Immunologiczne mechanizmy w chorobie trzewnej - Celiakia

powierzchnia zajmowana przez nabłonek jest znamiennie mniejsza w ostrej fazie
choroby.
Istnieją również rozbieżności dotyczące liczby limfocytów blaszki właściwej w
aktywnej postaci choroby. Wiadomo, że podobnie jak u osób zdrowych, przeważają
limfocyty CD4+, ale znacznie większy ich odsetek wykazuje aktywację. Zatem można
powiedzieć, że niezależnie od zaburzeń ilościowych zmianie ulega stan czynnościowy
limfocytów błony śluzowej.
Obok limfocytów w reakcji immunologicznej na gluten biorą również udział inne
komórki - limfocyty B (CD22), komórki NK, neutrofile, eozynofile, makrofagi i mastocyty
(44). Rola komórek NK, początkowo podejrzewanych o cytolizę odpowiedzialną za
uszkodzenie śluzówki jelita, została poddana dokładnej analizie w momencie, gdy
dowiedziono, że w celiakii zwłaszcza aktywnej częściej dochodzi do rozwoju
niektórych chorób nowotworowych, głównie chłoniaka T-komórkowego. Stwierdzono
jednak, że zarówno liczba tych komórek we krwi obwodowej, jak i ich funkcja u
pacjentów z chorobą trzewną nie różni się od populacji osób zdrowych (3).
Szereg badań dotyczyło zwiększonej ilości i aktywności mastocytów.
Wykazano, że u dzieci w aktywnej postaci choroby zarówno w kosmkach, jak i u ich
podstawy obserwowany jest wzrost liczby mastocytów. Ich zwiększona gęstość
świadczy o wzroście aktywności i gromadzeniu się ziarnistości, mogą więc one pełnić
rolę komórkowych magazynów cytokin. Po wprowadzeniu diety bezglutenowej
opisywano zmniejszenie ilości mastocytów, wyraźniejszy u podstawy kosmków.
Badania te pozwoliły na uznanie mastocytów za markery aktywności procesu
chorobowego (17).
W błonie śluzowej jelita cienkiego u pacjentów z chorobą trzewną stwierdza się
zwiększony odsetek granulocytów kwasochłonnych, zwłaszcza w górnej części
blaszki właściwej. O ich aktywności świadczy obecność białek zasadowych eozynoflili
(MBP), silnie cytotoksycznych dla innych komórek.
W nacieku są też obecne makrofagi/komórki dendrytyczne, które po
aktywacji pod wpływem cytokin produkują tlenek azotu (NO), będący silnym
mediatorem reakcji zapalnej. Produkcja NO odbywa się tylko w obecności interferonu-
γ i ulega nasileniu pod wpływem czynnika martwicy nowotworów (TNF-α). Tlenek
9