05.02.2015 Views

Liczy się matematyka. Klasa 1

WSiP / Gimnazjum / Klasa 1 / "Liczy się matematyka"

WSiP / Gimnazjum / Klasa 1 / "Liczy się matematyka"

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

LICZY SIĘ<br />

MATEMATYKA<br />

Podręcznik<br />

gimnazjum<br />

1


Adam Makowski, Tomasz Masłowski, Anna Toruńska<br />

LICZY SIĘ<br />

MATEMATYKA<br />

Podręcznik<br />

1<br />

gimnazjum


.<br />

3<br />

Spis treści .................................<br />

Wstęp ........................................ 5<br />

Jak korzystać z podręcznika ................ 6<br />

2013<br />

7 100 000 000<br />

Dział 1. Liczby ............................<br />

1.1. Rzymski sposób zapisu liczb ............. 11<br />

1.2. Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne liczb<br />

wymiernych. Ułamki okresowe .......... 17<br />

1.3. Zaokrąglanie liczb ....................... 24<br />

1.4. Własności działań ........................ 31<br />

1.5. Działania na ułamkach zwykłych<br />

i dzie<strong>się</strong>tnych ............................ 39<br />

1.6. Wyrażenia arytmetyczne<br />

i ich szacowanie ......................... 47<br />

1.7. Odległości na osi liczbowej .............. 53<br />

Podsumowanie działu 1. .................... 60<br />

Cena<br />

600,-ZŁ<br />

PROMOCJA!<br />

-25%<br />

Tylko teraz!<br />

Dział 2. Procenty ......................... 5<br />

2.1. Ułamki i procenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

2.2. Obliczanie procentu danej liczby ......... 71<br />

2.3. Obliczanie, jakim procentem<br />

jednej liczby jest druga liczba ............ 75<br />

2.4. Obliczanie liczby, gdy dany jest<br />

jej procent ............................... 81<br />

2.5. Obliczenia procentowe .................. 86<br />

2.6. Diagramy procentowe ................... 94<br />

Podsumowanie działu 2. .................... 104<br />

90°<br />

33°<br />

90°<br />

25°<br />

Dział 3. Figury płaskie I ...................<br />

Kąty wokół nas – infografika .................. 109<br />

3.1. Kąty ..................................... 111<br />

3.2. Symetralna odcinka i dwusieczna kąta . . . 118<br />

3.3. Trójkąty. Konstrukcje trójkątów ........... 127<br />

3.4. Przystawanie trójkątów .................. 131<br />

Podsumowanie działu 3. .................... 136


p<br />

4 .<br />

((<br />

x<br />

y<br />

))<br />

Dział 4. Wyrażenia algebraiczne ...........<br />

4.1. Przykłady wyrażeń algebraicznych ....... 143<br />

4.2. Wartości liczbowe wyrażeń<br />

algebraicznych .......................... 150<br />

4.3. Redukcja wyrazów podobnych .......... 156<br />

4.4. Dodawanie i odejmowanie sum<br />

algebraicznych .......................... 161<br />

4.5. Mnożenie jednomianów przez sumy<br />

algebraiczne. Wyłączanie czynnika<br />

przed nawias............................. 166<br />

4.6. Mnożenie sum algebraicznych . . . . . . . . . . . 171<br />

Podsumowanie działu 4. .................... 175<br />

BATON<br />

NCZ<br />

CZEKO.<br />

BATON<br />

NC<br />

CZEKO.<br />

BATON CZEKO.<br />

SOK<br />

OWOC. 0,33L 3,20<br />

Do zapłaty PLN<br />

******** MIŁEGO DNIA *********<br />

ZAPŁACONO GOTÓWKĄ 20,00<br />

RESZTA GOTÓWKA 8,70<br />

Sklep<br />

p"UD<br />

Dominika" ika<br />

"al. Jerozolimskie olim<br />

ie 96,<br />

00-807 Warszwa, Sklep p"UD<br />

Dominika"<br />

11,30 0<br />

Dział 5. Równania ........................ 23<br />

Równania – infografika ....................... 180<br />

5.1. Przykłady równań ........................ 183<br />

5.2. Rozwiązywanie równań .................. 188<br />

5.3. Zadania tekstowe ........................ 194<br />

5.4. Wielkości wprost proporcjonalne ........ 200<br />

5.5. Wielkości odwrotnie proporcjonalne ..... 209<br />

5.6. Przekształcanie wzorów .................. 215<br />

Podsumowanie działu 5. .................... 220<br />

Dział 6. Figury płaskie II...................<br />

Matematyka pod stopami – infografika ....... 224<br />

6.1. Wielokąty ................................ 227<br />

6.2. Pola wielokątów ......................... 238<br />

6.3. Układ współrzędnych .................... 250<br />

Podsumowanie działu 6. .................... 258<br />

Dział 7. Symetrie .........................<br />

7.1. Symetria osiowa ......................... 265<br />

7.2. Symetria środkowa ...................... 277<br />

Podsumowanie działu 7. .................... 287<br />

Odpowiedzi ................................. 291


Wstęp<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

-


Jak korzystać z podręcznika<br />

Cedrowa<br />

Dębowa<br />

3 Figury płaskie I<br />

33<br />

90<br />

90<br />

25<br />

Bukowa<br />

WPROWADZENIE<br />

Zadanie 1. Jak nazywamy liczby 1, 3, 5, 7, 9, …<br />

Jak nazywamy liczby 2, 4, 6, 8, 10, …<br />

<br />

Zadanie 2. <br />

<br />

<br />

Zadanie 3. <br />

<br />

Zadanie 4. <br />

<br />

a) 48 b) 60 c) 72 d) 91<br />

Zadanie 5. <br />

<br />

<br />

Zadanie 6. <br />

<br />

Zadanie 7. <br />

<br />

Zadanie 8. <br />

a) 3 b) 4 c) 5 d) 7<br />

Wprowadzenie<br />

zawiera zadania<br />

przygotowujące<br />

do realizacji danego<br />

materiału<br />

Eukaliptusowa<br />

Akacjowa<br />

W codziennym życiu na każdym kroku spotykamy <strong>się</strong> z kątami. Inżynierowie analizują<br />

kąty nachylenia dachów, kąty nachylenia dróg, kąty rozwarcia elementów konstrukcyjnych.<br />

Technicy rozważają kąt wznoszenia <strong>się</strong> samolotu czy kąt widoczności pilota.<br />

Własności kątów wykorzystują również gracze w snookera, ponieważ chcą precyzyjnie<br />

trafić we właściwą kulę bilardową.<br />

• Wskaż po dwie pary ulic, które są położone względem siebie<br />

pod kątem ostrym, kątem prostym i kątem rozwartym.<br />

• Wyznacz miarę kąta, jaki tworzy ulica Bukowa z ulicą Cedrową.<br />

• Podaj miarę kąta skrętu samochodu jadącego z ulicy Akacjowej<br />

na ulicę Eukaliptusową (pamiętaj, że gdy kierowca wjeżdża na rondo,<br />

porusza <strong>się</strong> ruchem przeciwnym do ruchu wskazówek zegara).<br />

Inspirujące<br />

Strony działowe<br />

opisują praktyczne<br />

zastosowania<br />

matematyki<br />

Zadanie 9. <br />

a) 15 b) 35 c) 2 14 d) 5 36 e) 0,4 f) 12,25<br />

24 75<br />

21<br />

63<br />

Zadanie 10. <br />

a) 1 2<br />

b) 1 5<br />

c) 3 4<br />

d) 3 3 5<br />

e) 11 7<br />

10<br />

f) 8 13<br />

100<br />

Zadanie 11. 1 3 2 7 ,<br />

<br />

Zadanie 12. 20 + 2 ⋅ 3 + 5 = 36<br />

<br />

p<br />

Wypunktowane cele lekcji<br />

– tu znajdziesz umiejętności, których<br />

nauczysz <strong>się</strong> w danym temacie<br />

Rozwiązane<br />

przykłady ilustrują<br />

dane zagadnienie<br />

Zadania niebanalne,<br />

wymagające błyskotliwego<br />

rozwiązania<br />

Zadania sprawdzające<br />

opanowanie danego<br />

tematu<br />

Ważne pojęcia<br />

i informacje<br />

do zapamiętania


Sposób 2.<br />

<br />

5⋅u<br />

− 32=<br />

12<br />

5⋅10 − 32= <br />

12<br />

50 − 32 = <br />

12<br />

18 ≠ 12<br />

b)<br />

Sposób 1.<br />

x<br />

28 − 3 ⋅ 6 = 10<br />

<br />

Sposób 2.<br />

L = 28 − 3 ⋅ x P = 10<br />

SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />

L = 28 − 3 ⋅6<br />

Równania, których rozwiązań szuka <strong>się</strong> tylko<br />

w zbiorze liczb całkowitych lub naturalnych, nazywamy<br />

L = 10<br />

równaniami diofantycznymi. Wyszukaj w internecie,<br />

L = P<br />

skąd wzięła <strong>się</strong> ich nazwa. Podaj kilka przykładów<br />

takich równań i ich rozwiązania.<br />

ĆWICZENIE 4.<br />

S<br />

a) 7t − 34 = 8t = b) 14 − 2x<br />

= 6x =−<br />

ZADANIA<br />

1.7 Odległości na osi liczbowej<br />

W tym module dowiesz <strong>się</strong>:<br />

jak wskazywać liczby wymierne na osi liczbowej,<br />

jak obliczać odległość między dwiema liczbami na osi liczbowej,<br />

jak wskazywać na osi liczbowej liczby mniejsze bądź większe od ustalonej liczby.<br />

<br />

A ma<br />

B<br />

<br />

<br />

5.1. Przykłady równań 185<br />

1 <br />

a) 1,5 m 1,5 m 1,5 m 1,5 m<br />

x x x<br />

7,5 m<br />

b)<br />

43 m<br />

x<br />

10 m 9 m<br />

x<br />

PRZYKŁAD 1.<br />

PAB C D <br />

a)<br />

b)<br />

number axis <br />

Angielsko-polski<br />

słowniczek<br />

wybranych pojęć<br />

c)<br />

Ciekawe i praktyczne<br />

zadania, które są przydatne<br />

w codziennym życiu<br />

Pytania do „teorii”<br />

Zestaw zadań<br />

podsumowujących rozdział<br />

– zamkniętych i otwartych<br />

tak jak na egzaminie


1 Liczby<br />

NGC 7293<br />

2013<br />

7 100 000 000<br />

Wśród otaczających nas informacji<br />

bardzo wiele jest takich jak:<br />

• „Mgławica Ślimak jest oddalona<br />

od Ziemi o ponad 700 lat świetlnych”.<br />

• „Ludność Ziemi wynosiła w 2013 roku<br />

7 100 000 000 ludzi”.<br />

• „Mrugnięcie powieką trwa 0,3 s”.<br />

Powyższe liczby służą do opisywania<br />

zjawisk i wielkości, których nie można<br />

dokładnie zmierzyć. Wszystkie te<br />

informacje mają wspólną cechę<br />

– podana w nich liczba została<br />

zaokrąglona. Dzięki temu łatwiej<br />

ją zapamiętać.<br />

Poszukaj informacji, jaką<br />

powierzchnię ma Polska i podaj<br />

ją z dokładnością do 1 km 2 .<br />

0,3 s


WPROWADZENIE<br />

<br />

<br />

<br />

Z <br />

<br />

Z <br />

<br />

<br />

<br />

a) b) c) d)<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

a) b) c) d) <br />

<br />

a) 15 b) 35 c) 2 14 d) 5 36 e)<br />

24 75<br />

21<br />

63<br />

f)<br />

Z <br />

a) 1 2 b) 1 5 c) 3 4 d) 3 3 7 13<br />

e) 11 f) 8<br />

5 10 100 <br />

Z 1 3 2 7 <br />

<br />

20 + 2 ⋅ 3 + 5 = 36


1.1 Rzymski sposób zapisu liczb<br />

W tym module dowiesz <strong>się</strong>:<br />

jak zapisywać liczby za pomocą znaków rzymskich,<br />

jak odczytywać liczby zapisane w systemie rzymskim.<br />

-<br />

<br />

-<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Liczba w systemie<br />

rzymskim<br />

Liczba w systemie<br />

<br />

<br />

liczby<br />

1 unus<br />

V quinque<br />

X decem<br />

L quinquaginta<br />

C centum<br />

D quingenti<br />

M mille


12 1. LICZBY<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

PRZYKŁAD 1.<br />

<br />

a)<br />

b)<br />

Rozwiązanie:<br />

a)<br />

b)<br />

ĆWICZENIE 1.<br />

C C L V I I<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

a) b) c) d)


1.1. Rzymski sposób zapisu liczb<br />

13<br />

PRZYKŁAD 2.<br />

<br />

a)<br />

b)<br />

Rozwiązanie:<br />

a) <br />

b)<br />

ĆWICZENIE 2.<br />

C D I I<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

a) b) c) d)<br />

PRZYKŁAD 3.<br />

<br />

<br />

Rozwiązanie:<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

ĆWICZENIE 3.<br />

<br />

<br />

<br />

a)<br />

b)<br />

c)<br />

d)<br />

SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />

Poszukaj w internecie kalkulatora, który<br />

pozwala zamieniać liczby zapisane w systemie<br />

rzymskim na liczby zapisane w systemie<br />

dzie<strong>się</strong>tnym.<br />

PRZYKŁAD 4.<br />

<br />

Rozwiązanie:


14 1. LICZBY<br />

ĆWICZENIE 4.<br />

<br />

a) b) c) d)<br />

PRZYKŁAD 5.<br />

<br />

Rozwiązanie:<br />

<br />

<br />

<br />

ĆWICZENIE 5.<br />

<br />

a) b) c) d)<br />

Wielu waszych znajomych urodziło <strong>się</strong> pod koniec XX wieku. Warto zapamiętać, że 1999<br />

to nie jest IMM ani też MIM, ale 1999 = MCMXCIX, gdyż:<br />

MCMXCIX = 1000 + (1000 – 100) + (100 – 10) + (10 – 1).<br />

ĆWICZENIE 6.<br />

<br />

a)<br />

b)<br />

c)<br />

d)<br />

SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />

Poszukaj w internecie lub<br />

w innych źródłach, w jaki sposób<br />

dawniej zapisywano liczby. Jak to<br />

robili Egipcjanie, Babilończycy, a jak –<br />

Chińczycy<br />

ZADANIA<br />

1 <br />

A. B. C. D.<br />

2 <br />

A. B. C. D.<br />

3 <br />

A. B. C. D.<br />

4 <br />

a) b) c) d)


1.1. Rzymski sposób zapisu liczb<br />

15<br />

5<br />

<br />

a) b) c) d)<br />

6 <br />

a) b) c) d)<br />

e) f) g) h)<br />

7 <br />

<br />

8 -<br />

<br />

9 <br />

10 -<br />

<br />

11 <br />

-<br />

<br />

12 -<br />

<br />

<br />

13 -<br />

<br />

14 -<br />

<br />

15 <br />

16 <br />

17 <br />

a)<br />

b)<br />

c)<br />

d)


16 1. LICZBY<br />

18 <br />

<br />

19 <br />

<br />

<br />

<br />

<br />

20 <br />

<br />

3 2 1 0<br />

2501 = 2 ⋅10 + 5 ⋅10 + 0 ⋅10 + 1 ⋅10<br />

<br />

2 0 = 12 1 = 22 2 = 2⋅ 2 = 42 3 = 2⋅2⋅ 2 = 8<br />

<br />

2 = 16 2 = 8 2 = 4 2 = 2 2 = 1<br />

<br />

( ) = + + + + =<br />

2<br />

( ) ( 100001) 2<br />

( 111) 2<br />

<br />

11001 1 ⋅16 1 ⋅8 0 ⋅4 0 ⋅2 1 ⋅1 25<br />

1001 2<br />

<br />

<br />

CZY JUŻ POTRAFISZ<br />

1 <br />

A. B. C. D.<br />

2 <br />

<br />

A. B. C. C.<br />

3 <br />

A. B. C. D.<br />

4 <br />

<br />

5


1.2<br />

Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne<br />

liczb wymiernych.<br />

Ułamki okresowe<br />

W tym module dowiesz <strong>się</strong>:<br />

jak zamieniać liczby dzie<strong>się</strong>tne na ułamki zwykłe lub liczby mieszane,<br />

jak zapisywać ułamek zwykły w postaci ułamka dzie<strong>się</strong>tnego skończonego,<br />

jak zapisywać ułamek zwykły w postaci ułamka dzie<strong>się</strong>tnego okresowego,<br />

jak porównywać ułamki dzie<strong>się</strong>tne.<br />

1<br />

10<br />

= 01 , ;<br />

1<br />

100<br />

= 001 , ;<br />

1<br />

1000<br />

= 0, 001;<br />

1<br />

10 000<br />

= 0,<br />

0001<br />

fraction<br />

PRZYKŁAD 1.<br />

<br />

a) 0,23 b) 0,024 c) 2,375 d) 3,4012<br />

Rozwiązanie:<br />

23<br />

a) 0, 23=<br />

100<br />

b) 0 , 24 3<br />

024 = 1000<br />

= 125<br />

c) 2 375 2 375 3<br />

, = = 2<br />

1000 8<br />

d) 3 4012 3 4012 1003<br />

, = = 3<br />

10 000 2500<br />

Warto pamiętać:<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

= 05 , ; 1 4<br />

= 075 , ; 1 8<br />

= 025 , ;<br />

= 0,<br />

125<br />

ĆWICZENIE 1.<br />

-<br />

<br />

a) 0,36 b) 0,145<br />

c) 4,025 d) 0,022<br />

e) 2,4 f) 3,75<br />

g) 0,072 h) –0,82<br />

SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />

Poszukaj w internecie<br />

kalkulatora zamieniającego ułamki<br />

dzie<strong>się</strong>tne na ułamki zwykłe.


18 1. LICZBY<br />

<br />

<br />

<br />

PRZYKŁAD 2.<br />

<br />

a) 3 <br />

10<br />

23<br />

b)<br />

50 c)17 <br />

4<br />

27<br />

d)<br />

25 <br />

Rozwiązanie:<br />

a) 3 = 03 , <br />

10<br />

b) 23 46<br />

= = 046 , <br />

50 100<br />

c) 17 1 25<br />

= 4 = 4 = 4,<br />

25<br />

4 4 100<br />

d) 27 2 8<br />

= 1 = 1 = 1, 08<br />

25 25 100<br />

ĆWICZENIE 2.<br />

Zamieniając ułamek niewłaściwy na ułamek<br />

dzie<strong>się</strong>tny, warto go najpierw przedstawić<br />

w postaci liczby mieszanej.<br />

<br />

a) 9<br />

10 b) 7 25 c) 47 31<br />

d)<br />

4 20<br />

PRZYKŁAD 3.<br />

<br />

a) 6 <br />

15<br />

21<br />

b)<br />

140 c)121 55 <br />

Rozwiązanie:<br />

a) 6 3⋅<br />

2 2 2 2 4<br />

= = = ⋅ = = 04 , <br />

15 3⋅<br />

5 5 5 2 10<br />

b) 21<br />

140<br />

c) 121<br />

55<br />

7⋅<br />

3 3 3 5 15<br />

= = = ⋅ = = 015 , <br />

7⋅<br />

20 20 20 5 100<br />

11⋅11<br />

11 1<br />

= = = 2 = 2,<br />

2<br />

11⋅<br />

5 5 5<br />

ĆWICZENIE 3.<br />

<br />

a) 9<br />

77<br />

24<br />

b) c)<br />

12 110 15<br />

Przed zamianą ułamka zwykłego na ułamek<br />

dzie<strong>się</strong>tny, warto sprawdzić, czy można go<br />

skrócić.


1.2. Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne liczb wymiernych. Ułamki okresowe<br />

19<br />

-<br />

<br />

PRZYKŁAD 4.<br />

11<br />

25 <br />

Rozwiązanie:<br />

11 : 25 11<br />

25<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

= 044 , <br />

ĆWICZENIE 4.<br />

<br />

3<br />

13<br />

a) b)<br />

250 200 c) 3<br />

125<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

0,156156156... = 0,(156)<br />

<br />

okres<br />

<br />

periodic fraction


20 1. LICZBY<br />

PRZYKŁAD 5.<br />

5<br />

37 <br />

<br />

Rozwiązanie:<br />

5 : 370, 135135135...<br />

5<br />

37<br />

ĆWICZENIE 5.<br />

8 11 <br />

SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />

Poszukaj w internecie<br />

algorytmu zamieniającego ułamki<br />

okresowe na ułamki zwykłe.<br />

= 0, ( 135)<br />

<br />

PRZYKŁAD 6.<br />

5 22 <br />

Rozwiązanie:<br />

5 : 220, 227272727 <br />

<br />

5 = 02 , ( 27)<br />

<br />

22<br />

ĆWICZENIE 6.<br />

<br />

a) 3<br />

11 b) 7 13<br />

c)<br />

9 101 d) 8 33 <br />

PRZYKŁAD 7.<br />

5<br />

12 <br />

Rozwiązanie:<br />

0, 4= 040 , <br />

5<br />

12 -<br />

5 : 120, 41666…=<br />

0,<br />

41( 6)<br />

5<br />

12<br />

ĆWICZENIE 7.<br />

P<br />

> 04 , 5<br />

12<br />

< 042 , <br />

a) 4<br />

23<br />

b)<br />

11 17 c) 3 d)<br />

13


1.2. Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne liczb wymiernych. Ułamki okresowe<br />

21<br />

<br />

<br />

<br />

-<br />

-<br />

<br />

naturalna<br />

<br />

rational numbers<br />

<br />

irrational numbers<br />

<br />

natural numbers<br />

<br />

integers<br />

<br />

SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />

Liczby niewymierne to liczby, których nie można zapisać w postaci ułamków<br />

zwykłych, a zapisane w postaci ułamka dzie<strong>się</strong>tnego mają rozwinięcie dzie<strong>się</strong>tne<br />

nieskończone nieokresowe, np. π = 3,1415926... Poszukaj w internecie przykładów<br />

innych liczb niewymiernych.<br />

ZADANIA<br />

1 <br />

a) b) c) d)<br />

2 <br />

a) 1 1 1<br />

, , <br />

5 50 500<br />

b) 1 1 1<br />

, , <br />

4 40 400<br />

c) 1 1 1<br />

, , <br />

2 20 200<br />

d) 3 7 111<br />

, , <br />

25 250 2500<br />

e) 567 567 567 567<br />

, , ,<br />

10 100 1000 10000<br />

3 <br />

a) 3 5 b) 7 <br />

50<br />

11<br />

c)<br />

500 d) 3 40 <br />

e)2 7 25 <br />

f)13 50 g)3 7 <br />

20<br />

1<br />

h)5<br />

250 <br />

4 <br />

a) 26<br />

49<br />

b)<br />

65 280 c)123<br />

942<br />

d)<br />

600 750


22 1. LICZBY<br />

5 <br />

a)0, 343434.... b)0, 344344344.... c)0, 2343434.... d)4, 3343434....<br />

6 <br />

a) 7<br />

333<br />

35<br />

b) c)3<br />

18 14 44 d) 1<br />

150<br />

7 r<br />

a) 7 22 <br />

b)11 18 c) 7<br />

12 d) 4<br />

15 <br />

8 <br />

<br />

a) 7 9 <br />

b)17 40 c) 4<br />

15 d) 5 6<br />

1 2 3 4 5 6<br />

9<br />

7<br />

, 7<br />

, 7<br />

, 7<br />

, 7<br />

, 7<br />

<br />

<br />

10 d<br />

a) b)<br />

11 <br />

a) b) c)<br />

12 <br />

a) b) c) d)<br />

13 <br />

a) b) c) d)<br />

14 -<br />

<br />

15 3<br />

34 -<br />

4<br />

35 <br />

16 <br />

<br />

a) 15<br />

17 ; 0,( 8)<br />

b) 7 3 ; 23 , ( 2)


1.2. Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne liczb wymiernych. Ułamki okresowe<br />

23<br />

17 <br />

a)0, 23; 023 , ( ) b)0, 545; 0, 5( 4)<br />

c)0, 7( 67) ; 0,<br />

( 76) d)3, 72; 3,( 7)<br />

18 3 22 <br />

19 11<br />

74 <br />

( ) ( )<br />

20 0, 26 i 0,<br />

62<br />

<br />

CZY JUŻ POTRAFISZ<br />

1 32<br />

25 <br />

A. B. C. D. <br />

2 33<br />

60 <br />

A. B. C. D. <br />

3 15<br />

44 <br />

A. B. C. D. <br />

4 <br />

<br />

5 o-


6.3 Układ współrzędnych<br />

W tym module dowiesz <strong>się</strong>:<br />

jak zaznaczać w układzie współrzędnych punkty,<br />

jak odczytywać współrzędne punktów,<br />

jak obliczać pola i obwody figur umieszczonych w układzie współrzędnych.<br />

PRZYKŁAD 1.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Rozwiązanie:<br />

<br />

<br />

<br />

ĆWICZENIE 1.<br />

<br />

a) <br />

b) <br />

<br />

c)


6.3. Układ współrzędnych<br />

251<br />

-<br />

xy<br />

<br />

<br />

<br />

xy – <br />

xy<br />

odpowiednio i <br />

coordinate system<br />

<br />

origin


252 6. FIGURY PŁASKIE II<br />

PRZYKŁAD 2.<br />

A, B, C, D, E.<br />

Rozwiązanie:<br />

A<br />

x<br />

Ay<br />

A = ( 2, 4)<br />

.<br />

<br />

( )<br />

( )<br />

B = −1, 2 C = 3, −1<br />

.<br />

D = ( 0, −2)<br />

y.<br />

E = −30<br />

, x.<br />

( )<br />

SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />

Układ współrzędnych, w którym osie są prostopadłe, nazywamy inaczej<br />

układem współrzędnych kartezjańskich. Poszukaj w internecie nazwiska francuskiego<br />

<strong>matematyka</strong> i filozofa, od którego wzięła <strong>się</strong> ta nazwa. Czy potrafisz wyobrazić sobie układ<br />

współrzędnych z osiami, które nie są prostopadłe<br />

ĆWICZENIE 2.<br />

NB<br />

( 13 , )S( −2, −2)<br />

.<br />

a)<br />

−3, −1<br />

−1, −1<br />

−2, −1<br />

21 , , , −<br />

( ) ( ) ( ) ( ) ( 12) ( 1 3)<br />

b)


6.3. Układ współrzędnych<br />

253<br />

PRZYKŁAD 3.<br />

<br />

W układzie współrzędnych<br />

możemy określać<br />

długość odcinków oraz<br />

pola figur. Za jednostkę<br />

pola przymujemy pole<br />

jednej kratki.<br />

Rozwiązanie:<br />

A <br />

-<br />

<br />

-<br />

<br />

-<br />

<br />

6⋅3<br />

61 ⋅<br />

P = + = 9 + 2 = 11<br />

2 2<br />

B <br />

<br />

2 11 ⋅ 2⋅3<br />

3⋅2<br />

1<br />

1 1<br />

P = 3 − + + 9 3 3 9 6 2<br />

2 2 2 2<br />

2 2 <br />

ĆWICZENIE 3.<br />

( ) ( ) = − + + = − =<br />

<br />

<br />

ZADANIA<br />

( )<br />

1 A = 4, −1<br />

B = −35<br />

D = −40<br />

, <br />

( )<br />

( , ) C = ( 30)<br />

2 <br />

a) <br />

b) <br />

c) <br />

d) <br />

,


254 6. FIGURY PŁASKIE II<br />

3 <br />

a) <br />

b) <br />

4 A B C D E F G-<br />

<br />

5 A i BAB<br />

( , ) B = ( 24 1 2)<br />

a) A = 2 −5 1 2<br />

, b) A = ( 11 3)<br />

( )<br />

, B = −18,<br />

3<br />

6 <br />

t<br />

<br />

7 ABC


6.3. Układ współrzędnych<br />

255<br />

8<br />

A = ( 35)<br />

, <br />

JA<br />

( )<br />

9 ABCDA = −2, −2<br />

<br />

B = ( 2, −2)<br />

C = ( 5, −1)<br />

D<br />

10 <br />

( )<br />

11 A = −12<br />

, B = −10<br />

ABC<br />

( , ) C = ( 24)<br />

( )<br />

, <br />

( )<br />

12 A = −4, −2<br />

B = 3, −2<br />

<br />

31 , D = −41<br />

, <br />

C = ( )<br />

( )<br />

13 A = −11<br />

D = −23<br />

, <br />

( )<br />

14 A = −32<br />

D = −14<br />

, <br />

( )<br />

( , ) B = ( 32 , ) C = ( 24)<br />

, <br />

( , ) B = ( 01 , ) C = ( 22)<br />

, <br />

15 A B C D<br />

ABCD<br />

a) A = −20<br />

, B = 0 −2<br />

20 04 , <br />

b) A = − −<br />

c) A = ( 00)<br />

d) A = −<br />

( ) ( , ) C = ( , ) D = ( )<br />

( 2, 2)<br />

B = ( 4, −2)<br />

C = ( 21 , ) D = ( −11)<br />

, B = ( 33 , ) C = ( 24 , ) D = ( −11<br />

, )<br />

( 21 , ) B = ( 11 , ) C = ( 23 , ) D = ( −13<br />

, )<br />

,


256<br />

6. FIGURY PŁASKIE II<br />

16 <br />

<br />

<br />

17 ' N i 4°21' <br />

' ' -<br />

<br />

Bruksela<br />

50°50' N<br />

4°21' E<br />

Madryt<br />

18 <br />

<br />

19


6.3. Układ współrzędnych<br />

257<br />

20<br />

-<br />

<br />

21 A = ( 02 , ) B = ( 13 , ) C = ( 46)<br />

<br />

, <br />

CZY JUŻ POTRAFISZ<br />

1 <br />

ABCD −32<br />

,<br />

<br />

A. A B. B<br />

C. C D. D<br />

( )<br />

2 <br />

A = ( −1, −4)<br />

<br />

B = ( 2, −4)<br />

C = ( 2, 1)<br />

D = ( −11<br />

, ) jest równy<br />

A. B. <br />

C. 18 D. 20<br />

3 ole<br />

<br />

<br />

A. 8 B. 7<br />

C. D. <br />

4 <br />

A = −1, 0 B = 0 −2<br />

3 0<br />

( )<br />

( , ) C = ( , ) D = ( 04)<br />

5 ABCDA = −2, −1<br />

B = 0 −2<br />

31 , D<br />

( , ) C = ( )<br />

, <br />

( )


PODSUMOWANIE DZIAŁU 6<br />

Zanim przystąpisz do rozwiązywania zadań, sprawdź, czy umiesz odpowiedzieć na<br />

poniższe pytania.<br />

Jakie są własności kątów w wielokątach<br />

Jakie są własności przekątnych w czworokątach<br />

Jakie są wzory na pola i obwody trójkątów i czworokątów<br />

Jak zamienia <strong>się</strong> jednostki pola<br />

Jak zaznacza <strong>się</strong> w układzie współrzędnych punkty o podanych współrzędnych<br />

1 <br />

<br />

A. 47° B. 47° C. D. 137°<br />

2 <br />

2 <br />

<br />

A. B. C. D. <br />

3 ABCD A = ( 16 , ) B = ( 54 , ) C = ( 30)<br />

D = ( −54<br />

, ) <br />

A. B. C. D. <br />

4 <br />

a) b)<br />

, <br />

c) d)<br />

5 <br />

a) <br />

b) <br />

c) <br />

d) <br />

e)


259<br />

6 <br />

-<br />

<br />

7 <br />

a) b)<br />

8 <br />

<br />

9 2 <br />

<br />

10 <br />

<br />

<br />

<br />

106,5 m<br />

71,5 m<br />

standardowe<br />

boisko<br />

Stadion Narodowy<br />

105 m<br />

68 m


260<br />

11 -<br />

<br />

12 <br />

<br />

<br />

9 m<br />

6 m<br />

<br />

30 cm<br />

60 cm<br />

13 2 <br />

<br />

<br />

14 <br />

<br />

<br />

15 ABCD oraz EFCD<br />

ABPDEFCP<br />

16


261<br />

17 <br />

R( 5, −1)<br />

( )( − )( − − )( − − )( − )( )<br />

( −4, −2) ( 3, −2) ( −2, −1) ( −3, 4) ( 5,<br />

−1)<br />

( 3, −2)( 1, 5) ( 6, −4) ( −4, 1)( 5, 4) ( −3, 4)( 6, 2)<br />

.<br />

a) −43 , 34 , 4, 2 1, 2 34 , 62 ,<br />

b) MAM SAME DOBRE OCENY<br />

18 <br />

a) b)<br />

19 K i LAD i DC<br />

ABCD BLK


Matematyka pod stopami<br />

Terakota, kostki brukowe, glazura, mają zazwyczaj kształt<br />

figur geometrycznych, którymi można szczelnie wypełnić<br />

płaszczyznę – powstaje wtedy parkietaż.<br />

Parkietaże zdobią ściany w naszych kuchniach<br />

i łazienkach. Możemy je też zobaczyć pod stopami:<br />

na podłodze czy chodniku.<br />

Jeśli za elementy parkietażu przyjmiemy identyczne kopie<br />

pewnych wielokątów foremnych i spróbujemy wyłożyć nimi i<br />

powierzchnię, to otrzymamy parkietaż foremny nazywany y<br />

także platońskim. Takie parkietaże tworzą trójkąty<br />

równoboczne, kwadraty lub sześciokąty foremne.<br />

Wielokąty foremne<br />

W każdy wielokąt foremny można wpisać<br />

okrąg i na każdym wielokącie foremnym<br />

można opisać okrąg. W wielokącie foremnym<br />

środek okręgu wpisanego w wielokąt jest<br />

jednocześnie środkiem okręgu opisanego<br />

na tym wielokącie.<br />

Trójkąt<br />

równoboczny<br />

Czworokąt<br />

foremny


Parkietaż półforemny,<br />

nazywany archimedesowym, można<br />

zbudować z wykorzystaniem różnych<br />

wielokątów foremnych.<br />

Należy pamiętać, że przy każdym<br />

wierzchołku tego parkietażu suma<br />

miar kątów przyległych do niego<br />

figur musi wynosić 360°.<br />

Parkietaż archimedesowy utworzą<br />

na przykład sześciokąt (120°),<br />

trójkąt (60°) i dwa kwadraty (90°).<br />

Pięciokąt<br />

foremny<br />

Sześciokąt<br />

foremny<br />

Siedmiokąt<br />

foremny<br />

Ośmiokąt<br />

foremny


Odpowiedzi<br />

<br />

<br />

1. LICZBY<br />

1.1. Rzymski sposób zapisu liczb<br />

<br />

1. 2. 3.<br />

<br />

<br />

4.<br />

5. <br />

6. <br />

<br />

1. 2. B 3. B 4. 5. <br />

6. <br />

7. 8. 9. 10. 11.==<br />

== 12. 13.<br />

<br />

14.<br />

<br />

<br />

15.<br />

<br />

<br />

16. 17.= =<br />

= = 18. 19.<br />

20. ( 1001) = 9 100001 33<br />

2<br />

( ) = 111 7<br />

2<br />

( ) =<br />

2<br />

C<br />

1. B 2. A 3. 4. 5.<br />

<br />

<br />

1. 9 29 4 1 11 2 2 3 3 9 − 41 2. <br />

25 200 40 500 5 4 125 50<br />

3. 4. 5.<br />

6. 7.< <<br />

> <<br />

<br />

1. 8 4 1 111 4 1<br />

2. <br />

25 20 5 250<br />

3. <br />

4. 2 = 04 , 7 5<br />

40<br />

157<br />

125<br />

7. <br />

= 0, 175 41<br />

200<br />

= 0,<br />

205<br />

= 1, 256 5. 6. b


295


296

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!