Zalacznik nr 7.22 do SIWZ (17.37 MB)

Inwentaryzacja ptaków i ich potencjalnych miejsc lęgowych 

oraz nietoperzy i ich schronień w budynkach Akademii Wychowania 

Fizycznego i Sportu w Gdańsku przy ul. K. Górskiego 1 

objętych planem termomodernizacji 

Monika Zielińska, Agnieszka Przesmycka, Piotr Zieliński 

Opracowanie na zlecenie 

Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu 

ul. K. Górskiego 1 

80-336 Gdańsk 

Gdańsk, czerwiec 2011

Opracowanie: 

PRO ORNIS Monika Zielińska 

Pracownia Badań Przyrodniczych 

ul. Hoża 6c/4 


www.proornis.pl, biuro@proornis.pl 

tel. 691-394-108 

Autorzy: 

Monika Zielińska 

PRO ORNIS 

Pracownia Badań Przyrodniczych 

Agnieszka Przesmycka 

ul. Ciołkowskiego 1G/15 


Piotr Zieliński 

Stacja Ornitologiczna 

Muzeum i Instytut Zoologii PAN 

ul. Nadwiślańska 108 


Zdjęcia: 

Agnieszka Przesmycka, Monika Zielińska, Piotr Zieliński 

2

Spis treści 

1. WSTĘP..............................................................................................................................4 

2. PTAKI...............................................................................................................................4 

2. 1. PTAKI GNIAZDUJĄCE W BUDYNKACH ............................................................................5 

2. 1. 1. Jerzyk Apus apus.................................................................................................5 

2. 1. 2. Gołąb miejski Columba livia f. domestica............................................................5 

2. 1. 3. Kawka Corvus monedula.....................................................................................6 

2. 1. 4. Wróbel Passer domesticus...................................................................................7 

2. 1. 5. Pustułka Falco tinnunculus .................................................................................7 

2. 1. 6. Oknówka Delichon urbicum ................................................................................8 

2. 1. 7. Kopciuszek Phoenicurus ochruros.......................................................................8 

2. 1. 8. Pleszka Phoenicurus phoenicurus .......................................................................9 

2. 1. 9. Sierpówka Streptopelia decaocto.........................................................................9 

2. 1. 10. Inne gatunki ......................................................................................................9 

2. 2. METODY....................................................................................................................10 

2. 3. WYNIKI INWENTARYZACJI..........................................................................................11 

2. 3. 1. Charakterystyka budynków................................................................................11 

2. 3. 2. Gatunki lęgowe .................................................................................................12 

2. 4. STATUS OCHRONNY PTAKÓW......................................................................................15 

2. 5. ZALECENIA OCHRONNE I KOMPENSACYJNE .................................................................16 

3. NIETOPERZE................................................................................................................24 

3. 1. WYSTĘPOWANIE I STATUS OCHRONNY........................................................................24 

3. 2. METODY INWENTARYZACJI........................................................................................26 

3. 3. WYNIKI .....................................................................................................................27 

3. 4. ZALECENIA OCHRONNE I KOMPENSACYJNE .................................................................27 

4. WNIOSKI .......................................................................................................................33 

5. LITERATURA ...............................................................................................................35 

3

1. Wstęp 

Celem inwentaryzacji ornitologicznej i chiropterologicznej przeprowadzonej na 

zlecenie Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku było poznanie składu 

gatunkowego i liczebności ptaków oraz nietoperzy zasiedlających budynki uczelni, które 

zostały objęte planem termomodernizacji. Inwentaryzacja budynków miała również na celu 

opracowanie metod postępowania z mogącymi zamieszkiwać budynek ptakami i 

nietoperzami w okresie prowadzenia prac remontowych oraz zaplanowanie działań 

kompensacyjnych po wykonaniu remontów. 

Niniejsze opracowanie zostało przygotowane w celu przedłożenia do Narodowego 

Funduszu Ochrony Środowiska wraz z wnioskiem o dofinansowanie zadania. 

2. Ptaki 

opracowanie: Monika Zielińska i Piotr Zieliński 

Bogactwo gatunkowe ptaków gniazdujących w miastach jest bardzo duże. Intensywny 

rozwój miast powoduje kurczenie się wielu siedlisk, ale z drugiej strony daje zwierzętom 

nowe, czasami równie atrakcyjne miejsca do rozrodu i schronienia, naśladujące ich pierwotne 

miejsca gniazdowania. Ptakom, poza licznymi miejscami do założenia gniazda, oferuje też 

stosunkowo dużą dostępność pokarmu i łagodniejszy mikroklimat (Indykiewicz i Barczak 

2004, Indykiewicz et al. 2001). Czynniki te spowodowały, że szereg gatunków zasiedliło 

miasta dość licznie, a z czasem stały się wręcz gatunkami charakterystycznymi dla obszarów 

miejskich. Bogactwo gatunkowe ptaków w miastach jest zdecydowanie większe na terenach 

zielonych. Z budynkami związana jest mniejsza liczba gatunków, które jednak mogą 

gniazdować kolonijnie albo osiągać znaczące zagęszczenia. Niektóre gatunki, jak np. jerzyk 

są obecnie związane z miastami bardzo silnie, a budynki to ich niemal wyłączne miejsca 

lęgowe. Niniejsze opracowanie dotyczy bezpośrednio ptaków zakładających gniazda na 

budynkach, ale wspomniano również w nim o ptakach, których gniazdowanie stwierdzono w 

bliskim ich sąsiedztwie, a prowadzone prace remontowe mogłyby wpłynąć na ich lęgi. 

4

2. 1. Ptaki gniazdujące w budynkach 

2. 1. 1. Jerzyk Apus apus 

To sztandarowy gatunek wielorodzinnych osiedli mieszkaniowych, objęty szczególną 

troską władz ochrony przyrody. Pierwotnym miejscem jego gniazdowania były szczeliny 

skalne oraz naturalne dziuple w drzewach. Jednak zdecydowana większość populacji tego 

gatunku uległa synantropizacji oraz synurbanizacji i zaczęła gniazdować w miastach, tworząc 

bardzo liczne populacje. W takich warunkach do gniazdowania wykorzystywane są otwory 

wentylacyjne, szczeliny znajdujące się na ścianach budynków, pod balkonami, pod rynnami i 

pod dachówkami. 

Jest gatunkiem średnio licznym lub licznym w całym kraju. Populacja tego gatunku 

szacowana jest na 100-300 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007). Mimo, że nie jest gatunkiem 

rzadkim, to jednak masowe remonty elewacji mogą mieć drastyczny wpływ na zmniejszenie 

liczebności całej populacji. Do Polski jerzyki przylatują pod koniec kwietnia i na początku 

maja. Krótko potem składają najczęściej 2 jaja. Po wykluciu pisklęta przebywają w gnieździe 

średnio 42 dni, a po tym okresie są uzyskują całkowitą niezależność. Bardzo często w 

odpowiednich miejscach gniazduje kolonijnie. Nie jest gatunkiem uciążliwym dla ludzi, gdyż 

nie zanieczyszcza elewacji i gruntu przy ścianie budynku nawet, gdy tworzy kolonie, a jego 

obecność zwykle pozostaje niezauważona. Alternatywnym sposobem ratowania jerzyka są 

odpowiednie budki natynkowe lub podtynkowe. 

Fot. 1 i 2. Jerzyk w locie (P. Zieliński). 

2. 1. 2. Gołąb miejski Columba livia f. domestica 

W Polsce na terenie miast jest gatunkiem średnio licznym (Fot. 3). Pochodzi od 

dzikiego gołębia skalnego Columba livia livia, który skolonizował samorzutnie miasta 

Europy tworząc synantropijną populacje gołębia skalnego (Tomiałojć i Stawarczyk 2003). 

5

Jego populacja w Polsce jest szacowana na 100-250 tys. (Chylarecki i Sikora 2007). Forma 

miejska tego gołębia gniazduje niemal wyłącznie na budynkach w obrębie osiedli ludzkich, 

preferując stare budownictwo. Do lęgów przystępuje przez większą część roku. Składa 2 jaja, 

z których po około 20 dniach wykluwają się pisklęta przebywające w gnieździe przez kolejne 

20 dni. Największe populacje tego ptaka występują w Warszawie – 35-65 tys. par i Krakowie 

ok. 30 tys. par. Zagęszczenia w starym budownictwie sięgać mogą 23-57 par/10 ha (Walasz 

2007). Forma miejska posiada bardzo duży potencjał rozrodczy. Mimo, że składa tylko 2 jaja 

w lęgu, rozmnaża się przez większą część roku, a kolejny lęg rozpoczyna się już wówczas, 

gdy pisklęta z poprzedniego lęgu nie są jeszcze całkowicie opierzone. 

Fot. 3. Gołąb miejski Columba livia f. domestica (P. Zieliński). 

2. 1. 3. Kawka Corvus monedula 

W Polsce jest średnio licznym, a lokalnie licznym gatunkiem, którego populacja 

szacowana jest 100-300 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007), (Fot. 2). Kawka zasiedla głównie 

miasta i wsie, gdzie zakłada gniazda w kominach, otworach wentylacyjnych, na strychach lub 

w szczelinach muru. Najczęściej wybiera budynki wysokie, obfitujące w dogodne do 

gniazdowania miejsca. Kawki równie chętnie gniazdują w luźnych zadrzewieniach, parkach i 

alejach wykorzystując dziuple. Ptaki zaczynają składać jaja pod koniec kwietnia. Zniesienie 

wynosi zwykle 4-6 jaj, a ich inkubacja trwa około 18 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe 

około 19 dni. Kawki osiągają najwyższe zagęszczenie w dzielnicach o starej zabudowie i w 

starych parkach. 

6

Fot. 4. Kawka Corvus monedula (P. Zieliński). 

2. 1. 4. Wróbel Passer domesticus 

W Polsce jest to gatunek bardzo licznie lęgowy, którego populacja szacowana jest na 

2,5-5 miliona par (Chylarecki i Sikora 2007), chociaż jego liczebność w ostatnich latach 

znacząco spada. Wróbel gniazduje niemal wyłącznie w zamieszkałych przez człowieka 

zabudowaniach wiejskich i miejskich. Gniazda zakłada w różnego rodzaju otworach i 

szczelinach znajdujących się na budynku oraz w budkach lęgowych. Wyprowadza kilka 

lęgów w roku, a pierwsze zniesienia mają miejsce w kwietniu. W gnieździe składanych jest 3- 

5 jaj, których wysiadywanie trwa 11-14 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 14 dniach. 

Podobnie jak w przypadku innych gatunków w miastach wróble osiągają najwyższe 

zagęszczenia w dzielnicach ze starą zabudową (Pinowski 2007). 

2. 1. 5. Pustułka Falco tinnunculus 

Gniazduje nielicznie na terenie całego kraju (Tomiałojć i Stawarczyk 2003). Obecnie 

jej populacja jest szacowana na 5-10 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007). Dawniej 

zasadniczym siedliskiem lęgowym tego gatunku były niewielkie zadrzewienia śródpolne oraz 

brzegi lasów przylegające do otwartych terenów. Szacuje się, że około 20% polskiej populacji 

pustułki gniazduje w aglomeracjach miejskich wykorzystując do gniazdowania wysokie 

budynki (Betleja 2007b). Gniazda pustułek usytuowane na budowlach – kościołach, halach 

fabrycznych, wieżowcach, mostach najczęściej znajdują się na balkonach, w otworach 

wentylacyjnych, poddaszach, szerszych parapetach, itp. (Śliwa 2004, Śliwa i Rejt 2006). W 

Polsce znoszenie jaj rozpoczyna się w połowie kwietnia. Liczba jaj w gnieździe jest zmienna i 

uzależniona od wielu czynników, jednak najczęściej samica znosi 3-8 jaj. Wysiadywanie trwa 

26-34 dni, a pisklęta pozostają w gnieździe przez kolejne 27-32 dni. Największe zagęszczenia 

7

par lęgowych zostały stwierdzone w dużych aglomeracjach miejskich południowej i 

zachodniej Polski (Betleja 2007). 

2. 1. 6. Oknówka Delichon urbicum 

W Polsce gniazduje licznie, a lokalnie nawet bardzo licznie. Jej populację ocenia się 

na 350-600 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007). Oknówka zamieszkuje osiedla ludzkie - 

zarówno wsie jak i średnie oraz duże miasta, gniazdując nawet w dzielnicach o bardzo zwartej 

zabudowie oraz budownictwie wielorodzinnym. Jednak najczęściej i najliczniej zamieszkuje 

peryferie miast. Buduje gniazda z błota, przytwierdzając je na zewnątrz budynku do ścian o 

porowatej strukturze. Ich wnętrze wyściela głównie materiałem roślinnym oraz puchem. 

Jednym z ważniejszych czynników warunkujących jej gniazdowanie jest dostępność 

zbiorników wodnych lub błotnistych kałuż skąd ptaki pobierają budulec. Najczęściej gniazda 

umiejscawiane są pod balkonami, w rogach okien, pod wystającymi fragmentami dachów. 

Gniazda oknówek mogą być wykorzystywane przez ten gatunek przez wiele lat. Mogą być 

również zajmowane przez wróble. Oknówki składają jaja od maja do lipca. Zniesienie może 

się składać z 1-6 jaj. Inkubacja trwa ok. 14 dni, a pisklęta pozostają w gnieździe przez około 

25-30 dni. Po tym okresie opuszczają gniazdo wracając do niego przez krótki czas głównie na 

noc. Największe zagęszczenie tego gatunku stwierdzone w mieście (osiedle bloków 

mieszkalnych) wynosiło 69 par/10 ha (Betleja 2007). Często gniazduje w koloniach. Może 

zanieczyszczać parapety budynków, jeżeli są pod gniazdami, ale w takiej sytuacji można pod 

nimi umieścić zabezpieczające przed brudzeniem drewniane półeczki. 

2. 1. 7. Kopciuszek Phoenicurus ochruros 

W Polsce jest nielicznym, lokalnie średnio licznym ptakiem lęgowym, którego 

populacja jest szacowana na 250-400 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007). Pierwotnym 

siedliskiem tego gatunku były obszary skaliste w regionach podgórskich i w górach oraz 

kamieniołomy. Populacja synantropijna zasiedla obszary zabudowane: wioski, małe i duże 

miasta, tereny przemysłowe. Gniazda buduje w różnego rodzaju otworach i szczelinach. 

Zwykle składa 4-6 jaj, a wysiadywanie trwa 13-17 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe 12-19 

dni. W literaturze jest stosunkowo mało informacji na temat zagęszczenia tego gatunku. 

Dostępne dane wskazują, że jest najniższe w samym centrum miasta zwiększając się w 

kierunku peryferii (dzielnice willowe), a najwyższe wartości osiąga na terenach 

przemysłowych (Kupczyk 2007). 

8

2. 1. 8. Pleszka Phoenicurus phoenicurus 

Pleszka nie jest typowym mieszkańcem budynków miejskich. Ponieważ stwierdzono 

jej gniazdowanie na budynku AWFiS podczas inwentaryzacji, została tu szerzej opisana. Jest 

gatunkiem blisko spokrewnionym z kopciuszkiem, ale gniazduje najczęściej na terenach 

zielonych na obrzeżu miast, w parkach i w zieleni poza miastami. W Polsce jest gatunkiem 

nielicznym, a lokalnie średnio licznym (Tomiałojć i Stawarczyk 2003), a jej liczebność 

szacowana jest na 80 000 – 150 000 par lęgowych (Chylarecki i Sikora 2007). Pierwotnie 

zasiedlała luźne, prześwietlone drzewostany liściaste i iglaste. Później skolonizowała obszary 

zamieszkałe przez ludzi, w szczególności parki, zadrzewienia wokół zabudowań i ogródki 

działkowe. Najliczniej zasiedla obrzeża osiedli ludzkich. Do lęgów przystępuje w maju. 

Gniazda zakłada w dziuplach drzew, szczelinach skał i w budynków oraz w budkach 

lęgowych. Składa najczęściej 5-7 jaj, które samica wysiaduje przez 12-14 dni. Pisklęta 

przebywają w gnieździe 14-15 dni. Może wyprowadzać dwa legi w roku. W Polsce przebywa 

w okresie od kwietnia do października, potem odlatuje na zimowiska do Afryki (Cramp 

1988). 

2. 1. 9. Sierpówka Streptopelia decaocto 

Jest średnio licznym ptakiem lęgowym całego kraju, a jej populacja szacowana jest na 

200-400 tys. par. Gatunek synantropijny związany z osadami ludzkimi, a zwłaszcza z 

miastami. Preferuje dzielnice ze zwartą starą zabudową bogatą w zieleń i dzielnice willowe. 

Zasadniczo gniazda buduje na drzewach, ale coraz częściej stwierdzane są lęgi 

umiejscowione na parapetach, w karmnikach i różnych niszach budynków. Sierpówka 

gniazduje przez większą część roku znosząc w każdym lęgu po 2 jaja, ale jej lęgi często 

ulegają splądrowaniu, np. przez srokę Pica pica. Inkubacja oraz wzrost piskląt odbywa się w 

podobnym tempie jak u gołębia miejskiego. Największe liczebności osiąga ten gatunek w 

Warszawie – 3-5 tys. par, gdzie w dzielnicy willowej tego miasta zagęszczenie wynosiło 39 

par/ha (Antczak i Górski 2007). W Polsce przebywa przez cały rok. Zimą część ptaków 

przemieszcza się na nieduże odległości i może również tworzyć większe skupiska. 

2. 1. 10. Inne gatunki 

Poza typowymi ptakami lęgowymi w miastach na budynkach możliwe jest również 

gniazdowanie kilku innych: pliszki siwej Motacilla alba, sokoła wędrownego Falco 

peregrinus, mewy srebrzystej Larus argentatus, dymówki Hirundo rustica, grzywacza 

Columba palumbus, szpaka Sturnus vulgaris, mazurka Passer montanus, sikory modrej Parus 

caeruleus, sikory bogatki Parus major. 

9

2. 2. Metody 

Inwentaryzacja budynków pod kątem wykrycia gatunków ptaków, potencjalnych 

miejsc ich gniazdowania została przeprowadzona w dniach 10.06.2011, 13.06.2011 i 

27.06.2011. Część obserwacji została również dokonana podczas wstępnej kontroli 

przeprowadzonej 27.05.2011. Budynki przeznaczone do termomodernizacji i inwentaryzacji 

ptaków (oraz nietoperzy) znajdują się na Ryc. 1 (zaznaczone na pomarańczowo). Na rycinie 

naniesiono numeracje budynków przyjętą na potrzeby niniejszego opracowania. 

W celu wykrycia lęgowych gatunków ptaków i miejsc ich gniazdowania prowadzono 

obserwacje kolejno wszystkich budynków z pewnej odległości z użyciem lornetek. Podczas 

każdej kontroli obserwowano wszystkie budynki ze wszystkich stron spędzając na każdym 

punkcie obserwacyjnym po ok. 0,5 godziny. Jeżeli podczas obserwacji pojawiały się ptaki, 

wykazujące zachowania lęgowe (niepokój, pokarm dla piskląt w dziobie, śpiew) czas 

obserwacji wydłużano odpowiednio aż do potwierdzenia statusu lęgowego ptaka. 

Wyszukiwano też przez lornetkę potencjalne miejsca lęgowe różnych gatunków w 

oparciu o znajomość ich preferencji w wyborze miejsca na gniazdo oraz śladów gniazdowania 

w postaci pozostałych pustych gniazd oraz skrupulatnej obserwacji odpowiednich otworów – 

czy nie wystaje z nich materiał gniazdowy i czy krawędzie otworu noszą ślady użytkowania 

(ewentualnie, czy nie ma w nich pajęczyn, które jednoznacznie wskazują na nie używanie 

otworu przez ptaki). Szczególną uwagę poświęcono oglądaniu każdego nie zamkniętego 

otworu w budynku oraz szczelin w murze lub pod dachami. Budynki AWFiS nie posiadają 

stropodachów, więc nie było miejsc, które należało skontrolować bezpośrednio, poszukując i 

licząc gniazda. 

Podczas kontroli terenowej sporządzono opisy potencjalnie dobrych miejsc do gniazdowania 

dla ptaków oraz wszystkich śladów i oznak ich lęgów. Wykonano również opis elewacji, 

obecności otworów i kominów wentylacyjnych. Oględziny miały również na celu ustalenie 

miejsc, w których należałoby rozwiesić budki lęgowe w ramach działań kompensacyjnych po 

zakończeniu prac związanych z remontami elewacji. Wykonano dokumentację fotograficzną 

potencjalnych miejsc do gniazdowania oraz miejsc do późniejszego rozwieszania skrzynek. 

10

Ryc. 1. Plan budynków Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu. Na pomarańczowo 

zaznaczono budynki objęte inwentaryzacją. Numeracja budynków została przyjęta na 

potrzeby niniejszego opracowania. 

2. 3. Wyniki inwentaryzacji 

2. 3. 1. Charakterystyka budynków 

Kompleks budynków przewidzianych do remontu i docieplenia obejmuje: 

Budynek 1, 1A, 1B 

Budynek 1 i przybudówki 1A i 1B są dość wysokie, ale jednokondygnacyjne. Znaczną 

powierzchnię ścian frontowych stanowią okna, pozostała część jest murowana, od strony 

boisk sportowych pokryte są częściowo osłonami wykonanymi z blachy falistej. Na części 1 

w miejscach, gdzie jest blacha falista są liczne zakamarki, półki, rury. Budynek 1B posiada 

pęknięcie w murze, które mogłoby potencjalnie stanowić miejsce na gniazdo, ale nie było 

przez ptaki zajęte. Od strony placu/parkingu budynek 1B posiada duże szpary za rynnami, 

które mogą potencjalnie stanowić miejsce do gniazdowania dla wróbli. 

11

Budynek 2 

Budynek jest murowany 1-2 piętrowy, ściany zewnętrzne otynkowane. Bardzo ubogi w 

miejsca do założenia przez ptaki gniazd. Istnieją nieliczne otwory wentylacyjne zasłonięte 

kratkami. 

Budynek 3 i 4 

Mają wysokość 3 pięter, ściany otynkowane, płaskie dachy, na dachach kominy 

wentylacyjne. Na ścianie po lewej stronie od głównego wejścia znajduje się duży otwór 

odpowiedni na gołębia miejskiego lub kawki. Obecnie w otworze jest pajęczyna, więc na 

pewno nie jest zamieszkały, ale jego dolne krawędzie są wygładzone (prawdopodobnie od 

pazurów ptasich), co sugeruje, ze był kiedyś przez ptaki zasiedlony. 

Budynek 5 

3-piętrowy otynkowany budynek z płaskim dachem. Na dachu znajdują się kominy 

wentylacyjne. Budynek posiada szeroki wystający gzyms pomiędzy 2 i 3 piętrem, od góry 

pokryty blachą. Pod tą blachą za szczytowej ścianie znajdują się otwory, pęknięcia w murze, 

które wielkością mogłyby odpowiadać jerzykowi. Takiej samej wielkości szpary i pęknięcia 

znajdują się w gzymsie również od strony hali. Na ścianie szczytowej jest dużych rozmiarów 

krata wentylacyjna, która również może stanowić potencjalne miejsce na gniazdo (wróbel, 

kopciuszek). 

Budynek 6 

Obejmuje część akademika z wejściem oraz niższą parterową przybudówkę. Nie posiada 

miejsc szczególnie atrakcyjnych dla ptaków. 

2. 3. 2. Gatunki lęgowe 

W wyniku przeprowadzonych kontroli terenowych i obserwacji stwierdzono 

gniazdowanie pewne, prawdopodobne lub możliwe następujących gatunków ptaków: 

Pleszka Phoenicurus phoenicurus – gniazdowała jedna para w otworze wentylacyjnym 

zasłoniętym kratką o szerokich odstępach między listewkami, na ścianie budynku nr 4 od 

strony podwórza przylegającego do ul. Czyżewskiego, pomiędzy piętrem 0 i 1. Podczas 

pierwszej wstępnej kontroli przeprowadzonej w dniu 27.05. parokrotnie widziano i 

sfotografowano wlatujące do otworu samca i samicę z pokarmem w dziobie (Fot. 5 i 6). Oba 

12

ptaki dorosłe były silnie zaniepokojone. Podczas kolejnych wizyt ptaków już nie widziano, 

ale można przypuszczać, ze lęg zakończył się sukcesem. 

Kopciuszek Phoenicurus ochruros – stwierdzono kilkakrotnie, a widziane osobniki należały 

prawdopodobnie do 2-3 par lęgowych. W sumie stwierdzony na: 

• samiec śpiewający na budynku 1A (27.05). 

• samica żerująca na trawniku koło budynku 1A (27.06) 

• samiec śpiewający na budynku 4 (27.06) 

• samiec przesiadujący na dachu budynku 1 (27.06) 

Nie udało się potwierdzić gniazdowania, ale jest ono bardzo prawdopodobne. Kopciuszki 

mogły gniazdować w zakamarkach kominów wentylacyjnych i innych szczelinach na dachach 

budynków. 

Gołąb miejski Columba livia f. domestica – nie stwierdzono dowodów gniazdowania, ale 

pojedyncze osobniki były widywane na dachu budynku 3. Sporadycznie pojawiały się 

nieliczne osobniki na innych budynkach. 

Wróbel Passer domesticus – nie stwierdzono gniazdowania na budynku, ale na pewno jedna 

para gniazdowała w lampie ulicznej stojącej przy budynku nr 2 od strony boisk sportowych 

(Fot. 11). Ptaki dorosłe wlatywały tam regularnie z pokarmem, słyszano również odzywające 

się pisklęta. Nie można wykluczyć również gniazdowania pojedynczych par wróbli w 

budynkach, gdyż nieliczne osobniki przebywały w okolicach budynku 5, 4 i 1B od strony 

parkingu. 

Pliszka siwa Motacilla alba – widziano jednokrotnie ptaka dorosłego na dachu budynku nr 4 

od strony l. Czyżewskiego (27.06). Ptak szybko zniknął i istnieje możliwość, że wszedł do 

otworu, w którym mógł gniazdować. Pliszki gniazdują w miejscach takich samych jak 

kopciuszek Phoenicurus ochruros, najczęściej niewielkich półotwartych szczelinach na 

dachach, ewentualnie innych zakamarkach. 

Podczas inwentaryzacji na terenie AWFiS wokół budynków objętych inwentaryzacją 

stwierdzono również: kawki, ale nie widziano osobników wlatujących do kominów 

wentylacyjnych, czy innych atrakcyjnych dla tego gatunku otworów. Część widzianych 

osobników mogła gniazdować na pobliskich blokach mieszkalnych. Regularnie widywano 

nieliczne jerzyki, ale z pewnością nie gniazdowały one na terenie AWFiS. Gatunek ten 

13

gniazduje późno (maj-czerwiec), więc przeprowadzone kontrole pozwoliłyby na wykrycie 

tego gatunku, gdyby tu gniazdował. Na terenach zielonych wokół uczelni obserwowano m.in. 

wrony siwe Corvus corone cornix (jedna para gniazdowała na drzewie przy schodach 

łączących budynek 1 i 5), sroki Pica pica (gniazdowały na pewno w zadrzewieniach w 

najbliższym sąsiedztwie, gdyż obserwowane były bardzo regularnie), mazurki Passer 

montanus, sikory bogatki Parus major. 

Fot. 5 i 6. Pleszki Phoenicurus phoenicurus przy otworze w budynku nr 4, w którym 

znajdowało się ich gniazdo (P. Zieliński). 

Przeprowadzona inwentaryzacja wykazała, że budynki AWFiS nie są szczególnie atrakcyjne 

dla ptaków, posiadają niewiele ukryć, szczelin i szpar. Miejsca do założenia gniazd są bardzo 

14

nieliczne, a dodatkowym potencjalnym czynnikiem zniechęcającym ptaki do gniazdowania na 

tym terenie jest dość duża aktywność ludzi. 

2. 4. Status ochronny ptaków 

Wszystkie ptaki, których gniazdowanie było możliwe na budynkach objętych 

inwentaryzacją są ściśle chronione na mocy Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004 

(Dz. U. Nr 92, poz. 880) oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28.09.2004 (Dz. U. 

Nr 220, poz.2237). Zgodnie ww. ustawą zabrania się w stosunku do zwierząt chronionych 

min.: zabijania, chwytania, przetrzymywania, niszczenia gniazd i jaj oraz postaci 

młodocianych, płoszenia, niepokojenia, niszczenia siedlisk, legowisk, zimowisk i innych 

schronień. Również Ustawa o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 zabrania 

nieuzasadnionego zabijania, znęcania, zadawania bólu i cierpienia. 

Zakaz niszczenia gniazd ptaków (w tym usuwania gniazd starych) na podstawie 

Rozporządzenia nie dotyczy ich usuwania z obiektów budowlanych od 16 X do końca II, 

jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne. 

Paragraf 10 Rozporządzenia przewiduje również sposoby ochrony gatunków zwierząt 

poprzez odtwarzanie i budowanie sztucznych miejsc lęgowych (budki, skrzynki), 

dostosowywanie terminów i sposobów wykonywania prac budowlanych, remontowych i 

innych do okresów lęgu, rozrodu i hibernacji oraz obserwowanie i dokumentowanie 

(monitoring) stanowisk, ostoi i populacji gatunków. 

Na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2001 

nr 62 poz. 627) w trakcie prac budowlanych inwestor realizujący przedsięwzięcie jest 

zobowiązany uwzględnić ochronę środowiska na obszarze prowadzenia prac. 

Opisane gatunki ptaków, najczęściej gniazdujące na budynkach nie są zamieszczone w 

Polskiej czerwonej księdze zwierząt (Głowaciński 2001), zawierającej podstawowe 

informacje o ptakach (i innych kręgowcach), których populacje są w różnym stopniu narażone 

na znaczny spadek liczebności, a w skrajnych przypadkach na wymarcie w skali kraju. 

Znajdują się tam gatunki, których liczebność zmalała do poziomu krytycznego, są zagrożone 

wyginięciem z powodu małej populacji lub nagłego spadku liczebności. 

Żaden z tych gatunków nie znajduje się też na liście SPEC według kryteriów BirdLife 

International (2004). Jest to grupa gatunków priorytetowych, w przypadku których zaleca się 

podjęcie działań mających na celu poprawę stanu populacji lęgowej w Europie. Opisane 

15

gatunki nie są zamieszczone w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, która skupia gatunki 

zagrożone w skali Unii Europejskiej. 

2. 5. Zalecenia ochronne i kompensacyjne 

• Zaleca się rozpoczęcie prac remontowych wczesną wiosną od początku marca, 

ewentualnie kwietnia, zanim ptaki rozpoczną lęgi. Wczesne rozpoczęcie prac 

remontowych wiosną spowoduje, ze ptaki w tym sezonie będą unikały gniazdowania 

na budynkach i w ich najbliższym sąsiedztwie. W ten sposób uniknie się porzucania 

gniazd z jajami lub pisklętami, co mogłoby mieć miejsce w sytuacji, gdyby prace 

dociepleniowe były rozpoczynane w pełni sezonu lęgowego. W sytuacji stwierdzenia 

gniazda z jajami lub pisklętami osoba nadzorująca plac budowy powinna 

skontaktować się z ornitologiem, w celu ustalenia sposobu, który pozwoliłby uniknąć 

porzucenia gniazda lub problemów z karmieniem piskląt przez dorosłe ptaki. 

• Nie należy wycinać w okresie kwiecień – sierpień pnącza, rosnącego na ścianie 

budynku (Fot. 10). Istnieje możliwość gniazdowania w nim ptaków mimo, że w 

okresie maj-czerwiec 2011 ptaków tam nie stwierdzono. Jeżeli jego wycięcie będzie 

niezbędne należy to zrobić poza wskazanymi powyżej miesiącami. 

• Jeżeli będzie planowany demontaż i wymiana bądź renowacja lampy ulicznej 

znajdującej się przy budynku nr 2 (Fot. 11) należy tą renowacje lub demontaż dokonać 

poza miesiącami kwiecień-sierpień. W lampie znajduje się atrakcyjna dla ptaków 

szczelina, w które wróble gniazdowały w roku 2011 i mogą gniazdować corocznie. 

• W ramach zabiegów kompensacyjnych zaleca się zakup i zamontowanie na budynku i 

w okolicy skrzynek lęgowych dla jerzyków, kawek i wróbli. 

Skrzynki dla jerzyka 

Są dwa rodzaje skrzynek dla tego gatunku godne polecenia: 

1). Skrzynki-cegiełki „Brick Box” wykonane z drewno-betonu (Fot. 7). Zaletą ich jest duża 

trwałość, możliwość mocowania na elewacji lub ukrycia w warstwie dociepleniowej tak, żeby 

ich przednia ścianka stanowiła z elewacją równą powierzchnię. Można je wówczas 

pomalować farbą i widoczny pozostaje jedynie otwór wlotowy do skrzynki. Dystrybutorem 

takich skrzynek jest firma Bird Control z Bydgoszczy: 

16

http://birdcontrol.net.pl/bird/bird/polski/oferta 

Odpowiednia dla jerzyka i jednocześnie w przystępnej cenie jest skrzynka Typ 25 w 

cenie 117,20 zł netto/szt. 

Brick Box (skrzynka "cegiełka") Typ 25 

Przeznaczenie: jerzyki 

Mocując skrzynkę w miejscach niedostępnych radzimy zabezpieczyć otwór wejściowy silikonem lub innym uszczelniaczem 

tak, aby nie wypadał. 

Otwór wejściowy: 55 x 33 mm 

Wymiary: Wys 18 x Szer 26.5 x gł 22 cm 

Waga: ok. 8,8 kg 

Brick Box Typ 25 Typ 24 (zainstalowana) 

Fot. 7. Budka dla jerzyka typu Brick-Box oferowana przez „Bird-Control”. Zdjęcie z oferty 

dystrybutora. 

2). Budki drewniane o bardziej tradycyjnej konstrukcji, o odpowiednich tylko dla tego 

gatunku parametrach (wielkość skrzynki i otworu wlotowego), (Fot. 16). Drewniane skrzynki 

sprawdzonej jakości można kupić w sklepie internetowym „Ptasie Ogrody” 

www.ptasieogrody.pl 

Odpowiedni model dla jerzyka to budka o numerze katalogowym 19-04-10 i cenie 40,00 

zł. Ten model budki powinien jednak mieć daszek obity blachą dla przedłużenia jej trwałości. 

17

Fot. 8. Model drewniany budki dla jerzyka oferowany przez sklep internetowy „Ptasie 

Ogrody” (www.ptasieogrody.pl). Zdjęcie z oferty dystrybutora. 

Zalecamy zakup 8-10 budek dla jerzyka. W przypadku tego kompleksu budynków 

bardziej praktyczne wydają się budki drewniane. Z uwagi na krótszą trwałość budki 

drewniane powinny być wymieniane na nowe po ok. 10 latach lub wcześniej, jeśli ulegną 

uszkodzeniu. Sugerowanym miejscem rozwieszenia tych budek jest komin na budynku nr 5 

oraz miejsce pod gzymsem na szczycie budynku nr 5 (Fot. 12 i 13). Budki mogą wisieć obok 

siebie, np. w grupach po 2-3 sztuki. Nie jest wymagane zachowanie odległości pomiędzy 

poszczególnymi budkami, gdyż jerzyki są ptakami chętnie gniazdującymi w koloniach. 

Ważne jest jednak montowanie budek dla jerzyków otworem skierowanym jak najbliżej 

skraju budynku i otwartej przestrzeni, żeby był do nich dobry dolot, gdyż jerzyki 

wlatują do otworów z dużym impetem zataczając łuk od dołu. Budki dla jerzyków 

wiesza się poziomo w takiej pozycji jak na Fot. 8 (otwór po lewej stronie przedniej 

ścianki). 

Budki dla kawek 

Kawki chętnie gniazdują w budkach drewnianych typu C, dość dużych rozmiarów (ściśle 

określonych dla tego gatunku). Budki te rozwiesza się wysoko na ścianach budynków (raczej 

z dala od okien od pomieszczeń mieszkalnych lub biurowych, ze względu na dźwięki 

wydawana przez pisklęta, które mogą przeszkadzać), a najlepiej na dachu na kominach 

wentylacyjnych lub u postawy kominów wentylacyjnych (daszek budki powinien być obity 

blachą lub papą). Można wieszać w odległości 10-12 m od siebie albo po jednej budce na 

jednym kominie wentylacyjnym. Zalecamy zakup 3-5 budek dla kawek i rozwieszenie ich na 

budynkach nr 3 i 4. 

18

Drewniane budki dla kawek sprawdzonej jakości można kupić w sklepie internetowym 

„Ptasie Ogrody” www.ptasieogrody.pl - model o numerze katalogowym BC-1 i cenie 65,00 

zł. 

Fot. 9. Budka typu C dla kawki Corvus monedula. 

Budki dla wróbli (ewentualnie mazurków) 

Wróble (rzadziej mazurki) w miastach gniazdują nie tylko w szczelinach budynków, ale 

również w budkach rozwieszonych na drzewach. Ponieważ obszar AWFiS wokół budynków 

obfituje w zieleń i zadrzewienia zaleca się rozwieszenie budek dla tych gatunków w 

zadrzewieniach. Budki należy rozwieszać dość wysoko (powyżej 2,5 m nad ziemią), żeby 

człowiek nie mógł do niej dosięgnąć, zawsze idealnie w pionie. Dla tych gatunków budki 

musimy rozwieszać zachowując odległość między budkami min. 50 m. Zalecamy 

rozwieszenie w sumie 6-8 budek dla wróbli. Dobrym miejscem jest tzw. „Aleja Grubby”, ale 

z dala od ławek, raczej bliżej ogrodzenia boisk, gdyż osoby odpoczywające na ławkach 

mogłyby zakłócać karmienie piskląt. W tej alei można rozwiesić np. 3 budki. Kolejne 2 sztuki 

w pasie zadrzewień naprzeciw wejścia do budynku 5 (bliżej ogrodzenia) oraz 2-3 sztuki w 

podwórzu budynku 4 od strony ul. Czyżewskiego. 

Drewniane budki dla wróbli typ A1 (również dla sikor) w sklepie internetowym „Ptasie 

Ogrody” www.ptasieogrody.pl - to model o numerze katalogowym BA1 i cenie 25 zł. Budka 

dla wróbla typu A1 powinna mieć otwór trochę większy od standardowego o średnicy 35 mm. 

19

Alternatywnym źródłem dobrych drewnianych budek dla rożnych gatunków ptaków jest: 

sklepik Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian” z Siedlec www.bocian.org.pl 

Zdecydowanie nie polecamy kupna budek w hipermarketach, czy hurtowniach ogrodniczych. 

Najczęściej nie spełniają one żadnych norm i parametrów wymaganych przez konkretne 

gatunki ptaków. 

Fot. 10. Pnącze rosnące na ścianie budynku nr 2, którego nie należy wycinać w okresie 

lęgowym ptaków w miesiącach kwiecień-sierpień (M. Zielińska). 

20

Fot. 11. Lampa przy budynku nr 2 z zaznaczonym miejscem, w którym gniazdowały wróble 

Passer domesticus (M. Zielińska). 

Fot. 12. Ściana szczytowa budynku nr 5 ze wskazaniem miejsc pod gzymsem, które byłoby 

odpowiednie do zamontowania budek dla jerzyków Apus apus (M. Zielińska). 

21

Fot. 13. Komin na budynku nr 5 ze wskazaniem miejsc odpowiednich do zamontowania budek 

dla jerzyków Apus apus (M. Zielińska). 

22

Fot. 14. Kominy wentylacyjne na budynku nr 3 ze wskazaniem miejsc odpowiednich do 

zamontowania budek dla kawek Corvus monedula (M. Zielińska). 

Fot. 15. „Aleja Grubby” – miejsce, w którym zaleca się rozwieszenie na drzewach budek dla 

wróbli Passer domesticus (M. Zielińska). 

23

Tabela 1. Zalecane działania kompensacyjne – podsumowanie 

Przeznaczenie budki 

Jerzyk 

Apus apus 

Kawka 

Corvus monedula 

Wróbel 

Passer domesticus 

Zalecana liczba Miejsce rozwieszenia 

budek 

8-10 Budynek nr 5 - komin i na szczycie budynku 

pod gzymsem; w grupach po 2-3 budki, bez 

zachowania określonej odległości 

3-5 Budynek nr 3 i 4 - kominy wentylacyjne, po 

jednej budce na jednym kominie 

6-8 Na drzewach w “Alei Grubby”, w alei 

naprzeciw wejścia do bud. 5, w podwórzu 

bud. 4; powyżej 2,5 m nad ziemią, w 

odległości ok. 50 od siebie 

3. Nietoperze 

opracowanie: Agnieszka Przesmycka 

3. 1. Występowanie i status ochronny 

Nietoperze, to zwierzęta, które w swoim cyklu życiowym wykorzystują wiele 

środowisk (ekosystemów), co związane jest z ciągłym przemieszczaniem się. Każdy z etapów 

cyklu życiowego nietoperzy wymaga odpowiedniego rodzaju kryjówki, stąd duża 

różnorodność miejsc zajmowanych przez te zwierzęta. Pierwotnie nietoperze zasiedlały 

obszary leśne oraz podgórskie, które oferowały im zarówno schronienia dzienne, jak miejsca 

do rozrodu i hibernacji, a także odpowiednie żerowiska. Obecnie działalność człowieka 

wywiera istotny wpływ na kształtowanie środowiska przyrodniczego. Powierzchnie 

zurbanizowane zajmują coraz większe przestrzenie, wprowadzając tym samym nieodwracalne 

zmiany w ekosystemach. W przypadku nietoperzy urbanizacja środowiska stworzyła 

możliwość wykorzystywania wielu nowych, nie występujących w przyrodzie kryjówek 

zarówno letnich jak i zimowych (często oferujących lepsze warunki termiczne niż niestabilne 

mikroklimatycznie schronienia naturalne). W miastach dostępność kryjówek w budynkach 

jest ogromna. Budynki mają dla nietoperzy duże znaczenie, jako miejsca dziennego pobytu i 

należą do najważniejszych antropogenicznych schronień. Znaczenie to jest szczególnie duże 

w okresie, w którym samice rodzą i wychowują młode oraz podczas hibernacji i wędrówek 

sezonowych. Okres rozrodu i wychowywania młodych, a tym samym związanego z nim 

24

przebywania kolonii rozrodczych nietoperzy w budynkach przypada zazwyczaj na czas od 

maja do końca sierpnia. Hibernacja obejmuje czas od listopada do końca marca. W czasie 

wędrówek sezonowych - wiosną i na jesieni - nietoperze często wykorzystują tzw. kryjówki 

przejściowe, w których przebywają zazwyczaj od jednego do kilku dni. Czas rozrodu i 

hibernacji stanowi jednocześnie okres ochronny dla nietoperzy, w którym w przypadku 

stwierdzenia obecności zwierząt w budynku nie powinno się podejmować prac mogących w 

sposób bezpośredni lub pośredni szkodzić nietoperzom. W budynkach nietoperze najczęściej 

zasiedlają szczeliny i pęknięcia w murach, szczeliny przy framugach okien, pod parapetami i 

balkonami, otwory wywietrzników, pustki w stropodachach, przestrzenie za obiciami ścian 

oraz za dociepleniem, gdzie można je spotkać w ciągu całego roku. Z kryjówkami w 

budynkach, związanych jest większość gatunków nietoperzy występujących w naszym kraju. 

Do gatunków najczęściej znajdowanych w budynkach należą: borowiec wielki Nyctalus 

noctula, mroczek posrebrzany Vespertilio murinus, mroczek późny Eptesicus serotinus oraz 

karliki Pipistrellus sp. Na terenie miasta Gdańska, a także w Sopocie i Gdyni stwierdzono 

przebywanie w budynkach nietoperzy z gatunków: karlik malutki Pipistrellus pipistrellus, 

karlik większy Pipistrellus nathusii, mroczek posrebrzany Vespertilio murinus oraz mroczek 

późny Eptesicus serotinus, borowiec wielki Nyctalus noctula, nocek duży Myotis myotis, 

nocek Natterera Myotis nattereri, nocek rudy Myotis daubentonii, gacek brunatny Plecotus 

auritus, gacek szary Plecotus austriacus. Wśród wymienionych nietoperzy na uwagę 

zasługują nocek duży – nietoperz zamieszczony w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej UE 

oraz mroczek posrebrzany zamieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt z kategorią 

LC (gatunek niższego ryzyka). 

mroczek późny karlik malutki borowiec wielki 

Fot. 16-18. Nietoperze zamieszkujące budynki w miastach (A. Przesmycka) 

Wszystkie krajowe gatunki nietoperzy podlegają ścisłej ochronie gatunkowej, chronią 

je również zapisy Konwencji Berneńskiej i Konwencji Bońskiej, załącznik IV Dyrektywy 

25

Siedliskowej UE oraz zapisy Porozumienia o Ochronie Nietoperzy w Europie (EUROBATS). 

W Polsce stwierdzono występowanie 25 gatunków nietoperzy. Na Pomorzu Gdańskim oraz 

Warmii i Żuławach stwierdzono dotychczas obecność 17 gatunków nietoperzy. W granicach 

Miasta Gdańska oraz terenach bezpośrednio przyległych występuje 14 gatunków nietoperzy. 

Wszystkie one mogą być okresowo lub na stałe związane z różnego rodzaju budowlami. 

W zabudowie Oliwy miejscem o dużym znaczeniu dla nietoperzy jest schron obrony 

przeciwlotniczej przy ulicy Podhalańskiej. Co roku zimuje tu do 120 nietoperzy należących 

do 4 gatunków w tym nocek duży. Schron objęty jest ochroną w postaci użytku 

ekologicznego oraz włączony jest do europejskiej sieci obszarów Natura 2000 jako „Bunkier 

w Oliwie” PLH220055. Innym obszarem chronionym ważnym dla trójmiejskich nietoperzy 

jest kompleks Lasów Oliwsko-Sopockich (Trójmiejski Park Krajobrazowy), od którego 

zabudowania uczelni oddzielone są ruchliwą ulicą Czyżewskiego oraz zabudową 

mieszkaniową Oliwy. Tak więc nie graniczą bezpośrednio z terenami leśnymi. 

Teren objęty planowaną inwestycją znajduje się poza obszarami chronionymi 

wymienionymi w ustawie o ochronie przyrody, w tym poza obszarami Natura 2000 

powołanymi ze względu na nietoperze. Z uwagi na znaczną odległość najbliższych obszarów 

Natura 2000 („Bunkier w Oliwie” PLH220055, „Twierdza Wisłoujście” PLH220030) od 

terenu AWF nie przewiduje się negatywnego wpływu inwestycji na związane z tymi 

obszarami nietoperze. Inwestycja nie zagraża celom, dla których wyznaczono powyższe 

obszary Natura 2000 jak również ich spójności i integralności. 

3. 2. Metody inwentaryzacji 

W dniach 13.06., 25.06., 27.06.2011 r. przeprowadzono kontrole budynków AWF w 

Gdańsku. Celem kontroli było wskazanie potencjalnych miejsc przebywania nietoperzy oraz 

określenie metod ich ochronny oraz kompensacji w przypadku utraty potencjalnych kryjówek 

w związku z planowanymi pracami dociepleniowymi. Ponieważ kontrole obiektów przypadły 

na miesiąc czerwiec można było przeprowadzić zalecane przy tego typu inwestycjach 

obserwacje budynków połączone z nasłuchem przy użyciu detektora ultradźwięków i w 

związku z tym ustalić stopień wykorzystania budynków przez nietoperze pod kątem 

występowania w nich kolonii letnich nietoperzy. Kontrola polegała na obserwacji budynków 

po zachodzie słońca z jednoczesną rejestracją głosów przelatujących zwierząt. Nagrane głosy 

zidentyfikowano co do gatunku przy pomocy odpowiedniego programu komputerowego 

służącego do analizy dźwięków wydawanych przez nietoperze. Dokonano także 

szczegółowych oględzin budynków w celu znalezienia potencjalnych kryjówek tych zwierząt 

w tym kryjówek, w których mogą przebywać nietoperze w zimie. 

26

3. 3. Wyniki 

• Na terenie objętym inwestycją zarejestrowano pojedyncze przeloty nietoperzy 

należących do gatunków mroczek późny (5 sygnałów) oraz karlik malutki (3 sygnały). 

• Nagrań dokonano w dniach 25 i 27.06.2011, w dniu 13.06.2011 w pobliżu zabudowań 

AWF nie zarejestrowano aktywności nietoperzy. 

• Bardzo niska aktywność nietoperzy w zabudowaniach AWF – pojedyncze przeloty, w 

dużych odstępach czasu – nie wskazuje na występowanie w nich dużej kolonii letniej 

nietoperzy. Nie natrafiono również na ślady wskazujące na wykorzystywanie 

budynków przez większa liczbę tych zwierząt. 

• Nie zauważono również nietoperzy wylatujących z budynków AWF po zachodzie 

słońca. 

• Przy jednej ze ścian budynków - budynek oznaczony na mapie jako nr 2 znaleziono 

nieliczne odchody nietoperzy. Na ścianie tej znajduje się duży fragment odspojonego 

tynku. Powstała w ten sposób szczelina wykorzystywana jest przez pojedyncze 

nietoperze jako kryjówka dzienna. Zdjęcie szczeliny znajduje się na Fot. 20. 

• Innymi miejscami, w których potencjalnie mogą chronić się nietoperze są kanały 

wentylacyjne oraz przestrzenie pomiędzy murem a przylegającymi do niego 

elementami wykonanymi z płyt blaszanych, np. na budynkach oznaczonym jako 1A, 1 

i 2 (część przyległa do bud. nr 1). 

• Otwory i kanały wentylacyjne mogą stanowić potencjalne schronienie zimowe 

nietoperzy. 

3. 4. Zalecenia ochronne i kompensacyjne 

Nie zawsze w przypadku każdego indywidualnego budynku można określić realne 

zagrożenie jakie niesie ze sobą planowana inwestycja oraz w pełni określić działania 

ochronne i kompensacyjne, tym bardziej, że nietoperze należą do zwierząt o bardzo skrytym 

trybie życia. Na zagrożenie nie reagują one bowiem tak jak ptaki - że przepłoszone lub 

niepokojone opuszczają kryjówki przez co stają się widoczne - lecz wręcz przeciwnie. Okresy 

niepokoju starają się przeczekać w ukryciu, niewidoczne, przez co często padają ofiarami, np. 

zamurowania, kryjąc się w szczelinie, w której przebywały. 

27

Żeby zminimalizować skutki prowadzonych prac dociepleniowych dla nietoperzy należy 

brać pod uwagę następujące rozwiązania: 

• Mieć na uwadze, że w trakcie prowadzenia prac niezależnie od pory roku można 

natrafić na przebywające w budynku nietoperze. 

• O znalezionych zwierzętach zwłaszcza w zimie lub w przypadku kolonii rozrodczej 

należy zawsze poinformować specjalistę od nietoperzy lub bezpośrednio odpowiedni 

organ administracyjny w celu uzyskania informacji lub wymaganych pozwoleń na 

przeniesienie zwierząt lub dalsze prowadzenie prac. 

• Brać pod uwagę pozostawienie ewentualnych istniejących wlotów do 

znalezionych podczas prowadzenia prac kryjówek nietoperzy – można 

wykorzystać w tym celu specjalną skrzynkę dla nietoperzy. 

• Optymalnym czasem docieplania budynków ze względu na cykl życiowy nietoperzy 

są miesiące marzec i kwiecień oraz sierpień, wrzesień i pierwsza połowa października. 

• W celu minimalizacji skutków ewentualnej utraty kryjówek przez nietoperze w 

trakcie termomodernizacji budynków na ścianach o ekspozycji nasłonecznionej - 

w przypadku opisywanego budynku ściana z odspojonym tynkiem (budynek nr 

2) - należy zamontować dużą skrzynkę dla nietoperzy lub kilka mniejszych. 

Można też umieścić dużą całoroczną skrzynkę dla nietoperzy na krawędzi dachu 

budynku nad miejscem z odstającym tynkiem (i zrezygnować ze skrzynek na 

ścianie budynku). 

• Wybór rodzaju skrzynek (wzory skrzynek w dalszej części tekstu) autor opracowania 

pozostawia zarządcy budynku. Liczba zamontowanych kryjówek może być różna od 

proponowanej - od kilku dużych skrzynek do kilkunastu mniejszych rozmieszczonych 

w poprzek ściany budynku. Pomiędzy skrzynkami nie trzeba zachowywać 

określonych odległości, ponieważ nietoperze nie wykazują silnego terytorializmu. 

Skrzynki dla nietoperzy zalecane do montowania na ścianach budynków 

Skrzynki dla nietoperzy można wykonać indywidualnie lub zakupić gotowe. Skrzynki 

takie najczęściej wykonywane są z drewna, trocinobetonu lub betonu. Ważne jest, aby były 

one szczelne i trwałe. Jeśli będą przewiewne nietoperze ich nie zasiedlą. Skrzynki zawiesza 

się jednocześnie z docieplaniem budynku w warstwie ociepliny lub bezpośrednio na tynku. 

Przy montowaniu sztucznych schronień dla nietoperzy należy pamiętać o zasadach 

28

ezpieczeństwa. Skrzynki zawieszać w sposób, który nie zagraża użytkownikom budynków. 

Skrzynki natynkowe kontrolować co dwa lata w celu wymiany uszkodzonych. 

Przykładowa skrzynka podtynkowa dla nietoperzy do samodzielnego wykonania 

Ramkę z 3 listewek o grubości 2-3 cm (boki i góra) o wymiarach przynajmniej 50x70 cm 

montujemy bezpośrednio na ścianę budynku i pokrywamy deskami (nieheblowanymi). W ten 

sposób powstaje przestrzeń między deskami a ścianą budynku. Od dołu pozostawiamy 

szczelinę o szerokości 2-3 cm – wlot do kryjówki. Szczelina jest jedynym elementem 

schronienia widocznym z zewnątrz po otynkowaniu i wykończeniu ściany. Poniżej szczeliny 

ścianę pozostawiamy szorstką – jako lądowisko dla nietoperzy. 

Gotowe skrzynki pod- i natynkowe dla nietoperzy 

Można również zakupić gotowe, uniwersalne sztuczne schronienia, które montuje się 

zarówno na tynku, jak i wewnątrz ściany. Jednak w tym przypadku trzeba się liczyć z dosyć 

wysokim kosztem takich kryjówek. W Polsce nie ma firm produkujących takie skrzynki i 

najczęściej trzeba je zamawiać zagranicą, np. w Niemczech lub Wielkiej Brytanii. 

29

Fot. 19. Przykładowe gotowe skrzynki pod- i natynkowe dla nietoperzy 

Ryc. 2. Sposób montowania gotowych lub drewnianych samodzielnie wykonanych skrzynek 

podtynkowych i natynkowych 

30

Ryc. 3. Przykład zastosowania skrzynki w 

przypadku znalezienia w budynku 

istniejącej kryjówki nietoperzy. 

Ryc. 4. Lokalizacja szczeliny pod tynkiem wykorzystywanej przez nietoperze i miejsca 

stwierdzenia przelotów nietoperzy; zielone koła – mroczek późny Ectesicus serotinus, 

niebieskie koła – karlik malutki Pipistrellus pipistrellus; czerwony prostokąt – szczelina pod 

tynkiem – miejsce predysponowane do zamontowania skrzynki dla nietoperzy. 

31

Fot. 20. Szczelina pod tynkiem na budynku 

nr 2 (A. Przesmycka). 

Fot. 21-25. Otwory wentylacyjne i metalowe okładziny na budynkach (A. Przesmycka). 

32

4. Wnioski 

1. Inwentaryzację budynku pod kątem potencjalnych miejsc gniazdowania ptaków oraz 

schronień nietoperzy przeprowadzono podczas 7 kontroli terenowych w okresie 

27.05.2011 - 27.06.2011. 

2. Skontrolowano przy użyciu lornetki zewnętrzne ściany budynku poszukując szczelin i 

otworów, w których mogłyby gniazdować ptaki lub hibernować nietoperze. 

Prowadzono obserwacje ptaków i miejsc, do których wlatują w celu potwierdzenia ich 

gniazdowania. Prowadzono wieczorne nasłuchy i nagrania głosów nietoperzy za 

pomocą detektora ultradźwięków. 

3. Budynki AWFiS są ubogie w miejsca odpowiednie do gniazdowania ptaków. 

Stwierdzono na budynkach gniazdowanie pewne, prawdopodobne i możliwe 1 pary 

pleszki, 2-3 par kopciuszka, 1 pary pliszki siwej. Nie można też wykluczyć 

gniazdowania pojedynczych kawek i wróbli. 

4. Stwierdzono na jednym z budynków szczelinę pod tynkiem, pod którą znajdowały się 

odchody nietoperzy. W tym i kilku innym miejscach nagrano na detektor 

ultradźwięków nieliczne głosy karlika malutkiego i mroczka późnego. 

5. Nie natrafiono na ślady świadczące o obecności większej kolonii nietoperzy. 

6. Zalecono rozpoczęcie prac remontowych od początku marca, najpóźniej kwietnia w 

celu uniknięcia płoszenia ptaków, które rozpoczęłyby już lęgi. 

7. Podczas prowadzenia prac remontowych należy przed uszczelnieniem i 

zatynkowaniem wszelkich otworów i szczelin sprawdzać, czy nie przebywają w nich 

nietoperze lub gniazda ptaków, żeby zapobiec ich nieświadomemu zatynkowaniu. 

8. Po zakończeniu remontu budynku zaleca się rozwieszenie budek lęgowych dla 

jerzyków (8-10 sztuk) na kominach wentylacyjnych i pod gzymsem; budki można 

powiesić w grupach po 2-4 sztuki jak najbliżej skraju budynku, żeby zapewnić ptakom 

dobry dolot. Odległości pomiędzy poszczególnymi budkami mogą być dowolne, 

jerzyki nie wykazują silnego terytorializmu i gniazdują chętnie w koloniach. 

9. Dla kawek zalecamy rozwieszenie 3-5 budek typu C na kominach wentylacyjnych 

najwyższych budynków; budki dla kawki mogą być powieszone lub posadowione u 

podstawy komina, również w głębi dachu; montować nie więcej niż 1 budkę na 

jednym kominie. 

10. Dla wróbli zalecamy powieszenie 6-8 budek typ A1 z otworem 35 mm w pasie zieleni 

na drzewach, powyżej 2,5 m od ziemi w odległości cn. 50 m od siebie. 

33

11. Zaleca się również zamontowanie jednej dużej lub kilku małych skrzynek dla 

nietoperzy rekompensujących im utratę szczeliny wykorzystywanej obecnie przez te 

zwierzęta. Nie ma wymogu zachowania konkretnych odległości między budkami. 

34

5. Literatura 

Antczak J. i Górski W. 2007. Sierpówka Streptopelia decaocto. W: Sikora A., Rohde Z., 

Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków 

lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 258-259. 

Betleja J. 2007a. Oknówka Delichon urbicum. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., 

Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 

1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 324-325. 

Betleja J. 2007b. Pustułka Falco tinnunculus. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., 



BirdLife International (2004) Birds in Europe: population estimates, trends and conservation 

status. Cambridge, UK: BirdLife International. (BirdLife Conservation Series No. 12). 

Chylarecki P. i Sikora A. 2007. Ocena liczebności gatunków lęgowych w Polsce. W: Sikora 

A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia 

ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 34-41. 

Cramp S. (eds). 1988. Handbook of the birds of Europe the Middle East and North Africa. 

The birds of the Western Palearctic. Vol. 5 Tyrant flycatchers to trushes. Oxford 

University Press/ 

Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt - kręgowce. PWRiL, Warszawa. 

Indykiewicz P. i Barczak T. 2004. Fauna miast Europy Środkowej 21. wieku. Bydgoszcz 

2004. 

Indykiewicz P., Barczak T. i Kaczorowski G. (red.) 2001. Bioróżnorodność i ekologia 

populacji zwierzęcych w środowiskach zurbanizowanych. Nice, Bydgoszcz 2001. 

Kupczyk M. 2007. Kopciuszek Phoenicurus ochruros. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki 

M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 


Pinowski J. 2007. Wróbel Passer domesticus. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., 



Śliwa P. 2004. Falco tinnunculus (L., 1758) – pustułka. W: Gromadzki M (red.) Ptaki (część 

I). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. 

Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 7, s. 260-264. 

Śliwa P. i Rejt Ł. 2006. Monografie przyrodnicze. Pustułka. Wydawnictwo Klubu 

Przyrodników, ŚwiebodzinTomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. 

Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”. Wrocław. 

Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. 

35

PTTP „pro Natura”, Wrocław. 

Walasz K. 2007. Gołąb miejski Columba livia f. urbana. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki 

M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 


Wylegała P., Dzięciołowski R., Jaros R., Kepel A. 2008. Standardy montowania ukryć dla 

ptaków i nietoperzy jako element prac dociepleniowych. PTOP „Salamandra”, Poznań 

Zieliński P. 2007. Jerzyk Apus apus. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., 

Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004. 

Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 284-285. 

36

ZAGOSPODAROWANIE TERENU 

dz. nr 57/13 

ul. KAZIEMIERZA GÓRSKIEGO 1 

GDAŃSK

OPIS DO ZAGOSPODAROWANIA TERENU DZIAŁKI 

nr ewid. 57/13 obręb 6, ul. Kazimierza Górskiego 1, 80-336 Gdańsk. 

Inwestor: 

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu 

im. Jędrzeja Śniadeckiego 

ul. Kazimierza Górskiego 1 


woj. pomorskie 

Adres obiektu: 

ŁĄCZNIK „A - C” 

AWFiS w Gdańsku 



dz. nr ewid. 57/13, obr. 6 


Podstawa opracowania: 

− umowa zawarta z Inwestorem, 

− wizja i pomiary w terenie + dokumentacja zdjęciowa, 

− mapa sytuacyjno – wysokościowa do celów wysokościowych w skali 1:500, 

− obowiązujące przepisy i Polskie Normy Budowlane, 

− dokumentacja archiwalna. 

Przedmiot i zakres opracowania: 

Celem opracowania jest przygotowanie projektu wykonawczego 

termomnodernizacji łącznika „A - C” Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu 

w Gdańsku, zlokalizowanego na działce nr ewid. 57/13, obręb 6, przy ul. Kazimierza 

Górskiego 1, 80-336 Gdańsk. 

Istniejący stan zagospodarowania działki: 

Łącznik „A - C” wchodzi w skład zespołu budynków Akademii Wychowania 

Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku, zlokalizowanych przy 

ulicy Kazimierza Górskiego 1, na działce o numerze ewidencyjnym 57/13 obręb 6. 

Teren przedmiotowej działki jest zagospodarowany, utwardzony oraz ogrodzony. Na 

działce znajdują się: przedmiotowy zespół budynków, inne budynki administracyjne 

AWFiS, boiska sportowe, parking, zieleń niska i wysoka oraz ciągi komunikacji 

pieszej i kołowej, zapewniające prawidłowe funkcjonowanie obiektu. Obiekt 

podlegający opracowaniu jest budynkiem użyteczności publicznej; posiada 1 

kondygnację nadziemną. 

Na cały kompleks AWFiS składa się 11 segmentów: sale sportowe I-III, sale 

sportowe IV-X, kryta bieżnia, sale sportowe XII-XIII, pływalnia (sala XI), budynek A, 

budynek B, budynek C, łącznik A-C, łącznik B-C oraz nowo dobudowany segment 

odnowy biologicznej i fitness (który nie wchodzi w zakres opracowania), o różnej 

liczbie kondygnacji (1 – 6) połączonych ze sobą funkcjonalnie oraz konstrukcyjnie. 

Obiekt jest wyposażony w instalacje: wodno – kanalizacyjną, elektryczną, C.O., 

odgromową, deszczową oraz telekomunikacyjną.

Projektowane zagospodarowanie działki: 

W związku z pracami projektowymi na przegrodach zewnętrznych, 

w istniejącym stanie zagospodarowania terenu nie wprowadza się żadnych zmian. 

Układ komunikacyjny: 

Przedmiotowa działka nr ewid. 57/13 w zakresie obsługi komunikacyjnej 

posiada dojazd i dojścia piesze drogami o nawierzchni asfaltowej oraz brukowanej. 

Dotychczasowy układ komunikacyjny zapewnia prawidłowe funkcjonowanie obiektu. 

Infrastruktura techniczna: 

− instalacja wod. – kan., 

− instalacja elektryczna, 

− C.O., 

− wentylacja grawitacyjna i mechaniczna; 

− instalacja odgromowa; 

− kan. deszczowa; 

− telekomunikacyjna; 

Przeznaczenie terenu: 

Planowana inwestycja jest zgodna z dotychczasowym przeznaczeniem terenu 

i istniejącym zagospodarowaniem: 

• w planowanej inwestycji nie występują ograniczenia z zakresu ochrony 

dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, teren 

inwestycji położony jest poza obszarem wpisanym do rejestru zabytków oraz 

strefami ochrony konserwatorskiej, 

• działka nie znajduje się w granicach terenu szkód górniczych, na terenach 

narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas 

ziemnych, 

• teren działki nie znajduje sie w strefie ochrony archeologicznej, 

• teren działki nie wymaga zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i 

leśnych na cele nierolnicze, 

• teren inwestycji nie jest objęty żadną z form ochrony przyrody, 

Dane o charakterze przewidywanych zagrożeń dla środowiska oraz higieny 

i zdrowia użytkowników: 

• inwestycja nie jest zaliczana do inwestycji mogących znacząco oddziaływać na 

środowisko; 

• budynek spełnia warunki ochrony atmosfery, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra 

Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie ochrony 

powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniami z dnia 12 lutego 1990r 

(Dz.U.Nr.15 z dnia 14 marca 1990 r. Poz.92); 

• usuwanie odpadów stałych odbywa się poprzez wywożenie; 

• dla założonego programu użytkowego, nie występuje związana z eksploatacją 

budynku zwiększona emisja hałasu, wibracji i promieniowania w tym jonizującego 

jak również nie powstaje pole elektromagnetyczne czy inne zakłócenia; 

• charakter, program użytkowy i wielkość budynku oraz sposób jego posadowienia – 

nie wpływa negatywnie na istniejący drzewostan, powierzchnię ziemi, glebę oraz 

wody powierzchniowe i podziemne. 

Ochrona interesów osób trzecich:

PROJEKT WYKONAWCZY 

część opisowa

Pracownia Audytorska inż. Jacek Stępień ul. Bławatna 22 27-400 Ostrowiec Św. 

Pracownia Projektowa ul. Kilińskiego 49L 27-400 Ostrowiec Św. 

tel./fax (41) 265 24 64 

PROJEKT WYKONAWCZY TERMOMODERNIZACJI 

ŁĄCZNIKA „A - C” AWFiS im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku 

80-336 Gdańsk, ul. Kazimierza Górskiego 1 

1. INWESTOR 

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu 

im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku 




2. ADRES OBIEKTU 

Łącznik „A - C” Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu 

im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku 



dz. nr ewid. 57/13 


3. PRZEDMIOT OPRACOWANIA 

Przedmiotem opracowania jest projekt wykonawczy 

łącznika „A -C” AWFiS im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku. 

termomodernizacji budynku 

4. PODSTAWA OPRACOWANIA: 

• umowa zawarta z Inwestorem, 

• wizja i pomiary w terenie + dokumentacja zdjęciowa, 

• obowiązujące przepisy i Polskie Normy Budowlane, 

• dokumentacja architektoniczno budowlana – archiwalna; 

• „Opinia w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków akademii Wychowania Fizycznego 

i Sportu zlokalizowanych w Gdańsku przy ul. K. Górskiego” opracowana przez mgr inż. 

pożarnictwa Zbigniew Szulc, październik 2012 r. 

• Audyt energetyczny budynku „A-C” Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu im. 

Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku, opracowany przez Bałtycką Agencję Poszanowania 

Energii S.A. ul. Budowlanych 31 Gdańsk; 

• “Inwentaryzacja ptaków i ich potencjalnych miejsc lęgowych oraz nietoperzy i ich schronień 

w budynkach AWFiS w Gdańsku przy ul. K. Górskiego 1 objętych planem 

termomodernizacji”, czerwiec 2011. 

5. DOKUMENTY ODNIESIENIA – USTAWY, NORMY, ROZPORZĄDZENIA 

• Ustawa Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. tekst jednolity Dz. U. Nr 156 poz. 1118 

z 2006 r. wraz z późniejszymi zmianami. 

• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92 poz. 881 z dnia 

30 kwietnia 2004 r. wraz z późniejszymi zmianami). 

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków 

technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. 

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 03.07.2003 r. w sprawie szczegółowego 

zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. Nr 120 poz. 1133 z późniejszymi zmianami). 

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 02.09.2004 r. w sprawie szczegółowego 

zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru 

robót budowlanych oraz programu funkcjonalno – użytkowego (Dz. U. Nr 202 poz. 2072 

z późniejszymi zmianami). 

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów 

deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem 

budowlanym (Dz. U. Nr 198 poz. 2041).



tel./fax (41) 265 24 64 

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa 

i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. z 2003 r. Nr 120 

poz. 1126). 

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie kontroli wyrobów budowlanych 

prowadzonych do obrotu (Dz. U. z dnia 8 czerwca 2004 r. Nr 130 poz. 1386). 

6. ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE 

6.1.Prace termomodernizacyjne i towarzyszące: 

− docieplenie stropodachu należy wykonać poprzez przyklejenie warstwy izolacji z płyt 

styropapy o grubości 20 cm, z jednokrotną warstwą nawierzchniowej papy 

termozgrzewalnej na wierzchu dachu oraz papą wentylacyjną i podkładową ułożoną 

na istniejącym pokryciu papowym wraz z osadzeniem kominków wentylacyjnych, 

wykonanie niezbędnych obróbek blacharskich; 

− modernizacja instalacji c.o. wymiana przewodów rozprowadzających wraz z izolacją 

(80 mb) wymianę pionów wraz z wymianą grzejników na nowe wysokosprawne 

grzejniki stalowe płytowe z konwektorem (10 pkt) wykonanie niezbędnych prac 

budowlanych – wg odrębnego opracowania; 

− ocieplenie ścian zewnętrznych dotychczas niedocieplonych metodą BSO styropianem 

EPS70-031, 

− ocieplenie partii cokołowych styropianem XPS300-034 do wysokości 30 cm powyżej 

poziomu terenu; 

− ocieplenie ościeży okiennych i drzwiowych,wykonanie nowej kolorystyki elewacji; 

− wykonanie nowych obróbek blacharskich; 

− wymiana parapetów zewnętrznych; 

− montaż nawiewników higrosterowalnych; 

− wykonanie instalacji odgromowej, umieszczenie zwodów pionowych pod warstwą 

ocieplenia w rurkach ochronnych; 

− schowanie istniejących kabli pod ocieplenie; 

− 

− 

− 

6.2.Prace dodatkowe: 

malowanie elementów metalowych; 

wykonanie nowej opaski wokół budynku; 

wykonanie oświetlenia awaryjnego; 

7. CHARAKTERYSTYKA BUDYNKU ORAZ OPIS STAU ISTNIEJĄCEGO: 

Łącznik „A - C” wchodzi w skład zespołu budynków AWFiS w Gdańsku. Przedmiotowy 

budynek posiada 1 kondygnację nadziemną. Wybudowany został w latach 50-tych XX w. W 

roku 2001 rozbudowana została cześć konferencyjno-kawiarniana od strony południowej. Od 

strony północnej do łącznika przylega część z salą audytoryjną oraz „Akademos”. 

Technologia wznoszenia przedmiotowego budynku - tradycyjna. Ściany zewnętrzne 

murowane z cegły ceramicznej pełnej oraz z betonu komórkowego ( nowa część). Stropodach 

w starej części płaski jednospadowy kryty papą, w nowej części stropodach z płyt kanałowych 

prefabrykowany, ocieplony styropianem, kryty papą. 

Dane wielkościowe : 

• ilość kondygnacji nadziemnych 1 

• powierzchnia zabudowy 551,00 m 2 

• powierzchnia użytkowa 487,80 m 2 

• kubatura brutto budynku 1 975,00 m 3



tel./fax (41) 265 24 64 

• długość budynku 45,90 m 

• szerokość budynku 14,20 m 

• wysokość budynku od poziomu terenu 4,80 m 

Budynek wyposażony w wewnętrzne instalacje: 

• sieci wodociągowej, 

• kanalizacji sanitarnej, 

• energii elektrycznej, 

• kanalizacji deszczowej, 

• centralnego ogrzewania, 

• instalacji odgromowej. 

Opis konstrukcji budynku: 

Fundamenty - nie inwentaryzowane 

Ściany zewnętrzne parteru - murowane z cegły ceramicznej pełnej gr. 25 cm, oraz z betonu 

komórkowego gr. 24 cm; 

Ściany działowe – murowane z cegły ceramicznej pełnej gr. 65 cm, 42 cm, 15 cm, 12 cm; 

Stropodach – płaski, w nowej części wykonany z płyt kanałowych 

Wentylacja - grawitacyjna 

Stolarka okienna – PCV 

Stolarka drzwiowa – aluminiowa. 

Roboty wykończeniowe: 

Podłogi i posadzki - gładź cementowa, terakota, wykładzina elastyczna, parkiet 

Izolacje wodoszczelne: 

− pionowe i poziome – Abizol +R 

Izolacje termiczne: 

• ściany zewnętrzne nowej części ocieplone styropianem gr. 12 cm 

• stropodach nowej części ocieplony styropianem jednostronnie laminowanym papą gr. 15 

cm 

8. PRACE TERMOMODERNIZACYJNE ZGODNIE Z AUDYTEM ENERGETYCZNYM 

ŁĄCZNIKA „A - C” AWFiS W GDAŃSKU OPRACOWANYM PRZEZ BAŁTYCKĄ AGENCJĘ 

POSZANOWANIA ENERGII SA, UL. BUDOWLANYCH 31 GDAŃSK 

8.1. Charakterystyka prac dociepleniowych. 

Projekt obejmuje roboty budowlane związane z wykonaniem ocieplenia istniejącego 

budynku niskiego o wysokości do 12 m. Ocieplenie obejmuje wszystkie niedocieplone do tej 

pory ściany zewnętrzne od poziomu terenu oraz wykonanie ocieplenia stropodachu 

niewentylowanego. Pas cokołowy ocieplić styropianem XPS. W projekcie przyjęto ocieplenie 

metodą bezspoinową z zastosowaniem cienkowarstwowej mineralnej wyprawy tynkarskiej 

malowanej dwukrotnie farbami silikonowymi. Całość prac wykonać wg wybranego systemu, 

np. Ceresit (lub Baumit). Wybrany system musi posiadać aktualną Aprobatę Techniczną 

Instytuty Techniki Budowlanej oraz być zakwalifikowany jako nierozprzestrzeniający ognia. 

Wszystkie prace wykonać ściśle wg wytycznych producenta danego systemu oraz wg



tel./fax (41) 265 24 64 

Aprobaty Technicznej. Zabrania się używania materiałów nie wymienionych w dokumentach 

dopuszczających do stosowania w budownictwie oraz stosowania zamienników pochodzących 

z innych systemów. Niniejszy projekt budowlany należy rozpatrywać razem z projektem 

wykonawczym, który stanowi jego rozwinięcie i uzupełnienie oraz podaje szczegółowe 

rozwiązania. 

8.2. Wyznaczenie warstw ocieplenia 

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 

charakterystyka energetyczna stanowi załącznik do opisu. W wyniku opracowanej analizy 

energetycznej stwierdzono, że poszczególne przegrody należy ocieplić jak niżej: 

− 

− 

− 

− 

ściany zewnętrzne kondygnacji nadziemnych oznaczone jako SZ ocieplić metodą BSO 

od poziomu terenu, przy użyciu styropianu samogasnącego EPS70-031 o 

współczynniku przewodzenia ciepła λ=0,031W/m*K gr. 12 cm, 

ściany zewnętrzne przy gruncie (strefa cokołowa) ocieplić przy użyciu styropianu 

ekstrudowanego XPS300-034 o współczynniku przewodzenia ciepła λ=0,034W/m*K 

gr. 10 cm, ściany ocieplić od poziomu terenu do wysokości około 30 cm ponad 

poziomem terenu 

ościeża okienne i drzwiowe ocieplić styropianem samogasnącym EPS70-031 o 

współczynniku λ=0,031W/m*K gr. 2 cm, 

stropodach niewentylowany ocieplić przy użyciu styropianu jednostronnie 

laminowanego papą EPS100-038 o współczynniku przewodzenia ciepła 

λ=0,038W/m*K gr. 20 cm. 

8.3. Wykaz materiałów: 

- styropian ESP70-031: 

− współczynniku przewodzenia ciepła [W/(mK)] λ D =0,031 

− naprężenie ściskające przy 10% odkształceniu względnym [kPa] - CS (10) 70 (≥70) 

− zdolność samogaśnięcia – samogasnący 

− klasa reakcji na ogień – E 

− wytrzymałość na zginanie [kPa] - BS 115(≥115) 

- wytrzymałość na rozciąganie siłą prostopadłą do powierzchni czołowych [kPa] TR 100 

(≥100). 

− styropian XPS300-034: 

- współczynnik przewodzenia ciepła [W/(mK)] λ D =0,034; 

- naprężenie ściskające przy 10% odkształceniu względnym [kPa] - CS (10) 300 (≥300); 

- nasiąkliwość wodą przy długotrwałym zanurzeniu [%] - ≤ 0,7; 

- klasa reakcji na ogień – E; 

- gęstość kg/(m 3 )] – 30-38; 

- styropian EPS100-038: 

- współczynniku przewodzenia ciepła [W/(mK)] λ D=0,038 

- naprężenie ściskające przy 10% odkształceniu względnym [kPa] - CS (10) 100 (≥100) 

- zdolność samogaśnięcia – samogasnący 

- klasa reakcji na ogień – E 

- wytrzymałość na zginanie [kPa] - BS 150(≥150) 

- warstwa zbrojona – siatka z włókna szklanego np. Ceresit CT 325 lub równoważna na 

zaprawie uniwersalnej Ceresit ZU lub równoważna, parametry siatki: 

- baza – E-włókno szklane 

- osnowa – 24x2 na 100 mm 

- wątek – 22 na 100 mm 

- rodzaj splotu – gazejski, uniemożliwiający przesuwanie się oczek siatki



tel./fax (41) 265 24 64 

- masa powierzchniowa – ≥160 g/m 2 

- wytrzymałość na rozciąganie (warunki standardowe): 

- osnowa – 2075N/5cm 

- wątek – 2180N/5cm 

- wytrzymałość na rozciąganie po 28 dniach w 5% NaOH 

- osnowa – 1195N/5cm 

- wątek – 1220N/5cm 

- Farba gruntująca – akrylowa np. Ceresit CT 16 pod tynki mineralne lub równoważna: 

- baza – wodna dyspersja żywic syntetycznych z wypełniaczami mineralnymi 

- gęstość – ok.1,5 kg/dm 3 

- temperatura stosowania – od +5°C do +25°C 

− czas schnięcia – ok. 3 godz. 

− 

- Wyprawa tynkarska – tynk mineralny w wersji do malowania np. Ceresit CT 

137„kamyczek” 1,5mm lub równoważna: 

- wyrób zgodny z ETAG 004 

- wodochłonność po 24h – 0,33 kg/m 2 wg ETAG 004 

- opór dyfuzyjny dla pary wodnej Sd(m) – 0,24 wg wg ETAG 004 

- odporność na uderzenia – kategoria III wg ETAG 004 

- klasyfikacja w zakresie reakcji na ogień – B-s1, d0 wg PN-EN 13501-1 

• Powłoka malarska – farba silikonowa, np. Ceresit CT 48, hydrofobowa, 

paroprzepuszczalna lub równoważna: 

• reakcja na ogień – B-s1, d0 wg PN-EN 13501-1 

• zabezpieczona formułą Bio Protect (kompozycja środków biocydowych 

odpowiedzialnych za zabezpieczenie przed korozją o porażeniem 

biologicznym) 

• posiadająca pozwolenie Ministra Zdrowia na obrót produktem biobójczym 

• odporność powłoki malarskiej na szorowanie ≥5000 cykli wg PN-C-81913 

• odczyn pH – ok. 9 

• połysk – G3 wg PN-EN 1062-1 

• opór dyfuzyjny dla pary wodnej Sd(m) ≤ 0,10 wg PN-EN 1062-1 

• przepuszczalność wody Wd – W2 wg PN-EN 1062-1 

• przenikanie pary wodnej V1 ≥ 350 [g/(m 2 *d] wg Pn-EN 1062-1 

• Klej poliuretanowy do styropianu – jednoskładnikowy, niskoprężny klej poliuretanowy do 

mocowania płyt styropianowych, np. CT 84 lub równoważna 

• współczynnik przewodności cieplnej – 0,040 W/mK 

• przyczepność: 

• do betonu ≥ 0,3 MPa 

• do styropianu ≥ 0,15 MPa (rozerwanie w warstwie styropianu) 

• do cegły ceramicznej ≥ 0,30 MPa 

• do betonu komórkowego ≥ 0,15 MPa 

• do styropianu XPS ≥ 0,20 MPa 

• Uszczelniacz poliuretanowy – jednoskładnikowy, niskomodułowy, trwale elastyczny 

uszczelniacz poliuretanowy, np. Ceresit CS29 lub równoważna: 

• baza – poliuretan 

• gęstość – ok. 1,16-1,17 g/cm 3 

• temperatura stosowania – od +5°C do +40°C 

• czas twardnienia – 1-7 dni 

• powrót elastyczny > 70% 

• właściwości mechaniczne przy rozciąganiu dla płytki betonowej



tel./fax (41) 265 24 64 

• poprzeczny moduł rozciągający w temperaturze +23°C > 0,4 N/mm 2 

• poprzeczny moduł rozciągający w temperaturze -20°C > 0,6 N/mm 2 

• zmiana objętości < 10% 

• odporność na spływanie 

• w temperaturze +5°C < 3 

• w temperaturze +50°C < 3 

• odporność na temperaturę po związaniu – od -40°C do +80°C 

• Środek grzybobójczy – np. CT 99 koncentrat lub równoważna: 

• baza – roztwór biocydów organicznych 

• gęstość – ok. 1,0 kg/dm 3 

• atest Państwowego Zakładu Higieny HK/B/1697/01/2009 oraz pozwolenie 

Ministra Zdrowia na obrót produktem biobójczym. 

• Papa termozgrzewalna wierzchniego krycia: 

• siła zrywająca na pasku szer. 5 cm wzdłuż / w poprzek 800N / 600N 

• wydłużenie względne przy zerwaniu wzdłuż i poprzek 40% 

• giętkość w obniżonych temperaturach na wałku Ø 30 mm - 25º C 

• odporność na działanie wysokiej temp., w ciągu 2 h +100º C 

• grubość papy: 5,2 ± 0,2 mm 

• kolor – szary 

• zawartość asfaltu modyfikowanego elastomerem SBS 3000 g/m 2 . 

Produkty uzupełniające: 

• łączniki z tworzywa np. Ceresit CT 330 lub równoważna dobrane odpowiednio do stanu 

istniejącego podłoża; 

• profil cokołowy – startowy; 

• narożniki z siatką z włókna szklanego; 

• listwy kapinosowe; 

• listwy dylatacyjne do ościeżnic okiennych z PCV; 

• narożniki z lekkiego metalu; 

• taśmy uszczelniające do trwałego uszczelnienia miejsc styków systemu ocieplającego z 

wszelakim detalami i materiałami fasady; 

• profile dylatacyjne; 

UWAGA! Nazwy własne produktów, producentów, znaki towarowe, patenty lub 

pochodzenie zostały użyte w celu określenia parametrów technicznych poszczególnych 

elementów. Dopuszcza się zastosowanie rozwiązań „równoważnych” o parametrach nie 

gorszych niż te, które zostały opisane w dokumentacji i posiadających wymagane 

certyfikaty. Zastosowanie rozwiązań „równoważnych” wymaga uzyskania akceptacji 

Inwestora i Projektanta. 

Ściany SZ: 

• podłoże – ściana murowana; 

• zaprawa klejowa do styropianu; 

• płyty styropianowe; 

• zaprawa zbrojąca do styropianu z siatką z włókna szklanego; 

• farba gruntująca; 

• tynk cienkowarstwowy mineralny malowany 2x farbami silikonowymi; 

Strop STR-D: 

• strop istniejący; 

• istniejące pokrycie dachowe z warstw asfaltowych; 

• asfaltowy środek gruntujący; 

• papa wentylacyjna perforowana;



tel./fax (41) 265 24 64 

• papa asfaltowa podkładowa; 

• klej poliuretanowy do styropianu; 

• płyty styropianowe jednostronnie laminowane papą; 

• papa termozgrzewalna nawierzchniowa; 

Każdy zastosowany system do wykonania ocieplenia ścian zewnętrznych musi być 

sklasyfikowany jak NRO i posiadać Certyfikaty Zgodności ITB. 

8.4. Roboty przygotowawcze 

Przed przystąpieniem do prac ociepleniowych, należy usunąć wszystkie przyczyny 

zawilgocenia lub zasolenia podłoża i wyeliminować ich szkodliwy wpływ na podłoże. Wymienić 

stolarkę zgodnie z dokumentacją projektową, naprawić spękane tynki, skuć istniejące na 

cokole płytki gresowe, itp. Rusztowania zabezpieczyć siatkami chroniącymi ściany podczas 

wykonywania robót przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (deszcz, silne 

nasłonecznienie, silny wiatr). Wszystkie okna i drzwi powinny zostać odpowiednio 

zabezpieczone i osłonięte. W obrębie wykonywanych prac należy uporządkować występujące 

na obiekcie okablowanie strukturalne. Wszystkie elementy znajdujące się na elewacji (kraty 

okienne, instalacja odgromowa, orynnowanie, elementy monitoringu, itp.) należy 

zdemontować przed przystąpieniem do prac ociepleniowych. Po ich zakończeniu należy je 

ponownie zamontować stosując odpowiednie profile, łączniki. 

Uwaga: ściany które zostały wcześniej ocieplone nie podlegają dodatkowemu ociepleniu. 

Malowanie ścian wykonać zgodnie z niniejszym opisem. Należy usunąć płytki gresowe 

przy cokole. 

8.5. Technologia ocieplenia ścian kondygnacji nadziemnych 

8.5.1 Wymagania ogólne 

• przed rozpoczęciem termomodernizacji należy zakończyć roboty izolacyjne, zabezpieczyć 

wszelkie powierzchnie nie przeznaczone do pokrycia, zakończone są roboty mogące 

zwiększyć wilgoć technologiczną budynku, usunąć wszelkie zawilgocenia, zapewnić 

odprowadzenie wody opadowej poza lico ścian, 

• przy wykonywaniu prac należy przestrzegać reżimu technologicznego, stosować wyłącznie 

elementy wybranego systemu, 

• podczas prowadzenia prac oraz schnięcia tynków temperatura zewnętrzna powietrza, 

podłoża i wbudowanego materiału nie może być niższa niż +5° i nie wy ższa niż 25°C a 

wilgotność względna powietrza nie powinna przekraczać 80%, 

• w czasie robót i w fazie wiązania materiały chronić przed niekorzystnym wpływem 

warunków atmosferycznych (wiatr, deszcz, nasłonecznienie, wysoka lub niska 

temperatura), np. stosując ochronne siatki na rusztowania, 

• duża wilgotność powietrza i niskie temperatury mogą znacznie wydłużyć proces wiązania 

materiału oraz spowodować różnice w kolorystyce; jednolitość barwy gwarantowana jest 

jedynie w ramach tej samej partii produkcyjnej. Ostateczny kolor elewacji uzależniony jest 

od warunków podłoża, temperatury i wilgotności powietrza. W przypadku stosowania 

produktów o rożnych numerach seryjnych należy je przez rozpoczęciem prac dokładnie ze 

sobą wymieszać, 

8.5.2. Przygotowanie podłoża 

Podłoże powinno być stabilne, nośne, suche, czyste, pozbawione elementów 

zmniejszających przyczepność takich jak kurz i pył itp. W przypadku ścian otynkowanych 

należy wstępnie sprawdzić stan istniejącego tynku przez opukiwanie. Głuchy dźwięk oznacza, 

że tynk odspoił się od podłoża i należy go usunąć. Podłoża pylące lub silnie nasiąkliwe (np. 

bloczki gazobetonowe), nierównomiernie chłonne oraz piaszczące zagruntować. 

Zanieczyszczenia, resztki substancji antyadhezyjnych, paroszczelne powłoki malarskie 

i powłoki o niskiej przyczepności do podłoża należy usunąć całkowicie, np. za pomocą myjek



tel./fax (41) 265 24 64 

ciśnieniowych. Miejsca będące siedliskiem mchów i glonów należy oczyścić szczotkami 

stalowymi, a następnie nasycić roztworem preparatu grzybobójczego zgodnie z jego instrukcją 

techniczną. Stare, nieotynkowane mury, odpowiednio mocne tynki i powłoki malarskie należy 

obmieść z kurzu, a potem umyć wodą pod ciśnieniem. Wykonać próbę przyczepności do 

podłoża: do oczyszczonego podłoża przykleić za pomocą kleju systemowego próbki materiału 

izolacyjnego o wymiarach 100x100 mm (8÷10 próbek). Po 2-4 godzinach przeprowadzić 

próbę odrywania przyklejonych próbek ręcznie. Jeśli materiał izolacyjny zostanie rozerwany 

w swej strukturze, oznacza to, że podłoże charakteryzuje się wystarczającą wytrzymałością. 

Natomiast w przypadku oderwania próbki z klejem i warstwą fakturową konieczne jest 

dodatkowe przygotowanie podłoża. Jeżeli ponowna próba da wynik negatywny, należy 

rozważyć inne mocowanie (mechaniczne). Zaleca się także skucie tynków na zewnętrznych 

powierzchniach ościeży drzwiowych i okiennych, jeżeli nie można ich ocieplić bez 

nadmiernego zasłaniania ościeżnic. Nierówności, defekty i ubytki skuć lub ewentualnie 

wyrównać zaprawą tynkarską (podłoże powinno być równe w zakresie odchyleń powierzchni i 

krawędzi). Jeśli nierówność przekroczy 20 mm, należy zastosować materiał termoizolacyjny o 

odpowiedniej (zmiennej) grubości. Klej poliuretanowy ma bardzo dobrą przyczepność do 

zwartych, nośnych podłoży wolnych od tłuszczów, pyłów i innych substancji obniżających 

przyczepność. W przypadku stosowania w obniżonych temperaturach, podłoża nie mogą być 

pokryte szronem, lodem ani śniegiem. 

8.5.3. Mocowanie płyt styropianowych 

Układać wyłącznie całe płyty, w układzie poziomym dłuższych krawędzi 

z zachowaniem mijankowego układu spoin pionowych. Układ mijankowy stosować również na 

narożnikach ścian, aby płyty się zazębiały. Krawędzie płyt nie mogą znajdować się na 

przedłużeniu krawędzi otworów okiennych lub drzwiowych. Układać płyty zaczynając od dołu 

do góry, a następnie mocno dociskając jedną do drugiej, bez szczelin, z przesunięciem 

o połowę długości, w co drugim rzędzie. Dopuszczalne jest stosowanie fragmentów płyt 

(minimalna szerokość 15 cm) – mogą one jednak być tylko pojedynczo rozmieszczone na 

płaszczyźnie ściany. W trakcie układania należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby ułożona 

powierzchnia płyt była równa i bez szczelin. W miejscach stykania się płyt nie powinno być 

kleju. Do mocowania płyt styropianowych zastosować klej poliuretanowy. Przez kilkanaście 

sekund intensywnie potrząsać pojemnikiem, następnie należy zdjąć zabezpieczenie zaworu i 

trzymając pojemnik zaworem do góry nakręcić na niego pistolet. Przed przystąpieniem do 

klejenia płyt styropianowych należy zamocować listwy startowe. Klej należy nakładać przy 

użyciu pistoletu trzymanego w pozycji pojemnikiem do góry, z zachowaniem dystansu 

pomiędzy pistoletem a płytą, umożliwiającego prawidłowe nałożenie kleju. Klej nakładać po 

obwodzie płyty z zachowaniem dystansu około 2 cm od jej krawędzi i dwoma pasami przez 

płytę, równolegle do jej dłuższych boków. Grubość kleju należy tak dobrać, aby uwzględniając 

tolerancję podłoża oraz grubość warstwy kleju uzyskać min. 40 % powierzchnię stykającą się 

z podłożem (w narożach i pasmach krawędziowych min. 70%). Bezzwłocznie przyłożyć płytę 

do ściany i z niewielką siłą docisnąć używając długiej łaty. Równość powierzchni 

zamocowanych płyt styropianowych można korygować do 20 min od ich przyklejenia przy 

użyciu długiej łaty. Wysoka wilgotność powietrza może powodować przyspieszenie wiązania 

kleju. 

Przestrzegać zaleceń zawartych w aktualnych wytycznych wykonywania ociepleń 

ścian zewnętrznych budynków producenta systemu. W przypadku prowadzenia prac 

w niekorzystnych warunkach pogodowych np. podczas silnego wiatru, opadów należy 

bezwzględnie stosować osłony na rusztowaniach. Szczególną uwagę należy zwrócić na 

osłonę narożników budynków, gdy prace są prowadzone podczas silnego wiatru. Świeże 

zabrudzenia klejem należy zmywać za pomocą acetonu, a stwardniałą warstwę kleju można 

usunąć tylko mechanicznie. W przypadku stwierdzenia głuchego odgłosu podczas 

czyszczenia lub osłuchania elewacji miejscowe podklejenie płyt termoizolacyjnych należy 

wykonać poprzez punktowe przebicie wyprawy elewacyjnej oraz warstwy termoizolacji 

i wstrzykniecie kleju. Prace należy wykonywać przy temperaturze otoczenia i podłoża od 0°C



tel./fax (41) 265 24 64 

do +40°C. Aplikacja kleju poliuretanowego dopuszcza spadki temperatury poniżej 0°C po 8 

godz. od jego zastosowania. 

Nie szpachlować płyt termoizolacyjnych narażonych dłużej niż 2 tygodnie na działanie 

promieni słonecznych. Przed szpachlowaniem należy je przeszlifować i odkurzyć. Przed 

naniesieniem kolejnych powłok należy zawsze zachować przerwę technologiczną, wynoszącą 

co najmniej 2÷3 dni, przy czym ważne jest, aby warstwa podkładowa była równomiernie 

wyschnięta, bez wilgotnych miejsc (ciemne plamy na elewacji). Nie wcześniej niż po 24 

godzinach od przyklejenia płyt izolacyjnych: szczeliny między płytami szersze niż 2 mm 

wypełnić odpowiednio dopasowanymi paskami materiału izolacyjnego. 

Wykonać mocowanie mechaniczne poprzez zastosowanie kołków rozporowych. 

Należy zastosować łączniki z tworzywa sztucznego w ilości 6 szt./m², ilość kołków zwiększyć 

do 8 szt./m 2 w pasach krawędziowych i narożach. Długość powinna być tak dobrana, aby 

zakotwienie w ścianie nośnej (warstwie konstrukcyjnej) wynosiło minimum 6 cm. Przed 

wierceniem dziury pod kołkowanie wyfrezować w styropianie otwór o głębokości ok. 21 (+/- 

2)mm i średnicy frezowania ok 64 (+/-1mm). Następnie wywiercić otwór w ścianie 

i zamontować kołek. Ostatnim etapem jest przykrycie zagłębionego w warstwie izolacyjnej 

kołka zaślepką ze styropianu (zwaną też termo-dyblem lub korkiem). Mocowanie mechaniczne 

można wykonywać już po 2 godzinach od przyklejenia płyt izolacji termicznej. Zastosować 

styropian samogasnący EPS70-031 o współczynniku przewodzenia ciepła λ=0,031 W/m*K gr. 

12 cm oraz w pasie cokołowym wysokości około 30 cm styropian XPS300-034. 

8.5.4. Ocieplenie ościeży okiennych i drzwiowych 

Docieplenie ościeży otworów stolarki okiennej i drzwiowej należy wykonać pod kątem 

prostym. Do ocieplenia ościeży użyć styropianu gr. 2 cm. Narożniki boczne wzmocnić 

narożnym perforowanym profilem aluminiowym. Narożnik górny (w nadprożu) wzmocnić za 

pomocą listwy kapinosowej podtynkowej z PCV z siatką z włókna szklanego. Styk ościeża z 

warstwą ocieplenia dodatkowo zabezpieczyć za pomocą listwy przyokiennej z PCV z 

uszczelką i siatką z włókna szklanego. Do mocowania płyt styropianowych zastosować 

jednoskładnikowy, niskoprężny klej poliuretanowy. W miejscach połączeń elementów 

zastosować uszczelniacz poliuretanowy. 

8.5.5. Wykonanie warstwy zbrojonej siatką 

Do wykonania warstwy zbrojonej na zamocowanych płytach można przystąpić nie później 

niż po 14 dniach od ich przyklejenia. W przygotowaną warstwę zaprawy, przy użyciu pacy 

wygładzającej wciskać natychmiast tkaninę zbrojącą i równo zaszpachlować. Tkanina powinna być 

równomiernie napięta, nie wykazywać pofałdowań, a kolor i wzór siatki zatopionej w masie 

szpachlowej nie mogą być widoczne. Warstwa zbrojona pojedynczą tkaniną powinna mieć grubość 

3÷5 mm. Sąsiednie pasy tkaniny należy układać na zakład co najmniej 10 cm. Przy narożach 

otworów drzwiowych i okiennych na płytach izolacyjnych przed wykonaniem właściwej warstwy 

zbrojonej należy nakleić pod kątem 45° dodatkowe kawałki tkaniny zbroj ącej o wymiarach 35x20 

cm. Zapobiega to powstawaniu rys i pęknięć na elewacji budynku. Naroża przy zbiegu ścian 

budynku na parterze budynku, a także przy otworach drzwiowych należy wzmocnić przez 

zastosowanie profili narożnych z siatką zbrojącą osadzonych na kleju. O ile nie stosowane są 

kątowniki narożne, to na narożnikach zewnętrznych siatka powinna zachodzić z obu stron na 

odległość co najmniej 10 cm. Nadproża okienne (górną, zewnętrzną krawędź otworów okiennych 

i drzwiowych) zabezpieczyć listwą kapinosową podtynkową i z siatką. Listwy wykonane z PCV 

zaopatrzone w siatkę szklaną, do odprowadzania wody z elewacji zewnętrznej wykonanej metodą 

lekką – mokrą. Listwę wkleja się w identyczny sposób jak tradycyjny kątownik z siatką, przycinana 

na wymiar nożycami. Połączenia na styku tynku z ramą okien i drzwi zabezpieczyć listwą z siatką. 

Listwy z grubą samoprzylepną taśmą dylatacyjną z PE wykonane z PVC odpornego na 

promieniowanie UV. Listwy posiadają specjalny element z klejem służący do zabezpieczania folią 

okien i drzwi. Zabezpieczenie to umożliwia bezpieczne prowadzenie prac budowlanych bez obawy 

zniszczenia lub zabrudzenia stolarki okiennej i drzwiowej. Powierzchnia do której będzie 

przyklejana listwa musi być czysta i sucha. Przed przystąpieniem do prac należy wykonać próbę 

klejenia. Podkład jest przygotowany dobrze wtedy, gdy przy próbie oderwania listwy,



tel./fax (41) 265 24 64 

samoprzylepna taśma dylatacyjna z PE częściowo pozostaje na ramie. Z taśmy samoprzylepnej 

PE zdejmujemy warstwę ochronną, następnie listwę przyklejamy i mocno dociskamy do podkładu. 

Z elementu zabezpieczającego zdejmujemy warstwę ochronną, przyklejamy folię zabezpieczając 

tym samym okna i drzwi przed zabrudzeniem w trakcie prac związanych z położeniem tynku. Po 

zakończeniu tynkowania odłamujemy element zabezpieczający z przyklejoną folią. W części 

parterowej, a także na ocieplanych cokołach zaleca się zastosować dwie warstwy siatki zbrojącej 

do wysokości 2 m powyżej poziomu terenu. Na narożnikach zastosować kątowniki z siatką. 

8.5.6. Wykonanie wyprawy z tynku cienkowarstwowego – tynk mineralny gr. 1,5 mm 

faktura kamyczkowa, malowany farbami silikonowymi 

W normalnych warunkach pogodowych po minimum 3 dniach nanieść szczotką lub 

wałkiem na wykonane suche podłoże jedną warstwę podkładu gruntującego pod tynk 

cienkowarstwowy. Po wyschnięciu podkładu tynkarskiego tj. po ok. 24h można przystąpić do 

nakładania tynku. Przygotowany tynk należy nakładać warstwą o grubości wynikającej 

z uziarnienia, przy pomocy pacy ze stali nierdzewnej. Nadmiar tynku należy dokładnie zebrać 

na grubość kruszywa fakturującego zwracając szczególną uwagę na płynnym połączeniu 

tynku na poszczególnych obszarach roboczych. Do fakturowania należy używać pacy 

z tworzywa sztucznego. Tynk należy nakładać na powierzchni elewacji w jednym cyklu 

roboczym, równomiernie i bez przerw. W celu uniknięcia widocznych płaszczyzn styku między 

wyschniętym, a świeżo nakładanym tynkiem, należy zapewnić wystarczającą liczbę 

robotników, co pozwoli na płynne wykonanie wyprawy. Proces schnięcia wyprawy, niezależnie 

od jej rodzaju, polega na odparowaniu wody oraz ewentualnym wiązaniu i hydratacji spoiwa 

mineralnego. Przy niskiej temperaturze otoczenia oraz przy dużej wilgotności względnej 

powietrza, schnięcie jest dłuższe. Należy pamiętać o zachowaniu reżimu temperaturowo – 

wilgotnościowego podczas aplikacji wypraw tynkarskich, a także o osłonięciu rusztowań po 

nałożeniu tynków. 

Malowanie dwukrotne tynków należy wykonać przy użyciu farb silikonowych, 

hydrofobowych, paroprzepuszczalnych. Do wysokości 2 m należy zastosować środek 

antygraffiti. Na cokole zastosować tynk kamyczkowy. 

Kolorystykę budynku, należy wykonać zgodnie z dokumentacja projektową. Wszelkie zmiany 

należy uzgodnić z jednostką projektową. 

UWAGA: 

Ze względów poligraficznych mogą wystąpić różnice w tonacji kolorystycznej rysunku 

w stosunku do oryginalnego wzornika. Dokładne ustalenie barw według oryginalnego wzornika 

kolorów. 

8.6. Ocieplenie stropodachu niewentylowanego 

Projektuje się docieplenie stropodachu niewentylowanego z zastosowaniem 

styropianu jednostronnie laminowanego papą EPS100-038 o gr. 20 cm i współczynniku 

λ=0,038 W/m 2 *K oraz wykonanie nowej hydroizolacji poziomej stropodachu (przez wykonanie 

nowej warstwy z papy perforowanej – wentylacyjnej oraz papy nawierzchniowej). Prace 

wykonać w technologii pap termozgrzewalnych, np produkcji ICOPAL S.A lub równoważnej. 

W trakcie oględzin przedmiotowego budynku, stropodachu oraz jego pokrycia, 

stwierdzono, iż istniejące pokrycie dachowe z warstw bitumicznych znajduje się 

w dostatecznym stanie technicznym. W związku z tym, na wniosek Inwestora odstąpiono od 

prac polegających na usunięciu (zerwaniu) istniejących warstw izolacyjnych. Projektowana 

izolacja termiczna oraz nowe pokrycie zostaną wykonane na starych warstwach izolacyjnych. 

Przed przystąpieniem do prac dokonać dokładnych oględzin istniejącego pokrycia 

dachowego z papy. W przypadku stwierdzenia występowania uszkodzeń takich jak 

odspojenia, pęcherze, fałdy, zgrubienia, pęknięcia itp. należy dokonać ich reperacji. 

Odspojenia i pęcherze należy naciąć 'na krzyż', wywinąć i osuszyć, a następnie zgrzać lub 

podkleić lepikiem asfaltowym. Fałdy i zgrubienia należy ściąć i wyrównać. W przypadku 

rozległych uszkodzeń pap, należy je wyciąć aż do podłoża, po czym wkleić łaty z nowych pap. 

W przypadku stwierdzenia wilgoci pod starym pokryciem, co występuje w większości



tel./fax (41) 265 24 64 

naprawianych dachów, należy zastosować system wentylacyjny składający się z kominków 

wentylacyjnych (1 sztuka na 40-60 m2 powierzchni dachu) i z papy perforowanej. 

Przygotowane wcześniej podłoże należy podziurawić w celu udrożnienia i umożliwienia 

odprowadzenia wilgoci. Zaleca się wykonanie ok 10 otworów na 1m2 powierzchni. 

Podłoże należy oczyścić z kurzu i zanieczyszczeń, a następnie zagruntować 

roztworem asfaltowym, np Siplast Primer Szybki Grunt SBS – asfaltowy roztwór gruntujący 

modyfikowany kauczukiem SBS do oczyszczania i gruntowania starych pokryć dachowych. 

Roztwór należy nanosić na czyste podłoże za pomocą szczotki dekarskiej, pędzla, wałka. 

Produkt można nanosić metodą natrysku dynamicznego, stosując do tego specjalistyczny 

sprzęt. Nie ma przeciwwskazań do używania styropianu na wyschniętą powłokę po 

całkowitym odparowaniu rozpuszczalnika (ok. 48 h). Roztworu nie należy stosować na 

podłożach mokrych lub smołowych. Na tak przygotowanym podłożu ułożyć jedną warstwę 

papy perforowanej (wentylacyjnej), np. PP-50/700. Papę układa się na sucho (na luźno) na 

zagruntowanym podłożu. Papę układa się na 2 – 3 cm zakład. Zgrzew warstwy 

hydroizolacyjnej z podłożem następuje przez otwory w papie wentylacyjnej. Papy 

wentylacyjnej nie należy układać w miejscach, w których może nastąpić wnikanie wody pod 

pokrycie dachowe, tj.: 

•w pasie przyokapowym; 

•przy wpustach dachowych i korytach odpływowych; 

•przy dylatacjach konstrukcyjnych budynku; 

•przy kominach, ogniomurach itp. 

W tych miejscach należy odsunąć pasy papy na odległość min. 50cm. Na podłożu z papy 

perforowanej należy ustawić kominek wentylacyjny. Zastosować kominki wentylacyjne ICOPAL 

(lub równoważne) z tworzywa sztucznego w ilości 1 szt. Na 40-60 m2 powierzchni dachu. Na 

rozłożoną papę perforowaną oraz ustawione kominki wentylacyjne należy zgrzać papę 

podkładową, np. TERMIK BAZA 2,5 SZYBKI SYNTAN SBS (lub równoważną). Jest to papa na 

osnowie z włókniny poliestrowej z obustronną powłoką z masy asfaltowej: z asfaltu 

modyfikowanego SBS z wypełniaczem mineralnym. Strona wierzchnia oraz spodnia pokryta 

jest niebieską powłoką akrylową (SYNTAN), dodatkowo na stronę spodnią nałożone są 

wzdłużne profilowane pasma klejowe z masy asfaltowej (modyfikowanej SBS oraz żywicami), 

zabezpieczone folią z tworzywa sztucznego. Papę należy układać w temperaturze nie niższej 

niż 0 ºC, nie należy układać papy w przypadku mokrej powierzchni dachu, jej oblodzenia, 

podczas opadów atmosferycznych oraz przy silnym wietrze. Przed zgrzaniem, papę należy 

naciąć w kierunku prostopadłym do brzegu i wyciąć otwór o średnicy kominka. Głębokość 

nacięcia powinna wynosić ok. 13cm. Po dokładnym zgrzaniu papy do podłoża należy 

uszczelnić połączenia kominka wentylacyjnego z papą za pomocą kitu trwale plastycznego. 

Na tak przygotowanym podłożu przystąpić do układania styropapy. Styropian 

jednostronnie laminowany papą przeznaczony jest do izolacji termicznej dachów płaskich 

i lekko spadzistych. Płyty powinny być układane od zewnętrznej strony stropodachów na 

niepalnych podłożach. Płyty należy układać tak, aby krawędzie boczne sąsiadujących ze sobą 

płyt były do siebie dobrze dociśnięte. Zakłady z papy powinny przykrywać sąsiadujące płyty. 

Do klejenia płyt stosować klej poliuretanowy. W strefach narożnych i brzegowych, narażonych 

na mocniejsze podrywanie wiatrem zaleca się zastosować dodatkowo łączniki mechaniczne. 

Po wykonaniu ocieplenia należy wykonać nowe jednowarstwowe pokrycie dachu 

z papy termozgrzewalnej nawierzchniowej, np. TERMIK TOP 5,2 SZYBKI SYNTAN SBS (lub 

równoważnej) do wykonywania warstwy wierzchniej w nowych lub podlegających renowacji 

wodochronnych pokryciach dachowych, w systemie jedno- lub wielowarstwowym. 

Zastosować papę na osnowie z włókniny poliestrowej z obustronną powłoką z masy 

asfaltowej: z asfaltu modyfikowanego SBS z wypełniaczem mineralnym. Strona wierzchnia 

pokryta jest gruboziarnistą posypką mineralną oraz wzdłuż jednej krawędzi nałożony jest 

pasek folii o szerokości ok. 80 mm, strona spodnia pokryta jest niebieską powłoką akrylową, 

na którą nałożone są wzdłużne profilowane pasma klejowe z masy asfaltowej (modyfikowanej 

SBS oraz żywicami), zabezpieczone folią z tworzywa sztucznego. 

Podczas prowadzenia prac dekarskich należy przestrzegać zasad:



tel./fax (41) 265 24 64 

Podłoże powinno być wytrzymałe mechanicznie, bez luźnych zanieczyszczeń, tłustych plam 

czy wody. Prace z użyciem pap asfaltowych zgrzewalnych prowadzić w temperaturze nie 

niższej niż: 0° C w przypadku pap modyfikowanych SBS, +5°C w p rzypadku pap 

oksydowanych. Nie prowadzić prac dekarskich w przypadku mokrej powierzchni dachu, jej 

oblodzenia, podczas opadów atmosferycznych oraz przy silnym wietrze. Roboty dekarskie 

rozpoczyna się od osadzenia dybli drewnianych, rynhaków i innego oprzyrządowania oraz od 

wstępnego wykonania obróbek detali dachowych (ogniomurów, kominów, świetlików itp.). 

Przy małych pochyleniach dachu do 10% papy należy układać pasami równoległymi do 

okapu. Przed ułożeniem papy należy ją rozwinąć w miejscu, w którym będzie zgrzewana, a 

następnie po przymiarce (z uwzględnieniem zakładu) i ewentualnym koniecznym przycięciu 

zwinąć ją z dwóch końców do środka. Miejsca zakładów na ułożonym wcześniej pasie papy (z 

którym łączona będzie rozwijana rolka) należy podgrzać palnikiem i przeciągnąć szpachelką 

w celu wtopienia posypki na całej szerokości zakładu (12-15 cm). Zasadnicza operacja 

zgrzewania polega na rozgrzaniu palnikiem podłoża oraz spodniej warstwy papy aż do 

momentu zauważalnego wypływu asfaltu z jednoczesnym powolnym i równomiernym 

rozwijaniem rolki. Miarą jakości zgrzewu jest wypływ masy asfaltowej o szerokości 0,5-1,0 cm 

na całej długości zgrzewu. W przypadku gdy wypływ nie pojawi się samoistnie wzdłuż brzegu 

rolki, należy docisnąć zakład. Brak wypływu masy asfaltowej świadczy o niefachowym 

zgrzaniu papy. Arkusze papy należy łączyć ze sobą na zakłady: 

– podłużny 8 lub 10 cm, 

– poprzeczny 12-15 cm. 

Zakłady powinny być wykonywane zgodnie z kierunkiem spływu wody i zgodnie 

z kierunkiem najczęściej występujących w okolicy wiatrów. Zakłady należy wykonywać ze 

szczególną starannością . Po ułożeniu kilku rolek i ich wystudzeniu należy sprawdzić 

prawidłowość wykonania zgrzewów. Miejsca źle zgrzane należy podgrzać (po uprzednim 

odchyleniu papy) i ponownie skleić. 

Ogniomury w części ocieplanej stropodachu należy przed przystąpieniem do prac 

ociepleniowych nadmurować z zastosowaniem pustaków gazobetonowych szerokości 24 cm 

na wysokość jednego pustaka, tj. 24cm. Wykonać obróbkę blacharską ogniomuru. 

UWAGA: 

W związku z nowo projektowanymi warstwami izolacyjnymi stropodachów wraz 

z pozostawieniem starych warstw, a więc dodatkowym obciążeniem stałym oraz aktualną 

normą śniegową, należy obowiązkowo odśnieżać powierzchnie stropodachów w czasie obfitych 

opadów śniegu. 

8.7. Wykonanie opaski wokół budynku 

Po zakończeniu prac ociepleniowych wykonać nową opaskę z kostki brukowej gr. 6 cm 

i szerokości 0,5 m na podsypce cementowo-piaskowej z dodatkowym zabezpieczeniem 

obrzeżem betonowym 6x20X100cm. Kostka w kolorze szarym, obrzeże – kolor szary. Płyty 

powinny wystawać nad obrzeże około 1,5÷2 cm, opaskę ułożyć ze spadkiem od ściany 

budynku. 

9. OBRÓBKI BLACHARSKIE 

Przed przystąpieniem do ocieplania ścian należy zdemontować istniejące obróbki 

blacharskie (orynnowanie, obróbki attyk, ogniomurów, itp). Po wykonaniu ocieplenia 

zamontować nowe elementy w/w obróbek oraz parapety wykonane z blachy stalowej 

powlekanej gr. 0,5 - 0,6 mm z powłoką w kolorze zgodnym z kolorystyką budynku zawartą 

w projekcie. Przed zamontowaniem parapetów zewnętrznych, należy wykonać warstwę 

spadkową. Parapety wypuścić poza lico ściany 5cm. Nie dopuszcza się wykonania parapetów 

okiennych łączonych z dwóch i więcej elementów blachy. Sztywność parapetu można 

poprawić poprzez zastosowanie odpowiednio wyprofilowanego stalowego płaskownika 30x3 

mm. Styk połączenia tynku i blachy zabezpieczyć uszczelniaczem poliuretanowym.



tel./fax (41) 265 24 64 

Na całej długości ogniomurów zastosować warstwę papy asfaltowej podkładowej, 

następnie ułożyć paski blachy ocynkowanej gr. 1,5 mm szer. 100 mm w rozstawie co 45 cm 

kotwione do ściany ogniomurów przy pomocy kołków szybkiego montażu (łeb kołka wciśnięty 

w przekładkę z papy). Nowe obróbki ogniomurów wykonać z blachy stalowej powlekanej 

w kolorze zgodnym z projektem kolorystyki gr. 0,5 – 0,6 mm na przekładce z papy 

termozgrzewalnej podkładowej. Mocowanie obróbki blacharskiej z blachą na wkręty 

samowiercące ocynkowane z podkładką gumową. Obróbka powinna być szersza od ściany 

z ociepleniem o około 8 cm (luz po każdej stronie po 4 cm). 

Orynnowanie wymienić na nowe z blachy stalowej powlekanej w kolorze zgodnym 

z projektem kolorystyki. Rynny i rury spustowe prowadzić po istniejących trasach. W 

miejscach połączeń rynien z rurami spustowymi zastosować kosze spustowe z blachy 

stalowej powlekanej. Istniejące czyszczaki wymienić na nowe z PCV łączone metodą 

wciskową. Rynny zaopatrzyć w siatki zabezpieczające przed dostawaniem się do rynny 

zanieczyszczeń.. 

10. STOLARKA OKIENNA 

We wszystkich oknach zamontować nawiewniki higrosterowalne. Zastosować 

nawiewniki o wydajności 30m 3 /h (dla sal zajęć, pomieszczeń biurowych oraz korytarzy) oraz 

2x30m 3 /h (dla węzłów sanitarnych). 

11. MALOWANIE ELEMENTÓW METALOWYCH 

Wszystkie elementy występujące na elewacji - skrzynki, balustrady, poręcze, itp. 

należy pomalować. Podłoże należy odpowiednio przygotować - oczyścić powierzchnię do 

stopnia wymaganego przez stosowaną do malowania farbę i odtłuścić; stopnie czystości 

powierzchni określa norma PN – 8501; elementy zabezpieczyć poprzez 2-krotne pokrycie i 

pomalowanie farbami wodoodpornymi, nie ulegającymi zmydleniu i odpornymi na kwasy i 

alkalia – np. farby chlorokauczukowe; jako podkład zastosować produkty na spoiwie 

chlorokauczukowym, alkidowym lub ftalowym; nakłada się je pędzlem lub za pomocą 

natrysku, przynajmniej w dwóch warstwach o łącznej grubości 0,04 mm, co odpowiada 

zużyciu 0,15-0,20 l/m²; wierzchniego pokrycia farbą lub emalią należy dokonać niezwłocznie, 

gdy tylko podkład wyschnie, gdyż jego porowata struktura nie jest odporna na długotrwałe 

oddziaływanie czynników atmosferycznych. Elementy metalowe w kolorze szarym RAL 9007 

lub zbliżonym. 

12. UTYLIZACJA ODPADÓW 

Wszystkie odpady, tj. materiały budowlane powstałe w skutek demontażu istniejących 

elementów, które nie nadają się do ponownego użycia, czyli papa asfaltowa, stare 

parapety, obróbki blacharskie ogniomurów, orynnowanie, płyty chodnikowe, styropian, 

stolarka okienna i drzwiowa, przeznaczone są do utylizacji. Utylizacja w/w materiałów 

powstałych w trakcie realizacji zadania leży gestii Wykonawcy. Prace związanie z utylizacją 

są ujęte w kosztorysie. 

13. WARUNKI OCHRONY P.POŻ. 

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury Dz.U.02.75.690, dział VI 

(bezpieczeństwo pożarowe) rozdział 1 (zasady ogólne) §209 budynek określono jako ZL III. 

Parametry budynku: 

− wymiary zewnętrzne (długość / szerokość / wysokość): 45,93/14,38/ ~5,00 [m] 

− powierzchnia zabudowy 608,40 [m 2 ]; 

− powierzchnia użytkowa 532,27[m 2 ]; 

− kubatura 1 975,00 [m 3 ]; 

− ilość kondygnacji 1; 

− przeznaczenie budynku szkoła; 

− podział budynku na grupę wysokości niski (N) h < 12m 

− klasa odporności pożarowej budynku „C”

CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA

Audyt Energetyczny łącznika budynków „A-C” AWF i S im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku 

4. Charakterystyka energetyczna budynku 

4.1. Zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania 

Zapotrzebowanie budynku na moc i ciepło do ogrzewania obliczono zgodnie zgodnie z PN-EN- 

12831 za pomocą programu Audytor OZC wersja 4,8 Pro opracowanego przez Narodową Agencję 

Poszanowania Energii SA w Warszawie. W obliczeniach zapotrzebowania budynku na moc i 

ciepło do ogrzewania przyjęto następujące założenia: 

− obliczeniowa temperatura zewn. dla II strefy klimatycznej Polski wg PN-82/B-02403: 

t zo = -16 °C; 

− obliczeniowa temperatura powietrza w pomieszczeniach ogrzewanych wg Rozporządzenia 

Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać 

budynki i ich usytuowanie: 

- pomieszczenia, przeznaczone na stały pobyt ludzi bez okryć zewnętrznych: t wo = +20°C, 

- pomieszczenia korytarzy: t wo = +16°C, 

- liczbę stopniodni wynikającą ze średnich wieloletnich temperatur miesiąca (dane 

klimatyczne Ministerstwa Infrastruktury dla stacji meteorologicznej w Gdańsku i liczby 

dni ogrzewania (Tabela 1 Rozporządzenia MI w sprawie szczegółowego zakresu i 

formy audytu). 

Zapotrzebowanie budynku na moc cieplną oraz ciepło na ogrzewanie w standardowym sezonie 

grzewczym a także wskaźniki energetyczne dla stanu istniejącego przedstawiono w tabeli 4.1. 

Udział strat ciepła przez poszczególne elementy budynku w ogólnych stratach ciepła przedstawiono 

w tabeli 4.2. i na wykresie 4.1. Wielkość i udział zysków ciepła w budynku przedstawiono w 

tabeli 4.3. 

Tab. 4.1. Zapotrzebowanie budynku na moc cieplną oraz ciepło na ogrzewanie i wskaźniki energetyczne dla stanu 

istniejącego 

Obliczeniowe zapotrzebowanie na moc cieplną na ogrzewanie 

budynku q 0co 

kW 40,0 

Sezonowe zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania budynku (bez 

uwzględniania sprawności systemu grzewczego i przerw w ogrzewaniu), Q co GJ/rok 331,0 

Zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania budynku (z 

uwzględnieniem sprawności systemu grzewczego i przerw w ogrzewaniu): GJ/rok 409,7 

Q 0co = w to ⋅ w d0 ⋅ Q co /η 0 

Kubaturowy wskaźnik zapotrzebowania na moc grzewczą 

W/m 3 20,3 

Kubaturowy wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło w 

standardowym sezonie grzewczym (bez uwzględniania sprawności systemu 

grzewczego i przerw w ogrzewaniu), Ev 

Kubaturowy wskaźnik zapotrzebowania na ciepło w standardowym 

sezonie grzewczym (z uwzględnieniem sprawności systemu grzewczego i 

przerw w ogrzewaniu), Evs 

Powierzchniowy wskaźnik zapotrzebowania na ciepło w 

standardowym sezonie grzewczym (z uwzględnieniem sprawności systemu 

grzewczego i przerw w ogrzewaniu), Es 

kWh/(m 3 ×rok) 46,5 

kWh/(m 3 ×rok) 57,6 

kWh/(m 2 ×rok) 206,4 

BAPE SA - Gdańsk 13

Audyt Energetyczny łącznika budynków „A-C” AWF i S im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku 

Tab. 4.2. Zestawienie sezonowych strat ciepła w budynku 

Wielkość 

strat 

Ściany zewn. 

Stropodachy 

Okna 

Wentylacja 

Ściany i 

podłogi na 

gruncie 

Drzwi zewn. 

Suma 

GJ/rok 27,8 165,8 23,7 182,9 43,4 6,3 450 

% 6,2 36,9 5,3 40,7 9,7 1,4 100,0 

Wykres 4.1. Udział strat ciepła przez poszczególne elementy budynku w ogólnych stratach ciepła 

Okna 

5,3% 

Wentylacja 

40,7% 

Stropodach 

36,9% 

Ściany zewn. 

6,2% 

Ściany i podłogi 

na gruncie 

9,7% 

Drzwi zewn. 

1,4% 

Tab. 4.3. Zestawienie sezonowych zysków ciepła w budynku 

Wielkość 

zysków 

Zyski od 

słońca 

Zyski 

bytowe 

SUMA 

GJ/rok 75,3 66,8 142,1 

% 12,7 87,3 100,0 

4.2. Zapotrzebowanie na ciepło do przygotowania c.w.u. 

Obliczenia aktualnego zapotrzebowania budynku na moc i ciepło na przygotowanie c.w.u. 

przedstawiono w oddzielnym opracowaniu „Audyt energetyczny systemu c.w.u. w AWFiS”. 

BAPE SA - Gdańsk 14


część rysunkowa


INSTALACJE ELEKTRYCZNE

INSTALACJA ODGROMOWA I OŚWIETLENIE AWARYJNE 

OPIS TECHNICZNY 

Instalacja odgromowa 

1. Stan istniejący instalacji piorunochronnej 

Na budynku łącznika A-C AWFiS w Gdańsku przy ul.Kazimierza 

Górskiego 1 została wykonana instalacja odgromowa. Jest ona wykonana na 

wspornikach naciągowych i odstępowych. Instalacje wykonano drutem 

ocynkowanym dn6. Jako przewody odprowadzające zastosowano pręty 

stalowe dn6 układane na wspornikach naciągowych. Przewody 

odprowadzające zakończono złączami kontrolnymi. Od złącza do uziomu 

ułożono przewody uziemiające. Jako przewody uziemiające zastosowano 

bednarkę ocynkowaną 25x4mm. Jednak instalacja nie obejmuje całego 

budynku i wymaga rozbudowy. 

Istniejąca instalacja nie spełnia aktualnych norm i należy ją wymienić. 

Remont zużytych elementów jest bezcelowy. 

2. Dobór urządzenia piorunochronnego 

Na budynku naeży zastosować: 

− LPS klasy III 

− elektryczna izolacja dostępnych przewodów odprowadzających 

Po zastosowaniu powyższych środków obiekt spełnia warunki ochrony odgromowej 

Dla budynku zostanie zaprojektowana: 

− na dachu siatka zwodów poziomych 

− przewody odprowadzające 

− uziom typu B - uziom otokowy 

Dla III klasy urządzenia piorunochronnego (LPS): 

− oko siatki zwodu – 15x15m 

− średnie odległości pomiędzy przewodami odprowadzającymi - 15m 

Wymagana wartość rezystancji uziomu R≤10Ω 

3. ochrona przed napięciem krokowym 

Największe zagrożenie występuje w przypadku urządzenia piorunochronnego posiadającego 

uziomy typu A (pionowe lub poziome). W przypadku uziomu typu B ( otokowy) jest ono 

mniejsze. 

Ochrona przed napięciem krokowym jest wymagana gdy żaden z warunków: 

− bardzo małe prawdopodobieństwo zbliżenia się na odległość 3m od przewodów 

odprowadzających 

− bardzo krótki czas przebywania osób w zagrożonym obszarze 

− 

do odległości 3m od przewodów odprowadzających rezystywność warstwy 

powierzchniowej gruntu nie mniejsza niż 5kΩm. 

nie jest spełniony. 

W przypadku projektowanego urządzenia piorunochronnego zagrożenie może występować w 

rejonie wejść do budynku. W tych miejscach należy zainstalować tabliczki informacyjne. 

4. ochrona przed napięciem dotykowym 

Ochrona przed napięciem dotykowym jest wymagana gdy żaden z warunków: 

− bardzo małe prawdopodobieństwo zbliżenia się na odległość 3m od przewodów 

odprowadzających 

− bardzo krótki czas przebywania osób w zagrożonym obszarze 

− LPS składający się z metalowej struktury lub słupów wzajemnie połączonych

− elektryczna izolacja dostępnych przewodów odprowadzających (np. co najmniej 3mm 

usieciowiony polietylen) 

nie jest spełniony. 

W przypadku projektowanego urządzenia piorunochronnego zagrożenie może występować w 

rejonie wejść do budynku. W tych miejscach należy zainstalować tabliczki informacyjne. 

Wszystkie przewody odprowadzające należy ułożyć w rurach TELTAR RHDPEt dn40/3,7. 

5. Wykonanie instalacji piorunochronnej 

Istniejącą instalację odgromową należy zdemontować. Sposób wykonania instalacji 

pokazano na rysunkach. Na dachu na kominach wentylacyjnych dokonać wymiany stalowych 

wsporników i ułożyć zwody poziome z drutu ocynkowanego dn8. Wsporniki instalować w 

odstępach co 1m. 

Konstrukcje metalowe na dachu należy pozostawić bez zmian. Należy je połączyć z 

projektowaną instalacją zwodów poziomych. 

Przewody ułożyć po trasach pokazanych na rysunku. Do wykonywania połączeń 

pomiędzy przewodami stosować skręcane uchwyty. Do instalacji podłączyć metalowe obróbki 

oraz rynny. Obok wentylatorów zainstalować iglice o wysokości 0,5m wyższej od nich. 

Wsporniki naciągowe należy wyczyścić i zakonserwować lub wymienić na nowe. 

Budynek zostanie docieplony warstwą styropianu. Ze względów estetycznych 

projektowane jest umieszczenie przewodów odprowadzających pod warstwą ocieplenia. 

Ponieważ docieplenie nie stanowi warstwy łatwopalnej, nie ma konieczności zwiększania 

przekroju zwodu do 100mm 2 . Jako przewody odprowadzające także należy zastosować 

druty ocynkowane dn8. Przewody odprowadzające należy układać pod warstwą ocieplenia w 

bruździe pod tynkiem w rurach ochronnych TELTAR RHDPEt dn40/3,7 ( grubość ścianki 

3,7mm) . Przewody odprowadzające należy zakończyć złączami kontrolnymi. Złącza 

kontrolne umieścić w puszkach. Złącza kontrolne umieścić w puszkach na cokole budynku, 

na wysokości 0,5-0,7m. Przewody uziemiające przebiegające od złącza kontrolnego do 

uziomu należy wymienić na bednarkę ocynkowaną 25x4mm. Przewody uziemiające połączyć 

z uziomem szpilkowym. Uziomy wykonać przy każdym z przewodów odprowadzających. 

Projektowany uziom połączyć z uziomem istniejącym. 

Każdy z uziomów szpilkowych wykonywać z prętów pomiedziowanych dn17,2. Dla 

każdego uziomu wbić trzy pręty o długości 3m i połączyć je bednarką ocynkowaną 25x4. 

6. Uwagi i zalecenia 

- całość prac wykonać zgodnie z PN 

- prace wykonywać zgodnie z przepisami BHP 

- wykonać pomiar rezystancji uziomu i ochrony odgromowej 

Oświetlenie awaryjne 

1. Oświetlenie awaryjne 

W związku z wykonywaniem docieplenia i remontu elewacji na budynku 

przewidywany jest montaż opraw oświetlenia awaryjnego na zewnątrz budynku, 

nad każdymi drzwiami ewakuacyjnymi. Oświetlenie awaryjne umożliwia bezpieczne 

opuszczenie budynku w przypadku zagrożenia i braku napięcia zasilającego. 

Oprawy oświetlenia ewakuacyjnego należy podłączyć wg DTR urządzeń. 

Lokalizację opraw pokazano na rysunkach. Oprawy należy podłączyć do 

najbliższych puszek instalacji oświetleniowej wewnątrz budynku. Przewiduje się 

pracę opraw tylko w przypadku braku napięcia w obiekcie 

2. Ochrona od porażeń.

Instalacje ochrony od porażeń należy wykonać zgodnie z obowiązującymi 

przepisami wg normy PN-IEC 60364. 

3. Uwagi i zalecenia 

- całość prac wykonać zgodnie z PN 

- prace wykonywać zgodnie z przepisami BHP 

- wykonać pomiary izolacji i skuteczności ochrony 

Informacja dotycząca BIOZ 

Na zakres robót przewidzianych niniejsza dokumentacja, kierownik robót zobowiązany jest 

do sporządzenia planu BIOZ, przy czym szczególna uwagę należy zwrócić na: 

-roboty montażowe, 

-maszyny i inne urządzenia techniczne użyte do wykonania robót, 

Przed przystąpieniem do wykonywania robót, wykonawca powinien zapoznać się z niniejsza 

dokumentacją. 

Cały sprzęt mechaniczny wykorzystywany do wykonywania robót powinien być 

eksploatowany i obsługiwany zgodnie z instrukcja producenta. 

Ponadto powinien być utrzymywany w stanie zapewniającym jego sprawność, być 

obsługiwany przez przeszkolony personel, a także być stosowany wyłącznie do prac, do 

jakich został przeznaczony. W przypadku kiedy podczas pracy urządzenia nastąpi 

jakiekolwiek jego uszkodzenie, należy bezzwłocznie je unieruchomić i odłączyć od zasilania 

w energię elektryczną. 

Zabrania się dokonywania jakichkolwiek napraw podczas pracy urządzenia. 

Maszyny i inne urządzenia techniczne, w tym narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym, 

przed rozpoczęciem pracy i przy zmianie obsługi powinny być sprawdzone pod względem 

sprawności technicznej i bezpiecznego sposobu ich użytkowania. 

Operatorzy sprzętu mechanicznego o napędzie silnikowym powinni posiadać wymagane 

kwalifikacje. 

Szczegółowe informacje dotyczące sporządzenia planu BIOZ oraz samego bezpieczeństwa i 

ochrony zdrowia podczas wykonywania robót budowlanych podaje Rozporządzenie Ministra 

Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i 

ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Dz. U. nr 120, poz. 1126. z 

2003r oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 06 lutego 2003r. w sprawie 

bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych Dz. U. nr 47, poz. 

401. z 2003r. 

Zakres robót: 

- demontaż istniejącej instalacji odgromowej budynku 

- wykonanie zewnętrznej instalacji odgromowej , 

- uzupełnienie uziemienia otokowego wokół budynku, 

Elementy mogące stworzyć zagrożenie: 

- istniejąca instalacja elektryczna podziemna i napowietrzna, 

- praca na wysokości 

Przewidywane zagrożenie: 

Podczas prac przy wykonywaniu instalacji odgromowej istnieje zagrożenie wynikające ze 

specyfiki tych robót. Największym zagrożeniem jest upadek z wysokości, 

Zagrożenie może wystąpić podczas wykonywania wykopów na uziemienia, 

Porażenie prądem elektrycznym w czasie używania przenośnych narządzi elektrycznych. 

Sposób prowadzenia instruktażu: 

- Przed przystąpieniem do robót wskazać zagrożenie, oraz sposoby zabezpieczenia przed 

wypadkiem. 

- Wskazanie środków zapobiegających: 

- wywiesić tablice ostrzegawcze, 

- oznaczyć miejsce pracy,

SZCZEGÓŁY WYKONAWCZE

Zalacznik nr 7.22 do SIWZ (17.37 MB)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?