Liczy się matematyka. Klasa 1
WSiP / Gimnazjum / Klasa 1 / "Liczy się matematyka"
WSiP / Gimnazjum / Klasa 1 / "Liczy się matematyka"
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LICZY SIĘ<br />
MATEMATYKA<br />
Podręcznik<br />
gimnazjum<br />
1
Adam Makowski, Tomasz Masłowski, Anna Toruńska<br />
LICZY SIĘ<br />
MATEMATYKA<br />
Podręcznik<br />
1<br />
gimnazjum
.<br />
3<br />
Spis treści .................................<br />
Wstęp ........................................ 5<br />
Jak korzystać z podręcznika ................ 6<br />
2013<br />
7 100 000 000<br />
Dział 1. Liczby ............................<br />
1.1. Rzymski sposób zapisu liczb ............. 11<br />
1.2. Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne liczb<br />
wymiernych. Ułamki okresowe .......... 17<br />
1.3. Zaokrąglanie liczb ....................... 24<br />
1.4. Własności działań ........................ 31<br />
1.5. Działania na ułamkach zwykłych<br />
i dzie<strong>się</strong>tnych ............................ 39<br />
1.6. Wyrażenia arytmetyczne<br />
i ich szacowanie ......................... 47<br />
1.7. Odległości na osi liczbowej .............. 53<br />
Podsumowanie działu 1. .................... 60<br />
Cena<br />
600,-ZŁ<br />
PROMOCJA!<br />
-25%<br />
Tylko teraz!<br />
Dział 2. Procenty ......................... 5<br />
2.1. Ułamki i procenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
2.2. Obliczanie procentu danej liczby ......... 71<br />
2.3. Obliczanie, jakim procentem<br />
jednej liczby jest druga liczba ............ 75<br />
2.4. Obliczanie liczby, gdy dany jest<br />
jej procent ............................... 81<br />
2.5. Obliczenia procentowe .................. 86<br />
2.6. Diagramy procentowe ................... 94<br />
Podsumowanie działu 2. .................... 104<br />
90°<br />
33°<br />
90°<br />
25°<br />
Dział 3. Figury płaskie I ...................<br />
Kąty wokół nas – infografika .................. 109<br />
3.1. Kąty ..................................... 111<br />
3.2. Symetralna odcinka i dwusieczna kąta . . . 118<br />
3.3. Trójkąty. Konstrukcje trójkątów ........... 127<br />
3.4. Przystawanie trójkątów .................. 131<br />
Podsumowanie działu 3. .................... 136
p<br />
4 .<br />
((<br />
x<br />
y<br />
))<br />
Dział 4. Wyrażenia algebraiczne ...........<br />
4.1. Przykłady wyrażeń algebraicznych ....... 143<br />
4.2. Wartości liczbowe wyrażeń<br />
algebraicznych .......................... 150<br />
4.3. Redukcja wyrazów podobnych .......... 156<br />
4.4. Dodawanie i odejmowanie sum<br />
algebraicznych .......................... 161<br />
4.5. Mnożenie jednomianów przez sumy<br />
algebraiczne. Wyłączanie czynnika<br />
przed nawias............................. 166<br />
4.6. Mnożenie sum algebraicznych . . . . . . . . . . . 171<br />
Podsumowanie działu 4. .................... 175<br />
BATON<br />
NCZ<br />
CZEKO.<br />
BATON<br />
NC<br />
CZEKO.<br />
BATON CZEKO.<br />
SOK<br />
OWOC. 0,33L 3,20<br />
Do zapłaty PLN<br />
******** MIŁEGO DNIA *********<br />
ZAPŁACONO GOTÓWKĄ 20,00<br />
RESZTA GOTÓWKA 8,70<br />
Sklep<br />
p"UD<br />
Dominika" ika<br />
"al. Jerozolimskie olim<br />
ie 96,<br />
00-807 Warszwa, Sklep p"UD<br />
Dominika"<br />
11,30 0<br />
Dział 5. Równania ........................ 23<br />
Równania – infografika ....................... 180<br />
5.1. Przykłady równań ........................ 183<br />
5.2. Rozwiązywanie równań .................. 188<br />
5.3. Zadania tekstowe ........................ 194<br />
5.4. Wielkości wprost proporcjonalne ........ 200<br />
5.5. Wielkości odwrotnie proporcjonalne ..... 209<br />
5.6. Przekształcanie wzorów .................. 215<br />
Podsumowanie działu 5. .................... 220<br />
Dział 6. Figury płaskie II...................<br />
Matematyka pod stopami – infografika ....... 224<br />
6.1. Wielokąty ................................ 227<br />
6.2. Pola wielokątów ......................... 238<br />
6.3. Układ współrzędnych .................... 250<br />
Podsumowanie działu 6. .................... 258<br />
Dział 7. Symetrie .........................<br />
7.1. Symetria osiowa ......................... 265<br />
7.2. Symetria środkowa ...................... 277<br />
Podsumowanie działu 7. .................... 287<br />
Odpowiedzi ................................. 291
Wstęp<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-
Jak korzystać z podręcznika<br />
Cedrowa<br />
Dębowa<br />
3 Figury płaskie I<br />
33<br />
90<br />
90<br />
25<br />
Bukowa<br />
WPROWADZENIE<br />
Zadanie 1. Jak nazywamy liczby 1, 3, 5, 7, 9, …<br />
Jak nazywamy liczby 2, 4, 6, 8, 10, …<br />
<br />
Zadanie 2. <br />
<br />
<br />
Zadanie 3. <br />
<br />
Zadanie 4. <br />
<br />
a) 48 b) 60 c) 72 d) 91<br />
Zadanie 5. <br />
<br />
<br />
Zadanie 6. <br />
<br />
Zadanie 7. <br />
<br />
Zadanie 8. <br />
a) 3 b) 4 c) 5 d) 7<br />
Wprowadzenie<br />
zawiera zadania<br />
przygotowujące<br />
do realizacji danego<br />
materiału<br />
Eukaliptusowa<br />
Akacjowa<br />
W codziennym życiu na każdym kroku spotykamy <strong>się</strong> z kątami. Inżynierowie analizują<br />
kąty nachylenia dachów, kąty nachylenia dróg, kąty rozwarcia elementów konstrukcyjnych.<br />
Technicy rozważają kąt wznoszenia <strong>się</strong> samolotu czy kąt widoczności pilota.<br />
Własności kątów wykorzystują również gracze w snookera, ponieważ chcą precyzyjnie<br />
trafić we właściwą kulę bilardową.<br />
• Wskaż po dwie pary ulic, które są położone względem siebie<br />
pod kątem ostrym, kątem prostym i kątem rozwartym.<br />
• Wyznacz miarę kąta, jaki tworzy ulica Bukowa z ulicą Cedrową.<br />
• Podaj miarę kąta skrętu samochodu jadącego z ulicy Akacjowej<br />
na ulicę Eukaliptusową (pamiętaj, że gdy kierowca wjeżdża na rondo,<br />
porusza <strong>się</strong> ruchem przeciwnym do ruchu wskazówek zegara).<br />
Inspirujące<br />
Strony działowe<br />
opisują praktyczne<br />
zastosowania<br />
matematyki<br />
Zadanie 9. <br />
a) 15 b) 35 c) 2 14 d) 5 36 e) 0,4 f) 12,25<br />
24 75<br />
21<br />
63<br />
Zadanie 10. <br />
a) 1 2<br />
b) 1 5<br />
c) 3 4<br />
d) 3 3 5<br />
e) 11 7<br />
10<br />
f) 8 13<br />
100<br />
Zadanie 11. 1 3 2 7 ,<br />
<br />
Zadanie 12. 20 + 2 ⋅ 3 + 5 = 36<br />
<br />
p<br />
Wypunktowane cele lekcji<br />
– tu znajdziesz umiejętności, których<br />
nauczysz <strong>się</strong> w danym temacie<br />
Rozwiązane<br />
przykłady ilustrują<br />
dane zagadnienie<br />
Zadania niebanalne,<br />
wymagające błyskotliwego<br />
rozwiązania<br />
Zadania sprawdzające<br />
opanowanie danego<br />
tematu<br />
Ważne pojęcia<br />
i informacje<br />
do zapamiętania
Sposób 2.<br />
<br />
5⋅u<br />
− 32=<br />
12<br />
5⋅10 − 32= <br />
12<br />
50 − 32 = <br />
12<br />
18 ≠ 12<br />
b)<br />
Sposób 1.<br />
x<br />
28 − 3 ⋅ 6 = 10<br />
<br />
Sposób 2.<br />
L = 28 − 3 ⋅ x P = 10<br />
SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />
L = 28 − 3 ⋅6<br />
Równania, których rozwiązań szuka <strong>się</strong> tylko<br />
w zbiorze liczb całkowitych lub naturalnych, nazywamy<br />
L = 10<br />
równaniami diofantycznymi. Wyszukaj w internecie,<br />
L = P<br />
skąd wzięła <strong>się</strong> ich nazwa. Podaj kilka przykładów<br />
takich równań i ich rozwiązania.<br />
ĆWICZENIE 4.<br />
S<br />
a) 7t − 34 = 8t = b) 14 − 2x<br />
= 6x =−<br />
ZADANIA<br />
1.7 Odległości na osi liczbowej<br />
W tym module dowiesz <strong>się</strong>:<br />
jak wskazywać liczby wymierne na osi liczbowej,<br />
jak obliczać odległość między dwiema liczbami na osi liczbowej,<br />
jak wskazywać na osi liczbowej liczby mniejsze bądź większe od ustalonej liczby.<br />
<br />
A ma<br />
B<br />
<br />
<br />
5.1. Przykłady równań 185<br />
1 <br />
a) 1,5 m 1,5 m 1,5 m 1,5 m<br />
x x x<br />
7,5 m<br />
b)<br />
43 m<br />
x<br />
10 m 9 m<br />
x<br />
PRZYKŁAD 1.<br />
PAB C D <br />
a)<br />
b)<br />
number axis <br />
Angielsko-polski<br />
słowniczek<br />
wybranych pojęć<br />
c)<br />
Ciekawe i praktyczne<br />
zadania, które są przydatne<br />
w codziennym życiu<br />
Pytania do „teorii”<br />
Zestaw zadań<br />
podsumowujących rozdział<br />
– zamkniętych i otwartych<br />
tak jak na egzaminie
1 Liczby<br />
NGC 7293<br />
2013<br />
7 100 000 000<br />
Wśród otaczających nas informacji<br />
bardzo wiele jest takich jak:<br />
• „Mgławica Ślimak jest oddalona<br />
od Ziemi o ponad 700 lat świetlnych”.<br />
• „Ludność Ziemi wynosiła w 2013 roku<br />
7 100 000 000 ludzi”.<br />
• „Mrugnięcie powieką trwa 0,3 s”.<br />
Powyższe liczby służą do opisywania<br />
zjawisk i wielkości, których nie można<br />
dokładnie zmierzyć. Wszystkie te<br />
informacje mają wspólną cechę<br />
– podana w nich liczba została<br />
zaokrąglona. Dzięki temu łatwiej<br />
ją zapamiętać.<br />
Poszukaj informacji, jaką<br />
powierzchnię ma Polska i podaj<br />
ją z dokładnością do 1 km 2 .<br />
0,3 s
WPROWADZENIE<br />
<br />
<br />
<br />
Z <br />
<br />
Z <br />
<br />
<br />
<br />
a) b) c) d)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
a) b) c) d) <br />
<br />
a) 15 b) 35 c) 2 14 d) 5 36 e)<br />
24 75<br />
21<br />
63<br />
f)<br />
Z <br />
a) 1 2 b) 1 5 c) 3 4 d) 3 3 7 13<br />
e) 11 f) 8<br />
5 10 100 <br />
Z 1 3 2 7 <br />
<br />
20 + 2 ⋅ 3 + 5 = 36
1.1 Rzymski sposób zapisu liczb<br />
W tym module dowiesz <strong>się</strong>:<br />
jak zapisywać liczby za pomocą znaków rzymskich,<br />
jak odczytywać liczby zapisane w systemie rzymskim.<br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Liczba w systemie<br />
rzymskim<br />
Liczba w systemie<br />
<br />
<br />
liczby<br />
1 unus<br />
V quinque<br />
X decem<br />
L quinquaginta<br />
C centum<br />
D quingenti<br />
M mille
12 1. LICZBY<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
PRZYKŁAD 1.<br />
<br />
a)<br />
b)<br />
Rozwiązanie:<br />
a)<br />
b)<br />
ĆWICZENIE 1.<br />
C C L V I I<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
a) b) c) d)
1.1. Rzymski sposób zapisu liczb<br />
13<br />
PRZYKŁAD 2.<br />
<br />
a)<br />
b)<br />
Rozwiązanie:<br />
a) <br />
b)<br />
ĆWICZENIE 2.<br />
C D I I<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
a) b) c) d)<br />
PRZYKŁAD 3.<br />
<br />
<br />
Rozwiązanie:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ĆWICZENIE 3.<br />
<br />
<br />
<br />
a)<br />
b)<br />
c)<br />
d)<br />
SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />
Poszukaj w internecie kalkulatora, który<br />
pozwala zamieniać liczby zapisane w systemie<br />
rzymskim na liczby zapisane w systemie<br />
dzie<strong>się</strong>tnym.<br />
PRZYKŁAD 4.<br />
<br />
Rozwiązanie:
14 1. LICZBY<br />
ĆWICZENIE 4.<br />
<br />
a) b) c) d)<br />
PRZYKŁAD 5.<br />
<br />
Rozwiązanie:<br />
<br />
<br />
<br />
ĆWICZENIE 5.<br />
<br />
a) b) c) d)<br />
Wielu waszych znajomych urodziło <strong>się</strong> pod koniec XX wieku. Warto zapamiętać, że 1999<br />
to nie jest IMM ani też MIM, ale 1999 = MCMXCIX, gdyż:<br />
MCMXCIX = 1000 + (1000 – 100) + (100 – 10) + (10 – 1).<br />
ĆWICZENIE 6.<br />
<br />
a)<br />
b)<br />
c)<br />
d)<br />
SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />
Poszukaj w internecie lub<br />
w innych źródłach, w jaki sposób<br />
dawniej zapisywano liczby. Jak to<br />
robili Egipcjanie, Babilończycy, a jak –<br />
Chińczycy<br />
ZADANIA<br />
1 <br />
A. B. C. D.<br />
2 <br />
A. B. C. D.<br />
3 <br />
A. B. C. D.<br />
4 <br />
a) b) c) d)
1.1. Rzymski sposób zapisu liczb<br />
15<br />
5<br />
<br />
a) b) c) d)<br />
6 <br />
a) b) c) d)<br />
e) f) g) h)<br />
7 <br />
<br />
8 -<br />
<br />
9 <br />
10 -<br />
<br />
11 <br />
-<br />
<br />
12 -<br />
<br />
<br />
13 -<br />
<br />
14 -<br />
<br />
15 <br />
16 <br />
17 <br />
a)<br />
b)<br />
c)<br />
d)
16 1. LICZBY<br />
18 <br />
<br />
19 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
20 <br />
<br />
3 2 1 0<br />
2501 = 2 ⋅10 + 5 ⋅10 + 0 ⋅10 + 1 ⋅10<br />
<br />
2 0 = 12 1 = 22 2 = 2⋅ 2 = 42 3 = 2⋅2⋅ 2 = 8<br />
<br />
2 = 16 2 = 8 2 = 4 2 = 2 2 = 1<br />
<br />
( ) = + + + + =<br />
2<br />
( ) ( 100001) 2<br />
( 111) 2<br />
<br />
11001 1 ⋅16 1 ⋅8 0 ⋅4 0 ⋅2 1 ⋅1 25<br />
1001 2<br />
<br />
<br />
CZY JUŻ POTRAFISZ<br />
1 <br />
A. B. C. D.<br />
2 <br />
<br />
A. B. C. C.<br />
3 <br />
A. B. C. D.<br />
4 <br />
<br />
5
1.2<br />
Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne<br />
liczb wymiernych.<br />
Ułamki okresowe<br />
W tym module dowiesz <strong>się</strong>:<br />
jak zamieniać liczby dzie<strong>się</strong>tne na ułamki zwykłe lub liczby mieszane,<br />
jak zapisywać ułamek zwykły w postaci ułamka dzie<strong>się</strong>tnego skończonego,<br />
jak zapisywać ułamek zwykły w postaci ułamka dzie<strong>się</strong>tnego okresowego,<br />
jak porównywać ułamki dzie<strong>się</strong>tne.<br />
1<br />
10<br />
= 01 , ;<br />
1<br />
100<br />
= 001 , ;<br />
1<br />
1000<br />
= 0, 001;<br />
1<br />
10 000<br />
= 0,<br />
0001<br />
fraction<br />
PRZYKŁAD 1.<br />
<br />
a) 0,23 b) 0,024 c) 2,375 d) 3,4012<br />
Rozwiązanie:<br />
23<br />
a) 0, 23=<br />
100<br />
b) 0 , 24 3<br />
024 = 1000<br />
= 125<br />
c) 2 375 2 375 3<br />
, = = 2<br />
1000 8<br />
d) 3 4012 3 4012 1003<br />
, = = 3<br />
10 000 2500<br />
Warto pamiętać:<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
= 05 , ; 1 4<br />
= 075 , ; 1 8<br />
= 025 , ;<br />
= 0,<br />
125<br />
ĆWICZENIE 1.<br />
-<br />
<br />
a) 0,36 b) 0,145<br />
c) 4,025 d) 0,022<br />
e) 2,4 f) 3,75<br />
g) 0,072 h) –0,82<br />
SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />
Poszukaj w internecie<br />
kalkulatora zamieniającego ułamki<br />
dzie<strong>się</strong>tne na ułamki zwykłe.
18 1. LICZBY<br />
<br />
<br />
<br />
PRZYKŁAD 2.<br />
<br />
a) 3 <br />
10<br />
23<br />
b)<br />
50 c)17 <br />
4<br />
27<br />
d)<br />
25 <br />
Rozwiązanie:<br />
a) 3 = 03 , <br />
10<br />
b) 23 46<br />
= = 046 , <br />
50 100<br />
c) 17 1 25<br />
= 4 = 4 = 4,<br />
25<br />
4 4 100<br />
d) 27 2 8<br />
= 1 = 1 = 1, 08<br />
25 25 100<br />
ĆWICZENIE 2.<br />
Zamieniając ułamek niewłaściwy na ułamek<br />
dzie<strong>się</strong>tny, warto go najpierw przedstawić<br />
w postaci liczby mieszanej.<br />
<br />
a) 9<br />
10 b) 7 25 c) 47 31<br />
d)<br />
4 20<br />
PRZYKŁAD 3.<br />
<br />
a) 6 <br />
15<br />
21<br />
b)<br />
140 c)121 55 <br />
Rozwiązanie:<br />
a) 6 3⋅<br />
2 2 2 2 4<br />
= = = ⋅ = = 04 , <br />
15 3⋅<br />
5 5 5 2 10<br />
b) 21<br />
140<br />
c) 121<br />
55<br />
7⋅<br />
3 3 3 5 15<br />
= = = ⋅ = = 015 , <br />
7⋅<br />
20 20 20 5 100<br />
11⋅11<br />
11 1<br />
= = = 2 = 2,<br />
2<br />
11⋅<br />
5 5 5<br />
ĆWICZENIE 3.<br />
<br />
a) 9<br />
77<br />
24<br />
b) c)<br />
12 110 15<br />
Przed zamianą ułamka zwykłego na ułamek<br />
dzie<strong>się</strong>tny, warto sprawdzić, czy można go<br />
skrócić.
1.2. Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne liczb wymiernych. Ułamki okresowe<br />
19<br />
-<br />
<br />
PRZYKŁAD 4.<br />
11<br />
25 <br />
Rozwiązanie:<br />
11 : 25 11<br />
25<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
= 044 , <br />
ĆWICZENIE 4.<br />
<br />
3<br />
13<br />
a) b)<br />
250 200 c) 3<br />
125<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
0,156156156... = 0,(156)<br />
<br />
okres<br />
<br />
periodic fraction
20 1. LICZBY<br />
PRZYKŁAD 5.<br />
5<br />
37 <br />
<br />
Rozwiązanie:<br />
5 : 370, 135135135...<br />
5<br />
37<br />
ĆWICZENIE 5.<br />
8 11 <br />
SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />
Poszukaj w internecie<br />
algorytmu zamieniającego ułamki<br />
okresowe na ułamki zwykłe.<br />
= 0, ( 135)<br />
<br />
PRZYKŁAD 6.<br />
5 22 <br />
Rozwiązanie:<br />
5 : 220, 227272727 <br />
<br />
5 = 02 , ( 27)<br />
<br />
22<br />
ĆWICZENIE 6.<br />
<br />
a) 3<br />
11 b) 7 13<br />
c)<br />
9 101 d) 8 33 <br />
PRZYKŁAD 7.<br />
5<br />
12 <br />
Rozwiązanie:<br />
0, 4= 040 , <br />
5<br />
12 -<br />
5 : 120, 41666…=<br />
0,<br />
41( 6)<br />
5<br />
12<br />
ĆWICZENIE 7.<br />
P<br />
> 04 , 5<br />
12<br />
< 042 , <br />
a) 4<br />
23<br />
b)<br />
11 17 c) 3 d)<br />
13
1.2. Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne liczb wymiernych. Ułamki okresowe<br />
21<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
-<br />
<br />
naturalna<br />
<br />
rational numbers<br />
<br />
irrational numbers<br />
<br />
natural numbers<br />
<br />
integers<br />
<br />
SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />
Liczby niewymierne to liczby, których nie można zapisać w postaci ułamków<br />
zwykłych, a zapisane w postaci ułamka dzie<strong>się</strong>tnego mają rozwinięcie dzie<strong>się</strong>tne<br />
nieskończone nieokresowe, np. π = 3,1415926... Poszukaj w internecie przykładów<br />
innych liczb niewymiernych.<br />
ZADANIA<br />
1 <br />
a) b) c) d)<br />
2 <br />
a) 1 1 1<br />
, , <br />
5 50 500<br />
b) 1 1 1<br />
, , <br />
4 40 400<br />
c) 1 1 1<br />
, , <br />
2 20 200<br />
d) 3 7 111<br />
, , <br />
25 250 2500<br />
e) 567 567 567 567<br />
, , ,<br />
10 100 1000 10000<br />
3 <br />
a) 3 5 b) 7 <br />
50<br />
11<br />
c)<br />
500 d) 3 40 <br />
e)2 7 25 <br />
f)13 50 g)3 7 <br />
20<br />
1<br />
h)5<br />
250 <br />
4 <br />
a) 26<br />
49<br />
b)<br />
65 280 c)123<br />
942<br />
d)<br />
600 750
22 1. LICZBY<br />
5 <br />
a)0, 343434.... b)0, 344344344.... c)0, 2343434.... d)4, 3343434....<br />
6 <br />
a) 7<br />
333<br />
35<br />
b) c)3<br />
18 14 44 d) 1<br />
150<br />
7 r<br />
a) 7 22 <br />
b)11 18 c) 7<br />
12 d) 4<br />
15 <br />
8 <br />
<br />
a) 7 9 <br />
b)17 40 c) 4<br />
15 d) 5 6<br />
1 2 3 4 5 6<br />
9<br />
7<br />
, 7<br />
, 7<br />
, 7<br />
, 7<br />
, 7<br />
<br />
<br />
10 d<br />
a) b)<br />
11 <br />
a) b) c)<br />
12 <br />
a) b) c) d)<br />
13 <br />
a) b) c) d)<br />
14 -<br />
<br />
15 3<br />
34 -<br />
4<br />
35 <br />
16 <br />
<br />
a) 15<br />
17 ; 0,( 8)<br />
b) 7 3 ; 23 , ( 2)
1.2. Rozwinięcia dzie<strong>się</strong>tne liczb wymiernych. Ułamki okresowe<br />
23<br />
17 <br />
a)0, 23; 023 , ( ) b)0, 545; 0, 5( 4)<br />
c)0, 7( 67) ; 0,<br />
( 76) d)3, 72; 3,( 7)<br />
18 3 22 <br />
19 11<br />
74 <br />
( ) ( )<br />
20 0, 26 i 0,<br />
62<br />
<br />
CZY JUŻ POTRAFISZ<br />
1 32<br />
25 <br />
A. B. C. D. <br />
2 33<br />
60 <br />
A. B. C. D. <br />
3 15<br />
44 <br />
A. B. C. D. <br />
4 <br />
<br />
5 o-
6.3 Układ współrzędnych<br />
W tym module dowiesz <strong>się</strong>:<br />
jak zaznaczać w układzie współrzędnych punkty,<br />
jak odczytywać współrzędne punktów,<br />
jak obliczać pola i obwody figur umieszczonych w układzie współrzędnych.<br />
PRZYKŁAD 1.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Rozwiązanie:<br />
<br />
<br />
<br />
ĆWICZENIE 1.<br />
<br />
a) <br />
b) <br />
<br />
c)
6.3. Układ współrzędnych<br />
251<br />
-<br />
xy<br />
<br />
<br />
<br />
xy – <br />
xy<br />
odpowiednio i <br />
coordinate system<br />
<br />
origin
252 6. FIGURY PŁASKIE II<br />
PRZYKŁAD 2.<br />
A, B, C, D, E.<br />
Rozwiązanie:<br />
A<br />
x<br />
Ay<br />
A = ( 2, 4)<br />
.<br />
<br />
( )<br />
( )<br />
B = −1, 2 C = 3, −1<br />
.<br />
D = ( 0, −2)<br />
y.<br />
E = −30<br />
, x.<br />
( )<br />
SPRAWDŹ W INTERNECIE<br />
Układ współrzędnych, w którym osie są prostopadłe, nazywamy inaczej<br />
układem współrzędnych kartezjańskich. Poszukaj w internecie nazwiska francuskiego<br />
<strong>matematyka</strong> i filozofa, od którego wzięła <strong>się</strong> ta nazwa. Czy potrafisz wyobrazić sobie układ<br />
współrzędnych z osiami, które nie są prostopadłe<br />
ĆWICZENIE 2.<br />
NB<br />
( 13 , )S( −2, −2)<br />
.<br />
a)<br />
−3, −1<br />
−1, −1<br />
−2, −1<br />
21 , , , −<br />
( ) ( ) ( ) ( ) ( 12) ( 1 3)<br />
b)
6.3. Układ współrzędnych<br />
253<br />
PRZYKŁAD 3.<br />
<br />
W układzie współrzędnych<br />
możemy określać<br />
długość odcinków oraz<br />
pola figur. Za jednostkę<br />
pola przymujemy pole<br />
jednej kratki.<br />
Rozwiązanie:<br />
A <br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
6⋅3<br />
61 ⋅<br />
P = + = 9 + 2 = 11<br />
2 2<br />
B <br />
<br />
2 11 ⋅ 2⋅3<br />
3⋅2<br />
1<br />
1 1<br />
P = 3 − + + 9 3 3 9 6 2<br />
2 2 2 2<br />
2 2 <br />
ĆWICZENIE 3.<br />
( ) ( ) = − + + = − =<br />
<br />
<br />
ZADANIA<br />
( )<br />
1 A = 4, −1<br />
B = −35<br />
D = −40<br />
, <br />
( )<br />
( , ) C = ( 30)<br />
2 <br />
a) <br />
b) <br />
c) <br />
d) <br />
,
254 6. FIGURY PŁASKIE II<br />
3 <br />
a) <br />
b) <br />
4 A B C D E F G-<br />
<br />
5 A i BAB<br />
( , ) B = ( 24 1 2)<br />
a) A = 2 −5 1 2<br />
, b) A = ( 11 3)<br />
( )<br />
, B = −18,<br />
3<br />
6 <br />
t<br />
<br />
7 ABC
6.3. Układ współrzędnych<br />
255<br />
8<br />
A = ( 35)<br />
, <br />
JA<br />
( )<br />
9 ABCDA = −2, −2<br />
<br />
B = ( 2, −2)<br />
C = ( 5, −1)<br />
D<br />
10 <br />
( )<br />
11 A = −12<br />
, B = −10<br />
ABC<br />
( , ) C = ( 24)<br />
( )<br />
, <br />
( )<br />
12 A = −4, −2<br />
B = 3, −2<br />
<br />
31 , D = −41<br />
, <br />
C = ( )<br />
( )<br />
13 A = −11<br />
D = −23<br />
, <br />
( )<br />
14 A = −32<br />
D = −14<br />
, <br />
( )<br />
( , ) B = ( 32 , ) C = ( 24)<br />
, <br />
( , ) B = ( 01 , ) C = ( 22)<br />
, <br />
15 A B C D<br />
ABCD<br />
a) A = −20<br />
, B = 0 −2<br />
20 04 , <br />
b) A = − −<br />
c) A = ( 00)<br />
d) A = −<br />
( ) ( , ) C = ( , ) D = ( )<br />
( 2, 2)<br />
B = ( 4, −2)<br />
C = ( 21 , ) D = ( −11)<br />
, B = ( 33 , ) C = ( 24 , ) D = ( −11<br />
, )<br />
( 21 , ) B = ( 11 , ) C = ( 23 , ) D = ( −13<br />
, )<br />
,
256<br />
6. FIGURY PŁASKIE II<br />
16 <br />
<br />
<br />
17 ' N i 4°21' <br />
' ' -<br />
<br />
Bruksela<br />
50°50' N<br />
4°21' E<br />
Madryt<br />
18 <br />
<br />
19
6.3. Układ współrzędnych<br />
257<br />
20<br />
-<br />
<br />
21 A = ( 02 , ) B = ( 13 , ) C = ( 46)<br />
<br />
, <br />
CZY JUŻ POTRAFISZ<br />
1 <br />
ABCD −32<br />
,<br />
<br />
A. A B. B<br />
C. C D. D<br />
( )<br />
2 <br />
A = ( −1, −4)<br />
<br />
B = ( 2, −4)<br />
C = ( 2, 1)<br />
D = ( −11<br />
, ) jest równy<br />
A. B. <br />
C. 18 D. 20<br />
3 ole<br />
<br />
<br />
A. 8 B. 7<br />
C. D. <br />
4 <br />
A = −1, 0 B = 0 −2<br />
3 0<br />
( )<br />
( , ) C = ( , ) D = ( 04)<br />
5 ABCDA = −2, −1<br />
B = 0 −2<br />
31 , D<br />
( , ) C = ( )<br />
, <br />
( )
PODSUMOWANIE DZIAŁU 6<br />
Zanim przystąpisz do rozwiązywania zadań, sprawdź, czy umiesz odpowiedzieć na<br />
poniższe pytania.<br />
Jakie są własności kątów w wielokątach<br />
Jakie są własności przekątnych w czworokątach<br />
Jakie są wzory na pola i obwody trójkątów i czworokątów<br />
Jak zamienia <strong>się</strong> jednostki pola<br />
Jak zaznacza <strong>się</strong> w układzie współrzędnych punkty o podanych współrzędnych<br />
1 <br />
<br />
A. 47° B. 47° C. D. 137°<br />
2 <br />
2 <br />
<br />
A. B. C. D. <br />
3 ABCD A = ( 16 , ) B = ( 54 , ) C = ( 30)<br />
D = ( −54<br />
, ) <br />
A. B. C. D. <br />
4 <br />
a) b)<br />
, <br />
c) d)<br />
5 <br />
a) <br />
b) <br />
c) <br />
d) <br />
e)
259<br />
6 <br />
-<br />
<br />
7 <br />
a) b)<br />
8 <br />
<br />
9 2 <br />
<br />
10 <br />
<br />
<br />
<br />
106,5 m<br />
71,5 m<br />
standardowe<br />
boisko<br />
Stadion Narodowy<br />
105 m<br />
68 m
260<br />
11 -<br />
<br />
12 <br />
<br />
<br />
9 m<br />
6 m<br />
<br />
30 cm<br />
60 cm<br />
13 2 <br />
<br />
<br />
14 <br />
<br />
<br />
15 ABCD oraz EFCD<br />
ABPDEFCP<br />
16
261<br />
17 <br />
R( 5, −1)<br />
( )( − )( − − )( − − )( − )( )<br />
( −4, −2) ( 3, −2) ( −2, −1) ( −3, 4) ( 5,<br />
−1)<br />
( 3, −2)( 1, 5) ( 6, −4) ( −4, 1)( 5, 4) ( −3, 4)( 6, 2)<br />
.<br />
a) −43 , 34 , 4, 2 1, 2 34 , 62 ,<br />
b) MAM SAME DOBRE OCENY<br />
18 <br />
a) b)<br />
19 K i LAD i DC<br />
ABCD BLK
Matematyka pod stopami<br />
Terakota, kostki brukowe, glazura, mają zazwyczaj kształt<br />
figur geometrycznych, którymi można szczelnie wypełnić<br />
płaszczyznę – powstaje wtedy parkietaż.<br />
Parkietaże zdobią ściany w naszych kuchniach<br />
i łazienkach. Możemy je też zobaczyć pod stopami:<br />
na podłodze czy chodniku.<br />
Jeśli za elementy parkietażu przyjmiemy identyczne kopie<br />
pewnych wielokątów foremnych i spróbujemy wyłożyć nimi i<br />
powierzchnię, to otrzymamy parkietaż foremny nazywany y<br />
także platońskim. Takie parkietaże tworzą trójkąty<br />
równoboczne, kwadraty lub sześciokąty foremne.<br />
Wielokąty foremne<br />
W każdy wielokąt foremny można wpisać<br />
okrąg i na każdym wielokącie foremnym<br />
można opisać okrąg. W wielokącie foremnym<br />
środek okręgu wpisanego w wielokąt jest<br />
jednocześnie środkiem okręgu opisanego<br />
na tym wielokącie.<br />
Trójkąt<br />
równoboczny<br />
Czworokąt<br />
foremny
Parkietaż półforemny,<br />
nazywany archimedesowym, można<br />
zbudować z wykorzystaniem różnych<br />
wielokątów foremnych.<br />
Należy pamiętać, że przy każdym<br />
wierzchołku tego parkietażu suma<br />
miar kątów przyległych do niego<br />
figur musi wynosić 360°.<br />
Parkietaż archimedesowy utworzą<br />
na przykład sześciokąt (120°),<br />
trójkąt (60°) i dwa kwadraty (90°).<br />
Pięciokąt<br />
foremny<br />
Sześciokąt<br />
foremny<br />
Siedmiokąt<br />
foremny<br />
Ośmiokąt<br />
foremny
Odpowiedzi<br />
<br />
<br />
1. LICZBY<br />
1.1. Rzymski sposób zapisu liczb<br />
<br />
1. 2. 3.<br />
<br />
<br />
4.<br />
5. <br />
6. <br />
<br />
1. 2. B 3. B 4. 5. <br />
6. <br />
7. 8. 9. 10. 11.==<br />
== 12. 13.<br />
<br />
14.<br />
<br />
<br />
15.<br />
<br />
<br />
16. 17.= =<br />
= = 18. 19.<br />
20. ( 1001) = 9 100001 33<br />
2<br />
( ) = 111 7<br />
2<br />
( ) =<br />
2<br />
C<br />
1. B 2. A 3. 4. 5.<br />
<br />
<br />
1. 9 29 4 1 11 2 2 3 3 9 − 41 2. <br />
25 200 40 500 5 4 125 50<br />
3. 4. 5.<br />
6. 7.< <<br />
> <<br />
<br />
1. 8 4 1 111 4 1<br />
2. <br />
25 20 5 250<br />
3. <br />
4. 2 = 04 , 7 5<br />
40<br />
157<br />
125<br />
7. <br />
= 0, 175 41<br />
200<br />
= 0,<br />
205<br />
= 1, 256 5. 6. b
295
296