isg tyt.qxd - Verlag Dashofer

Zespó³ autorów pod redakcj¹ dr. in¿. Mariusza £aciaka 

Instalacje 

i sieci gazowe 

dla praktyków 

Fachowy poradnik dla przemys³u 

gazowego oraz specjalistów 

bran¿y sanitarnej 

Projektowanie 

Wykonanie 

Eksploatacja

Copyright by 2009 

Dashöfer Holding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 

ISBN 978-83-7537-012-6 

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 

ul. Senatorska 12, 00-082 Warszawa 

tel: 0 22 559 36 00, 559 36 36 

fax: 022/829-27-27; 829-27-00 

www.dashofer.pl 

Product manager: Agnieszka Szewczyk, szewczyk@dashofer.pl 

Sk³ad: KAMIL Kamil Eisenbart 

Druk: Semafic 

Opracowanie edytorskie: Profesjonalne Biuro Korekty „Edytor” 

Wszelkie prawa zastrze¿one, prawo do tytu³u i licencji jest w³asnoœci¹ Dashöfer Holding 

Ltd. Kopiowanie, przedruk i rozpowszechnianie ca³oœci lub fragmentów niniejszej 

publikacji, równie¿ na noœnikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody wydawcy 

zabronione. Ze wzglêdu na sta³e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje 

przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoœci za zamieszczone informacje.

INSTALACJE GAZOWE 

Instalacje i sieci gazowe 


Czêœæ 4, rozdzia³ 13, podrozdzia³ 3.3, str. 1 

4.13. Instalacje gazowe z miedzi 

4.13.3.3. Metody ³¹czenia instalacji gazowych z miedzi 

Po³¹czenia rur dzieli siê na: 

a) nieroz³¹czne, 

b) roz³¹czne. 

Po³¹czenia nieroz³¹czne w instalacjach gazowych 

wykonuje siê metod¹: lutowania, spawania, lub lutospawania. 

W przypadku rur o œrednicy zewnêtrznej powy¿ej 

108 mm nale¿y stosowaæ spawanie. 

Stosowaæ ³¹czniki nale¿y do po³¹czeñ lutowanych. 

Rury miedziane o jednakowej œrednicy mo¿na ³¹czyæ 

metod¹ lutowania kapilarnego lutem twardym, 

która polega na wykonaniu kielicha na koñcówce 

rury za pomoc¹ specjalistycznego narzêdzia i zlutowaniu 

rur wed³ug technologii podanej w pkt 6. 

W przypadku po³¹czeñ lutowanych nie zezwala siê 

na ³¹czenie doczo³owe zestawianych elementów. 

Rury miedziane o jednakowej lub dopasowanej 

œrednicy mog¹ byæ, po nale¿ytej obróbce koñcówek, 

³¹czone przy pomocy lutospawania wg EN 

po³¹czenia 

nieroz³¹czne 

po³¹czenia 

lutowane 

z wykorzystaniem 

³¹czników 

po³¹czenia 

lutowane bez 

wykorzystania 

³¹czników 

po³¹czenia 

lutospawane


4.13. Instalacje gazowe z miedzi 

INSTALACJE GAZOWE 



1057. Po³¹czenie to jest stosowane najczêœciej wtedy, 

gdy istnieje niebezpieczeñstwo topienia koñcówek 

podczas procesu spawania, co powodowaæ 

mo¿e odkszta³cenia lub pêkania. 

Lutospawanie polega na po³¹czeniu elementów 

w szczelinie lutowniczej w kilku etapach, przy zastosowaniu 

metod podobnych do spawania (ten sam 

sprzêt co do spawania), gdy temperatura sp³ywania 

topnika (topników) przekracza 450°C, przy czym 

jest on bardziej topliwy od spoiwa zasadniczego. 

Do lutospawania stosuje siê: 

– palnik acetylenowo-tlenowy lub propanowo- 

-tlenowy, 

– lut ze stopu miedzi (specjalny mosi¹dz z krzemem 

lub mosi¹dz wysokoniklowy z krzemem), 

– topnik (mieszanki boraksu i kwasu borowego) 

w postaci sypkiej, pasty, otuliny lutowniczej. 

po³¹czenia 

roz³¹czne 

Po³¹czenia roz³¹czne wykonuje siê przy pomocy 

³¹czników gwintowanych. 

Materia³em uszczelniaj¹cym stosowanym do po³¹czeñ 

gwintowanych s¹ przede wszystkim taœmy teflonowe, 

przeznaczone do instalacji gazowych, 

z teflonu o wiêkszej gêstoœci i gruboœci taœmy 

0,1 mm (¿ó³te szpulki) oraz pasty uszczelniaj¹ce. 

Za wyj¹tkowo przydatne mo¿na uznaæ uszczelniacze 

anerobowe, które polimeryzuj¹ w po³¹czeniu 

gwintowanym po utracie kontaktu z tlenem zawartym 

w powietrzu.

GAZOCI¥GI Czêœæ 5, rozdzia³ 5, podrozdzia³ 3.4, str. 1 



5.5. Projektowanie gazoci¹gów 

5.5.3.4. Praktyczny dobór œrednic gazoci¹gów 

Istotnym problemem wymagaj¹cym standaryzacji 

jest dobór œrednic wszystkich odcinków sieci gazowych, 

w tym tak¿e jest konieczne szczególnie 

w odniesieniu do przy³¹czy. W ka¿dej sieci gazowej, 

co jest uzale¿nione od wysokoœci ciœnienia, 

rodzaju sieci, materia³u, z jakiego jest wykonana 

sieæ, powinna byæ okreœlona z ró¿nych powodów 

wielkoœæ œrednic jakie s¹ dopuszczalne do zastosowania. 

Ograniczenia te maj¹ tak¿e uzasadnienie 

pozatechnologiczne, zwi¹zane na przyk³ad z wymogami 

bezpieczeñstwa u¿ytkowników. 

W przypadku odcinków sieci rozdzielczych gazu 

istotny ze wzglêdów eksploatacyjnych, projektowych 

i technologicznych jest dobór minimalnych 

i maksymalnych œrednic gazoci¹gów. 

Kryteria eksploatacyjne i technologiczne budowy 

sieci rozdzielczych pozwalaj¹ przyj¹æ œrednice nominalne 

gazoci¹gów, minimalne i maksymalne 

równe odpowiednio: 

• gazoci¹gi niskiego ciœnienia: 

– œrednica minimalna d ≥ 80 mm 

œrednice 

gazoci¹gów



GAZOCI¥GI 



– œrednica maksymalna d ≤ 500 mm 

• gazoci¹gi œredniego ciœnienia: 

– œrednica minimalna d ≥ 32 mm 

– œrednica maksymalna d ≤ 300 mm 

W przypadku sieci rozprowadzaj¹cych gazy palne 

ze wzglêdów technologicznych i bezpieczeñstwa 

odbiorców œrednica nominalna gazoci¹gu nie powinna 

byæ wiêksza ni¿ 500 m bez wzglêdu na wysokoœæ 

ciœnienia roboczego. Budowa sieci gazowych 

przesy³owych wymaga stosowania innych kryteriów 

pozatechnologicznych i eksploatacyjnych przy doborze 

œrednic takich gazoci¹gów, co w efekcie prowadzi 

do tego, ¿e œrednice tych gazoci¹gów s¹ ograniczone 

tylko wymaganiami technologicznych produkcji 

rur, z których s¹ one wykonane. 

W przypadku sieci rozdzielczych œredniego ciœnienia, 

gdy d³ugoœæ przy³¹cza nie przekracza 20 m, 

mo¿na przyj¹æ œrednicê nominaln¹ równ¹ 20 mm, 

je¿eli zasilaæ bêd¹: 

sieci rozdzielcze 

œredniego 

ciœnienia 

• do 3 odbiorców w budynkach jednorodzinnych 

i zagrodowych (zu¿ycie gazu na cele 

komunalne i indywidualne ogrzewanie pomieszczeñ), 

• ma³e grupy odbiorców w budynkach wielorodzinnych 

do 10 odbiorców w grupie, zu¿ywaj¹cych 

gaz tylko do celów komunalnych, 

• do 3 przy³¹czy w budynku wielorodzinnym 

wieloklatkowym, przy liczbie odbiorców





nieprzekraczaj¹cej 30 zasilanej z jednego 

przy³¹cza, zu¿ywaj¹cych gaz tylko do celów 

komunalnych bez przygotowania ciep³ej 

wody u¿ytkowej. 

Dla przy³¹czy wykonanych od gazoci¹gów sieci 

rozdzielczych œredniego ciœnienia do obiektów budowlanych, 

zunifikowane proponowane œrednice 

podano równie¿ na rysunku 5.5.3.4/1. 

W przypadku przy³¹czy gazowych wykonywanych 

do indywidualnych odbiorców gazu w obiektach 

budowlanych, bez wzglêdu na d³ugoœæ tych przy³¹czy 

i nominalne natê¿enie przep³ywu gazu, wymagane 

przez odbiorców z nich zasilanych, œrednice 

nominalne nie powinny byæ mniejsze ni¿: 

odbiorcy gazu 

indywidualni 

• dla sieci rozdzielczych œredniego ciœnienia – 

15 mm, 

• dla sieci rozdzielczych niskiego ciœnienia – 

32 mm. 

Podane szacunkowe wielkoœci œrednic przy³¹czy 

gazowych do budynków maj¹ istotne znaczenie 

praktyczne, gdy¿ ten odcinek sieci gazowej stanowi 

podstawowy element budowanego gazoci¹gu. 

W przypadku sieci rozdzielczych œredniego ciœnienia 

wprowadzono œrednicê minimum technicznego 

równa wielkoœci podanej 15 mm, ale wzglêdy technologiczne 

nie wymagaj¹ stosowania takich œrednic 

przy budowie przy³¹czy gazu do budynków 

jednorodzinnych. Doprowadzenie gazu do takich 

budynków wymaga budowy przy³¹czy o œrednicach 

nie wiêkszych ni¿ tylko 10 mm.



GAZOCI¥GI 



W naszych warunkach rozwój budowy sieci gazowych 

œredniego ciœnienia prowadzony by³ tak, ¿e 

ze wzglêdów bezpieczeñstwa wprowadzono zunifikowan¹ 

wielkoœæ œrednicy przy³¹cza 15 mm i do 

takich za³o¿eñ podjêto budowê reduktorów ciœnienia, 

które maj¹ króciec dolotowy o takiej w³aœnie 

œrednicy nominalnej. Podjêcie decyzji o zastosowaniu 

œrednicy nominalnej 15 mm do budowy 

przy³¹czy gazowych uzasadniony by³ tym, ¿e 

mniejsza œrednica mog³a byæ przyczyn¹ ³atwego jej 

uszkodzenia i zatkania zanieczyszczeniami wystêpuj¹cymi 

w rozprowadzanym gazie. Zwrócenie 

uwagi na ten fakt wynika st¹d, ¿e w innych krajach 

œrednica minimum technicznego dla przy³¹czy gazowych 

jest równa w³aœnie 10 mm. 

minimalne 

œrednice 

gazoci¹gów 

rozdzielczych 

œredniego 

ciœnienia 

Podobnie jest ze stosowaniem minimalnych œrednic 

gazoci¹gów rozdzielczych œredniego ciœnienia. 

Przyjêta minimalna œrednica 32 mm jest tak¿e zbyt 

du¿a. Nale¿y w tym miejscu przypomnieæ, ¿e wielkoœæ 

tej œrednicy zosta³a ustalona ponad 40 lat temu 

i aktualnie wymóg ten nie posiada ju¿ mocy prawnej. 

Najodpowiedniejsz¹ wielkoœci¹ minimalnej 

œrednicy gazoci¹gu sieci rozdzielczej œredniego ciœnienia 

jest wielkoœæ 20 mm. Tak¹ w³aœnie wielkoœæ 

œrednicy minimalnej czêsto stosuj¹ projektanci. 

Wielkoœæ przyjêtej nominalnej œrednicy gazoci¹gu 

32 mm aktualnie ma te¿ pewne uzasadnienie techniczne. 

W sieciach rozdzielczych œredniego ciœnienia 

przyjêto ze wzglêdów czysto technicznych 

ograniczenie wysokoœci ciœnienia rozprowadzanego 

gazu nieprzekraczaj¹cego 500 kPa. Taka wielkoœæ 

ciœnienia jest jeszcze stosunkowo bezpieczna





dla odbiorców gazu i eksploatacji budynków 

mieszkalnych oraz co najwa¿niejsze jego dalszy 

wzrost nie zmniejsza w sposób wyraŸny œrednic 

gazoci¹gów. Je¿eli ciœnienie rozprowadzanego gazu 

bêdzie wynosiæ 400 kPa w sieci rozdzielczej 

œredniego ciœnienia, to œrednica gazoci¹gu niskiego 

ciœnienia rozprowadzaj¹ca tak¹ sam¹ objêtoœæ gazu 

na tak¹ sam¹ odleg³oœæ powinna byæ 5-krotnie 

wiêksza. 

Aktualnie w Polsce ze wzglêdów bezpieczeñstwa 

najczêœciej przy rozprowadzaniu paliwa gazowego 

stosuje siê ciœnienie oko³o 200 kPa. Taka wysokoœæ 

ciœnienia rozprowadzania gazu ma równie¿ t¹ zaletê, 

¿e bez wiêkszych problemów mo¿na podwy¿- 

szyæ ciœnienie w sieci i tym samym znacznie 

zwiêkszyæ jej przepustowoœæ. Taka wysokoœæ ciœnienia 

wymaga uwzglêdnienia w za³o¿eniach projektowych. 

W budowie sieci gazowych dystrybucyjnych 

ze wzglêdów eksploatacyjnych nale¿y d¹- 

¿yæ do daleko id¹cej unifikacji rozwi¹zañ ze 

wzglêdu na powtarzalnoœæ rozwi¹zañ, co znacznie 

u³atwia budowê i przebudowê istniej¹cej sieci gazowej 

oraz kompletowanie zapasów materia³owych 

koniecznych do wykonywania napraw. 

Budowa gazoci¹gów rozdzielczych i rozprowadzaj¹cych 

wymaga uwzglêdniania szeregu bardzo z³o- 

¿onych kryteriów, decyduj¹cych o wyborze wariantu 

przewidzianego do budowy. Problem maksymalnych 

œrednic gazoci¹gów sieci rozdzielczych 

wystêpuje bardzo czêsto przy adaptacji istniej¹cych 

sieci gazowych w du¿ych aglomeracjach 

miejskich, do nowych najczêœciej wiêkszych pobo-



GAZOCI¥GI 



rów gazu ni¿ te, na które sieæ gazowa by³a projektowana. 

zbyt du¿e 

œrednice 

Zbyt du¿e œrednice gazoci¹gów sieci rozprowadzaj¹cych 

znacznie pogarszaj¹ niezawodnoœæ jej funkcjonowania, 

przez dostarczanie gazu do zbyt du¿ej 

grupy odbiorców i najczêœciej przy braku mo¿liwoœci 

dwustronnego zasilania. Problemy tego rodzaju 

wystêpuj¹ w przypadku sieci gazowych eksploatowanych 

przez wiele lat (projektowanych 

przed wielu laty).





15 mm 

32 mm 

20 mm 

a) 

15 mm 

Oznaczenia: 

gazoci¹g 

g 

15 mm, œrednica nominalna przy³¹ przy³¹cza 

budynek jednorodzinny lub zagrodowy 

przy³¹cze 

b) 

15 mm 15 mm 15 mm 15 mm 

20 mm 

c) 

15 mm 

20 mm 

d) 

15 mm 15 mm 15 mm 15 mm 

20 mm 

Rys. 5.5.3.4/1. Przyk³ady rozwi¹zañ sieci rozdzielczych gazu i przy³¹czy 

zasilanych z sieci œredniego ciœnienia: 

a) zasilanie odbiorców w budynkach jednorodzinnych i zagrodowych 

b) zasilanie odbiorców w budynkach wielorodzinnych w zwartej zabudowie 

c) zasilanie budynków wielorodzinnych 

d) zasilanie budynku wielorodzinnego wieloklatkowego



GAZOCI¥GI 



Przyjmowanie zbyt du¿ych œrednic odcinków sieci 

rozprowadzaj¹cych wynika czêsto z tego, ¿e 

aglomeracja wyposa¿ona jest w zbyt ma³¹ liczbê 

g³ównych stacji zasilaj¹cych odbiorców. Gazoci¹gi 

sieci rozdzielczych równie¿ nie powinny mieæ 

zbyt du¿ych œrednic. W sieciach rozdzielczych 

wskazane jest, aby liczba ró¿nych œrednic by³a 

mo¿liwie jak najmniejsza. Ma³a ró¿norodnoœæ 

œrednic u³atwia naprawy, wymianê poszczególnych 

elementów sk³adowych, gdy wyst¹pi¹ awarie 

oraz ogranicza iloœæ materia³ów wymagaj¹cych 

magazynowania. 

W zale¿noœci od rozmieszczenia punktów poboru 

gazu sieæ gazowa wykonywana jest w uk³adzie szeregowym, 

rozga³êzionym lub pierœcieniowym. 

wady i zalety 

uk³adu 

szeregowego 

i rozga³êzionego 

uk³ad 

pierœcieniowy 

Zalet¹ uk³adu szeregowego i rozga³êzionego jest 

to, ¿e wykonuje siê tylko tak¹ liczbê odcinków sieci 

o wymaganych d³ugoœciach, aby doprowadziæ 

gaz do ka¿dego z punktów poboru gazu. Podstawow¹ 

wad¹ takich rozwi¹zañ jest problem zwi¹zany 

z funkcjonowaniem sieci i koniecznoœci¹ wy³¹czenia 

dop³ywu gazu do wszystkich odbiorców zlokalizowanych 

poza miejscem wyst¹pienia awarii. 

Problem ten jest szczególnie dotkliwy, gdy wy³¹czenia 

wymaga odcinek sieci gazowej w bliskim s¹siedztwie 

Ÿród³a zasilania. Problemy eksploatacyjne 

w przypadku rozga³êzionych sieci gazowych s¹ 

zminimalizowane, gdy stosuje siê wiêksz¹ liczbê 

Ÿróde³ zasilania. 

Odciêcie dop³ywu gazu do odbiorców praktycznie 

jest wykluczone w przypadku pierœcieniowego 

uk³adu sieci gazowej zw³aszcza, gdy wystêpuje





wiêksza liczba Ÿróde³ zasilania. Dla takiego uk³adu 

gazoci¹gów liczba odcinków sieci j¹ tworz¹cych 

i sumaryczna ich d³ugoœæ jest czêsto wiêksza ni¿ 

wynika to z potrzeb. Takie rozwi¹zanie powoduje, 

¿e koszt budowy sieci gazowej jest wiêkszy ni¿ 

rozga³êzionej dla porównywalnej liczby punktów 

poboru gazu. Zalet¹ rozwi¹zania jest natomiast 

zwiêkszenie niezawodnoœci pracy sieci, przy wyst¹pieniu 

awarii lub wykonywaniu niezbêdnych 

prac prze³¹czeniowych. Dostosowanie sieci gazowej 

w uk³adzie pierœcieniowym do nowych warunków 

eksploatacyjnych mo¿e byæ dokonane znacznie 

ni¿szym kosztem, ni¿ w przypadku sieci gazowej 

w uk³adach szeregowym lub rozga³êzionym. 

W przypadku gazyfikacji du¿ych aglomeracji miejskich 

obni¿enie kosztów budowy sieci gazowej 

i podwy¿szenie efektywnoœci jej funkcjonowania 

w zale¿noœci od warunków terenowych i rozmieszczenia 

odbiorców mo¿e polegaæ na stosowaniu 

wy¿szych ciœnieñ i zwiêkszeniu liczby stopni zasilania. 

Dla gazyfikacji du¿ych zespo³ów odbiorców mo¿- 

na stosowaæ szereg z³o¿onych rozwi¹zañ polegaj¹cych 

na budowie: 

gazyfikacje du- 

¿ych grup odbiorców 

• systemów dwustopniowych (sieæ rozprowadzaj¹ca 

œredniego ciœnienia, sieæ rozdzielcza 

niskiego ciœnienia), 

• systemu dwustopniowego z lokalnymi stacjami 

gazowymi w s¹siedztwie wiêkszych skupisk 

odbiorców zasilanych z sieci rozprowadzaj¹cej 

œrednie ciœnienie i sieci rozdzielczej 

niskiego ciœnienia,



GAZOCI¥GI 



• systemu dwustopniowego z gazoci¹gami rozprowadzaj¹cymi 

œrednie ciœnienie i gazoci¹gami 

rozdzielczymi œredniego i niskiego ciœnienia, 

• trzystopniowego systemu zasilania z dwoma 

stopniami gazoci¹gów rozprowadzaj¹cych 

(1,6 MPa i 0,5 MPa) i sieci gazoci¹gów rozdzielczych 

niskiego ciœnienia.

STACJE GAZOWE Czêœæ 6, rozdzia³ 2, podrozdzia³ 5.2, str. 1 



6.2. Stacje gazowe 

w przesyle i dystrybucji 

6.2.5.2. Nastawy ciœnieñ urz¹dzeñ redukcyjnych 

i zabezpieczaj¹cych w stacjach redukcyjnych 

wysokiego ciœnienia I stopnia zasilaj¹cych sieæ 

œredniego ciœnienia 

W tabeli 6.2.5.2/1 podano nastawy ciœnieñ urz¹dzeñ 

redukcyjnych i zabezpieczaj¹cych w stacji redukcyjnej 

ciœnienia gazu o MOP wej – MOP wyj > 

1,6 MPa i MOP wej > P t wytrz. wyj , a MOP wyj , takie 

jak w pierwszej kolumnie ww. tabeli. 

nastawy ciœnieñ 

Stacja ma dwa ci¹gi redukcyjne – C I i C II – wyposa¿one 

zgodnie z rysunkiem 6.2.5.2/1 w reduktor 

maj¹cy AC 2,5 i SG 5, dwa zawory szybko zamykaj¹ce, 

maj¹ce AG1, oraz wydmuchowy zawór 

upustowy zamontowany na wyjœciu ze stacji i maj¹cy 

AG 2,5, b 1 = 5% P po , b 2 = 10% P po . 

Wyposa¿enie to odpowiada systemowi ciœnieniowego 

bezpieczeñstwa typu C.




STACJE GAZOWE 



MOP 

C CI I 33 

2 1 

4 

MOP 

C CII 33 

22 

1 

Rysunek 6.2.5.2/1. Schemat technologiczny ci¹gów redukcyjnych w stacji: 

1 - reduktor, 2 - zawór szybko zamykaj¹cy, 3 - zawór szybko zamykaj¹cy, 

4 - wydmuchowy zawór upustowy 

Tabela 6.2.5.2/1. Nastawy ciœnieñ urz¹dzeñ redukcyjnych i zabezpieczaj¹cych 

Reduktor 

MOP wyj 

[MPa] Cig OP 

poz. 

[MPa] 

[MPa] 

1,6 

0,8 

0,5 

0,4 

Wydmuchowy zawór 

upustowy poz. 4 

P po 

[MPa] 

Zawór szybko 

zamykajcy poz. 2 i 3 

P zo 

[MPa] 

CI 1,53 2,00 

1,68 1,84 

CII 1,42 

2,06 

CI 0,76 0,99 

0,84 0,91 

CII 0,70 

1,03 

CI 0,50 0,66 

0,54 0,60 

CII 0,46 

0,69 

CI 0,40 0,53 

0,43 0,48 

CII 0,37 

0,55 

MIP 

dopuszczalne 

[MPa] 

2,08 

1,04 

0,7 

0,56 

W tabeli 6.2.5.2/2 podano nastawy ciœnieñ dla 

urz¹dzeñ redukcyjnych i zabezpieczaj¹cych w stacji 

redukcyjnej ciœnienia gazu o MOP wej – MOP wyj 

>1,6 MPa i MOP wej > P t wytrz. wyj a MOP wyj , takie 

jak w pierwszej kolumnie tabeli 6.2.5.2/2.

STACJE GAZOWE Czêœæ 6, rozdzia³ 2, podrozdzia³ 5.2, str. 3 





Stacja ma dwa ci¹gi redukcyjne CI i CII. Ka¿dy 

ci¹g jest wyposa¿ony w reduktor roboczy i reduktor 

monitor pasywny, posiadaj¹ce AC 2,5 i SG 5, 

przy czym reduktor monitor wyposa¿ony jest w zawór 

przyspieszaj¹cy przy za³o¿eniu dla niego AG 

2,5. Ci¹g redukcyjny wyposa¿ony jest równie¿ 

w zawór szybko zamykaj¹cy, maj¹cy AG 1. 

3 

2 

1 

MOP wej 

4 

MOP wyj 

3 

2 

1 

4 

Rysunek 6.2.5.2/2. Schemat technologiczny ci¹gów redukcyjnych w stacji: 

1 - reduktor roboczy, 2 - reduktor monitor pasywny, 3 - zawór szybko 

zamykaj¹cy, 4 - zawór przyspieszaj¹cy




STACJE GAZOWE 



Tabela 6.2.5.2/2. Nastawy ciœnieñ urz¹dzeñ redukcyjnych i zabezpieczaj¹cych 

 

 

 

 

 

 

 

Uwagi: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1) Reduktor roboczy i reduktor monitor powinny mieæ tak¹ dok³adnoœæ, aby P wyj. m. 

+ P wyj. m . AC/100 nie przekracza³o wartoœci TOP wynikaj¹cych z tableli 6.2.2/1. 

2) TOP i/lub Pwyj. m. + Pwyj. m. SG/100 powinny byæ ni¿sze od P zo - P zo . AG/100 

zaworów szybko zamykaj¹cych. 

3) Nastawy ciœnieñ wyjœciowych na reduktorach roboczych mog¹ byæ mniejsze od 

MOP. 

4) P zo +P zo · AG/100 zaworów szybko zamykaj¹cych nie mo¿e przekraczaæ MIP.

STACJE GAZOWE Czêœæ 6, rozdzia³ 8, podrozdzia³ 1, str. 1 



6.8. Próby ciœnieniowe stacji gazowej 

6.8. PRÓBY CIŒNIENIOWE STACJI GAZOWEJ 

6.8.1. PRÓBA WYTRZYMA³OŒCI 

Uk³ady rurowe stacji gazowej – wejœciowy do 

pierwszej armatury zaporowej po redukcji w³¹cznie 

i wyjœciowy, w przypadku stacji redukcyjnej, 

wykonanej w zak³adzie produkcyjnym wytwórcy 

lub na placu budowy stacji, powinny byæ poddane 

próbie ciœnieniowej wytrzyma³oœci, w której czynnikiem 

próbnym jest woda. 

Zgodnie z ZN-G-4120 wartoœæ ciœnienia próbnego 

próby wytrzyma³oœci P t wytrz powinna byæ równa 

1,5 PS, tj. pó³torakrotnej wartoœci maksymalnego 

dopuszczalnego ciœnienia dla danej czêœci orurowania 

stacji, a naprê¿enia obwodowe wywo³ane 

ciœnieniem próbnym nie powinny przekraczaæ 

95% wymaganej minimalnej granicy plastycznoœci 

R t 0,5 . 

uk³ady rurowe 

stacji gazowej 

N 

Dla uk³adu rurowego stacji o maksymalnym ciœnieniu 

roboczym MOP ≤ 0,5 MPa wartoœæ ciœnienia 

próbnego nie powinna byæ ni¿sza ni¿ MOP 

+0,2 MPa. 

Podczas próby wytrzyma³oœci armatura redukcyjna 

i zabezpieczaj¹ca oraz gazomierz powinny byæ 

od³¹czone, a zawierad³a armatury zaporowej po-

Czêœæ 6, rozdzia³ 8, podrozdzia³ 1, str. 2 

6.8. Próby ciœnieniowe stacji gazowej 

STACJE GAZOWE 



winny znajdowaæ siê w po³o¿eniu zalecanym przez 

wytwórcê lub armatura ta powinna byæ równie¿ 

od³¹czona. 

UWAGA! 

Zgodnie z § 50 ust. 3 Rozporz¹dzenia Ministra 

Gospodarki z dnia 30 lipca 2003 r. w sprawie warunków 

technicznych, jakim powinny odpowiadaæ 

sieci gazowe: „Ruroci¹gi i armatura stacji gazowych 

powinny byæ poddane próbie hydraulicznej 

wytrzyma³oœci o ciœnieniu równym co najmniej 

1,5 maksymalnego ciœnienia roboczego” (1,5 

MOP). 

Po nape³nieniu wod¹ i odpowietrzeniu uk³adu rurowego 

ciœnienie próbne nale¿y zwiêkszaæ nie szybciej 

ni¿ 0,3 MPa/min. Czas trwania próby, po ustabilizowaniu 

siê ciœnienia, nie powinien byæ krótszy 

ni¿ 15 min. Uk³ad rurowy nale¿y uznaæ za wytrzyma³y, 

je¿eli nie wyst¹pi³ spadek zarejestrowanego 

ciœnienia próbnego oraz nie wystêpuj¹ widoczne 

wycieki oraz odkszta³cenia elementów badanego 

uk³adu. 

W wyj¹tkowych przypadkach, np. w warunkach zimowych, 

norma ZN-G-4120 dopuszcza wykonanie 

próby wytrzyma³oœci powietrzem lub gazem obojêtnym 

pod warunkiem, ¿e ciœnienie próbne nie 

wywo³a naprê¿eñ obwodowych w œcianie rury 

wiêkszych ni¿ 0,8 Rt 0,5.




6.9. Projekt budowlany stacji gazowej 

6.9. PROJEKT BUDOWLANY STACJI GAZOWEJ 

6.9.1 WPROWADZENIE 

Podstaw¹ do uzyskania przez inwestora decyzji 

o pozwoleniu na budowê i prowadzenia prac budowlano-monta¿owych 

stacji gazowej jest projekt 

budowlany. 

Projekt budowlany stacji gazowej powinien spe³niaæ 

wymagania Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – 

Prawo budowlane oraz Rozporz¹dzenia Ministra 

Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie 

szczegó³owego zakresu i formy projektu budowlanego. 

Projekt budowlany powinien zawieraæ: 

– projekt zagospodarowania dzia³ki ³¹cznie 

z przestrzennym zagospodarowaniem terenu 

ze wskazaniem charakterystycznych elementów, 

w tym sieci i przewodów uzbrojenia terenu, 

wymiarów, rzêdnych i wzajemnych odleg³oœci 

obiektów, w nawi¹zaniu do istniej¹cej 

i projektowanej zabudowy terenów s¹siednich, 

zawieraj¹cy czêœæ opisow¹ oraz 

czêœæ rysunkow¹ sporz¹dzon¹ na mapie 

w skali dostosowanej do wielkoœci obiektu, 

zawartoœæ 

projektu 

budowlanego



STACJE GAZOWE 



– projekt architektoniczno-budowlany zawieraj¹cy 

zwiêz³y opis techniczny oraz czêœæ rysunkow¹, 

okreœlaj¹cy funkcjê, formê architektoniczn¹, 

konstrukcjê obiektów stacji oraz 

proponowane niezbêdne rozwi¹zania techniczne 

i materia³owe, w tym zespo³ów technologicznych 

z charakterystyk¹ i parametrami 

technicznymi, a tak¿e dane charakteryzuj¹ce 

wp³yw stacji na œrodowisko i jego wykorzystanie 

oraz na zdrowie ludzi i obiekty s¹siednie, 

– uzgodnienia, pozwolenia lub opinie oraz stosownie 

do potrzeb: oœwiadczenia w³aœciwych 

jednostek organizacyjnych o zapewnieniu 

dostaw energii elektrycznej, wody, odbioru 

œcieków oraz o warunkach przy³¹czenia stacji 

do sieci wodoci¹gowych, kanalizacyjnych, 

cieplnych, elektroenergetycznych, telekomunikacyjnych 

oraz dróg publicznych. 

Projekt budowlany podlega zatwierdzeniu w decyzji 

o pozwoleniu na budowê. 

Wykonawczy projekt budowlany dla stacji gazowej 

powinien zawieraæ równie¿ szczegó³owe projekty 

bran¿owe wykonane na nastêpuj¹ce czêœci, 

jeœli wystêpuj¹ one w stacji: 

1) Czêœæ technologiczno-redukcyjn¹. 

2) Czêœæ technologiczno-pomiarow¹. 

3) Uk³ady zaporowo-upustowe na przewodzie 

wejœciowym i wyjœciowym.





4) Przewód awaryjny. 

5) Nawanialniê. 

6) Kot³owniê i wentylacjê. 

7) Czêœæ elektryczn¹. 

8) Telemetriê i telesterowanie. 

9) Biern¹ ochronê przed korozj¹. 

10) Protokó³ kwalifikacji przestrzeni i stref zagro¿enia 

wybuchem dla projektowanej stacji 

i jej uk³adów, np. redukcyjno-zabezpieczaj¹cego, 

pomiarowego i zaporowo-upustowego. 

UWAGA! 

1. Projekt architektoniczno-budowlany mo¿e byæ 

zastosowany wielokrotnie przy budowie kolejnych 

stacji gazowych po przystosowaniu do 

ustaleñ miejscowego planu zagospodarowania 

przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy 

i zagospodarowania terenu, jeœli jest ona 

wymagana, oraz do warunków otoczenia. 

2. Szczegó³owe projekty bran¿owe lub rysunki 

i obliczenia zawarte zw³aszcza w czêœciach 

technologicznych mog¹ byæ powtarzalnymi 

projektami wykorzystywanymi do budowy innych 

stacji o takich samych parametrach technicznych, 

g³ównie do budowy stacji w zak³adzie 

produkcyjnym wytwórcy.



STACJE GAZOWE 



N 

czêœæ 

technologiczno- 

-redukcyjna 

Ni¿ej podaje siê zawartoœæ poszczególnych szczegó³owych 

projektów bran¿owych wg za³¹cznika E 

do ZN-G-4120. 

Projekt czêœci technologiczno-redukcyjnej powinien 

zawieraæ dane okreœlone w podrozdziale 2.1 

oraz: 

– opisow¹ charakterystykê techniczn¹ stacji, 

– obliczenia uzasadniaj¹ce dobór filtrów, podgrzewaczy 

gazu, armatury redukcyjnej i zabezpieczaj¹cej, 

œrednic ruroci¹gów stacji, 

– obliczenia zapotrzebowania gazu do celów 

podgrzewania gazu i ogrzewania pomieszczeñ, 

– schemat technologiczny wraz ze specyfikacj¹ 

urz¹dzeñ i armatury, 

– rysunek zestawieniowy ci¹gów redukcyjnych 

(wraz z uk³adem filtrów i podgrzewaczy gazu) 

z podaniem g³ównych wymiarów gabarytowych, 

– rysunki elementów nietypowych jeœli takie 

wystêpuj¹. 

czêœæ 

technologiczno- 

-pomiarowa 

Projekt czêœci technologiczno-pomiarowej powinien 

zawieraæ: 

– charakterystykê techniczn¹, 

– dobór rodzaju uk³adu pomiarowego,





– obliczenia uzasadniaj¹ce dobór gazomierza, 

– dobór armatury zaporowej, 

– projekt wykonawczy ci¹gów pomiarowych, 

– rysunki zestawieniowe uk³adów pomiarowych 

z podaniem g³ównych wymiarów, 

– rysunki elementów nietypowych, takich jak 

ramy, podpory, 

– specyfikacjê urz¹dzeñ pomiarowych, w tym 

przeliczników, przetworników ciœnienia 

i temperatury, 

– rysunek okreœlaj¹cy trasy kabli pomiarowych 

oraz przewodów impulsowych, 

– rysunek okreœlaj¹cy sygna³y oraz sposób po- 

³¹czeñ z wspó³pracuj¹cymi urz¹dzeniami pomiarowymi 

a urz¹dzeniami innych bran¿. 

Projekty uk³adów zaporowo-upustowych oraz przewodu 

awaryjnego powinny co najmniej zawieraæ: 

– opisow¹ charakterystykê techniczn¹, 

uk³ady 

zaporowo- 

-upustowe 

– obliczenia prêdkoœci przep³ywu gazu w rurach, 

– rysunki zestawieniowe z oznaczeniem armatury, 

urz¹dzeñ, przyrz¹dów pomiarowych 

oraz wymiarami gabarytowymi,



STACJE GAZOWE 



– specyfikacjê armatury i urz¹dzeñ, 

– uzasadnienie doboru armatury regulacyjnej, 

zabezpieczaj¹cej i zaporowej dla przewodu 

awaryjnego, 

– wyznaczenie stref zagro¿enia wybuchem. 

nawanialnia 

Projekt nawanialni powinien co najmniej zawieraæ: 

– opis techniczny nawanialni ze schematem 

technologicznym, na którym oznaczono 

urz¹dzenia i armaturê, 

– charakterystykê techniczn¹ urz¹dzenia nawaniaj¹cego, 

– rysunki zestawieniowe z g³ównymi wymiarami 

i oznaczon¹ armatur¹, 

– schematy zasilania urz¹dzeñ w pomieszczeniu 

nawanialni – dotyczy nawanialni sterowanej 

automatycznie, 

– projekt obudowy nawanialni, jeœli jest wolno 

stoj¹ca, 

– dane dotycz¹ce œrodka nawaniaj¹cego, tj. rodzaj, 

charakterystyka, wielkoœæ dawki do paliwa 

gazowego, 

– wyznaczenie stref zagro¿enia wybuchem.





Projekt wykonawczy kot³owni i wentylacji powinien 

zawieraæ: 

kot³ownia 

i wentylacja 

– opisy poszczególnych instalacji, tj. uk³adu 

dostawy ciep³a do podgrzewania gazu, instalacji 

grzewczej i wentylacyjnej wraz z obliczeniami, 

– dobór kot³ów, urz¹dzeñ zabezpieczaj¹cych 

i automatyki, 

– dobór pomp dla wymuszonego obiegu wody, 

– dobór urz¹dzeñ redukcyjno-zabezpieczaj¹cych 

oraz gazomierza na instalacji zasilaj¹cej 

kot³y w paliwo gazowe, 

– obliczenia dla doboru kominów, 

– czêœæ rysunkow¹, tj. schematy, rzuty, rozwiniêcia, 

– zestawienie materia³ów i urz¹dzeñ. 

Projekt wykonawczy czêœci elektrycznej powinien 

co najmniej zawieraæ: 

czêœæ 

elektryczna 

– sposób zasilania stacji w energiê elektryczn¹, 

– dane dotycz¹ce z³¹cza kablowego z uk³adem 

rozliczeniowym pomiaru energii elektrycznej, 

– dane dotycz¹ce: rozdzielnicy g³ównej, instalacji 

oœwietlenia pomieszczeñ w budynku stacji, 

instalacji po³¹czeñ wyrównawczych, ochrony



STACJE GAZOWE 



odgromowej oraz oœwietlenia terenu i instalacji 

ochrony katodowej jeœli wystêpuj¹, 

– obliczenia skutecznoœci przed pora¿eniem 

pr¹dem elektrycznym. 

telemetria 

i telesterowanie 

Projekt wykonawczy telemetrii i telesterowania 

powinien zawieraæ: 

– wybór metody przekazu, 

– dobór uk³adu antenowego dla ³¹cznoœci radiowej, 

– dobór modemu odpowiedniego do sposobu 

przekazu informacji, 

– dobór sterownika PLC lub innych urz¹dzeñ 

realizuj¹cych funkcjê sterowania i transmisji 

spontanicznej, 

– dobór ³¹cza miêdzy uk³adami telemetrycznymi 

a przelicznikiem, 

– sposób zasilania urz¹dzeñ w energiê elektryczn¹ 

oraz podtrzymanie zasilania. 

bierna ochrona 

przed korozj¹ 

Projekt biernej ochrony przed korozj¹ powinien zawieraæ 

co najmniej: 

– dobór zestawów malarskich nadziemnych ruroci¹gów 

i armatury oraz dobór pow³ok dla 

podziemnych ruroci¹gów i sposoby ich wykonania 

na placu budowy,





– sposób izolacji po³¹czeñ kabli z ruroci¹gami, 

– zapisy dotycz¹ce przyjêtych rozwi¹zañ ograniczaj¹cych 

powstawanie mikroogniw korozyjnych, 

– zapisy dotycz¹ce z³¹czy izoluj¹cych, 

– okreœlenie wymagañ dotycz¹cych badañ i odbioru 

pow³ok. 

Protokó³ kwalifikacji przestrzeni i stref zagro¿enia 

wybuchem dla projektowanej stacji powinien stanowiæ 

integraln¹ czêœæ dokumentacji dostarczonej 

przez wytwórcê lub dostawcê stacji i powinien co 

najmniej zawieraæ: 

– kwalifikacjê i zasiêg stref zagro¿enia wybuchem 

dla elementów stacji gazowej wraz 

z przeprowadzonymi obliczeniami, 

– zasiêg przestrzenny stref w rzucie poziomym 

i pionowym. 

Dla stacji gazowych o MOP wej > 0,5 MPa organ 

wydaj¹cy decyzjê o pozwoleniu na budowê mo¿e 

¿¹daæ przed jej wydaniem decyzji o œrodowiskowych 

uwarunkowaniach, wydanej przez w³aœciwy 

organ na podstawie raportu o oddzia³ywaniu stacji 

gazowej na œrodowisko, wymaganego przepisami 

o ochronie œrodowiska, tj. Ustaw¹ z dnia 27 kwietnia 

2001 r. – Prawo ochrony œrodowiska i Rozporz¹dzeniem 

Rady Ministrów z dnia 9 listopada 

2004 r.



STACJE GAZOWE 



Zgodnie z Prawem budowlanym (art. 19 ust. 1) organ 

wydaj¹cy decyzjê o pozwoleniu na budowê 

mo¿e na³o¿yæ na inwestora obowi¹zek ustanowienia 

inspektora nadzoru inwestorskiego, a tak¿e 

obowi¹zek zapewnienia nadzoru autorskiego. Generalnie 

dla stacji gazowych decyzje o potrzebie 

ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego 

oraz sprawowania nadzoru autorskiego przez projektanta 

podejmuje inwestor (art. 18 ust. 2 i 3 Prawa 

budowlanego). Obowi¹zki inspektora nadzoru 

inwestorskiego opisane s¹ w czêœci 5 w rozdz. 3.1.

SYSTEMY PRZESY£OWE GAZU 




7.2. Eksploatacja systemu przep³ywowego 

gazu ziemnego w aspekcie jakoœci 

i zmiennoœci sk³adu transportowanego gazu 

7.2.3. POWSTAWANIE HYDRATÓW W GAZOCI¥GACH 

I METODY ZAPOBIEGANIA 

Gaz ziemny przesy³any sieci¹ gazow¹ powinien byæ 

osuszony w takim stopniu, aby przesy³owi gazu nie 

towarzyszy³y takie niepo¿¹dane zjawiska, takie jak 

wykraplanie siê kondensatu wodnego czy tworzenie 

siê hydratów. Warunki panuj¹ce w gazoci¹gu przesy³owym 

sprzyjaj¹ tworzeniu siê hydratów, gdy¿ 

tworz¹ siê one przy wysokich ciœnieniach i w temperaturach 

wy¿szych od 0°C (273,15 K). 

Norma zak³ada, ¿e temperatura punktu rosy wody 

przy ciœnieniu 5,5, MPa nie mo¿e byæ wy¿sza od 

-5°C. Temperaturze tej odpowiada zawartoœæ wody 

w gazie równa oko³o 70 mg/m n3 

. Analiza przeprowadzona 

w gazoci¹gach przy ciœnieniu 5,8 MPa 

(maksymalne ciœnienie robocze w wiêkszoœci gazoci¹gów 

przesy³owych), dowodzi ¿e zawartoœæ 

wody w gazie w równowadze z faz¹ hydratów 

w temperaturze 0°C wynosi 100 mg/m n3 

. Tak wiêc, 

¿eby wyeliminowaæ mo¿liwoœæ tworzenia siê hydratów 

podczas przesy³u gazu, zawartoœæ wody 

w przesy³anym gazie powinna byæ ni¿sza od 

100mg/m n3 

, co spe³nia wymagania wspomnianej 

normy. Niestety nie zawsze tak jest. 

tworzenie siê 

hydratów 

N






hydraty 



Hydraty (gazohydraty) s¹ to nie stechiometryczne 

sta³e roztwory (w fazie sta³ej) sk³adaj¹ce siê z cz¹steczek 

substancji hydrotwórczych, zamkniêtych 

w sieci krystalicznej wody, które tworz¹ siê w odpowiednich 

zakresach temperatury i ciœnienia. 

Z wygl¹du przypominaj¹ lód lub sprasowany œnieg 

i odk³adaj¹ siê w sieci gazowej w postaci tzw. korków 

hydratowych. 

Hydraty tworz¹ ponad 130 substancji, w tym 

wszystkie podstawowe sk³adniki gazu ziemnego: 

metan, etan, lekkie wêglowodory do n-C 4 , izomery 

C 5 , C 6 iC 7 , azot, dwutlenek wêgla i siarkowodór. 

Tworz¹ siê w œrodowisku wody bêd¹cej w fazie 

ciek³ej lub pary wodnej w warunkach równowagowych. 

Zbyt ma³a iloœæ pary wodnej lub zbyt du¿a 

iloœæ wody zak³óca tê równowagê, wtedy hydraty 

nie tworz¹ siê. Dobrze rozpuszczalne w wodzie gazy, 

takie jak amoniak czy chlorowodór, w ogóle nie 

tworz¹ hydratów. 

kinetyka 

Problemem trudniejszym do opisu struktury i termodynamiki 

hydratów s¹ zagadnienia kienetyki, 

które nale¿y podzieliæ na: nukleacjê (tworzenie siê 

zarodków i ich wzrost do rozmiarów krytycznych 

cz¹steczki nowej fazy), rozszerzanie siê nukleacji, 

zapobieganie nukleacji oraz dysocjacjê hydratów. 

W okreœlonych warunkach na tworzenie siê hydratów, 

poza takimi parametrami jak: ciœnienie, temperatura 

i sk³ad, pewien wp³yw ma szereg dodatkowych 

elementów. Nale¿¹ do nich: istnienie obcych 

„zarodków krystalizacji“, sk³ad chemiczny wody, 

dynamika przep³ywu substratów, wymiana masy 

i ciep³a, geometria i powierzchnia uk³adu i inne.








Metan tworzy hydraty przy ciœnieniach znacznie 

wy¿szych ni¿ wêglowodory ciê¿sze – zgodnie z regu³¹, 

¿e im mniejsze ciœnienie tworzenia siê hydratów, 

tym wiêksza jest masa cz¹steczkowa wêglowodoru. 

Du¿¹ rolê w odk³adaniu siê hydratów odgrywa gêstoœæ 

gazu, a wiêc wartoœci temperatur krytycznych 

poszczególnych jego sk³adników. Warunki tworzenia 

siê hydratów w gazach o ró¿nej gêstoœci wzglêdem 

powietrza przedstawia rys. 7.2.3/1. 

3/1 Warunki tworzenie si gazohydratów z gazów ziemnych. 

Rys. 7.2.3/1. Warunki tworzenia siê gazohydratów z gazów ziemnych








Poszczególne krzywe okreœlaj¹ graniczne warunki 

powstawania hydratów w gazach o ró¿nym sk³adzie, 

a wiêc ró¿nej gêstoœci wzglêdem powietrza, 

zawieraj¹cych wodê w fazie ciek³ej. Ka¿da krzywa 

okreœla wiêc miejsca geometryczne punktów, 

w których rozpoczyna siê tworzenie siê hydratów, 

które wytr¹caj¹ siê z gazu o danej gêstoœci wzglêdnej 

pod wp³ywem zmian ciœnienia i temperatury. 

Krzywe wyznaczaj¹ dwa obszary: w warunkach 

odpowiadaj¹cych punktom obszaru pod krzywymi 

hydraty nie tworz¹ siê, obszar nad krzywymi obejmuje 

punkty odpowiadaj¹ce warunkom ciœnienia 

i temperatury, w których hydraty wytr¹caj¹ siê. 

Szczególn¹ rolê w powstawaniu hydratów z gazu 

ziemnego odgrywa azot i siarkowodór, gdy¿ te gazy 

charakteryzuj¹ krañcowo ró¿ne warunki dysocjacji 

hydratów. Azot utrudnia proces hydratyzacji, 

natomiast siarkowodór znacznie go przyspiesza. 

zapobieganie 

tworzeniu siê 

hydratów z gazu 

ziemnego 

Opracowano szereg metod zapobiegania zjawisku 

tworzenia siê hydratów z gazu ziemnego. W praktyce 

przemys³owej najczêœciej stosowane to: 

• obni¿anie ciœnienia poni¿ej wartoœci ciœnienia 

odpowiadaj¹cego w danej temperaturze 

tworzeniu siê hydratów, 

• podgrzewanie strumienia gazu, 

• wprowadzanie do strumienia gazu substancji 

inhibituj¹cych powstawanie hydratów, 

• osuszanie gazu ziemnego.








Obni¿anie ciœnienia gazu w gazoci¹gu ma na celu 

zlikwidowanie powsta³ych gazohydratów oraz 

przeciwdzia³anie tworzeniu siê ich. W pierwszym 

przypadku obni¿enie ciœnienia gazu powoduje rozk³ad 

nagromadzonych hydratów. Najczêœciej stosuje 

siê krótkotrwa³e obni¿enie ciœnienia. 

Rozk³ad gazohydratów po obni¿eniu ciœnienia 

przebiega bardzo szybko, w czasie zale¿nym od 

sk³adu i charakteru korka. Znaczna ich czêœæ jest 

wydmuchiwana z gazoci¹gu wraz z gazem. Zasadniczymi 

wadami tej metody s¹ straty gazu, zmniejszenie 

przepustowoœci gazoci¹gu oraz w pewnym 

zakresie ska¿enie œrodowiska, dlatego metoda ta 

stosowana jest tylko w przypadkach awaryjnych. 

Szybkie obni¿anie ciœnienia równie¿ mo¿e mieæ 

wp³yw na powstawanie hydratów. Jest to zwi¹zane 

ze zjawiskiem obni¿enia temperatury gazu towarzysz¹cym 

redukcji ciœnienia i w konsekwencji 

wykropleniu siê wody zawartej w gazie ziemnym. 

Tworzeniu siê hydratów przeciwdzia³a siê przez 

zwiêkszenie temperatury gazu przed jego rozprê¿eniem. 

Podstawow¹ metod¹ zapobiegania wytr¹ceniu siê 

hydratów jest dok³adne osuszenie gazu na etepie 

przygotowania gazu do transportu. Uzdatniony, 

wysokometanowy gaz ziemny przesy³any gazoci¹giem 

znajduje siê w warunkach wysokiego ciœnienia 

i niskiej temperatury. 

osuszenie gazu 

Rodzaj metody, któr¹ nale¿y zastosowaæ, aby zapobiec 

tworzeniu siê hydratów, zale¿y zarówno od 

warunków, w jakich powsta³y hydraty, jak i od








miejsca ich powstania. W przypadku instalacji napowierzchniowych 

dobr¹ metod¹ zapobiegania 

tworzeniu siê hydratów jest wprowadzenie inhibitorów. 

Obecnoœæ substancji sta³ych i alkoholi rozpuszczonych 

w wodzie znacznie obni¿a temperaturê, przy 

której mog¹ tworzyæ siê hydraty. Do substancji takich 

nale¿¹ m.in. chlorek sodu, chlorek wapnia, 

a tak¿e metanol, etanol oraz glikole etylenowe. 

Substancje te nazywane s¹ powszechnie inhibitorami. 

Stopieñ, w jakim obni¿a siê temperatura powstawania 

hydratów w wyniku obecnoœci substancji 

inhibituj¹cej, wzrasta ze wzrostem stê¿enia tej 

substancji w wodzie. Okreœlenie iloœci inhibitora, 

niezbêdnej do osi¹gniêcia po¿¹danego obni¿enia 

temperatury punktu dysocjacji hydratów, wymaga 

szczegó³owej analizy parametrów uk³adu, analizy 

równowagi dwu- lub trójfazowej i uzgodnienia binarnych 

wspó³czynników oddzia³ywañ miêdzycz¹steczkowych. 

Analiza i obliczenia powinny byæ 

weryfikowane z danymi ruchowymi.

ZAGRO¯ENIA 

W GAZOWNICTWIE... Czêœæ 8, rozdzia³ 3, podrozdzia³ 3, str. 1 



8.3. Strefy zagro¿enia wybuchem 

obiektów gazowniczych 

8.3.3. WYMAGANIA BUDOWLANE 

Pomieszczenia zagro¿one wybuchem powinny byæ 

oddzielone od innych szczeln¹ œcian¹ bez otworów 

(lub z otworami odpowiednio uszczelnionymi), odporn¹ 

na parcie o wartoœci min. 15 kPa. 

Œcianê tê wykonuje siê nastêpuj¹co: 

• w budynkach – jako murowana na pe³ne spoiny, 

o gruboœci min. 0,24 m, obustronnie tynkowana, 

œciany 

pomieszczeñ 

zagro¿onych 

wybuchem 

• w innych obiektach – jako murowana lub inna 

niepalna o odpornoœci ogniowej min. 1 godzina. 

W œcianie w budynku mo¿e byæ zamontowane 

nieotwierane gazoszczelne okno o powierzchni do 

2m 2 , z podwójnym oszkleniem zabezpieczonym 

elastycznymi uszczelkami lub z wentylowan¹ przestrzeni¹ 

miêdzy szybami. 

Drzwi do pomieszczeñ zagro¿onych wybuchem 

powinny siê otwieraæ na zewn¹trz i prowadziæ bezpoœrednio 

do przestrzeni zewnêtrznej, a je¿eli to 

mo¿liwe, miêdzy pomieszczeniem zagro¿onym 

wybuchem a pomieszczeniem niezagro¿onym po- 

okna 

drzwi


8.3. Strefy zagro¿enia wybuchem 

obiektów gazowniczych 

ZAGRO¯ENIA 

W GAZOWNICTWIE... 



winny byæ zamontowane podwójne drzwi, wyposa- 

¿one w urz¹dzenia samozamykaj¹ce i umo¿liwiaj¹ce 

otwieranie na przemian jednych i drugich drzwi. 

W wielokondygnacyjnych budynkach pomieszczenia 

zagro¿one wybuchem nale¿y lokalizowaæ tylko 

na najwy¿szej kondygnacji lub ostatecznie jako pomieszczenia 

nara¿one. Zabronione jest natomiast 

lokalizowanie ich w piwnicach i pod pomieszczeniami 

przeznaczonymi na pobyt sta³y.

PODSTAWY EKONOMII 

W TRANSPORCIE I... Czêœæ 9, rozdzia³ 1, podrozdzia³ 2, str. 1 



9.1. Ocena efektywnoœci ekonomicznej 

inwestycji w gazownictwie 

9.1.2. CZYNNIKI WP£YWAJ¥CE NA EFEKTYWNOŒÆ 

INWESTYCJI GAZOWNICZYCH 

Decyduj¹cy wp³yw na efektywnoœæ przy³¹czania 

odbiorców (np. pojedynczy odbiorca komunalny, 

przemys³owy lub gazyfikacja osiedla, gminy) maj¹ 

dla przedsiêbiorstwa gazowniczego (przez przedsiêbiorstwo 

gazownicze rozumie siê zak³ad zajmuj¹cy 

siê przesy³em, dystrybucj¹ i obrotem gazu) 

trzy podstawowe czynniki: 

1. Materia³och³onnoœæ budowy sieci rozdzielczej 

(nak³ady inwestycyjne). 

D³ugoœæ sieci rozdzielczej niezbêdna do zasilania 

odbiorców zale¿y od charakteru zabudowy. 

efektywnoœæ 

przy³¹czania 

odbiorców 

Wraz ze wzrostem odleg³oœci, a wiêc d³ugoœci gazoci¹gu 

zasilaj¹cego, proporcjonalnie rosn¹ nak³ady 

na doprowadzenie gazu. 

Im wy¿sza jest materia³och³onnoœæ, tym wy¿sze s¹ 

nak³ady inwestycyjne, wy¿sza obs³uga kredytu, 

a zatem ni¿sza rentownoœæ. 

2. Koszty eksploatacji sieci rozdzielczej i obs³ugi 

klientów.


9.1. Ocena efektywnoœci ekonomicznej 

inwestycji w gazownictwie 

PODSTAWY EKONOMII 

W TRANSPORCIE I... 



Koszty te w du¿ym stopniu wp³ywaj¹ na rentownoœæ 

pod³¹czenia odbiorców. W skrajnym przypadku 

mo¿e siê okazaæ, ¿e koszty eksploatacji sieci gazowych 

mog¹ byæ wy¿sze od wp³ywów uzyskiwanych 

ze sprzeda¿y gazu. 

3. Zu¿ycie gazu i cena gazu. 

Od wielkoœci przewidywanego zu¿ycia gazu zale¿¹ 

wielkoœci wp³ywów finansowych z jego sprzeda¿y. 

Wiêksze zu¿ycie gazu to wiêksza wartoœæ sprzeda- 

¿y i wy¿sza rentownoœæ. Istotny wp³yw ma rozk³ad 

w czasie nak³adów inwestycyjnych oraz zu¿ycia 

gazu. Etapowanie nak³adów i pod³¹czenie w pierwszej 

kolejnoœci du¿ych odbiorców oraz korzystanie 

z kredytów korzystnie wp³ywa na rentownoœæ dostawy 

gazu. 

Podstaw¹ do wyznaczenia op³acalnoœci inwestycji,jest 

okreœlenie mar¿y ze sprzeda¿y gazu. Najogólniej 

mówi¹c, jednostkowa mar¿a brutto to ró¿- 

nica miêdzy jednostkow¹ cen¹ sprzeda¿y gazu 

a jednostkow¹ cen¹ jego zakupu. Z tej ró¿nicy powinno 

siê pokryæ wszystkie koszty utrzymania, 

które sk³adaj¹ siê na koszty eksploatacji, a tak¿e 

sp³aciæ ca³¹ inwestycjê. 

Wymienione wy¿ej czynniki oddzia³uj¹ na koñcowy 

wynik oceny rentownoœci, który jest ich wypadkow¹.

ENERGETYKA GAZOWA Czêœæ 10, rozdzia³ 3, podrozdzia³ 3, str. 1 



10.3. Skojarzona produkcja energii 

elektrycznej i ciep³a 

10.3.3. DOBÓR URZ¥DZENIA 

W celu doboru jednostki modu³owej produkuj¹cej 

energiê w skojarzeniu dla danego obiektu (np. szpital, 

szklarnia) nale¿y okreœliæ rzeczywisty wykres 

zapotrzebowania ciep³a w ci¹gu roku [Q = f(t)]. Na 

jego podstawie sporz¹dza siê tzw. uporz¹dkowany 

wykres obci¹¿eñ (zapotrzebowania na ciep³o) 

w skali jednego roku. 

uporz¹dkowany 

wykres obci¹¿eñ 

Jednostki do produkcji energii w skojarzeniu pokrywaj¹ 

najczêœciej oko³o 25% szczytowego zapotrzebowania 

na ciep³o. Pozosta³a czêœæ zapotrzebowania 

wytwarzana jest przez tradycyjn¹ kot³owniê 

lub musi byæ dostarczona z zewn¹trz, np. z miejskiej 

sieci cieplnej. 

Oprócz ciep³a produkowana jest energia elektryczna, 

przy czym udzia³ energii elektrycznej w stosunku 

do ciep³a wynosi oko³o 1:2. Proporcje te mo¿na 

w pewnym stopniu zmieniæ, stosuj¹c np. akumulatory 

ciep³a (cieplarki). Nadmiar lub ca³oœæ energii 

elektrycznej mo¿e byæ kierowana do miejskiej sieci 

energetycznej w danym rejonie.


10.3. Skojarzona produkcja energii 

elektrycznej i ciep³a 

ENERGETYKA GAZOWA 



Przyk³adowy uporz¹dkowany wykres oraz dobór 

jednostki produkuj¹cej energiê w skojarzeniu 

przedstawiono na rys. 10.3.3/1. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rys. 10.3.3/1. Przyk³ad uporz¹dkowanego wykresu zapotrzebowania ciep³a 

i dobór urz¹dzenia do produkcji energii w skojarzeniu 

Zgodnie z opini¹ ekspertów op³acalnoœæ eksploatacyjna 

jednostki produkuj¹cej energiê skojarzon¹ 

uzyskuje siê przy pracy powy¿ej 5000 h w ci¹gu 

roku.

isg tyt.qxd - Verlag Dashofer

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?