DITURIA
DITURIA
DITURIA
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Revistë mujore për fëmijë, të rinj dhe prindër, Shkurt, 2010<br />
<strong>DITURIA</strong><br />
E boton QKSH”Migjeni”<br />
Borås-Suedi<br />
Viti IV , Nr. 2<br />
Muzeu Kombëtar - Gjergj Kastrioti - Skenderbeu - Krujë
Skënderbeu, figurë legjendare e dashur për shqiptarët<br />
Gjergj Kastrioti Skënderbeu (6 maj 1405 - 17 janar 1468) sintetizon një epokë të tërë historike që mori emrin e tij: luftën kundër<br />
pushtimit osman (fundi i shek. XIV - fundi i shek. XV). Nën udhëheqjen e tij, lufta e shqiptarëve u ngrit në një shkallë më të lartë e<br />
më të organizuar dhe shënoi një kthesë vendimtare në zhvillimin politik të Shqipërisë. Gjergj Kastrioti Skënderbeu ishte përfaqësuesi<br />
më konseguent dhe i shquar i elitës drejtuese shqiptare, që udhëhoqi më vendosmëri frontin e luftës së shqiptarëve kundër pushtuesve<br />
osmanë. Ai realizoi të parin bashkim të shqiptarëve, Lidhjen Shqiptare të Lezhës, e cila hapi rrugën e krijimit të shtetit të pavarur<br />
shqiptar, themeluesi i të cilit u bë ai vetë. Kujdes të veçantë Skënderbeu i kushtoi ruajtjes së burimeve të brendshme ekonomike, tek<br />
të cilat u mbështet lufta. Duke fuqizuar mbrojtjen në brezin kufitar, në lindje e në jug, ai i dha mundësi banorëve të viseve të lira, të<br />
zhvillonin një veprimtari ekonomike deri diku normale.<br />
Krahas mbrojtjes së vendit, Skënderbeu i kushtoi vëmendje çlirimit të viseve të pushtuara që<br />
ndikoi në formimin e mëtejshëm të lidhjeve me banorët e këtyre viseve dhe në forcimin e bashkimin<br />
e të gjithë popullit shqiptar. Aftësitë e Skënderbeut si burrë shteti spikatën edhe në marrëdhëniet<br />
me vendet e tjera. Duke pasur të qartë se rrezikut osman mund t’i bëhej ballë vetëm<br />
me sukses, vetëm me forca të bashkuara, Skënderbeu kërkoi pareshtur pjesëmarrjen e vendeve<br />
europiane në luftë kundër armikut të përbashkët.Epopeja e Skënderbeut e shk. XV dhe vetë<br />
figura e Gjergj Kastriotit - Skënderbeu ndikoi fuqishëm në jetën shpirtërore të shqiptarëve dhe<br />
për rritjen e vetëdijes kombëtare të tyre. Të frymëzuar prej tyre, intelektualë të shquar shqiptarë,<br />
i pasqyruan e i përjetuan ato në vepra historike monumentale, në të cilat nisi jetën e vet historiografia<br />
shqiptare.Në fillim të shek të XVI (1504) Marin Barleti botoi latinisht veprën kushtuar<br />
luftës heroike të shqiptarëve për mbrojtjen e Shkodrës, (rrethimi i Shkodrës). Por vepra që e<br />
lartësoi figurën e tij si historian, humanist është “Historia e jetës dhe e bëmave të Skënderbeut”,<br />
të cilën e botoi latinisht në Romë rreth viteve 1508-1510. Kjo vepër voluminoze njohu shumë<br />
ribotime në gjuhë e në vende të ndryshme të Evropës. Veprat e M. Barletit u bënë burimi më i<br />
rëndësishëm ku patriotët shqiptarë mësonin historinë e epopesë legjendare të shk. XV.Periudha<br />
e Skënderbeut u përjetësua edhe në vepra të tjera historike nga bashkëkohësit e heroit. Një nga<br />
bashkëpunëtorët e ngushtë të Skënderbeut, Dhimitër Frengu, shkroi latinisht, në frymën e ideve<br />
humaniste të kohës një vepër për jetën e Skënderbeut. Me disa ndryshime të vogla ajo ndjek rrethimin<br />
e historisë së Skënderbeut të M. Barletit, që dëshmon së kjo vepër kishte pasqyruar drejt<br />
realitetin historik, të njohur e të panjohur edhe nga bashkëluftëtarët e afërt të Skënderbeut. Vepra e Dh. Frengut u botua pas vdekjes<br />
së tij e përkthyer italisht, dhe njohu shumë ribotime në këtë gjuhe.Një vepër tjetër e rëndësishme për të njohur shoqërinë shqiptare të<br />
shek. XV është “Historia dhe gjenealogjia e shtëpisë së muzakajve”, shkruar në italisht më 1510 nga bashkëluftëtari i Skënderbeut,<br />
Gjon Muzaka. Ajo mbeti në dorëshkrim dhe, për vlerën që ka për historinë mesjetare shqiptare, botuesi i saj i shek. të XIX me të<br />
drejtë, e ka cilësuar atë si një “margaritar”. Por vlen për t’u përmendur në këtë plejadë autorësh që kanë shkruar për Skënderbeun dhe<br />
romantiku i njohur arbëresh Jeronin De Rada për hartimin e veprës së tij “Skënderbeu i pafan” (1873), rrugën e të cilit do ta ndjekë më<br />
vonë edhe Naim Frashëri me veprën e tij “Istori e Skënderbeut” (1898) me vargjet karakteristike:<br />
Kruj’ o qytet i bekuar!<br />
prite, prite Skënderbenë<br />
po vjen si pëllumb i shkruar<br />
të shpëtojë mëmëdhenë<br />
Vargu i poetëve që iu kthyen epokës së Skënderbeut<br />
nuk përfundon këtu. Ai ka vazhduar me gjeneratat në<br />
vazhdim, duke u bërë burim i të gjithë krijuesve, e veçmas<br />
atyre që shkruajnë poezi. Për veprën e tij madhore<br />
shkruan edhe shumë shkrimtarë të huaj në mesin e të<br />
cilëve përmendet edhe një poemë e shkruar në gjuhën<br />
islandishte, duke e ngritur figurën dhe epokën e tij në<br />
piedestalin e një personaliteti në historinë e njerëzimit.<br />
Skënderbeu u shndërrua në simbol të luftës për liri e pavarësi.<br />
Ai mbeti një figurë e dashur për shqiptarët dhe në<br />
këngët, gojëdhënat e tregimet e shumta popullore, duke i<br />
dhënë atij tiparet e një figure legjendare.<br />
Bota Sot<br />
2
Nga Mihai Antonescu<br />
Drita e Dardanisë dhe Shqiponja e Bukureshtit<br />
Shqiponja e Bukureshtit është shqiptari i prekur nga flatrat e engjëllit që depërton në horizontin e<br />
shpirtit me një buzëqeshje pranverore në fytyrë dhe me tekste subtile të një ndjeshmërie të thellë. Pasi<br />
mi mbushi krahët me librat e engjëjve nga Kosova historike që shtrihet deri në brigjet e atdheut tim,<br />
ma ofroi një vëllim vargjesh origjinale në të cilat shungullon historia e rizbulimit të do lidhjeve të<br />
mahnitshme që na e shenjtërojnë gjakun dhe gjuhën. Një libër i praruar me ballina të arta e të nxehta<br />
nga vështrimet magjepse të një bukurie të rrallë, një vepër që sugjeron lëçitjen e një varg perlash<br />
poetike me shijen e mjaltës së yjeve të Dardanisë dhe rrushit të pjekur nën strehën e shtëpive të<br />
mençura shqiptare. Ja shëmbëlltyra e një vashe me vetullat e përkulura nga pesha e puthjeve të një<br />
drite magjike që ta përkujton dritën e Dardanisë! Drita të josh me një letër të ardhur nga brigjet e<br />
atdheut të lashtë, me rrëfimet e poetit që të përvetëson që në shikim të parë. Apo, ndoshta nuk është<br />
letër kjo, por një pjesë nga qenja e vargjeve të mbrujtura me afshin e dashurisë: “Guaca e gjinve tu/<br />
Ishte e shenjtë si hëna/ Ngjyra e tyre e bardhë/ Ishte e porsi shkuma/ Në brigjet e detit” (Pastel)<br />
Çfarë muzike dhe çfarë poezie në përqafimin e tingujve që e mpiksin emrin e tij! Si guxon ta fillosh<br />
një vëllim të këtillë nëse jo përmes një rrëfimi të besnikërisë ndaj përjetësisë së sëmurë nga dashuria,<br />
që është gruaja! “Thuajse je një shkretëtirë/ Pëshpëritjesh të etshme!/ Që e ndez zjarrin e shenjtë/ Në çastet e lutjeve të nxehta./ Vjen<br />
dhe ma tregon/ Perlën e kënaqësisë/ Që të shkëlqen në gji./ Nga netët që i kaplon pleqëria/ Furishohet përsëri/ Rinia” (Perla e kënaqësisë).<br />
Gjendet këtu, betimi i fundit të shpirtit<br />
të mbetur gjithmonë i ri përballë mrekullisë së<br />
një guace, fuqia e zjarrit të shenjtë që na përshkon<br />
ekzistencën e përjetshme, duke e dëbuar<br />
vdekjen, duke na ngrohur me qëndresën e<br />
lutjeve dhe përjetësisë së dashurisë: “A s’e<br />
sheh e dashur/ Se jemi plagosur/ Nga kjo dritë<br />
e shenjtë/ Për të qenë përsëri atje/ Ku vdisja/<br />
Kur ti lulëzoje!” (Lied).<br />
Vetëtimtar dhe i çiltërt si magjia e krojeve<br />
të kristalta në shprehje, Baki Ymeri kërkon<br />
dhe din ta gjejë vetë qenjen e sentimentit në<br />
një vend bukuroshesh që ta lëvizin tepelekun<br />
e kokës. Dhe din ta zotërojë për mrekulli,<br />
shkencën e përkushtimit ndaj tekstit, thellësinë<br />
e rëndë të fjalës, duke qenë në gjendje ta<br />
kallë barin në degët e zemrës, dhe sidomos<br />
në zemrën e femrës të cilën e pregadit ta<br />
përkujtojë artin e së vërtetës se autori është<br />
poeti i dashurisë, i një dashurie të pakufishme,<br />
përjetësi e ftuar për ta kuptuar gjuhën dhe<br />
zakonet, vatrat dhe varrezat, lulen e pakëputur<br />
të shpresës për një të nesërme më të mirë se<br />
sa e djeshmja e përgjakur nga faji i urrejtjes së shurdhët, që e përul jetën: “Urrejtje dhe tmerr/ Pragu i shtëpisë është shembur/ Fshatrat<br />
digjen/ Fushat degdisen/ Në kohën kur ne/ Ngjitemi të çliruar/ Kodrinave të vdekjes./ Të trembur/ Si në një ëndërr/ Rrëshqasim përpjetë/<br />
Ëndërrojmë/ Mbi lëndinat tua/ Që do të shndërrohen një ditë/ Nën shikimet e Zotit/ Në një botë Parajse” (Drita e Dardanisë).<br />
Dardania, djep i trimërisë, vatër e besnikërisë, një fushë me lule të kuqe në tëmthin e një kombi të madh që e ëndërron Katedralen e<br />
Kombit për t’u ndërlidhur me të shkuarën e shenjtë, pa marrë parasysh shqetsimet e kuajve që s’e përfillin të shkuarën për t’u ndërlidhur<br />
me ardhmërinë. Dardania e poetit shtrihet deri tejmatanë brigjeve të vendlindjes së tij që defilon në vargje si “Një breg i largët/<br />
I kujtesës/ Ku këndojnë edhe sot/ Vashat e Shipkovicës/ Bli pamuk all bre dilber/ Bli pamuk atesh/ Mo tët rejnë kokoanat/ Nëpër<br />
Bukuresht!” Si mund të justifikohet atdhetarizmi i këtij njeriu që ma jep librin e tij 6 vjet pasi pat dalë nga “inkubatori” i shtypshkronjës<br />
(Drita e Dardanisë, Editura Muzeu i Letërsiës Rumune, Bukuresht, 2004)! B. Ymeri i ka dhënë vetvetes një mision fisnik: më<br />
parë ta afirmojë Kosovën, dhe pastaj vetveten.Vargjet e tij janë perla poetike që e justifikojnë mendimin e patundur se Bakiu është një<br />
dëshmitar besnik i instancave të fundit të historisë së vërtetë: “Askund nuk dëgjohet si këtu/ Treni i kohës/ Duke rrëshqitur ritmikisht<br />
mbi shina./ Gjinkallat kërcejnë/ Nga lëvorja e arës së gjumit/ Dhe kullosa dridhet./ Dhe ja tani/ Në vend të trenit/ Përballë nesh shtrihet/<br />
Një kodrinë/ Që na magjeps” (Stacioni i Transilvanisë). Është kodrina e zemrës së poetit, nga i cili mësojmë se buzës i thonë buzë,<br />
se gushës i thonë gushë, se kodrës i thonë kodër, se katundit i thonë katund, se vatrës i thonë vatër, në të dy gjuhët ku pulson ligji i<br />
dashurisë dhe farefisnisë, ndërmjet Transilvanisë së bukur, dhe dritës magjike të Dardanisë.)<br />
3
Adelina Dardha<br />
Vjeshtë<br />
U nisa mysafire nëpër agimin e zverdhur,<br />
Plot mall drejt teje.<br />
Erdha të takoja,<br />
Të shëtisja shtigjeve të tua,<br />
Që s’kishin mbarim,<br />
Central Park !<br />
Sot mbështillesh me mjegull<br />
Pemët u lakuriqëzuan nga vjeshta,<br />
Gjethet lëvrijnë nëpër tokë e përkunden në<br />
faqen e erës.<br />
Kjo ditë kryenece më valëvit edhe mua<br />
ndjenjat.<br />
Zogjtë cicërijnë këngën e lamtumirës, me<br />
krahët e vegjël<br />
Duan të shtegtojnë, kërkojnë pranverën në<br />
anën tjetër të ikjes.<br />
Kurrë nuk do e harrojnë gjirin tënd të<br />
gjelbërt.<br />
Ashtu sic ikin do të vijnë në gjethet e reja .<br />
Bari, si qylym i vjetër, i dalë boje, është<br />
shtruar poshtë teje,<br />
Tokën e mban ngrohtë, këmbët tona flenë<br />
poshtë tij.<br />
Stolat kanë ngrirë, i ftohti u ka hyrë në<br />
dhimbje Nuk kane me kë të flasin, kush<br />
t’ua prekë krahët.<br />
Është vjeshtë e verdhë, si rrezet e fshehura<br />
të diellit,<br />
Brenda reve të murrme që shtegëtojnë të<br />
lodhura.<br />
Bën ftohtë, edhe për kalin e bardhë, harruar<br />
gjithmonë rrobat<br />
Në garderobën e të zotit, nxituar për<br />
nusërimin e dëborës.<br />
Por, vjeshta nuk harron t’i hedh duke<br />
buzëqeshur hapat,<br />
Gjurmët lëshon mbi asfalt si rrahjet e<br />
kohës,<br />
nga këpucët e hekurta prodhuar në pranverën<br />
e shkuar.<br />
Ketrushat, shëtisin e brejnë me dhëmbët e<br />
bardhë degët,<br />
Sodisin vitrinat e pemëve, lodrojnë me<br />
mua,<br />
Më kërkojnë një foto sëbashku,<br />
Për të më thën vitin tjetër sa janë rritur!<br />
E shkrep aparatin në kujtime të mbetura,<br />
Në cepin e një kënge të lënë përgjysëm,<br />
Nga zogjët që morën arratinë..<br />
Në rrugët e tua vjeshtë<br />
Pas pak muajsh në Central Park<br />
Do të mbriijnë!<br />
FAQJA E POEZISË<br />
Arjana Loce<br />
Ndarja...<br />
Ndarja erdhi krej papritur,<br />
Pasi kishim kaluar një det të madh gëzimi<br />
Shkrepëtiu si vetëtimë në qiell të pastër<br />
Koha u prish dhe filloi shiu.<br />
Gjithçka u kthye<br />
në të kundërt<br />
Dielli në shi<br />
Puhiza në stuhi<br />
Dasma në ndarje<br />
Kuptimi në mëri<br />
O Zot,sa cudi!<br />
Atë natë, qielli<br />
shfrynte nga tërbimi<br />
në mëngjes do t`ikje ti<br />
gjithë natën s`më zuri gjumi<br />
aeroporti më shfaqej pa drita, i zi.<br />
Një valixhe more me vete<br />
Dhe le pas një tjetër<br />
Mbushur që atë çast me mallin tim<br />
Në tënden fshehe gënjeshtrën e hidhur<br />
Sa do doja të kish humbur në udhëtim.<br />
Të paktën ti kishim ndërruar valixhet<br />
Të kishe kuptuar kush peshon më shumë<br />
Malli im a gënjeshtra jote<br />
Të dyja të rënda si plumb.<br />
Tashmë asnjë nga valixhet s`lëviz<br />
Rënduar nga pesha,<br />
e kujtimeve të dashurisë.<br />
&<br />
&<br />
Kur ti më puthe në buzë<br />
për herë të parë,<br />
unë sytë të putha paskësaj.<br />
Më puthe në buzë<br />
dhe se di përse.<br />
Të putha në sy<br />
se s`dua më të qajnë<br />
4<br />
Dibran Demaku<br />
KOSOVË-DRITË E KËNGË KRENARE<br />
Veq në ty rrezet e diellit<br />
janë të nxehta dhe përcëlluese<br />
veq në ty rrezet e hënës<br />
janë të ëmbla dhe mikluese.<br />
Veq në ty këngë e bariut<br />
është më e bukura melodi<br />
veq në ty sytë e vashave<br />
janë të bukur e plot magji.<br />
Veq në ty lisat e malit<br />
rriten të gjatë e gjithë kreni<br />
Veq për ty edhe pse larg<br />
n`zemër ruaj një dashuri.<br />
Veq në ty e veq me ty<br />
më lidhin ëndrra e kujtime<br />
ti lule e bardhë e dritë në sy<br />
O,e shtrenjëta vendlindja ime.<br />
Sa herë vijë më del përpara<br />
e më pret si nëna të birin<br />
më uron:Të priftë e mbara!<br />
Unë ulem e ta puth tokën<br />
syri nxjerr lot-xhevahirin<br />
ëndrra zgjohet për Nënë-Lokën.<br />
Larg shumë larg nga tuat male<br />
larg shumë larg nga tuat fusha<br />
dëshirë shprishur plot me halle.<br />
Larg nga ti më janë zbardhë flokët<br />
gjuha ngjyrën ka ndërruar<br />
ku t`i gjej tash miqët-shokët<br />
Si ujë lumi vitet rrjedhin<br />
koha ikën e harruar<br />
e diçka nga mua vjedhin.<br />
Pse më ike,pse të ika<br />
në ca net të errëta fare<br />
nëse s´kthehem më rënt pika.<br />
Në tokën tënde veq shqiptare<br />
n`shekuj më s`na përcjell frika<br />
Kosovë-dritë e këngë krenare...
FAQJA E POEZISË<br />
Adem Zaplluzha<br />
Miradie Zymberi Avdullahu<br />
Muzfer Ramiqi<br />
NUK DI<br />
Pas fluturimit të zogut<br />
Askund asnjë gjurmë<br />
Ku ta kërkoj<br />
Më thuani njerëz<br />
Përse heshtni<br />
Kur të gjithë e dini<br />
Se ajo iku me erën<br />
Ju nuk dini<br />
Se pritja<br />
I ka duartë vrastare<br />
Nuk kam më lot<br />
Nga zgavrat e mi<br />
Pikojnë bebëzat<br />
Nuk di<br />
A jam duke qarë<br />
Apo duke qeshur<br />
Nuk di<br />
A po lind dita<br />
Apo po vdes nata<br />
Sepse një zog rebel<br />
Mi ka vërbuar sytë<br />
Edona Beqiraj<br />
TË MOS DHEMBSET<br />
Të mos lodhen duart<br />
Duke shkruar<br />
Të mos prishet gjumi<br />
Kur ëndërron<br />
Zogëzën e strukur<br />
Të mos ndërprehet ëndrra<br />
Kur fluturon<br />
Mbi male bleruar<br />
Të mos heshtësh<br />
Për ta ndërprerë<br />
Fjalën ters<br />
Të mos dhembset durimi<br />
Kur s’ke<br />
çka flet.<br />
Ti behesh zhgenjim<br />
Brigjeve te detit,<br />
M’shetisin mendimet,<br />
Seç’ m’u keput shpresa,<br />
Mbaruan dhe enderrimet.<br />
Kaltersine e qiellit,<br />
Erresira e perpiu,<br />
Lulja ne kopsht,<br />
u tha, e nuk biu.<br />
Si do t’me zbardh agimi,<br />
Drite me s’vjen pr mua,<br />
Ndalet dhe burimi,<br />
Larg te nje krua.<br />
Me pranveren me ike,<br />
Nuk e shof gjelberimin,<br />
S’me deshe as per mike,<br />
Me fale zhgenjimin.<br />
Ajet Ajeti<br />
Te C’mallem<br />
Ne listen time mape qe shtrihet pa kufi<br />
Gjaku im i shperndare, si yjet,n’galaksi<br />
Jehona e gjuhes sime,si kolona zanore<br />
Kumbojn kontinentet,Detet e Oqeanet<br />
Mbremjeve te vona,mes sodit e te djeshmes<br />
Mungullojm c’do her,shkrepave,te<br />
vendlindjes<br />
C’mallemi mes veti,na iken pikellimi,<br />
Mbremjeve ne Amerike,ne Evrop,n’agime<br />
Keshtu ne mblidhemi,me miket e vendit tim<br />
Keshtu ne thejm heshtjen,c’rrenjosim kufit<br />
Respekte ndersjellta i shtime prej largesive’<br />
Ardhmeri te lumtur,te kemi,ne vendelindje.<br />
Ja dua Shqiptares,zemrenbardhsin e madhe<br />
T’ju bindemi sheshazi, sei kemi, Shtojzavalle<br />
Errësira,te largohet, le të pushojn gojeliget<br />
O ZOT, faljuni Shqipetarisë;<br />
Te gjitha miresite.<br />
Kolla e babës<br />
Baba kollej në oborr para se të shkonte në<br />
gjumë<br />
Lokja thojke se deri sa të ndihet kolla e<br />
plakut<br />
Jena mirë...<br />
Ajo kollë sikur na ishte një thirrje mbrojtjeje<br />
Një piskamë se jemi gjallë e të fortë<br />
Mua më dukej shum’ e pazakont<br />
Sikur t’ishte damkë veremi<br />
Mundohna kajherë me kollë prej ballkonit<br />
të banesës<br />
Por ndalna se ligji mbi zhurmën ma ndalon<br />
Se kojshitë mujn me u anku në hyqmetSe<br />
nesër krejt kan me më kqyr me bisht të<br />
synit<br />
Por as duhanin s’e pi si baba<br />
As qajin s’e pi si ai<br />
As plisin s‘e kam<br />
Asgja ma nuk kam që me më dallue<br />
Baba u kollke edhe herët para se gjeli me<br />
thirr ezanin për m’u qu prej gjumi<br />
Baba e ka pas këtë namaz e ka pas cdo gja<br />
S’di a ka fjet aj rrafsh<br />
S’di a ka fjet me një sy mshel e njo qel<br />
Vallai s’e di<br />
Se unë kam fjetë rehat deri sa ai asht kollë<br />
Sot,<br />
Kolla e tij ndihet në mendjen e hasmëve<br />
Ushtima e kollës së babës<br />
Si eho hala ndihet<br />
E unë hala flej rehat<br />
Por jo si kur u kanë baba gjallë.<br />
Zoti nuk le me harru disa zana në jetë.<br />
5
Qasje kritike<br />
Një thesar i pjekur ideshë poetike<br />
(Përkitazi me librin e Basri Çapriqit, Hapja e guacës, që e pa këto ditë dritën e<br />
botimit në Bukuresht)<br />
Minica Mureşan<br />
Takimi me poezinë e Basri Çapriqit është i mirëseardhur në gjuhën rumune për të lapsëruar portretin<br />
e një artisti shqiptar. Një ndjeshmëri e jashtëzakonshme e nxit këtë t’i fshehë emocionet abstrakte,<br />
duke i tulatur sentimentet nën vellon semitransparente të një padukshmërie e dila mund të deshifrohet<br />
vetëm përmes forcës dhe aftësisë sonë për koncentrim mbi idetë e mirëpozicionuara e të fshehura<br />
në tekst. Këto pasuri dhe kjo plurivalencë vlerësohet te Hapja e guacës në cilësi artistike dhe kualitative, në prizmin e një akumulimi<br />
të dukshëm kuantitativ përfytyrimesh, gjendjesh, shenjash, meditimesh dhe konceptesh filozofike. Diskursi poetik, herëherë hijerëndë,<br />
nuk është gjë tjetër veçse një mburojë pas së cilës poeti e konzervon dhe mbron vetveten nga efekti destruktiv i materiales, bezdisshmërisë<br />
dhe përditshmërisë. Artisti kosovar ka kapacitetin e hatashëm për të patur një trajekt të përpjetshëm, me një konstrukcion të<br />
mirëpërgatitur, duke u drejtuar kah zonat esenciale të shpirtit me ndihmën e syrit të mendjes. Intuitat e tij gjejnë përgjigje dhe konture<br />
përmes një materializimi virtual. Rikthimi në planin e materialitetit tokësor përshkohet, ndërkaq, ciklikisht, falë faktit se autori din të<br />
përcjellë elemente nga kjo botë në botën tjetër, duke i purifikuar. Në këtë kontekst ngjet dhe një fenomen i anasjellttë, në një simetri<br />
të përmbysur, autori duke përfituar nga pronësia e një shpirti të observimit që e ndihmon të përkthejë shenja dhe simbole, duke i<br />
përshkruar poetikisht, kështusoj duke ua dekodifikuar manifestimin e mrekullueshëm në planin konkret të jetës së përditshmërisë me<br />
banalitetin e saj. Përmes këtij antropoformizmi të shfrytëzuar me qëllim stilistik, disa gjëra të jetës apo elemente të botës vegjetale<br />
marrin zë dhe është shumë më shumë se sa evidente që pa këtë pronësi senzoriale të poetit, asgjë nuk do të kishte ngajrë. Kështu pra,<br />
gjithçka është e mundur në botën poetike të B. Çapriqit. Përndryshe, hyrja në këtë botë bëhet përmes portës së padukshme të syrit dhe<br />
përmes iniciimit të një rituali (jo përmes një rituali të iniciimit), për motivin e thjeshtë se një i iniciuar ka aftësi për kundrimin e një<br />
porte të padukshme. Për atë, shenjën e parë e gjejmë te Guaca (poezia me të cilën hapet ky vëllim), përmes së cilës i referohet praktikës<br />
së gjeomancisë (pra, të deshifrimit të fatit në gjurmat e lëna mbi dheun e gurtë, gjethe apo guaca), duke i avertizuar ato në fushën<br />
e rieditimit të kultit të lashtë të hyjnores. Sigurisht, njeriu i (pa)përmendur do ta receptonte këtë poezi në nivelin e vet e të evolucionit<br />
të tij, por, madje, edhe ashtu, po ai di të intuojë kuptime të fshehta pas fjalëve të dukshme (aparente), siç mund të jetë në këtë rast,<br />
morfogjeneza, respektivisht fshehtësia e krijimit. Njeriu i sakralizuar është i përfshirë nga mrekullia e krijimtarisë duke e harruar<br />
esencën e saj hyjnore, e gulçuar herëpashere nga senzualiteti i konkretizimit të ndjenjave. Ai është “kyçur” në senzualitet, duke hapur<br />
horizonte të reja, edhepse hapja e tij përmes njohjes ekziston, potencialisht, prej ku buron edhe shpjegimi i etjes së tij ndaj absolutes,<br />
vetëtejkalimit dhe shijes me të cilën kundron, mahnitet dhe di ta shpjegojë e ta kuptojë. Duke i lexuar shenjat, ai nuk e ka harruar formulën<br />
e kushtrimit për hapje: “Hapu se/ Dua të dal/ Të pi ujë drejt nga qielli// Hiqu yjeve/ Pi ujë nga goja ime/ Mbyllim farën tone/ Në<br />
fund të detit// Sa kohë u bë që jemi mbyllur/ Humbur brenda o zot/ E s’dëgjojmë zërat e ujit” (Guaca). Në mënyrë evidente, shungullima<br />
e fjalëve sugjeron kapacitetin e mrekullueshëm të ujit për stokimin e informacionit, vetë trupi njerëzor duke qenë i përbërë nga uji<br />
në proporcion prej rreth 70 për qind. Pasojnë shenja tjera: Porta, Muri dhe Pasqyra, të cilat, të gjitha këto dhe secila veçmas, ndajnë<br />
jo vetëm njërin plan nga tjetri, duke e ndarë realen nga imagjinarja, por përfaqësojnë dhe një mjedis hyrjeje dhe kalimi nga njëra në<br />
tjetrën anë, por edhe për kontinutetin e njërit përmes tjetrit: “muri s’është aty për t’u kapërcyer/ për t’u ndarë më dysh” (shih Muri<br />
gjigant). Ideja është e rimarë, mes tjerash, edhe te poezia Përkryerja e shiut, kështu: Kaq kohë presim atë ujë të rëndë/ Me na shkëput/<br />
Përgjithnjë nga tokë e dashur. Poeti duket të jetë përçuesi apo elementi i lidhjes ndërmjet planeve, ndërmjet gjuhës (fjalorit, diskursit)<br />
të shenjave dhe fjalorit të shfrytëzuar në komunikim. Është evidente se plurivalenca për të cilën bëja fjalë vjen si pasojë e specializimit<br />
të tij si profesor i stilistikës dhe semiologjisë. Në bazë të seleksionimit të lëndës në gjuhën rumune që e ka realizuar dhe rikënduar<br />
me mjeshtri dhe besnikëri B. Ymeri, tekstet e B. Çapriqit e justifikojnë formacionin e tij filologjik dhe shkencor, duke sjellë kontribut<br />
të veçantë që e ndihmojnë teorecienin të aplikojë në praktikë atë që e di, dhe atë që e intuiton. Mu ky specifitet observohet në poezi,<br />
gjë që na e përforcon impresionin se autori ka një praktikë të shkrimit, se për zotërinë e tij shkrimi është si ecja, zgjimi apo çdo ndërmarrje<br />
dhe preokupim ditëror (i përditshëm), dhe sërish mu ky banalitet i përditshmërisë është i mbrujtur me një fshehtësi të mrekullueshme<br />
të gjestit, dukshmërisht të imtë, një gjest që potencon në të manifestimin diskret të mahnitjes, duke e kultivuar, duke e përsosur<br />
dhe shumëfishuar lumturinë për përfytyrimin e një bote më të mirë. A ekziston vallë nevoja të manifestojmë përgëzimin tonë për<br />
të zbuluar një poezi magjike, arkitektura mentale e së cilës mund të rindërtojë një botë të tërë, duke filluar nga studimi i përgjithshëm<br />
i shenjave deri te parashtrimi i pyetjeve mbi aspektet dhe relacionet e jetës sociale Bota e Basri Çapriqit dëshmohet të jetë një fryt i<br />
proshkët ideshë të pjekura: ajo është bërë më e mirë mu për shkak të kapacitetit për të evoluar nëpërmjet observimit, eksperimentimit<br />
dhe njohjes ; ajo duke mbetur në një plan të cerebralitetit (pjekurisë mentale), duke kristalizuar dhe stokuar (grumbulluar) inforenergji<br />
siç është uji. Po e përmbyll duke e nxjerrë në pah edhe eksperimentin e rëndësishëm hermeneutik, duke i bashkuar përmes një harku<br />
të bardhë tingujt nga vargjet e famshme të Goethes: ,,Ich gehe im Walde/ So fuer mich hin/ Und nicht zu suchen/ Das war mein Sin’’,<br />
për jehonën e një poezie të poetit rumun Luçian Blaga, i cili, nuk e shtrydhte „kurorën e mrekullive të botës”. Në këtë kontekst, ja pra<br />
se si tingëllon magjia e vargjeve të Basri Çapriqit: Sheh rrushi rrushin dhe s’piqet/ Pema ime po kalbet nga fortësia e vet/ Apo nga shiu<br />
nga breshëri nga kohë e ligë/ Po u poqa tashti/ A më ha ti nga malli për pemët apo për drunjtë/ A më lë vjerrë nga metafizika ime e thartë/<br />
Unë s’dua të kalbem pendimi më mire/ S’piqem fare/ Vetëm i papjekur mund të mbes pemë përgjithnjë/ Si thua ti të mbetem mollë/ Tash që po hyn së<br />
dyti në drurin parahistorik/ Apo aty ishe e të mbulonin gjethet// Kur sheh rrushi rrushin e s’piqet (Të piqet) – fjala e poetit.<br />
6
Nga Namik Selmani<br />
Dasma e Therandës<br />
Nje shqiptar nga Suedia marton djalin e vet ne vendlindje<br />
Luftëtari i UÇK- së Idriz Selimaj edhe tani pas më se10 viteve nuk kishte ndjerë një gaz kaq të madh sa ai i dasmës së djalit të shkrimtarit<br />
kosovar Remzi Basha, Kushtrimit që martohej me vajzën budakovare. Një dasëm që bëhej në lokalin e tij në Therandë të Kosovës<br />
që ai ia ka vënë emrin “Estrada” Ai i gëzohej jo vetëm tingullit të këngës, goditjes së tupanit që grishte aq shumë këngë dhe valle<br />
burrërore që nga më të vjetrat gjer te më të rejat. I gëzohej çiftit Basha si të ishin njerezit e tij të afërt se këtej e tutje Kosova do të ishte<br />
më shumë fëmijë të lirisë që do të lidhen me më shumë dashuri me tokën.me të ardhmen. Edhe kurbeti që është ende i pranishëm në<br />
Kosovë do ta bënin më të zbutur se do të kenë të lirë vatrën e tyre të lindjes, vatrën e baballarëve e gjyshërve që ranë duke e kërkuar<br />
atë me pushkë, me penë, me vargje, si ka bërë edhe poeti dhe i zoti i kësaj dasme Remzi Basha me vargjet e tij të bukur .<br />
Kushtrim Basha dhe Vjollca ishin më të lumturit e dasmës. Për lumturinë e tyre kishin ardhur që nga larg shumë njerëz. Që në ditët<br />
e para të hapjes së dasmës dolën në garë instrumentet popullorë karakterisitikë të Kosovës. Urimet në shtëpinë e Remziut ishin të<br />
panumërta Dhe do të arrinte kulmin kjo dasëm kur në fillim të saj do të uronte i zoti i shtëpisë .Kishte ardhur nga Suedia dhe për<br />
shumë kohë kishte punuar që dasma të ishte sa më e bukur, e paharruar për të gjithë. Më tej, një këngëtar i shquar popullor si Afrim<br />
Muçishti fton në podiumin e nderit të dasmës poeten me origjinë nga Çamëria Drita Braho që vinte nga Berati. Drita e kishte të<br />
vështirë që të mbante emocionet e saj. Kishte ngjitur shumë presidiume e podiume të tjerë. Por ai i asaj dasme i ishte dukur më i<br />
veçanti që kishte ngjitur në jetën e saj. Ishte një Skenë e madhe ku shkriheshin aq natyrshëm vallet e këngët e Kosovës me ato të<br />
Çamërisë, shkriheshin urimet e brezave, jetohej lumturia që te jep jo vetëm një tubim dasmorësh, por edhe në tubim shqiptarësh që<br />
gëzojnë me aq pathos për këto ditë bashkimi.<br />
Ajo vinte njëkohosisht edhe si një lloj përfaqësuese e Çamërisë në Kosovën që i gëzohej aq shumë lirisë së saj. Bashkë me djemtë e<br />
saj Isufin dhe Alketin në ato ditë të dasmës së madhe ata kishin sjellë edhe urime të ngrohta për të gjithë pjesëmarrësit . Dhe nuk ishin<br />
pak, por rreth 500 vetë. Të gjithë dasmorët me zë të lartë thonin se nuk mbanin mend për shumë vite një dasëm kaq të madhe me<br />
njerëz sa ajo e asaj dite.në ato pak minuta që i dhanë asaj ajo i tregoi për poetin Bilal Xhaferri nga Ninati i Konispolit që luftoi dhe<br />
shkroi aq shumë për Kosovën e lirinë e saj edhe në Çikago të SHBA. Brenda kësaj njohjeje ajo kujtoi se edhe i zoti i saj ishte një poet<br />
me zë të ngrohtë që di të këndojë aq bukur për historinë e Kosovës e të Çamërisë ,<br />
Tingujt e valleve e të këngëve duket sikur shkonin deri larg në Budakovë prej nga ishte edhe nusja e asaj dasme.<br />
Gjeografia e të ftuarve ishte shumë e gjërë. Kishte në të të ftuar nga Sudia nga Italia, nga Danimarka, nga Maqedonia pa folur këtu<br />
për krahina të ndryshme të Kosovës. E qeshura e djalit kosovar nga Suedia Bujar Fetahu i shoqëroi gjatë gjithë dasmës dasmorët e<br />
shumtë.” E ku ka më bukur se dasmat tona ”- thoshte herë pas here Bujari . Sytë e të gjithëve ishin mbushur me lotë gëzimi. Po nga<br />
Suedia kishte ardhur edhe babai i poetit dhe i zotit të Dasmës Një bacë i thinjur në mshën e 95 viteve . Aikishte parë sa e sa dasma<br />
në jetën e tij . Kishte ndjerë sa e sa krisma luftrash në jetën e tij. Kjo dasëm po ia bënte dhe më të bukur jetën, këto vite pleqërie. Në<br />
gojën e tij ai kujtoi vargjet e një këngë të njohur edhe në Çamëri edhe në Kosovë<br />
Pa Kosovë e Çamëri<br />
Nuk ka Shqipëri<br />
Në atë karvan të madh krushqish që shkojnë për të marrë nusen në krye ishte një djalë i bukur e i vëshur me kostum popullor të Kosovës<br />
që quhej Artan Me një flamur në duar ai drejtonte të gjithë dasmorët që nga momenti kur shkuan për të marrë nusen deri në fund<br />
të dasmës. Ai nuk u ul në asnjë minutë për nder të flamurit kombëtar që mbante në duar. Dukej se bashkë me këtë pamje kaq festive<br />
kishte një vend të nderuar edhe besa, edhe mikpritja<br />
Në ditën e dytë nusja u vesh me kostum popullor që ia dhuronte sipas zakonit dhëndërri. Në vilën e bukur të Isuf Budakovës, krushkut<br />
të nuses, ishte po ai gëzim që kishin lënë në shtëpinë e Remziut. Isufi ishte inxhiner gjeolog i diplomuar në Zagreb të Kroacisë me<br />
rezulatate të shkëlqyera. E sot ai është një biznesmem i shquar në Therandë. Edhe këtu mikrpitja ishte në shkallën më të lartë, Vetë<br />
Drita dhe fëmijët e saj ishin ndër të ftuarit e nderit dhe dëshmitarë të kësaj ngrohtësie njerëzore të Kosovës që vazhdonte të ishte e<br />
gjallë edhe sot e kësaj dite.<br />
Dasma e Kushtrim Bashës me Vjollca Budakovën po përvijonte një portret të ri të Kosovës. Dasma të tilla prej vitesh nuk bëhen më<br />
në tymin e barutit të luftës edhe pse këngët për trimërinë e për dëshmorët e luftës çlirimtare të UÇK-së janë gjithmonë të pranishme në<br />
këto dasma . Dasmat e reja që do të sjellin edhe më shumë djem e çika të bukura në tokën e saj të lire, padyshim në këto ditë kur ajo i<br />
gëzohet Pavarësisë së saj janë faqja më e lumtur e kësaj historie të re. Faqja më e lumtur e saj. Në këtë vjeshtë të mbushur me aromë<br />
frutash e me dasma të panumërta në Therandë, në Prekaz, në Prishtinë e Prizren, është vetë rinimi i saj. Një rinim që të jep më shumë<br />
forcë më shumë dashuri e bashkim kombëtar.<br />
Kur po vinin në Berat në Rrugën e Bashkimit, si kishin dëshira që ta quanin me mijëra e mijëra kosovarë që kalonin në të, poetes Drita<br />
Braho i vinin në mend vargje të reja. I vinin në mend rreshtat e romanit të bukur që e kanë shkruar me Remzi Bashën që ka një emër<br />
të bukur e domethënës “Nusja e lirisë”. Edhe nusja që po zbukuronte shtëpinë e tij në Therandë e në Suedinë e largët, në Danimarkë e<br />
në trojet shqiptare të Maqedonisë ku e kishin ftuan çiftin e lumtur, ishte në nuse e vërtetë lirie. Një nuse Shqipërie…<br />
7
Sokol DEMAKU :<br />
shqiptar Video klip promovues - Qyteti Trollhättan në Suedi nga sytë e një mergimtari<br />
Kanë kaluar dy vite nga mvehtësia e shtetit më të ri në botë Republikës së Kosovës, por edhe më ikja apo<br />
leshuarja e vatrave nga ana e të rinjëve dhe të rejave kosovare është aktuale. Këtë ne e vertetuam në qytetin<br />
Trollhättan të Suedise ku këtu takuam të riun kosovar njëzet e trevjeqarin Valdrin Hoti nga Mitrovica i cila<br />
para gjashtë muajsh ka leshuar vendlindjen dhe është vendosur këtu në këtë qytet të Suedisë përnedimore.<br />
Valdrini në Kosovë ka kryere gjimnazin drejtimin Ekonomi – turizëm dhe hoteleri ku dhe një kohë të gjatë ka<br />
punuar si punëtor hotelier në disa restorante të qytetit të Mitrovicës.<br />
Vitin a kaluar ai bie ne kontakt me një të re shqiptare me banim në qyetitin suedez Mariestad ku edhe martohet me te, pra krijon<br />
familjen e kështu ai detyrohet të kaloj në Suedi dhe te banojë tek e fejuara e tij pasi që kushtet ekonomike këtu janë me të favorshme<br />
se ne Kosovë.Valdrini si zakonisht në fillim kishte veshtirësi me jetën sepse nuk zotronte gjuhën e problem numër një sipas tij për të<br />
huajt në një vend të ri është gjuha e cila edhe nuk është aq lehtë të mësohet. Por me vullnet të fortë dhe entuziazëm Valdrini thot se<br />
edhe kjo barierë shumë e madhe dhe e vështirë per shumë të rinjë mund të kalohet.Jeta në mërgim nuk është e lehtë, kjo është keshtu,<br />
por para se të merrja këtë rrugë unë e kam menduar ndryshe ketë jetë, më është dukur se është një jetë tjetër, një jetë më e lehtë për<br />
ta jetuar, por jo nuk qenka ashtu.Emigrimi është shumë i hidhur. Ndryshe është jeta ne vendlindje e ndryshe në mergrim, sepse në<br />
vendlindje ke shoqërin tende, flitet një gjuhë, ambienti shoqëror është më i ngrohtë. Kurse në mergrim c’do gjë është e ftohtë por je i<br />
detyruar ti përshtatesh jetës ku jeton.Në mjedise të ndryshme nga të rinjët dhe të rejat shqiptare të Suedisë dëgjohet shpesh shprehja se<br />
nuk kanë çka të bëjnë. Po kjo ndoshta është kështu por ma merr mendja se nese njeriu angazhohet do gjeje dicka cka ate e preokupon<br />
dhe mund të punojë dicka.Unë në kohën kur në Kosovë punoja në hoteliri, kisha edhe pakez kohë të lirë. Ate kohë të lirë në qyttin tim<br />
në Mitrovicë e kam shfrytëzue maksimalisht edhe ate duke berë fotografi në fillim e me vonë kam berë gjirime filmike e nga këto e<br />
mesova kete zanat dhe filova të bejë edhe video-klipe të ndryshme të cilat për mua ishin mjaft interesante. Kam fituar disa mirënjohje<br />
ne këtë zanat ne vendlindje.Edhe këtu kur erdha si thash me heret jeta ne fillim ishte shumë e vështirë për mua atëhere fillova ta veje<br />
në veprim hobin tim të vjetër dhe kështu kërkova nga vellezerit ne vendlidnje qe te ma sjellin ketu kameran qe edhe ketu të filloj me<br />
ndonjë film të shkrutër apo ndonjë video klip.Me të më arritur kamera qytati si qytet ketu ku jetoj me ka dhenë isnprimin dhe kamfilluar<br />
me filmim në pjesë të ndryshme të tij ku edhe ia arrita qellimit tim që i kisha parashtuar vetës kur mendova per këte dokumentar<br />
të vogël.Problem kisha gjuhën në fillim, por nusja me ndihmonte dhe nxirrte nga situataë e palkmueshme me gjuhën por edhe anglishtja<br />
qe e njoh mire me ndihmonte qe te komunkoj me njerëz.Pas disa muajsh filmimi, por edhe shkolle sepse isha ne vijim të kursit<br />
ë gjuhës suedeze, fillova të kuptoj sdo pak ne suedisht ia arrita ta kompletoj filmin tim dhe e montova.<br />
Unë mësova se ketu në Trollhättan qenka Qendra e filmit suedez, por edhe Qendra e të rinjëve e cila ishte shumë aktive ne jetën kulturore<br />
dhe ndihmote entuziast e rinjë në realizimin e projekteve të tyre kultutore. Dhe nje dite vizitova kete qender ku u prezentova<br />
miqve suedez pune time që kisha berë.Kjop ishte nje habi per ta, per nje të ri kosovar i cili ende nuk din mire gjuhen suedeze te bejen<br />
je veper aq te madhe, ata ma kishin zili thot Valdrini.Në fillim unë u thash se filmin e kam titulluar ”Trollhättan” dmth në emër të<br />
qyteti ku jetoj.Ua përshkrova me pakëz fjalë permbajtën.”Film om Trollhättan Av MIG.Jag är ju ny i Sverige och har alltid velat göra<br />
filmer, och nu när jag kommit till Trollhättan som är filmernas stad blev jag väldigt inspirerad. Inte bara över att den var filmernas stad<br />
utan all underbar natur, vattenområden, stadslivet. Då började jag göra den här videon om Trollhättan, för jag ville dela med mig av att<br />
fina. Jag ville få med dom vackraste delarna av trollhättan så att när invånarna här ser den videon ska dom känna glädje över staden<br />
trots den kris som är nu!” (Valdrini<br />
”Një film për Trollhätan nga unëUnë jam i ri këtu në Suedi, por gjithëmon kam zgjedhurë të bejë filma dhe tani kur kam ardhur këtu<br />
në Trollhättan i cili edhe është qytetit i filmit, unë isha shumë i frymëzuar jo vetëm nga qyetit i filmit por edhe nga natyra e tij e<br />
mrekullueshme, pjesët ujore të tij nga jeta e vet qytetit. Kështu unë pastaj fillova të filmoj dhe punova këtë video për qytetin Trollhättan<br />
sepse edhe une dua të jemë pjesë e tij dhe të jem me te. Unë dua të paraqesë pjesët me të bukura të qytetit Trollhättan, kështu që<br />
kur njerëzit të shofin këto video të ndjejn kënqësi për qytetin pavarësisht kësaj krizee cila po mbrtëron”(Valdrini)<br />
http://valdrinhoti.blogg.se/ mund te shikohet videofilmi i ValdrinitMiqt suedëz me të cilët bisedova mbeten të mahnitur me punën time<br />
që kisha bërë, dëgjova keto fjalë nga ata :” një i ri kosovar i posa ardhur këtu të bejë një mrekulli, fnatastike” me than se do më mbështesin<br />
dhe do me përkrahin materlaisht dhe moralisht në punën time ku edhe me dhanë sygjerime dhe propozime per kompletimin e<br />
këtij video materiali me pjeset tjera romantike të qyetit të cilat me admirim i pranova dhe i realizova me vonë.Ata me ofruan ndihmen<br />
teknike ne punën time, me dhan një kamerë moderne dhe më ofruan studion e Qendres së të rinjëve për montimin e filmave që do<br />
prodhojë unë në të ardhmen.Edhe TV Trollhättan studio lokale e STV këtu me kanë konataktue pasi kanë degjue per këtë videoklip<br />
apo si ta quaj dokumentar për qytetin Trollhättan dhe edhe ata janë të interesuar që ta shfaqin në programine tyre ditor.Beosj së shpejti<br />
do kem një intervistë me tad he mu ate ditë do shfaqet videoklipi.Por eshte me rendësi të thuhet se ky videoklip ka zjguar ineresim të<br />
madhe tek të haujt të cilët vijojnë mesimet në kurse të ndryshme në shkollat e qytetit dhe përgjegjesit e mesimt për të huaj me kanë<br />
kerkuar që video materiali im të shfaqet për këta vijues në këto shkolla gjë të cilëne kam pranuar m kënaqësi e duhet të them se jam<br />
ndier shume i lumtur me një rast kur shfaqa videon time per të huaj e ata me uruan dhe me perqafuan si të tyrin, verejta se kjo kishte<br />
efekte positive edhe tek te te huajt.Momentalisht jam duke vijuar kursin e gjuhës Suedishtja për të huaj e besoj se së shpejti do ia dal<br />
me gjuhën e mendoj se pasi që ketu në qytet është shkolla e lartë dhe dega e filmit do të vazhdojë studimet në këtë lami.Por kam<br />
edhe plane tjera jam në bisedë e sipër me Qendren e të rinjëve këtu që të punojë një film dokumentart ë shkurtër për të marrë pjesë ne<br />
festivalin e filmit dokumentar këtu në Trollhättan.<br />
8
FAQJA E POEZISË<br />
Arsim Halili<br />
NËNË MË PRIT<br />
( Të zhdukurëve gjatë luftës)<br />
Me lotë e ha bukën<br />
Me lotë bje në gjumë<br />
Ku e kam djali<br />
Më mungon aq shumë<br />
Ëndrron çdo ditë<br />
Varrin që t’ia dijë<br />
Bishat i kanë gëlltit<br />
Eshtrat e tij<br />
Pranvera nuk vjen<br />
As edhe këtë vit<br />
Të lutem nënë më prit<br />
E gjora nënë<br />
Shkon në përjetësi<br />
Kërkon djalin e saj<br />
Nuk gjenë dot qetësi<br />
Sokol Demaku<br />
Ti<br />
Ti që më mësove të besojë<br />
në këtë botë egoiste<br />
me plotë dëshprim.<br />
Ti që më largove nga kujtimet tua<br />
dhe asnjëhere nuk më dëgjon<br />
se ishim miq.<br />
Ti që nuk kupton brengën e zemrës sime<br />
asnjëhere në jetë.<br />
Ti që kujdesësh për zemrën time të thyerë,<br />
dhe që herë pas here mundohesh ta<br />
bëshë një.<br />
Jo, Jo !!!<br />
Ka kaluar koha e lajkatarisë,<br />
ka kaluar koha e marrëzisë.<br />
Tani jetojmë në një botë të shfrenuar,<br />
në një botë plotë ankth,<br />
plot sketerrë e vuajtje ne shpirt.<br />
Adem Zapluzha<br />
KALUAN MOTET<br />
Mora një lule<br />
Nga kjo tokë<br />
E mbajta ne zemër<br />
Për kujtim<br />
Dhembja për Kosovën<br />
Mu bë shok<br />
Nuk gjeja prehje<br />
Për shpirtin tim<br />
Kalova male<br />
Fusha e dete<br />
Vuajtja rritej<br />
Si uragan<br />
Kujtimet më të mira<br />
I lash pas vetes<br />
Harrova emrin<br />
Fisin babë dhe nënë<br />
Ikën ditët<br />
Erdhi pleqëria<br />
Në dhe të huaj<br />
Duke punuar argat<br />
Ku mbetën gëzimet<br />
Kah u tretë rinia<br />
Loti në letër<br />
Më pikon çdo natë<br />
9<br />
Namik Selmani<br />
Trokitje<br />
Trokas, trokas me shkop të thatë<br />
Dhe hapin hedh kaq kuturu.<br />
Diku mbaron kjo udhë e gjatë<br />
dhe nuk e di se kur, se ku .<br />
Diku mbaron kjo udhë e bukur<br />
si një ylber që puth një majë .<br />
A do ma gdhendë ballin e rrudhur<br />
si një lëndinë me gjëmbaçë<br />
A do më hedhë ca krahë mbi supe<br />
Si prekje dore, si një blerim <br />
Besomë, dhe shpirti bëhet lule<br />
Kur prek një prag, që s’ka më kthim.<br />
Më jepni ,miq, një copë kordele<br />
Ta bëj finish e ta bëj start.<br />
Në s’do të jem një udhë që tretet,<br />
Do jem mes jush në piedestal.<br />
E ka një fund kjo udhë e njohur,<br />
Që shpesh më ngjan si një fillim.<br />
Po ç’do më thotë ai hap i drojtur<br />
Pa një të dytë si një jetim<br />
Trokas, trokas me shkop të thatë<br />
Dhe lodhja tretet thellë në muzg.<br />
Diku mbaron kjo udhë e gjatë ,<br />
Dhe nuk e di se kur, se ku.<br />
MENDIMI POZITIV<br />
Daut Demaku<br />
Të gjitha që i kemi dhe gjithçka që jemi,<br />
është vetëm pasojë e mendimeve tona.<br />
Mësuesi tha: Mendimet janë fuqi që e<br />
vënë në lëvizje edhe qiellin, edhe tokën.<br />
Në qoftë se vetëdijësohemi për fuqinë e<br />
mendimeve, nuk do të kemi nevojë të akuzojmë<br />
askënd për dështimet tona. Është<br />
e njohur se mendimi krijues është vlera<br />
e parë e gjinisë njerëzore: të krijosh do<br />
të thotë të jetosh edhe shumë kohë përtej<br />
vdekjes.
Ibrahim Egriu: INTERVISTË ME FORTESA HOTI<br />
Realizuam një Intervistë ekskluzive me aktoren tani më të mirënjohur, Fortesa Hoti, e cila që nga<br />
shtatori i vitit të kaluar në serinë televizive “Avenyja tjetër” me plot mishërim, luan rolin kryesor, që<br />
shfaqet tri herë në javë përmes R T V-suedez.<br />
”Ju më jepni vullnet qe dhe me tej te angazhohem<br />
palodhshem në këtë lami, te cilen e adhuroj me<br />
mish e shpirt”.<br />
Pas Yllit të këngës së top-muzikës, Doruntina Disha, e cila, vitin qe kaloi zuri vendin e parë në Norvegji, kurse ne Festivalin e kenges<br />
në Shqipëri, vendin e dytë. Gjurmeve të saja hap pas hapi po ec këtu në Suedi dhe këngëtarja e re Besa Krasniqi, e cila zuri vendi e<br />
parë në festivalin muzikor të talenteve të rinj në Karlskrona të Suedise. Kurse, në laminë e dramaturgjise, përmes suksesit të arritur,<br />
shembullin e të dyja moshatreve e ndjek aktorja shqiptare, Fortesa Hoti. Që të tria janë shembull për Rininë shqiptare në Diasporë,<br />
sepse, vetëm me shembuj të mirë ngritet imazhi i popullit tonë të shtypur e shumëvuajtur shekuj me radhë.<br />
Sot, kontaktin e parë me Fortesën e mora përmes mikut dhe bashkëpunëtorit tim te çmuar, Prof. Dr. Zija Lleshi, i cili më njohtoi se,<br />
babai i saj është Ferki Hoti, arsimtar, i cili nga viti 1992, në Munkedal, me plot përkushtim u angazhua në proçesin edukativo-arsimor<br />
me nxënësit tanë kurbatçarë. Komuniteti i shqiptareve ne Skandinavi, veçanërisht të rinjtë, me interes e përcjellin filmin serik telviziv<br />
”Avenyja tjetër”, ndaj, që të mësojnë diç më shumë,<br />
fillimisht, kërkuam nga Fortesa të na ofrojë ca të<br />
dhëna biografike:<br />
Kam lindur, më 6 dhjetor 1988 në Polac të Skenderajt<br />
dhe aktualisht jetoj me prindërit e mi, vëllanë dhe<br />
dy motrat në lagjen Angered, që ndodhet në periferi<br />
të Goteborgut. Isha 4 vjecare kur prindërit e mi, në<br />
mars të vitit ’92, per shkak te masave represive,<br />
dhunës e terrorit të pushtetit serb në Kosovë, babi<br />
im, arsimtar i suspenduar nga puna,kërkoi strehim<br />
këtu në Suedi.<br />
Si u pritët në Suedi dhe cilat ishin disa nga<br />
sfidat e fillimit ketu ne emigracion<br />
Në Suedi u pritëm shum mirë nga shteti dhe populli.<br />
Në at kohë, menduam të qëndrojmë një kohë të<br />
shkurt në Suedi, por nuk doli ashtu. Vitet rreshtin nji<br />
pas nji dhe une rritesha, duke shkuar në shkollë si<br />
një nga nxënëset më të dalluara. Mendimi i familjes,<br />
po edhe i imi ishte dhe është që sa më shpejt të kthehemi<br />
ne vendlindjen tone, në Kosovën e Pavarur.<br />
Çfarë shkolle keni kryer ne Suedi<br />
Kam kryer shkollen e mesme dhe vijoj studimet ne<br />
drejtimin -Arti skenik. Ndër kohë kam vijuar edhe<br />
mësimin plotësues në gjuhën Shqipe. Flas, për veç<br />
shqipes, falë ndihmës qe me ofroi babai im- arsimtar e flas dhe anglishten, suedishten dhe pak gjermanishten.<br />
Si u kyçët në laminë e dramaturgjisë<br />
Si e vogël me thonin së kisha talent për aktore, që në shkollën fillore në klastë e 6,7,8 dhe 9 u aktivizova ne grupin dramatik të<br />
shkollës, ku luajta role të dryshme në skenat e shkolles. Pra, kjo më më dha shtytje që në një ditë vere, gjatë pushimeve kur kërkoja<br />
punë, papritmas e pashë që televizioni suedez kishte hapur një audicion për një seri televizive. Konkurova dhe arrita të përzgjidhesha<br />
në më shumë se dymijë aplikues dhe zhvillohej garë eliminuese, ku arrita të dal në fillim në 100-she e pastaj në 30-she dhe në fund në<br />
3 më të mirët, ku arrita dhe të marr edhe rolin kryesor në seri, që ishte dhe gëzimi më i madh në jetën time.<br />
10
Në serinë televizive “Avenyja tjetër” ua kanë besuar rolin e Roxana Nilsson. Kush ua ofroi ate rol dhe çka kishit<br />
me na thënë rreth këtij roli specifik<br />
Rolin ma afroj Anette Mandoki, regjisore. Eshtë nje rol i vështirë i një vajze problematike, me emrin, Roxana Nilsson, e cila jeton më<br />
një nënë narkomane, që s’e din se cili është babai i saj. Pra, permes ketij filmi ne seri, paraqitet jeta, veshtiresitë e saj me vite, sespse,<br />
nenen e saj e kish kapluar një virus i keq siç është droga. E kam pak të vështirë të luaj rolin e Roxanës, pasi në jetën private unë dalloj<br />
shumë nga ky rol, por megjithatë kam<br />
shumë telefonata urimi dhe ka shumë<br />
adhurues të cilët me telefonojnë dhe<br />
me japin fjalë të mira për interpretim<br />
të suksesshem.Dhe unë, bijë e nderuar<br />
e Kosovës, Fortesë, si njohës i lamisë<br />
së dramaturgjisë, duke qenë se vite me<br />
radhë kam përgatitë pjesë të ndryshme<br />
teatrale ne Diber e Kaçanik, e vlerësoj<br />
lartë angazhimin dhe mishërimin tuaj ne<br />
rolin specifik dhe shume te veshtire te<br />
Roxanes. Të lumtë, me deshirë qe dhe<br />
ne të ardhmen te korrish suksese dhe me<br />
te medha ne sferen e dramaturgjise e te<br />
kinematografise. Falënderime te perzemerta<br />
z. Ibrahim ne per keto vleresime aq<br />
te ngrohta e te sinqerta qe m’i dedikoni.<br />
Ju më jepni vullnet qe dhe me tej te angazhohem<br />
palodhshem në këtë lami, te cilen<br />
e adhuroj me mish e shpirt.<br />
Diç rreth aktiviteteve tuaja dhe, si e kaloni kohën e lirë<br />
Përveç angazhimit tim në filmin: “Andra Avenyn” unë lexoj libra të ndryshëm në gjuhën shqipe, suedeze dhe ate nagleze. Merrem më<br />
vrapim, i kushtoj rendësi shumë të madhe familjes sime të dashur dhe Shoqërisë.<br />
Do kalojmë tek nje cështje tjetër që na prekupon ne te gjithve,tek gjuha shqipe. Ty dhe motra jote, Blerta, pastër e bukur e flisni gjuhën<br />
shqipe.<br />
Në cilën gjuhë flisni në familje dhe, cili eshte mendimi juaj që femijët shqiptarë ta ruajne gjuhën tonë të bukur e të<br />
ëmbël shqipe <br />
Mbi 90 % në shtëpi flasim gjuhën tonë Shqipe, me që jetojmë në Suedi dhe eshtë e nevojshme dhe jetike këtu flasim edhe suedishten,<br />
falenderojmë demokracinë suedeze për mundësinë e organizimit të mësimit plotësues nëpër shkolla edhe në gjuhën shqipe. Pra femijet<br />
tanë shqiptarë janë më të aftë dhe më të dijshëm kur flasin më shumë gjuhë.<br />
Çfarë muzikë më së shumti dëgjoni<br />
Shqipe folklorike, popullore, po ne të rinjtë dëgjojmë edhe muzikë moderne internacionale botërore.<br />
Çfare do te thonit per ne fund <br />
Jam shume e lumtur që u shpall Pavarsija e Kosovës dhe kam fat të madh që jam pjesë e rinisë së saj. Nje Komb Shqiptar me 2 shtete<br />
do të jemi shume më të fortë ne të ardhmen. Nje pershendetje te vecante keni nga babai im-Ferkia dhe krejt familja Hoti.<br />
Ju faleminderit shume per kete interviste! Dhe une ju falenderoj për angazhimin tuaj dhe per vlerësimin që po ma bëni. Dhe në<br />
mbarim, lus të gjithë moshataret e mi kudo në Diasporë që të vazhojnë shkollimin dhe, me sjelljet e veprimet e tona shembullore, t’i<br />
tregojme botes se qytetruar dhe miqeve tane nga mbare bota se ç’popull i zgjuar, bujar e fisnik jemi ne shqiptarët.<br />
Falënderime bijë e Kosoves martire! Me nderime, I. Egriu<br />
11
VARGJE REFLEKTIVE ME MBRUJTJE POETIKE<br />
(Sinan Sadiku, “Shigjetat e lakmisë”, Sh.B. “Brezi ’81, Prishtinë, 2009, faqe 64).<br />
Bilall MALIQI<br />
Kosova Lindore në të cilën gravitojnë disa qytete të cilat kanë të avancuar rrafshin e krijimeve letrare<br />
dhe promovimin e kulturës letrare, si Gjilani, Vitia, Presheva, Bujanoci, Dardana etj., përbëjnë një<br />
trung ku shquhet për nga kultura letrare në letersinë shqiptare në përgjithësi.<br />
Dardana (ish kamenica), ku në gjirin e saj ka edhe Klubin Letrar “Nositi” që tubon krijues tashmë të<br />
dëshmuar të letrave si Nexhat Rexha, Baki Krasniqi, Sinan Sadiku e shumë tjerë të cilët me veprat e<br />
tyre dëshmuan një seriozitet në shkrime dhe tanimë janë të njohur në mbarë relievin tonë krijues.<br />
Pjesë e kulturës letrare të këtij qyteti të bukur, ku me një mjeshtri të rrallë poetike e paraqet në vargjet e veta, është poeti dhe kritiku<br />
letrar Sinan Sadiku, i cili para lexuesve doli nga aononimiteti nga viti 2000 me botimin e librit të parë me poezi me titull “Rrobat e<br />
engjëllit”.Këtë vit Sinani botoi edhe librin e dytë me poezi për të rritur të titulluar “Shigjetat e lakmisë”, botuar nga Sh.B. “Fondi për<br />
Letërsi, Art e Kulturë Brezi “81” Prishtinë.<br />
Lirika në vargje<br />
Përmbledhja poetike “Shigjetat e lakmisë” që nga prologu i librit deri te epilogu i saj përbëhet me një kolorit ngjyrash e motivesh të<br />
lloj-llojshme të cilat janë evidente brenda kopertinave të librit dhe është ndarë në tri cikle poetike:”Ngjyra lirike”, “Stinë e lënduar”<br />
dhe “Baladë për Gentin”.<br />
Nëse merret në shqyrtim poezia e Sinan Sadikut mund lirisht të themi se vargu i tij ka një strukturim të fortë, dhe ka një figuracion të<br />
ngjeshur dhe gjithpërfshirës, motivet që i rreh janë të qëlluara dhe i përkasin ndodhive nëpër kohë.<br />
Poezia e Sinanit nuk është e drejtpërdrejtë, porse është e paisur me gjuhën e<br />
metaforës dhe janë gjysëm-hermetike sa i përket kuptimit të tyre.<br />
Muza poetike e ka futur poetin në motive të ndryshme si p.sh.:motivi patriotik<br />
, i jetës së përditshme, vargje përkushtimore etj., të cilat i jetësojnë krijimet<br />
poetike të tij.<br />
Një prezantim aq serioz autori e paraqet përmes vargjeve poetike që nga<br />
cikli i parë, ku shfaqet ndjenja shpirtërore e autorit e shprehur në vargje<br />
në poezitë:”Strehim në vargje”, “Zogj të pikëlluar”, “Kampion i pritjes”,<br />
“Tejpërtej”, “Dardania”, etj., ku me vargje të ndërtuara mirë dhe të rimuara del<br />
me një ofshamë të fortë para lexuesve e sidomos kjo ofshamë është prezente në<br />
poezinë kushtuar qytetit të tij Dardanës, ku përmes vargjeve paraqet shetitjen e<br />
tij nëpër këtë fshat-qytet siç e quan autori, në të cilin autori kërkon në mënyrë<br />
indirekte që të investohet më tepër në këtë vend të harruar siç e potencon poeti<br />
në vargun e tij.Po në këtë poezi autori shpalos komplet panoramën e Dardanës<br />
para lexuesve e cila panoramë është reale, ku peizazhin e paraqet kështu:<br />
“Me lumi në mes e malin përreth<br />
Me shtatin e gjatë e rrafshin në brez<br />
Pret një dorë mjeshtri<br />
T’i japë pakëz shpresë”.<br />
(Poezia, Dardana”, faqe 14).<br />
Përpos peizazhit të paraqitur bukur mirë të Dardanës, autori kthehet më herët në<br />
histori duke i kujtuar edhe pushtuesit që lanë gjurmë të zeza në relievin tonë, por edhe në këtë qytet, ku qëndroi vertikal çdo sfide dhe<br />
pushtuesi sepse më parë:<br />
“E dogji zjarri e ngriu acari<br />
E mori serbi e mori bullgari<br />
Por prap jeton<br />
E shpresë ndërton”<br />
(Poezia, “Dardania”, faqe 14).<br />
12
Po në këtë cikël Sinani u fali vargje edhe dëshmorëve të cilët ndërruan për shumë shkallë historinë tonë kombëtare, ku me veprën e<br />
tyre mbetën të pavdekshëm sa të ekzistojë historia jonë kombëtare, Poezia, /Shkoi për të ardhur/, e shumë poezi që ngërthejnë këtë<br />
cikël poetik.<br />
Edhe në ciklet tjera të po këtij libri lexuesi ndeshet me poezi të një figuracioni të fuqishëm.Poezitë në vazhdim përbëhen me një gjuhë<br />
të përparuar poetike, sepse Sinani ka një kontroll shumë efikas sa i përket ndërtimit të vargut dhe paisjen e tyre me figura të ndryshme<br />
letrare.Në poezitë e tij janë të pranishme gati të gjitha figurat poetike varësisht vendit dhe momentit dhe ua ka gjetur me sukses vendin<br />
e duhur në vargje.<br />
Libri me poezi që po e shqyrtojmë përbëhet me poezi të rimuara 14 (poezi), të pa rimuara 28 (poezi) dhe tri poezi të përziera të cilat<br />
kanë vlera të kënaqshme artistike.P.sh., poezitë:/Vetëm mbresave /, /Mushkonja /, /zogj të pikëlluar /, janë poezi të përziera apo mikste…<br />
Dhembja si koncept<br />
Brenda këtij cikli poetik lexuesi do të shoqërohet me poezi që ndjellin ofshamë, dhimbje. Te poezia “Shigjetat e lakmisë”janë të pranishme<br />
figurat stilistike si: simboli, metafora dhe alegoria. Edhe lisi, edhe plisi, edhe fëmija e edhe qeni janë simbole.<br />
P.sh.<br />
Shigjetat e lakmisë<br />
godasin lisa e plisa<br />
dhe tallen me ne<br />
(Poezia “Shigjetat e lakmisë”<br />
Lisi simbolizon figurat e ndritura kombëtare, personalitetet e mëdha të cilat kanë kontribuar shumë për të mirën e kombit dhe disa nga<br />
të cilat janë lënë pas dore, ose s`i pyet askush për asgjë.<br />
Plisi e simbolizon kokën, mendjen, trurin e kombit etj.<br />
Kjo poezi karakterizohet nga gjuha e figurshme me nëntekst të pasur, me simbole, alegori, metafora... ku vjen në shprehje shumësia<br />
kuptimore.<br />
Në vazhdim poeti paraqet në skenë Gentin personazhin poetik të poezisë “Baladë për Gentin” e cila ka motiv social.Poeti në këtë<br />
poezi paraqet qartë aspektin social të shumë familjeve tona dhe paraqet tabllo reale ku shumica e popullit janë të pa punë dhe gjenden<br />
buzë ekzistencës, por jo dhe kaq, edhe ata pak punëtorë shpallen tepricë teknologjike dhe largohen nga puna.Këto skena janë të përditshme,<br />
ku bëhet shitja e organizatave prodhuese dhe punëtorët mbesin rrugëve.<br />
Po ashtu edhe kjo poezi ka përfundim fatal, shuarja e jetës së Gentit personazhit të kësaj poezie.Pra vargjet e kësaj poezie janë shumë<br />
prekëse.Së lexuari të këtyre dy poezive edhe lexuesi do të ketë dhembje siç pati poeti në këtë rast.<br />
Në vazhdim nuk mundemi t’i anashkalojmë edhe poezitë: p.sh., /Mushkonja/, /Delet/, /Etje/, /Baladë/, /Kur dridhet çatia/, /Rrëfimi i<br />
lisit/, /Dikush/, /Deti/, /Shpresa/, dhe poezia e fundit e këtij libri /Nisma/ , të cilat kanë vlera të duhura artistike.<br />
Vlerat<br />
Përmbledhja poetike “Shigjetat e lakmisë” të autorit Sinan Sadiku, shquhet për nga vlerat artistike.Sinan Sadiku shkruan rrallë, por ka<br />
një stil të veçantë të shkrimit, gjithnjë përpiqet që vargu i tij të jetë i ndërtuar mirë, pra të mos ketë ramje-ngritje të vlerave artistike të<br />
shkrimeve të tij.<br />
Prej gjithë kësaj që u tha deri tani mund të themi se ky libër i ka të gjitha tiparet e një libri<br />
me vlera të qëndrueshme artistike.<br />
Biografia<br />
Sinan Sadiku lindi në fshatin Gjyrishec të komunës së Dardanës, më 12 nëntor 1961.<br />
Shkollën fillore e kreu në vendlindje dhe në Tyxhec, të mesmen në Dardanë, ndërsa fakultetin<br />
Juridik në Prishtinë.<br />
Shkruan poezi dhe kritikë letrare.Në vitin 2000 botoi librin poetik “Rrobat e engjëllit”, kurse<br />
në vitin 2009 botoi librin e dytë me poezi të titulluar “Shigjetat e lakmisë”.<br />
Sinan Sadiku jeton dhe vepron në Dardanë.<br />
13
Arsim Halili<br />
KUR TË QANË, E PAK TË QESHË FATI<br />
Jeta ndonjëherë është edhe tillë, por tërë atë mllef që kishte në shpirt, nuk guxonte ta ekspozoj para fëmijëve, e sidomos para vajzës së<br />
sëmurë. Rinori një ditë kishte mbledhur mjaftë mbeturina të hekurit, për t’i dërguar në lokacionin që t’i shiste.<br />
Pronari i atij lokacioni i kishte e thënë: që ti lërë një herë aty, pas dy tri ditësh eja e merri parat. Rinori sa ishte gëzuar për këtë gjë,<br />
sepse e dinte se pas dy tri ditësh, do të bëjë një shumë të mirë parash.<br />
Bedriu doli në treg të shitjes së krahut të punëtoreve. Priti disa orë dhe askush nuk i tha, eja sot të punosh. Befas u nis rrugës dhe<br />
u ndal në një vend, ku ishte duke u ndërtuar një objekt ndërtimor. Hyri aty dhe pas pak filloi t’u ndihmoj punëtorëve në ngarkim –<br />
shkarkim dhe punët tjera. Mirëpo punëtorët e asaj ndërmarrje, u habitën nga kureshtja. Kush është ky njeri që na ndihmon, pa i thënë<br />
askush<br />
Pas pak erdhi edhe pronari i asaj ndërrmarje, biseduan me Bedriun. Pronari e pyeti.<br />
-Kush jeni ju zotëri<br />
-Jam Bedriu përgjigj.<br />
-Mirë i tha pronari. Sa e di unë, nuk të kam punësuar në ndërrmarjen time!<br />
-Bedriu jam i vetëdijshëm, për këtë zotëri, por zori qenka i madh! Kur në shtëpi, nuk ke çka t’u kthesh për darkë fëmijëve se për<br />
vete s’ka gjë. Unë nuk po ju kërkoj para sot, por së paku nëse keni mundësi që të më siguroni pak bukë për fëmijët. Këto fjalë sikur<br />
e ngazëllyen pronarin, më në fund tha: më vjen keq, por unë vërtet nuk kam mundësi për t’ju punësuar. Sa për t’i siguruar fëmijëve<br />
edhe juve bukën e gojës, ju nuk keni nevojë sot fare të punonin. Nëse nuk të vjen keq, unë do t’i jap një qind euro. Bedriu e pranoi për<br />
herë të parë këtë lëmosh. Sepse ishte ndjerë mjaftë rëndë nga ajo që kishte përjetuar mbrëmë. Ngase fëmijëve, nuk kishte pas çka t’i<br />
kthej për darkë. Ai thoshte me vete, sonte fëmijët nuk do të bien të uritur në gjumë. Në atë mbrëmje të vonë, kollitjet e tepërta ja nxorën<br />
gjumin Egzonës. Bedriu u ngrit, por çka t’i bënte i gjori e ledhatoi dhe i foli ëmbëlsisht si prind. Përsëri pasi u qetësua pak e zuri<br />
gjumi Egzonën. Rinori atë natë kishte bërë gjumë të ëmbël, por mezi nuk priste të zgjohej në mëngjes. Ai do të shkoi, në lokacionin<br />
e mbeturinave të hekurit. Do t’i merr parat, që i kishte premtuar pronari.U zgjuan në mëngjes. Bedriu doli përsëri në tregun e shitjes<br />
së punëtorëve. Rinori shkoi në lokacionin e mbeturinave të hekurit. Në shtëpi, mbeti vetëm Egëzona. Hyri në objekt Rinori, e pa se<br />
pronari po fjalosej me dikë. Rinori nuk e njihte atë, por e dëgjonte duke thënë se unë kam për t’ia dhënë një djalit parat. Si t’ia bëjë<br />
hallit. Rinori hyri brenda, u qetësua pak situata. Pronari i tha, shiko Rinori: Unë nuk mund të jap parat të gjitha. Kam një problem, por<br />
merri nja dhjetë euro. Të lutem mos sjell, asnjë lloj të mbeturine të hekurit. Rinori i mori parat, doli i dëshpëruar nga lokali. Rinorit të<br />
gjitha ato që i kishte menduar t’i blej, këtë apo atë gjë, ranë në ujë. Më së shumti kishte menduar, t’i blej motrës. Mirëpo me ato para<br />
që kishte, nuk ishte në gjendje të marr gjëra për të gëzuar motrën. U kthye në shtëpi, mjaft i dëshpëruar. Motra i foli butësisht, por ai<br />
njëherë heshti. Mandej i tha mos më fol, nuk dua të flas. Motra përsëri insistonte, pse vëlla çka të ka ndodhur:<br />
- A mos je fjalosur me dikë. A mos të ka ofenduar dikush -Jo, motër, askush nuk më ka ofenduar, e as nuk jam fjalosur, por të thash<br />
të lutem të qetë. Hyri në një dhomë u mbyll vetëm.Egëzona nuk pati çfarë të bënte më, ajo doli me vaj në buzë në ballkon dhe priste<br />
babin. Ai së paku t’i fliste butësisht, kurse Bedriu duke pritur në treg të shitjes së punëtorëve, papritmas erdhi një veturë me ngjyrë të<br />
zezë. Doli një njeri nga vetura. Askush nuk e njihte prej atyre, që rrinin për tu shitur si punëtor krahu. U ofruan disa punëkërkuesit,<br />
por ai tha jo, unë, jam duke e kërkuar një njeri me emrin Bedri. Më kanë thënë se gjendet këtu. Ju lutem cili është le të vjen. Pasi dëgjoi<br />
Bedriu emrin e tij,u ofrua dhe tha, urdhëroni zotëri: Unë ju duhem !-Po ja ktheu njeriu i panjohur. Ju lutem, hyni në veturë.<br />
Bedriu hyri në veturë, pa e ditur se çka po ndodhë. Ai e pa se Bedriu ishte paksa i shqetësuar.<br />
-Nuk keni nevojë të shqetësoheni, unë besojë se për të mirë të kam ftuar dhe mendoj se do ta pranoni ofertën time. Bedriu vetëm dëgjonte,<br />
pa bërë zë.<br />
- Shiko i tha i pa njohuri:E njihni doktor Xhevatin Po zotëri, është fqiu im i parë. Unë e kam shokë tha i panjohuri. Më ka treguar<br />
doktori, për gjendjen dhe përjetimet tuaja. Unë e kam një ndërrmarje ndërtimore dhe më duhet një punëtor serioz, për juve më ka thënë<br />
doktori se i keni ato cilësi. Nëse doni mund të filloni punës që sot. Bedriu po si zotëri, nuk pranoj të punoj, kur i kam punët si është<br />
më së keqi.<br />
Shkuan në një vend, ku ishte duke ndërtuar një objekt. Këtu do të punoni i tha pronari i ndrmarjes ndërtimore Bedriut. Kjo risi, që<br />
gjeti punë për një kohë të gjatë, Bedriun e gëzoi pa masë. Së paku për një kohë, fëmijët dhe ai vet nuk do të përjetojnë kriza ekstreme.<br />
Atij nga gëzimi i dukej dita e shkurtër. Rinori pas një kohe doli nga dhoma. Kur e pa se motra nuk ishte brenda, atëherë e mori<br />
një sapunë dhe në pasqyrën e banjës e shkroi: “ Një gojë më pak bukë dhe shpresoj se do të shërohet Egëzona dhe nuk ka nevojë<br />
për barna”. Pas kësaj që shkroi, nga depresioni ra në infarkt dhe vdiq.Bedriu pak para mbrëmjes, u kthye në shtëpi. Ishte i gëzuar dhe<br />
kishte blerë mjaftë gjëra. Kur e pa Egzona, vrapoi ta përqafoi babin e saj. Hyri brenda.Bedriu e pyeti vajzën, ku është Rinori Brenda<br />
në dhoma tha ajo. Hyn në dhomë,ai nuk ishte aty!<br />
-Rinor bërtisnin ku je .E kërkonin, por më nuk fliste.<br />
Hyn në banjë. Fillimisht e panë se çka kishte shkruar dhe kur e panë të shtrirë pa jetë. Bërtitën me sa zë që kishin. Të nesërmen<br />
përcollën për në banesën e fundit. I dhanë lamtumiren e fundit, familja, shokët dhe arsimtarët. Kështu Bedriut, i qan fati në fund, pas<br />
humbjes së gruas, humbi edhe djalin e vetëm që kishte.<br />
Tani mbeti vetëm me vajzën. Ai edhe pse e gjeti punën, ishte i shokuar me humbjen e djalit. Sidomos në rrethanat çfarë i ndodhi. I<br />
vetmi gëzim, në fund ishte se Egzona, u shërua plotësisht nga TBC-ja. Një gëzim vogël, me që tani ajo, nuk është e sëmurë dhe nuk<br />
bie në gjumë e uritur.<br />
Ajo vazhdimisht qan dhe nuk gjen dot ngushëllim për nënën dhe vëllain e saj....<br />
14
F A Q J A E P O E Z I S Ë P Ë R F Ë M I J Ë<br />
Lepurushi<br />
Lepurush, o lepurush,<br />
Përse fshihesh në gemushë<br />
Bëhu trim, jo frikakcak,<br />
Se s`të dua, jo aspak.<br />
Kopshti ynë<br />
Sa me qejf që shkoj<br />
Unë në jopshtib tim!<br />
Edukatoren e degjoj<br />
Kur më jep mësim.<br />
Dhe kur shkoj në shtëpi<br />
Mbushur me gësim,<br />
Por mendja më rri,<br />
Prapë te kopshti im.<br />
Viti I Ri<br />
Jan a erdhi Viti I Ri<br />
Shkëlqen bredhi plot stoli,<br />
Plot me lodra i ngarkuar<br />
Tërë yjet flakëruar.<br />
Lart në majë ngjyra-ngjyra,<br />
Tollumbace kaq të fryra.<br />
Rrotull bredhit jemi mbledhur<br />
me gaz vallen për ta hedhur<br />
Bie shiu<br />
Bie shiu pika-pika<br />
Lahet rosa, lahet rika,<br />
Lahen patat qafëgjata,<br />
Lahen bibat pendarta.<br />
I sheh Mira dhe cuditet,<br />
Pastaj gjyshës i avitet<br />
-shiko rosat budallaqe!<br />
Mirë që lajnë këmbë e faqe,<br />
Pse si heq qe ti thajnë<br />
Qeshi gjyshja, qeshe ti,<br />
Qeshim dhe ne tani.<br />
Bicikleta<br />
Bicikleta ka tri rrota,<br />
Kur e ngas cuditet bota.<br />
Tring-tring tringëllon<br />
Zilja e vogël në timon.<br />
Shokë e shoqe më vijnë pas,<br />
Kur unë bicikletën ngas.<br />
Tring-tring tringëllon<br />
Zilja e vogël në timon.<br />
Ëndërra e Alketës<br />
Shalqini I rrumbullakët<br />
Këmisha lara- lara<br />
Përbrenda skuq si gjak<br />
Dhe ka një mijë fara.<br />
Sa mirë do të ish,<br />
Shalqini lara- lara,<br />
Vec lëng e tul të kish<br />
Dhe të mos kish fara.<br />
Kështu mendon Alketa<br />
Pasi enede s`di<br />
Se fara, po të mos ketë,<br />
S`do të ketë më shalqi.<br />
Tri mollët<br />
Unë jam molla rrumbullake,<br />
Faqekuqe topolake.<br />
Rrumbullake jam dhe unë,<br />
Por e verdhë, e pjekur shumë.<br />
Edhe unë jam motra juaj;<br />
Më pranoni, jam e pjekur,<br />
Pasi ngjyrën e kam të gjelbër.<br />
15
Hysni Demaku: Shenim nga vendlindja<br />
Piloti që mendon të kthehet në Airoportin e Prishtinës<br />
Sheremet Berisha, qëysh në moshën 14 vjeçare fillon t’i shfaqet deshira të bëhët një pilot, e që endrrën e ka menduar të parealizueshme,<br />
falë KFOR-it kanadez, përkatësisht pilotit Jonathan ai është sot një pilot i diplomuar në universitetin e Kandas, në dy drejtime<br />
si pilot dhe inxhiner i aviacionitNjeriu që mbajti të fshehur endrrën për t’u bërë pilot, tani sekretin e ka shendrruar në realitet të<br />
pabesueshëm. Rasti i veçant i tij ka shtyer edhe producentet e filmit kanadez të përgadisin një film dokumentar për arritjen e tij deri të<br />
bërja pilot. Ky është, Sheremet Berisha nga fshati Vasilevë i Drenasit vetëm 24 vjeçar, piloti i vetëm shqiptarë që ka studiuar inxhinierin<br />
e elektros së aviacionit dhe shkollën e pilotit në universitetin kandez. “Isha vetëm 14 vjet, atëher kur mora guximin t’i ofrohëm<br />
bazes ushtarake të KFOR-it kanadez, vetëm sa kishte përfunduar lufta në Kosovë, veshtrojsha ngritjen edhe uljen e helikoptereve që<br />
mu dukeshin sikur diqka të jashtëzakonshme”, nis bisedën Sheremeti për Kohën Ditore. Ai kur i është ofruar bazës së KFOR-it është<br />
njoftuar me pilotin kanadez Jonathan Knaul. Shermeti tregon se John e kishte verejtur këtë dhe e kishte ofruar tek baza, madje edhe i<br />
kishte ofruar mundësin që t’i shiqonte “apaqet” që i quan Sheremeti. “Nuk e disha ansjë fjalë në gjuhën që ata flisnin, por takimi me<br />
Johnin u shpeshtuar dhe fillova të merrem vesh me te”, tregon veshtirësit e komunikimit Sheremeti. Johni i kishte premtuar se do t’i<br />
mundësoj Sheremetit të qendroj në Kanada për të studiuar. “Shpresën dhe kominikimin me Johnin përmes internetit e kam mbajt të<br />
feshur, nuk kisha guxim t’i tregoj askujt, ngase mendojsha<br />
se me merrnin për humor iden time për t’u bërë<br />
pilot”, thotë Sheremeti që këtë sekret e ka mbajtur të<br />
fshehur plot 4 vite, madje edhe nga familja. “Familja<br />
më thonin se ku po i shpenzoi parat që ata mi jepnin,<br />
atë kohë nuk kishte internet në Drenas, udhëtoja në<br />
Prishtinë posa i mbaroja orët për t’i kontrolluar letrat<br />
që mi dergonte Johni”. Premtimi i Johnit që Sheremeti<br />
të behëj pilot u realizua. Pasi kishte përfunduar<br />
shkollën e mesme, Sheremeti nisëj për në Kanada dhe<br />
atje për 4 vite edhe studion drejtimin e ingjinieris së<br />
elektros së aviacionit, të njejtën kohë edhe drejtimin e<br />
pilotit një drejtim që vetëm një vit i kishte kushtuar 30<br />
mijë euro, por këtë ja ka mundësuar fillimisht Johni<br />
më pastaj edhe njerëz tjer n ë Kanada vetëm që endrren<br />
e Sheremetit të bënin realitet. Sheremeti tregon<br />
se kur ky ishte regjistruar kishin qenë 20 studenta në<br />
këtë drejtim, të gjithë kanadez, vetëm ky i huaj, ndërsa<br />
vetëm 8 kishin arritur t’i përfundonin këto studime,<br />
në mesin e tyre edhe Sheremeti. Tani Sheremeti është<br />
punëtor i aviacionit si pilot në Airoportin më të madhë<br />
në Kanada, atë të Torontos dhe mendon të kthehet për<br />
t’u bërë pilot i Airportit Ndërkombetarë të Prishtinës. “A promise is a promise” (premtimi është premtim) pikërisht kështu edhe thirrët<br />
dokumentari i metrazhit të gjatë prej 90 minutash që janë duke e përgaditur disa producent të filmit kanadez që i kushtohët jetës dhe<br />
arritjës së bërjës pilot të Sheremetit e që ky dokumentar lidhet edhe me premtimin e Johnit që i ka dhënë premtimin se “nje ditë do të<br />
bëhësh pilot”. Një dokumentar i cili do të shfaqet në shumicën e kinemave botërore dhe do të merr pjes edhe në festivale. “Ndihëm<br />
tejet i lumtur që jeta ime është lidhur ngusht edhe me jetën e filmit, aktor se kamë paramenduar vetën, por në këtë film jamë protagonisti<br />
kryesor i ngjarjës”, ka thënë Sheremeti. “Përshtypja e kanadezeve ka qënë për Kosovën si një vend që nuk din se qka është edhe<br />
coca-cola, nuk kanë shtëpi, ekonomi të zhvilluar dhe kur unë ju them se Kosova është një vend që ka arritur në të gjitha sferat, ata<br />
gëzohën, pikërisht edhe ky film do të pasqyroj edhe jetën e kosovareve të dalur pas lufte dhe të arriturat e tyre”. Sheremeti thot se do<br />
të vazhdoi të avancohët në drejtimin e pilotit edhe më tutje, në studimet e metutjeshme, vetëm që premtimin e Johnit të shëndërroj në<br />
realitet të plotë. Producentja dhe drejtoresha e filmit që është duke përgaditur dokumentarin e Sheremetit, Jaime Leigh Eianopouios,<br />
thotë se kur është takuar dhe ka degjuar për Sheremetin është interesuar për jetën e tij, për Kosovën që ka dalë nga lufta, për guximin<br />
dhe synimin e këtij vendi për të arritur të jenë të lirë. “Pasi mësova nga jeta e Sheremetit dhe për Kosovën, tash kamë një qëllim që<br />
të ju tregoi terë botës se Kosova mundet me ec përpara, sikurse Sheremeti që ka filluar një projekt nga fillimi dhe tani është një pilot<br />
i shkelqyeshëm”, thot Jaime. Ajo shton se qëllimi i këtij dokumentari është që të shfaqet në televizionet e Kanadas, po ashtu edhe<br />
në kinemat e botës, të merr pjes më këtë dokumentar në festivale të filmit. “Këtë film do të prezentoi në ato vende ku mundëm, ky<br />
dokumentar do të shfaqet edhe në Kosovë, është një dokumentar që tregon një historik brenda 10 viteve, që kthen një histori të takimit<br />
në mes të Sheremetit dhe Johnit, ku ky i fundit jep premtimin dhe e mban, ndërsa Sheremeti e realizon premtimin e Johnit, andaj edhe<br />
dokumentari ka titullin “premtimi është premtim”, tregon disa detaje të këtij filmi kushtuar pilotit të ri kosovar, Jaime. Këta producent<br />
të filmit së bashku më Sheremetin dhe ish-pilotin e KFOR-it kanadez, Jonathan Knaul po qendrojnë në Kosovë dhe janë duke e gjiruar<br />
këtë filum dokumentar që në gjysmen e vitit 2010 do të jetë premier në kinemat e Kanadas më pastaj edhe në vende tjera.<br />
16
Sabir Krasniqi<br />
NDJEJ MALL!<br />
Ky artikull është bartuar nga faqja www.sa-kra.ch dhe editohet në këtë faqe, në shenjë respekti dhe përkrahje<br />
morale ndaj mikut tim te nderuar, z. Sabir Krasniqi, të cilit, me këtë veprim modest nga une,tentoj që sado<br />
pak t’ia lehtësoj dhembejen e një kujtese të hidhur, e cila si vragë e thellë jete, kurrë tek ai nuk mund të<br />
shëndërrohet në harresë.<br />
Koha lëviz në procesin e vet të pandalshëm... ajo nuk është e varur prej nesh! Ne po, ne jemi në varësi të saj! Ne numërojmë sekonda,<br />
minuta, orë, ditë, vite... Disa thonë se koha shëron plagët, por kjo nuk më duket e qëndrueshme: sa më tepër që koha kalon, aq më e<br />
ndjeshme bëhet dhembja e tyre... por për një gjë u binda në kontekst me kohë: Ajo na bënë ta kuptojmë se sa i fuqishëm është malli<br />
i dashurisë.Ditët e janarit janë të ftohta!... Edhe kur rrezaton dielli, përveç shkëlqimit që reflektohet mbi borë e ngrica, acari mbetet<br />
sunduesi i heshtur dhe i plotfuqishëm i këtij muaji. Ndryshe nga rrezet e diellit pranverorë, kur gjithçka frymon, merr jetë... kjo gjallëri<br />
është e zbehur në këtë muaj të akullt. Dhe kjo atmosferë e zymtë shtresohet edhe në qenien time në trajta të lloj-llojshme duke provokuar<br />
lojën e dhembjes por edhe të mallit. Megjithëse fjalët nuk arrijnë ta zgjidhin asnjëherë enigmën e shpirtit, unë do të vazhdoj t’i<br />
rendis ato mbi letër të bardhë, si udhërrëfyese të ndjesive më të thella shpirtërore... Thellësitë shpirtërore janë të pafundme m’u sikurse<br />
edhe universi... ndoshta edhe vet shpirti është univers në vete - pa fillim e pa mbarim! Renditja e shkronjave nuk është edhe aq e lehtë,<br />
sepse shpeshherë dora rrëmbehet nga emocionet e çastit dhe ndjek plagët e zemrës, plagë të pashërueshme... Dhe derisa lundroj me<br />
shkronja mbi valët e kujtimeve, nuk mund t’i ik ndjesisë së mallit... sa më thellë që depërtoj, aq më e fuqishëm bëhet edhe kjo ndjesi<br />
e cili papërshkrueshëm pushton gjithë qenien time... Përpiqem e përpiqem me gjithë fuqinë që kam për t’i kapur ato copëza të shpërndara<br />
nëpër vite e për t’i vendosur në mozaikun e dikurshëm, për ta përmbushur sërish atë - s’paku virtualisht! E në kërkim të shtigjeve<br />
për zgjidhjen e kësaj enigme shpirtërore, vërtitëm pafund në labirintin e ngatërruar të jetës.... pa shtegdalje... Nuk kam frikë e as nuk<br />
vuaj nga temperamenti mashkullor! Jo, jo, as nga komplekset e gjinisë së fuqishme e as nga mentaliteti patriarkal. Unë jam ky që jam<br />
dhe nuk mund ta mohoj as ndryshoj realitetin, andaj as nuk dua t’i fsheh dhembjet e zemrës... para askujt - ndjej mall! Po a ka ndonjë<br />
mendje të ndritur që nuk e ka ndjerë peshën e mallit, ju lutëm më thoni!...<br />
...dhe lexoj vargje të Çajupit:<br />
Doje dritë o qiell more dritën time<br />
dhe ma mbushe jetën plot me hidhërime<br />
Tani rroj pa shpresë ndaj s’dua të rroj<br />
Se dhe perëndinë tani s’e besoj.<br />
Pastaj edhe të Kadaresë:<br />
Ca pika shiu ranë mbi qelq<br />
Dhe unë për ty seç ndjeva mall...<br />
...edhe të Agollit:<br />
Trupi m’u nda nga shpirti pak e nga pak.<br />
Tani të dy jetojmë më vete me ditë e me net,<br />
Trupi djersitet, ecën në rrugë, ha në tryezë e prehet në shtrat,<br />
Shpirti me ëndrrat, mendimet e dhimbjet flet...<br />
Ah vargjet e Fatosit:<br />
Unë e desha përtej vdekjes,<br />
Ashtu dashurova unë<br />
Edhe prapë s’ia fal dot vetes:<br />
S’i s’e desha pak më shumë...<br />
... e kështu me radhë valëvitëm mbi vargje si një varkë në mes të stuhisë!<br />
Por malli nuk është dukuri organike, edhe pse pasojat e tij reflektohen fuqishëm në botën materiale, malli është ndjenjë, ndjenjë e<br />
thellë shpirtërore, dhembje dhe dashuri njëkohësisht!... Kot mundohet ta fsheh ndokush mallin, ai shpërthen në brendi me fuqinë<br />
e vullkanit dhe llava e derdhur prej tij është përvëluese... Atë e ndjen, e përjeton secili në botën “sekrete” të unit të tij, pavarësisht<br />
kamuflimit që mundohet t’ia bëj!...Edhe ky vit që kaloi, sikurse edhe tre vitet e tjerë, përveç zgjimit të kujtimeve për kohën e kaluar,<br />
përfytyrimeve imagjinare dhe bredhjes nëpër to, nuk e lehtësoi aspak mungesën e pranisë së saj... por unë, megjithatë, provoj ta mbajë<br />
ritmin e tingujve të shthurur. E di se ato nota nuk mund t’i kap e rendis më asnjëherë sipas dëshirës sime në pentagramin e jetës, por<br />
përpiqem të ndjek valëzimin e pakoordinuar të tonalitetit të tyre! Thjesht, t’i vë në lojë ndjenjat - t’i gënjej ato!!! Të aktroj në teatrin e<br />
jetës për hir të engjëjve të dritës. E keni parë ylberin! Fenomen që të mahnit me ngjyrat e bukura të tij... dhe sado që të mundohemi,<br />
ne nuk do të arrijmë kurrë ta prekim madhështinë e atyre nuancave!Koha lëviz në procesin e vet të pandalshëm... ajo nuk është e varur<br />
prej nesh! Ne po, ne jemi në varësi të saj! Ne numërojmë sekonda, minuta, orë, ditë, vite... Disa thonë se koha shëron plagët, por kjo<br />
nuk më duket e qëndrueshme: sa më tepër që koha kalon, aq më e ndjeshme bëhet dhembja e tyre... por për një gjë u binda në kontekst<br />
me kohën: Ajo na bënë ta kuptojmë se sa i fuqishëm është malli i dashurisë.<br />
Mall i përjetshëm...Më të dashurës sime që kaloi në amshim më 20 janar 2006<br />
Kreuzlingen , janar 2010<br />
SABIR KRASNIQI<br />
17
P R O B L E M E M A T E A M A T I K O R E<br />
Nga Bardhyl Selimi<br />
Problema e Vidmanit (1489)<br />
Një luan e ha një dele për 1 orë, një ujk për 4 orë dhe një çakall për 6 orë. Për sa orë e<br />
hanë delen së bashku këto kafshë<br />
Kujdes: Nga përvoja ime, nxënësit nxitohen dhe japin përgjigje të pasakta, madje<br />
shumica nuk e kuptojnë që koha duhet të dalë më pak se një orë.<br />
Zgjidhje:<br />
Për një orë luani ha 1/1 pjesë të deles; ujku ¼ e deles dhe çakalli 1/6 e deles.<br />
Së bashku për një orë ata hanë:<br />
1 + ¼ + 1/6 = (12 + 3 + 2 ) / 12 = 17 / 12 të deles.<br />
Atëherë, tërë delen ata e hanë për 12/17 e orës ose afërsisht 42 e ½ minuta.<br />
18
ANEKDOTAT SHQIPTARE<br />
Anekdotat, këto thënie të mençura, këto tregime të shkurtra shpotitëse e satirike, përmes së cilave interpretohen dukurit e<br />
ndryshme shoqërore, ndodhi të personaliteteve të njohura etj., japin një pasqyrim metaforik por edhe alegorik të realitetit<br />
tonë me të cilinë përballemi çdo ditë.Këto tregime të zgjuara, që ishin karakteristik komunikimi tek shumë popuj ballkanas<br />
në të kaluarën, e në veçanti në disa treva shqiptare (ku akoma janë prezent, edhe pse të zbehura nga evoluimi kohorë),<br />
arrijnë që përmes mesazheve të japin aspekte nga jeta, në dukje të vogla, por me vlerë përgjithësuese, duke i vënë në lojë<br />
klasat sunduese, pushtuesit, tradhtarët, qeveritarët, personalitetet publike etj., por duke mos lënë pa atakuar as problemet<br />
e ndjeshme sociale, ekonomike, politike etj.<br />
Shkathtësia e këtij komunikimi të drejtpërdrejt me dëgjuesin dhe roli si mburojë a si shtizë ndaj kundërshtarit, i kanë<br />
siguruar anekdotave, por edhe aforizmave, fjalëve të urta etj. një vend të rëndësishëm në thesarin e kulturës shqiptare,<br />
por edhe një jetë të gjallë e aktive, me një humor të hollë e satirë therëse, edhe sot e kësaj dite.Këto anekdotave që janë<br />
të vendosura më poshtë janë të marra nga librat: “Anekdota 1 dhe 2” i botuar nga Instituti albanologjik i Prishtinës, dhe<br />
“Tregime shqiptare” shkruar nga Daut Demakut<br />
BERISHA<br />
Ish mbytë njiherë njêni n’lum e ishin tubue do gjind, tue u orvatë me ia nxjerrë kufomën. Lypën goxha giatë, po kurrqysh s’mujshin<br />
me i râ n’fije. Kapërcen n’atê nji plak e i pvetë njata dashamirë, se çka ishin tue lypë. I diftojnë këta plakut, qi ish mbytë nji bashkudhtar<br />
e qi s’po mund ia gjeshin kufomën. Kujtohet plaku e pvetë: “Çfarë fisit ka kênë i shkreti” - këta gjegjen, qi kish pas kênë<br />
Berishë. “Po ku bash ka sharrue” - pvetë plaku. Gjindja i diftojnë me gisht mâ përpjetë e i thonë, qi po e lypshin teposhtë, se “lumi i<br />
rrëmbyeshëm e do ta ketë bajtë”. - “Jo”, u thotë plaku, “lypne përpjetë, se berishët janë aq kryefortë, sa edhe t’dekun veç t’kundërtën e<br />
bâjnë.” Edhe njimênd kufomën e gjetën nja njiqind kâmbë përpjetë vêndit, ku kish sharrue i ngrâti.<br />
A JE TUJ PRITË SURLET ME KRISË<br />
Ishte kohë ramazani. Tri-katër copë katundesh në Kabash të Prizrenit kishin pas bërë ramazan me një tupan. Ndërmjet atyre katundeve<br />
kishte qenë një kodër, Murlan e kishin pas quajtur. Për kohë të iftarit dilte në majte të kodrës tupanxhiu me rrahë për ifta<br />
Hoxha kishte pas shkuar tek njëri në Kabash dhe pritshin të bëhet iftar, pasi të gjithë ishin të uritur. I murrën orët e po i vendosin përpara<br />
me shikuar kohën. Një djalit të shtëpisë i thanë:<br />
- Del n divanhane e vëzhgo! Kur t’krisin tupanat, na kallxo e t’bajmë yftar.<br />
U bë koha e yftarit e djali nuk po lajmëron gjë. Këta të lodhur e të uritur po i ja lëshojnë një zë djalit:<br />
- O djalë!<br />
- Hoj! - Përgjigjet ai.<br />
- A krisën more tupanat a shka u bo<br />
- Qe besa, more babë, ni tupan krisi qatje n’kodër...<br />
- Po shka dreqin je tuj pritë. Me krisë edhe surlet a Ramazani s’ka surle. Pse s’erdhe me na kallxue<br />
19
Dituria-Revistë mujore për fëmijë,të rinj dhe prindër, shkurt, 2010<br />
Albanska -- Shqip<br />
Nyheter och program på albanska<br />
Transmestimet e ”Jehonës” bëhen nëpërmjet kanalit P2 të SR në<br />
gjithë vendin.Orari i transmetimeve shqip:E hënë: 14:30-15:00 dhe<br />
E martë: 14:30 -15:00 dhe ne internet www.sr.se/albanska<br />
Ndihmoni O H AK!<br />
ORGANIZATA HUMANITARE<br />
ANTIKANCER(OHAK)-<br />
është themeluar me qëllim te:<br />
ndihmës humane të pacientëve<br />
me sëmundje kanceri ,për<br />
preferencat më të mira dhe më<br />
të suksesshme për shërimin<br />
e këtyre sëmundjevet të<br />
rrezikshme.Këto sëmundje<br />
kanceroze përbëjnë koficient të<br />
lartë vdekjeprurës si në Kosovë,<br />
gjithashtu edhe nëpër botë..<br />
OJQ OHAK - KOSOVË<br />
Tel. mob:+377 44 175 966,<br />
+386 49 175 966<br />
Kjo është web faqja e re e Qendres Kulturore Shqiptare Migjeni në Borås,<br />
revistës Dituria si dhe radios lokale Radio Dituria<br />
http://www.dituria.se/<br />
Revista “Dituria”<br />
Kryeredaktor: Sokol Demaku; koli284@hotmail.com<br />
Keshilli redaktues:Rrahmon Jashari, rrahmanjashari@hotmail.com; Lena Liden, lenadarlene@yahoo.se;<br />
Gjyljeta Andersson; letapeja@hotmail.com;Bahtir Latifi; bahtirlatifi@live.se;Hakif Jashari; hakif@dituria.se<br />
Bashkëpunëtor: Arsim Halili,Bujanoc,arsimhalili@hotmail.com;Bilall Maliqi; b.maliqi-press@hotmail.com<br />
dhe e reja nga Gjilani:Edona Beqiri; edona.beqiri.2009@hotmail.com<br />
Adresa e redaksisë,Revista Dituria,CO/Studiefrämjandet,L.Kyrkogatan nr 20, 503 07 Borås, Suedi<br />
dituria@live.se<br />
Diturinë mund ta lexoni edhe ne internet: http://www.dituria.se/<br />
dhe ne www.immi.se/tidskrifter/dituria<br />
20