Geografia_bez_tajemnic._Zeszyt_cwiczen_Klasa_8

Zeszyt ćwiczeń
Szkoła podstawowa

Maria Adamczewska
Barbara Dzięcioł-Kurczoba
Zeszyt ćwiczeń
Szkoła podstawowa

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Warszawa 2024
Wydanie I
ISBN 978-83-02-22039-5
Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Natalia Grabowicz
Redakcja językowa: Małgorzata Majewska
Redakcja techniczna: Agnieszka Przystańska
Projekt okładki: Marek Pukszta
Projekt graficzny: Fabryka Wyobraźni
Opracowanie graficzne: Arkadiusz Grabek
Opracowanie kartograficzne: Adrian Bergiel
Fotoedycja: Natalia Marszałek
Skład i łamanie: Joanna Despet
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna
00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96
KRS: 0000595068
Infolinia: 801 220 555
www.wsip.pl
Druk i oprawa: Drukarnia Interak Sp. z o.o., Czarnków
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują.
Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej
w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując
jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.
Szanujmy cudzą własność i prawo.
Więcej na www.legalnakultura.pl
Polska Izba Książki

Spis treści
Dział I. AZJA – charakterystyka
ogólna
1. Azja – kontynent geograficznych
kontrastów ......................................................... 4
2. Pacyficzny pierścień ognia ............................ 8
3. Kultura ryżu ...................................................... 10
Podsumowanie działu I ................................. 12
Dział II. AZJA – omówienie
wybranych państw
1. Japonia ............................................................... 14
2. Chiny .................................................................. 16
3. Indie .................................................................... 18
4. Kraje Bliskiego Wschodu ............................. 20
Podsumowanie działu II ................................ 22
Dział III. Afryka – cechy
środowiska przyrodniczego
i związane z nimi wyzwania
1. Położenie Afryki i strefy
klimatyczno -roślinno-glebowe ................... 24
2. Gospodarowanie w strefie Sahelu ............ 28
3. Problemy wyżywienia w Afryce ................. 30
Podsumowanie działu III ............................... 32
Dział IV. Afryka – przemiany
i rozwój gospodarczy
1. Przemiany rolnictwa w Afryce .................... 34
2. Turystyka w Kenii ........................................... 36
3. Elementy nowoczesnej gospodarki
w Maroku i Rwandzie .................................... 38
Podsumowanie działu IV ............................... 40
Dział V. Ameryka Północna
1. Tornada i cyklony tropikalne w Stanach
Zjednoczonych ................................................ 42
2. Produkcja i gospodarowanie żywnością
w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych ...... 46
3. Rola Stanów Zjednoczonych w światowej
gospodarce ...................................................... 48
Podsumowanie działu V................................. 50
Dział VI. Ameryka Południowa
1. Środowisko przyrodnicze Ameryki
Południowej i problemy zagospodarowania
Amazonii ........................................................... 52
2. Sytuacja rdzennej ludności w Ameryce
Południowej ..................................................... 56
3. Dzielnice biedy w miastach Ameryki
Południowej ..................................................... 58
Podsumowanie działu VI ............................... 60
Dział VII. Australia i Oceania
oraz obszary okołobiegunowe
1. Środowisko przyrodnicze Australii
i Oceanii ............................................................ 62
2. Ludność i gospodarka Australii ................. 66
3. Środowisko przyrodnicze Antarktydy ...... 68
Podsumowanie działu VII.............................. 72

I.
AZJA, część 1
1.
Azja – kontynent geograficznych
kontrastów
1. Skorzystaj z mapy ogólnogeograficznej Azji i wykonaj polecenia.
a) Na mapie zaznaczono punkty najdalej wysunięte na północ, południe, wschód i zachód
Azji. Oblicz rozciągłość równoleżnikową i południkową tego kontynentu. Wynik podaj
w stopniach i minutach.
4 I. AZJA, część 1

Obliczenia:
Rozciągłość równoleżnikowa Azji wynosi
Rozciągłość południkowa Azji wynosi
b) Na mapie Azji numerami 1–34 oznaczono położenie wybranych obiektów geograficznych.
Wpisz w tabeli obok nazwy obiektu geograficznego właściwy numer, którym oznaczono
jego położenie na mapie.
Obiekt
geograficzny
Nazwa
Numer
Obiekt
geograficzny
Nazwa
Numer
Zachodniosyberyjska
Czerwone
Niziny
Chińska
Gangesu
Morza
Żółte
Japońskie
Mezopotamska
Arabskie
Mongolska
Południowochińskie
Wyżyny
Irańska
Środkowosyberyjska
Zatoki
Perska
Bengalska
Tybetańska
Borneo
Himalaje
Cejlon
Kunlun
Wyspy
Jawa
Góry
Ałtaj
Sumatra
Tienszan
Honsiu
Kaukaz
Arabski
Kara-kum
Indyjski
Pustynie
Thar
Rub al-Chali
Półwyspy
Indochiński
Malajski
Kyzył-kum
Kamczatka
1. Azja – kontynent geograficznych kontrastów
5

2.
Pacyficzny pierścień ognia
1. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.
Pacyficzny pierścień ognia to
I. obrzeża Oceanu Atlantyckiego narażone na częste wybuchy wulkanów.
II. obszar wokół Oceanu Spokojnego narażony na bardzo częste trzęsienia ziemi oraz liczne
wybuchy wulkanów.
III. strefa przybrzeżna Azji, Ameryki Północnej i Południowej oraz Australii, zagrożona występowaniem
częstych pożarów.
2. Mapa przedstawia pacyficzny pierścień ognia. Wykonaj polecenia.
a) W odpowiednie miejsca na mapie wpisz litery, którymi oznaczono rowy oceaniczne.
A – Aleucki
B – Filipiński
C – Kurylsko-Kamczacki
D – Mariański
E – Peruwiański
F – Tonga
8 I. AZJA, część 1

) Numerami 1–6 zaznaczono na mapie wybrane wulkany znajdujące się w obrębie pacyficznego
pierścienia ognia. Uzupełnij tabelę. W odpowiednie miejsca wpisz nazwę wulkanu
i państwo w obrębie, którego ten wulkan jest położony.
Numer
na mapie
Nazwa wulkanu
Państwo, w obrębie którego jest
położony wulkan
1.
2.
3.
4.
5.
6.
3. Schemat przedstawia budowę wulkanu typowego dla pacyficznego pierścienia ognia. Podpisz
elementy budowy wulkanu: krater, komin wulkaniczny, komin pasożytniczy (boczny), ognisko
magmowe.
gazy, pyły
i popioły wulkaniczne
naprzemianległe warstwy lawy,
pyłów i popiołów wulkanicznych
2. Pacyficzny pierścień ognia
9

II. AZJA, część 2
1.
Japonia
1. Wyobraź sobie, że planujesz wyjazd do Japonii w celu poznania jej środowiska przyrodniczego
i kultury. Przed podróżą wykonaj polecenia.
a) Rozciągłość południkowa Japonii wynosi około 21°. Oblicz, ilu kilometrom odpowiada
rozciągłość południkowa tego kraju. Przyjmij, że 1° łuku południka ma długość 111,1 km.
Obliczenia:
b) Wyjaśnij, jak rozciągłość południkowa Japonii wpływa na jej klimat.
c) Zapisz nazwy czterech największych wysp, które należą do Japonii.
1. 2. 3. 4.
2. Zaznacz zdania poprawnie opisujące gospodarkę Japonii.
I. Japonia jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo państw świata.
II. Sukces gospodarczy Japonii wynika z dogodnych warunków naturalnych.
III. W Japonii dominuje rolnictwo intensywne.
IV. Na rozwój rolnictwa w Japonii przeznaczane są wysokie nakłady finansowe.
V. Największy udział w strukturze eksportu Japonii ma żywność.
3. Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F, jeśli jest
fałszywe.
1. Współczynnik urodzeń w Japonii od wielu lat utrzymuje się na wysokim poziomie. P F
2.
Średnia długość życia mieszkańców Japonii stanowi jedną z najdłuższych
na świecie.
P
F
3. Japończycy są społeczeństwem starzejącym się. P F
14 II. AZJA, część 2

4. Oceń wpływ środowiska przyrodniczego Japonii na rozwój jej gospodarki. Wpisz w kółka „+”
– jeśli wpływ jest pozytywny, lub „–” – jeśli jest negatywny. Uzasadnij swój wybór.
Wyspiarskie położenie
Zróżnicowanie klimatu
Dominacja terenów
wyżynnych i górskich
Położenie w strefie
sejsmicznej
5. Poniżej przedstawiono strukturę eksportu i importu Japonii. Wykonaj polecenia.
a) Rozpoznaj i wpisz pod diagramami odpowiednio eksport lub import.
maszyny i urządzenia
elektryczne
paliwa mineralne
i surowce
pozostałe
12
20
%
37
pozostałe
żywność
19
15
%
24
wyroby
przemysłowe
chemikalia
12
19
sprzęt
transportowy
chemikalia
20
22
maszyny
i urządzenia
elektryczne
b) Dokończ zdanie. Wybierz dokończenie A, B albo C i jego uzasadnienie 1, 2 albo 3.
W strukturze importu Japonii dominują
A. maszyny i urządzenia elektryczne,
1. kraj nie posiada własnych bogactw.
B. paliwa i surowce mineralne, 2. kraj ma dobrze rozwinięte rolnictwo.
ponieważ
kraj dysponuje chłonnym rynkiem
C. artykuły spożywcze, 3. zbytu wynikającym z dużej liczby
ludności.
1. Japonia
15

3.
Indie
1. W każdej parze wyrażeń skreśl jedno, tak aby powstały
zdania prawdziwe. Skorzystaj z zamieszczonej
obok piramidy płci i wieku ludności Indii.
I. Liczba rodzących się dzieci w ostatnich dwudziestu
latach wzrasta / maleje.
II. Największa liczba ludności występuje w grupie
wiekowej 20–24 lata / 25–29 lat.
III. W strukturze płci dominują kobiety / mężczyźni.
IV. Kształt piramidy wskazuje, że społeczeństwo
Indii jest społeczeństwem młodym / starzejącym
się.
V. Współczynnik przyrostu naturalnego w tym
kraju jest wysoki / niski.
mln
mężczyźni
50 40 30 20
10 0
wiek
100+
95–99
90–94
85–89
80–84
75–79
70–74
65–69
60–64
55–59
50–54
45–49
40–44
35–39
30–34
25–29
20–24
15–19
10–14
5–9
0–4
kobiety
0 10 20 30 40 50 mln
S Piramida płci i wieku ludności Indii (rok 2023)
2. Poniżej wymieniono cechy, które charakteryzują społeczeństwo Indii. Oceń, w jaki sposób
każda z nich wpływa na rozwój gospodarczy kraju. Wpisz w kółko „+” – jeśli go ułatwia, lub „–”
– jeśli go utrudnia. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Duży odsetek ludzi młodych
Duża liczba osób posługujących się językiem angielskim
Przewaga mężczyzn w społeczeństwie
18 II. AZJA, część 2

3. Liczba urodzonych chłopców przypadająca na 100 urodzonych dziewczynek w 2010 roku
w Indiach wynosiła 111,2, a w 2020 roku spadła do 108,1. Zaznacz przyczynę spadku tego
wskaźnika w podanym okresie.
I. Zalegalizowanie aborcji w drugiej połowie XX wieku.
II. Kampania przeciwstawiająca się przekonaniu, że lepiej mieć syna niż córkę.
III. Dostęp do badań pozwalających określić płeć dziecka.
IV. Niski poziom wykształcenia i tradycyjne poglądy na rolę kobiety w społeczeństwie.
4. Zapoznaj się z tekstem. Podaj dwa inne przykłady kontrastów występujących w Indiach.
Indie to kraj wielu kontrastów. Jednym z nich
jest bardzo zróżnicowany poziom wykształcenia
ludności. Szacuje się, że około 30 % mieszkańców
tego kraju nie potrafi czytać i pisać. Jednocześnie
z Indii pochodzi wielu uczonych i laureatów
światowych nagród, np. Nagrody Nobla.
Najlepiej wykształceni pracują w tzw. indyjskiej
Dolinie Krzemowej (m.in. w Bangalur), zajmując
się głównie teleinformatyką i biotechnologią.
5. Na podstawie danych zawartych w tabeli w podręczniku (s. 48) zapisz uzasadnienia dla poniższych
stwierdzeń.
Kobiety w indyjskim społeczeństwie
są dyskryminowane.
Sytuacja kobiet w Indiach jest
zdecydowanie trudniejsza niż kobiet
mieszkających w Danii i Polsce.
6. Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F, jeśli jest
fałszywe.
1. Indie są najludniejszym państwem świata. P F
2. W Indiach obowiązuje system kastowy społeczeństwa. P F
3. Mumbaj to najludniejsze miasto w Indiach i jego stolica. P F
4.
Dominującą religię w Indiach stanowi hinduizm, którego wyznawcy wierzą w wiele
bóstw i reinkarnację.
P
F
3. Indie
19

PODSUMOWANIE DZIAŁU II
Azja, część 2
1. Uporządkuj obiekty geograficzne we właściwej kolejności. Wpisz w odpowiednie miejsca
cyfry przyporządkowane poszczególnym obiektom.
a) Jeśli podróżujesz przez Azję z północy na południe, to przemierzasz kolejno następujące
państwa.
1 – Malezja • 2 – Mongolia • 3 – Chiny • 4 – Uzbekistan • 5 – Tajlandia • 6 – Rosja
państwo
położone
najbardziej
na północ
Azji
państwo
położone
najbardziej
na południe
Azji
b) Jeśli podróżujesz przez Japonię z południa na północ, to przemierzasz kolejno następujące
wyspy.
1 – Hokkaido • 2 – Honsiu • 3 – Sikoku • 4 – Kiusiu • 5 – archipelag Riukiu
wyspa
położona
najbardziej
na południe
Japonii
wyspa
położona
najbardziej
na północ
Japonii
2. Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F, jeśli jest
fałszywe.
1.
Wyspiarskie położenie Japonii umożliwia budowę portów i korzystanie z taniego
transportu morskiego.
P
F
2.
Dominacja terenów wyżynnych i górskich ułatwia rozwój infrastruktury
komunikacyjnej w Japonii.
P
F
3.
Duże zróżnicowanie klimatyczne Japonii umożliwia uprawę roślin o różnych
wymaganiach klimatycznych.
P
F
4. W Japonii występuje cyrkulacja monsunowa. P F
5.
Rozmieszczenie ludności w Chinach jest bardzo nierównomierne. Większość
ludności zamieszkuje wschodnią część kraju.
P
F
6. Gospodarka Chin jest jedną z największych na świecie. P F
7. Chiny są największym eksporterem produktów przemysłowych na świecie. P F
22 II. AZJA, część 2

3. Przyporządkuj cechom środowiska przyrodniczego Japonii zastosowane sposoby ich przezwyciężenia.
Wpisz obok każdej cyfry odpowiednią literę.
1. brak własnych zasobów surowców
mineralnych
2. przewaga wyżyn i gór
3. występowanie częstych trzęsień
ziemi
4. duża rozciągłość południkowa
kraju
5. wyspiarskie położenie
A. gęsta, wielokondygnacyjna zabudowa ośrodków
miejskich
B. budowanie domów o specjalnej konstrukcji
C. możliwość rozwoju różnych rodzajów turystyki
oraz sportów
D. rozwój przemysłu przetwórczego głównie w pobliżu
portów
E. budowa mostów i podmorskich tuneli łączących
wyspy
1. 2. 3. 4. 5.
4. Połącz cechy religii z jej nazwą oraz państwem, w którym ona dominuje.
judaizm
Została zapoczątkowana przez Mahometa
w VII wieku, opiera się na pięciu filarach
(wyznaniu wiary, modlitwie, poście,
jałmużnie, pielgrzymce do Mekki). W jej
obrębie występują dwie grupy – szyici
i sunnici.
Izrael
islam
Religia uznająca wiarę w jednego
Boga, który jest stwórcą świata. Bóg
ten zawarł z ludem wybranym wieczyste
przymierze, obiecując ochronę i pomoc
w zamian za podporządkowanie się jego
przykazaniom.
Irak
hinduizm
Wywodzi się z politeistycznego systemu
wierzeń, który zakłada, że przyroda
i zjawiska naturalne mają element
boski. Jej wyznawcy darzą szczególnym
szacunkiem osoby starsze.
Japonia
sintoizm
Jest to zbiór wielu religii uznających
wielobóstwo oraz reinkarnację (wierzenie,
że dusza po śmierci ciała, z którym była
złączona, odradza się w innym ciele).
Krowę traktuje się jako zwierzę będące
uosobieniem wszystkich bóstw.
Indie
Podsumowanie działu II
23

IV.
AFRYKA, część 2
1.
Przemiany rolnictwa w Afryce
1. Zaznacz prawidłowe dokończenia zdania.
Rolnictwo samozaopatrzeniowe polega na
I. uprawie głównie roślin jednorocznych, przeznaczanych na własne potrzeby rolnika i jego
rodziny.
II. sprzedaży nadwyżek żywności uzyskanych w gospodarstwie.
III. uprawie jednej rośliny na dużej powierzchni.
IV. uprawie kilku gatunków roślin na jednym poletku.
2. Uzupełnij schemat w taki sposób, aby przedstawiał kolejne etapy procesu gospodarowania
na obszarach po wycięciu lasów równikowych. Wpisz w puste miejsca odpowiednie litery.
A. działania człowieka prowadzące do przywrócenia żyzności gleby
B. przekształcenie obszaru w pole uprawne
C. wypłukana przez wody opadowe gleba zamulająca rzeki i ograniczająca w nich życie roślin
i zwierząt
D. nieodpowiednie gospodarowanie prowadzące do erozji gleb
E. wycinanie lasu równikowego
3. Wymień dwa skutki dla środowiska przyrodniczego, na obszarze którego dominuje rolnictwo
plantacyjne.
1.
2.
4. Wyjaśnij, dlaczego wraz ze wzrostem liczby ludności w Afryce rolnictwo żarowo-odłogowe
jest zastępowane innymi systemami rolniczymi.
34 IV. AFRYKA, część 2

5. Poniżej przedstawiono opisy i fotografie roślin uprawianych w Afryce. Wybierz z ramki ich
nazwy i wpisz pod właściwymi zdjęciami. Nazwom roślin przyporządkuj odpowiedni opis.
kakaowiec • maniok • kawowiec • sorgo
A. Roślina wytwarzająca jadalne bulwy. Wyrabia się z nich tapiokę (kaszę) lub kassawę (mąkę),
które poleca się w żywieniu osób z nietolerancją glutenu. Jednak w stanie surowym bulwy
są trujące. W Afryce uprawia się ją głównie w Nigerii i Demokratycznej Republice Konga.
B. Wiecznie zielony krzew lub drzewo. Z ziaren przygotowuje się jeden z najpopularniejszych
napojów na świecie. Plantacje tej rośliny osłania się wysokimi drzewami przed nadmiernym
nasłonecznieniem. Pochodzi z Etiopii, ale współcześnie uprawia się ją również w strefach
gorących i wilgotnych Ameryki Południowej i Azji.
C. Jedna z najważniejszych roślin zbożowych Afryki. Wyróżnia się dużą odpornością na wysokie
temperatury i susze. Jej ziarna zawierają wiele składników odżywczych. Otrzymuje się
z nich kaszę i mąkę. Liście są wykorzystywane jako pasza dla bydła, łodygi zaś służą jako
opał i materiał budowlany. Wyrabia się z niej również miotły i szczotki. Na kontynencie
afrykańskim największym jej producentem jest Nigeria.
D. Kora tej rośliny ma cynamonowy kolor i podłużne liście, a kwiaty wyrastają bezpośrednio
z pnia i konarów. Najcenniejsze są ziarna, które wyglądają jak owalne jagody o wydłużonym
kształcie. Dawniej nazywano je pokarmem bogów. Stanowią jeden ze składników czekolady.
Do największych producentów ziaren tej rośliny należą Wybrzeże Kości Słoniowej i Ghana.
Nazwa rośliny
Opis
Nazwa rośliny
Opis
Nazwa rośliny
Opis
Nazwa rośliny
Opis
1. Przemiany rolnictwa w Afryce
35

ź
ą
ę
ć
u
ń
ż
ł
h
ź
ą
a
ć
ę
c
f
h
b
e
ó
ń
ś
ż
d
MATERIAŁ
EKSTRA
W ŚRODKU:
Formy
wypowiedzi
MATERIAŁ
EKSTRA
W ŚRODKU:
Strategie
rozwiązywania
zadań
Korzystaj z e-podręczników na eduranga.pl
egzamin
ósmoklasisty
Zdaj się na WSiP!
Repetytoria
Arkusze z odpowiedziami
Aplikacja
Korzystaj z nowoczesnych materiałów zapewniających efektywną naukę:
• repetytorium – idealne dopasowanie do potrzeb,
• arkusze – oswojenie z zadaniami egzaminacyjnymi,
• aplikacja – interaktywne zdobywanie wiedzy.
=
je yk polski
-ąc
-ń
ARKUSZE i ODPOWIEDZI
-ąc
-ń
matematyka
a 2 + b 2 = c 2 0,(3)
(–3) 2
ARKUSZE i ODPOWIEDZI
-h
-ął
-rz
-h
-ął
-rz
%
%
język polski
matematyka
Z naszą aplikacją – ZDASZ.TO!
• testy i zadania interaktywne
• dodatkowe zasoby multimedialne
• wyszukiwarka pojęć
• kalendarz ósmoklasisty
KupUj
online
wsip.pl
sklep.wsip.pl
infolinia: 801 220 555