-ci mähällä, ev 34.<br />
Tel: (+994 12) 498 17 24 , 530 85 81 (82, 83), 498 04 14. Faks: 498 17 24<br />
web: www.zaman.az e–mail: info@zaman.az<br />
Çap: “ZAMAN-AZÄR” MMC firmasýnýn mätbääsi.<br />
Redaksiya ilä müällifin mövqeyi färqli ola bilär, reklamlardaký mätnlärä görä redaksiya mäsuliyyät daþýmýr.<br />
“APA” vä “AzärTAc” xäbär agentliklärinin materiallarýndan istifadä olunur.<br />
Älyazmalar geri qaytarýlmýr Abunä ilä älaqädar þikayätlärinizi redaksiyaya bildirmäyinizi xahiþ edirik.<br />
Abunä indeksi: 022382<br />
ÞÄHÄRLÄR SÜBH GÜNÄÞ GÜNORTA ÝKÝNDÝ AXÞAM GECÄ<br />
Qäzetimizin Baký þähärindä paylanmasý<br />
üçün motosikleti<br />
olan poçtalyon axtarýrýq. Arzu<br />
edänlär aþaðýdaký nömrälärä<br />
müraciät edä bilärlär:<br />
“Yollarýn yenidän qurulmasýna 35 milyard dollar lazýmdýr”<br />
1<br />
Bu fikirläri “Azäryolservis” MMC-nin<br />
sädri, millät väkili Cavid Qurbanov säsländirib.<br />
Onun sözlärinä görä, Azärbaycanda<br />
känd vä þähärlärdä ümumilikdä 40 min kilometr<br />
yol var. C. Qurbanov deyib ki, bu mäsafädä<br />
yolun yenidän qurulmasýna 35 milyard<br />
dollar väsait lazýmdýr: “Ýndiyädäk çäkilän yollar<br />
6-10 tonluq aðýrlýða tab gätirä bilirdi. Amma<br />
bundan sonra 50 ton aðýrlýða davam gätirän<br />
yol çäkilmälidir”.<br />
BAKI<br />
QUBA<br />
LÄNKÄRAN<br />
ÞÄKÝ<br />
SABÝRABAD<br />
NAXÇIVAN<br />
YEVLAX<br />
ÞAMAXI<br />
GÄNCÄ<br />
ZAQATALA<br />
6.11 7.50 12.41 15.01 17.21 18.49<br />
6.18 7.58 12.47 15.03 17.24 18.53<br />
6.13 7.49 12.46 15.10 17.30 18.55<br />
6.23 8.03 12.52 15.09 17.29 18.58<br />
6.17 7.54 12.47 15.08 17.28 18.55<br />
6.28 8.04 12.59 15.22 17.42 19.08<br />
6.23 8.01 12.52 15.11 17.31 18.59<br />
6.17 7.55 12.46 15.05 17.25 18.53<br />
6.26 8.05 12.56 15.14 17.34 19.02<br />
6.26 8.06 12.54 15.10 17.30 19.00<br />
13 DEKABR ÜÇÜN
03 GÜNDÄM 11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
Azärbaycan xalqýnýn ümummilli lideri<br />
1Heydär Äliyevin väfatýnýn üzärindän 7 il<br />
ötür. Sabiq Prezident 2003-cü ilin dekabr ayýnýn<br />
12-dä müalicä aldýðý ABÞ-ýn Klivlend klinikasýnda<br />
dünyasýný däyiþib.<br />
30 ildän çox Azärbaycana rähbärlik etmiþ<br />
Heydär Äliyevin dövlät vä millät qarþýsýnda xidmätläri<br />
olduqca böyükdür. Xüsusilä dä, müasir<br />
Azärbaycan tarixindä onun yeri vä rolu müstäsnadýr.<br />
Azärbaycan öz müstäqilliyini bärpa etdikdän<br />
sonra dövlätçiliyin qurulmasýnda, dövlät<br />
institutlarýnýn formalaþdýrýlmasýnda Heydär<br />
Äliyevin täcrübäsindän bol-bol istifadä olunub.<br />
Azärbaycanýn yeni neft strategiyasý onun<br />
adý ilä baðlýdýr. Müstäqilliyin ilk illärindäki qeyri-müäyyän<br />
dövrdä Heydär Äliyev dünyanýn<br />
än nüfuzlu liderläri, o cümlädän enerji þirkätlärinin<br />
rähbärläri ilä gärgin danýþýqlar apararaq,<br />
Azärbaycan neftinin dünya bazarýna çýxarýlmasý<br />
üçün beynälxalq müqavilälärin imzalanmasýna<br />
nail olub. Näticädä, ölkä iqtisadiyyatýna milyardlarla<br />
dollar xarici investisiya qoyulub vä<br />
Azärbaycan iqtisadiyyatýnýn inkiþaf dövrü baþlayýb.<br />
Sonradan neft sektorunda qeydä alýnan<br />
inkiþaf iqtisadiyyatýn digär sahälärinin dä inkiþafýna<br />
täkan verib. Bütün bunlar ümumilikdä<br />
Azärbaycan dövlätçiliyinin möhkämlänmäsinä<br />
gätirib çýxarýb.<br />
Eyni zamanda, Heydär Äliyevin äsasýný<br />
qoyduðu balanslaþdýrýlmýþ xarici siyasät näticäsindä<br />
Qafqaz regionu kimi maraqlarýn toqquþduðu<br />
bir bölgädä Azärbaycan xarici ölkälärin<br />
aläti olmaqdan xilas olub vä öz müstäqil siyasäti<br />
olan dövlätä çevrilib. Hazýrda Azärbaycan<br />
dünya ölkäläri ilä bärabärtäräfli münasibätlär<br />
qurmaqdadýr.<br />
Bütün bunlarla yanaþý, Heydär Äliyev Daðlýq<br />
Qarabað münaqiþäsinin dä hälli istiqamätindä<br />
müntäzäm<br />
þäkildä çalýþýb. O, bir täräfdän ordu quruculuðu<br />
iþlärini sürätländirärkän, digär täräfdän<br />
Azärbaycanýn haqlý mövqeyinin beynälxalq<br />
platformalarda dünya ictimaiyyätinin diqqätinä<br />
çatdýrýlmasý üçün ciddi cähdlär göstärib, eyni<br />
zamanda münaqiþänin hällindä maraqlý olan<br />
täräflärlä, o cümlädän Rusiya, ABÞ, Fransa kimi<br />
ölkälärin liderläri ilä müntäzäm danýþýqlar aparýb.<br />
Xatýrladaq ki, 1923-cü ilin may ayýnýn 10-da<br />
Naxçývan þähärindä dünyaya gälmiþ Heydär<br />
Äliyev 80 yaþýnda äbädiyyätä qovuþub. O,<br />
SSRÝ-nin rähbärliyinä qädär yüksäläräk, Siyasi<br />
Büronun üzvü olub. Uzun müddät SSRÝ-nin<br />
rähbär väzifälärindä çalýþmýþ Heydär Äliyev<br />
Daðlýq Qarabaðda yaranmýþ käskin münaqiþäli<br />
väziyyätlä baðlý SSRÝ rähbärliyinin ikiüzlü siyasätinä<br />
etiraz älamäti olaraq, Kommunist Partiyasýnýn<br />
sýralarýný tärk edib. 1990-cý ilin iyulunda<br />
Azärbaycana qayýdan Heydär Äliyev ilk ävväl<br />
Bakýda, sonra isä Naxçývanda yaþayýb. Mähz<br />
bundan sonra o, müasir Azärbaycanýn siyasiiqtisadi<br />
häyatýnda daha yaxýndan iþtirak etmäyä<br />
baþlayýb. 1993-2003-cü illärdä Azärbaycan<br />
Respublikasýnýn Prezidenti olub.<br />
Ümummilli liderin väfatýndan 7 il ötür<br />
Heydär Äliyevlä baðlý silsilä<br />
aným tädbirläri keçirilib<br />
Dünän Yeni Azärbaycan Partiyasýnýn<br />
(YAP) rähbärliyi Heydär Äliyevin aným günü<br />
münasibätilä onun Fäxri Xiyabandaký mäzarýný<br />
ziyarät edib. Ziyarätçilär sýrasýnda YAP-ýn sädr<br />
müavini Äli Ähmädov, partiyanýn icra katibinin<br />
müavini Siyavuþ Novruzov, Milli Mäclisin<br />
sädr müavinläri Ziyafät Äsgärov, Bahar Muradova<br />
vä digär partiya fäallarý olub.<br />
Daha sonra partiya fäallarý Suraxaný rayonundaký<br />
Heydär Äliyev märkäzindä<br />
konfrans keçiriblär. Tädbirdä<br />
çýxýþ edänlär Heydär<br />
Äliyevin<br />
Azärbaycan xalqý qarþýsýnda xidmätlärini<br />
xatýrladýblar. APA<br />
Ümummilli lider bölgälärdä dä anýlýb<br />
Naxçývan Dövlät Universitetinin täläbä vä<br />
müällim heyäti ümummilli liderin xatiräsini<br />
yad etmäk mäqsädilä Naxçývan þähärindä yerläþän<br />
muzeydä mäþðälä keçiriblär. Universitetin<br />
rektoru, akademik Ýsa Häbibbäyli gänclärä<br />
Heydär Äliyev ideyalarýndan bähs edäräk, ulu<br />
öndärin dövlätçilik prinsiplärindän danýþýb.<br />
Daha sonra prorektor Hüseyn Häþimli “Heydär<br />
Äliyev müstäqil Azärbaycan dövlätinin banisidir”<br />
mövzusunda märuzä ilä çýxýþ edib.<br />
Þirvan þähärindäki Heydär Äliyev Märkäzindä<br />
dä analoji tädbir keçirilib. Tädbirdä þähärin<br />
müxtälif täþkilatlarýnýn nümayändäläri iþtirak<br />
ediblär. Märkäzin baþ fond mühafizi Aygün<br />
Quliyeva, märkäzin elmi iþçisi Aynur Färzäliyeva,<br />
Regional Özäl Mäktäbäqädär Kompleksin<br />
direktoru Täranä Ähmädova, “Þirvan OYL”in<br />
nümayändäsi Zemfira Mämmädova, Þirvan<br />
Bälädiyyäsinin üzvü Elnur<br />
Taðýyev ulu öndärin<br />
fäaliyyätindän vä<br />
böyük xidmätlärindän<br />
danýþýblar.<br />
Sumqayýtda keçirilän aným märasimindä<br />
þähär ictimaiyyätinin nümayändäläri Heydär<br />
Äliyev prospektindä ucaldýlmýþ abidäni ziyarät<br />
ediblär. Tädbirdä þähär Ýcra Hakimiyyätinin<br />
baþçýsý Vaqif Äliyev ulu öndärin abidäsi qarþýsýna<br />
tär çiçäklär düzüb vä tädbir iþtirakçýlarý qarþýsýnda<br />
çýxýþ edib. Qeyd edäk ki, bir neçä gün<br />
ävväl þähärin mädäniyyät vä tähsil ocaqlarýnda,<br />
täþkilatlarda Heydär Äliyevin häyat vä fäaliyyäti<br />
ilä baðlý tädbirlär keçirilib.<br />
Gäncädä isä YAP Gäncä þähär täþkilatýnda<br />
ümummilli liderin aným günü münasibätilä<br />
“Heydär Äliyev müstäqil Azärbaycanýn memarý<br />
vä qurucusudur” mövzusunda elmi-praktiki<br />
konfrans keçirilib. Konfransda Heydär Äliyevin<br />
müstäqil Azärbaycanýn inkiþafý vä dünya dövlätläri<br />
arasýnda nüfuz qazanmasý istiqamätindäki<br />
xidmätläri bir daha yada salýnýb.<br />
MAZLUM ATÝK Naxçývan, BABÄK ÄSGÄR Þirvan, CEY-<br />
HUN MÄMMÄDOV Sumqayýt, CEYHUN VÄLÝYEV Gäncä<br />
Ziyafät Äsgärov: “Müharibä hämiþä<br />
gündäliyimizdä olub, bu gün dä var”<br />
“Azärbaycanýn öz hüququnu qorumasý<br />
1 üçün här cür imkanlarý var vä yaxýn aylarda<br />
bunu göräcäyik. Särkisyanla oturub söhbät<br />
etmäyä vaxtýmýz yoxdur”. Bu sözläri Azärbaycan<br />
Milli Mäclisinin sädrinin birinci müavini, parlamentin<br />
tählükäsizlik vä müdafiä komitäsinin<br />
sädri Ziyafät Äsgärov jurnalistlärä açýqlamasýnda<br />
söyläyib. Hazýrda Azärbaycan iqtisadiyyatýnýn<br />
bütövlükdä <strong>härbi</strong>läþmäsi istiqamätindä iþlär görüldüyünü<br />
söyläyän vitse-spiker müharibä ehtimalýnýn<br />
hämiþä gündälikdä olduðunu bildirib:<br />
“Müharibä hämiþä gündäliyimizdä olub, bu gün<br />
dä var. Bütün insanlar buna hazýr olmalýdýr”.<br />
Z. Äsgärov onu da vurðulayýb ki, Ermänistanýn<br />
iþðal etdiyi Azärbaycan ärazilärini minalamasý<br />
vä yer adlarýný däyiþdirmäsi ölkädaxili proseslärä<br />
hesablanýb: “Azärbaycan ärazilärindä<br />
müväqqäti olduqlarýný baþa düþän Ermänistan<br />
rähbärliyi bununla sadä ermänilärin diqqätini<br />
ölkälärindäki aclýq vä säfalätdän yayýndýrmaða<br />
çalýþýrlar. Ona görä dä Ermänistanýn bu addýmlarý<br />
Azärbaycan vätändaþlarýný ruhdan salmamalý<br />
vä torpaqlarýn azad edilmäsi üçün <strong>härbi</strong><br />
ämäliyyatlara här an hazýr olmalýdýrlar”.<br />
Ermänistanýn Daðlýq Qarabaðdaký qondarma<br />
rejimin tanýnmasý ilä baðlý etdiyi cähdlärin<br />
heç bir perspektivi olmadýðýný vurðulayan Z.<br />
Äsgärov: “Çünki ermänilär özläri dä gözäl baþa<br />
düþürlär ki, qondarma rejimin tanýnmasý Ermänistanýn<br />
iþðalçýlýðýnýn hüquqi cähätdän bir daha<br />
täsdiqi olacaq. Ermänistan baþa düþmälidir ki,<br />
bu siyasätin heç bir perspektivi yoxdur”,- deyib.<br />
Qarabað probleminin hälli ilä baðlý danýþýqlar<br />
prosesinin dalana diränmäsi barädä sualý cavablandýran<br />
Z. Äsgärovun sözlärinä görä, bu bir<br />
daha onu göstärir ki, Ermänistan beynälxalq<br />
hüquqa meydan oxumaqdadýr: “Täässüf ediräm<br />
ki, ATÄT-in Minsk Qrupunun hämsädrläri vä<br />
digär beynälxalq täþkilatlar Ermänistana täzyiq<br />
artýrmýr. Düzdür, çox vaxt onlar prosesin uzanmasýndan<br />
narahat olduqlarýný deyirlär. Amma<br />
maraqlýdýr, onlara täzyiq göstärmäkdä kim mane<br />
olur Narahatlýqlarýný ifadä edirlär, amma<br />
ortada bir näticä yoxdur. Hesab ediräm ki, bundan<br />
sonra artýq Azärbaycanýn <strong>bütün</strong> iqtisadiyyatý,<br />
xüsusilä dä, sänaye sahäsi <strong>härbi</strong> <strong>relslär</strong> <strong>üzärinä</strong><br />
keçirilmälidir. Bu istiqamätdä çox böyük iþlär<br />
görülüb”.<br />
MM sädrinin birinci müavini jurnalistlärin<br />
“müharibä olacaðýný gözlämäk olarmý” sualýna<br />
cavabýnda “bunu yaxýn zamanlarda özünüz göräcäksiniz”<br />
deyib.<br />
“AB ilä viza rejiminin sadäläþdirilmäsi<br />
üzrä danýþýqlar yaxýn aylarda baþlaya bilär”<br />
“Ola bilsin ki, yaxýn bir<br />
daþlýðý” çärçiväsindä Azärbaycan-AB<br />
ämäkdaþlýðý<br />
1 iki-üç ayda Avropa Birliyi<br />
vä Azärbaycan arasýnda viza rejiminin<br />
sadäläþdirilmäsi vä eyni<br />
hüquqi sänäd-red.) imzalan-<br />
üçün hüquqi baza yaradacaq<br />
zamanda readmissiya üzrä danýþýqlar<br />
baþlayacaq”. Bu barädä<br />
ikinci raundunun keçiriläcämasýna<br />
dair danýþýqlarýn<br />
jurnalistlärä Azärbaycan xarici<br />
yini dä söyläyib. Nazir müavini<br />
bu saziþin imzalanmaq<br />
iþlär nazirinin müavini Mahmud<br />
Mämmäquliyev mälumat verib.<br />
üçün hazýr olmadýðýný deyib:<br />
Onun sözlärinä görä, viza rejiminin<br />
sadäläþdirilmäsi mäsäläsi<br />
var. Mövqeyimiz ondan iba-<br />
“Orada çox ätraflý mäsälälär<br />
Azärbaycan-Avropa Birliyi (AB)<br />
rätdir ki, birinci növbädä sänäd<br />
keyfiyyätcä yüksäk sä-<br />
azadlýq, tählükäsizlik, insan<br />
haqlarý vä demokratiya Alt Komitäsinin<br />
30 noyabr-1 dekabr<br />
bizim gäläcäk ämäkdaþlýðý-<br />
Mahmud Mämmädquliyev viyyädä olmalýdýr. Bu sänäd<br />
tarixlärindä Bakýda keçirilmiþ ilk iclasýnda da mýzýn hüquqi çärçiväsini yaradacaq, ona görä<br />
müzakirä olunub: “Hesab ediräm ki, bu, çox biz çalýþýrýq ki, bu sänädin keyfiyyäti çox yüksäk<br />
säviyyädä olsun”.<br />
sämäräli görüþ oldu. Avropalý hämkarlarým da<br />
eyni fikri ifadä etdilär. Alt Komitänin ilk iclasýnda<br />
bir neçä qärar qäbul olundu ki, biz dä latýna (ÜTT) üzvlük mäsäläsi barädä dä mälu-<br />
Azärbaycanýn Ümumdünya Ticarät Täþki-<br />
hazýrda o qärarlarý häyata keçirmäyä çalýþýrýq”baycanýn<br />
12 ölkä ilä danýþýqlar apardýðýný söymat<br />
verän M. Mämmädquliyev hazýrda Azär-<br />
O, hämçinin gälän ay Bakýda Azärbaycanla<br />
AB arasýnda assosiativ saziþin (”Þärq Täräf-<br />
suallar alýr vä o suallara cavab<br />
läyib. O bildirib ki, Azärbaycan üzv ölkälärdän<br />
hazýrlanacaq.
04DÜNYA<br />
Ýsrailin özbaþýnalýðý sabiq avropalý<br />
liderläri hövsälädän çýxarýb<br />
Ýsrailin beynälxalq hüquq nor-<br />
mähäl qoymadan Qär-<br />
1malarýna<br />
bi Þeriada yähudi yaþayýþ mäskänlärinin<br />
tikintisini davam etmäsinä Avropanýn<br />
sabiq liderläri öz etirazlarýný bildiriblär.<br />
Avropa Birliyinin (AB) yüksäk<br />
väzifäli sabiq 26 lideri Avropa ölkälärinä<br />
bir mäktub göndäräräk, Ýsrailin dayandýrýlmasýnýn<br />
vacibliyini vurðulayýblar.<br />
Mäktuba AB-nin sabiq xarici älaqälär<br />
komissarý Havyer Solona, Almaniyanýn<br />
eks-prezidenti Riçard Von Veizsaker,<br />
Ýtaliyanýn sabiq baþ naziri Romano<br />
Prodi, Ýspaniyanýn sabiq baþ naziri<br />
Filip Qonzales, Ýrlandiyanýn sabiq<br />
Havyer Solona<br />
Romano Prodi<br />
baþ naziri Meri Robinson kimi nüfuzlu rulmasýný da täläb ediblär.<br />
ilä kifayätlänmäyäräk, Þärqi Qüdsdä<br />
þäxslär dä imza atýblar.<br />
Mäktubda diqqät çäkän mäqamlardan<br />
biri dä ondan ibarätdir ki, sabiq barädä qärar qäbul edib.<br />
yeni yaþayýþ mäskänlärinin salýnmasý<br />
Mäktubu imzalayanlar müzakirälärin<br />
dalana dirändiyi mäqamda<br />
müstäqil Fälästin dövlätinin tanýnmasýný<br />
vä bu dövlätä siyasi vä iqtisadi<br />
dästäyin göstärilmäsini istäyiblär.<br />
Onlar hämçinin, Ýsrail Qärbi Þeria<br />
vä Þärqi Qüdsdä yaþayýþ mäskäni tikintisini<br />
dayandýrana qädär bu ölkä<br />
ilä ikitäräfli münasibätlärin dondu-<br />
liderlär paytaxtý Þärqi Qüds olan vä<br />
1967-ci ildä müäyyänläþdirilmiþ särhädlär<br />
daxilindä Fälästin dövlätinin<br />
qurulmasýný täklif ediblär.<br />
Xatýrladaq ki, Ýsrail öz särhädlärinä<br />
daxil olmayan Þärqi Qüdsä vä Qärbi<br />
Þeriaya 500 minä yaxýn yähudi köçürüb.<br />
Räsmi Täl Äviv bu mäskunlaþma<br />
Bir neçä gün ävväl räsmi Vaþinqton<br />
Ýsraili öz fikrindän daþýndýra bilmädiyini<br />
äsas gätiräräk, bu mäsälädä<br />
vasitäçilik missiyasýný dayandýrdýðýný<br />
elan etmiþdi. Fälästin Muxtariyyätinin<br />
lideri Mahmud Abbas isä mövcud väziyyäti<br />
böhran olaraq qiymätländirmiþdi.<br />
Abdullah Gül: “Näzarätimizdän<br />
känar <strong>härbi</strong> baza ola bilmäz”<br />
Türkiyä Prezidenti<br />
1Abdullah Gül ölkädä<br />
xarici ölkälärin <strong>härbi</strong> bazalarýnýn<br />
mövcud olmasý vä bu<br />
bazalara Türkiyänin näzarät<br />
edä bilmämäsi barädä iddialara<br />
cavab verib. O, bir jurnalistin<br />
sualýný cavablandýrarkän:<br />
“Türkiyädäki <strong>bütün</strong><br />
bazalar türk räsmilärinin näzarätindädir.<br />
Türk räsmilärinin<br />
näzarätindä olmayan<br />
här hansý <strong>härbi</strong> bazadan<br />
söhbät gedä bilmäz”,- deyib.<br />
Moldovada säslär yenidän sayýlacaq<br />
Moldova Konstitusiya<br />
1Mähkämäsi Kommunist<br />
Partiyasýnýn säslärin yenidän sayýlmasý<br />
barädä väsatätini qäbul<br />
edib vä parlament seçkilärinin<br />
säslärinin yenidän sayýlmasý barädä<br />
qärar çýxarýb. Xatýrladaq ki, noyabrýn<br />
28-dä keçirilmiþ seçkilärdä<br />
Kommunist Partiyasý 42, Qärb<br />
meyilli üç partiyadan ibarät koalisiya<br />
isä 59 mandat qazanmýþdý.<br />
Kommunistlär bir näfärin bir neçä<br />
säs verdiyini, eyni zamanda säslär<br />
sayýlarkän ciddi qanun pozuntularýna<br />
yol verildiyini iddia edäräk,<br />
ümumiyyätlä seçki prosesindä<br />
geniþ miqyaslý saxtakarlýq edildiyini<br />
açýqlamýþdýlar.<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
Moskva NATO-dan<br />
cavab gözläyir<br />
1<br />
Moskvada NATO-nun Polþa vä Baltikyaný<br />
ölkälärin Rusiyadan müdafiäsi üzrä mümkün<br />
planlara malik olmasý haqda mälumatlar<br />
ciddi suallar doðurur. BBC-nin mälumatýna görä,<br />
bunu Rusiyanýn xarici iþlär naziri Sergey Lavrov<br />
“Vikiliks” (Wikileaks) saytýnýn yaydýðý mälumatlara<br />
reaksiyasýnda bildirib. S. Lavrov deyib<br />
ki, o, NATO-nun nä zaman sämimi olmasýný<br />
ayýrd etmäk istäyir: “Än azý sual ortaya çýxýr:<br />
NATO Moskvayla täräfdaþlýðýn inkiþaf etdirilmäsi<br />
haqda razýlýða gäländä sämimi idi, yoxsa<br />
qapalý rejimdä bir qädär baþqa mäsäläläri häll<br />
edändä” Nazir deyib ki, Rusiya bu sullarý artýq<br />
verib vä onlar cavab gözläyir.<br />
Belä reaksiyaya säbäb “Vikiliks” saytýnda yer<br />
almýþ ABÞ-ýn mäxfi diplomatik yazýþmasý olub.<br />
Burada göstärilir ki, bu il NATO 3 Baltikyaný ölkä<br />
vä Polþanýn Rusiyanýn mümkün täcavüzündän<br />
müdafiä edilmäsi üzrä plan hazýrlayýb. Qeyd<br />
olunur ki, “Eagle Guardian”, yäni “Qoruyucu<br />
qartal” adlý xüsusi plana äsasän, Rusiya Estoniya,<br />
Latviya vä Litvaya hücum edäcäyi täqdirdä, bu<br />
ölkälärin müdafiäsinä NATO 9 diviziya göndäräcäk.<br />
Diviziyalar arasýnda ABÞ, Almaniya, Britaniya<br />
vä Polþa birläþmäläri olmalýdýr.<br />
Bu arada NATO-da bildirilir ki, alyans<br />
Moskvaný düþmän saymýr vä o alyans üçün<br />
tählükä deyil. Habelä NATO-da Polþa vä Baltikyaný<br />
ölkälärin Rusiyadan müdafiä olunmasý<br />
üzrä mümkün planýn olmasý mäsäläsinä þärh<br />
vermäkdän imtina edirlär. Täþkilatýn Baþ katibi<br />
Anders Foq Rasmussen bildirib ki, NATO-nun<br />
siyasätinä äsasän mäxfi mälumatlarýn sýzýlmasý<br />
þärh olunmur.<br />
Litvanýn keçmiþ prezidenti, hazýrda Avropa<br />
parlamentinin deputatý Vitautas Landsberqis öz<br />
növbäsindä bildirib ki, Baltikyaný ölkälärin Rusiyadan<br />
müdafiä olunmasý üzrä planlar doðrudan<br />
da mövcuddur: “NATO-nun Baltikyaný ölkälärin<br />
müdafiä edilmäsi öhdäliyini götürmäsi vä bunun<br />
üçün planlar hazýrlamasý mälumdur, bu, täzä bir<br />
þey deyil. Bu, Baltikyaný ölkälärin özlärini daima<br />
müdafiäsiz hiss etmämäläri üçündür. Rusiya<br />
özünün kiçik qonþularýyla heç dä etimad yaradan<br />
siyasät aparmýr”.
05 ÝQTÝSADÝYYAT<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
6 milyondan çox özälläþdirmä<br />
çeki üçün son 20 gün<br />
ALLAHVERDÝ CÄFÄROV BAKI<br />
Mälum olduðu kimi, 1996-<br />
dcý ildän dövriyyädä olan<br />
özälläþdirmä çeklärinin istifadä<br />
müddäti Azärbaycan Prezidenti<br />
täräfindän imzalanan müvafiq<br />
färmanlara äsasän däfälärlä uzadýlýb.<br />
Ölkä baþçýsýnýn sonuncu -<br />
23 dekabr 2009-cu il tarixli färmaný<br />
ilä özälläþdirmä çeklärinin<br />
istifadä müddäti cari ilin dekabr<br />
ayýnýn 31-dä baþa çatacaq. Qeyd<br />
edäk ki, 1996-cý vä sonraký illärdä<br />
vätändaþlara 31,9 milyon<br />
özälläþdirmä çeki paylanýlýb. Här<br />
bir Azärbaycan vätändaþýnýn payýna<br />
isä 4 ädäd özälläþdirmä çeki<br />
düþüb. Ämlak Mäsäläläri Dövlät<br />
Komitäsinin mälumatýna görä,<br />
1996-cý ildän sonra häyata keçirilän<br />
özälläþdirmä prosesi zamaný<br />
bu çeklärin 25,5 milyona yaxýný,<br />
yäni ümumi çeklärin täxminän<br />
80%-i dövriyyädän çýxarýlýb. Göründüyü<br />
kimi, istifadä müddätinin<br />
baþa çatmasýna bir-neçä häftä<br />
qalsa da, dövriyyädä hälä dä<br />
kifayät qädär özälläþdirmä çekläri<br />
qalmaqdadýr. Bäs, göräsän, istifadä<br />
olunmayan özälläþdirmä<br />
çeklärinin taleyi necä olacaq<br />
VÜQAR BAYRAMOV<br />
SAMÝR ÄLÝYEV<br />
V. Bayramov: “Özälläþdirmä<br />
çeklärinin istifadä müddäti<br />
uzadýlmayacaq”<br />
Ýqtisadi vä Sosial Ýnkiþaf<br />
Märkäzinin (ÝSÝM) rähbäri, iqtisadçý-ekspert<br />
Vüqar Bayramov<br />
belä hesab edir ki, istifadä<br />
olunmayan özälläþdirmä çeklärinin<br />
sayý häddindän artýq çoxdur:<br />
“Ämlak Komitäsinin açýqladýðý<br />
räqämlärdän görünür ki,<br />
ähaliyä verilän çeklärin 1/5-i<br />
hälä dä istifadä olunmayýb. Bunun<br />
äsas säbäblärindän biri<br />
odur ki, özälläþdirmä prosesi<br />
zamaný çek härraclarýna üstünlük<br />
verilmäyib. 2010-cu ildä<br />
çek härraclarý keçirilmäyib.<br />
2009-cu ildä keçirilän çek härraclarýnýn<br />
sayý isä barmaqla sayýlacaq<br />
qädär az olub. Äsasän<br />
pul härraclarýna üstünlük verilib.<br />
Eyni zamanda özälläþdirmä<br />
posesindä kütlävilik tämin<br />
edilmäyib”. Ýqtisadçý ekspert<br />
bu qänaätdädir ki, özälläþdirmä<br />
çeklärinin istifadä müddäti<br />
bundan sonra uzadýlmayacaq:<br />
“Ämlak komitäsi täräfindän<br />
verilän açýqlama da bunun belä<br />
olacaðýný demäyä äsas verir.<br />
Ancaq hesab ediräm ki, çeklärin<br />
istifadä müddäti daha bir il<br />
uzadýlmalýdýr vä imkan yaratmaq<br />
lazýmdýr ki, daha çox çek<br />
härraclarý keçirilsin”. V. Bayramov<br />
hesab edir ki, istifadä<br />
olunmayan çeklär daha çox ayrý-ayrý<br />
sahibkarlarýn vä ya þirkätlärin<br />
älindä cämlänib: “Güman<br />
etmiräm ki, vätändaþlarýn<br />
älindä bu qädär özälläþdirmä<br />
çeki qalsýn”.<br />
Çek sahibläri daha gälirli müässisälärin<br />
özälläþdiriläcäyini gözläyirlär<br />
Ýqtisadi Täþäbbüslärä Yardým<br />
Ýctimai Birliyinin eksperti Samir<br />
Äliyev isä belä fikirläþir ki, özälläþdirmä<br />
çeklärinin istifadä müddäti<br />
yenidän uzadýlacaq. Mövzu ilä<br />
baðlý suallarýmýzý cavablandýran<br />
iqtisadçý-ekspert hesab edir ki,<br />
çeklärdän tam þäkildä istifadä<br />
olunmamasý özälläþdirmä prosesinin<br />
kifayät qädär þäffaf keçirilmämäsilä<br />
baðlýdýr: “Vätändaþlarýn<br />
böyük äksäriyyäti özälläþdirmä<br />
barädä mälumatlý deyil. Bu gün<br />
küçäyä çýxýb sorðu keçirsäk, insanlarýn<br />
äksäriyyäti özälläþdirmänin<br />
baþa çatdýðýný söyläyäcäk. Çeklärdän<br />
tam þäkildä istifadä olunmamasýnýn<br />
baþqa bir säbäbi dä odur<br />
ki, çeklär äsasän bir-neçä þäxsin<br />
älindä cämlänib. Onlar isä gäläcäkdä<br />
daha gälirli müässisälärin özälläþdirilmäsindä<br />
iþtirak etmäk mäqsädilä<br />
bu çekläri özlärindä saxlayýrlar.<br />
Mäsälän, Dövlät Neft Þirkätinin<br />
vä Beynälxalq Bankýn özälläþdiriläcäyi<br />
barädä fikirlär säslänir.<br />
Görünür, bäzi þäxslär elä bu säbäbdän<br />
ällärindä olan çeklärdän istifadä<br />
etmäyiblär. Yäni onlar daha gälirli<br />
müässisälärin özälläþdirilmäyä<br />
çýxarýlacaðýný gözläyirlär”.<br />
1996-cý ildän sonra 42 mindän<br />
çox müässisä özälläþdirilib<br />
Mälumat üçün bildiräk ki,<br />
özälläþdirmä prosesinin baþlandýðý<br />
1996-cý ildän keçän 14 il ärzindä<br />
ümumilikdä 42 min 144 kiçik<br />
dövlät müässisäsi vä obyekti özälläþdirilib.<br />
Bunlarýn arasýnda näqliyyat<br />
vasitäläri, icaräyä verilän vä<br />
ya istifadäsiz qalan qeyri-yaþayýþ<br />
sahäläri, ticarät vä iaþä müässisäläri,<br />
yanacaqdoldurma mäntäqäläri<br />
vä digärläri üstünlük täþkil<br />
edib. Eyni zamanda 1996-2009-<br />
cu illär ärzindä dövlät müässisälärinin<br />
bazasý äsasýnda 1 570 sähmdar<br />
cämiyyät yaradýlýb. Sähmdar<br />
cämiyyätlärä daha çox aqrar, sänaye<br />
vä tikinti sektorunda fäaliyyät<br />
göstärän müässisälär çevrilib.<br />
Ümumilikdä isä dövlät ämlakýnýn<br />
özälläþdirilmäsindän 447 milyon<br />
67 min manat väsait äldä olunub.<br />
Än çox väsait kiçik dövlät müässisälärinin,<br />
icaräyä verilmiþ obyektlärin<br />
vä yarýmçýq tikililärin özälläþdirilmäsindän<br />
daxil olub.<br />
Avtomobil idxalý azalýb<br />
Yaxýn vaxtlarda avto-<br />
gätirilmäsi ilä dmobillärin<br />
baðlý mövcud qaydalarda ciddi<br />
däyiþikliklär gözlänilmir.<br />
Sentyabrýn 1-dän etibarän<br />
sertifikatlaþdýrma ilä baðlý täläblärin<br />
tätbiqindän sonra bu<br />
sahädä qanunvericilik bazasýnda<br />
ciddi yenilik baþ vermäyib.<br />
Bunu Dövlät Gömrük<br />
Komitäsinin sädri Aydýn Äliyev<br />
bildirib. A.Äliyev qeyd<br />
edib ki, son bir neçä ildä ölkäyä<br />
gätirilän avtomobillärin sayý<br />
azalýb: “Bir neçä il ävväl ölkäyä<br />
här il 90 mindän artýq<br />
avtomobil gätirilirdi, 2010-cu<br />
ilin 10 ayýnda bu räqäm cämi<br />
42 min olub”. Bäzi avtomobil<br />
istehsal edän ölkälärin täcrübäsinä<br />
uyðun olaraq, avtomobil<br />
istehsal edän Azärbaycanýn<br />
da xaricdän gätirilän analoji<br />
maþýnlara mähdudiyyätlärin<br />
tätbiqinä gälincä, komitä<br />
sädri bu addýmýn hälä tez olduðunu<br />
bildirir: “Fikrimcä,<br />
daxili bazarýn qorunmasý ilä<br />
baðlý här hansý täkliflärin verilmäsi<br />
hälä tezdir”.<br />
Qarabaþaqla toyuq ätinin qiymäti bärabärläþib<br />
Rusiyada topdansatýþ<br />
dmärkäzläri qarabaþaðýn<br />
1 kq-ný 70-80 rubla (2,3-<br />
2,6 dollar) alýrlar. Qarabaþaðýn<br />
qiymäti Yeni ilädäk 100<br />
rubla (3,22 dollar) çata bilär.<br />
Artýq Moskvanýn märkäzindä<br />
qarabaþaq 105 rubla (3,38<br />
dollar) satýlýr. Qarabaþaðýn<br />
pärakändä satýþ qiymäti än<br />
ucuz vä çoxsatýlan toyuq ätinin<br />
qiymäti ilä bärabärläþib.<br />
Belä ki, paytaxt maðazasýnda<br />
1 kq qarabaþaðý 84 rubla<br />
(2,70 dollar), 1 kq qablaþdýrýlmýþ<br />
toyuq ätini isä 89 rubla<br />
(2,87 dollar) almaq mümkündür.
06 SOSÝAL HÄYAT<br />
Kasýblar sevinsin, yoxsa sevinmäsin<br />
Ünvanlý sosial yardým äväzinä<br />
“özünüdästäk” proqramý gälir<br />
NÝCAT ÝNTÝQAM<br />
Ünvanlý sosial yardýmlarýn verilmäsi<br />
1qaydalarý gälän ildän däyiþä bilär. Artýq<br />
Ämäk vä Ähalinin Sosial Müdafiäsi Nazirliyi<br />
(ÄÄSMN) yoxsul täbäqä üçün näzärdä tutulan<br />
sosial yardýmlarýn formasýnda däyiþikliklär<br />
üzärindä iþi baþa çatdýrýb. ÄÄSMN-nin mätbuat<br />
xidmätinin rähbäri Elnur Käläntärli deyir<br />
ki, täklif olunan layihä Nazirlär Kabinetindä<br />
täsdiqlänärsä, gälän ildän yeni qaydalarýn tätbiqinä<br />
baþlanacaq. Yeni yardým növünä þärti<br />
olaraq “özünüdästäk” adý verilib. Mälumat<br />
üçün qeyd edäk ki, nazirliyin “Yoxsulluq<br />
problemläri vä ünvanlý sosial yardým siyasäti”<br />
þöbäsinin aparýcý mäslähätçisi Babäk Hüseynov<br />
hälä bir müddät öncä mätbuata açýqlamasýnda<br />
bildirmiþdi ki, bu yardým formasý indikinä<br />
nisbätän daha aktiv layihä olacaq: “Yeni<br />
varianta görä, kasýb ailälärä müäyyän mäbläðdä<br />
birdäfälik väsait ayrýlacaq ki, onlar ailä daxilindä<br />
mäþðulluq problemini häll edib, iþlä -<br />
þäxsi istehsalla mäþðul olsunlar vä bununla da<br />
özlärini tämin edä bilsinlär”. Babäk Hüseynovun<br />
sözlärinä görä, yeni yardým mexanizmi<br />
indi qüvvädä olan ünvanlý yardýmlarla paralel<br />
fäaliyyät göstäräcäk. Lakin här ailä bu yardým<br />
növlärinin yalnýz birindän yararlana biläcäk.<br />
“Bu pulla ev heyvanlarý almaq,<br />
xýrda istehsal sahäsi açmaq olacaq”<br />
Ehtimal edilir ki, yeni layihä çärçiväsindä<br />
aztäminatlý ailälärä verilän birdäfälik väsaitin<br />
mäbläði, ünvanlý yardým kimi, bir il ärzindä<br />
verilän mäbläðä bärabär olacaq. Bununla belä,<br />
yardým almaq üçün müraciät edän ailälär bu<br />
väsaitin necä xärclänäcäyi vä onunla hansý iþin<br />
görüläcäyi ilä baðlý konkret plan tärtib etmäli<br />
olacaqlar. Birdäfälik yardým ev heyvanlarýnýn<br />
alýnmasýna, evdä xýrda istehsal sahälärinin yaradýlmasýna<br />
vä digär gälir gätirän iþlärä särf<br />
olunacaq.<br />
Nazirlikdä bildirirlär ki, “özünüdästäk” layihäsi<br />
ilkin variant kimi yalnýz känd rayonlarý<br />
üçün näzärdä tutulub. Belä ki, 2011-ci ildä 4<br />
rayonda - Masallý, Ýsmayýllý, Tovuz vä ölkänin<br />
iri þähärlärinin birindä bu layihänin pilot variantý<br />
tätbiq olunacaq. Layihä özünü doðruldacaðý<br />
täqdirdä, növbäti illärdä onun tätbiq dairäsi<br />
<strong>bütün</strong> ölkäni ähatä edäcäk. “Özünüdästäk”<br />
proqramýna da, indiyädäk olduðu kimi,<br />
aztäminatlý ailälär qoþula biläcäklär. Amma<br />
bunun üçün ailä üzvlärindän heç olmasa biri<br />
ämäkqabiliyyätli olmalý vä ailädä uþaq da olmalýdýr.<br />
“Mütäxässislärimiz Rusiya täcrübäsindän<br />
istifadä edäcäklär”<br />
Xatýrladaq ki, “özünüdästäk” proqramý bir<br />
sýra ölkälärdä - Braziliya, Meksika, Rusiyanýn<br />
bäzi vilayätlärindä, hätta Nyu-York þtatýnda<br />
tätbiq olunur. Ämäk vä Ähalinin Sosial Müdafiäsi<br />
Nazirliyindän “lent.az”a verilän mälumata<br />
görä, Dünya Bankýnýn tövsiyäsi ilä Azärbaycan<br />
mütäxässisläri bu proqramýn detallarýný<br />
öyränmäk üçün Rusiya täcrübäsindän<br />
istifadä edäcäklär.<br />
Müstäqil ekspertlär isä Ämäk vä Ähalinin<br />
Sosial Müdafiäsi Nazirliyinin täklif etdiyi<br />
yeni yardým proqramýnýn yoxsul ailälär<br />
üçün arzuolunmaz näticälär verä biläcäyindän<br />
ehtiyatlanýrlar. Belä ki, hazýrda ünvanlý<br />
sosial yardým almaq hüququna malik<br />
ailälärin mövcud iqtisadi þärait vä þärtlär<br />
daxilindä birdäfälik yardýmlarla özlärinä<br />
dayanýqlý qazanc yeri yaradacaðý, mäþðulluqlarýný<br />
tämin edä biläcäkläri real görünmür.<br />
Bu fikirdä olan mütäxässislärin fikrincä,<br />
ünvanlý sosial yardýmýn yeni mexanizmi<br />
yoxsul ailälärin kasýblýq häddindän çýxmasý<br />
mäsuliyyätinin onlarýn öz <strong>üzärinä</strong> qoyulmasý<br />
kimi dä baþa düþülä bilär.<br />
“Özünüdästäk” proqramý güzäþtli<br />
kreditlärdän daha üstün olacaq”<br />
Mäsälän, Ýqtisadi Täþäbbüslärä Yardým<br />
Märkäzinin sädr müavini Rövþän Aðayev<br />
deyir ki, inkiþaf etmiþ ölkälärdä büdcänin<br />
5-6 faizä qädäri ünvanlý yardýmlara yönäldilir.<br />
Onun sözlärinä görä, xarici täcrübädä<br />
“özünüdästäk” proqramlarý olsa da, bunun<br />
ünvanlý sosial yardýmla heç bir baðlýlýðý yoxdur:<br />
“Ünvanlý sosial yardým özündän asýlý olmayan<br />
säbäblärdän iþläyä bilmäyän, gälir äldä<br />
etmäk imkanýnda olmayan insanlara verilir.<br />
“Özünüdästäk” isä odur ki, insanlara öz mäþðulluq<br />
imkanlarýný geniþländirmäk, daimi gälir<br />
äldä edä bilmäk üçün müäyyän dästäk verilir.<br />
Yäni “özünüdästäk” mahiyyät etibarilä<br />
tamamilä baþqa istiqamätli bir proqramdýr”.<br />
Ekspert deyir ki, ümumiyyätlä, ähalinin<br />
mäþðulluq imkanlarýnýn artýrýlmasý proqramý<br />
sosial müdafiänin baþqa bir elementidir.<br />
Onun sözlärinä görä, bir çox dünya ölkälärindä<br />
ünvanlý sosial yardým vä “özünüdästäk”<br />
proqramlarý paralel þäkildä aparýlýr. Lakin bu<br />
sosial müdafiä modellärinin heç biri ideal säviyyädä<br />
qurulmadýðýndan orada här käs yoxsulluqdan<br />
sýðortalana bilmir: “Özünüdästäk”<br />
proqramýna keçmäkdänsä insanlarýn normal<br />
dolanýþýðýný tämin edäcäk ämäkhaqqý ilä iþ<br />
yerlärinin açýlmasýna nail olmaq daha ähämiyyätlidir.<br />
Mäsälän, yoxsul ailälär üçün älveriþli<br />
vä älçatan mikrokreditlär verilä bilär”.<br />
Ämäk vä Ähalinin Sosial Müdafiäsi Nazirliyi<br />
isä “özünüdästäk” proqramýný sosial täminat<br />
hüququ baxýmýndan güzäþtli kreditlärdän<br />
daha üstün sayýr. Nazirlikdän bildiriblär ki,<br />
banklar kredit almaq istäyän här käsdän biznes-plan<br />
täläb edir. Üstälik, kredit götürän<br />
þäxs layihäyä xärclänäcäk väsaitin bir hissäsini<br />
ödämäk imkanýna malik olmalýdýr. “Özünüdästäk”<br />
layihäsindä isä yoxsul ailälärdän yaradacaðý<br />
täsärrüfata görä biznes-plan täläb<br />
olunsa da, layihänin <strong>bütün</strong> xärcläri dövlätin<br />
veräcäyi birdäfälik yardýmlar hesabýna ödäniläcäk.<br />
Hämçinin düzgün biznes-plan hazýrlaya<br />
bilmäyän vä birdäfälik yardým almaq hüququ<br />
qazanmayan ailälär mövcud þärtlär daxilindä<br />
ünvanlý sosial yardým almaqda davam<br />
edäcäklär.<br />
Xatýrladaq ki, “Ünvanlý sosial yardým haqqýnda”<br />
qanuna äsasän, ailänin adambaþýna<br />
gälirläri ehtiyac minimumundan aþaðý olduðu<br />
halda, hämin ailänin ünvanlý sosial yardým almasý<br />
üçün heç bir mähdudiyyät qoyula bilmäz.<br />
Bu isä o demäkdir ki, “özünüdästäk”<br />
proqramý çärçiväsindä mäþðulluðunu vä gälirlärini<br />
artýra bilmäyän ailälärin ünvanlý sosial<br />
yardýmdan mährum edilmäsi qanun vä hüquq<br />
pozuntusu yarada bilär.<br />
“Här ailäyä ayda orta hesabla 108,38 manat<br />
ünvanlý yardým ödänilib”<br />
Mälumat üçün qeyd edäk ki, Ämäk vä<br />
Ähalinin Sosial Müdafiäsi Nazirliyinin hesablamalarýna<br />
görä, bu ilin 9 ayý ärzindä Azärbaycanda<br />
127 min 634 ailä ünvanlý dövlät sosial<br />
yardýmýndan bährälänib. Hämin ailälärin här<br />
birinä ayda orta hesabla 108,38 manat ünvanlý<br />
yardým ödänilib. Här bir ailä üzvünä täxminän<br />
23,96 manat ünvanlý dövlät sosial yardým<br />
düþüb. Yardým alanlarýn 41,1 faizi tärkibindä 3<br />
vä daha çox uþaq olan ailälärdir.<br />
Nazirliyin mätbuat xidmätinin rähbäri Elnur<br />
Käläntärlinin sözlärinä görä, sosial yardýmýn<br />
täyin olunmasý zamaný yardýmýn verilmäsi<br />
üçün ailä tärkibindä axtarýþda olan þäxslär,<br />
cäzaçäkmä müässisälärindä cäza çäkänlär näzärä<br />
alýnmýrlar: “Bundan älavä, tam dövlät täminatýnda<br />
olan þäxslär (uþaq evi vä internatlarda,<br />
qocalar, älillär vä ya saðlamlýq imkanlarý<br />
mähdud uþaqlar üçün internat evlärindä,<br />
xüsusi tähsil müässisälärindä yaþayan þäxslär,<br />
müddätli häqiqi <strong>härbi</strong> xidmätdä olanlar, ölkämizdä<br />
yaþamayan Azärbaycan vätändaþlarý,<br />
äcnäbilär (Azärbaycanda daimi yaþayanlar istisna<br />
olmaqla-red.) dä sosial yardýmýn täyin<br />
olunmasý zamaný ailä tärkibindä näzärä alýnmýrlar”.<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
Þärurda müasir<br />
xästäxana iþini<br />
uðurla davam etdirir<br />
1<br />
Yüz min näfärdän çox ähalisi olan Þärur<br />
rayonunda fäaliyyät göstärän Märkäzi<br />
Xästäxana bu gün dä iþini uðurla davam etdirir.<br />
2007-ci ilin oktyabrýndan xästäxanada terapiya,<br />
nevrologiya, cärrahiyyä, reanimasiya, travmatologiya,<br />
doðuþ, uþaq xästälikläri, hämçinin Poliklinika<br />
þöbäsindä göz, lor, ultrasäslä müayinä,<br />
kardiologiya, fizioterapiya, stomatologiya, qastroskopla<br />
mädä müayinäsi, rentgen, laboratoriya<br />
bölmäläri üzrä xidmät göstärilir. Märkäzi Xästäxananýn<br />
baþ häkimi Vaqif Babayev bildirir ki, bu<br />
ilin on ayýnda 153 stasionar, 67 min 275 ambulator<br />
xästä müayinä vä müalicä olunub. Bundan<br />
älavä, 18 min 437 vätändaþa ev þäraitindä sähiyyä<br />
yardýmý göstärilib. Qeyd edäk ki, bütövlükdä<br />
rayonda baþda Märkäzi Xästäxana olmaqla, bir<br />
känd sahä xästäxanasý, 28 häkim ambulatoriyasý,<br />
35 feldþer-mama mäntäqäsi tibbi xidmät<br />
göstärir. MÄHÄRRÄM MÄMMÄDOV ÞÄRUR<br />
Culfada särgi-satýþ<br />
täþkil olunub<br />
1<br />
Culfa Rayon Mädäniyyät vä Turizm<br />
Þöbäsi tätbiqi sänät iþlärinin särgi-satýþýný<br />
keçirib. Tädbirdä “Bacarýqlý ällär” därnäyi<br />
üzvläri täräfindän hazýrlanan äl iþläri,<br />
rängli bäzäk äþyalarý, ällä toxunmuþ çeþidli<br />
dekorativ mämulatlar nümayiþ olunur. Burada<br />
eläcä dä “Naxçývan Dizayn” MMC-nin<br />
Naxçývan abidälärinin qädim çalarlarýný<br />
özündä äks etdirän äsärlärini dä görmäk<br />
mümkündür. YAÞAR ABDULLAYEV CULFA<br />
Länkäranda korrupsiyanýn<br />
sosial fäsadlarý<br />
müzakirä olunub<br />
1<br />
9 dekabr - Korrupsiyaya qarþý<br />
Ümumdünya Mübarizä Günü ilä<br />
älaqädar “Þäffaflýq Azärbaycan” Korrupsiyaya<br />
qarþý Mübarizä Täþkilatýnýn Länkäran<br />
Regional Märkäzindä “däyirmi masa” täþkil<br />
edilib. Tädbirdä korrupsiya vä onun cämiyyätdä<br />
törätdiyi sosial fäsadlar barädä<br />
geniþ mälumat verilib. Bundan älavä, märkäzin<br />
bir qrup könüllüsü täräfindän rayon<br />
ictimaiyyäti arasýnda “qapýdan-qapýya”<br />
kampaniyasý keçirilib vä ähaliyä 100-dän<br />
artýq müvafiq buklet vä väräqälär paylanýb.<br />
Ähaliyä habelä märkäzin qaynar xätti (088<br />
303 03 03) ilä baðlý mälumat verilib vä bildirilib<br />
ki, <strong>bütün</strong> rayonlardan bu nömräyä<br />
edilän zänglär pulsuzdur.<br />
Mälumat üçün bildiräk ki, “Þäffaflýq<br />
Azärbaycan” Korrupsiyaya qarþý Mübarizä<br />
Täþkilatýnýn Länkäran Regional Märkäzi<br />
ATÄT-in maliyyä dästäyi ilä “Qanunun<br />
aliliyi vä hüquqi resurs märkäzi” layihäsi<br />
çärçiväsindä vätändaþlara pulsuz hüquqi<br />
xidmätlär göstärir. Layihä çärçiväsindä vätändaþlara<br />
korrupsiya hallarýna qarþý mübarizä<br />
üsullarý aþýlanýr. PÄNAH ABDURRAHMAN-<br />
LI LÄNKÄRAN
SÜLEYMAN ÜNAL<br />
Uður närdivanýnýn pilläläri<br />
Yaponiyanýn bu qädär uður qazanmasýnýn<br />
sirri nädir Xüsusilä dä,<br />
ticarät sahäsindä bu qädär nailiyyät<br />
qazanmasýnýn tämälindä nä dayanýr<br />
Sistem, yoxsa insanlar<br />
Çärþänbä günü Yaponiyanýn Bakýdaký<br />
säfirliyindä keçirilän tädbirin<br />
dävätliläri arasýnda män<br />
dä vardým vä o tädbirdä<br />
diplomatlar baþda olmaqla,<br />
çox sayda yüksäk<br />
rütbäli þäxslär dä iþtirak<br />
edirdilär vä bu sual da<br />
mänim aðlýma elä orada<br />
gäldi. Hämin tädbirdä<br />
Yaponiyanýn Azärbaycandaký<br />
säfiri vä Azärbaycanýn<br />
tähsil naziri<br />
Misir Märdanov Yaponiya<br />
haqqýnda danýþdýlar.<br />
Onlarýn çýxýþýndan sonra<br />
bu sualý yanýmdaký bir<br />
dostuma verdim, o da<br />
cavabýnda:<br />
“Ýnsana verdikläri<br />
däyär vä sistem, yäni här ikisi birlikdä<br />
bu uðuru tämin edir”, - deyäräk<br />
Yaponiyanýn uðurunun säbäbini öz<br />
bildiyi kimi izah etdi.<br />
Yaponiyada yaþamýþ bir dostum<br />
isä bu haqda: “Ýnsan vä sistem Yaponiyada,<br />
älbättä, çox önämli ünsürlärdir,<br />
amma bu uðuru tämin edän äsas<br />
amil yaponlarýn uður qazanmaq änänäsini<br />
pozmadan, däyiþdirmädän<br />
keçmiþdän bu günä daþýmalarý vä<br />
täþkilatlanma mädäniyyätini häzm<br />
etmiþ olmalarýdýr. Yaponlar bu prinsipläri<br />
häyatýn här sahäsinä tätbiq etmiþlär.<br />
Xüsusilä dä, iþ häyatýnda bu<br />
keyfiyyätlär özünü açýq-aydýn göstärir.<br />
Hätta iþ o yerä çatýb ki, bäzi Hollivud<br />
filmlärindä belä yaponlarýn bu<br />
qädär däqiq vä hässas olmalarý bäzän<br />
zarafat obyektinä çevrilir”, - dedi.<br />
“Täþkilatlanma mädäniyyäti” äslindä<br />
häyatýn här sahäsindä här þeyin<br />
üstündä olan bir prinsipdir vä<br />
uður qazanmaq üçün lazým olan<br />
AYDIN UCAL<br />
Hamýmýz bir memarýq...<br />
Yaponlar baþqalarýnýn<br />
izi ilä getmäkdänsä,<br />
özlärinin yolunu<br />
açmaðý üstün<br />
tuturlar vä här zaman<br />
da giriþdikläri<br />
sahädä birinci olmaðý,<br />
än mükämmäl<br />
olmaðý qarþýlarýna<br />
mäqsäd qoyurlar.<br />
Baþqalarýnýn<br />
yolu ilä gedänlär<br />
isä inanýrlar ki, yolu<br />
ilä getdiklärini keçä<br />
bilmäyäcäklär.<br />
Hamýmýz bir memarýq.<br />
Bäzän gözälliyimizin<br />
“binasýný qururuq”.<br />
Hamýmýz bir<br />
memarýq. Bäzän çirkinliyimizin<br />
“binasýný<br />
qururuq”. Bäzän nikbinliyimizin<br />
“binasýný<br />
qururuq”, bäzän<br />
bädbinliyimizin “binasýný<br />
qururuq”...<br />
PRiZMA 07<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
þärtläri nizama salýr, häyata keçirir.<br />
Xüsusilä dä, insanlarýn “müþtäräk<br />
uðurun verdiyi müþtäräk sevinci<br />
paylaþma”, yäni komanda ruhunu,<br />
toplum ruhunu daim ayaqda tutur vä<br />
insanlarý bu ruha yönäldir. Täbii ki,<br />
bir þirkät üçün onun ämäkdaþlarýnýn,<br />
fählälärinin mämnun olmasý<br />
çox mühüm mäsälädir.<br />
Çünki çalýþanlar<br />
mämnun olarsa, müþtäri<br />
dä onlarýn iþindän mämnun<br />
qalar. Ondan älavä,<br />
iþçinin öz iþ yerindän vä<br />
rähbärlärindän mämnun<br />
olmasý istehsalýn keyfiyyätinin<br />
daha da yüksälmäsini<br />
tämin edir. Täbii<br />
ki, yaponlarýn “täþkilatlanma<br />
mädäniyyäti”nin<br />
uðurlu olmasýnda idaräçilik<br />
vä iþin planlaþdýrýlmasýnýn<br />
da ähämiyyäti<br />
böyükdür. Beläcä, “mükämmäl”,<br />
hätta “mükämmäli<br />
vä än mükämmäli” mähz<br />
bu yolla äldä edä biläcäklärinä inanýrlar.<br />
Mäsälän, yaponlarla tämasda<br />
olanlar, onlarý izläyänlär göräcäklär<br />
ki, onlar här zaman özlärini yenilämäk<br />
vä inkiþaf etdirmäk haqqýnda<br />
düþünürlär. Män bunu görmüþäm vä<br />
biliräm ki, özlärini dä, texnologiyaný<br />
da inkiþaf etdirmäk onlar üçün än<br />
mühüm amillärdän biridir.<br />
Ona görä dä bazarda onlara räqib<br />
ola biläcäk ölkälär baþda olmaqla,<br />
yaponlar här yeri gäzir, araþdýrýr, öyränir<br />
vä “daha yaxþýsý”ný istehsal etmäyi<br />
qarþýlarýna mäqsäd qoyurlar.<br />
“Araþdýrma vä inkiþafetdirmä mädäniyyäti”,<br />
sadäcä, þirkätlärä deyil, ayrý-ayrý<br />
färdlärä dä inkiþaf yollarý açýr<br />
vä onlarý täräqqiyä täþviq edir. Sual<br />
oluna bilär: yaponlar uður äldä etmäk<br />
istärkän, doðrudanmý, onlarýn<br />
qarþýsýna heç bir “ängäl” çýxmýr<br />
Ägär onlarýn keçdiyi tarix yoluna<br />
baxsaq, istär ölkä daxilindä, istärsä<br />
Hamýmýz bir memarýq. Arzularýmýzýn<br />
memarýyýq. Hamýmýz bir memarýq.<br />
Ümidlärimizin memarýyýq. Hisslärimizin<br />
memarýyýq, düþüncälärimizin<br />
memarýyýq. Sevinclärimizin<br />
memarýyýq, kädärlärimizin<br />
memarýyýq.<br />
Hamýmýz bir memarýq.<br />
Xeyirlärimizin dä memarý<br />
bizik. Hamýmýz bir memarýq.<br />
Þärlärimizin dä memarý<br />
bizik. Yaxþýlarýmýzýn da memarý<br />
bizik, pislärimizin dä<br />
memarý bizik. Äyrilärimizin<br />
dä memarý bizik, düzlärimizin<br />
dä memarý bizik.<br />
Hamýmýz bir memarýq.<br />
Bäzän sevgimizin memarý<br />
oluruq. Hamýmýz bir memarýq. Bäzän<br />
nifrätimizin memarý oluruq. Bäzän sädaqätimizin<br />
memarý oluruq, bäzän xäyanätimizin<br />
memarý oluruq. Bäzän tövbämizin<br />
memarý oluruq, bäzän günahýmýzýn<br />
memarý oluruq.<br />
Hamýmýz bir memarýq. Bäzän gözälliyimizin<br />
“binasýný qururuq”. Hamýmýz<br />
bir memarýq. Bäzän<br />
çirkinliyimizin “binasýný<br />
qururuq”. Bäzän saðlamlýðýmýzýn<br />
“binasýný qururuq”,<br />
bäzän xästäliyimizin<br />
“binasýný qururuq”. Bäzän<br />
nikbinliyimizin “binasýný<br />
qururuq”, bäzän bädbinliyimizin<br />
“binasýný qururuq”...<br />
Hamýmýz bir memarýq.<br />
Täkäbbürümüzü dä<br />
biz “tikmiþik”. Hamýmýz<br />
bir memarýq. Tävazökarlýðýmýzý<br />
da biz “tikmiþik”.<br />
Cäsarätimizi dä biz “tikmiþik”, qorxaqlýðýmýzý<br />
da biz “tikmiþik”. Qätiyyätimizi<br />
dä biz “tikmiþik”, täräddüdümüzü<br />
dä biz “tikmiþik”.<br />
Hamýmýz bir memarýq... Vaxt olub,<br />
dä xarici dünyada yaponlarýn çox<br />
sayda maddi vä mänävi ängällä üzüzä<br />
qalmýþ olduqlarýný görä bilärik.<br />
Äslindä yaponlarýn qarþýsýndaký än<br />
böyük ängäl ölkänin coðrafi väziyyäti,<br />
mädänlärin, faydalý qazýntýlarýn<br />
yetärli olmamasý, II Dünya müharibäsinin<br />
sonunda ölkäyä atom bombasýnýn<br />
atýlmasý, bu xalqýn älifbasýnýn<br />
vä dilinin dünyada yayýlmamasý vä<br />
bu kimi çox sayda ängälläri saymaq<br />
mümkündür.<br />
Yaponlar yuxarýda sadaladýðýmýz<br />
“täþkilatlanma mädäniyyäti”nin rähbärliyi<br />
ilä digär xüsusiyyätlärini dä<br />
inkiþaf etdiräräk, qarþýlarýna çýxan<br />
“maneälärä äsäbiläþmäk” äväzinä,<br />
iqtisadi sahädä uður äldä edäräk vä<br />
zäfärin sevincini bir millät olaraq on<br />
illärdän bäri dadýr vä dadmaqda davam<br />
edir. Üstälik dä, onlarýn qarþýsýna<br />
çýxan här bir maneä äslindä onlarýn<br />
qabiliyyätlärini, bacarýqlarýný inkiþaf<br />
etdirmiþ, bir növ onlara müällim<br />
olmuþdur. Bäzi yaponlar deyirlär<br />
ki, onlarýn häqiqi müällimi ehtiyacdýr<br />
vä bu müällim onlara häyatda än<br />
yaxþý, än bacarýqlý olmaq därsini öyrädib,<br />
onu da öyrädib ki, än yaxþý olmasa<br />
da, bu çätin þärtlär içindä davam<br />
gätirmäk mümkün olmayacaq.<br />
Yaponlar baþqalarýnýn izi ilä getmäkdänsä,<br />
özlärinin yolunu açmaðý<br />
üstün tuturlar vä här zaman da giriþdikläri<br />
sahädä birinci olmaðý, än mükämmäl<br />
olmaðý qarþýlarýna mäqsäd<br />
qoyurlar. Baþqalarýnýn yolu ilä gedänlär<br />
isä inanýrlar ki, yolu ilä getdiklärini<br />
keçä bilmäyäcäklär.<br />
Bunu unutmayaq ki, här millätin<br />
häyat þäraiti, qarþýlaþdýðý þärtlär färqlidir.<br />
Ancaq uður qazanmaðýn þärtlärini<br />
yerinä yetirildiyi täqdirdä, bir ölkänin<br />
inkiþaf edib uður qazana biläcäyinä<br />
dair tarixdä Yaponiya kimi çox<br />
örnäklär var. Onu da unutmayaq ki,<br />
heç käs “uður närdivaný”nýn pillälärini<br />
älläri cibindä dýrmanmamýþdýr.<br />
s.unal@zaman.az<br />
qäläbämizin bünövräsini qoymuþuq.<br />
Hamýmýz bir memarýq... Vaxt olub,<br />
mäðlubiyyätimizin bünövräsini qoymuþuq.<br />
Vaxt olub, qazancýmýzýn bünövräsini<br />
qoymuþuq, vaxt olub, itkimizin<br />
bünövräsini qoymuþuq. Vaxt<br />
olub, ävvälimizin bünövräsini qoymuþuq,<br />
vaxt olub, axýrýmýzýn bünövräsini<br />
qoymuþuq...<br />
Hamýmýz bir memarýq. Arzularýmýzýn<br />
memarýyýq. Hamýmýz bir memarýq.<br />
Ümidlärimizin memarýyýq.<br />
Hisslärimizin memarýyýq, düþüncälärimizin<br />
memarýyýq. Sevinclärimizin<br />
memarýyýq, kädärlärimizin memarýyýq...<br />
Hamýmýz bir memarýq. Xeyirlärimizin<br />
dä memarý bizik. Hamýmýz bir<br />
memarýq. Þärlärimizin dä memarý bizik.<br />
Yaxþýlarýmýzýn da memarý bizik,<br />
pislärimizin dä memarý bizik. Äyrilärimizin<br />
dä memarý bizik, düzlärimizin<br />
dä memarý bizik... a.ucal@zaman.az<br />
SÄMÄD MÄLÝKZADÄ<br />
ABÞ-ýn gülmäli narahatçýlýðý<br />
Göräsän, iyirmi ildän<br />
çox yaþý olan<br />
münaqiþä ilä baðlý<br />
ABÞ indi niyä belä<br />
narahatdýr Yäqin<br />
bu, bizä verilän<br />
daha bir sakitläþdirici<br />
“häb”dir.<br />
Fikrimizcä, ABÞ-n<br />
bu gülüþdoðuran<br />
vä qäribä narahatçýlýðý<br />
da ermänilärin<br />
xeyrinädir.<br />
Daðlýq Qarabað münaqiþäsinin hälli ilä baðlý<br />
ATÄT-in Astana sammitinä bäslänän ümidlär dä özünü<br />
doðrultmadý. Belä demäk olarsa, böyük dövlätlär<br />
problemin “donunu” açmaq istämädilär. Bu, bir yana<br />
qalsýn, heç quruma üzv dövlätlärin rähbärläri bir araya<br />
gälib mäsälä ilä baðlý Bäyannamä dä qäbul etmädilär.<br />
Belä çýxýr ki, indiyädäk “göyärän” ümidlär mänasýz<br />
imiþ. Doðrudur, böyük dövlätlär problemin çozümü<br />
üçün danýþýqlarýn sürätländirilmäsindän ötrü tövsiyä<br />
xarakterli sözlär dedilär. Amma biz belä sözläri çox<br />
eþitmiþik. Täbii ki, Birläþmiþ Millätlär Täþkilatýnýn<br />
(BMT) dörd qätnamäsinä mähäl qoymayan ermänilär<br />
bu tövsiyä xarakterli deklarasiyaya da ähämiyyät vermäyäcäklär.<br />
Belä çýxýr ki, yenä sözdä bir addým iräli, iþdä<br />
isä heç nä. Bununla belä, biz yenä ATÄT-dän äl çäkmirik.<br />
Deyäsän, ABÞ Administrasiyasý indiyädäk Qarabað<br />
probleminin mahiyyätini tam därk etmäyibmiþ. Çünki<br />
Astana sammiti baþa çatandan bir neçä gün sonra ABÞ<br />
Dövlät Katibinin Avropa vä Asiya mäsäläläri üzrä müavini<br />
Filip Qordon Astana sammitinin yekunlarý ilä<br />
baðlý verdiyi açýqlamada deyib ki, Birläþmiþ Þtatlar sülh<br />
danýþýqlarýnýn gediþinin sürätindän,<br />
prosesdäki mövcud<br />
boþluqlardan vä son zamanlar<br />
tämas xättindä baþ verän pozuntulardan<br />
narahatdýr. Daha<br />
sonra älavä edib ki, bu,<br />
tählükäli väziyyätdir. Mähz<br />
bu säbäbdän guya ATÄT-in<br />
üzv dövlätläri ilä iräliläyiþin<br />
äldä olunmasý üçün intensiv<br />
iþ aparýlýr.<br />
Göräsän, iyirmi ildän çox<br />
yaþý olan münaqiþä ilä baðlý<br />
ABÞ indi niyä belä narahatdýr<br />
Yäqin bu, bizä verilän daha<br />
bir sakitläþdirici “häb”dir.<br />
Fikrimizcä, ABÞ-n bu gülüþdoðuran<br />
vä qäribä narahatçýlýðý<br />
da ermänilärin xeyrinädir.<br />
Guya män mýz qoymasaydým...<br />
O näyi arzulayýr, o iþ ya baþ tutmur, ya da o qädär<br />
uzanýr ki, axýrda bezib hämin istäkdän vaz keçmäli<br />
olur. Keçäk mätläbä. Bir dostum var, neçä illärdi iþsizdi.<br />
Ävvällär hökumät idarälärindän birindä çalýþýb.<br />
Ancaq araya müdirin adamý girib vä nähayät, istäyinä<br />
nail olub. Guya müdirin qulaðýný doldurub ki, filankäz<br />
“az aþýn duzu deyil”, yerinä keçmäk istäyir. (Här idarädä<br />
beläsi olur, özünü dä üzdä imam övladý kimi göstärmäyä<br />
çalýþýr). Bu söhbätdän sonra müdir onu burunlamaða<br />
baþlayýb vä axýrda dostum öz ärizäsi ilä iþdän<br />
azad olunub. Hämin vaxtdan iþsizdi. Deyiräm ki,<br />
hökumät iþi olmasýn, özäl qurum olsun, ämäkhaqqý<br />
yüksäk olsun. O isä säbäbini demädän “ayaðýný bir<br />
baþmaða diräyib: “Män ancaq dövlät idaräsindä iþläyäcäyäm”,-deyir.<br />
Onun fikrincä, hökumätdän maaþ<br />
almaq baþqa þeydir. Deyir ki, män bunun dadýný görmüþäm:<br />
oturursan stolun arxasýnda, iþini görüb, saat<br />
6-da gödäkcäni geyinib yollanýrsan arvad-uþaðýnýn<br />
yanýna. Ayýn tamamýnda da mävacibini alýb kefini çäkirsän.<br />
Þäxsi iþinä görä hansý quruma da üz tutursan,<br />
kömäk göstärmäyä çalýþýrlar. Täqaüdä çýxanda da kimsäyä<br />
möhtac olmursan...” Män onun bu sözlärinä gülüräm,<br />
o isä dilxor olur. Deyir ki, här þeyä mýz qoyursan<br />
ki, iþim düzälmir. Guya män istämiräm ki, dostumun<br />
arzularý çiçäklänsin.<br />
Ötän häftä dostumla baðda gäzirdik. Özü täzä arzusunu<br />
açýqladý. Dedi ki, bu yaxýnlarda mätbuat üzrä<br />
ombudsman täsis ediläcäk. Mänä söz veriblär ki, säni<br />
onun aparatýnda iþä düzäldärik. Necä baxýrsan bu iþä<br />
Här halda, hälälik dä olsa, fýrlanmaq olar... Doðrusu,<br />
düzünü demäk istämädim, ancaq yenä belä dedim:-<br />
O, nisyä söhbätdi, bir dä, sän nä jurnalistsän, nä dä<br />
hüquqþünas, orada nä edäcäksän Hiss etdim ki, sözlärim<br />
dostumun üräyincä olmadý. Yäqin buna görä dedi:-<br />
Ýndi guya hamý öz ixtisasýna uyðun iþläyir Män<br />
baytar tanýyýram ki, qäzet redaktorudu, buraxdýðý qäzet<br />
dä sähvlärlä doludu... Daha bir söz demädim.<br />
Dünän axþam dostum mänä zäng elämiþdi. Söhbät<br />
äsnasýnda dedi ki, mýz qoyduðun mäsälä dä düzälmädi.<br />
Dedim, canýn sað olsun.<br />
Guya män o sözläri demäsäydim, dostumun iþi<br />
düzäläcäkdi. s.melikzade@zaman.az
Sözün Cövhäri<br />
Ýnsanlýða häyat suyu gätirmäk üçün Qaf daðýna<br />
getmäkdän belä çäkinmäyän minlärlä Xýzýr<br />
var. Ancaq heç birindä Xýzýrýn (ä.s.) tapdýðý<br />
ölümsüzlük iksirinin älamäti belä yoxdu.<br />
11-13 DEKABR 2010 SÄHÝFÄ 08 WWW.ZAMAN.AZ<br />
Sözün Cövhäri<br />
Ýnsana qarþý sayðýlý olmalýyýq. Onun<br />
inandýðý uca häqiqätlärä sayðýlý olmalýyýq.<br />
Yaradanýndan ötrü yaradýlaný<br />
sevmäyi bacarmalýyýq.<br />
Ýnsana sayðýlý olmaq<br />
SADÝQ UMAROV<br />
Ýnsaný insan olduðu<br />
1üçün sevmäk vä sayðý<br />
göstärmäk Yaradana sayðýnýn göstäricisidir.<br />
Bäzän elä olur ki, ancaq öz<br />
säviyyämizdä olan insanlara sayðý vä sevgi<br />
göstäririk. Bu häräkät Ýslam ädäbinä uyðun<br />
bir häräkät deyil. Belä etmäklä insanlýða yaraþmayan<br />
bir sevgi särgilämiþ oluruq. Belä<br />
sevgi dä olsa-olsa, ancaq göstäriþ vä qürur<br />
üçün edilmiþ süni bir davranýþ olur. Belä davranýþ<br />
insanda þeytani bir sifät olan özündänrazýlýðý<br />
vä eqoistliyi qabarýq þäkildä üzä çýxarýr.<br />
Hätta elä olur ki, bu davranýþý iman vä düþüncädä<br />
bizimlä eyni säviyyädä olan, ancaq bizim kimi<br />
düþünmäyän, bizim kimi davranmayan insanlara<br />
qarþý da edirik. Belä davranýþ xudpäsändlikdir.<br />
Bäþäriyyätin rifahý, gäläcäyinin yaxþý olmasý naminä<br />
müäyyän bir qayäsi olan insanlar hadisäläri säbäblärä<br />
görä yox, qayälärä, mäqsädlärä görä mütaliä etmäyi bacarmalý<br />
vä özünü yüksäk intellektli bir kadr kimi yetiþdirmälidirlär.<br />
Eyni düþüncäyä sahib olan biz müsälmanlar<br />
färqli yollardan da olsa, eyni nöqtäyä çatmaq üçün çabalayýrýq.<br />
Elä isä, nä haqla bu yolda mübarizä aparanlar barädä<br />
xoþagälmäz ifadälär iþlädä bilärik<br />
Ýnsanlarda iki xislät vardýr. Biri yaradýlýþdan gälän<br />
xasiyyät, biri dä sonradan, ätrafdaký insanlarýn täsiri ilä<br />
qazanýlan xasiyyätdir. Yaþadýðýmýz müasir dünyada insanlýðýn<br />
sonradan qazandýðý xasiyyätlär bizi çox narahat<br />
edir. Bu narahatçýlýðýmýz bizi vadar edir ki, insanlar<br />
haqqýnda här hansý bir qärar qäbul edändä täläsmäyäk.<br />
Çünki täläsik verilän qärarlar gäläcäkdä müalicäsi<br />
mümkün olmayan yaralar aça bilär. Buna görä dä insanlýðýn<br />
rifahý naminä çalýþan insanlar veräcäkläri qärarlara,<br />
göräcäkläri iþlärä insanlýðýn sevgi vä sayðýsýna<br />
söykänän bir mäna vä “görünüþ” köynäyi geyindirmälidir.<br />
Müasir dünyamýz müxtälif häyat tärzlärinin mövcudluðu<br />
ilä bizläri qaranlýq yollara sövq edir. Vä indi nä olduðunu<br />
bilmädiyimiz bir çox hadisä ilä qarþýlaþmýþ väziyyätdäyik.<br />
Häll etmäyä çalýþdýðýmýz problemlär olduqca anlaþýlmaz<br />
görünür. Ýþ orasýndadýr ki, belä mäsälälärin näticäläri<br />
dä özläri kimi nöqsanlarla doludur.<br />
Ýnsanlýða häyat suyu gätirmäk üçün Qaf daðýna getmäkdän<br />
belä çäkinmäyän minlärlä Xýzýr var. Ancaq heç<br />
birindä Xýzýrýn (ä.s.) tapdýðý ölümsüzlük iksirinin älamäti<br />
belä yoxdu. Täässüf ki, Xýzýrýn yolunu gedänlärin <strong>bütün</strong><br />
cähdlärinä baxmayaraq, insanlýq ruhuna sayðý ciddi tählükälärlä<br />
üz-üzädir.<br />
Bizlär illär uzunu çalýþýb-çabaladýq, ancaq heç cür gäläcäyin<br />
düsturlarýný formalaþdýracaq tärkiblär äldä edä<br />
bilmädik. Belä väziyyätdä istäyimizä çata da bilmäzdik<br />
axý. Çünki duyðu vä düþüncälärimizin färqli þeylär väd etmäsi<br />
vä färqli þeylär gätirmäsi bizläri älindä qýrýq val vä<br />
yarým bir bästä ilä qapý-qapý gäzän musiqiçilärin halýna<br />
salmýþdý. Här käsin älinä aldýðý doðrunun bir parçasý ilä<br />
baþqa doðrularý inkar etmäsi vä här käsi älindäki yarýmçýq<br />
bästäyä itaät etmäyä mäcbur etmäk istäyi vä düþüncälärin<br />
bir-birinä zidd olmasý yeni xilasedici älaclar tapmaða<br />
mane oldu. Üstälik, hälä dä inandýrýla bilmäyän insanlara<br />
kafirsän, günahkarsan deyilirsä...<br />
Bu gün üslubdaký bu sähvlärlä gäldiyimiz mäqamlar<br />
çox qämli vä düþündürücüdür. Çiyin-çiyinä eyni mäqsäd<br />
uðrunda çalýþan insanlar bir-birilärini tanýmaz<br />
hala gälmiþlär. Doðrular vä<br />
sähvlär äsl yerlärindän oynadýlaraq,<br />
qruplarýn maraqlarýna<br />
uyðun olaraq äyri<br />
mäcralara<br />
oturd<br />
u l -<br />
muþdur.<br />
Belä bir qarýþýqlýq<br />
içindä nä<br />
hädäfin ucalýðýný, nä<br />
dä väsilänin ondan färqliliyini<br />
seçmäk mümkün deyil.<br />
Bu günün insaný bahardan läzzät<br />
almaq üçün täbiäti seyrä çýxarkän sarý bir çiçäyä<br />
iliþmiþ biri kimi görünür. Äslindä o, väsilälär<br />
üçün mübarizäyä aludä olduðu bu yolda hädäfä çatmaq<br />
ümidini çoxdan itirmiþdir. Artýq gördüyü iþ sýrf mäþðul<br />
olmaq üçün iþ görmäk vä häräkät etmäk üçün häräkät<br />
etmäkdän ibarätdir. Tarixi abidä önündä özünü turistlärä<br />
sevimli göstärmäyä çalýþan bälädçinin abidäyä<br />
xidmäti vä Yaradana qulluðu unutduðu kimi, bu gün här<br />
hansý bir missiyaya könül veränlär qayälärinä qarþý yad vä<br />
biganä qalmýþlar.<br />
Gündämimizä girän vä qälbimizi dolduran hava nä<br />
qädär cazibäli vä zäruri olursa-olsun, könül verdiyimiz<br />
häqiqäti unutmaðýmýza haqq qazandýrmaða äsas verä bilmäz.<br />
Eyni ärazini paylaþan bizlär bir-birimizä biganä qala<br />
bilmärik.<br />
Färqli düþüncädä olan birinin davranýþlarýný tänqid<br />
edä bilärik. Bu, aðlýn färqli iþlämäsinin ifadäsidir. Amma<br />
ägär ayrý üfüqä çatmaq üçün çýrpýnýrýqsa, heç olmasa,<br />
onun düþüncäsinä dä sayðý göstärmäliyik. Bu, här þeyin<br />
üstündä Uca Yaradýcýnýn ucaltdýðý müqäddäs mänaya<br />
sayðýlý olmanýn gäräyidir.<br />
Ýnsana qarþý sayðýlý olmalýyýq. Onun inandýðý uca häqiqätlärä<br />
sayðýlý olmalýyýq. Yaradanýndan ötrü yaradýlaný<br />
sevmäyi bacarmalýyýq. Bu anlayýþ içindä qurmaq istädiyimiz<br />
bir cämiyyät ävväl-axýr özünä gäläcäk vä itirdiklärini<br />
bärpa etmäyi bacaracaqdýr.<br />
Verän<br />
çömçä deyil<br />
Molla Cami näql edir:<br />
Bir säxavätli þäxsdän soruþurlar:<br />
- Kasýblara vä möhtaclara<br />
verdiyin, payladýðýn<br />
þeylärdän ötrü könlünä<br />
täkäbbür gälirmi, onlarý<br />
özünä minnätdar görürsänmi<br />
- Qätiyyän gälmir. Män<br />
özümü aþpazýn älindäki<br />
çömçä kimi görüräm. Verilän<br />
çömçädän keçsä dä,<br />
verän aþpazdýr. Heç çömçä:<br />
“Ruzini verän mänäm”<br />
qänaätinä gälä bilärmi”<br />
- deyir.<br />
ÝLLÜSTRASÝYA: CEM KIZILTUÐ
ÜZ - ÜZÄ<br />
09<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
Aykido üzrä 6-cý dan qara kämär sahibi:<br />
“Çox<br />
adam deyir<br />
ki, aykido elä-belä<br />
RUSLAN<br />
YUSÝBOV<br />
- Cahangir müällim,<br />
ävväla, aykido ilä<br />
baðlý mälumat vermäyinizi<br />
xahiþ edirik. Þärq döyüþ<br />
sänäti olan aykido nä vaxt<br />
meydana gälib vä onun hansý növläri<br />
var<br />
- Yapon älbäyaxa döyüþ növü<br />
olan aykido 1925-ci ildä Morihey<br />
Uesiba täräfindän yaradýlýb. Ancaq Yaponiya<br />
imperatoru 1956-cý ildä räsmi<br />
þäkildä onu bir döyüþ sänäti kimi täsdiq<br />
edib. Morihey Uesiba här däfä öz<br />
täläbälärinä deyirdi ki, män aykidonu<br />
öz bildiyim kimi yaratdým. Ýndi<br />
bu döyüþ sänätini kim necä därk<br />
edirsä, eläcä dä öz<br />
stilini yaratsýn. Ondan<br />
sonra bir çox<br />
aykido növläri yaranmaða<br />
baþladý.<br />
Mäsälän,<br />
Þodi<br />
Qodzanýn<br />
yaratdýðý<br />
aykido,<br />
Mitsuzuki<br />
Minorinin yaratdýðý<br />
aykido, Kenisi<br />
Metsu aykidosu, daha<br />
sonra Tomiki Kendzinin yaratdýðý<br />
aykido vä digärläri.<br />
- Aykido sözünün mänasý nädir<br />
- Demäli, “ay”- harmoniya,<br />
“ki” - daxili enerjinin yaratdýðý güc,<br />
“do” isä yol demäkdir. Yäni daxili enerjinin<br />
harmoniyasýna aparan yol.<br />
- Bu döyüþ növü üzrä Azärbaycanda mäktäb var<br />
- Hazýrda Azärbaycanda Aykido Federasiyasý<br />
var vä Aykikay mäktäbi fäaliyyät göstärir. Bundan<br />
baþqa, bir neçä klub da federasiyadan ayrý, yäni müstäqil<br />
þäkildä fäaliyyät göstärir.<br />
- Siz real aykidonun nümayändäsisiniz. Real aykidonun digärlärindän<br />
färqi nädädir<br />
- Real aykidonun digär aykidolardan färqi ondadýr<br />
ki, real aykidoda texnikalarla bärabär,<br />
güc dä tätbiq olunur. Yäni räqibä<br />
tätbiq olunan fändlä yanaþý,<br />
zärbälärdän dä istifadä<br />
edilir.<br />
- Real ay-<br />
döyüþ sänätidir, amma...”<br />
“Män istäyiräm ki, insanlar aykidonun säsinä qulaq assýnlar. Bu, baþqalarýnýn sähvini düzältmäk üçün deyil. Bu, insanýn öz<br />
täfäkkürünü düzältmäsi üçündür”. Bu sözlär aykidonun banisi Morihey Uesibaya mäxsusdur vä älbättä ki, bu, aykidoya subyektiv<br />
yanaþmanýn näticäsidir. Görünür ki, Uesiba bu idman növünä müäyyän qädär dä fälsäfi yanaþýb. Onun necä yanaþmasýndan asýlý<br />
olmayaraq, aykido Þärq döyüþ sänäti kimi bu gün digär idman növlärinä nisbätdä yüksäkpopulyarlýq qazana bilmäyib. Här halda,<br />
bunun säbäblärindän biri dä aykido üzrä beynälxalq müsabiqälärin keçirilmämäsidir. Bu vä digär äsälälärlä baðlý real aykido üzrä 6-cý dan qara kämär sahibi<br />
Cahangir Äliyevlä söhbätläþdik.<br />
CAHANGÝR ÄLÝYEV<br />
Real aykido üzrä 6-cý dan<br />
qara kämär sahibi<br />
kido kim täräfindän<br />
yaradýlýb<br />
- Real aykido milliyyätcä serb olan Lyubomir<br />
Vraçareviç täräfindän yaradýlýb. O, Serbiyanýn general-leytenantýdýr.<br />
Özü 1969-cu ildän aykido ilä<br />
mäþðuldur. Daha sonra isä o, öz aykido növünü<br />
yaratmaða baþlayýb. Ümumiyyätlä, här hansý<br />
bir idman növü yaradýlanda ona täzyiqlär<br />
olur. Bu täzyiqlär, adätän, yeni növün özünämäxsusluðunu<br />
täsdiqlämäsi ilä baðlý olur.<br />
Yäni yeni idman növü, häqiqätänmi, baþqa<br />
idman növlärindän seçilir Här hansý idman<br />
növü öz täsdiqini taparsa, mäktäb<br />
açýlýr. Lyubomir Vraçareviçin yaratdýðý<br />
real aykido idman növünä Morihey<br />
Uesibanýn täläbälärindän olan 10-cu<br />
dan Þodi Qodza Sensey täräfindän<br />
1993-cü ildä sertifikat verilib vä bu<br />
döyüþ növü öz täsdiqini tapýb. Daha<br />
sonra isä Rusiyada, Çindä, Amerikada<br />
vä digär ölkälärdä yayýlmaða baþlayýb.<br />
- Real aykido Azärbaycana nä vaxt gätirilib<br />
- Real aykidonu Azärbaycana 1992-ci ildä<br />
män gätirmiþäm. Män ilk däfä Lyubomirlä Rusiyanýn<br />
Yekaterinburq þähärindä görüþdüm. Bu älbäyaxa<br />
döyüþ növünün häyatda tätbiqi texnikalarý vä digär<br />
cähätläri mäni heyran etdi. Sonra Yekaterinburq þähärindä<br />
federasiyanýn sädri Paþa Morozov täräfindän<br />
seminar keçirildi. Män dä seminara qatýldým. 1994-cü<br />
ildä män 1-ci dan qara kämär aldým vä Azärbaycanda<br />
bu döyüþ növü üzrä mäþðul olmaða baþladým.<br />
- Bu döyüþ sänätinin äsas mäþq prinsipi nädän ibarätdir<br />
- Bu döyüþ növünün äsas prinsipi sýndýrýcý vä boðucu<br />
fändlärdir. Mäsälän, karatedä äsas rolu zärbälär<br />
oynayýr. Real aykidoda isä häm zärbälär var, häm<br />
dä bu döyüþ növü güläþ, cüdo, ciu-citsu vä digär döyüþ<br />
növläri ilä modifikasiya olunub. Real aykidodan<br />
hämçinin silahla hücum edän räqibin tärk-silah edilmäsindä<br />
istifadä olunur. Ümumiyyätlä, aykido fändläri<br />
ilä kitablar vasitäsilä vä ya internet saytlarýnda<br />
tanýþ olmaq olar. Morihey Uesiba 1925-27-ci illärdä<br />
bu döyüþ növü ilä mäþðul olanda onu känardan seyr<br />
edänlär bu döyüþ mäktäbini “þeytan mäktäbi” adlandýrýrdýlar.<br />
Çünki burada gözlänilmäz anlarda räqibin<br />
öz gücündän istifadä edilir vä räqibin müvazinäti<br />
itiriläräk häm müdafiä xätti tutulur, häm dä ona<br />
qalib gälinir. Ona görä dä aykido mäktäblärinä<br />
“Dziqoku dodzu”, yäni þeytan mäktäbi deyirlär.<br />
- Real aykidonun baþqa Þärq döyüþ sänätlärindän üstünlüyü<br />
nädädir<br />
- Real aykidonu dünyada mäþhurlaþdýran amillärdän<br />
biri bu növün mühafizä xidmätlärinin täþkilindä<br />
istifadä olunmasýdýr. Real aykidonun banisi<br />
Lyubomir Vraçareviç özü prezident mühafizäçilärinin,<br />
polis iþçilärinin, habelä härbdä çevik alayýn hazýrlanmasýna<br />
rähbärlik edir. Bir þeyi näzärinizä çatdýrým<br />
ki, Liviya vä Zimbabvenin prezidentlärinin<br />
mühafizä xidmätlärinin räislärini, Ýsrailin käþfiyyat<br />
orqaný olan MOSSAD-ýn ämäkdaþlarýný, Rusiyanýn<br />
Federal Tählükäsizlik Xidmätinin vä digär xüsusi<br />
täyinatlý dästälärin ämäkdaþlarýný bu döyüþ növü<br />
üzrä Lyubomir Vraçareviç hazýrlayýb. Yäni real aykido<br />
mühafizä xidmätlärinin hazýrlanmasýnda geniþ<br />
istifadä olunur. Ona görä dä bu döyüþ növü seçilir<br />
vä tanýnýr.<br />
- Bildiyimizä görä, bu döyüþ növü üzrä yarýþlar keçirilmir.<br />
Bunun säbäbi nädir<br />
- Bu döyüþ növü üzrä yarýþlar ona görä keçirilmir<br />
ki, döyüþ zamaný räqibä qarþý tätbiq olunan<br />
fändlärdän çýxmaq mümkün deyil vä digär täräfdän,<br />
här hansý bir fänd qarþýsýnda räqibin ciddi<br />
zädälär almaq ehtimalý böyükdür. Amma tomiki<br />
aykido döyüþ növündä cüdonun yaradýcýsý Dziqaro<br />
Kanonun täläbäsi olan Tomiki Kendzi Morihey<br />
Uesibanýn mäktäbindä aykido därsläri alýr<br />
vä daha sonra isä aykido ilä cüdonu birläþdirir.<br />
Näticädä yarýþlý aykido olan tomiki aykido növü<br />
meydana gälir. Bu aykido növündä yarýþlar zamaný<br />
xüsusi býçaqlar olur vä bu býçaqlarýn ucuna<br />
qara kömür sürtülür. Döyüþ zamaný bu kömür kimanoya<br />
batýrsa, demäli, hämin adam mäðlub olur.<br />
Bu döyüþ növünün mäktäbi geniþ fäaliyyätdädir.<br />
Män däfälärlä onlarýn seminarlarýnda çýxýþ etmiþäm.<br />
Bu növ dünyada çox mäþhurdur. Avropa vä<br />
dünya çempionatlarý keçirilir. Amma daha çox yarýþlar<br />
Yaponiyanýn özündä keçirilir.<br />
- Bu döyüþ sänäti ilä mäþðul olan hansý tanýnmýþ þäxslär<br />
var<br />
- Aykido döyüþ sänäti üzrä ABÞ-da fäaliyyät<br />
göstärän Corciyeviç ABÞ-ýn täxminän 20 þtatýnda bu<br />
döyüþ növünä rähbärlik edir. Rusiyada Stepanov<br />
Sergey Yuriyeviç, Andrey Fedorçinka, Paþa Morozov,<br />
Ýqor Nazarov kimi yüksäk däräcäli aykidoçular<br />
var. Karate vä cüdonu çox adamlar populyarlaþdýrýblar.<br />
Aykidonu da hamýmýzýn tanýdýðý Hollivud ulduzu<br />
Steven Seqal ilk däfä filmä çäkib vä aykidonun<br />
populyarlaþmasýnda böyük kömäklik göstärib.<br />
Onun filmlärindä göstärilän texnikalar, yuxarý amplitudadan<br />
tullanmalar tamaþaçýlarýn maraðýna säbäb<br />
oldu.<br />
Çox adam deyir ki, aykido elä-belä döyüþ sänätidir.<br />
Amma onun därinlikläri ilä maraqlananda, aðrýdýcý<br />
fändläri hiss edändä, aykidonun necä döyüþ<br />
sänäti olduðunu anlayýrlar.
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
1Çärkäzlär ruslarýn iþðalýna qýzðýn<br />
müqavimät göstärirdilär. Ancaq<br />
qüvvälär qeyri-bärabär idi. Ruslar<br />
här gün älavä canlý qüvvä vä silah yardýmý<br />
alýrdýlar. Çärkäzlärin isä barýtý, patronu getgedä<br />
tükänirdi. Buna baxmayaraq, onlar 1 il<br />
ärzindä düþmänlä qanlý döyüþlär apardýlar.<br />
1863-cü ilin yayýnda çärkäzlär artýq müharibädä<br />
uduzmalarýnýn qaçýlmaz olduðunu<br />
anladýlar. Bunu näzärä alaraq, 1863-cü ilin<br />
iyul ayýnda ävvälcä abadzehlär, oktyabr<br />
ayýnda isä þapsuqlar qarþý täräfä atäþkäs xahiþi<br />
ilä müraciät etdilär. Qarþý täräf bunu<br />
qäbul etdi. Bundan sonra abadzehlärin bir<br />
hissäsi Kuban ätrafýna, digär hissäsi isä Osmanlýya<br />
köç etmäyä baþladý. Amma Krýmla<br />
qonþuluqda yaþayan výbýhlar bölgädä yeni<br />
bir Rusiya - Avropa savaþýnýn baþlayacaðýna<br />
ümid edäräk, Anadoluya köç etmäyä täläsmädilär.<br />
Qýþýn gälmäsi vä Osmanlýnýn<br />
xahiþi ilä Rusiya hökumäti þapsuqlarýn<br />
1864-cü ilin mart ayýnýn 6-na kimi bölgädä<br />
qalmasýna icazä verdi. Bu arada bölgädä<br />
hücum ämäliyyatlarýný häyata keçirän rus<br />
ordusu 1864-cü ilin mart ayýnda výbýhlar<br />
yaþayan ärazilärä daxil oldular. Výbýhlar rus<br />
<strong>härbi</strong> komandanlýðýna elçi göndäräräk onlarla<br />
sülh danýþýqlarýna baþlamaðý täklif etdilär.<br />
Rus härbçiläri isä bunu qarþý täräfin<br />
vaxt udmaq siyasäti olmasýný düþünäräk<br />
rädd etdilär. 1864-cü il, mart ayýnýn<br />
19-da rus ordusu ilä výbýhlar arasýnda<br />
þiddätli döyüþ baþ verdi. Výbýhlar<br />
qährämancasýna vuruþmalarýna baxmayaraq,<br />
mäðlub olaraq geri çäkildilär.<br />
1864-cü il, mart ayýnýn 24-dä täräflär<br />
arasýnda atäþkäs elan edildi. Bunun ertäsi<br />
günü rus <strong>härbi</strong> birläþmäläri výbýhlarýn ana<br />
þähäri olan Navaqinsk qalasýný (Soçi) döyüþsüz<br />
iþðal etdilär. Bundan sonra rus äsgärläri<br />
daðlýq ärazilärdä düþmänlä savaþý<br />
davam etdirän Aibqa, Ahçipsov, Ciqet vä<br />
Pshu ärazilärinä, indiki Qaqra ätrafýna<br />
yeridilär. Hämin ärazilärdä<br />
adýq topluluqlarýnýn<br />
qýzðýn müqavimätinä baxmayaraq,<br />
düþmän aprel vä<br />
may ayýnda näzaräti älä aldý.<br />
1864-cü il, may ayýnýn 12-dä<br />
isä Aibqa topluluðunun müqavimäti<br />
qýrýldý vä onlar düþmänä<br />
täslim oldular. Bundan sonra rus<br />
<strong>härbi</strong> komandanlýðý Kazan xanlýðýnýn<br />
iþðalýnda olduðu kimi, yerli xalqa<br />
xristianlýðý qäbul etmäyi täklif etdilär.<br />
Bu täklifi qäbul edänlärä doðma yurdlarýnda<br />
qalmaða icazä verildi. Qäbul etmäyänläri<br />
isä zorla Anadoluya köçürmäyä<br />
baþladýlar. Onlarýn boþalmýþ äraziläri<br />
isä Kuban ordusunun idaräçiliyinä verildi.<br />
Bununla belä, þapsuqlarýn vä výbýhlarýn<br />
qonþularý olan vä daðlarda yaþayan adýqe<br />
hakuç topluluðu ruslarla savaþý 1870 -ci ilä<br />
kimi davam etdirdilär. Ancaq sonda onlarýn<br />
da müqavimäti qýrýldý.( T. V. Polovinkina.<br />
Çerkeziya, könül yaram, Ankara 2007, säh<br />
281-285). Rus iþðalý näticäsindä bäzi adýq<br />
topluluqlarý yer üzündän tamamilä silindilär.<br />
Mäsälän, výbýhlarýn sayý 1880-ci ildä 100<br />
min näfärdän 80 minä qädär azaldý. Ciqetlär,<br />
aibqalar, ahçipsovlar vä pshular isä (<br />
saylarý birlikdä 17 min näfär idi) yer üzündän<br />
silindilär. Abadzehlärin sayý 1864-cü ildä<br />
260 min näfärdän 1880-ci ildä 14660,<br />
natuhaylar 240 min näfärdän 175 minä,<br />
þapsuqlar 300 min näfärdän 4983 näfärä<br />
qädär azaldý. Kuban ätrafýnda yaþayan<br />
Qafqazdan<br />
kemquylarýn isä sayý 80 min näfärdän 3140<br />
näfärä, bijeduqlarýn sayý isä 60 min näfärdän<br />
15263 näfärä qädär azaldý.<br />
Çärkäzistandan nä<br />
qädär adam<br />
köçürüldü<br />
Ana vätänlärindän<br />
zorla Anadoluya köçürülän<br />
çärkäzlärin sayý<br />
ilä baðlý räqämlär<br />
müxtälifdir. Mäsälän, rus<br />
mänbälärindä 1863-1864-<br />
cü illärdä 418 min näfär<br />
çärkäzin Anadoluya köçürüldüyü<br />
qeyd edilib. Amma<br />
1858-ci ildä dä köç baþlamýþdý<br />
vä 1865-ci ilä kimi 493 min näfärin<br />
dä Anadoluya köç etdiyi<br />
räsmi mänbälärdä täsdiqini tapýb.<br />
Räsmi mänbälärä äsasän, hämin<br />
dövrdä 45.023 natuhay, 27.337<br />
abadzeh, 165.626 þapsuq, 74.567 výbýh,<br />
11.873 ciqet, 10.500 bjedu, 30<br />
min abaza (Abazin), 4 min<br />
besleney, 15 min<br />
kemquy,<br />
mahoþ,<br />
yeqerukay, 30.650<br />
nogay, 17 min kabarda vä<br />
23.193 çeçen Türkiyäyä köçürülmüþdü.<br />
Výbýhlarýn isä saylarý 74.567 näfär<br />
göstärilib. Amma Anadoluya köçürülän výbýhlarýn<br />
sayýnýn än azý 100 min näfär olduðu<br />
istisna edilmir. Digär täräfdän, rus mänbälärindä<br />
Anadoluya köç edän adýq topluluqlarýnýn<br />
sayýnýn az göstärildiyi dä þübhä doðurmur.<br />
Çünki ruslara bu räqämläri az göstärmäk<br />
vä bölgädä az sayda yerli xalqlarýn<br />
yaþadýðýný iddia etmäk daha mäqsädäuyðun<br />
idi. Bununla da ruslar gäläcäkdä adýq topluluqlarýnýn<br />
adýçäkilän ärazilärä iddia etmäsinin<br />
qarþýsýný müäyyän qädär almýþ ola bilärdilär.<br />
Ýngilis <strong>härbi</strong> tarixçisi V. E. D. Allenä gö-<br />
Anadoluya<br />
köçlär<br />
Çärkäzlär - tarixin<br />
aðýr sýnaqlarýna<br />
märuz qalmýþ xalq (2)<br />
r ä<br />
isä, o zaman<br />
Þimali Qafqazdan<br />
Anadoluya köç edän çärkäzlärin<br />
sayý 600 min näfärdän artýqdýr.<br />
Amerikalý mäþhur tarixçi Custin ( Yustin)<br />
Makkartiyä (McCarthy) görä isä, o<br />
dövrdä Anadoluya köç edän çärkäz vä digär<br />
Qafqaz xalqlarýnýn sayý 1 milyon 200 min<br />
näfärdän artýqdýr. O, Anadoluya köç edän<br />
insanlarýn täxminän 400 min näfärinin aclýq<br />
vä xästälikdän öldüyünü yazýr. Makkartiyä<br />
görä, sað qalan ähalinin 600 min näfäri<br />
1856-1864-cü illärdä, 200 min näfäri isä<br />
1864-cü ildän sonra Anadoluya köç edib.<br />
Qeyd edäk ki, bu baxýmdan Allen vä Makkartinin<br />
Anadoluya köç edänlärin sayý ilä<br />
baðlý göstärdikläri räqämlär täxminän üstüstä<br />
düþür. Türkiyäli general Ýsmail Berkoka<br />
görä isä, adýçäkilän dövrdä Þimali Qafqazdan<br />
Anadoluya köç edänlärin sayý 1<br />
milyon näfärdän yuxarýdýr. Amma bu saylarýn<br />
az vä ya çox olmasýný göstärän qaynaqlar<br />
da var. Mäsälän, adýq-çärkäz qaynaqlarý<br />
Anadoluya köç edänlärin sayýnýn 1<br />
milyon 500 min näfär olduðunu göstärirlär.<br />
Rus härbçiläri täräfindän isä öldürülän adýqlarýn<br />
sayýnýn 500 min näfär olduðu täxmin<br />
edilir. Hämin dövrdä Orta Kuban vä Orta<br />
Laba çaylarý ätrafýna köçürülänlärin sayý 80<br />
min näfär olub. Adýq tarixçisi Samir Hatkoya<br />
görä, 1 il sonra xästälik näticäsindä onlarýn<br />
29 min näfäri ölmüþdü.<br />
Çärkäzlär vä digär Qafqaz xalqlarý Anadoluya<br />
Taman, Anapa, Novorossiysk, Gäläncik,<br />
Tuapse, Soçi, Kosta, Adler, Qaqra limanlarýndan<br />
istifadä edilmäklä köçürülüblär.<br />
Köçkünlärin mäskunlaþdýqlarý yerlär<br />
Köçkünläri qäbul etmäk üçün Osmanlý Batumi,<br />
Trabzon, Qiresun, Ordu, Samsun,<br />
Sinop, Akçakoca, Burqas, Varna vä Köstäncädä<br />
( Konstansa) düþärgälär qurmuþdu.<br />
1864-cü ildä Batuma 70 min näfär,<br />
Trabzona 24700 näfär ( onlardan 19 mini<br />
xästälikdän öldü), daha sonra 63900 näfär<br />
çärkäz ( onlardan här gün 180-250 näfäri<br />
ölürdü) yerläþdirildi. Hämin dövrdä isä<br />
Samsuna 110 min näfär çärkäz köçürülmüþdü.<br />
Ancaq onlar arasýnda da här<br />
gün 200 näfär xästälikdän ölürdü. Näticädä<br />
qýsa müddätdä hämin köç düþärgälärinin<br />
ätrafý toplu mäzarlýqlara<br />
çevrilmiþdi.<br />
1863-cü ildä natuhay vä<br />
abadzeh, 1864-cü ildä isä þapsuq,<br />
hakuç, výbýh, ciqet vä adýq<br />
topluluqlarý da Anadoluya<br />
köçdü. Yeni köçkünlär äsasän<br />
Rus iþðalý näticäsindä bäzi adýq<br />
topluluqlarý yer üzündän tamamilä<br />
silindilär. Mäsälän, výbýhlarýn sayý<br />
1880-ci ildä 100 min näfärdän 80 minä<br />
qädär azaldý. Ciqetlär, aibqalar,<br />
ahçipsovlar vä pshular isä ( saylarý<br />
birlikdä 17 min näfär idi) yer üzündän<br />
silindilär. Abadzehlärin sayý 1864-cü<br />
ildä 260 min näfärdän 1880-ci ildä<br />
14660, natuhaylar 240 min näfärdän<br />
175 minä, þapsuqlar 300 min näfärdän<br />
4983 näfärä qädär azaldý. Kuban<br />
ätrafýnda yaþayan kemquylarýn isä sayý<br />
80 min näfärdän 3140 näfärä,<br />
bijeduqlarýn sayý isä 60 min<br />
näfärdän 15263 näfärä qädär azaldý.<br />
Ordu, Samsun, Tokat, Amasiya,<br />
Sinop, Yozqat, Düzcä,<br />
Adabazarý, Qocaeli vä digär<br />
yerlärdäki boþ torpaqlarda<br />
mäskunlaþdýlar.<br />
Amma çärkäzlär<br />
Anadolunun ayrý-ayrý<br />
bölgälärindä yerläþdirilirdilär.<br />
Çünki<br />
onlarýn vahid bir<br />
ärazidä kompakt<br />
halýnda yerläþdirilmäläri<br />
üçün boþ ärazilär<br />
yox idi.<br />
Y a l n ý z<br />
Uzunyayla<br />
ätrafýnda kabarda<br />
vä hatukaylar kompakt<br />
halýnda yerläþdirildilär. Buna paralel<br />
olaraq, Þimali Anadolu ätrafýna da yüz<br />
minlärlä çärkäz köçürüldü. Onlara yeni<br />
yerlärdä Osmanlý täräfindän pulsuz heyvan,<br />
torpaðý becärmäk vä äkmäk üçün<br />
känd täsärrüfatý alätläri, toxumlar verilmiþ,<br />
ärzaq vä pulla yardým göstärilmiþdi.<br />
Osmanlýya köç edän çärkäzlärin bir<br />
hissäsi isä Tuna çayý boyuna, o cümlädän<br />
Köstäncäyä (Konstanca) Varna, Silisträ,<br />
Ruscuk, Plevna, Vidin, Niþ Burqas, Qazanlýk,<br />
Köhnä Zaqra, Filibä, hämçinin Kosova,<br />
Makedoniya, Albaniya vä Trakiyaya<br />
yerläþdirilmiþdi. Þapsuq vä abadzehlär isä<br />
Gümüþhanä, Bingöl vä Bitlis dä daxil olmaqla,<br />
Osmanlýnýn 50-dän yuxarý rayonuna,<br />
o cümlädän Ýraq, Ýordaniya, Suriya,<br />
Livan, Fälästin (indiki Ýsrailin yerläþdiyi<br />
äraziyä), Kýbrýs, Misir, Liviya vä Tunisä<br />
köçürülmüþdülär. Az sayda výbýhlar da<br />
onlarýn arasýna vä ya onlara bitiþik ärazilärä<br />
köçürüldülär. Ardý var<br />
SERÝAL10<br />
Yazýný<br />
internet<br />
materiallarý<br />
äsasýnda<br />
Äziz Mustafa<br />
hazýrlayýb.
11 TÜRKÝYE<br />
11- 13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
Bugün yumurta, yarýn taþ; ya öbür gün...<br />
'Bugün yumurta atan yarýn taþ atabilir.'<br />
Sözün sahibi Kýlýçdaroðlu olduðuna göre,<br />
'eylemci dalkavukluðu'na soyunanlarýn<br />
kendilerini gözden geçirmeleri gerekmez<br />
mi Önceki gün Siyasal Bilgiler<br />
Fakültesi'nden ekranlara yansýyan manzaralar<br />
faþizm gösterileri deðil miydi Eh<br />
bu 'faþizm' hükmünü veren de neyse ki<br />
Süheyl Batum'dan baþkasý deðil.<br />
'Öðrenci olaylarý yeniden<br />
mi baþlýyor' endiþesine bir<br />
cevap niteliði taþýyor CHP'nin<br />
tepedeki iki isminin bu yorumlarý.<br />
Hayýr, yeniden baþlamýyor.<br />
Gazete köþelerinde zorba faþist<br />
yöntemlerin reklamýný yapanlarýn<br />
aksine bu ülkede saðduyu egemen.<br />
Bu oyunu hepimiz daha önce gördük.<br />
Bugün yumurta ataný telin ederseniz,<br />
kimse yarýn taþ atamaz. Öbür gün kurþun<br />
atma ihtimali de <strong>bütün</strong>üyle ortadan kalkar.<br />
Kolektivist gençlerin SBF'deki eylemi,<br />
Dolmabahçe gösterisine medya<br />
köþelerinden aldýklarý desteðin karþýlýðý idi.<br />
Bunlar genç, kanlarý kaynýyor; þýmartýrsanýz<br />
tepenize çýkarlar. Böyle devam ederseniz<br />
þimdiden ceplerine taþ doldurmaya<br />
baþlarlar. Bu sefer geri adým atýp hatalarýný<br />
tamir etmeye çalýþacaklar. Ancak þiddete<br />
dayalý reklamýn tadýný aldýlar. Ýlk fýrsatta<br />
yeniden deneyecekler.<br />
Tekrarlýyorum: Bu bir patoloji.<br />
Böylesine patolojik bir durum karþýsýnda<br />
taraf olmaya kalkarsanýz kendinize de hastaya<br />
da haksýzlýk ve kötülük edersiniz.<br />
Ölçüyü doðru koymamýz lâzým. O zaman<br />
Bir süredir, Avrupa'daki borç<br />
krizinin Ýzlanda, Yunanistan ve Ýrlanda'dan<br />
sonra hangi ülkeleri sarsacaðý<br />
tartýþýlýyor. Gerek dünya, gerekse bizde<br />
bu konu hiç gündemden düþmüyor.<br />
Özel sektörde de sýkýntýlar olmakla birlikte<br />
AB'nin derdi kamu<br />
borçlarý. Esas sýkýntý da burada,<br />
çünkü özel sektörü kurtaracak<br />
olan da kamu.<br />
Türkiye'de ise kamu kesimi<br />
son derece rahat. Borç oraný AB<br />
kriterinin çok altýnda. Risk<br />
primi, 27 üyeli AB'nin 12<br />
ülkesininkinden daha düþük. Ýtalya bile<br />
Türkiye'den daha riskli ülke konumunda.<br />
Ancak kamunun rehavete kapýlmamasý,<br />
özel sektörünse çok dikkatli<br />
olmasý gerekiyor.<br />
Ýki gün önce, Merkez Bankasý'nýn<br />
(MB) son Finansal Ýstikrar Raporu açýk-<br />
MÜMTAZ'ER TÜRKÖNE<br />
Daha az borç, daha çok özkaynak<br />
ölçüyü birlikte bulalým.<br />
Ölçü, Süheyl Batum'u ve Burhan<br />
Kuzu'yu dinlemek üzere SBF'nin<br />
Konferans Salonu'nu dolduran öðrencilerdir.<br />
O sesi çok çýkan birkaç kiþi dýþýnda<br />
salondaki sessiz çoðunluðun duygusunu,<br />
düþüncesini ve özgürlüðünü referans<br />
almayan hiçbir ölçü doðru olamaz. Burhan<br />
Kuzu ve Süheyl Batum politikacý sýfatýyla<br />
oradalar. Protestoya uðramalarý<br />
doðal. Hamama giren<br />
terleyecek. Ya Mülkiye'den<br />
aldýklarý Anayasa Hukuku bilgilerini,<br />
biri CHP'nin genel<br />
sekreteri, diðeri Ýktidar<br />
Partisi'nin Anayasa<br />
Komisyonu Baþkaný iki anayasa profesörünü<br />
dinleyerek geliþtirmek isteyen o<br />
sessiz çoðunluk<br />
Birkaç kiþi baðýra-çaðýra ortalýðý savaþ<br />
yerine çevirirken bu sessiz çoðunluðun<br />
haklarý ve özgürlüðü ne olacak Bu sessiz<br />
çoðunluðun tamamýnýn tek tek bireylerden<br />
oluþtuðunu, yani örgütsüz olduklarýný<br />
varsayýn. O saldýrgan üç-beþ kiþiye itiraz<br />
edecek cesareti tek tek nereden bulacaklar<br />
'Ben buraya konuþmacýlarý dinlemek<br />
için geldim, lütfen susar mýsýnýz' diye itiraz<br />
ettikleri zaman kantinde veya<br />
kütüphanede sýkýþtýrýlmayacaklarýný kim<br />
garanti edecek Ne olacak Onlar da<br />
örgütlenecekler. Karþýtlýklar güçlenecek.<br />
Sonra eski tüfekler 'önce onlar vurmuþtu'<br />
muhabbetine devam edecek.<br />
Gösterilere sahne olan Konferans<br />
Salonu, bizim talebeliðimizde ikinci<br />
landý. Raporda bazý uyarýlar dikkat<br />
çekiyor. Özellikle de özel sektörün ve<br />
hanehalkýnýn borç durumuyla ilgili<br />
olanlar.<br />
Önemine binaen rapordaki bazý<br />
ifadeleri aynen aktarmak istiyorum:<br />
”Ekonominin daha çok<br />
yurtiçi talebe baðlý olarak<br />
canlanmasý hanehalký ile<br />
firmalarýn borçluluðunu<br />
yükseltmekte ve cari<br />
iþlemler açýðýný artýrmaktadýr.<br />
Önümüzdeki<br />
dönemde, kýsa ve uzun<br />
vadeli sermaye akýmlarýnýn ve cari<br />
iþlemler açýðýnýn seyri, finansal istikrar<br />
açýsýndan daha yakýndan takip edilmesi<br />
gereken göstergelerdir. Bu göstergelerin<br />
dikkatle izlenerek makro-finansal riskleri<br />
azaltýcý önlemlerin zamanýnda ve<br />
etkili bir þekilde alýnmasý önem arz<br />
etmektedir.”<br />
Banka, çözüm olarak da þu<br />
öneride bulunuyor:<br />
”Mevcut konjonktürde hem<br />
kamu hem de özel kesim için aþýrý<br />
borçlanma yoluna gitmemek, tüm<br />
borçlanmalarda uzun vadeyi tercih<br />
etmek, olabildiðince Türk Lirasý<br />
cinsinden borçlanmayý yeðlemek<br />
ve riskleri doðru yönetmek bu<br />
dönemde ekonomimizin dýþ þoklara<br />
karþý dayanýklýlýðýný önemli<br />
ölçüde pekiþtirecektir. Ekonomik<br />
birimlerin daha az borç, daha çok<br />
özkaynak kullanmalarýnýn (düþük<br />
kaldýraç) teþvik edilmesi bu yönde<br />
alýnmasý gereken en önemli tedbirlerden<br />
biridir.”<br />
Bu uyarýlar önemli. Aþýrý<br />
borçlanmanýn önüne geçmek, uzun<br />
vadeli borçlanmayý ve döviz yerine<br />
TL'yi tercih etmek þart. Sýradan<br />
vatandaþ için de, þirketler ve kamu<br />
için de bu böyle. Ama borçluluk<br />
oraný hýzla artan kesim hanehalký<br />
ve özel sektör.<br />
KADÝR DÝKBAÞ<br />
sýnýflarýn amfisiydi. 35 yýl önce, tam<br />
1975'te o sýralarda ben oturuyordum.<br />
Baskýya, þiddete ve tehditlere maruz<br />
kaldým. Hemen yanýmda kemikleri<br />
kýrýlana kadar dayak yiyenlerden biri<br />
bugün Sayýþtay üyesi olarak görev yapýyor.<br />
Yediði dayaktan komaya giren bir baþkasý,<br />
Emniyet Genel Müdürlüðü görevinde<br />
bulundu. Ýkisi de o amfide sessiz sessiz<br />
oturuyordu. Çýkartacaðýmýz sonuç: Demek<br />
bugünkü sessiz çoðunluðun hak ve özgürlüklerini<br />
koruyacak birikime sahibiz. 35 yýl<br />
önce o dayaklarý atanlar, bugünün<br />
protestocularýnýn babalarý, amcalarý veya<br />
teyzeleriydi. Delilim saðlam: Noktasý ve<br />
virgülüne kadar 35 yýl öncesinin laflarýný<br />
tekrarlýyorlar. Bunu fark etmek kâfi;<br />
demek ki 35 yýl sonra bu ülkenin tepe<br />
noktasýna gelenlerin kemiklerini kimse<br />
kýramayacak. Uyacaðýmýz tek ölçü de þiddetin<br />
hiçbir türüne prim vermemek olacak.<br />
1989'dan sonra sosyalist ideolojinin<br />
dünya çapýnda çöküþü, faþizm ile<br />
komünizmi totaliter ideolojiler olarak birbirine<br />
daha fazla yaklaþtýrdý. Dünyayý kendisinden<br />
ibaret gören, farklý düþüncelere<br />
hayat hakký tanýmasý bir kenara -SBF'de<br />
görüldüðü gibi- ifade edilmesine bile<br />
tahammül edemeyen otoriteryen kiþilik<br />
yapýlarýnýn patolojik niteliði arttý. Faþizan<br />
nitelikli bu zorba eylemler siyasal taleplerin<br />
deðil iþte bu patolojinin tezahürü. Bu<br />
eylemlere destek veren eski tüfeklerin<br />
nostaljileri de bir patoloji. Bu eylemcilere<br />
dalkavukluk ederek parsa toplamaya<br />
kalkanlara ise sözüm yok: Onlar kendilerini<br />
zaten biliyorlar.<br />
Merkez Bankasý'nýn uyarýsýndan bir gün<br />
sonra, Ýþ Bankasý Genel Müdürü ve<br />
Bankalar Birliði Baþkaný Ersin<br />
Özince'nin bazý açýklamalarý vardý.<br />
Özince, Active Academy'nin düzenlediði<br />
8. Uluslararasý Finans Zirvesi'nin<br />
açýlýþýnda, “Sermaye hareketi hýzlanýnca<br />
gayri ihtiyari memnun oluyoruz, ama<br />
bir yandan da endiþeleniyoruz. Acaba<br />
bunlardan dolayý bir balon etkisi olur<br />
mu Olabilir tabii... Çünkü ekonomileri<br />
ve finansal sektörleri küçük olan ülkeler<br />
sermaye hareketlerinin yönetilmesinde<br />
ve finansal istikrarýn korunmasýnda<br />
ciddi zorluklar içindeler. Biz de onlardan<br />
bir tanesiyiz.” diyerek MB'nin ikazlarýna<br />
katkýda bulunuyordu.<br />
Yýlýn ilk 9 ayýnda ülkeye giren “sýcak<br />
para” 30 milyar dolar civarýnda. Bu,<br />
küçük bir rakam deðil.<br />
Devlet Bakaný ve Baþbakan<br />
Yardýmcýsý Ali Babacan'ýn açýkladýðý<br />
rakamlara göre, geçen yýl eylül sonunda<br />
370 milyar TL seviyesinde olan kredi<br />
hacmi, bu yýl 500 milyarý geçti. Bunun<br />
üçte biri tüketici kredisi. Kredi takip<br />
oranýnda düþüþ var, borçlanmada<br />
hýzlanma. Dýþarýdan alýnan kredilerle<br />
içerideki kredi hacmi de hýzla artýrýlýyor.<br />
Borçlanmada özellikle uzun vade<br />
olmasý önemli. Ancak bankalardaki 590<br />
milyarý bulan mevduatýn ortalama vadesi<br />
bir ayýn üzerine çýkamadý. Ve bu þartlarda<br />
uzun vade ile borçlanmadan söz<br />
etmek imkânsýz. Mevduatta ve borçlanmada<br />
uzun vadeyi teþvik edecek politikalar<br />
geliþtirmek gerekiyor. BDDK<br />
Baþkaný Tevfik Bilgin, Finans<br />
Zirvesi'nde yaptýðý konuþmada, özellikle<br />
bu konuya da vurgu yapýyordu.<br />
MB'nin üzerinde durduðu “Daha az<br />
borç, daha fazla özkaynak kullanýmý”<br />
uzun vadeli bir milli politika haline<br />
getirilmeli. Þurasý bir gerçek ki, geriye<br />
dönüp baktýðýmýzda, zenginleþtikçe<br />
daha az tasarruf edip daha çok tüketmeye<br />
baþladýðýmýzý görüyoruz. Bu hem<br />
kiþi hem de kurumlar açýsýndan saðlýklý<br />
bir durum deðil.<br />
Yumurta mý dayaktan<br />
çýkmýþtýr, dayak mý<br />
yumurtadan<br />
Size üç haber taslaðý sunacaðým. Birincisinin<br />
baþlýðý 'Taksim'de özürlü vatandaþa polis dayaðý'.<br />
“Nöbet noktasýna yaklaþýp adres soran vatandaþý tartaklayýp<br />
yere düþüren polis, infiale sebep oldu.<br />
Medyaya yansýyan görüntüler üzerine muhalefet,<br />
emniyet müdürü ve içiþleri bakanýnýn istifasýný istedi.”<br />
Ýkinci haberin baþlýðý 'Bu ne tahammülsüzlük'<br />
“Bilkent Üniversitesi'nde konferans vermeye giden<br />
eski Adalet Bakaný Hikmet Sami Türk'ün korumalarý,<br />
protestocu öðrencileri karga tulumba dýþarý attý.<br />
Tepkiler üzerine Bakan Türk, hakkýndaki tehditleri<br />
gerekçe göstererek korumalarýný savundu.” Son<br />
haber ise þöyle: “Kahraman polis. Dolmabahçe'de<br />
gösteri sýrasýnda ayaðý takýlarak yere düþen kýz<br />
öðrencinin imdadýna polis yetiþti. Göstericiyi ambulansa<br />
kadar taþýyan polis, takdir topladý.”<br />
Aslýnda bu metinler küçük farklarla gerçek haberlerden<br />
alýndý. Taksim'de polisin ittiði kiþi canlý bomba<br />
çýktýðý için polis kahraman<br />
oldu. Bu hareketiyle onlarca<br />
kiþinin hayatýný kurtardýðý<br />
belirtilerek takdir edildi.<br />
Eski Bakan Türk'e yaklaþanlarýn<br />
ise suikastçý olduðu<br />
anlaþýldý. Ýki olay da polisin,<br />
nasýl zor ve hayati kararlarla<br />
BÜLENT KORUCU<br />
burun buruna görev yaptýðýný gösteriyor. Haþim<br />
Kýlýç'a yumurta atýldýðýnda sahneye fýrlayan korumanýn<br />
elinde suikastçýlara karþý kullanýlan çelik çantanýn<br />
olmasý dikkat çekiciydi. Danýþtay saldýrýsýnýn<br />
yaþandýðý ve Anayasa Mahkemesi Baþkaný Tülay<br />
Tuðcu döneminde dolaþan suikast iddialarý sebebiyle<br />
polisin gerginliði normal. Ancak bu gerginlik, yapýlan<br />
hatalarý görmezden gelmemizi gerektirmiyor.<br />
Maalesef yukarýdaki üçüncü haber de tersiyle gerçekleþti.<br />
Polis, yere düþen öðrenciyi tekmeledi, kalabalýktan<br />
koparýp etkisiz hale getirdiði eylemciyi tartakladý.<br />
Polisin, lüzumu halinde zor hatta silah kullanmasý<br />
sadece bir yetki deðil, ayný zamanda görev.<br />
Beþiktaþlý taraftarlarýn polis barikatýný aþarak Bursalý<br />
seyircilerin bulunduðu alana ulaþmasý gibi; ihtiyaç<br />
halinde orantýlý ve caydýrýcý biçimde zor kullanmadýðýnda<br />
toplumun güvenliði riske girecektir.<br />
Caydýrýcý gücü baþlangýçta gösteremeyen polis,<br />
taþkýnlýk yapan ve birbirini yaralayan taraflara meydan<br />
dayaðý atarak kontrolü ele almaya çalýþtý. Öðrenci<br />
olaylarýnda karþýlýklý itiþ kakýþ esnasýnda yaþananlar<br />
çok eleþtirilmiyor. Zira teçhizatlý ve eðitimli olan<br />
polisin tokuþmada ayakta kalmasý normal ve gerekli.<br />
Eleþtirileri çoðaltan ve haklýlýk kazandýran, yere<br />
düþene veya enterne edilmiþ olana vurmaya devam<br />
etmek.<br />
Üniversiteleri kýzýþtýrýp sokaðý ateþe vermek için<br />
organizasyonlar yapýlýyor olabilir. Bunlarýn kaos<br />
ortamýný hedefleyen demokrasi dýþý güçler olma ihtimalini<br />
de yabana atmýyorum. Belki tam da adý geçen<br />
senaryolar dikkate alýnarak polis daha özenli davranmalý.<br />
Bahse konu hatalar iki kötü sonuç doðurur.<br />
Öncelikle Turhan Selçuk'un bile teþekkür ve takdir<br />
ettiði polis imajý yýkýlýr. Sistematik iþkenceyi kitabýndan<br />
çýkaran teþkilatla ilgili yeniden soru iþaretleri<br />
belirir. Ýstanbul Emniyet Müdürü Hüseyin Çapkýn,<br />
Ýstanbul'da 1 Mayýs paranoyasýný bitiren kiþi olarak<br />
biliniyor. Kimsenin burnu kanamadan gösterilerin<br />
yapýldýðý 1 Mayýs'tan sonra takdir toplamýþtý. Son<br />
olayda göstericilerin 'bizi amirler korudu ve kurtardý'<br />
þeklindeki tanýklýklarý satýr aralarýnda kaldý.<br />
Bunlardan hareketle yaþananlarýn 'hata' olduðu ve<br />
sistematik tavra dönüþmediðini söylemek mümkün.<br />
Ýkinci ve daha önemli mahzur ise polis, psikolojik<br />
baský altýnda kalýp görevde çekingen davranabilir. O<br />
zaman hem güvenlik riski büyür hem de<br />
antidemokratik oluþumlarla mücadele zaafa uðrayabilir.<br />
Gelelim kürsüdeki hatibi konuþturmamanýn<br />
demokratikliði tartýþmasýna. Fikre fikirle cevap vermeyip<br />
susturmayý seçmek bence acizlik ifadesi.<br />
Siyasal muhalefetin boþluðundan þikâyetçiydik; sivil<br />
muhalefetin de sadece slogan ve yumurta<br />
niþancýlýðýnýn arkasýna saklanmasý üzücü. Koskoca<br />
Mülkiye'nin söyleyecek söz bulamayýp yumurtaya<br />
sarýlmasý manidar. 'Dayak mý öncedir, yumurta mý'<br />
tartýþmasýný da çok anlamlý bulmuyorum.
12 BÖLGÄ<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
Rustov kändindä yeni poçt<br />
binasý istifadäyä verilib<br />
AMÝL TAÐI QUBA<br />
Quba rayonunun Rustov kändindä yeni<br />
1poçt binasýnýn açýlýþý olub. Bu münasibätlä känddä<br />
keçirilän tädbirdä çýxýþ edän “Azärpoçt” MMC-nin rayon<br />
Naxçývan “Xäbärlär”inin 6 yaþý var<br />
Azärbaycan Milli<br />
1Elmlär Akademiyasý<br />
Naxçývan bölmäsinin<br />
näzdindä fäaliyyät<br />
göstärän “Xäbärlär” jurnalýnýn<br />
6 yaþý tamam<br />
olur. Jurnalda folklordan<br />
iqtisadiyyatadäk <strong>bütün</strong><br />
sahäläri ähatä edän elmi,<br />
mädäni araþdýrma<br />
iþläri vä mäqalälär öz<br />
äksini tapýr. Türkiyä Ýqtisadi<br />
Ýnkiþaf Agentliyi,<br />
Pensilvaniya Universiteti,<br />
Fransa milli vä elmi<br />
araþdýrma märkäzläri ilä<br />
ämäkdaþlýq edän jurnalýn<br />
bäzi mäqaläläri ingilis<br />
vä rus dillärinä dä<br />
tärçümä olunur. “Xäbärlär”in<br />
indiyädäk 20 sayý<br />
iþýq üzü görüb.<br />
VAQÝF VÄLÝYEV NAX-<br />
ÇIVAN<br />
poçt filialýnýn räisi Eldar Akimi çýxýþ edäräk, qeyd edib<br />
ki, son illär Qubada rabitä xidmätinin häm çeþidi, häm<br />
dä keyfiyyäti xeyli yüksälib. E. Akimi deyib ki, bu gün<br />
ähaliyä änänävi poçt xidmätläri ilä yanaþý, qeyri-änänävi<br />
xidmätlär dä göstärilir: “Mäsälän, poçtlarda kommunal<br />
xärclär qäbul edilir, mikrokreditlärin verilmäsinä<br />
hazýrlýq görülür”. Räis bildirib<br />
ki, son 4 ildä Qubada 20<br />
poçt þöbäsi binasý tikilib istifadäyä<br />
verilib. Quba Rayon Ýcra<br />
Hakimiyyäti baþçýsýnýn sosialiqtisadi<br />
mäsälälär üzrä müavini<br />
Näsrulla Väliyev isä deyib ki,<br />
ölkämizin digär bölgäläri kimi,<br />
Quba da sürätlä inkiþaf edir vä<br />
bu inkiþaf <strong>bütün</strong> sahäläri ähatä<br />
edir.<br />
Mälumat üçün deyäk ki, sözügedän ärazi vahidliyindä<br />
on mindän çox ähali yaþayýr.<br />
Ukraynalý müällimlär<br />
Þahtaxtý mäktäbindä<br />
Ukraynanýn Ýrpin<br />
1þähärinin<br />
Zärifä<br />
Äliyeva küçäsindä fäaliyyät<br />
göstärän Dillär<br />
Mäktäbinin bir qrup<br />
müällimi Akademik Zärifä<br />
Äliyevanýn adýný daþýyan<br />
Kängärli rayonu,<br />
Þahtaxtý känd orta mäktäbini<br />
ziyarät edib. Qonaqlara<br />
bu tähsil ocaðýnýn<br />
fäaliyyäti ilä baðlý ätraflý<br />
mälumat verilib.<br />
Dillär Mäktäbinin direktoru<br />
A. V. Sergeyevna bu<br />
ziyarätdä mäqsädlärinin<br />
qarþýlýqlý dostluq älaqäsi<br />
yaratmaq olduðunu bildirib.<br />
Qonaqlar mäktäbin<br />
müzeyini gäzäräk,<br />
Zärifä xanýmýn elmi fäaliyyäti<br />
ilä yaxýndan tanýþ<br />
olublar. MÄHÄRRÄM MÄM-<br />
MÄDOV KÄNGÄRLÝ<br />
Göygöldä märzçäkmä iþläri aparýlýr<br />
Dövlät Torpaq vä Xäritäçäkmä<br />
1Komitäsi (DTXK) Göygöl rayonunda<br />
märzçäkmä (sahäläri birbirindän<br />
ayýran xätt-red.) iþlärinä<br />
baþlayýb. Mäqsäd ärazi vahidlärinin,<br />
inzibati ärazi dairälärinin, bälädiyyälärin,<br />
yaþayýþ mäntäqälärinin, sänaye,<br />
näqliyyat, rabitä, meþä fondu, ehtiyat<br />
fondu vä digär torpaq sahälärinin<br />
särhädlärindä döngä nöqtälärini<br />
müäyyänläþdirmäkdir. DTXK-nýn<br />
aparat rähbäri Rafiq Süleymanov deyib<br />
ki, bu iþlärin respublika säviyyäsindä<br />
aparýlmasýnýn säbäbi gäläcäkdä<br />
yarana biläcäk mübahisälärin qarþýsýný<br />
almaqdýr. Ýlk gündä xüsusi lövbär<br />
sistemi ilä torpaða basdýrýlan<br />
märz niþaný Göygöl rayonunun Göygöl<br />
þähäri ilä Aþýqlý vä Mollacälil ärazi<br />
vahidlärinin qonþuluq särhädinin<br />
döngä nöqtälärini müäyyänläþdirib.<br />
CEYHUN VÄLÝYEV GÖYGÖL<br />
Yanðýna Näzarät Ýdaräsi binalarýn väziyyätini yoxlayýr<br />
1Qýþ mövsümünün gälmäsi vä<br />
havalarýn soyumasý ilä älaqädar<br />
mänzillärdä qýzdýrýcý vasitälärdän istifadä<br />
edänlärin sayý xeyli artýb. Ancaq<br />
hämin qýzdýrýcý vasitälärin çoxunun<br />
standartlara cavab vermämäsi müäyyän<br />
problemlärä säbäb olur. Bunu näzärä<br />
alaraq, Fövqäladä Hallar Nazirliyinin<br />
Aran Regional Dövlät Yanðýn Näzaräti<br />
Ýdaräsi Yevlax, Goranboy vä<br />
Mingäçevirdä Qaz Ýstismar Ýdaräsi vä<br />
mänzil istismar sahälärinin nümayändälärinin<br />
iþtiraký ilä birgä reyd keçirib.<br />
Aran Regional Dövlät Yanðýn Näzaräti<br />
Ýdaräsinin räisi Räþad Äbilovun qäzetimizä<br />
verdiyi mälumata görä, reydlär<br />
zamaný binalarýn dählizlärindäki<br />
elektrik þitlärinin, tüstü bacalarýnýn väziyyäti<br />
vä s. yoxlanýlýb.<br />
RAFAEL MAYILBÄY MÝNGÄÇEVÝR<br />
Mingäçevirdä sahibkarlara 554 min<br />
manat güzäþtli kredit verilib<br />
Ýqtisadi Ýnkiþaf Nazirliyinin Sa-<br />
Kömäk Milli Fondu-<br />
1hibkarlýða<br />
nun (SKMF) täþkilatçýlýðý ilä Mingäçevirdä<br />
“Regionlarda sahibkarlýðýn inkiþafýna<br />
dövlät dästäyi” mövzusunda<br />
tädbir keçirilib. Tädbirdä Mingäçevir<br />
þähärindä vä ätraf rayonlarda fäaliyyät<br />
göstärän 140-a yaxýn sahibkar iþtirak<br />
edib. Tädbir çärçiväsindä müväkkil<br />
kredit täþkilatlarý vasitäsilä Mingäçevir<br />
þähäri vä ätraf rayonlarda fäaliyyät göstärän<br />
44 sahibkarlýq subyektinä 554<br />
min manat güzäþtli kredit verilib. Bu<br />
kreditlär hesabýna 90-dan çox yeni iþ<br />
yerinin yaradýlmasý näzärdä tutulur.<br />
ZAMAN MÝNGÄÇEVÝR<br />
ELANLARINIZ ÜÇÜN TELEFON NÖMRÄLÄRÝMÝZ: (+994 12) 530 85 87<br />
"Azneft" ärazisindä, H. Äliyev Fondu<br />
yaxýnlýðýnda, 3 otaqlý, 4-cü märtäbädä<br />
ev satýlýr. Äla tämirlidir. Mebelläri ilä<br />
birgä satýlýr. Qiymäti 230.000 USD. Tel:<br />
(012) 497 37 35, Fax: (012) 497 31 83,<br />
Mob: (050) 351 82 00, (050) 393 39 99,<br />
e-mail: prant@prant.az<br />
Fävvarälär meydaný, 2 märtäbäli<br />
restoran, äla tämirli, <strong>bütün</strong> avadanlýqlarla<br />
birgä satýlýr. Vitrinlär, maþýn saxlamaða<br />
yeri var. Qiymät 500.000 AZN.<br />
Tel: (012) 497 37 35, Fax: (012) 497 31<br />
83, Mob: (050) 351 82 00, (050) 393 39<br />
99, e-mail: prant@prant.az<br />
HÄYÄT EVLÄRÝ<br />
SATILIR<br />
Baký þähäri, Xätai rayonu, N.Z.S. qäsäbäsindä<br />
häyät evi satýlýr. 3 otaqlý, ortatämirlidir.<br />
Häyäti var. Qiymäti 45 000$.<br />
Tel: (012) 424 51 17, (055) 741 71 49 Faiq.<br />
Lerik rayonu, Lerik qäsäbäsindä 140 kv/m<br />
olan 6 otaqlý tam tämirli qazý, häyätindä<br />
su quyusu, hovuzu vä 24 sot torpaq sahäsi<br />
olan ev satýlýr. Qiymäti razýlaþma yolu<br />
ilä. Tel: (055) 282 12 24 / (050) 582 12 24<br />
“Yeni Saray” qäsäbäsindä tämirsiz häyät evi<br />
satýlýr. 2 sot häyäti, 2 märtäbäli, 5 otaðý,<br />
(8metr x 10metr) var. Cüt daþdan tikilmiþ,<br />
fundamenti beton karkaslý, seyf qapýsý var, 1-<br />
ci märtäbänin päncäräläri çärçivälidir.<br />
Ätrafýnda yaþayýþ var. Su ve elektrik xätläri<br />
var. 1,5 km uzaqlýqda mäktäb var. Älaqä telefonu:<br />
(050) 340 88 47. Qiymäti 25 000 AZN<br />
Xätai rayonu, N.Z.S. qäsäbäsindä,<br />
häyät evi satýlýr. 66 kv/m. 4/4-ä, 2 otaqlý,<br />
4/7 zal. Orta tämirlidir. Maþýn saxlamaq<br />
üçün yeri, 1 tonluq su çäni, zirzämisi, meyvä<br />
aðaclarý var. Qiymäti 50 000 $. Tel:<br />
(055) 885 97 29, (012) 424 56 29, Elþän<br />
KÝRAYÄ VERÝLÝR<br />
2-3-4 OTAQLI MÄNZÝLLÄR<br />
Yasamal rayonu, H. Zärdabi küçäsi,<br />
3 Tac Yaþayýþ kompleksi, 4-cü korpus,<br />
6-cý märtäbädä 3 otaqlý ev kirayä verilir.<br />
Qiymäti 1200 AZN. Tel: (050) 542 53 03<br />
Balaxanýda 2-3-4 otaqlý, äla tämirli,<br />
här cür þäraiti (qaz, su, iþýq daimi)<br />
olan häyät evläri - aylýq 100/130/150<br />
manat. Tel: (050) 214 16 74, (012)<br />
4365206 Azad<br />
Närimanov prospektindä, 3 otaqlý, 6-cý<br />
märtäbä, klassik vä avro üslublu,<br />
<strong>bütün</strong> avadanlýqla birgä ev kirayä verilir.<br />
24 saat mühafizäsi var. Qiymäti<br />
1.200 AZN. Tel: (012) 497 37 35, Fax:<br />
(012) 497 31 83, Mob: (050) 351 82 00,<br />
(050) 393 39 99, e-mail:<br />
prant@prant.az<br />
1,2,3,4,5, otaqlý evlär icaräyä verilir.<br />
Azturyapý Group. Tel: (012) 441 28 14<br />
Mob: (055) 865 51 24<br />
"Türk Amerikan Medikal Senter"in<br />
yaxýnlýðýnda ofis kirayä verilir. Ofis<br />
3/2 märtäbäsindä yerläþir.<br />
Arxitekturalý proyektlidir. Ümumi<br />
sahäsi 200 kv/m. 6 otaqdan ibarätdir.<br />
Tämirlidir. Döþämä parket. Qiymäti<br />
1200 manat. Tel: (012) 418 08 00,<br />
(070) 418 08 00. Firqät, “TURYAP”.<br />
"Elmlär Akademiyasý" m/st-nýn<br />
yaxýnlýðýnda, 3 otaq xruþþov<br />
proyektli mänzil kirayä verilir. 5/5.<br />
Mänzil tämirlidir. Äþyalarý var.<br />
Qiymäti 500 manat. Tel: (012)<br />
418 08 00, (070) 418 08 00<br />
Firqät, “TURYAP”.<br />
"Beauty Palace" Klinikasý Ginikoloq, Damar<br />
häkimi, Däri-Zöhrävi, Kardioloq (EKQ), UZÝ,<br />
Laboratoriya, Azonterapiya vä Fizioterapiya<br />
(DUZLU ÞAXTA) vä bu kimi xidmätläri göstärir.<br />
Tel: (+994 12) 514 45 40 / 44, Fax: (+994 12)<br />
514 45 41, Mob: (+994 55 ) 214 45 40<br />
Contract Ref: Rehabilitation of Tagiyev-Sahil<br />
Road R6, AHP2-AF CW2008-5 (Shopping For<br />
Engineers Vehicles -3: (3 No. 4WD Double-Cabin<br />
Pick-Ups): Awarded to: Novatex Alliance<br />
LLP, London May Fair, Shepherd Market 8,21<br />
London, England, Contract Price US$ 57,000.<br />
1 ay iþlänmiþ 18 dioqanallý “Sharp”markalý<br />
LCD monitorlu televizor satýlýr. Televizorun<br />
video, DVD vä kompyuter giriþi var.<br />
Qiymäti 200 AZN. Tel: (050) 558 84 58,<br />
(055) 418 62 58<br />
ETÝBARSIZDIR<br />
Länkäran þähäri, D.Qorqud küçäsi ev 22<br />
ünvanýnda yaþayan Qasýmov Fizuli Qaraþ<br />
oðluna aid, Länkäran AÝK-nin 10 saylý<br />
qärarý ilä 30.05.1998-ci ildä verilmiþ, kod<br />
80200001 olan, JN-3914 nömräli torpaq<br />
þähadätnamäsi itdiyi üçün etibarsýzdýr.<br />
ETÝBARSIZDIR<br />
Gäncä þähär sakini Tahirov Namiq Þamil<br />
oðluna mäxsus 14.07. 1975-ci il tarixindä<br />
verilmiþ ämäk kitabçasý itdiyi üçün<br />
etibarsýzdýr.
13 QÄRÝBÄ DÜNYA<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
Bill Klinton “Nüvä hücumundan<br />
müdafiä þifräläri”ni itiribmiþ<br />
1Vaxtilä ABÞ-ýn än<br />
nüfuzlu <strong>härbi</strong> generallarýndan<br />
biri olmuþ Hyu<br />
Þeltonun “Utanmadan”<br />
adlý kitabý iþýq üzü görüb.<br />
Kitabda Þeltonun memuarlarý<br />
äks olunub. Kitabda<br />
bir çox maraqlý faktlar yer<br />
alýb. Än maraqlýsý isä<br />
2000-ci ildä Bill Klintonun<br />
prezident olduðu dövrdä<br />
baþ verän bir hadisädir.<br />
Generalýn sözlärinä görä,<br />
ölkänin nüvä hücumundan<br />
müdafiä þifräläri prezident<br />
täräfindän itirilibmiþ.<br />
Belä ki, bu þifrälär<br />
Amerikaya ola biläcäk nüvä<br />
hücumlarýndan qorunmaq<br />
üçün istifadä olunur.<br />
Tez-tez bu þifrälärin väziyyäti<br />
yoxlanýldýðý üçün növbäti<br />
yoxlama zamaný ABÞýn<br />
prezident administrasiyasý<br />
þifrälärin onlarda olmadýðýný,<br />
prezidentin<br />
özündä olduðunu bähanä<br />
edäräk yoxlamadan yayýnýblar.<br />
Amma daha sonra<br />
bu þifrälärin itirildiyini boyunlarýna<br />
alýblar. Näticädä<br />
bu þifrälär yeniläri ilä äväz<br />
olunub. Amma ABÞ räsmiläri<br />
burada þiþirdiläcäk<br />
bir þeyin olmadýðýný deyiblär.<br />
Buz akvariumda içindä 2 gün qaldý<br />
1<br />
Avstriyanýn Þpittal þähärindä<br />
Klaus Foks adlý illüzionist<br />
2 metr uzunu, 70 santimetr<br />
eni olan buzdan hazýrlanmýþ akvariumda<br />
iki gün ac vä susuz qalaraq<br />
dünya rekordunu täzäläyib.<br />
Bu tryuku yerinä yetirärkän Foksun<br />
äynindä heç bir qalýn geyim<br />
yox idi. Buzun içärisindä här ehtimal<br />
üçün o, özü ilä mobil telefon<br />
götürmüþdü. Belä ki, ägär Foks<br />
özünü pis hiss etsä vä ya donmaða<br />
baþlasa, mobil telefonu ilä niþanlýsý<br />
Sabrina Piçlerä zäng vuracaqdý.<br />
Bundan ävväl Foks bir neçä<br />
däfä bu iþä cähd etsä dä, säkkiz<br />
saatdan artýq buzun içindä qala<br />
bilmämiþdi. Bu däfä häm öz rekordunu,<br />
häm dä dünya rekordunu<br />
täzäläyä bilän Foks bu rekordunu<br />
daha da äl çatmaz etmäk<br />
fikrindädir. O, jurnalistlärin suallarýna<br />
cavab verärkän bu rekordunu<br />
yeni bir cähdlä daha da uzatmaq<br />
istädiyini deyib. Qeyd edäk<br />
ki, buz içärisindä tryuk illüzionistlär<br />
arasýnda çox mäþhurdur.<br />
11 yaþlý uþaq “Microsoft” þirkätinin ämäkdaþý oldu<br />
Aslanlarla yaþayan adam Än qädim vurma cädväli<br />
11 yaþlý misirli Mahmud Vail “Mic-<br />
þirkätinin texniki mütä-<br />
1rosoft”<br />
xässisi väzifäsinä täyin olundu. Mahmudun<br />
bir neçä saniyä ärzindä än çätin<br />
riyazi tapþýrýqlarý häll edä bilmäsi<br />
nüfuzlu þirkätin maraðýna säbäb olub.<br />
Hälä körpä yaþlarýnda ailäsi uþaðýn üstün<br />
zäkaya malik olmasýný käþf edib.<br />
Belä ki, üç yaþýnda olarkän bacýsýnýn riyaziyyat<br />
därsindän verilän ev tapþýrýðýný<br />
häll etmäyi bacaran Mahmud ailäsini<br />
tääccübländirmäyi bacarmýþdý. 9 yaþýnda<br />
Qahirädäki nüfuzlu Amerikan<br />
Universitetinä qäbul olan misirli uþaq<br />
hal hazýrda universitetin 2-ci kursunda<br />
tähsil alýr. Ýnformatika dili ilä çox maraqlanan<br />
Mahmuda ilk kompyuteri<br />
“Microsoft” þirkäti hädiyyä etmiþdi. Hälä<br />
6 yaþýnda ikän “Microsoft” þirkätinin<br />
maraq dairäsinä düþän Mahmud artýq<br />
hämin þirkätin informasiya þäbäkäläri<br />
üzrä ekspertidir. Qeyd edäk ki, son<br />
dövrlär iri texnologiya þirkätläri Mahmud<br />
kimi üstün zäkalý uþaqlarý iþä götürmäyä<br />
daha üstünlük verirlär. Belä<br />
ki, hälä keçän il doqquz yaþlý sinqapurlu<br />
Lim Din Ven mäþhur “Apple” firmasý<br />
üçün bir neçä proqram yazmýþdý. Onun<br />
“Doodle Kids” proqramý 4000 näfär istifadäçi<br />
täräfindän yüklänib.<br />
1Cänubi Afrikanýn Yohansburq<br />
þähärindä<br />
yerläþän Vähþi Häyatý Qoruma<br />
Märkäzindä iþläyän Kevin Riçardson<br />
aslanlarla olan dostluðu<br />
ilä här käsi tääccübländirir.<br />
Äsl peþäsi uþaq psixoloqu olan<br />
K. Riçardsonun sözlärinä görä,<br />
dostluqda heyvanlar insanlardan<br />
daha etibarlýdýr vä o bunu<br />
anladýðý andan etibarän häyatýný<br />
aslanlara häsr etmäk qärarýna<br />
gälib. Dünyanýn än mäþhur<br />
heyvan baxýcýsý kimi tanýnan<br />
Kevin qamçý vä ya bu tip<br />
alätlärdän istifadä etmädän,<br />
uzun zaman säbr etmäklä bu<br />
heyvanlarý özünä öyräþdirmäyi<br />
bacarýb. 1 yaþýndan böyük istänilän<br />
pisikkimilär növündän<br />
olan heyvanlarý baþa düþdüyünü<br />
iddia edän Riçardson aslanlarla<br />
oynayýr, suda onlarla<br />
üzmäk yarýþýna çýxýr. K. Riçardson<br />
deyir ki, aslanlar bäzi<br />
filmlärdä göstärildiyi kimi, heç<br />
dä här zaman insana hücum<br />
edän “qulyabaný” deyillär. K.<br />
Riçardson statistikaya äsaslanaraq<br />
onu da deyir ki, bu zamana<br />
qädär aslanlarýn insana<br />
hücumunun 90 %-i mähz insanlarýn<br />
sähvi ucbatýndan baþ<br />
verib.<br />
Yapon arxeoloqlarý dünyanýn än qä-<br />
vurma cädvälini tapýblar. Belä<br />
1dim<br />
ki, Yaponiyanýn qädim paytaxt þähäri sayýlan<br />
Nara þähärindä bir tikinti sahäsindä<br />
säkkizinci äsrä aid daþ lövhä üzärindä olan<br />
bir vurma cädväli tapýlýb. Maraqlýsý ondadýr<br />
ki, alimlärin sözlärinä görä bu vurma<br />
cädvälini uþaqlar deyil böyüklär istifadä<br />
edirmiþ. Aparýlan tädqiqatlar näticäsindä<br />
mälum olub ki, bu tip vurma cädvälläri imperiyanýn<br />
mämurlarý täräfindän istifadä<br />
olunurmuþ. Bundan baþqa o da mälum<br />
olub ki, bu vurma cädvällärini yaponlar,<br />
çinlilärin VII-X äsrlärä aid riyaziyyat därsliklärindän<br />
istifadä edäräk hazýrlayýblar.<br />
Qeyd edäk ki, bu Yaponiyada tapýlmýþ yeganä<br />
qädim vurma cädväli deyil. Bir neçä<br />
il bundan ävväl Kioto þähärindä onuncu<br />
äsrä aid bir baþqa daþ lövhä üzärindä vurma<br />
cädväli tapýlmýþdý.<br />
70 yaþlý täqaüdçü<br />
220 kq-lýq balýq<br />
tutdu<br />
170 yaþlý alman qoca “Qýzýl balýq vä<br />
qoca” hekayäsindä olduðu kimi,<br />
qeyri - adi balýq tutub. Artýq 6 ildir täqaüdçü<br />
olan Günter Xansel vaxtýný Ýslandiya<br />
sahillärindä balýqçýlýq etmäklä keçirir.<br />
O, adi balýqçý tilovu ilä uzunluðu 2.5<br />
metr, çäkisi 220 kq paltus balýðýný tutub.<br />
Balýq düz iki saat Xansellä mübarizä aparýb.<br />
Qoca balýqçý ilä mübarizädä mäðlub<br />
olan paltusu qayýða çäkmäk üçün daha<br />
üç näfärin vä qaldýrýcýnýn kömäyinä ehtiyac<br />
duyulub. Xansel bu iri balýðý 4000<br />
dollara kiçik bir restoran sahibinä satýb.<br />
Paltus balýqlarý Atlantik okeanýnýn þimal<br />
sahillärindä yaþayýrlar. Uzunluðu dörd<br />
meträ qädär çata bilä bu balýqlar A vä D<br />
vitamini ilä zängindir.<br />
Çantadaký ilan<br />
1<br />
Avstraliya mäktäblärindän birindä þagirdin çantasýndan<br />
ilan çýxýb. Hadisä Darvin þähärindä baþ<br />
verib. Därs zamaný þagirdin çantasýndan ilanýn baþýný<br />
çýxardýðýný görän müällimä çantanýn aðzýný baðlayaraq,<br />
ilan tutmaq üzrä mütäxässis olan Kris Poberdä müraciät<br />
edib.<br />
Ehtimal olunur ki, ilan çantaya axþam girib vä sähärä<br />
qädär orada yatýb. O da mälum olub ki, çantadan<br />
çýxan bu körpä ilan Avstraliya vä Yeni Qvineyada<br />
geniþ yayýlmýþ su pitonunun balasýdýr. Zähärli olmayan<br />
bu ilanlar insan üçün tählükäli deyil. Bu ilanlarýn<br />
uzunluðu bäzän üç meträ çatýr. K. Poberdin<br />
sözlärinä görä, bu ilanlar adätän gecälär fäal olur,<br />
gündüzlär isä qaranlýq bir yerä sýðýnaraq yatýrlar.
14 11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
MÝZAH<br />
Ne kadar yaþadýðýmýz deðil,<br />
nasýl yaþadýðýmýz önemlidir<br />
OSMAN TURHAN<br />
Tsunami nedir<br />
Japonca’da “liman dalgasý” anlamýna gelen<br />
tsunami sözcüðü, okyanus ya da denizlerin<br />
tabanýnda oluþan deprem, volkan patlamasý<br />
ve bunlara baðlý taban çökmesi, zemin kaymalarý<br />
gibi tektonik olaylar sonucu denize<br />
geçen enerji nedeniyle oluþan uzun periyotlu<br />
deniz dalgasýný temsil eder. Tsunami<br />
sözcüðü, dünya dillerine 15 Haziran<br />
1896’dan sonra girmiþtir. Japonya’da, 21<br />
000 kiþinin hayatýný kaybettiði Büyük Meiji<br />
Tsunamisi’nden sonra Japonlar’ýn yaptýðý<br />
yardým çaðrýlarýyla dünya dillerine kendiliðinden<br />
yerleþmiþtir. Tsunamiden sonra<br />
oluþan dalganýn diðer deniz dalgalarýndan<br />
farký, su zerreciklerinin sürüklenmesi sonucu<br />
hareket kazanmasýdýr. Derin denizde<br />
varlýðý hissedilmezken, sýð sulara<br />
geldiðinde dik yamaçlý kýyýlarda ya da V<br />
tipi daralan körfez ve koylarda bazen 30<br />
metreye kadar týrmanarak çok þiddetli<br />
akýntýlar yaratabilen bu dalga, insanlar için<br />
deprem, tayfun, çýð, yangýn ya da sel gibi<br />
bir doðal afet haline gelebilmektedir.<br />
Tsunami ilk oluþtuðunda tek bir dalgadýr<br />
ancak kýsa bir süre içerisinde üç ya da beþ<br />
dalgaya dönüþerek çevreye yayýlmaya<br />
baþlar. Bu dalgalarýn birincisi ve sonuncusu<br />
çok zayýftýr ancak diðer dalgalar etkilerini<br />
kýyýlarda þiddetli biçimde hissettirebilecek<br />
bir enerjiyle ilerlerler. Bu nedenle depremlerden<br />
kýsa bir süre sonra kýyýlarda görülen<br />
yavaþ ama anormal su düzeyi deðiþimi ilk<br />
dalganýn geldiðini gösterir. Bu deðiþim,<br />
arkadan gelecek olan çok kuvvetli dalgalarýn<br />
ilk habercisi de olabilir.<br />
Top nasýl zýplar<br />
Bir topun davranýþlarýný, top havadan yere<br />
dik atýldýðýnda ne olduðunu, anlamaya<br />
çalýþarak inceleyelim. Fizikte “serbest<br />
düþme” denilen bu atýþ biçiminde, yere<br />
düþen topun, bir kuvvet etkisiyle çarptýðý<br />
bölüm yassýlaþýr. Bu yassýlaþma, çarpma<br />
sýrasýnda, topun vuruþuna karþý oluþan,<br />
yerin itme kuvvetini dengeler. Tabii bu<br />
çarpma, topun içindeki hava basýncýnýnýn<br />
daðýlýmýný, düþme yönünün aksine bir<br />
yönde deðiþtirir ve topun yeniden yükselmesine<br />
yani zýplamasýna neden olur.<br />
Topun, uygun bir þiþkinlikte olmasý<br />
önemli. Zaten, sönük bir topun zýplamadýðýný,<br />
iyi bilirsiniz. Bu da bize, topun<br />
esnekliðinin yani, zýplamanýn belirleyicisinin,<br />
topun üretiminde kullanýlan<br />
malzeme deðil, topun içine sýkýþtýrýlan<br />
havanýn miktarý olduðunu gösterir.<br />
1Hayatýn içinden<br />
Görmüyordu, duymuyordu,<br />
ama insanlýðýn ýþýðý oldu<br />
Helen Keller 27 Haziran 1880’de dünyaya geldi. Ancak henüz 19<br />
aylýkken geçirdiði birkaç gün süren yüksek ateþli bir hastalýk<br />
sonucunda görme, iþitme ve konuþma yeteneklerini kaybetti.<br />
Ýnsaný adeta bir kara kuyuya hapseden bu rahatsýzlýk dýþ dünyayla<br />
baðlantýsýný kopardý. Bir buçuk yaþýný henüz doldurmuþken<br />
böyle bir güçlükle karþýlaþan küçük kýzýn konuþmayý öðrenmesi<br />
elbette çok zordu. Sadece birtakým hýrýltýlar çýkarýyordu. Durup<br />
dururken öfke nöbetlerine giriyor, tabaklarý kýrýp döküyor ve<br />
odada kendisiyle birlikte olanlara saldýrmaya baþlýyordu. Birkaç<br />
doktor kendisine zihinsel olarak hasta teþhisi koydu. Ömür boyu<br />
bir akýl hastanesinde kalmasý öneriliyordu. Ailesi ise kýzlarýnýn<br />
zihinsel olarak hasta olduðunu hiçbir zaman kabul etmedi. Küçük<br />
kýz beþ yaþýndan sonra kendisinin diðer insanlardan farklý<br />
olduðunu anlamaya baþladý. Düþünebildiði, hissedebildiði halde<br />
görememek, duyamamak ve konuþamamak onu çileden çýkarýyor,<br />
kendisine dayanýlmaz acýlar veriyordu. Saðý solu tekmeliyor,<br />
çýðlýk atýyor, kendisine yaklaþanlarý ýsýrýyordu.<br />
Öðretmeniyle yeniden doðdu<br />
3 Mart 1887’de küçük kýz adeta yeniden doðdu. Artýk yedi yaþýndaydý.<br />
Ailesi Helen’e özel öðretmenlik yapmasý için genç bir<br />
bayan eðitmen tuttu. Anne Sullivan. Anne Sullivan anne ve<br />
babasýný kaybetmiþ ve kimsesizler yurdunda büyümüþtü. Beþ<br />
yaþýnda görme yetisini büyük ölçüde yitirmiþti, ancak daha<br />
sonra geçirdiði iki operasyon sonucu normal baskýda hazýrlanmýþ<br />
bir kitabý okuyabilecek kadar görebiliyordu. Anne<br />
Sullivan Helen’le iletiþim kurabilmek için iþe ona parmaklarla<br />
yazmayý öðreterek baþladý. Yanýnda Helen için bir oyuncak<br />
getirmiþti. Bu hediye oyuncaðý iþaret etmek için oyuncak<br />
anlamýna gelen “doll” sözcüðünü Helen’in avucuna parmaklarýyla<br />
yazdý. Helen avuçlarýnýn içinde öðretmeninin parmaklarýný<br />
hissedebiliyor, parmaklarýyla yazdýklarýný tekrar edebiliyor<br />
ama yazdýklarýnýn ne anlama geldiðini anlayamýyordu.<br />
Bir gün Helen’in elini akan musluðun altýna tuttuðu bir anda<br />
öðretmeni Anne Sullivan da diðer eline “su” sözcüðünün<br />
harflerini yazdý. Ýþte bu andan sonra müthiþ bir geliþme<br />
baþladý. Helen bir elinde hissettiði serin suyla diðer elinde<br />
hissettiði parmaklarýn yazdýðý “su” sözcüðünü iliþkilendirebilmiþti.<br />
Bundan sonra müthiþ bir geliþme baþladý. Ansýzýn<br />
ortaya çýkan bu kývýlcýmla dünyanýn kapýlarý küçük kýza ardýna<br />
kadar açýldý. Hocasýndan eline geçirdiði her þeyi kendisine<br />
hecelemesini istiyordu. Artýk sözcükleri ve yazýlýmlarýný büyük<br />
bir hýz ve hevesle öðrenebiliyordu. Helen Keller 1888’de<br />
Körler Enstitüsüne baþvurdu. 1890’da konuþmayý öðrendi ve<br />
1894 yýlýnda New York’taki körler okuluna gitti. Redcliffe<br />
Kolejine baþladýðýnda Almanca ve Latince biliyordu. Daha<br />
sonra Fransýzca ve Rusça öðrendi. Artýk spor yapabiliyor, ata<br />
binebiliyor ve kaðýt oyunlarýný baþarýyla oynuyordu. Pedagoji<br />
eðitimi aldý ve 1904 yýlýnda 24 yaþýna geldiðinde o artýk<br />
üniversiteden mezun ilk saðýr ve kör kiþiydi. Mücadelesini<br />
“Her þey su ile baþladý” isimli kitabýnda anlattý...<br />
Parmak uçlarýyla tanýdýðý yaþamý bizden daha iyi tanýdý<br />
Helen Keller ýþýk ve sesten mahrum bir duyu hayatýna sahipti.<br />
Ama diðer algýlarý öyle güçlüydü ki karþýsýndaki insanýn kiþiliðini<br />
bile tartabilirdi. Kendisine gece ve gündüzü nasýl ayýrt ettiði<br />
sorulduðunda þöyle cevap vermiþti: “Gündüz hava ve kokular<br />
daha hafiftir.”<br />
Mark Twain 19. yy.’ýn iki büyük kiþisinden biri olarak tanýmladýðý<br />
Keller’in örnek yaþamý 1968’de sona erdi. Helen Keller hayatý<br />
parmak uçlarýyla tanýmýþtý, ama eminiz ki hayat hakkýnda bizden<br />
çok daha fazla þey biliyordu...<br />
Gönderen: Anar Aliyev<br />
Her türlü yazýlarýnýzý bekliyoruz: info@zaman.az,<br />
a.ucal@zaman.az Hazýrlayan: Aydýn Ucal<br />
Trompet dersi<br />
Ýki korkusuz kaþif Amazon’un geçit vermeyen ormanlarýnýn<br />
tam ortasýnda karþýlaþmýþlar. Biri: “Ben buraya tabiat ile tanýþmaya,<br />
deðiþik oluþumlarý araþtýrmaya ve ufkumu geniþletmeye<br />
geldim.” demiþ ve sormuþ: “Peki, siz neden geldiniz” Diðeri:<br />
“Karým...” demiþ. “Karým trompet derslerine baþladý da...”<br />
Dördüncü koca<br />
Yakýþýklý bir adam kaldýrýmda bir kadýna yanlýþlýkla çarpýnca<br />
hemen özür dilemiþ. “Önemli deðil.” demiþ kadýn bakýþlarýný<br />
ondan ayýramadan. “Dördüncü kocama benziyorsunuz!”<br />
Yakýþýklý adam: “Gerçekten mi” demiþ. “Kaç kere evlendiniz<br />
ki” Kadýn cevaplamýþ: “Üç!..”
15 SPOR<br />
Galatasaray'dan Robbie<br />
Keane bombasý<br />
1 G.Saray'da<br />
muhalefetin<br />
yoðun eleþtirisine<br />
göðüs germeye<br />
kararlý olan baþkan<br />
Adnan Polat,<br />
sürpriz bir manevra<br />
yaparak<br />
hem çok önemli<br />
bir ismi kulübe<br />
kazandýracak<br />
hem de transferde<br />
müthiþ bir ataða<br />
kalkacak. Edinilen<br />
bilgiye göre<br />
Polat, “transfer<br />
sihirbazý” diye<br />
adlandýrýlan ve 3 Temmuz'da istifa eden<br />
Haldun Üstünel'i tekrar göreve dönmesi<br />
için ikna etti. Adnan Polat ile Üstünel'in<br />
geçtiðimiz günlerde yaptýðý görüþmede<br />
ikili arasýndaki buzlar tamamen erirken<br />
izlenecek transfer stratejisi de belirlendi.<br />
Yönetime yönelik tepkileri bitirmeye kararlý<br />
olan Polat'ýn, “Yetenekli ve genç<br />
isimlerin yaný sýra mutlaka flaþ transferler<br />
de yapmalýyýz” dediði, bunun üzerine<br />
Üstünel'in ilk önce Tottenham'ýn<br />
forveti Robbie Keane'i önerdiði öðrenildi.<br />
Polat'ýn Hagi ile de görüþtükten sonra<br />
bu ismi onayladýðý kaydedildi. Ýngiltere'de<br />
iyi iliþkileri olan Üstünel'in yakýnda<br />
kollarý sývayýp transfer harekatýna<br />
baþlamasý bekleniyor. Tottenham'ýn<br />
devre arasýnda satmaya kararlý olduðu<br />
30 yaþýndaki Keane bu sezon lig 5 maçta<br />
oynadý, gol atamadý.<br />
Eskiþehirspor Bilica'yý<br />
bekliyor<br />
1<br />
Fenerbahçe'de kadroya girme konusunda<br />
sýkýntý yaþayan ve devre<br />
arasýnda gönderileceði konuþulan Bilica,<br />
Eskiþehir yolunda. Teknik direktör Bülent<br />
Uygun’un Sivasspor’u çalýþtýrdýðý<br />
dönemden öðrencisi olan Brezilyalý futbolcuyu,<br />
ligin ikinci yarýsýnda kadrosunda<br />
görmek istediði iddia edildi. Bu futbolcunun<br />
Eskiþehirspor’a transferi için<br />
yönetime rapor veren Uygun’un, Fenerbahçe,<br />
Galatasaray ve Beþiktaþ’ta kadroya<br />
giremeyen futbolculardan da bir liste<br />
yaptýðý ifade edildi. Bilica’ýn Sarý-Lacivertli<br />
kulüple yapacaðý son görüþmenin<br />
ardýndan transferine de onay çýkarsa, ligin<br />
ikinci yarýsýnda Kýrmýzý-Siyahlý formayý<br />
giymesi bekleniyor.<br />
Her yerde Emenike!<br />
1<br />
Bu sezon rakip kalecilerin korkulu<br />
rüyasý olan ve geride kalan 15<br />
hafta sonunda 11 gol atan Emmanuel<br />
Emenike, Avrupa’nýn da gündeminde.<br />
Üç büyüklerin kanca attýðý 23 yaþýndaki<br />
futbolcu, Avrupa’nýn en büyük kulüplerinde<br />
top koþturacak 5 Nijeryalý arasýnda<br />
gösterildi. Ýngiltere baþta olmak üzere<br />
Avrupa futbolunu yakýndan inceleyen<br />
IMScouting.com, Karabüksporlu oyuncuyu<br />
mercek altýna aldý. Avrupa’nýn dev<br />
kulüplerinde forma giyebilecek 5 Nijeryalý<br />
futbolcunun tanýtýldýðý haberde,<br />
Emenike de kendine yer buldu. Karabükspor’un<br />
Süper Lig’e yükselmesinde<br />
en önemli pay sahiplerinden biri olarak<br />
golcü oyuncu gösterilirken, ‘Avrupa<br />
sahnesinde daha büyük kulüpleri hak<br />
ediyor’ yorumu yapýldý. “1.82’lik boyu,<br />
hýzý ve top sürme yeteneðininin üst düzeyde”<br />
denilen haberde, birçok önemli<br />
kulübün de Emenike’yi transfer listesine<br />
aldýðý ifade edildi. Bu arada Karabükspor’la<br />
üç yýllýk sözleþmesi bulunan Nijeryalý<br />
oyuncun, sezon sonunda kendisine<br />
gelen tekliflerle ilgili yönetimle masaya<br />
oturmak istediði öðrenildi.<br />
Quaresma, Guti, basketbolda da<br />
1Iverson transferlerinin ardýndan menacerlerin<br />
Beþiktaþ’a önerdiði futbolcular<br />
da deðiþti. Devre arasý öncesinde Baþkan<br />
Yýldýrým Demirören’in masasýna iki süper<br />
yýldýzýn daha dosyasý koyuldu. Kalitesi ve<br />
golcülüðü kesinlikle tartýþýlmayan ama<br />
Manchester United’da kariyeri aþaðýya<br />
doðru gitmeye baþlayan Michael Owen ile<br />
Barcelona’dan ayrýldýktan sonra Amerika’nýn<br />
yolunu tutan Henry, Kartal’a önerildi.<br />
Baþkan Demirören’in talimat vermesi<br />
halinde iki yýldýz için çalýþmalara baþlanacak.<br />
Owen’ýn sezon sonunda sözleþmesi<br />
bitiyor. Beþiktaþ’ýn golcü futbolcu için bonservis<br />
bedeli ödemesi beklenmiyor. Henry<br />
ise Amerika’da ligler sona erdiði için boþta.<br />
Yani sadece yarým sezonluðuna kiralanacak.<br />
Beþiktaþ’ýn New York Red Bulls ile anlaþmasý<br />
halinde Fransýz yýldýz da bedelsiz<br />
gelecek.<br />
Almeida ikna olmadý<br />
Werder Bremen’in Portekizli golcüsü<br />
Hugo Almeida’dan Beþiktaþ’a kötü haber<br />
geldi. Beþiktaþlý yöneticiler Serdal Adalý ve<br />
Cengiz Zülfikaroðlu, transfer için gittikleri<br />
Almanya’da bir iyi, bir de kötü haberle karþýlaþtý.<br />
Siyah beyazlý takýmýn teknik direktörü<br />
Schuster’in istediði oyuncular listesinde<br />
ilk sýrayý alan Fernandes ile her konuda<br />
anlaþan yöneticiler, Almedia’nýn menajeriyle<br />
þartlarda anlaþamadý.<br />
Rota Grafite’ye çevrildi<br />
Yýldýz futbolcunun istediði<br />
parayý veremeyeceklerini belirten<br />
Adalý, “Almeida’nýn menajeri<br />
oyuncusunun Ýspanya ya da<br />
Almanya’da oynamak istediðini<br />
söyleyerek bizden<br />
yýllýk 5 milyon Euro<br />
istedi. Biz de transferden<br />
vazgeçtik” dedi.<br />
Siyah beyazlýlar rotayý Wolfsburglu<br />
Grafite’ye çevirdi. Yöneticilerin,<br />
Grafite için önümüzdeki<br />
hafta Almanya’ya gideceði öðrenildi.<br />
Ýþte Kartal'ýn yeni kalecisi<br />
Manuel Fernandes’i renklerine baðlayan<br />
Beþiktaþ yönetiminin çok gizli bir<br />
operasyon yürüttüðü ortaya çýktý. Teknik<br />
direktör Bernd Schuster’in, “Kalede sýkýntý<br />
yaþýyoruz. Hakan formsuz. Rüþtü’nün de<br />
yaþý ilerledi. Gelecek yýllarý da düþünerek,<br />
bu bölgeye yatýrým yapabiliriz” sözlerinin<br />
ardýndan Siyah-Beyazlý idareciler<br />
rotayý Sinan Bolat’a çevirdi. Standard<br />
Liege formasý giyen ve sergilediði performansla<br />
dikkatleri üzerinde toplayan<br />
gurbetçi eldiven için Belçika temsilcisiyle<br />
temasa geçildi. Ciddi bir sakatlýk geçiren ve<br />
yaklaþýk 1.5 ay daha sahalardan uzak kalacak<br />
olan Sinan’ýn yokluðunda görev yapan<br />
kaleci Blazic’in performansýndan memnun<br />
kalan Standard Liege’in bu teklife olumlu<br />
bakacaðý konuþuluyor. Beþiktaþ öncelikle<br />
Sinan Bolat’ý kiralayýp, sezon sonunda da<br />
bonservis bedelini karþýlamayý önerecek.<br />
Teklif kabul edilmezse, bonservisinin alýnmasý<br />
için giriþimler baþlayacak.<br />
Veli Kavlak yola çýktý!<br />
Beþiktaþlý yöneticiler, Rapid<br />
Wien’in gurbetçi orta saha<br />
oyuncusu Veli Kavlak’la<br />
da bir görüþme<br />
yaptý. Avusturya’da<br />
oynanan<br />
Rapid<br />
Wien-Beþiktaþ<br />
ma-<br />
11-13 DEKABR 2010 ZAMAN<br />
Beþiktaþ'a iki süper öneri<br />
Beþiktaþ ve Bursa’ya 2’þer maç seyircisiz<br />
1<br />
Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu<br />
(PFDK), olaylý maçýn ardýndan Beþiktaþ’a 2<br />
maç tarafsýz sahada seyircisiz, Bursaspor’a ise<br />
kendi sahasýnda 2 maç seyircisiz oynama cezasý<br />
verdi. Siyah beyazlý kulüp, taraftarlarýnýn çirkin<br />
tezahüratý nedeni ile 35 bin lira da para cezasý<br />
alýrken, ligdeki Gaziantepspor ve kupadaki Konya<br />
Þekerspor mücadelelerinde taraftarlarýndan<br />
uzak kalacak. Karar sonucu iki kulüp de tahkime<br />
gideceðini bildirdi. Yönetim Kurulu adýna bir<br />
açýklama yapan Basýn Sözcüsü ve Futbol Komitesi<br />
Üyesi Prof. Dr. Mete Düren, “Cezaya saygýlýyýz<br />
Kartalspor'da Ergün Penbe istifa etti<br />
1<br />
ancak Tahkim Kurulu’na ceza ile ilgili gerekli<br />
baþvurumuzu yapacaðýz. Böylesi bir cezayý ne biz<br />
ne de Bursaspor hak etmedi” dedi.<br />
Volkan Þen’e 2 maç<br />
Öte yandan ayný karþýlaþmada kýrmýzý kart<br />
gören Bursasporlu Volkan Þen 2 maç, Manisaspor<br />
karþýlaþmasýndaki hareketlerinden dolayý<br />
Gaziantepsporlu Ismael Sosa da 3 maç ceza aldý.<br />
PFDK, Kasýmpaþa’ya 30 bin, Kayserispor, Eskiþehirspor,<br />
Sivasspor ve Bucaspor kulüplerine de<br />
5’er bin lira para cezasý verdi.<br />
Bank Asya 1. Lig'de kötü günler geçiren Kartalspor'da<br />
Teknik Direktör Ergün Penbe istifa etti.<br />
G.Saray'ýn efsane futbolcularýndan Ergün Penbe, kulüp<br />
binasýnda düzenlediði basýn toplantýsýnda, sezon baþýndan<br />
bu yana iç sahada gol bulamadýklarýný hatýrlatarak<br />
þanssýzlýðý bir türlü kýramadýklarýný kaydetti. Yönetimle<br />
hiçbir problemlerinin bulunmadýðýný belirten Penbe,<br />
“Takýmýn önünü açmak için istifa kararý aldým.” dedi.<br />
çý öncesinde, Siyah-Beyazlý idarecilerin,<br />
gurbetçi futbolcuyla konuþtuklarý ve olumlu<br />
yanýt aldýklarý kaydedildi. Ýstanbul’daki<br />
Wien maçý öncesinde, Veli<br />
Kavlak’ýn babasýnýn da<br />
Türkiye’ye geleceði<br />
ve Baþkan Yýldýrým<br />
Demirören’le<br />
görüþtükten sonra<br />
transferdeki<br />
son durumun belli<br />
olacaðý dile getirildi.<br />
'Altýn Top' Del<br />
Bosque'ye gidiyor!<br />
FIFA'nýn 10 Ocak'ta Zürih'te resmen açýkla-<br />
Altýn Top ödüllerinde teknik direk-<br />
1yacaðý<br />
tör dalýnda kazananýn Ýspanya Milli Takýmý Teknik<br />
Direktörü Vicente Del Bosque olduðu iddia<br />
ediliyor. 2010 Dünya Kupasý'ný Ýspanya'ya kazandýran<br />
Del Bosque'nin Avrupa'daki 58 milli takýmýn<br />
hocasý ve kaptanýndan en fazla oyu aldýðý,<br />
ayrýca güney ve orta Amerika'daki futbol federasyonlarýnýn<br />
çoðunluðunun da Ýspanyol çalýþtýrýcýyý<br />
desteklediði belirtildi.<br />
Altidore, Saðlam’ý yalanladý<br />
Bursaspor’da teknik direktör Ertuðrul Sað-<br />
geçen hafta transfer gündemlerindeki<br />
1lam,<br />
tek ismin Amerikalý golcü Jozy Altidore olduðunu<br />
ve görüþmelerin sürdüðünü söylemiþti. Ancak<br />
ünlü forvet twitter sayfasýnda “Böyle bir görüþme<br />
yok. Her okuduðunuza inanmayýn” dedi.
11-13 DEKABR 2010 WWW.ZAMAN.AZ<br />
Ruslan Abýþov noyabrýn än yaxþýsý seçildi<br />
Yýðma komandamýzýn vä “Neftçi”nin müdafiäçisi Ruslan Abýþov noyabr ayýnýn än yaxþý futbolçusu<br />
seçilib. Azärbaycan çempionatýnýn sponsoru “Unibank” täräfindän internet vasitäsilä<br />
keçirilän säsvermädä 23 yaþlý müdafiäçi hamýdan çox xal yýðýb. “2010-cu ilin noyabr ayýnýn<br />
än yaxþý oyunçusu kimdir” sualýna cavab veränlärin 305-i Ruslaný hamýdan yaxþý sayýb.<br />
Bu da Azärbaycan milli komandasýnýn futbolçusunun än yaxþý seçilmäsinä kifayät edib.<br />
“Ýnter”, “Xäzär Länkäran” vä “Muðan” üçün revanþ þansý<br />
Futbol üzrä Azärbaycan<br />
1çempionatýnda bu gün<br />
növbäti oyunlar keçiriläcäk. Maraqlýdýr<br />
ki, 17-ci turun <strong>bütün</strong> görüþläri<br />
eyni gündä baþ tutacaq.<br />
Märkäzi qarþýlaþmalar paytaxtda<br />
oynanýlacaq ki, “Neftçi” –<br />
“Baký” prinsipiallýq, “Ýnter” –<br />
AZAL isä turnir cädväli baxýmýndan<br />
märkäzi oyun statusunu<br />
daþýyýr. Üstälik, “bankirlär”in<br />
“täyyaräçilär”lä haqq-hesabý<br />
var. Çünki çempion tarixindä än<br />
böyükhesablý mäðlubiyyätini<br />
cari mövsümün birinci dövräsindä<br />
elä “Þäfa” stadionunda<br />
AZAL-dan alýb – 0:5. Bu komandalarýn<br />
turnir cädvälindä<br />
qonþu olmalarý da prinsipiallýðý<br />
artýrýr. Bununla belä, AZAL räqibini<br />
5 xal qabaqladýðý üçün<br />
uduzsa belä, turnir cädvälindä<br />
3-cü yerdä qalacaq.<br />
2004-cü ildän bu yana keçirilän<br />
“Neftçi” ilä “Baký” arasýnda<br />
oyunlara maraq hämiþä böyük<br />
olub. Ýndi “að-qaralar” liderliyi<br />
qorumaða çalýþýrlarsa,<br />
“zolaqlýlar” ilk “altýlýð”a düþmäk<br />
uðrunda mübarizä aparýrlar.<br />
Qýþ fasiläsinä ardýcýl 3 çätin<br />
oyunla çýxacaq “Baký” maksimum<br />
xal toplamaða çalýþmalýdýr.<br />
Äks täqdirdä, komanda iþini daha<br />
da çätinläþdiräcäk.<br />
Zaqatalada ölkä kubokunda<br />
mübarizäni dayandýran komandalar<br />
görüþäcäklär. Bundan sonra<br />
<strong>bütün</strong> diqqätini çempionata yönältmäli<br />
olan “Qarabað” ilk “altýlýð”a<br />
düþmäk, “Simurq” Premyer<br />
Liqada qalmaq väzifäsini yerinä<br />
yetirmälidir. Täbii ki, här iki täräfin<br />
qäläbäyä böyük ehtiyacý var.<br />
“Qarabað” autsayderlä görüþsä<br />
dä, räqibin ötän turda “Baký”ný<br />
säfärdä mäðlub etdiyini unutmamalýdýr.<br />
Qonaqlarýn baþ mäþqçisi<br />
Qurban Qurbanovun äslän Zaqataladan<br />
olmasý da oyuna älavä<br />
räng qatýr.<br />
Son 11 oyunda uduzmayan<br />
“Qäbälä” vä bu klubun latviyalý<br />
qapýçýsý Pavels Doroþevsä uðurlu<br />
seriyaný davam etdirmäk üçün<br />
gözäl imkan yaranýb. Här halda,<br />
autsayderdän biri “Turan”a evdä<br />
qalib gälmäk, üstälik, bunu qol<br />
buraxmadan etmäk realdýr. Çempionatda<br />
“quru seriyasý” 817 däqiqä<br />
olan Doroþevs ilk dövrädä<br />
“Turan”dan top buraxmayýb.<br />
“Qäbälä”nin ingilis baþ mäþqçisi<br />
Toni Adams ilk qäläbäsini mähz<br />
tovuzlularla görüþdä qazanýb.<br />
“Muðan” üçün MOÝK-lä<br />
oyunda qäläbä prinsipial ähämiyyät<br />
daþýyýr. Axý “härbçilär” cari<br />
mövsümdä yalnýz “Muðan”a qalib<br />
gäliblär. Ordu komandasý<br />
mövsümün startýndaký 3:2 hesablý<br />
qäläbädän sonra 3 xala häsrät<br />
qalýb.<br />
“Xäzär Länkäran”la “Gäncä”<br />
arasýnda da böyük prinsipiallýq<br />
var. Länkäranlýlar cari mövsümdä<br />
ilk mäðlubiyyäti Gäncädä aldýlar,<br />
özü dä böyük hesablý. Hämin görüþdä<br />
cäza üzündän iþtirak etmäyän<br />
qapýçý Kamran Aðayevin indi<br />
oynamasýnda problem yoxdur.<br />
“Gäncä” kubokdan çýxandan<br />
sonra <strong>bütün</strong> gücünü Premyer Liqaya<br />
qoyacaq.<br />
Çempionatda son iki oyunda<br />
qalib gälän gäncälilärin bu seriyaný<br />
Länkäranda davam etdirmäläri<br />
nä qädär çätin olsa da,<br />
turnir cädvälindäki mövqe buna<br />
mäcbur edir. Komanda 8-ci<br />
olsa da, özündän irälidä gedän<br />
räqibläri ilä xal färqi az olduðundan,<br />
ilk “altýlýð”a düþmäk<br />
þansýný saxlayýr.<br />
11 dekabr<br />
14:00 “Simurq” - “Qarabað”<br />
Hakimlär: Äfqan Hämzäyev, Aleksandr Musatkin,<br />
Yaþar Abbasov, Teymur Färhadov.<br />
Zaqatala. Olimpiya Ýdman Kompleksinin stadionu.<br />
Ýlk dövrädäki oyun – 2:3<br />
14:00 “Qäbälä” - “Turan”<br />
Hakimlär: Elçin Mämmädov, Azad Q. Hüseynov,<br />
Zeynal Zeynalov, Elvin Äsgärov.<br />
Qäbälä. Þähär stadionunun ehtiyat meydançasý.<br />
Ýlk dövrädäki oyun – 1:0<br />
14:00 “Muðan” - MOÝK<br />
Hakimlär: Vüsal Äliyev, Azad Ä. Hüseynov, Roman<br />
Vasilyev, Ceyhun Haþýmov.<br />
Salyan. Olimpiya Ýdman Kompleksinin stadionu.<br />
Ýlk dövrädäki oyun – 2:3<br />
16:00 “Ýnter” - AZAL<br />
Hakimlär: Fariz Yusifov, Coþqun Häsänov, Vaqif<br />
Musayev, Orxan Mämmädov.<br />
Baký. “Þäfa” stadionu.<br />
Ýlk dövrädäki oyun – 0:5<br />
16:00 “Xäzär Länkäran” - “Gäncä”<br />
Hakimlär: Elnur Muradov, Elman Musayev, Munis<br />
Abdullayev, Ämrah Ýbrahimov.<br />
Länkäran þähär märkäzi stadionu.<br />
Ýlk dövrädäki oyun – 1:4<br />
18:00 “Neftçi” - “Baký”<br />
Hakimlär: Rövþän Ähmädov, Mehman Mahmudov,<br />
Ýlham Äliyev, Äliyar Aðayev.<br />
Baký. Tofiq Bähramov adýna Respublika stadionu.<br />
Ýlk dövrädäki oyun – 2:0<br />
TURNÝR<br />
CÄDVÄLÝ<br />
KOMANDALAR O Q H M T/F X<br />
1. “Neftçi” 16 10 5 1 30-7 35<br />
2. “Xäzär Länkäran” 16 10 4 2 19-8 34<br />
3. AZAL 16 9 5 2 22-8 32<br />
4. “Ýnter” 16 8 3 5 13-11 27<br />
5. “Qäbälä” 16 7 5 4 16-7 26<br />
6. “Qarabað” 16 7 3 6 16-12 24<br />
7. “Baký” 16 6 4 6 22-18 22<br />
8. “Gäncä” 16 5 7 4 23-20 22<br />
9. “Muðan” 16 3 5 8 7-19 14<br />
10. “Turan” 16 2 5 9 13-25 11<br />
11. “Simurq” 16 2 4 10 10-25 10<br />
12. MOÝK 16 1 2 13 5-36 5<br />
Bombardirlär<br />
14 qol - Bahodir Nasimov (“Neftçi”)<br />
9 qol - Junivan Suares (“Gäncä”)<br />
Yýðmada yeni simalar<br />
1<br />
Azärbaycan milli komandasýnýn<br />
heyäti<br />
açýqlanýb. Baþ mäþqçi Berti<br />
Foqts dekabrýn 13-dän 16-däk<br />
Bakýdaký tälim-mäþq toplanýþýna<br />
21 futbolçu dävät edib.<br />
Almaniyalý mütäxässis äsas<br />
futbolçularýn çoxuna dävät<br />
göndärmäyib. O daha çox<br />
milliyä namizädläri näzärdän<br />
keçiräcäk. Bunlarýn çoxu debütantlardýr<br />
ki, onlarýn arasýnda<br />
Babäk Näbiyev, ümumiyyätlä,<br />
futbolsevärlärimizä tanýþ<br />
deyil. 21 yaþlý futbolçu hazýrda<br />
“Dinamo” (Barnaul) klubunda<br />
çýxýþ edir. Foqtsun seleksiya<br />
xarakterli tälim-mäþq toplanýþýna<br />
“Muðan”dan iki futbolçunu<br />
cälb etmäsi dä diqqät çäkir.<br />
Bundan älavä, almaniyalý<br />
mäþqçi birinci divizionda mübarizä<br />
aparan “Abþeron”un<br />
qapýçýsý Andrey Popoviç,<br />
“Gäncä”nin yarýmmüdafiäçisi<br />
Samir Zärgärov, “Baký”nýn orta<br />
xätt oyunçusu Äziz Quliyev,<br />
hämçinin “Qäbälä”nin yarýmmüdafiäçisi<br />
Arif Ýsayevä dä<br />
dävät göndärib. Çernoqoriya<br />
ilä oyunu zädä säbäbindän<br />
buraxan Branimir Subaþiç dä<br />
yenidän dävät alýb.<br />
Qapýçýlar: Aqil Mämmädov (“Baký”),<br />
Sälahät Aðayev (“Ýnter”), Andrey<br />
Popoviç (“Abþeron”).<br />
Müdafiäçilär: Vurðun Hüseynov<br />
(“Turan”), Aqil Näbiyev (AZAL), Ruslan<br />
Ämircanov (“Neftçi”), Novruz<br />
Mämmädov (“Muðan”), Arif Daþdämirov<br />
(“Ýnter”), Elnur Abdullayev<br />
(“Muðan”).<br />
Yarýmmüdafiäçilär: Amit Quluzadä,<br />
Araz Abdullayev, Cavid Hüseynov,<br />
Cavid Ýmamverdiyev (hamýsý<br />
“Neftçi”), Samir Zärgärov (“Gäncä”),<br />
Äziz Quliyev (“Baký”), Arif Ýsayev<br />
(“Qäbälä”), Elvin Mämmädov (“Qarabað”),<br />
Babäk Näbiyev (“Zelenoqrad”,<br />
Rusiya).<br />
Hücumçular: Färid Quliyev (“Neftçi”),<br />
Rauf Äliyev (“Qarabað”), Branimir<br />
Subaþiç (“Qäbälä”).
Change language