RATOWNICTWO GÃ³RNICZE W KAZACHSTANIE - Centralna Stacja ...

RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 72 

NR 3/2013 

redaguje zespół: 

Andrzej Plata 

- redaktor naczelny 

Mirosław bagiński 

- z-ca redaktora naczelnego 

barbara Kochan 

- z-ca redaktora naczelnego 

Katarzyna Myślińska 

- sekretarz redakcji 

Katarzyna Kajdasz-szpotko 

Małgorzata jankowska 

Adres redakcji: 

centralna stacja 

ratownictwa górniczego s.A. 

ul. chorzowska 25 

41-902 bytoM 

teł. (32) 388 04 19 

lub (32) 388 04 53 

fax. (32) 388 04 44 

e-mail: pa@csrg.bytom.pl 

Okręgowa Stacja Ratownictwa 

Górniczego w Bytomiu 

ul. Chorzowska 12d 

41-902 BYTOM 

teł. (32)38806 22 

e-mail: osrgbytom@csrg.bytom.pl 


Górniczego w Jaworznie 

ul. Krakowska 95 

43-600 JAWORZNO 

tel. (32) 616 22 86 

fax. (32) 616 44 33 

e-mail: osrgjaworzno@csrg.bytom.pl 


Górniczego w Wodzisławiu Śl. 

ul. Marklowicka 3 

44-300 WODZISŁAW Śl. 

tel. (32) 455 47 06 

e-mail: osrgwodzisław@csrg.bytom.pl 


Górniczego w Zabrzu 

ul. Jodłowa 33 

41-800 ZABRZE 

tel. (32) 271 35 06 

e-mail: osrgzabrze@csrg.bytom.pl 

Redakcja nie odpowiada za treść reklam 

i zastrzega sobie prawo dokonywania 

skrótów tekstów oraz zamieszczania 

własnych tytułów i śródtytułów. 

Nie zamówionych materiałów 

nie zwracamy. 

SPIS TREŚCI 

• Krótko ............................................................................................................................................ 1 

• Aleksandra Szatkowska-Mejer 

rozmowa z Panią wiceprezes 

ds. ekonomiki i finansów csrg s.A. .......................................................................... 1 

• Andrzej Plata 

ii warsztaty ratownicze ...................................................................................................... 2 

• Małgorzata Jankowska 

turniej piłki nożnej ............................................................................................................... 3 

• Krzysztof Piernik 

Akcja zawałowa w KwK Mysłowice-wesoła ......................................................... 4 

• Marcin Pypeć 

ratownictwo górnicze w Kazachstanie ..................................................................... 6 

• Adam Tokarz 

laserowy inspektor szybowy ........................................................................................... 9 

• Kaja Gadowska 

funkcjonowanie ratownictwa górniczego - cz. Viii .......................................10 

• Piotr Golicz 

głosowy system łączności ................................................................................................16 

• Andrzej Plata 

drużyna ratownicza z zg sobieski ...........................................................................18 

• Jolanta Patlewicz 

Barbara Kochan 

i pomoc i Kwalifikowana i Pomoc .............................................................................20 

• Wiesław Tomaszczak 

Leszek Kwiska 

systemy chłodzenia ratowników podczas akcji ratowniczych ..................21 

• Piotr Pal 

Kapturowy sprzęt ucieczkowy ......................................................................................25 

Skład, opracowanie techniczne oraz druk: 

Drukarnia Lipka 

ul. Mickiewicza 9A 

14-200 Iława 

Nakład: 450 egz. 

Fot. na okładce Przewoźne wyciągi ratownicze PWR 

Autor zdjęcia Łukasz Burda 

33

Krótko 

Akcje ratownicze 

KWK Piekary - 13.07.2013r. Akcja ratownicza 

polegająca na przewietrzaniu 

i penetracji wyrobisk. W akcji brało 

udział specjalistyczne pogotowie pomiarowe 

CSRG S.A. 

Prace profilaktyczne 

pogotowi 

specjalistycznych CSRG S.A 

Wyjazdy pogotowia PWR. Prace profilaktyczne 

polegające na kontroli obmurza 

oraz rewizji szybów przeprowadzono 

w następujących zakładach górniczych: 

KWK Budryk - 11.05.2013r. 

KWK Sośnica-Makoszowy - 12.05.2013r. 

KWK Chwałowice - 09.06.2013r. 

KWK Bielszowice - 09.06.2013r. 

KWK Sośnica-Makoszowy - 13.06.2013r. 

KWK Pniówek - 15.06.2013r. 

KWK Jas-Mos - 15.06.2013r. 

KWK Pniówek - 16.06.2013r. 

KWK Brzeszcze - 17.06.2013r. 

KWK Marcel - 23.06.2013r. 

KWK Bielszowice - 13.07.2013r. 

Zawody drużyn 

ratowniczych 

W dniach 5-6 czerwca 2013 r. 

w Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego 

w Wodzisławiu Śląskim odbyły 

- Na jednym z Kongresów Gospodarczych 

powiedziała Pani, że jest przedstawicielem 

górników w spódnicy, 

czy teraz jest Pani przedstawicielem 

ratowników w spódnicy? 

Górnictwo od zawsze zdominowane 

było przez mężczyzn, czemu nie należy 

się dziwić, praca górnika to ciężkie 

i niebezpieczne zajęcie. Ja od wielu lat 

jestem związana z branżą górniczą. Poznałam 

specyfikę pracy w górnictwie. 

Sama wywodzę się z rodziny górniczej. 

Mój tata był górnikiem. Więc korzenie 

mam. Obecnie staram się poznać specyfikę 

pracy ratowników, a przede 

wszystkim specyfikę funkcjonowania 

CSRG S.A.. Mam nadzieję, że zostanę 

również przedstawicielem ratowników. 


się Zawody Ratownictwa Górniczego 

Kopalń Jastrzębskiej Spółki Węglowej 

o Puchar Prezesa JSW. 

W pierwszym dniu zawodów zastępy 

ratownicze brały udział w symulowanej 

akcji ratowniczej, natomiast w drugim 

dniu sprawdzane były umiejętności 

z zakresu udzielania I pomocy oraz odbył 

się konkurs mechanika sprzętu 

ratowniczego. I miejsce zajęła drużyna 

ratowników górniczych z KWK Borynia 

- Zofiówka - Jastrzębie Ruch Borynia, 

II miejsce zajęli ratownicy z KWK 

Pniówek, III miejsce KWK Krupiński. 

W dniu 21 czerwca 2013r. na terenie 

kompleksu KS „Górnik” w Rybniku – Boguszowicach 

odbyły się zawody drużyn 

ratowniczych Kompanii Węglowej. Zastępy 

ratownicze podczas zawodów 

musiały pokonać tor przeszkód zawierający 

elementy sprawdzające ich umiejętności 

z zakresu ratownictwa górniczego 

jak i niesienia I pomocy. I miejsce 

w Kompanijnych Zawodach Drużyn Ratowniczych 

zajęła drużyna ratownicza 

z KWK Bobrek-Centrum, II miejsce KWK 

Jankowice, III miejsce KWK Ziemowit. 

Zwycięskie drużyny obu Spółek będą 

uczestniczyć w Centralnych Zawodach 

Drużyn Ratowniczych organizowanych 

przez Centralną Stację Ratownictwa 

Górniczego S.A. w Bytomiu. Zawody 

odbędą się w dniach 19-20 września 

2013r. na terenie OSRG Jaworzno. 

NR 3/2013 

Podpisanie Umowy 

w sprawie współdziałania 

Centralnej 

Stacji Ratownictwa 

Górniczego S.A. w ramach 

Krajowego Systemu 

Ratowniczo-Gaśniczego 

W dniu 22 sierpnia 2013r. w Komendzie 

Głównej Państwowej Straży Pożarnej 

w Warszawie podpisana została 

„Umowa w sprawie współdziałania 

Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego 

S.A. w ramach Krajowego Systemu 

Ratowniczo-Gaśniczego”. 

Umowę podpisali ze strony KG PSP: 

gen. brygadier Wiesław Leśniakiewicz 

– Komendant Główny PSP, ze strony 

CSRG S.A.: dr inż. Andrzej Chłopek – 

Prezes Zarządu CSRG S.A. oraz 

mgr Aleksandra Obońska – Wiceprezes 

ds. Ekonomiki i Finansów CSRG S.A.. 

Katarzyna Kajdasz-Szpotko 

Mam nadzieję, że zostanę również 

przedstawicielem ratowników... 

Rozmowa z mgr Aleksandrą Obońską - wiceprezes ds. ekonomiki i finansów Centralnej Stacji 

Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu. 

- Czy Pani w CSRG S.A. będzie się 

przebijać? 

Mam nadzieję, że będę współpracować. 

- Rozpoczął się 3 tydzień pracy w Stacji 

Ratownictwa, jakie pierwsze wrażenia? 

Jest tu gro osób, które pomagają mi 

wdrożyć się, poznać specyfikę funkcjonowania 

firmy. Staram się to wszystko 

powoli ogarnąć i przeanalizować. Mam 

już swoje pierwsze spostrzeżenia. Liczę 

również na dalszy dialog i otwartość. 

- Przeszła Pani z dużej międzynarodowej 

korporacji, jak te doświadczenia 

można przełożyć na pracę w CSRG S.A.? 

Praca w międzynarodowej korporacji, 

jak również praca w spółce Skarbu Państwa, 

z pewnością nie jest dla każdego 

1

NR 3/2013 


i nie każdy odnajdzie się w takiej firmie. 

Dla mnie nie jest to jednak przejście 

do zupełnie czegoś nowego. Tak jak 

wcześniej wspomniałam od lat związana 

jestem z górnictwem, energetyką 

i spółkami skarbu państwa. 

Jest wiele podobieństw i wiele różnic 

w funkcjonowaniu tych firm. Jednak 

i w jednej i w drugiej najważniejsi są 

ludzie, z którymi się współpracuje. 

A które rozwiązania można przenieść 

do CSRG S.A. - myślę, że nad tym zastanowimy 

się z zespołem. 

- Plany, cele, zadania… 

Przede wszystkim realizacja planu rzeczowo-finansowego 

i strategicznego. 

A te najbliższe, to związane z organizacją 

Międzynarodowych Zawodów 

Ratowniczych w 2014 roku, dokończenie 

budowy nowego budynku dla zawodowych 

pogotowi specjalistycznych, 

a także pozyskanie środków i dotacji na 

rozwój firmy. Obecny rok jest bardzo 

trudny dla górnictwa, co może wpłynąć 

również na sytuację CSRG S.A., stąd 

istotna będzie szczególnie dyscyplina 

finansowa. 

- czy czas wolny jest w Pani słowniku? 

Jak do tej pory, tego tak zwanego czasu 

wolnego, miałam bardzo mało i starałam 

się go spędzać z rodziną. A czas 

spędzamy aktywnie fizycznie i intelektualnie. 

Mój syn zadaje mnóstwo pytań 

i łatwych i trudnych, a dotyczących otaczającego 

go świata i nie tylko. Z tymi 

trudniejszymi odsyłam go …do taty. 

Ostatnio był ciekawy jak działa wehikuł 

czasu. Więc mój czas wolny to przede 

wszystkim dziecko, dom, rodzina. 

Ale mam nadzieję, że uda mi się znaleźć 

trochę czasu na wędrówki po górskich 

ścieżkach i podniebne szlaki. 

dziękuję za rozmowę 

Aleksandra Szatkowska-Mejer 

rzecznik prasowy CSRG S.A. 

ii wArsztAty rAtownicze 

W dniach 12-14 czerwca 2013r. 

odbyły się w Ustroniu „II Warsztaty 

Ratownicze” organizowane przez Centralną 

Stację Ratownictwa Górniczego 

S.A. przy współudziale Centrum Usług 

Specjalistycznych CEN-RAT. Patronat 

Honorowy nad Warsztatami objął 

dr inż. Piotr Litwa – Prezes Wyższego 

Urzędu Górniczego, patronat medialny 

Telewizja Polska S.A. Oddział w Katowicach, 

Polskie Radio Katowice, 

Trybuna Górnicza, Portal Górniczy 

nettg.pl. 

II Warsztaty Ratownicze otworzył Prezes 

CSRG S.A. dr inż. Andrzej Chłopek. 

Trzydniowe warsztaty ratownicze, 

podobnie jak w ubiegłym roku podzielone 

zostały na trzy sesje tematyczne. 

Tematem pierwszej sesji było „Wyposażenie 

ratownika”, drugiej „Specjalistyczne 

technologie i sprzęt stosowany 

w ratownictwie”, a tematem trzeciej 

sesji były prace profilaktyczne i akcje 

ratownicze. 

Pierwszą sesję warsztatów ukierunkowano 

na tematy związane z wyposażeniem 

ratownika i wyposażeniem 

w specjalistyczny sprzęt osobisty. Wygłoszono 

referaty nt. systemu bezprzewodowej 

łączności ratowniczej RESYS, 

odzieży wspomagającej funkcje termofizjologiczne, 

przedstawiono odzież 

z monitoringiem opracowywaną w ramach 

unijnego projektu iProtect, 

omówiono stosowanie przez ratowników 

górniczych kamizelek chłodzących. 

W drugiej sesji poruszane zostały 

tematy związane ze specjalistycznymi 

technologiami stosowanymi przez 

ratowników m.in. przedstawiono specjalistyczny 

sprzęt i techniki nurkowe, 

specjalistyczne pogotowie do prowadzenia 

prac podwodnych. Uczestnikom 

przybliżono również tematy związane 

m.in. z krajowym systemem ratowniczo 

- gaśniczym jak również z pracami 

ratowniczymi związanymi z usunięciem 

zagrożenia dla pompowni głębinowej 

w szybie Kazimierz w kopalni 

2


NR 3/2013 

„Niwka- Modrzejów” przy użyciu przewoźnego 

wyciągu ratowniczego. 

Obecni na warsztatach ratownicy z Austrii 

i Niemiec zapoznali zebranych 

z organizacją służb ratowniczych w ich 

krajach. 

Drugą sesję warsztatów zakończył 

pokaz ewakuacji poszkodowanych 

z użyciem technik alpinistycznych. 

W ostatniej trzeciej sesji przedstawiono 

prace profilaktyczne i akcje ratownicze. 

M.in. goście z Rosji podzielili 

się swoimi doświadczeniami z prowadzenia 

akcji w szczególnie trudnych warunkach 

górniczo – geologicznych, 

przedstawiono również akcje ratownicze 

prowadzone w niezwykle wysokim zagrożeniu 

wybuchem metanu w kopalni 

Brzeszcze oraz w kopalni Abajskaja. 

Oprócz akcji w podziemnych wyrobiskach 

przedstawiono również prace 

ratownicze związane z wystąpieniem 

zagrożeń na powierzchni w kamieniołomie 

Blachówka czy też poszukiwań 

dwóch osób zaginionych w rzece Pilica, 

przeprowadzono analizę katastrofy 

budowlanej w Siemianowicach. 

W warsztatach udział wzięło 165 osób, 

licznie uczestniczyli przedstawiciele jednostek 

ratowniczych z Niemiec, Austrii, 

Kazachstanu, Ukrainy i Rosji, wygłoszono 

17 referatów, w tym 5 przez gości 

zagranicznych. Warsztaty zostały ocenione 

przez uczestników jako bardzo potrzebne 

wydarzenie pozwalające 

na wymianę doświadczeń ratowniczych 

w wielu płaszczyznach nie tylko w wymiarze 

krajowym, ale również międzynarodowym. 

Z powszechnej opinii gości 

Warsztatów wynika, że należy je kontynuować, 

ponieważ takie spotkania przyczyniają 

się również do podniesienia 

bezpieczeństwa pracy ratowników 

w czasie prowadzonych prac ratowniczych. 

(apl) 

iii turniej PiłKi nożnej o PuchAr 

PrezesA zArzĄdu sitg o/Bytom 

28 czerwca 2013r. na boisku OSRG 

Bytom odbył się III Turniej piłki nożnej 

o Puchar Prezesa Zarządu Oddziału 

Stowarzyszenia Inżynierów i Techników 

Górnictwa w Bytomiu. Honorowy 

patronat nad zawodami objął Prezes 


S.A. w Bytomiu dr inż. Andrzej 

Chłopek. 

Turniej został zorganizowany przez 

Koło Zakładowe SITG przy CSRG S.A. 

przy współudziale Komisji Młodej 

Kadry Górniczej działającej przy Oddziale 

SITG Bytom. 

Do turnieju zgłosiło się 6 drużyn 

reprezentujących koła zakładowe SITG 

O/Bytom: KWK Bobrek-Centrum, 

KWK Piekary, KOPEX PBSZ S.A., PRG 

Bytom i dwie drużyny z koła CSRG S.A. 

w tym jedna z OSRG Bytom. 

Mimo deszczowej pogody wszystkie 

zespoły stawiły się o wyznaczonej 

godzinie. Przybyłych na turniej zawodników 

oraz gości przywitał gospodarz 

obiektu Dyrektor OSRG w Bytomiu 

Zygmunt Ożóg, a w imieniu Zarządu 

CSRG S.A. Wiceprezes ds. technicznych 

CSRG S.A. Mirosław Bagiński. Zagrzewające 

do rywalizacji słowa przekazał 

zawodnikom fundator pucharu Prezes 

Zarządu Oddziału SITG w Bytomiu 

Leonard Klabis oraz Prezes Koła SITG 

przy CSRG S.A. Wacław Wiśniewski. 

Po przeprowadzeniu losowania rozpoczęto 

rywalizację. W grupie A mecze 

rozgrywały drużyny z CSRG S.A., 

OSRG Bytom i KWK Bobrek-Centrum, 

natomiast w grupie B drużyny z Kopex 

PBSz S.A., KWK Piekary i PRG Bytom. 

Mimo niekorzystnych warunków 

atmosferycznych przebieg meczów był 

emocjonujący. Rozgrywki grupowe 

3

NR 3/2013 


wyłoniły zwycięzców i pokonanych. 

O trzecie miejsce w turnieju walczyły 

drużyny z CSRG S.A. i Kopex PBSz S.A.. 

Zwyciężyła drużyna z Kopex PBSz S.A. 

W trakcie meczu finałowego pogoda 

zaczęła sprzyjać nie tylko kibicom, 

ale również drużynom PRG Bytom 

i OSRG Bytom. Zwycięzcą wielkiego 

finału, a tym samym najbardziej odpornym 

na warunki pogodowe, okazał się 

zespół z OSRG Bytom w składzie: 

Paweł Kowalik, Lucjan Nawrocki, Bartosz 

Marszałek, Mariusz Badaczewski, 

Jacek Tomaszewski, Michał Jędrowski, 

Robert Musiał. Drugie miejsce przypadło 

drużynie z PRG Bytom. 

Po zakończeniu rywalizacji Prezes 

Oddziału SITG w Bytomiu Leonard 

Klabis wraz z Prezesem Koła SITG przy 

CSRG S.A. wręczyli drużynom dyplomy 

oraz puchary. Gratulujemy finalistom 

i dziękujemy za wspaniałą sportową 

atmosferę. 

mgr inż. Małgorzata Jankowska 

foto Marcin Krawczyk 

CSRG S.A. w Bytomiu 

Akcja zawałowa w KWK 

Mysłowice-Wesoła 

W dniu 8.12.2012r. o godzinie 20 55 

w KWK „Mysłowice-Wesoła” ruch 

„Wesoła” w Mysłowicach, w chodniku 

podstawowym II Dz., w pokładzie 

510 Dz, na poziomie 665m, zaistniał 

zawał skał stropowych. W zasięgu 

zawału znalazł się 43 letni górnik. 

Chodnik podstawowy II Dz prowadzony 

w przystropowej warstwie 

pokładu 510 Dz, na poziomie 665 m, 

drążony był za pomocą kombajnu 

chodnikowego typu MR-340 EX w obudowie 

ŁPrw 32/V32 o rozstawie odrzwi 

co 0,75 m. Pokład 510 Dz w tym rejonie 

ma miąższość od 6,6 m do 11,9 m. Drążony 

chodnik stanowił rozcinkę ściany 

521, miał wysokość około 3,8 m i szerokość 

około 7,0 m. Nad chodnikiem 

podstawowym II Dz zlokalizowane są 

zroby pokładu 501 w odległości pionowej 

od 0,0 m do 8,9 m. W rejonie tym 

występują uskoki o zrzutach od 0,3 m 

do 2,4 m stwierdzone robotami górniczymi 

prowadzonymi w pokładzie 501. 

Do dnia 8.12.2012r. wykonano 138 m 

wyrobiska, od skrzyżowania z pochylnią 

521. Przewietrzanie chodnika prowadzone 

było za pomocą wentylacji odrębnej 

przy wykorzystaniu wentylatora 

WLE 803B i lutni elastycznych o średnicy 

Ø 1000. 

Zagrożenia naturalne w rejonie 

chodnika podstawowego II Dz, w pokładzie 

510 Dz.: 

• IV kategoria zagrożenia metanowego, 

• I stopień zagrożenia tąpaniami, 

• I stopień zagrożenia wodnego, 

• klasa B zagrożenia wybuchem pyłu 

węglowego. 

8.12.2012r. na zmianie rozpoczynającej 

się od godziny 18 00 oddział PRP-2 

wykonywał drążenie chodnika podstawowego 

II Dz, uzyskując do momentu 

zdarzenia postęp 138,5 m. W miejscu 

wykonywanych prac górniczych 

zatrudnionych było 6 osób do prowadzenia 

postępu przodka. O godzinie 

20 55 , w czasie wycofywania kombajnu 

po wykonaniu kolejnego zabioru nastąpił 

obwał skał stropowych powodując 

rozsunięcie łuków obudowy pomiędzy 

4 i 5 odrzwiami na długości około 2 m 

i przesunięcie w kierunku przodka 

odrzwi 1 do 4. W wyniku utraty stabilności 

obudowy zawał objął północną 

część wyrobiska zasypując kombajn na 

długości około 4 m, a po stronie południowej 

nastąpiło wypełnienie rumoszem 

skalnym około 2/3 przekroju wyrobiska. 

W obrębie zawału znalazł się jeden 

z pracowników brygady przodkowej, 

który znajdując się po północnej stronie 

od kombajnu został całkowicie zasypany. 

Pozostali pracownicy podjęli 

próbę przebierania urobku dla znalezienia 

poszkodowanego. 

Zdj. 1. Zasypane wyrobisko. 

Przebieg akcji 

ratowniczej 

Dyspozytor ruchu kopalni powiadomiony 

o zdarzeniu przez sztygara nadzorującego 

prace w chodniku podstawowym 

II Dz w pokładzie 510 Dz wezwał 

zastępy dyżurujące i skierował je w rejon 

zdarzenia, następnie dyspozytor rozpoczął 

powiadomienie osób i instytucji 

zgodnie z Planem Ratownictwa. 

O godzinie 22 34 kierowanie akcją ratowniczą 

przejął kierownik działu górniczego 

– zastępca Kierownika Ruchu 

Zakładu Górniczego, który wyznaczył 

4


NR 3/2013 

Rys.1. Mapa rejonu, w którym prowadzono akcję ratowniczą. 

strefę zagrożenia. O godzinie 23 10 

powiadomiono dyspozytora Okręgowej 

Stacji Ratownictwa Górniczego w Jaworznie 

o zdarzeniu i wezwano do akcji 

zastępy pogotowia górniczego. 

W związku z akcją ratowania życia 

ludzkiego skierowano również do akcji 

zastępy specjalistyczne Centralnej Stacji 

Ratownictwa Górniczego S.A. 

Kierownik Akcji wyznaczył miejsce 

bazy ratowniczej w rejonie skrzyżowania 

pochylni 521 z chodnikiem podstawowym 

II Dz w pokładzie 510 Dz. 

Plan akcji określał następujące prace 

do wykonania: 

• zabezpieczenie wyrobiska na dojściu 

ratowników do zawału poprzez 

zabudowę tymczasowej obudowy 

drewnianej, 

• kontrolę stanu atmosfery kopalnianej 

i poprawę przewietrzania w wyrobisku 

objętym zawałem dla umożliwienia 

załączenia napięcia i uruchomienia 

urządzeń odstawczych, 

• sukcesywne przebieranie gruzowiska 

zawałowego i zabezpieczenie 

stropu wraz z postępem robót, 

• okresowe prowadzenie lokalizacji 

poszkodowanego, przy pomocy 

urządzenia typu GLOP oraz przez 

przeszkolone psy. 

Po przybyciu na miejsce zdarzenia, 

zastępy dyżurujące przystąpiły do 

zabezpieczania stropu wyrobiska z jednoczesnym 

przebieraniem zawału po 

stronie północnej wyrobiska. Niestety 

usuwanie rumoszu skalnego powodowało 

ciągłe obsypywanie się skał z odsłoniętego 

stropu. Około godziny 3 30 

5

NR 3/2013 


Zdj.2. Miejsce prowadzonej akcji zawałowej. 

przedstawiciele jednostki ratowniczej 

przystąpili do wykonania namiarów dla 

wykrycia sygnału nadajnika GLON 

pochodzącego z lampy zasypanego górnika. 

Po wyłączeniu napięcia i wycofaniu 

wszystkich pracowników przeprowadzono 

kilka pomiarów przy użyciu 

odbiornika GLOP. Wykryty sygnał 

wskazał miejsce poszkodowanego 

w odległości 2,5 m od czoła przodka po 

stronie północnej wyrobiska tj. około 

4 m od miejsca prowadzonych pomiarów 

od strony wschodniej. Dla uzyskania 

całkowitej pewności miejsca poszukiwania 

poszkodowanego górnika, 

wezwano do akcji przewodników 

z psami tropiącymi do poszukiwania 

osób żywych w zawale. Niestety penetracja 

przeprowadzona przez psy nie 

wskazała poszkodowanego górnika. 

Dla zabezpieczenia prac w zawale prowadzono 

budowę podciągów spinających 

poszczególne odrzwia obudowy. 

W pierwszej kolejności zabudowano 

podciągi po stronie południowej wyrobiska, 

a następnie sukcesywnie przebierano 

urobek po stronie północnej wyrobiska, 

zabudowując podciągi spinające 

poszczególne odrzwia obudowy. 

Do budowy podciągów posłużyły proste 

elementy stalowe o profilu V29, 

skręcane równolegle do osi wyrobiska. 

Łącznie zabudowano pięć prostych 

profili o długości 4 m sięgających do 

piątych odrzwi obudowy. Po wykonaniu 

zabezpieczenia stropu przystąpiono 

do przebierania rumoszu skalnego. 

9.12.2012r. o godz. 12 45 ponownie 

dokonano lokalizacji poszkodowanego 

odbiornikiem GLOP. Wykonano dwa 

pomiary potwierdzające, że poszkodowany 

znajduje się między czwartymi, 

a piątymi odrzwiami obudowy po stronie 

północnej tj. około 3 m od miejsca 

prowadzonych pomiarów. 

W trakcie prowadzonej akcji parametry 

fizykochemiczne atmosfery przedstawiały 

się następująco: CH 4 

– 0,4%, 

CO – 0ppm, CO 2 

– 0,0%, O 2 

– 20,9%, 

t s 

– 29,5 °C, t w 

– 28,4°C i nie zmieniały 

się w czasie jej prowadzenia. 

Około godziny 22 00 ratownicy przebierający 

urobek pomiędzy czwartymi 

i piątymi odrzwiami natrafili na ciało 

poszkodowanego górnika. Po jego 

uwolnieniu z zawału o godzinie 22 34 

lekarz stwierdził zgon. 

Akcję ratowniczą zakończono o godzinie 

2 44 po zabezpieczeniu skał stropowych 

przed osuwaniem się do przestrzeni 

wyrobiska. W akcji ratowniczej 

uczestniczyły w sumie 22 zastępy 

ratownicze z KWK Mysłowice-Wesoła, 

2 zastępy OSRG Jaworzno, 4 zastępy 

CSRG Bytom, 2 zastępy OSRG Zabrze 

oraz dwóch przewodników z KWK 

Piast z przeszkolonymi psami do poszukiwania 

przysypanych ludzi. 

mgr inż. Krzysztof Piernik 

OSRG Jaworzno 

mgr inż. Grzegorz Motyczyński 

KWK Mysłowice - Wesoła 

RATOWNICTWO GÓRNICZE 

W KAZACHSTANIE 

W dniach od 20 do 27 kwietnia 2013 r. 

delegacja z CSRG S.A. przebywała 

w Kazachstanie. Polska delegacja uczestniczyła 

w cyklu spotkań technicznych 

zorganizowanym przez Centralny Paramilitarny 

Zawodowy Sztab Służb Ratownictwa 

Górniczego w Kazachstanie. 

Spotkania odbyły się w ramach porozumienia 

podpisanego 15 grudnia 2011r. 

pomiędzy jednostkami ratowniczymi. 

Współpraca pomiędzy stronami ma 

służyć podniesieniu poziomu kwalifikacji 

i ratowniczej gotowości. Jako główne 

zadania strony porozumienia uznały: 

wymianę informacji na temat organizacji 

służb ratowniczych w poszczególnych 

krajach, akcji ratowniczych, metod i zasad 

szkolenia ratowniczego, wyposażenia 

technicznego służb ratowniczych, 

metod i zasad prowadzenia działań 

ratowniczych, prezentacji nowych rozwiązań 

technicznych i nowych technologii 

wykonywania prac ratowniczych 

oraz opracowywania zasad wspólnego 

udziału w akcjach ratowniczych. 

Celem wizyty delegacji z CSRG S.A. 

było m. in. poznanie struktury ratownictwa 

górniczego w Kazachstanie, 

jak i organizacji i działalności Centralnego 

Sztabu Paramilitarnego. 

W Kazachstanie ratownicy górniczy 

zabezpieczają kopalnie rudy miedzi, 

nafty i gazu jak i węgla kamiennego. 

Ratownicy górniczy nie są pracownikami 

kopalń, natomiast zatrudnieni są 

tylko w tzw. filiałach czyli jednostkach 

terenowych Centralnego Paramilitarnego 

Zawodowego Sztabu Służb 

Ratownictwa Górniczego. Ratownictwo 

górnicze w Kazachstanie jest 

paramilitarne. Do akcji ratownicy idą 

na rozkaz. Ratownikiem górniczym 

6


NR 3/2013 

Zdj.1. Filiał w Karagandzie - największy oddział terenowy Centralnego Paramilitarnego 

Zawodowego Sztabu Służb Ratownictwa Górniczego 

w Kazachstanie zostaje się jednak na 

zasadzie dobrowolnego zgłoszenia. Ratownikiem 

górniczym w Kazachstanie 

może zostać mężczyzna, który ukończył 

18 rok życia i praktycznie nie musi 

posiadać żadnego doświadczenia 

w pracy w kopalni. Swoje doświadczenie 

buduje przez cały okres swojej 

kariery zawodowej, która trwa znacznie 

dłużej niż u polskiego górnika czy ratownika. 

Na emeryturę przechodzi się 

w wieku 63 lat. W służbach ratowniczych 

obowiązuje dyscyplina wojskowa. 

Służby ratownicze podlegają 

pod Ministerstwo ds. Nadzwyczajnych 

Sytuacji. W Centralnym Paramilitarnym 

Zawodowym Sztabie Ratownictwa 

Górniczego w Astanie zatrudnionych 

jest 50 osób, zaś cała struktura sztabu 

liczy 3400 osób. W Kazachstanie praktycznie 

państwowych kopalń nie ma. 

Największe należą do korporacji, 

w których państwo ma swój udział. 

Dominują kopalnie podziemne. 

W ubiegłym roku ratownicy wyjeżdżali 

na wezwanie ok. dwa tysiące razy. Są to 

wyjazdy nie tylko do akcji ratowniczych, 

ale również do wszystkich zdarzeń 

wypadkowych w kopalniach i innych 

np. gaszenie pożaru stepu. 

Przemysł węglowy Kazachstanu jest 

jednym z ważniejszych sektorów 

gospodarki. 

Największy oddział terenowy Paramilitarnego 

Sztabu znajduje się w Karagandzie, 

mieście oddalonym o 200 km 

od paramilitarnego sztabu. Najdalej 

oddalony filiał mieści się aż 1000 km 

od sztabu. 

Jednostka w Karagandzie, w której 

stale pełni dyżur 20 zastępów ratowniczych 

zabezpiecza 8 kopalń węgla 

kamiennego. Dyżur pełni tam również 

pogotowie wodne oraz grupa ratownictwa 

wysokościowego. W przypadku 

Zdj. 2. Poligon ćwiczeń ratowników górniczych w Karagandzie 

wezwania ratowników do akcji przez 

zakład górniczy natychmiast wyjeżdża 

8 zastępów ratowniczych, każdy 

oddzielnym wozem bojowym z pełnym 

wyposażeniem. W ich miejsce mobilizuje 

się kolejną grupę ratowników 

w celu uzupełnienia stanu osobowego 

w jednostce. Ratownicy górniczy, chociaż 

są pracownikami jednostki ratownictwa 

wykonują prace w kopalniach 

nie tylko podczas akcji ratowniczych 

ale również podczas normalnego ruchu 

zakładu górniczego. W Kazachstanie 

każdy ratownik sam przygotowuje 

sobie aparat regeneracyjny do użycia 

zarówno podczas akcji ratowniczej 

jak i ćwiczeń, natomiast po zakończeniu 

pracy wykonuje jego dezynfekcję 

i kontrolę. Tak więc kazachscy ratownicy 

są również mechanikami sprzętu 

ratowniczego. 

Podczas szkolenia załogi szczególną 

uwagę poświęca się samoratowaniu 

w przypadku niebezpiecznych zdarzeń 

w kopalni. Oprócz tego na każdej 

kopalni przez całą dobę zatrudnieni są 

pracownicy jednostki ratowniczej, 

którzy na bieżąco współpracują z działem 

wentylacji jak i z innymi działami 

kopalni. Wspólnie opracowują mapy, 

schematy, plany alarmowania i mobilizacji. 

Dokumenty te na bieżąco aktualizowane, 

przechowywane są zarówno 

w kopalni jak i w jednostce ratownictwa. 

W przypadku niebezpiecznego 

7

NR 3/2013 


zdarzenia w kopalni rozpoczyna się 

akcję ratowniczą, którą organizuje 

pracownik jednostki ratownictwa niezwłocznie 

po przybyciu zastępów 

ratowniczych na zagrożoną kopalnię. 

Akcją ratowniczą kieruje jednak dyrektor 

kopalni przy pomocy służb sztabu 

paramilitarnego. Odpowiedzialność za 

bezpieczeństwo prowadzenia akcji ponoszą 

na równi zakład górniczy jak 

i jednostka ratownictwa. W Kazachstanie 

nie ma organu nadzoru górniczego. 

W przypadku zdarzenia, w którym są 

ofiary śmiertelne odpowiada się przed 

policją i prokuraturą. Za stan bezpieczeństwa 

w zakładzie górniczym odpowiada 

właściciel, tym bardziej kładzie 

się nacisk na przestrzeganie wszystkich 

przepisów. 11 stycznia 2008r. miała 

miejsce jedna z największych katastrof 

górniczych w historii kazachskiego 

ratownictwa. W kopalni węglowej 

Abajskaja doszło do wybuchu metanu, 

podczas którego zginęło 30 górników. 

Wysoka temperatura oraz zagrożenie 

kolejnymi wybuchami spowodowało, 

że podjęto decyzję o wyizolowaniu 

całego rejonu i pozostawieniu ciał poległych 

górników w zatamowanych wyrobiskach. 

Do dnia dzisiejszego nie wydobyto 

ciał poległych górników. Na pa- 

Zdj. 4. Delegacja CSRG S.A. wraz z przedstawicielami kopalni i sztabu paramilitarnego 

przed zjazdem na dół kopalni 

miątkę tego tragicznego wydarzenia 

wzniesiono pomnik na cześć zmarłych 

górników, który znajduje się niedaleko 

kopalni, w której doszło do tego tragicznego 

w skutkach zdarzenia. 

W trakcie pobytu w Kazachstanie 

delegacja CSRG S.A. miała również 

możliwość zwiedzenia kopalni węgla 

kamiennego w mieście Szachtinsk. 

Zorganizowano również zjazd na dół 

na poz. 477m. W trakcie objazdu dołowego 

wizytowano ścianę wydobywczą 

oraz drążony przodek kamienny. 

Kopalnia prowadzi wydobycie na 

dwóch ścianach strugowych o wysokości 

1,25m, które uzyskują 8500 ton węgla 

na dobę. W kopalni zatrudnionych 

jest 1800 osób, z czego 1300 pracuje 

pod ziemią. W kopalni wykorzystywane 

są dyspozytorskie systemy nadzoru 

bezpieczeństwa i automatycznej 

aerometrii górniczej produkcji angielskiej. 

Roboty górnicze są wykonywane 

przez pracowników kopalni, nie zatrudnia 

się firm obcych. 

Przed zakończeniem wizyty delegacji 

z CSRG S.A. w Kazachstanie 

obie strony wyraziły chęć zorganizowania 

wspólnych ćwiczeń ratowników 

oraz służb specjalistycznych z Kazachstanu 

i z Polski na terenie obu krajów. 

W czerwcu br. naczelnik Centralnego 

Paramilitarnego Zawodowego Sztabu 

Służb Ratownictwa Górniczego oraz 

dyrektor największego oddziału terenowego 

z Karagandy gościli w Polsce 

z okazji II Warsztatów Ratowniczych 

organizowanych przez Centralną Stację 

Ratownictwa Górniczego S.A. 

Zdj.3. Pomnik – symbol katastrofy górniczej z dnia 11.01.2008r., w której zginęło 

30 górników 

mgr inż. Marcin Pypeć 

OSRG Wodzisław 

8


NR 3/2013 

lAserowy insPeKtor szybowy 

Ocena stanu technicznego wyrobisk górniczych za pomocą skanera laserowego 

Na każde wyrobisko zlokalizowane 

w podziemnym zakładzie górniczym, 

a szczególnie wyrobiska pionowe 

(szyby) oddziałuje w okresie eksploatacji 

cała gama czynników środowiskowych 

jak też technicznych, które wpływają 

na stan techniczny budowli 

oraz realizowane przez nią zadania. 

Zjawiska te (jak i przepisy Rozporządzenia 

Ministra Gospodarki w sprawie 

BHP § 170 ust.2) wymuszają na użytkowniku 

wyrobisk ich kontrolę mającą 

na celu identyfikacje niekorzystnych 

zmian i zapobieganie dysfunkcji wyrobisk, 

a na podstawie otrzymanych 

danych podjęcie odpowiednich kroków 

przeciwdziałających wystąpieniu awarii 

czy katastrof. Poważny problem występuje 

w przypadku wyrobisk pionowych, 

w szczególności, gdy nie są wyposażone 

w urządzenia wyciągowe (np. szyby 

wydechowe – w których panują trudne 

warunki: m.in. zapylenie, zamglenie, 

podwyższona temperatura powietrza, itp.). 

Centrum Usług Specjalistycznych 


CEN-RAT Sp. z o.o. z siedzibą 

w Bytomiu jest inicjatorem projektu 

(stworzonego przy współpracy z firmą 

FBC Software House) prototypowego 

urządzenia skanującego o nazwie „laserowy 

inspektor szybowy (LIS)”, który ma 

za zadanie wykonanie pomiaru rury szybowej. 

Stosowanie tego urządzenia 

w pełni odpowiada realizacji okresowych 

kontroli, jakimi poddawane są wyrobiska 

pionowe dla zapewnienia wymogu stosownego 

zapisu w w/w Rozporządzeniu 

Rys.1 Przestrzenna koncepcja zabudowy dalmierzy laserowych wraz z zaznaczeniem 

obszarów skanowania 

(…). Analiza danych z rejestracji wnętrza 

wyrobiska pozwala na wskazanie nieprawidłowości 

w obudowie wyrobiska 

oraz ich dokumentowanie i archiwizację. 

zAsAdA PrAcy 

urządzeniA 

Idea zbudowanego urządzenia 

opiera się na wykorzystaniu czterech 

przemysłowych dalmierzy laserowych 

SICK LMS 200, które działają w zakresie 

kąta poziomego 100 0 z rozdzielczością 

maksymalną 0,25 0 . Odpowiednie 

ustawienie dalmierzy względem siebie 

– pod kątem prostym (rys. 1), pozwala 

na realizację pomiarów w całym horyzoncie, 

z kilkustopniowymi zakładkami. 

Zasada pomiaru impulsowym dalmierzem 

laserowym polega na pomiarze 

różnicy czasu między impulsami sygnału 

wysyłanego i powrotnego (rys 2). 

Znając prędkość fali elektromagnetycznej 

można wyznaczyć odległość 

„D” na podstawie zależności: 

Gdzie: 

c – prędkość fali elektromagnetycznej, 

∆t – czas mierzony przez odbiornik lasera. 

Z uwagi na konieczność uzyskania 

bardzo dokładnych interwałów czasu, 

dokładność dalmierza jest określona na 

kilka milimetrów i zmniejsza się wraz 

z odległością. 

budowA urządzeniA 

Podstawowym elementem urządzenia 

jest głowica pomiarowa penetrująca 

wyrobisko, wykonująca pomiary, 

która oprócz zasadniczej części jakimi 

są dalmierze laserowe posiada szereg 

urządzeń współpracujących takich jak: 

• komputer przemysłowy rejestrujący 

dane pomiarowe przekazywane 

przez dalmierze laserowe, 

średnica - 56 cm 

wysokość - 135 cm 

waga - 160 kg 

Rys. 2 – Zasada pomiaru odległości dalmierzem laserowym impulsowym 

Rys. 3 Głowica pomiarowa – skaner laserowy 

inspektor szybowy 

9

NR 3/2013 


• magnetometr - w celu orientacji poszczególnych 

wykonywanych przekrojów, 

przekazujący dane on-line 

do modułu sterującego, 

• zestaw służący do kompensacji 

ruchów jakim podlega głowica przemieszczająca 

się w wyrobisku, blok 

pomiaru i regulacji wewnętrznego 

środowiska głowicy pomiarowej, 

kontroler środowiska pracy głowicy 

pomiarowej. 

• zespół zasilający – zasila energetycznie 

wszystkie elementy składowe głowicy. 

Uzupełnieniem niezbędnym do wykonania 

pomiarów całości systemu są 

elementy nadawczo - odbiorcze, czyli 

anteny kierunkowe zapewniające komunikację 

między urządzeniem, a stanowiskiem 

monitorującym, oraz enkonder 

bezpośrednio współpracujący 

z liną, na której zamocowany jest opuszczany 

do szybu skaner, wskazuje on 

jego pozycję w szybie. 

reAlizAcjA PoMiAru 

Schemat stanowiska do skanowania 

szybu pokazano na rysunku 4, natomiast 

sam pomiar polega na opuszczaniu 

głowicy pomiarowej (4), zawieszonej 

na linie urządzenia wyciągowego 

(PWR – wciągarka, w szybach nie wyposażonych 

w urządzenie wyciągowe) 

lub też na przejeździe z głowicą pomiarową 

na klatce szybowej czy też podwieszonej 

do niej. Praca głowicy pomiarowej 

jest obserwowana na stanowisku 

monitorującym (2), które otrzymuje 

dane z komunikacji radiowej 

przekazywanej za pomocą anten kierunkowych 

(3) z których jedna jest 

zabudowana na głowicy pomiarowej 

i podłączona do niej a druga na zrębie 

szybu i podłączona do stanowiska 

monitorującego (istotne jest aby anteny 

kierunkowe zabudowane zostały w sposób 

taki aby wzajemnie się komunikowały). 

Ponadto dla uzyskania informacji 

o pozycji głowicy w szybie na stanowisku 

monitorującym podłączony jest 

enkonder (1), który współpracuje z liną 

urządzenia wyciągowego i przekazuje 

informacje o pozycji głowicy pomiarowej 

w szybie. Techniczną istotą wykonania 

pomiaru jest penetracja wyrobiska 

przez głowicę pomiarową z możliwie 

stałą prędkością. Prędkość z jaką 

przemieszcza się głowica ma duży 

wpływ na dokładność pomiaru; 

na podstawie przeprowadzonych prób 

określono optymalną prędkość w zakresie 

od 0,1 do 0,3 m/s. 

W wyniku otrzymanych pomiarów 

tworzona jest bardzo gęsta spirala 

punktów powstałych z połączenia wielu 

przekrojów poprzecznych oddalonych 

od siebie o wartość skoku m, związana 

z prędkością przemieszczania się głowicy 

pomiarowej w szybie oraz prędkością 

skanowania jednego profilu. Wielkość 

tą można wyznaczyć wg wzoru: 

gdzie: 

v – oznacza prędkość liniową przemieszczania 

się głowicy, 

f – częstotliwość pracy głowicy skanera. 

Dla zastosowanych dalmierzy laserowych 

LMS 200 częstotliwość skanowania 

wynosi 75 Hz (75 obrotów głowicy 

skanującej na sekundę), przy prędkości 

0,2 m/s poruszającej się głowicy pomiarowej 

wartość skoku m wynosi 1,33 mm 

w funkcji głębokości szybu. Oznacza to, 

że cała przestrzeń poddawana badaniom 

jest zeskanowana w interwałach 

co 1,33 mm, a czas niezbędny do skanowania 

szybu o głębokości 1000 m 

wynosi 83 minuty. Dane pomiarowe 

rejestrowane są w czasie rzeczywistym, 

a zarejestrowane skany skorelowane 

z informacjami pochodzącymi z licznika 

drogi, odnoszone są do rzeczywistej pozycji 

głowicy pomiarowej w szybie. 

oPrAcowAnie i AnAlizA 

wyniKów PoMiArów 

Zarejestrowane dane przez komputer 

głowicy pomiarowej po zakończo- 

nych pomiarach zostają przeniesione 

Rys. 4 Schemat stanowiska pomiarowego 

10


NR 3/2013 

ID 7 

ID 10 

ID 12 

Rys. 5 Wizualizacja anomalii obmurza szybu w 3D 

ID 7 

ID 10 

ID 12 

Rys. 6 Anomalia szybu przedstawione w formie okręgów (przekrojów szybu) 

na stanowisko analityczne (poz. 5 

na rys 4), gdzie za pomocą dedykowanych 

aplikacji poddane są opracowaniu, 

polegającemu na: 

• dokonywaniu procesu „rejestracji”, 

czyli połączenia wielu chmur punktów 

w całość na podstawie transformacji 

przestrzennej do układu bezwzględnego, 

• generowaniu animacji z dowolnie 

wybranego fragmentu lub całości 

skanu z możliwością generowania 

filmów w dwóch kierunkach, 

• prezentacji zebranych danych umożliwiającą 

wskazanie elementów 

wymagających analizy – określanie 

rodzaju edytowanych danych pomiarowych 

takich jak długość, szerokość, 

powierzchnia, kubatura, rodzaj, 

• generowaniu zaznaczonych anomalii 

z wymiarami, lokalizacją, pozycją 

w szybie, opisem zaznaczonych danych, 

• analizie różnicowej wybranych porównywalnych 

anomalii w formie 

nakładanych warstw z możliwością 

ich dopasowania, pozycjonowania 

i określenia różnic na nich występujących. 

Rezultatem tego jest wizualizacja 

(odwzorowanie) powierzchni badanego 

szybu w postaci prezentacji 3D o zmiennej 

perspektywie ustalanej przez operatora. 

Zebrane wartości pomiarowe tworzą 

modelowe obrazy wyrobiska w różnych 

układach odwzorowania graficznego 

wyników pomiarów: 

• wizualizacja wyrobiska w 3D (rys. 5) 

• rozwinięcia (szybu) walca w okręgi 

jako przekrojów prostopadłych 

szybu (rys. 6), 

• rozwinięcia (szybu) walca w płaszczyznę. 

Wybrane punkty pomiarowe są 

przedstawione również w formie rozwinięcia 

walca szybu (rys. 7) w płaszczyźnie, 

co jest niezmiernie istotne dla uzyskania 

wiedzy o ich wzajemnym usytuowaniu 

w szybie. 

0 o 90 o 180 o 270 o 360 o 

Rys. 7 Fragment szybu jako płaszczyzna walca z zaznaczonymi anomaliami 

11

NR 3/2013 


Poniżej, w tabeli nr 1 przedstawiono 

wyniki pomiarów, które ukazują charakter 

zmian anomalii obmurza w rocznym 

odstępie czasowym. Każda anomalia 

szybu jest dokładnie określona 

z podaniem jej współrzędnych liniowych 

oraz kątowych i na podstawie tych 

danych oraz parametrów szybu (obmurza) 

określić można dynamikę ich zmian. 

Analiza wyników 

pomiarów 

Zmiany w stanie technicznym omawianego 

szybu w okresie 12 miesięcy 

między dwoma kolejnymi wykonanymi 

pomiarami są nieznaczne. W punktach 

pomiarowych ID 7, ID 10 i ID 12 nastąpił 

wzrost ubytku na głębokość do maksimum 

10 cm i objętość ubytku do wielkości 

1,256 m 3 . W okresie pomiędzy wykonanymi 

pomiarami pojawiły się dodatkowe 

dwa miejsca oznaczone jako punkty 

pomiarowe ID 17 i ID 18, na poziomie 

odpowiednio 170 i 250 m. Maksymalna 

aktualnie głębokość ubytku wynosi 

10 cm co stanowi 18% grubości obmurza. 

Podsumowanie 

1. Urządzenie do laserowego skanowania 

wyrobisk górniczych „LIS” jest 

nowoczesnym rozwiązaniem umożliwiającym 

nieinwazyjne uzyskanie 

trójwymiarowych obrazów i wizualizację 

powierzchni obudowy wyrobisk 

górniczych (szybów). Informacje 

uzyskane w wyniku zastosowania 

techniki skaningowej są w pełni 

przydatne do kontrolowania stanu 

technicznego obmurza obiektu szybowego. 

2. Metoda skaningu laserowego, dająca 

precyzyjny obraz wnętrza jest przydatna 

również w sytuacji remontu 

obudowy szybu; pozwala na precyzyjne 

zwymiarowanie ubytku (poziom, 

powierzchnia, kubatura czy 

też głębokość), jak również możliwe 

jest dokonanie zarejestrowania obrazu 

po wykonanej naprawie w celu 

stwierdzenia jakości wykonania. 

3. W przypadkach dynamicznie występujących 

zmian w stanie technicznym 

obudowy, przez zwiększenie 

częstotliwości pomiarów możliwe 

jest precyzyjne określenie szybkości 

zachodzących zmian. 

4. Poprzez zastosowanie odpowiednio 

dedykowanej aplikacji wymiarowania 

i tworzenia filmu 3D, obróbka 

zarejestrowanych danych nie jest 

operacją czasochłonną. 

5. Zastosowana metoda skaningu laserowego 

pozwala uzyskać informacje 

na temat stanu i wyglądu nie tylko 

samego wyrobiska szybu ale również 

elementów zbrojenia szybowego. 

Literatura: 

1. Materiały wewnętrzne CEN-RAT 

Sp. z o.o. 

2. dr inż. Tomasz Lipecki – Kompleksowa 

ocena stanu geometrycznego 

i obiektów i urządzeń szybowych 

z zastosowaniem skaningu laserowego 

– wyd. AGH seria Monografie, 

nr 277, 2013 r. 

mgr inż. Adam Tokarz 

CUS CSRG CEN-RAT 

Sp. z o.o. w Bytomiu 

Tabela nr 1 - Zestawienie wyników pomiarów. 

Pomiar bieżący 

poprzedni 

Punkt 

Poziom h 

pomiarowy 

1 

h 2 

N 1 

N 2 

Y X z max 

V Różnica 

V 

[m] [m] [ 0 ] [ 0 ] [m] [m] [m] 

śr. 

[m 3 ] 

pśr 

[m 3 ] objętości V śr.- 

V pśr 

ID1 33 33 42 10 18 9,07 0,39 0,05 0,058 0,058 

ID2 41 40 48 180 172 8,5 0,38 0,06 0,065 0,065 

ID3 49 45 55 90 103 10,3 0,62 0,03 0,064 0,064 

ID4 90 92 105 182 193 13,9 0,53 0,03 0,073 0,073 

ID5 111 109 115 195 202 6,2 0,34 0,06 0,042 0,042 

ID6 115 110 120 130 150 10,5 0,96 0,02 0,067 0,067 

ID7 135 129,8 140,6 84 90 11,52 0,29 0,1 0,110 0,096 0,014 

ID8 145 140 147 220 231 7,5 0,53 0,05 0,066 0,066 

ID9 166 165 170 210 198 5,2 0,58 0,05 0,049 0,049 

ID10 180 168,4 205 48 90 36,8 2,02 0,05 1,236 1,19 0,046 

ID11 190 190 198 84 95 8,6 0,53 0,03 0,046 0,046 

ID12 236 229 249 125 148 20,02 1,10 0,09 0,663 0,606 0,057 

ID13 278 275 283 40 36 8,6 0,19 0,05 0,027 0,027 

ID14 328 328 340 22 30 12,2 0,38 0,05 0,078 0,078 

ID15 387 385 396 104 112 11,9 0,39 0,04 0,061 0,061 

ID16 452 449 466 155 173 17,5 0,86 0,03 0,151 0,151 

ID17 170 170 177 57 66 7,05 0,43 0,06 0,060 - 

ID18 250 250 262 200 178 12,47 1,06 0,04 0,176 - 

gdzie: 

poziom – oznacza odległość od zrębu szybu w [m] 

ID1 – oznaczenie punktu pomiarowego 

h 1 

– początek uszkodzenia obudowy w [m] 

h 2 

- koniec uszkodzenia obudowy w [m] 

N 1 

– początek anomalii – w odniesieniu do kierunku północnego w [ 0 ] 

N 2 

– koniec anomalii w [ 0 ] 

x – wymiar „poziomy” anomalii w [m] 

y – wymiar „pionowy” anomalii w [m] 

z max 

– maksymalna głębokość ubytku w [m] 

V śr 

– średnia objętość ubytku w [m 3 ] 

V pśr 

– średnia objętość ubytku w [m 3 ] - poprzedni pomiar 

12


NR 3/2013 

funKcjonowAnie rAtownictwA 

górniczego 

w świetle wyników badań socjologicznych przeprowadzonych wśród kadry kierowniczej 

kopalń węgla kamiennego – część VIII. 

Prezentowane w niniejszym opracowaniu 

wyniki socjologicznych badań 

jakościowych wśród przedstawicieli 

wyższego dozoru kopalń węgla 

kamiennego stanowią wynik realizacji 

finansowanego przez MNiSzW projektu 

badawczego N524 371537 pt. Kierunki 

modernizacji funkcjonowania ratownictwa 

górniczego w branży górnictwa 

węgla kamiennego z uwzględnieniem 

uwarunkowań ekonomicznych 

i społecznych. Tekst stanowi rozdział 

książki pod redakcją Kai Gadowskiej 

pt. Ratownictwo górnicze w kopalniach 

węgla kamiennego. Uwarunkowania 

techniczne, ekonomiczne, organizacyjne 

i społeczne, opublikowanej nakładem 

Wydawnictwa Głównego Instytutu 

Górnictwa w 2011r. 

struKturA 

orgAnizAcyjnA 

rAtownictwA 

górniczego 

Zdecydowana większość respondentów 

opowiedziała się za pozostawieniem 

dotychczasowej struktury organizacyjnej 

ratownictwa górniczego bez 

zmian, w myśl zasady „lepsze wrogiem 

dobrego”. Argumentowano, że obecna 

struktura dobrze funkcjonuje od lat, 

sprawdziła się w działaniu. Ale po co, 

po co zmieniać coś, co funkcjonuje 

dobrze? – pytał retorycznie jeden z kierowników 

KSRG. Jak się wyraził jeden 

z kierowników ruchu zakładu: Powiem 

tak, ratownictwo górnicze działa w takiej 

strukturze od lat i działa dobrze. 

I niech tak zostanie. Lepsze wrogiem 

dobrego. Inny z kierowników ruchu 

stwierdził: Nie wiem czemu miałyby służyć 

jakieś zmiany. Doświadczenie pokazuje, 

że ratownictwo funkcjonuje 

dobrze, nawet bardzo dobrze, więc po co 

przy tym majstrować. Zdaniem jednego 

z kierowników akcji na dole: Ten system, 

który obowiązuje nas jest, uważam, 

najlepszym systemem. Jest najbardziej 

efektywny. Prosty, sprawdzony w działaniu. 

Za podsumowanie może posłużyć 

stwierdzenie jednego z kierowników 

akcji: Po co psuć coś, co jest dobre? 

Prywatyzacja ratownictwa doprowadziłaby, 

zdaniem zdecydowanej większości 

badanych, do dezintegracji 

ratownictwa. Wskazywano m.in., 

że spółek węglowych, podmiotu prywatnego 

nastawionego na zysk przy 

najmniejszych kosztach, nie byłoby stać 

na zakup dla indywidualnych kopalń 

specjalistycznego sprzętu, jaki jest 

w dyspozycji CSRG. Jeden z rozmówców 

ujął to tak: Ja myślę, że po sprywatyzowaniu 

ratownictwa stałoby się coś niedobrego, 

bo przedsiębiorca nie ma czasu, 

przedsiębiorca będzie się koncentrował 

na tym, z czego ma zysk, na wydobyciu 

węgla. I jest zagrożenie, że sprawy ratownicze 

zeszłyby na drugi plan. W chwili 

obecnej działka wentylacji, działka 

ratownictwa górniczego jest na wyższym 

szczeblu niż była wcześniej. My w Centralnej 

Stacji mamy kursy rozmaite. 

Ale my współpracujemy przede wszystkim 

z Okręgową Stacją. I ona jest jak 

gdyby wydłużoną ręką Centralnej Stacji. 

I prowadzimy te wszystkie ćwiczenia, 

rozmowy, dyskusje. I współpraca jest dobra. 

Uważam, że nie można tego zepsuć. 

[…] Ja nie jestem zwolennikiem modelu 

czeskiego. Ja nie jestem za tym. Nas jako 

przedsiębiorców nie będzie stać na specjalistyczny 

sprzęt. Przykład, my mamy 

jeden szyb bez wyciągu, bez urządzeń 

wyciągowych i korzystamy z Centralnej 

Stacji z wyciągu ratowniczego. Oczywiście 

my musimy za to zapłacić, to jest 

jasne. Ale nie musimy utrzymywać tego 

i to nas nie kosztuje. I w takich sytuacjach 

to, że istnieje Centralna Stacja 

jest dla nas bardzo pozytywne. […] 

Po każdej akcji ratowniczej nieplanowanej 

są komisje, które dochodzą jak doszło 

do zdarzenia, w jaki sposób to zdarzenie 

zostało ujarzmione i jakie skutki, 

jakie błędy były popełniane. Wszystko 

krok po kroku jest analizowane i są wyciągane 

wnioski. Na podstawie wniosków 

z akcji ratowniczych zmieniane są 

przepisy, zmieniają się wytyczne Centralnej 

Stacji. To jest ich rola i robią to, 

uważam, dobrze i nie ma tego co psuć. 

Podobne stanowisko zajął kolejny 

respondent, zastępca kierownika ruchu 

zakładu: Prywatne ratownictwo zmieniłoby 

obraz tego ratownictwa, które jest 

teraz. I ja myślę, że zmieniłoby na minus. 

Pod względem ekonomicznym być 

może byłby plus. Pod względem merytorycznym 

mogłoby się pogorszyć, i to 

o wiele. Inny respondent, kierownik jednej 

z KSRG wyraził opinię: Prywatyzacja 

ratownictwa – nie byłbym za tym. 

Ponieważ jeśli jest firma, która znajduje 

się w rękach prywatnych, w takiej firmie 

zysk jest na pierwszym miejscu. A taka 

kolejność nie powinna mieć miejsca 

w przypadku ratownictwa. 

Kolejny respondent, kierownik 

sztabu akcji stwierdził: Ja nie znam tak 

naprawdę kosztów, jakie ponoszą 

zakłady górnicze z tytułu korzystania 

z usług Centralnej Stacji Ratownictwa 

Górniczego. Gdyby to realnie przełożyć 

na koszta, to chyba nie są aż takie gigantyczne 

pieniądze. […] Można by scedować 

część zadań Centralnej Stacji 

na Stacje Okręgowe, a Centralnej Stacji 

pozostawić tylko stricte nadzór nad ich 

pracą, takiego organu kontrolującego. 

Pytanie tylko, czy to ma sens. Bo jeżeli 

Centralna Stacja ma bardzo specjalistyczny 

sprzęt, to co się stanie, jeśli do 

zakupu tego samego sprzętu zmusimy 

Stacje Okręgowe. Czy to obniży koszty? 

Moim zdaniem to podwyższy koszty. 

[…] Moim zdaniem organizacyjnie system 

jest dobry. Skoro jest dobrze, to po co 

poprawiać? Co my chcemy poprawiać 

jakąś ewentualną reformą? 

Zdaniem jednego z zastępców kierownika 

KSRG: Teoretycznie można by 

pominąć Centralną Stację. Ten Bytom 

13

NR 3/2013 


przenieść do okręgówek poszczególnych. 

Tylko teraz kto to wszystko będzie koordynował? 

Bo Stacja Okręgowa mogłaby 

robić to co Bytom. Tylko że każda okręgówka 

musiałaby te same warunki spełnić. 

Musiałby być narzucony pewien 

schemat, pewien reżim. Poza tym w tej 

chwili to co ma Centralna Stacja, jeżeli 

chodzi o ten sprzęt, to żadnej z kopalń 

by na to stać nie było. Inertyzacja gazów, 

wytwornice. No żadnej kopalni nie będzie 

stać na to. Później jest pogotowie 

dźwigowe, kiedy do szybu musi wjechać 

1000 metrów liny z kabiną, jak ludzie 

zostaną uwięzieni. Mają tylko na Centralnej 

Stacji. Taka jedna maszyna ten 

Steier, żeby to urząd dopuścił do takiej 

pracy, no to są miliony. Tzw. pomiarowe 

pogotowie, kiedy jak jest pożar to jadą 

zaraz z chromatografem, jadą zaraz 

z tymi miernikami z tymi mikropakami 

tzw., które w ciągu dwóch-trzech minut 

można podłączyć, jak jest linia i już mieć 

pomiar atmosfery. Te szybkie działania 

tego pogotowia pomiarowego. Czy 

wodne, mają specjalne pompy dla odwadniania 

szybów. No jest to tam w jednym 

miejscu zgromadzone dla wszystkich. 

[…] No każdej kopalni by nie było 

stać. No nie ma szans. […] Ta formuła 

ratownictwa, która funkcjonuje, dotychczas 

się wszędzie sprawdzała. To jest rozbudowane, 

to jest racja. No, trochę 

można by było ściągnąć też z czeskiego 

ratownictwa. Jednak lepiej mieć na 

kopalni swoich, najlepiej mieć u siebie 

fachowców. Kolejny z rozmówców zauważył: 

Jasne jest, że żadna kopalnia, 

traktując ją autonomicznie nie jest 

w stanie świadczyć usług w zakresie ratownictwa 

górniczego na tak wysokim 

poziomie jak Centralna Stacja Ratownictwa 

Górniczego. Musiałaby utrzymywać 

po prostu cały sprzęt, co jest niemożliwie. 

Przykładem na to są chociażby 

przewoźne wyciągi ratownicze. W Polsce 

są pewnie ze cztery takie wyciągi, z czego 

dwa posiada Centralna Stacja Ratownictwa 

Górniczego w Bytomiu. A koszt 

zakupu takiego urządzenia jest ogromny. 

Kolejni respondenci zwracali uwagę 

na przeszkody praktyczne związane 

z potencjalną zmianą organizacji 

ratownictwa: Abstrahując od kwestii 

ekonomicznych, kolejny problem pojawiłby 

się na styku ratownictwa prywatnego 

i kopalnianego. Prywatni ratownicy 

nie będą znali kopalni, nie będą znali jej 

specyfiki. Następny rozmówca argumentował: 

Na pewno jeśli się trzyma 

zastępy ratownicze na terenie zakładu, 

to one są w stanie najszybciej zacząć 

działać w tej pierwszej chwili zagrożenia. 

Jeżeli byłyby to zastępy zewnętrzne 

i nie byłyby na terenie zakładu, to byłby 

dłuższy czas zanim one się pokażą. 

Przy czym, jeżeli byśmy założyli, że one 

mają być na terenie zakładu, żeby szybko 

weszły w akcję, koszty będą porównywalne. 

Poza tym zastępy ratownicze, 

które są dyżurujące, one i tak robią 

jakieś niezbyt uciążliwe prace profilaktyczne. 

One są cały czas na dole. 

W chwili zdarzenia one są przekierowywane 

do miejsca zdarzenia. Więc nie jest 

to tak do końca, że koszt, że my opłacamy 

tych ludzi, a z ich pracy nic nie ma, 

że oni siedzą i tylko czekają. Kolejną rzeczą 

jest, jeżeli wprowadzimy ratownictwo 

zawodowe – my już je w pewnym 

sensie mamy, dlatego że jak przyjeżdżają 

zastępy z Okręgowej Stacji, kopalnia 

opłaca prace tych osób; to samo, jeżeli 

przyjadą z Centralnej – każda kopalnia 

jest inna, specyfika jest niesamowita. 

Jest to rodzaj labiryntu, jeśli chodzi 

o wyrobiska, jeśli chodzi o urządzenie, 

jeśli chodzi o zasilanie w wodę, w prąd, 

we wszystko. Osoby z zawodowego 

ratownictwa [zewnętrznego] i tak musiałyby 

korzystać z pomocy pracowników 

danego zakładu. A jeżeli dany pracownik 

nie jest członkiem drużyny 

ratowniczej, nie może założyć aparatu. 

No i nie może wchodzić wtedy w skład 

takiego zastępu. […] Koszty wypożyczenia 

sprzętu wcale nie są aż takie duże. 

Jaki jest sens, żebyśmy my mieli awaryjny 

wyciąg do ewakuacji ludzi z szybów 

w każdej spółce, skoro jest jeden 

w Centralnej? Liczy się doświadczenie 

Centralnej Stacji Ratowniczej, które oni 

zbierają w całym górnictwie. Struktura 

ratownictwa od kilkudziesięciu lat jest 

znana i sprawdziła się w ciągu tych lat. 

Centralna Stacja już jest samodzielnym 

podmiotem gospodarczym, więc koszty, 

jakie są kładzione z tego tytułu na 

poszczególne zakłady w całym górnictwie 

polskim nie są znowuż aż takie 

duże, żeby miały w drastyczny sposób 

nas obciążać. 

Kierownik akcji na dole stwierdził: 

Nie, nie! Bałbym się prywatyzacji, bo na 

pewno poleciałoby to po kosztach i na 

pewno ci ludzie nie mieliby takiego doświadczenia. 

Ratownicy nie mieliby 

gdzie tego doświadczenia zdobywać. 

Ja mam ratowników na dole, którzy uczą 

się robót górniczych. Oni są cały czas na 

dole i mają ten warsztat pracy i zagrożenia 

czują. Poza tym jak jadą gdzieś na 

akcję, to powiedzmy warunki w śląskich 

kopalniach no różnią się czasami, ale są 

porównywalne. Natomiast gdzie ten prywatny 

miałby zdobyć doświadczenie? 

To nie jest tak, że znajdzie się człowieka 

na ulicy, zrobi mu tor przeszkód, pochodzi 

trochę w aparacie w jakichś tam 

tunelach czy w piwnicach. No nie widzę 

tego, naprawdę nie widzę. Poza tym kto 

ich roboty górniczej nauczy? Jak podbudować 

strop. Tego się w piwnicy nie da 

nauczyć, na torze tak samo. Tak że z jednej 

strony merytoryczne doświadczenie 

tych ratowników związanych z obsługą 

sprzętu, ze znajomością procedur, 

z umiejętnością robienia pomiarów, 

myślenia, co z tego wynika, jakie zagrożenie 

jest, co mu się może stać. Pewnych 

rzeczy można teoretycznie nauczyć. 

Natomiast obycia z dołem i wszelkimi 

pracami związanymi z dołem, no tego 

w żaden sposób nie da się zrobić. Tak że 

dla mnie to jest parodia, żeby próbować 

prywatną firmę w to miejsce zrobić. 

Może w aparatach by umieli chodzić, 

może by umieli mierzyć. Ale potrzebne 

jest praktyczne doświadczenie na kopalni. 

A ci ratownicy uczą się całe życie. 

Każda akcja jest inna, każda sytuacja 

awaryjna na dole jest inna. Owszem 

można wspólne mianowniki do tego znaleźć, 

ale czerpie się to doświadczenie 

z różnych sytuacji. 

Jeden z kierowników akcji zauważył: 

Te rewolucyjne pomysły rodzą się chyba 

w głowach nie za bardzo znających 

realia, nie praktyków. Raczej bym tu 

w kwestii prywatyzacji służb ratowniczych 

nie mieszał. […] Dla mnie najważniejsza 

przy prowadzeniu akcji jest 

mobilność zastępów. Mobilność również 

tych zastępów specjalistycznych, bo takimi 

też się posiłkujemy z Centralnej 

Stacji. Czy pomiarowe, czy gazów 

inertnych to są jak gdyby podstawowe 

przy akcjach pożarowych pogotowia. 

14


NR 3/2013 

I naprawdę przyjazd z Bytomia nie trwa 

długo. Przy akcji, kiedy rzeczywiście minuty 

od początku zaistniałego zdarzenia 

rzutują na całość sukcesu, wtedy nie ma 

czasu na czekanie. Można oczywiście specjalistyczne 

zastępy pogrupować gdzieś 

na kopalniach, tylko też później dotarcie 

do miejsca zagrożenia to jest wszystko 

czas. No ja tego po prostu nie widzę. 

Zwracano także uwagę na ewentualne 

problemy, jakie mogłyby się pojawić 

w przypadku próby utworzenia 

prywatnego ratownictwa składającego 

się z pracowników niezatrudnionych 

w kopalniach: Na Centralnej Stacji pięciu 

ratowników z naszej kopalni jest delegowanych. 

Za trzy miesiące ja ich wymienię 

i poślę nowych. Sama jednostka, 

sama Centralna Stacja bez kopalnianych 

stacji i ludzi z kopalni nie istnieje. Gdyby 

miała inna formuła ratownictwa funkcjonować, 

to oni by dopiero musieli zechcieć 

przejść do Centralnej Stacji. 

A z reguły jest tak, że oni na takim oddelegowaniu, 

to owszem. Ale oni są zatrudnieni 

tutaj. Macierzystym zakładem jest 

kopalnia, Kompania czy Holding. Gdyby 

im powiedzieć, że od przyszłego miesiąca 

mają być zatrudnieni przez Centralną, 

no to wszyscy wracają. Na kopalni jakby 

no nie przeszedł badań, no to wraca normalnie 

na oddział. A w Centralnej co? 

Podnoszono argument, że w przypadku 

likwidacji CSRG, działanie nieskoordynowanych 

OSRG (bez nadrzędnej 

CSRG) mogłyby skutkować 

spadkiem możliwości skutecznego 

współdziałania ratowników górniczych, 

m.in. z uwagi na brak koordynacji 

szkoleń, brak wspólnych ćwiczeń. 

Według jednego z kierowników kopalnianych 

stacji ratownictwa: Nie wyobrażam 

sobie możliwości likwidacji 

CSRG i działalności kilku niezależnych 

stacji, odpowiadających, powiedzmy, 

obszarem działania obecnym Stacjom 

Okręgowym. Nawet z ekonomicznego 

punktu widzenia nie jest pewne czy byłoby 

to korzystniejsze rozwiązanie. 

To by wymagało pogłębionych analiz. 

Osobiście nie jestem przekonany […]. 

A jaka jednostka odpowiadałaby za koordynację 

szkoleń? Jaka instytucja odpowiadałaby 

za utrzymanie spójnego systemu 

działania? W przypadku zaistnienia 

zdarzenia, które wymagałoby zaangażowania 

większej liczby ratowników, 

jak mieliby współpracować? Podstawą 

współpracy są takie same szkolenia, 

wspólne ćwiczenia, które generują takie 

same schematy działania. Nie bardzo 

to sobie wyobrażam. Kolejny rozmówca 

stwierdził: Obecny system działa dobrze, 

działa od lat. Pod auspicjami Centralnej 

Stacji następuje pewna unifikacja, standaryzacja 

pewnego typu postępowań. 

A jeśli hipotetycznie Kompania Węglowa 

miałaby mieć swoją okręgówkę, Jastrzębska 

Spółka swoją okręgówkę, a Holding 

swoją okręgówkę, to my się będziemy 

rozchodzić, każdy będzie sobie…, „każdy 

sobie rzepkę skrobie”, każdy sobie będzie 

swoje procedury wdrażał, to nie będzie 

dobre. Być może ze względów finansowych 

może by się to opłacało przedsiębiorcom. 

Natomiast z praktycznego 

punktu widzenia to nie jest dobre 

rozwiązanie. Jest tak, że jeśli coś się zdarzy 

na jakiejś kopalni, wtedy do akcji 

przystępują zastępy danej kopalni, przyjeżdża 

Okręgowa Stacja, która jest odpowiedzialna 

za daną kopalnię. Jeśli Centralna 

stwierdza, że jest mało ratowników, 

to przyjeżdża następna okręgówka. 

A tą pierwszą i drugą okręgówkę ubezpiecza 

trzecia okręgówka. To proszę 

sobie wyobrazić, jak by to wyglądało, 

jeśli w każdej z tych okręgówek by obowiązywały 

różne standardy. 

Pojawiały się jednak także inne opinie. 

Jeden z kierowników KSRG argumentował: 

Generalnie Okręgowa [Stacja 

Ratownictwa Górniczego] to można powiedzieć 

jest Centralna. Bo żadna decyzja 

nie wyjdzie ze Stacji Okręgowej, dopóki 

nie będzie zatwierdzona przez Centralną. 

Każde pismo idzie do Okręgowej 

przez Centralną itd. Powiem tak, że w tej 

chwili Centralna Stacja ratownictwa jest 

monopolistą. Gdyby były dwie jednostki, 

trzy jednostki, byłoby dla kopalń lepiej. 

Pewne sprawy byłyby tańsze. Naprawdę 

byłyby tańsze, bo pewne sprawy są drogie, 

a nie muszą być. Druga sprawa jest 

taka, że sama Centralna, by się odciążyła. 

Wiadomo, zdarzenia różnie, chodzą 

parami. Akcja jedna kopalnia, druga 

kopalnia. Fakt, że teraz kopalni mniej na 

Śląsku, ale jednak. Można by zrobić 

mniejsze jednostki, ale z podziałem. Że ta 

jednostka ma na przykład pogotowie pomiarowe 

oraz na przykład tam zawałowe. 

Ta jednostka zajmuje się tylko tym 

i tym, nie. A Centralna ma wszystko, jest 

monopolistą. A kopalnie są z nią związane. 

Przepis mówi, że musimy mieć 

umowę z jednostką ratownictwa. Jak nie 

podpiszemy, to nie mamy. […] Z drugiej 

strony kopalnia oczywiście, że dąży do 

ograniczenia kosztów. Można by kupić 

jakiś sprzęt specjalistyczny, taki jak ma 

CSRG, nawet lepszy. Natomiast nie 

trzeba by było kupować jakiegoś specjalistycznego 

drogiego sprzętu, który jest wykorzystywany 

kilka razy w roku, tylko 

z tego można by korzystać na zasadzie 

usługi. Kopalnie płacą Centralnej Stacji 

za samą gotowość, czy jakiejkolwiek 

udziela pomocy czy nie. A za każdą i tak 

pomoc, za każdy sprzęt pożyczony płaci 

się dodatkowo. […] Dobre byłby tutaj 

utworzenie jednostek ratownictwa mniejszych, 

które obejmowałyby przykładowo 

sześć kopalń. I na pewno przedsiębiorcom 

by się to lepiej opłacało niż płacić 

Centralnej Stacji. Ale szkolenia musiałyby 

dla wszystkich pozostać takie same. 

Jednocześnie, pomimo pozytywnej 

oceny funkcjonowania ratownictwa górniczego 

w obowiązującej strukturze 

organizacyjnej, w ramach warsztatów, jakie 

odbyły się w Głównym Instytucie 

Górnictwa z udziałem specjalistów 

ds. ratownictwa górniczego, przedstawicieli 

Wyższego Urzędu Górniczego, 

zarządów spółek węglowych, CSRG S.A. 

w Bytomiu, Związku Zawodowego Ratowników 

Górniczych i innych przetoczyła 

się dyskusja nad obecnym stanem 

ratownictwa w Polsce. Wskazywano na 

konieczność podjęcia działań w celu racjonalizacji 

współpracy kopalnianych 

stacji ratownictwa i Stacji Okręgowych 

oraz Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego. 

Formułowane były także postulaty 

racjonalizacji kosztów funkcjonowania 

ratownictwa górniczego przy zapewnieniu 

wysokiego poziomu zabezpieczenia 

ratowniczego. Przedstawiono m.in. 

propozycję zredukowania liczby Okręgowych 

Stacji Ratownictwa z obecnych 

czterech do trzech, jak również sformułowano 

postulat przeprowadzenia pogłębionej 

analizy funkcjonowania pogotowi 

specjalistycznych w ramach CSRG. 

Dr Kaja Gadowska 

Uniwersytet Jagielloński 

15

NR 3/2013 


Głosowy system łączności 

Jak powszechnie wiadomo „prawie” 

robi wielką różnicę, więc i tym razem 

producentowi, brytyjskiej firmie Golder 

bynajmniej nie udało się skonstruować 

całkowicie bezprzewodowej komunikacji 

dla ratownictwa górniczego. 

Uznany na świecie system podziemnej 

łączności głosowej opracowany ponad 

10 lat temu pierwotnie przez inżynierów 

z Rock Mechanics Technology oferowany 

jest obecnie w zmodernizowanej 

– „bezprzewodowej” wersji (MK2). 

Pomimo krytycznej powyższej 

uwagi odnośnie systemu M-Comm 

warto zapoznać się z jego rozwiniętą 

wersją, gdyż być może przyjęta przez 

konstruktorów koncepcja wyznaczy 

w przyszłości nowy kierunek rozwoju 

podziemnej łączności ratowniczej. 

Porównując system z dotychczasową 

wersją zauważyć można, iż uwzględniono 

tutaj charakterystyczną hierarchię 

systemu kierowania akcją 

oraz formę przepływu informacji na 

odcinku baza – zastępowy – pozostali 

członkowie zastępu. Zmodernizowany 

M-Comm zapewnia bowiem obecnie 

utrzymywanie łączności głosowej pomiędzy 

aparatem bazowym i aparatem 

ratownika (zastępowego) względnie 

przekaźnikiem radiowym umieszczonym 

w bębnie oraz dodatkowo pomiędzy 

członkami zastępu i zastępowym. 

Tak zorganizowany system wypełnia 

więc jedno z istotnych zaleceń Komisji 

zajmującej się wypadkiem w kopalni 

Krupiński w maju 2011 r. odnośnie 

bezprzewodowych środków łączności 

ratowników w zastępie. Na ryc.1 pokazany 

został poglądowy układ połączeń 

systemu M-Comm podczas prowadzenia 

akcji lub dojścia/powrotu z/do 

Ryc. 1. Schemat połączeń systemu M-Comm 

Ryc. 2. Prowadzenie przewodu w aparacie ratownika 

strefy zagrożenia. Odwijany z bębna 

jednożyłowy izolowany przewód o miedzianym 

lub stalowym rdzeniu służy 

jako medium transmisyjne (antena) 

podobnie jak w systemach z kablem 

promieniującym. Należy zaznaczyć, 

że przewód ten jest na tyle cienki, 

iż „pełny” bęben z kilometrowym odcinkiem 

drutu waży zaledwie 5 kg. 

Wykorzystywany efekt przenoszenia 

sygnału bazuje jednak na modulacji fali 

dość niską częstotliwością, co konsekwentnie 

powoduje, że źródła sygnałów 

powinny znajdować się bardzo blisko 

anteny. Faktycznie aby uzyskać sprzężenie 

obwodu magnetycznego przewód 

musi przechodzić przez szczelinę 

lub otwór w aparacie (ratownika lub bazowym) 

- szczegóły widać na ryc. 2. 

Takie „przywiązanie” do kabla 

dawało w starszym rozwiązaniu jednak 

pewnego rodzaju przewagę nad zwykłym 

systemem przewodowej łączności. 

M-Comm był bowiem „bezkontaktowy” 

i nawiązanie łączności z każdego 

miejsca w drodze lub powrocie ze strefy 

zagrożenia nie wymagało bezpośredniego 

wpięcie się do obwodu elektrycznego. 

Ponadto w celu połączenia kolejnych 

odcinków przewodu (albo naprawy 

w przypadku zerwania) wystarczyło 

jedynie odizolować i skręcić 

ze sobą końcówki drutu. Niemniej jednak 

w przypadku gdyby ratownicy 

chcieli np. wykonywać jakieś prace 

wymagające rozproszenia zastępu, 

choćby w obrębie kilku metrów, 

zastępowy musiał ze sobą przemieszczać 

aparat komunikacyjny (wraz 

z przewodem) – podobnie jak w naszych 

PTR-ach. Mankamentu tego pozbawiona 

jest nowa konstrukcja 

M-Comm oferowana na rynku od 

2012r. Członkowie zastępu (w tym również 

opcjonalnie zastępowy) są wyposażeni 

w indywidualne miniaturowe radiotelefony 

działające w paśmie Wi-Fi 

(2,4 GHz), które mogą komunikować 

się z aparatem ratownika nowego typu 

– działającym teraz także jak przekaźnik 

sygnału do bazy (poprzez przewód). 

Nowością jest także opcja 

z bębnem kablowym „aktywnym” – 

16


NR 3/2013 

Ryc. 3. Aktywny bęben kablowy. Wewnątrz umieszczony przekaźnik radiowy wraz z 

akumulatorem NiMH. 

zwierającym w sobie obwód przekaźnika 

radiowego (ryc. 3). 

Można w zależności od potrzeb korzystać 

z takiego przekazu równoległego 

bądź nawet wyłączyć aparat ratownika, 

traktując go jako przenośny, rezerwowy 

przekaźnik. Praktyka ratownicza pokazuje 

także, iż efekt „głośnomówiący” 

aktywnego bębna uzyskany w powyższy 

sposób (bęben ten posiada wbudowany 

głośnik) pozwoli skrócić przekaz 

informacji z bazy do wszystkich członków 

zastępu. Zastępowy nie musi 

bowiem powtarzać przekazanych poleceń 

członkom zastępu, bo wszyscy słyszą 

je jednocześnie. Oczywiście w razie 

potrzeby, w tym także biorąc pod uwagę 

ekonomię, można używać nadal 

poprzedniego modelu bębna (pasywnego), 

który jest zwykłą szpulą z nawiniętym 

drutem. Same komunikatory 

- radiotelefony (ryc. 4.) charakteryzują się 

małymi gabarytami (130 x 85 x 30 mm) 

i niewielką masą (280 g). 

Wbudowany na stałe akumulator 

NiMH pozwala na 10 h rozmów z maksymalnej 

odległości 10 m liczonej 

do przekaźnika (aparat AR lub aktywny 

bęben). Nowa wersja M-Comm wyposażona 

jest na stałe w układ redukcji 

szumów (poprzednio w aparacie bazowym 

ustawiany był poziom redukcji) 

i tak jak poprzednia w automatyczny 

sygnał kontroli linii (co 15 s kontrolny 

dźwięk, „beep”). Wszystkie elementy 

mogą pracować w warunkach zagrożenia 

wybuchem metanu lub/i pyłu węglowego 

pod ziemią (kat. Ex I M1) 

w zakresie temperatur otoczenia -5° 

Ryc. 4. Indywidualny komunikator ratownika 

do +40 °C. Producent gwarantuje całkowitą 

wodoszczelność systemu (poza 

aparatem bazowym), choć w instrukcji 

można przeczytać, że z uwagi na silne 

tłumienie sygnału nie zaleca się prowadzenia 

przewodu pod wodą. W aparacie 

ratownika podobnie jak poprzednio 

można zastosować zarówno akumulator 

(ładowany bezprzewodowo) lub baterię 

9 V – są to jednak 2 różne aparaty, 

bez możliwości zmiany rodzaju źródła. 

Ilość i warianty źródeł zasilania mogą 

niestety stać się przysłowiową „kulą 

u nogi” nowego systemu. Mamy tu 

bowiem przynajmniej 3 różne ładowarki 

do 4 rodzajów urządzeń ładowalnych. 

Podobnie krytycznie należy się 

odnieść do dużej liczebności wymienionych 

w instrukcji sposobów prowadzenia 

przewodu komunikacyjnego, 

jego połączeń i uziemienia końcówek, 

a także wskazywanych metod ograniczania 

zakłóceń. Prawdopodobnie najbardziej 

pewnym rozwiązaniem jest 

użycie przewodu podwójnego (para 

przewodów), co konsekwentnie zwiększa 

niestety 2 –krotnie masę przewodu 

i wydłuża czas na łączenie kolejnych 

odcinków (ryc. 5). 

17

NR 3/2013 


Ryc.5. Łączność przy pomocy przewodu podwójnego 

W przypadku dynamicznego 

rozwoju szczególnie trudnych akcji 

ratowniczych zachodzi zatem obawa 

o skuteczność wykorzystania urządzenia 

przewidzianego do pracy w wielu 

różnych wariantach konfiguracyjnych. 

Z drugiej strony każde nowe rozwiązanie 

musi liczyć się z krytyką i nieufnością 

ratowników. Dopiero nabyta praktyka 

w ćwiczeniach i realnych działaniach 

mogłaby skutecznie zweryfikować 

właściwości sprzętu. Testy starej 

wersji M-Comm, które przeprowadzono 

w 2010 r. zarówno w CSRG S.A. 

jak i niezależnie w kopalniach potwierdziły 

wiele pozytywnych cech jak 

i przewidywanych słabych stron systemu. 

Gdyby dziś powtórzyć je wobec 

nowej wersji systemu M-Comm, 

to z dużym prawdopodobieństwem 

można założyć, że oceny byłyby dużo 

wyższe. Podsumowując należy z optymizmem 

spojrzeć w przyszłość, 

gdyż prezentowana wersja M-Comm 

niesie w sobie szereg całkowicie 

nowych rozwiązań technicznych i nawet 

jeśli kilka z nich nie w pełni 

osiągnie zamierzony cel to pozostałe 

z pewnością wyznaczą wyższą jakość 

w krótkiej historii rozwoju podziemnych 

ratowniczych systemów łączności. 

Autor składa wyrazy podziękowania 

przedstawicielom firm Golder Associa- 

tes Ltd. i Elektrometal S.A. za przekazane 

informacje i materiały prasowe 

związane z urządzeniem M-Comm. 

mgr inż. Piotr Golicz 


Drużyna ratownicza ZG Sobieski 

Mówi się, że ratownik górniczy to 

nie zawód, ale powołanie. Istotnie do 

ratownictwa górniczego zgłaszają się 

ludzie dobrowolnie, którzy sami decydują 

się na to, że trzeba będzie pójść 

na ratunek koledze niejednokrotnie 

z narażeniem swojego życia. Aby podołać 

tym obowiązkom ratownik musi 

być stale w dobrej kondycji fizycznej 

i mentalnej. Służą temu ćwiczenia przeprowadzane 

zarówno w macierzystym 

zakładzie górniczym, jak również 

w jednostce ratownictwa górniczego. 

Do tego dochodzą dyżury w Okręgowej 

Stacji Ratownictwa Górniczego, w czasie 

których ratownicy ugruntowują 

swoje umiejętności. Najlepszym jednak 

poligonem doświadczeń jest udział 

w akcji ratowniczej w warunkach występowania 

określonego poziomu 

stresu u ratowników związanego z faktycznym 

zagrożeniem. Aby podołać 

wyzwaniu ratownik górniczy musi być 

nie tylko fizycznie przygotowany, 

ale również mentalnie - musi być przeświadczony 

o swoich wysokich umiejętnościach, 

które pozwolą mu w każdej 

sytuacji wyjść zwycięsko. Ale czy same 

ćwiczenia pozwolą mu na uzyskanie 

tego przeświadczenia? Potwierdzeniu 

wysokich umiejętności służą również 

zawody ratownicze na szczeblu krajowym, 

a w ostatnich 10 latach również 

w konkurencji z ratownikami zza granicy 

w czasie zawodów międzynarodowych. 

Aktualnie w polskim górnictwie 

węglowym funkcjonuje 39 kopalnianych 

drużyn ratowniczych, jedną z nich 

osiągającą sukcesy również na niwie 

międzynarodowej jest drużyna ratownicza 

Zakładu Górniczego Sobieski, 

którą kierował przez długie lata Ryszard 

Mlostek. 

Oddajmy zatem głos obecnie emerytowanemu 

już kierownikowi tej drużyny, 

ale cały czas młodego duchem 

Ryszardowi Mlostkowi… 

Od końca 1991 r. do 22 grudnia 2012 r. 

- gdy odszedłem na emeryturę - pełniłem 

funkcję Kierownika Kopalnianej Stacji 

Ratownictwa Górniczego Zakładu Górniczego 

Sobieski w Południowym Koncernie 

Węglowym S.A. w Jaworznie. 

W 1993r. przeprowadziłem reorganizację 

ratownictwa w KWK Jaworzno oraz 

przeniesienie stacji ratowniczej z Ruchu 

Kościuszko na Ruch Sobieski. Od 1988 r. 

do 2009 r. byłem także czynnym ratownikiem 

górniczym. Od 1992 r. osiemdziesiąt 

trzy razy brałem udział jako kierownik 

zastępów dyżurujących w pogotowiu 

ratowniczym w OSRG Jaworzno. 

Czyli ponad trzy lata mojego życia spędziłem 

w OSRG! Podczas tych dyżurów 

brałem udział w wielu akcjach ratowniczych 

m.in.: w ZGH Bolesław, KWK Kazimierz 

- Juliusz, Wesoła, Wujek, Janina, 

Staszic, Brzeszcze i PG Silesia. 

Sukcesy, jakimi mogę się poszczycić 

to zdobycie przez ratowników z mojej 

drużyny m.in.: wielokrotnie pierwszego 

miejsca w klasyfikacji drużynowej 

i w indywidualnym konkursie wiedzy 

ratowniczej podczas okręgowych i centralnych 

zawodów ratowniczych. 

W celu podniesienia kwalifikacji 

i sprawności moich ratowników zorganizowałem 

wielokrotnie wyjazdy do Prievidzy 

– Słowacja w latach 2001-2007 

gdzie zajęliśmy dwa razy drugie i dwa 

razy trzecie miejsca drużynowo, a indywidualnie 

dwa razy pierwsze i dwa razy 

drugie miejsca. 

Jako zwycięzcy Centralnych Zawodów 

18


NR 3/2013 

Zdj. 2. Z trofeami zdobytymi w Doniecku - Ukraina 2012 r. 

Ratowniczych w 2003 r. zostaliśmy zaproszeni 

do udziału w IV Międzynarodowych 

Zawodach Ratowniczych 

w Głogowie w 2004 r. gdzie zajęliśmy 

wśród najlepszych drużyn świata dziewiąte 

miejsce. 

W 2006 r. zostaliśmy zaproszeni do 

udziału w V Międzynarodowych Zawodach 

Ratowniczych w Pingdingshan 

w Chinach, gdzie zajęliśmy drugie miejsce 

w symulowanej akcji ratowniczej 

oraz zdobyliśmy mistrzostwo świata 

w udzielaniu pomocy przedmedycznej, 

a nasz mechanik zajął czwarte miejsce 

w obsłudze aparatu BG4 EP. 

W VI Międzynarodowych Zawodach 

Ratowniczych w Reno - USA w 2008 r. 

zdobyliśmy wicemistrzostwo w klasyfikacji 

generalnej, a w 2010 r. w Australii 

w Wollongong szkolona przeze mnie 

drużyna zdobyła mistrzostwo w prowadzeniu 

akcji ratowniczej na dole kopalni. 

W 2012 r. w Doniecku na Ukrainie 

zdobyliśmy mistrzostwo i wicemistrzostwo 

w konkurencji mechaników aparatów 

oddechowych oraz trzecie miejsce 

w udzielaniu pomocy przedmedycznej 

wśród 26 drużyn z 13 krajów. Ważne jest 

również to, że sukcesy w 2010 i 2012 r. 

osiągnęliśmy tworząc wspólną drużynę 

z ratownikami z ZG Janina! Równocześnie 

zawsze starałem się o zachowanie 

ciągłości wśród uczestników zawodów. 

Wśród startujących ratowników 

w Doniecku czterech posiadało uprawnienia 

emerytalne a czterech było debiutantami. 

Podczas zawodów w USA pełniłem 

podwójną rolę - byłem trenerem i zawodnikiem. 

Największym dla nas wyróżnieniem 

było, gdy amerykańscy 

sędziowie mówili po zakończonych przez 

nas konkurencjach - GOOD JOB! (dobra 

robota)”. 

Podczas tych wszystkich zawodów 

największym naszym przeciwnikiem był 

stres. W Australii każdy chciał swoje zadanie 

wykonać jak najlepiej dlatego, 

iż według Australijczyków liczy się tylko 

WINNER!, czyli zwycięzca. Puchary 

były przyznawane tylko za pierwsze 

miejsce w poszczególnych konkurencjach. 

Jakaż była więc nasza radość 

gdy podczas gali, na której ogłaszano 

wyniki usłyszeliśmy, że zdobyliśmy mistrzostwo 

świata w prowadzeniu akcji 

ratowniczej na dole kopalni! Czyli nie 

w symulacji, ale w prowadzeniu realnej 

akcji ratowniczej. Znów w świecie nasi 

ratownicy górniczy zostali docenieni. 

Dużym sukcesem było również to, 

iż ratownicy przygotowujący się do międzynarodowych 

zawodów w Doniecku 

podczas dwutygodniowych dyżurów 

w OSRG Jaworzno w maju 2012 r. brali 

udział w bardzo trudnej akcji pożarowej 

w KWK Brzeszcze a w sierpniu w PG Silesia 

wzorowo wywiązali się z powierzonych 

zadań podczas poszukiwania zasypanego 

górnika w zbiorniku węgla. 

Podkreślić należy również, że prawdziwe 

zwycięstwo nie przychodzi z wygraniem 

„trofeum”, ale zwycięstwem jest 

poświęcenie, pasja i zaangażowanie, 

które mój zespół demonstrował podczas 

wszystkich turniejów. A w życiu ratowniczym, 

zawodowym, codziennym, najważniejsze 

zawsze jest koleżeństwo, 

wymiana doświadczeń i wspólny cel, 

który łączy wszystkich ratowników 

oraz poprawa bezpieczeństwa załóg 

zakładów górniczych. 

(apl) 

Zdj. 1. Pierwsze nasze zawody międzynarodowe w Głogowie – 2004 r. 

19

NR 3/2013 


Pierwsza pomoc 

i kwalifikowana pierwsza pomoc 

Ustawa o Państwowym Ratownictwie 

Medycznym z dnia 8 września 

2006 r. weszła w życie 1 stycznia 2007 r. 

Ustawa określa zasady organizacji, 

funkcjonowania i finansowania Państwowego 

Ratownictwa Medycznego, 

oraz zasady zapewnienia edukacji w zakresie 

udzielania pierwszej pomocy. 

W myśl tej ustawy pierwsza pomoc to 

zespół czynności podejmowany w celu 

ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia 

zdrowotnego wykonywanych 

przez osobę znajdującą się w miejscu 

zdarzenia w tym również z wykorzystaniem 

udostępnionych do powszechnego 

obrotu wyrobów medycznych oraz 

produktów leczniczych. Zachęca się 

wszystkie osoby zwłaszcza dorosłe 

do podejmowania działań w miejscu 

zdarzenia. Żeby ułatwić bezpieczne podejście 

do osób wymagających pomocy 

organizowane są szkolenia z zakresu 

pierwszej pomocy, które zgodnie z algorytmami 

uczą postępowania z poszkodowanym 

jak również sposobu powiadamiania 

o zdarzeniu np. Centrum 

Powiadamiania Ratunkowego, Państwową 

Straż Pożarną, Policję. Artykuł 

4 Ustawy o Państwowym Ratownictwie 

Medycznym brzmi: „kto zauważy osobę 

lub osoby znajdujące się w stanie 

nagłego zagrożenia zdrowotnego 

lub jest świadkiem zdarzenia powodującego 

taki stan, w miarę posiadanych 

możliwości i umiejętności ma obowiązek 

niezwłocznego podjęcia działań 

zmierzających do skutecznego powiadomienia 

o tym zdarzeniu podmiotów 

ustawowo powołanych do niesienia 

pomocy osobom w stanie nagłego 

zagrożenia zdrowotnego”. Artykuł ten 

zachęca do udzielania pomocy a jednocześnie 

chroni przed skutkami błędów, 

które można nieświadomie popełnić. 

Na kursach pierwszej pomocy organizowanych 

w Centralnej Stacji Ratownictwa 

Górniczego S.A. uczymy postępowania 

z osobami w stanie nagłego 

zagrożenia zdrowotnego (m.in. rozpoznanie, 

wezwanie pomocy, postępowanie 

w przypadku powstania obrażeń 

ciała u nieprzytomnego, przygotowanie 

do transportu, ewakuacja). 

Zgodnie z § 32 ust. 13 rozporządzenia 

Ministra Gospodarki w sprawie 

ratownictwa górniczego – zastępowi 

kopalnianych drużyn ratowniczych 

powinni uczestniczyć w seminariach 

dla zastępowych oraz ukończyć szkolenia 

z zakresu udzielania pomocy przedmedycznej, 

szkolenia powinny być 

powtarzane co 2 lata. Zajęcia prowadzone 

są wg wytycznych 2010 Polskiej 

Rady Resuscytacji. Przed podejściem 

do poszkodowanego należy upewnić 

się czy miejsce jest bezpieczne i dopiero 

wówczas przystępujemy do rozpoznania 

stanu poszkodowanego. Na ćwiczeniach 

pierwszej pomocy uczymy postępowania 

z osobą przytomną i nieprzytomną., 

wezwania pomocy, rozpoczęcia 

resuscytacji krążeniowo oddechowej, 

automatycznej defibrylacji zewnętrznej, 

zabezpieczenia obrażeń ciała, ułożenia 

na noszach i ewakuacji oraz 

wsparcia psychicznego. Program szkolenia 

uwzględnia ćwiczenia z udrażniania 

dróg oddechowych metodą przyrządową 

i bezprzyrządową. 

Kwalifikowana pierwsza pomoc, 

to czynności podejmowane wobec 

osoby w stanie nagłego zagrożenia 

zdrowotnego przez ratownika (art. 13 

ust. 1 Ustawy). Centralna Stacja Ratownictwa 

Górniczego S.A. jest jednym 

z podmiotów posiadających wpis do 

rejestru Wojewody Śląskiego pozwalający 

na prowadzenie szkoleń z zakresu 

kwalifikowanej pierwszej pomocy. 

Zajęcia teoretyczne i praktyczne kursu 

prowadzi lekarz systemu, pielęgniarka 

systemu albo ratownik medyczny 

posiadający aktualną wiedzę i umiejętności 

oraz co najmniej trzy letnie 

doświadczenie zawodowe w wykonywaniu 

medycznych czynności ratunkowych. 

Osoby uczestniczące w takim 

szkoleniu muszą być zatrudnione lub 

pełnić służbę w jednostkach współpracujących 

z systemem lub być członkiem 

tych jednostek. Do jednostek współpracujących 

z systemem należą Państwowa 

Straż Pożarna, jednostki ochrony przeciwpożarowej 

włączone do krajowego 

systemu ratowniczo-gaśniczego, podmioty 

uprawnione do wykonywania 

ratownictwa górskiego, podmioty 

uprawnione do wykonywania ratownictwa 

wodnego oraz jednostki które są 

wpisane do rejestru jednostek współpracujących 

z systemem. Po tym szkoleniu 

i zdaniu egzaminu uczestnik 

otrzymuje tytuł ratownika. Tytuł ten 

uprawnia go do wykonywania: 

1. resuscytacji krążeniowo oddechowej, 

bez przyrządowej i przyrządowej, 

20


NR 3/2013 

z podaniem tlenu oraz zastosowaniem 

według wskazań defibrylatora 

zautomatyzowanego, 

2. tamowania krwotoków zewnętrznych 

i opatrywania ran, 

3. unieruchamiania złamań i podejrzeń 

złamań kości oraz zwichnięć, 

4. ochrony przed wychłodzeniem 

lub przegrzaniem, 

5. prowadzenia wstępnego postępowania 

przeciw wstrząsowego poprzez 

właściwe ułożenie osób w stanie 

nagłego zagrożenia zdrowotnego, 

ochronę termiczną osób w stanie nagłego 

zagrożenia zdrowotnego, 

6. stosowania tlenoterapii biernej, 

7. ewakuacji z miejsca zdarzenia osób 

w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, 

8. wsparcia psychicznego osób w stanie 

nagłego zagrożenia zdrowotnego, 

9. prowadzenia wstępnej segregacji 

medycznej. 

Tytułu ratownika jest ważny i zobowiązujący 

przez okres trzech lat. 

Po wykonaniu czynności kwalifikowanej 

pierwszej pomocy na miejscu 

zdarzenia ratownik przekazuje poszkodowane 

osoby personelowi medycznemu. 

Wszystkie kursy kwalifikowanej 

pierwszej pomocy pozwalają na uzyskanie 

tytułu „ratownika” w świetle 

ustawy o państwowym ratownictwie 

medycznym i tym samym pozwalają 

uzyskać najwyższy możliwy stopień 

wyszkolenia w zakresie ratownictwa 

dostępny dla osób nie posiadających 

wykształcenia medycznego. 

mgr Jolanta Patlewicz 

mgr inż. Barbara Kochan 


Systemy chłodzenia ratowników 

podczas akcji prowadzonych w trudnych warunkach mikroklimatu 

W polskich kopalniach węgla 

kamiennego występują trudne, bardzo 

trudne i niebezpieczne klimatyczne 

warunki pracy. Przyczyną tego stanu jest 

duża głębokość eksploatacji, sięgająca 

powyżej 1000 m, związana z nią wysoka 

temperatura pierwotna górotworu – 

ponad 45°C oraz maszyny i urządzenia 

górnicze, tworzące lokalne źródła ciepła. 

Temperatury powietrza w kopalniach 

węgla w wielu miejscach przekraczają 

wartość 30°C, przy wysokiej wilgotności 

względnej powietrza, zmieniającej 

się w przedziale od 70% do 100%. 

Te niekorzystne wartości parametrów 

klimatu kopalnianego pogarszają klimatyczne 

warunki pracy górników. 

W większości kopalń węgla stosowana 

jest już, na szeroką skalę, klimatyzacja 

lokalna, grupowa i centralna. W wielu 

wyrobiskach, bez schładzania powietrza, 

jego temperatura przekroczyłaby 

dopuszczaną dla skróconego czasu 

pracy temperaturę 33°C. 

Szereg akcji ratowniczych, szczególnie 

przeciwpożarowych prowadzonych 

jest w trudnych warunkach mikroklimatu. 

W takich warunkach ratownik 

wykonujący pracę narażony jest na niekorzystne 

oddziaływanie na organizm 

czynników zewnętrznych z otoczenia 

czyli podwyższonej temperatury, 

wilgotności i temperatury efektywnej 

wynikającej z wielkości przepływu 

powietrza, oraz czynników wewnętrznych 

fizjologicznych powodujących 

wzrost temperatury wewnętrznej ciała 

na skutek wydatku energetycznego 

powstałego podczas wykonywanej 

pracy fizycznej. Dodatkowym elementem 

mającymi istotny wpływ na komfort 

pracy ratowników jest nagrzewanie 

się powietrza wdychanego w tlenowych 

aparatach regeneracyjnych. 

Sumowanie się tych czynników 

może spowodować przegrzanie organizmu, 

a w efekcie wystąpienie udaru 

cieplnego. Przyczyną udaru cieplnego 

jest kumulacja ciepła w organizmie 

z szybkością przekraczającą możliwości 

mechanizmów samoregulacji i tym 

21

NR 3/2013 


wiających komfort pracy ratowników 

samym wzrost temperatury ciała powyżej 

gane jest podjęcie działań mających 

4. Praca bardzo ciężka: > 290 W/m 2 

39,5 0 C. 

Likwidacja zagrożenia udaru cieplnego 

na celu poprawę komfortu oddychania 

w aparatach regeneracyjnych oraz po- 

górniczych. czasu pracy. Bazą do korzystania 

z tabel jest określenie rodzaju 

wymagałaby więc obniżenia temprawę 

warunków mikroklimatu pracy wykonywanej przez ratowników 

peratury, wilgotności, ograniczenia w miejscu wykonywanej pracy. Niestosowanie 

w danych warunkach mikroklimatu 

czasu pracy, ewentualnie zmniejszenia 

wydatku energetycznego oraz innych 

niekorzystnych warunków mikroklimatu. 

W wielu przypadkach ograniczenie 

środków poprawiających kom- 

fort oddychania oraz warunków mikroklimatu 

jest dopuszczalna w przypadku 

gdy temperatura sucha nie przekracza 

tzn. czy jest to praca np. umiarkowana 

czy też kwalifikuje się jako praca ciężka 

(tabela 1). 

Wartości tego obciążenia z użyciem 

oddziaływania niekorzystnych 35 0 C i wilgotność nie jest wyższa niż roboczych aparatów regeneracyjnych 

czynników mikroklimatu na ratowników 

jest możliwe dzięki zastosowaniu 

60%. Od zasady stosowania środków 

poprawiających komfort oddychania 

wynoszą odpowiednio: budowa tamy 

murowej 180 – 260 W/m 2 , penetracja 

urządzeń klimatyzacji kopalnianej oraz warunki mikroklimatu można wyrobiska o nachyleniu 5 0 z prędkością 

lub na przykład mobilnego klimatyzatora 

ratowniczego MK 170. 

odstąpić również w razie konieczności 

ratowania życia ludzkiego, prowadzenia 

ok. 4 km/h 200 – 280 W/m 2 , transport 

na noszach 320 – 400 W/m 2 . 

prac ratowniczych rozpoznających Opracowane tabele uwidaczniają 

Kryteria klasyfikacji powstałe zagrożenie, oraz przy wykonywaniu 

wyraźny wpływ stosowania technicz- 

prac w odległości nie większej nych środków obniżających tempera- 

trudnych warunków 

niż 20 m od świeżego prądu powietrza turę powietrza wdychanego tzn. schładzaczy 

SAT 2M w aparatach W-70 

mikroklimatu z możliwością szybkiego wycofania się. 

Przepisy ratownicze określają, W 2002 roku Centralna Stacja Ratownictwa 

i wkładów lodowych w aparatach BG-4 

że prace wykonywane przez ratowników 

w aparatach regeneracyjnych traktuje 

się jako akcje w trudnych warunkach 

mikroklimatu jeżeli ratownicy 

Górniczego S.A. w Bytomiu 

w wytycznych „Sposoby prowadzenia 

akcji ratowniczych w trudnych warunkach 

mikroklimatu w podziemnych 

oraz kamizelek chłodzących, na czas 

wykonywania pracy w trudnych warunkach 

mikroklimatu. 

Przykładowo w temperaturze 33 0 C 

ubrani są w odzież z włókien chemicznych 

wyrobiskach zakładów górniczych” przy wilgotności 85 % bezpieczny czas 

i występuje temperatura sucha określiła bezpieczne dopuszczalne pracy ratowników przy pracy umiarko- 

powyżej 25 0 C i wilgotność przekracza 

50% oraz przy odzieży z włókien naturalnych 

gdy temperatura sucha przekracza 

30 0 C a wilgotność przekracza 

60%. 

Podczas akcji prowadzonej w trudnych 

warunkach mikroklimatu wyma- 

czasy pracy ratowników górniczych 

w trudnych warunkach mikroklimatu. 

Czasy te zostały uzależnione w zależności 

od panujących w miejscu pracy 

warunków mikroklimatu, rodzaju roboczych 

aparatów oddechowych, ubrań 

ochronnych oraz schładzaczy poprawanej 

w ubraniu z włókien naturalnych 

wynosi odpowiednio dla aparatu: 

• W - 70 bez schładzacza - 64 minuty 

• W – 70 ze schładzaczem SAT-2M 

i kamizelką - 98 minut 

• BG-4 z kamizelką - 87 minut 

• APS (powietrzny) - 75 minut 

Tabela nr 1 – orientacyjne wartości wydatków energetycznych u ratowników górniczych podczas wykonywania typowych czynności 

ratowniczych (praca w aparacie regeneracyjnym). 

Wydatek energetyczny w (W/m 2 ) 

Lp. 

Rodzaj czynności 

przy wilgotności względnej w % 

50 60 70 80 90 100 

1. Budowa tamy murowej 180 195 210 226 241 256 

2. Penetracja wyrobiska kąt 5 0 z prędkością 4km/h 203 218 233 249 264 279 

3. Penetracja niskiego i stromego wyrobiska 272 287 303 318 333 348 

4. Transport kostki 278 293 308 324 339 354 

5. Cięcie drewna 296 312 327 342 357 372 

6. Transport na noszach 317 333 348 363 378 393 

1. Praca lekka: 100 ÷ 165 W/m 2 

2. Praca umiarkowana: 165 ÷ 230 W/m 2 

3. Praca ciężka: 230 ÷ 290 W/m 2 

22

Techniczne 

rozwiązania odzieży 

schładzającej 

Do pracy przeznaczonej w trudnych 

warunkach mikroklimatu dostępne są 

różne wersje odzieży chłodzącej, 

na przykład zestaw dwuczęściowej 

odzieży lub sama kamizelka z cyrkulacją 

wody chłodzącej wymuszoną przez 

pompkę obiegową, ewentualnie w innej 

wersji kamizelki z wkładanymi w formie 

akumulatorów zimna ze schłodzonym 

żelem lub zestalonymi solami, 

kombinezony z ciągłym nadmuchem 

sprężonego powietrza. 

Przykładem pierwszej wersji odzieży 

chłodzącej z cyrkulacją chłodziwa jest 

seria odzieży Delta Temax. 

Kompletne ubranie Delta T 350-RFR 

składa się z kaptura, bluzy oraz spodni 

i stosowane jest jako bielizna pod kombinezon 

roboczy. W materiale z którego 

wykonana jest odzież wplecione są 

rurki z tworzywa, które za pomocą 

szybkozłącz łączą ze sobą wszystkie trzy 

części zestawu. Na zewnątrz z boku 

bluzy wyprowadzone są dwie końcówki 

rurek podłączonych się do zasilanego 

bateriami agregatu pompującego CD 2 

w którym znajduje się zbiornik na lód 

o pojemności 1.5 dm 3 . Woda chłodząca 

jest przepompowana przez całe ubranie, 

a po powrocie do zbiornika schłodzona 

przez blok lodu i ponownie poddana 

cyrkulacji. 

Na analogicznej zasadzie działają 

także kamizelki Delta T 250, są one 

wykonane także z tkaniny w którą 

wplecione są rurki z tworzywa przez 

które cyrkuluje schłodzona woda. 

Kamizelki te również zasilane są 


z agregatu pompowego CD 2. 

Przedstawione powyżej systemy 

chłodzenia oparte o cyrkulację chłodziwa 

w rurkach zamocowanych na 

odzieży nie znalazły zastosowania 

w ratownictwie „węglowym”. Brak zainteresowania 

tego typu rozwiązaniami 

wynikał między innymi ze skomplikowanej 

budowy, podatności na uszkodzenia 

oraz stosowania elementów 

napędowych wymagających przeprowadzenia 

badań dopuszczających 

do stosowania w górnictwie. 

W Polskim ratownictwie górniczym 

próby oraz badania z kamizelkami 

chłodzącymi zawierającymi akumulatory 

zimna w postaci pojemników 

z tworzywa sztucznego z lodem prowadzone 

były już w latach 90-tych. Na bazie 

tych badań opracowano kamizelki 

do wykorzystania w czasie akcji ratowniczych 


Kompletna kamizelka chłodząca 

składała się z dwóch części, kurtki 

zewnętrznej z tkaniny ognioodpornej, 

kamizelki właściwej z kieszeniami na 

worki z lodem odizolowanej od ciała 

folią bąbelkową i podszewką bawełnianą. 

W kamizelce znajdowały się 

22 kieszenie na pojemniki z lodem 

o pojemności 110 ÷ 130 ml każdy, 

wykonane z miękkiego polietylenu. 

Masa kompletnej kamizelki chłodzącej 

wraz z pojemnikami wynosiła 

ok. 3 kg. Zamrożone wkłady z lodem 

transportowane były na miejsce pracy 

w termosach. 

Kamizelki tego typu zostały kilkakrotnie 

użyte w czasie akcji ratowniczych 

jednajże nie spotkały się one 

z uznaniem ratowników, podkreślano 

ich niską ergonomię użytkowania 

NR 3/2013 

ponadto zamarznięte pojemniki z wodą 

uciskały w plecy przyciśnięte plecakami 

aparatów W–70. Wkłady lodowe bardzo 

szybko oddawały ciepło i mimo 

warstwy izolacyjnej powodowały lokalne 

przechłodzenie ciało, jednocześnie 

szybko ulegały stopieniu tracąc 

swoje własności chłodzące. 

W końcu lat 90-tych zakupiono dla 

pogotowia ratowniczego kamizelki 

chłodzące „Thermotek” (zdjęcia nr 1 i 2) 

z systemem organicznych substancji 

krystalicznych. Kamizelki te charakteryzują 

się tym, że temperatura topnienia 

wkładu chłodzącego wynosi ok. 13 0 C. 

Taka własność substancji chłodzącej pozwala 

zestalić wkład zimną wodą o temperaturze 

< 10 0 C. Stała temperatura 

topnienia wynosząca 13 0 C daje także 

uczucie komfortu chłodzenia w przeciwieństwie 

występującego w przypadku 

stosowania wodo-lodu początkowego 

„szoku zimna”. W temperaturze < 13 0 C 

wkład chłodzący zamarza tworząc postać 

podobną do parafiny. 

Kamizelka stosowana w CSRG S.A. 

wykonana jest z materiału tekstylnego 

wielowarstwowego. Składa się z dwóch 

części: przedniej i tylnej, do mocowania 

na ciało i ułożenia rozmiaru służy system 

suchych zamków. Od strony wewnętrznej 

znajdują się dwie kieszenie 

na wkłady chłodzące. Wkład chłodzący 

uformowany jest jako płaszczyzna 

przednia oraz tylna i włożony jest 

w kieszenie kamizelki. Sam wkład podzielony 

jest na 6 sekcji co ułatwia jego 

zginanie, dopasowanie się do ciała oraz 

zapobiega wylaniu się całej zawartości 

w przypadku punktowego uszkodzenia 

powłoki. Zdjęcia nr 1 i 2 – kamizelka 

chłodząca Thermotek 

Zdjęcie nr 1 i 2 – kamizelka chłodząca Thermotek 

23

NR 3/2013 


Zdjęcia nr 3 i 4 – kamizelka chłodząca CPV 5220 

Aktualnie kamizelki „Thermotek” 

zostały zastąpione nowszą wersją kamizelek 

CVP 5220 (zdjęcie nr 3 i 4) 

z wkładami PCM. Kamizelka ta zawiera 

22 wkłady chłodzące PCM o masie całkowitej 

ok. 2,3 kg. Wkłady te mają temperaturę 

przejścia fazowego (topnienia) 

w granicach 22 0 C co pozwala na schłodzenie 

ich w temperaturze otoczenia. 

Opinia ratowników użytkujących te kamizelki 

jest bardzo pozytywna w zakresie 

ergonomii użytkowania oraz skuteczności 

chłodzenia. 

Równolegle na wyposażenie pogotowi 

ratowniczych wprowadzono także 

kamizelki chłodzące które jako wkłady 

chłodzące wykorzystują elastyczne pojemniki 

z tworzywa sztucznego wypełnione 

żelem (zdjęcia nr 5 i 6) 

Kamizelka wykonana jest z tkaniny 

wielowarstwowej z wszytymi wewnątrz 

kieszeniami na wkłady chłodzące. Kieszenie 

na wkłady chłodzące izolowane 

pianką izolacyjną zapobiegającą wystąpieniu 

u ratowników „szoku termicznego” 

spowodowanego niską temperaturą 

żelu. W kamizelce znajdują się 

cztery kieszenie na wkłady żelowe. 

Pojedynczy wkład ma wymiary 

200x300 m i waży ok. 0.5 kg 

Opakowanie wkładów chłodzących 

wykonane z folii poliamidowo-polietylenowej 

czynią wkłady trwałe oraz odporne 

na przebicie co umożliwia ich 

wielokrotne użycie. Żel którym wypełniony 

jest wkład posiada dużą pojemność 

cieplną i zachowuje plastyczność 

nawet przy znacznym schłodzeniu, 

jednocześnie jest nietoksyczny i nieszkodliwy 

dla zdrowia. 

Przed wprowadzeniem kamizelek 

z wkładami żelowymi przeprowadzono 

badania porównawcze: ergonomii użytkowania, 

szybkości schładzania oraz 

pojemności cieplnej. W trakcie praktycznych 

prób przeprowadzonych 

w komorze ćwiczeń OSRG Bytom według 

opinii ćwiczących ratowników 

Zdjęcia nr 5 i 6 – kamizelka z wkładami chłodzącymi 

24


NR 3/2013 

nianej instalacji co nie ogranicza czasu 

pracy w kombinezonie, jak miałoby to 

miejsce w przypadku stosowania butli 

ciśnieniowych lub wkładów chłodzących. 

Przewiduje się możliwość wykorzystania 

zestawu ALK podczas prac 

ratowniczych w szczególnie trudnych 

warunkach mikroklimatu gdzie temperatura 

otoczenia > 50 0 C nie pozwala 

nawet na krótkotrwałe wejście do strefy, 

a konieczne jest wykonanie określonych 

działań ratowniczych. Dotychczas 

stosowane w ratownictwie górniczym 

środki typu kamizelki chłodzące oraz 

schładzacze powietrza w aparatach oddechowych 

pozwalają zgodnie z obowiązującymi 

tabelami na ograniczony 

czas pracy w zakresie jedynie do 50 0 C. 

Docelowo zastęp prowadzący pracę 

w tego typu warunkach miałby być 

wyposażony w 4 takie kombinezony, 

2 centrale zasilające w sprężone powietrze 

oraz zestaw węży zasilających. 

W zastępie ratowniczym dwóch ratowników 

w kombinezonach wykonywałoby 

pracę, kolejnych dwóch ratowników 

wyposażonych w kombinezony 

ubezpieczałoby pracujących a wejściem 

ratowników kierowałby zastępowy. 

Zdjęcie nr 7 – kombinezon chłodzący model „ALK” 

wygodniejsze w użyciu były kamizelki 

z wkładami żelowym. Ratownicy podkreślali 

szczególnie, że wkłady żelowe 

dobrze dopasowywały się do ciała 

oraz tornistra aparatu oddechowego, 

ponadto stwierdzili, że w kamizelkach 

z wkładami Thermotek wyraźnie występowało 

odczucie zimna natomiast 

w kamizelkach z wkładami żelowymi 

proces oddawania zimna odbywał się w 

sposób mniej gwałtowny nie powodując 

niekorzystnych odczuć. 

Aktualnie w CSRG S.A. testowany 

jest kombinezon chłodzący model 

„ALK” (zdjęcie nr 7) przeznaczony dla 

ratowników górniczych. Kombinezon 

wykonany jest z tkaniny trudnopalnej 

i antystatycznej NOMEX Comfort. 

Chłodzenie następuje zarówno się wewnątrz 

kombinezonu jak również pod 

hełmem górniczym. Testowaniu podlega 

system składający się z dwóch 

kombinezonów, podłączonych wężami 

o długości 20 m do zestawu filtrów 

(centrali zasilającej w sprężone powietrze). 

Układ chłodzenia wykorzystuje 

sprężone powietrze podawane z kopal- 

Wnioski końcowe 

1. Stosowanie odzieży chłodzącej znacząco 

wpływa na bezpieczny czas 

wykonywania pracy w trudnych 

warunkach mikroklimatu. Skuteczność 

oddziaływania odzieży jest tym 

większa im trudniejsze są zewnętrzne 

warunki pracy. Stosowanie 

odzieży chłodzącej w łagodnych 

warunkach mikroklimatu (temperatura 

25 0 C w pełnym zakresie wilgotności) 

nie wpływa znacząco na uzyskiwane 

czasy pracy. 

2. Najkorzystniejszym praktycznym 

rozwiązaniem technicznym odzieży 

chłodzącej są kamizelki do przenoszenia 

wkładów chłodzących. 

3. Jako wkłady chłodzące mogą być 

stosowane żele chłodzące lub wkłady 

Thermotek. Wkłady te różnią się 

własnościami fizycznymi jednakże 

praktycznie zapewniają podobną 

skuteczność oraz komfort chłodzenia 

ratowników podczas pracy 


4. Wkłady chłodzące z lodem pomimo 

dużego ciepła topnienia są mniej 

ergonomiczne w stosowaniu niż 

wkłady z soli krystalicznych, PCM 

oraz żeli. 

5. Kombinezony z bezpośrednim zasilaniem 

sprężonym powietrzem 

pozwalają na zdecydowanie dłuższą 

pracę w trudnych warunkach temperatury 

jednakże zasięg ich stosowania 

ograniczony jest długością 

izolowanych węży dostarczających 

sprężone powietrze do ok. 40 m 

od zestawu filtrów. 

mgr inż. Wiesław Tomaszczak 

mgr inż. Leszek Kwiska 


Kapturowy sprzęt ucieczkowy 

w aspekcie bezpieczeństwa turystów zwiedzających podziemne obiekty turystyczne 

zabytkowych kopalń 

Zwiększająca się popularność podziemnych 

obiektów zabytkowych, zyskuje 

coraz większe rzesze miłośników 

podziemnych wędrówek. Szczególnie 

w infrastrukturze poprzemysłowej 

Górnego Śląska zachowało się wiele 

obiektów górniczych udostępnionych 

turystom. Wprowadzając jednak zwiedzających 

do podziemnych tras turystycznych 

zabytkowych kopalń, oprócz 

zapewnienia im niezapomnianych wrażeń 

i fachowej obsługi, należy przede 

25

NR 3/2013 

wszystkim zagwarantować im maksymalny, 

możliwy do uzyskania, poziom 

bezpieczeństwa. Podziemne obiekty 

turystyczne odwiedzają dorośli jak 

i młodzież oraz dzieci. W większości 

przypadków, są to osoby nie znające 

specyfiki górniczych wyrobisk i potencjalnych 

zagrożeń, których kontakt 

z tym środowiskiem jest znikomy, 

a w niejednym przypadku pierwszy. 

Przekłada się to na brak lub ograniczoną 

wiedzę o tym środowisku oraz 

zachowań dotyczących kultury bezpieczeństwa 

z nim związanej. Nierozsądne 

i brawurowe zachowania szczególnie 

osób w młodym wieku, mogą stać się 

przyczyną poważnego zagrożenia. 

Największym, z jakim możemy mieć 

do czynienia zagrożeniem w podziemnych 

obiektach turystycznych zabytkowych 

kopalń, to zagrożenie pożarowe. 

W takich obiektach, oprócz tras wycieczkowych, 

organizowane są na szeroką 

skalę różnego rodzaju imprezy 

kulturalno-rozrywkowe, okolicznościowe 

a nawet rehabilitacyjne, sportowe 

czy place zabaw dla dzieci. W takich 

okolicznościach, czynnik ludzki 

i energomaszynowy stanowią bardzo 

poważne źródło potencjalnego zagrożenia 

pożarowego. Wobec powyższego, 

niezbędne jest zapewnienie odpowiedniego 

zabezpieczenia turystów przebywających 

w wyrobiskach górniczych na 

okoliczność wystąpienia zagrożenia 

spowodowana czynnikiem ludzkim, zagrożeniem 

naturalnym bądź energomaszynowym, 

np. egzogenicznego pożaru 

podziemnego. Możemy mówić o co 

najmniej kilku możliwościach zabezpieczenia 

zwiedzających podziemne 

obiekty. Jedna, to podziemne komory 

ratunkowe. Istnieje możliwość utworzenia 

komór ratunkowych na bazie naturalnych 

komór, bądź zainstalowanie 

kontenerowych komór ratunkowych. 

Pozwalają one na schronienie się w nich 

podczas pożaru bądź niedoboru tlenu 

w otaczającym powietrzu i oczekiwanie 

na pomoc ze strony ekip ratowniczych. 

Wyposażone one mogą być w autonomiczne 

źródło powietrza oddechowego, 

wytwarzającego lekkie nadciśnienie 

w ich wnętrzu, przez co zapobiega 

się przedostaniu do środka, skażonego 

powietrza z zewnątrz. Komory takie, 

można wyposażyć w dodatkowy sprzęt, 


a) b) c) d) 

Zdj. 1. Przykładowe pojemniki aparatów kapturowych 

a) opakowanie kartonowe b) pojemnik ścienny c) torba d) pojemnik Elite 

np. w apteczkę pierwszej pomocy, 

nosze czy koce. Inna możliwość, to wyposażenie 

zwiedzających w ucieczkowy 

sprzęt ochrony układu oddechowego. 

Sprzęt taki nie musi być przydzielony 

każdej osobie indywidualnie, lecz odpowiednio 

dobrany i rozmieszczony 

wzdłuż trasy wycieczkowej i przy komorach, 

w których organizowane są 

imprezy. Kolejna, to oba te sposoby jednocześnie. 

Oczywiście możliwe są również 

metody dedykowane specyfice 

zakładu górniczego. 

Zdj. 2. Opakowanie aparatu Fenzy Bio-S-Cape 

Stosowane obecnie w polskim górnictwie 

tlenowe aparaty ucieczkowe czy 

pochłaniacze górnicze, w niektórych 

przypadkach mogą stanowić bardzo 

duży problem. Sposób użycia tego 

sprzętu wymaga włożeniu ustnika do 

ust i założeniu zaciskacza na nos. Podczas 

dłuższego używania tego sprzętu, 

mogą wystąpić wyraźne trudności 

w oddychaniu spowodowane wzrostem 

temperatury wdychanego powietrza 

i uczucie suchości. Należy wówczas ciągle 

połykać ślinę, a w przypadku jej 

Zdj. 3. Przykład wziernika wskaźnika stanu butli, w aparatach kapturowych. 

26


NR 3/2013 

Zdj. 4. Praktyczne użycie sprzętu kapturowego. 

braku, pozorować połykanie śliny, 

w celu zwilżenia podniebienia i zmniejsza 

wspomnianych objawów. Wobec 

powyższego, sprzęt taki może stać się 

trudny w użyciu, szczególnie przez 

dzieci, wobec których nie ma pewności, 

czy poradziłyby sobie z właściwym lub 

w ogóle z trzymaniem ustnika w ustach. 

CHARAKTERYSTYKA 

I RODZAJE SPRZĘTU 

KAPTUROWEGO 

Ogólnie, sprzęt kapturowy składa się 

z czaszy kaptura wykonanej z materiału 

niepalnego, odpornego na działanie 

wysokiej temperatury, a nawet na krótkotrwałe 

działanie płomienia. W jego 

wnętrzu wbudowana jest silikonowa 

półmaska zapewniająca prawidłowe 

dopasowanie do twarzy użytkownika. 

Połączona jest bezpośrednio z filtropochłaniaczem 

o szerokim zakresie 

ochron. Uszczelnienie wokół szyi, wykonane 

z miękkiej uszczelki odpornej 

na działanie ozonu, nie dopuszcza 

dymu do środka kaptura. Niektóre kaptury 

posiadają krótsze lub dłuższe kołnierze, 

dodatkowo osłaniające ramiona 

i szyję przed takimi czynnikami jak 

woda czy pył. Panoramiczne wizjery 

kapturów pokryte są powłoką antymgielną, 

zapewniającą dobrą widoczność 

i nieograniczające pola widzenia. 

Aparaty kapturowe należące do grupy 

sprzętu oczyszczającego, wyposażone 

są w jeden lub dwa filtropochłaniacze 

oraz w zawór wydechowy. Paski nagłowia 

umożliwiają szczelne dopasowanie. 

Mogą być stosowane również przez 

osoby noszące okulary lub brodę. Czas 

ochronnego działania aparatów oczyszczających 

wynosi od 15 min do 90 min 

Zdj. 5. Przymiarka masek pełnotwarzowych. 

27

NR 3/2013 


w zależności od zastosowanego filtra. 

Wszystkie elementy aparatów kapturowych 

oczyszczających, umieszczone 

są w specjalnych pojemnikach, natomiast 

w przypadku aparatów izolujących 

powietrznych w torbie umożliwiającej 

jego noszenie i użytkowanie, 

w której wykonany jest dodatkowo 

wziernik, umożliwiający obserwację 

wskazania manometru. 

Aparaty izolujące powietrzne, posiadają 

butle wysokociśnieniowe, dwu 

lub trzy litrowe. Butle te są stalowe 

albo kompozytowe o ciśnieniu 200 

albo 300 bar z zaworem redukcyjnym 

z automatycznie regulowanym przepływem 

powietrza. We wnętrzu takiego 

aparatu izolującego, strumień powietrza 

wytwarza niewielkie nadciśnienie, 

zapewniając stały dopływu powietrza, 

w pełni izolując użytkownika, 

w warunkach maksymalnego komfortu. 

Czas ochronnego działania 

kształtuje się w granicach od 10 min 

do 20 min., w zależności od zastosowanej 

butli. Ciężar aparatów, w zależności 

od zastosowanych butli, wynosi od 4 kg 

do 6 kg. Aparaty izolujące powietrzne, 

dodatkowo wyposażone są w sygnał 

alarmowy, w formie gwizdka ostrzegawczego, 

informującego o kończącym 

się zapasie powietrza w butli. 

W 2012 roku przeprowadzono próbę 

użycia sprzętu kapturowego, sprawdzającą 

jego przydatność dla zabezpieczenia 

np. turystów. Z uwagi na fakt, 

że grupy wycieczkowe w znacznym 

stopniu mogą tworzyć dzieci i młodzież, 

test przeprowadzono z udziałem 

dwojga dzieci w wieku 6 lat i 15 lat. 

Do przeprowadzenia próby użyto kaptura 

ucieczkowego Dräger PARAT C 

oraz aparat powietrzny Dräger Saver 

CF. Młodszemu dziecku założono kaptur 

oczyszczający PARAT C, natomiast 

starszemu, aparat izolujący Dräger Saver 

CF. Test polegał na przejściu wyrobiskami 

ćwiczebnymi CSRG S. A. 

w Bytomiu w warunkach bezpiecznych 

oraz w asyście ratowników górniczych 

i osób odpowiedzialnych za prowadzenie 

testu. 

Próba potwierdziła przydatność tego 

sprzętu. Nie było problemów z zakładaniem 

kapturów ani z ich dopasowaniem. 

Uzyskana szczelność i dobra widoczność 

zapewniała odpowiedni komfort 

podczas użytkowania. Z uzyskanych 

informacji od dzieci wynikało, 

że nie było problemów z oddychaniem. 

Przy okazji dokonano próby dopasowania 

masek pełnotwarzowych w celu 

zbadania możliwości ewentualnego 

wykorzystania sprzętu wyposażonego 

w takie maski. Do tej próby zaproszono 

również osobę dorosłą. 

Próba ta udowodniła przydatność 

masek pełnotwarzowych dla zastosowań 

przez profesjonalne służby, gdyż 

użytkowanie ich wymaga fachowej wiedzy 

i doświadczenia. Nie nadaje się 

więc do użycia przez turystów. Ponadto 

rozmiary maski nie pozwalają na uzyskanie 

szczelności w przypadku małych 

dzieci. 

SPRZĘT OCZYSZCZAJĄCY 

Filtropochłaniacz ucieczkowy S-Cap 

Zdj. 6. Filtropochłaniacz ucieczkowy 

S-Cap (www.teza.com.pl). 

Kaptur ucieczkowy firmy MSA Safety 

Sp. z o.o. posiada dobrze widoczny 

jasnożółty kaptur, wyposażony w dużą 

szybkę zapewniającą szerokie pole 

widzenia. Skuteczność kaptura została 

ulepszona dzięki dodaniu lekkiej 

bawełnianej uszczelki w okolicy szyi. 

Dane techniczne: 

Materiał: 

• kaptur powlekany PCV 

• uszczelka na szyję bawełniana 

• szybka polietylenowa 

Element oczyszczający: filtropochłaniacz 

(CO, gazy pożarowe i cząstki P2) 

Waga: ok. 630 g (gotowy do zastosowania) 

Rozmiar: uniwersalny 

Czas zastosowania: ok. 15 min (w zależności 

od warunków zastosowania) 

Opór oddychania: 

• przy wdechu ok. 1,2 mbar (przy 

30 l/min) 

• przy wydechu ok. 0,5 mbar (przy 

30 l/min) 

Czas przechowywania: w fabrycznie 

zamkniętym opakowaniu foliowym, 

prawidłowo przechowywane nie wymagają 

przeglądu przez 4 lata. Później 

wymagana kontrola. Maksymalny czas 

przechowywania przy łącznie dwóch 

przeglądach wynosi w przypadku 

stacjonarnie przechowywanego sprzętu 

10 lat, w przypadku opakowań noszonych 

ze sobą 8 lat. 

Kaptur SR 77-2 Smoke 

Zdj. 7. Kaptur ucieczkowy SR-2 Smoke/ 

Chem. 

Kaptur ucieczkowy SR 77-2 Smoke/ 

Chem Szwedzkiej firmy Sundström. 

Wyposażony jest w standardzie w pochłaniacz 

gazów SR 331-2 ABEK1-CO 

oraz filtr przeciwpyłowy SR 510 P3. 

Filtr pyłowy zatrzymuje 99,997% znajdujących 

się w powietrzu zanieczyszczeń. 

Wykonany jest w dwóch rozmiarach: 

S/M i M/L 


Masa: 590 g 

Czas użytkowania: 30 minut 

Wielkość opakowania: 120x120x170 mm 

28


NR 3/2013 

Kaptur ucieczkowy SECURA 2000 

POŻ 

Przeciwpożarowy kaptur ucieczkowy 

Purify Air 30&60M 

Zdj. 8. Kaptur ucieczkowy SECURA 

2000 POŻ./S; POŻ./M. 

Kaptur wykonany jest z tkaniny 

laminowanej niepalnym lateksem butylowym, 

charakteryzującym się bardzo 

wysoką odpornością chemiczną. 

Wewnątrz znajduje się dodatkowy kołnierz 

lateksowy, który po naciągnięciu 

kaptura na głowę uszczelnia się wokół 

szyi, znacząco zmniejszając stężenia gazów 

i aerozoli toksycznych w okolicy 

twarzy. Wyposażony jest w panoramiczny, 

poliwęglanowy wizjer o grubości 

0,6 mm nieograniczający pola widzenia. 

Silikonowa półmaska SECURA 

2000, jest zespolona na trwałe z kapturem, 

wyposażona w dwa filtropochłaniacze 

wielogazowe typu 2046 

ABEK1P2/CO. Umożliwia to oddychanie 

przez okres co najmniej 15 minut 

w atmosferze toksycznych gazów 

i tlenku węgla oraz toksycznych aerozoli. 

Wykonany zgodnie z normą 

PN-EN 403:2007 upoważniającą do 

znakowania wyrobu znakiem CE. 

Kaptur ucieczkowy Dräger PARAT C 

Zdj. 9. Kaptur ucieczkowy Dräger PA- 

RAT C (www.draeger-medical.com / 

www.helpi.com). 

przez co najmniej 15 minut. 


Skuteczność filtrowania: Filtropochłaniacz 

(gazowo-pyłowy) chroni przed 

dymem, gazami i cząstkami pyłowymi. 

Czas użycia wg dopuszczeń: Filtropochłaniacz 

typu CO-P2 minimum 

15 minut. 

Okres eksploatacji: Łącznie 12 lat 

(6 lat bez konserwacji, po około 6 latach 

należy wymienić filtropochłaniacz). 

Waga: około 600g. 

Wymiary: 

• Dräger PARAT C Single-, Traveller-, 

Soft-Pack: 8x19x13,5 cm (HxLxW) 

• Dräger PARAT C box: 18x19x8 cm 

(HxLxW) 

• Dräger PARAT C Twin-Pack: 

9x33x22,5 cm (HxLxW) 

Dopuszczenia: Znak CE, testy i badania 

wg EN 403 

Zdj. 10. Przeciwpożarowy kaptur ucieczkowy 

Purify Air 30M 

Aparat Purify Air 30M, jest sprzętem 

międzynarodowej firmy Cy Holding 

Company Ltd. W zależności od zastosowanego 

filtropochłaniacza, zapewnia 

od 30 min do 60 min czasu ochronnego 

działania. Okres ważności aparatu 

wynosi 5 lat od daty produkcji. Posiada 

znak CE, testy i badania wg EN403- 

2004, EN-143-2000, EN136. W celach 

szkoleniowych dostępne są aparaty 

ćwiczebne. 

SPRZĘT IZOLUJĄCY 

Aparat ucieczkowy SPIROSCAPE 

Kaptur zewnętrzny wykonany jest 

z PCV, w kolorze żółtym fluoroscencyjnym 

a wewnętrzny ze Spandex-u. Maska 

wewnętrzna jest z gumy naturalnej. 

Uszczelnienie wokół szyi silikonowe. 

Wymiary bez butli: 530x240x140mm. 

Waga aparatu m a 

w wersji 15 minutowej 

około 5kg. 

Pożarniczy kaptur ucieczkowy zawiera 

łączoną ochronę filtrową CO-P2 

przed toksycznymi gazami, oparami 

i cząsteczkami. Chroni użytkownika 

przed dymem i niebezpiecznymi gazami 

powstającymi podczas pożaru 

Zdj. 11. Aparat ucieczkowy SPIROSCAPE (www.safetyinnovators.com). 

29

NR 3/2013 


Aparat ucieczkowy FENZY BIO-S- 

CAPE 

Aparat BIO-S-CAPE to niezależny 

aparat ucieczkowy, zaprojektowany 

do ochrony układu oddechowego podczas 

ucieczki i wykonany zgodnie 

z normą EN 1146. Czas ochronnego 

działania aparatu zależny jest od zastosowanej 

butli oraz od jakości znajdującego 

się w niej powietrza i jego zużycia. 

Powietrzny aparat ucieczkowy 

Dräger Saver CF 

Powietrzny aparat ucieczkowy 

Dräger Saver CF zaprojektowano z użyciem 

najnowszych dostępnych technologii. 

Czas ochronny zapewniany przez 

aparaty Dräger Saver CF wynosi 10 

lub 15 minut zależnie od wielkości 

butli. Wszystkie modele zostały w pełni 

dopuszczone wg EN1146 i posiadają 

certyfikaty Lloyds Register dla dopuszczeń 

ogniowych oraz certyfikat dopuszczeń 

typu Lloyds Register. 

Zdj. 12. Aparat ucieczkowy Fenzy Bio-S-Cape (www.fireproductsearch.com). 

Tabela 1. 

Tabela czasów ochronnych zgodnych z normą EN 1146 

Lp. Butla Ciśnienie Ilość powietrza * Klasyfikacja 

Wyliczona 

autonomia 

1. 2 litry 200 bar 400 litrów EN 1146/10 10 minut 




* 

należy zastosować współczynnik sprężalności powietrza. 

Dane techniczne powietrznego aparatu ucieczkowego Dräger Saver CF: 

Dräger Saver CF10 

Dräger Saver CF15 

Waga (kg) 4,2 5,2 

Długość (mm) 490 490 

Szerokość (mm) 160 160 

Wysokość (mm) 250 250 

Pojemność pustej butli (litry) 400 600 

Pojemność wodna butli (litry) 2 3 

Maksymalne ciśnienie robocze (bar) 200 200 

Przepływ powietrza do kaptura (bar) 35-37 35-37 

Zakres termiczny pracy (°C) -15 bis + 60 -15 do + 60 

30


NR 3/2013 

Zdj. 13. Aparat ucieczkowy Dräger Saver CF. 

Zdj. 14. Aparat ucieczkowy S-Cap-Air. 

Aparat ucieczkowy S-Cap-Air 

Jest nowym sprzętem ucieczkowym 

firmy MSA, zgodny z normą EN 1146, 

można stosować przez około 15 minut. 


Czas zastosowania: 15 minut 

Wymiary: średnica ok. 250mm x szerokość 

ok. 550 mm 

Butla sprężonego powietrza: 3l, 200 bar 

Waga: ok. 6 kg 

Sprzęt alternatywny 

Aparatem kapturowym izolującym, 

możliwym do zastosowania w górnictwie, 

szczególnie w zabytkowych obiektach 

turystycznych, jest ucieczkowy 

aparat kapturowy z tlenem chemicznie 

związanym AFSY 30 EEBD i AFSY 20 

EEBD. Jest to sprzęt międzynarodowej 

firmy CY Holding Company z siedzibą 

w St. Louis, Missouri (USA) i Guangzhou 

(Chiny). Firma specjalizuje się 

w produkcji i dostarczaniu środków 

ochrony osobistej PPE oraz sprzętu ratowniczego, 

przeznaczonych dla służb 

rządu, wojska, policji, ratownictwa 

pożarowego oraz dla górnictwa na całym 

świecie. 

Kaptur wykonany jest z materiału 

odpornego na działanie wysokiej 

temperatury, w tym na działanie opadającego, 

gorącego popiołu i krótkotrwałe 

działanie płomieni. Aparat ten, 

przeznaczony jest do stosowania w przemyśle 

morskim, górniczym, w ratownictwie, 

w służbach policji i wojska. 

Kaptur znajduje się w obudowie ze stali 

nierdzewnej. Pokrywa może być produkowana 

w kolorze pomarańczowym, czerwonym, 

żółtym, czarnym lub zielonym. 

Kaptury również mają ten sam kolor. 

Do zastosowań w wieżowcach, wysokich 

biurowcach czy hotelach zastosowanie 

ma aparat HFZY30. 

Jest to dokładnie taki sam aparat. 

Różnica polega jedynie na opakowaniu, 

które jest wykonane z tworzywa ABS 

lub z miękkiego futerału z paskiem na 

ramię czy do ręcznego noszenia. 

Główne parametry techniczne: 

Czas ochronnego działania: 

• przy objętościowym natężeniu przepływu 

30L/min - 30 min 

Zdj. 15. Aparat ucieczkowy AFSY 30 EEBD 


10L/min - 60 min 

Maksymalna temperatura powietrza 

wdychanego: ≤50 o C 

Masa kompletnego aparatu: ≤ 1,8 kg 

Okres przydatności do użycia: 4 lata 

Aparat AFSY 20 EEBD to sprzęt, 

w którym kaptur wykonany jest z tego 

samego materiału co kaptur aparatu 

PurifyAir 30M, posiadający gumową 

taśmę wokół szyi, wykonaną z silikonu, 

zapewniającą szczelność i izolację 

od skażonej atmosfery. 

Kaptur jest wykonany z materiału odpornego 

na działanie wysokiej temperatury 

(do 1600 o C) oraz na krótkotrwałe 

31

NR 3/2013 


działanie płomieni, zapewniając 

ochronę przed spadającym gorącym popiołem. 

Przeznaczony do zastosowania 

w przemyśle morskim, ciężkim, w górnictwie, 

w sytuacjach wymagających natychmiastowej 

ochrony układu oddechowego, 

kiedy zagrożenie w otaczającej 

atmosferze rozwija się szybko i nieoczekiwanie. 

Aparat znajduje się w obudowie 

ze stali nierdzewnej. 

Główne parametry techniczne: 

Czas ochronnego działania: 


30l/min - od 20 min 

• przy przepływie 10l/min - do 60 min 

Aparat: 

• nie wymaga konserwacji, 

• jest prosty w obsłudze, 

• posiada jeden uniwersalny rozmiar. 

PODSUMOWANIE 

Zwiedzający podziemne obiekty zabytkowe 

powinni mieć dostęp do skutecznego 

systemu ochronnego np. zbiorowego 

lub indywidualnego zabezpieczenia 

w ucieczkowy sprzęt ochrony 

układu oddechowego, gwarantujący im 

ochronę zdrowia i życia, w przypadku 

wystąpienia zagrożenia wywołanego 

czynnikiem ludzkim, energomaszynowym, 

skutkującym np. zagrożeniem 

pożarowym. W sytuacji powstania zagrożenia 

pożarowego w podziemnych 

obiektach turystycznych i konieczności 

użycia sprzętu ochrony układu oddechowego, 

optymalnymi środkami 

zapewniającymi bezpieczeństwo turystów 

mogą być kapturowe aparaty 

ucieczkowe. Nie wymagają one specjalistycznego 

szkolenia i są łatwe w użyciu. 

Przeznaczone są dla dorosłych jak 

i dzieci, również dla osób w okularach, 

z długimi włosami czy z brodą. Jego 

podstawową zaletą jest, obok ochrony 

układu oddechowego, ochrona całej 

głowy, co może mieć dodatkowo pozytywny 

wpływ na sferę psychiczną użytkownika. 

Zastosowana półmaska wewnętrzna 

kaptura sprawia, że nie trzeba 

wkładać ustnika do ust, co jest istotne 

w przypadku osób, które nie tolerują 

gumy w ustach czy alergików. Nie 

trzeba blokować klipsem oddechu 

nosem, co daje również swobodę w komunikowaniu 

się i normalnym przełykaniu 

śliny. Zdecydowanie lepszym 

sprzętem ochrony układu oddechowego 

jest sprzęt izolujący, zapewniający 

wyższy poziom ochrony, izolując użytkownika 

od skażonego środowiska. 

Powietrzne aparaty kapturowe dają 

duży komfort oddychania świeżym 

i chłodnym powietrzem, którego zapas 

można kontrolować na manometrze. 

Dodatkowo posiadają akustyczną 

sygnalizację niskiego zapasu powietrza. 

Jednak aparaty te z uwagi na masę stosowanych 

butli powietrznych, ważą od 

czterech do sześciu kilogramów, mogą 

być wielkim utrudnieniem zwłaszcza 

dla małych dzieci. Alternatywą może 

okazać się regeneracyjny sprzęt kapturowy, 

którego ciężar nie przekracza 2 kg 

a czas ochronnego działania wynosi 

od 20 do 60 minut. Charakterystyka 

prezentowanych w artykule przykładów 

aparatów kapturowych jest do siebie bardzo 

zbliżona, dlatego wybór konkretnego 

modelu aparatu będzie zależny od 

indywidualnego rozpoznania, długości 

dróg ucieczkowych i opracowanego 

planu ewakuacji w konkretnym obiekcie. 

BIBLIOGRAFIA 

1. M. Bagiński i P. Pal, „Sprzęt ochrony 

układu oddechowego w aspekcie zabezpieczenia 

osób, zwiedzających 

podziemne obiekty turystyczne zabytkowych 

kopalń”, materiały konferencyjne, 

I Warsztaty ratownicze CSRG 

S.A. [25 października 2012r.], Bytom. 

2. Sperian Protection Respiratory Polska 

S. z o.o., Instrukcja obsługi aparatu 

FENZY BIO-S-CAPE. 

3. Materiały informacyjne MSA-Poland, 

S-Cap kaptur do ewakuacji 

z pożaru [online], http://www.msapoland.com/fileadmin/msa/leaflets/Polish/10/10-201.2_S-AP_ 

Leaflet_Rev03_PL.pdf. 

4. Broszura informacyjna firmy Sundstrum 

„SR 77-2 Smoke/Chem” [online], 

http://www.srsafety.com/pl/ 

upl/files/45390.pdf. 

5. Kaptur ucieczkowy z pożaru i awarii 

chemicznych Secura 2000 POŻ/S 

i Secura 2000 POŻ/M [online], 

http://www.secura.com.pl/bhp/pl/ 

produkty/kaptur_ucieczkowy.php. 

6. www.draeger.com, Dräger PARAT® 

C, [online], informacje o produktach 

http://www.draeger.com/PL/ 

pl/products/personal_protection/ 

escape/filter/com_Parat_C.jsp. 

Zdj. 16. Aparat ucieczkowy AFSY 20 

EEBD 

7. Western Safety Products, Inc., Fire 

Escape Hood Page 1 [online], http:// 

www.westernsafety.com/fire-escape-hood/ase30pg1.html. 

8. Internetowe Centrum Dystrybucji 

Spółka z o.o., Spiroscape. Aparat 

ucieczkowy [online], http://www. 

icd.pl/upload/wysiwyg/eBHP/IN- 

TERSPIRO/Spiroscape_ICD_1.pdf. 

9. Sperian Protection Respiratory Polska 

S. z o.o, BIO-S-CAPE Ucieczkowy 

aparat oddechowy EN 1146 - karta 

katalogowa. 

10. Materiały informacyjne MSA-Poland, 

S-Cap-Air- sprzęt ucieczkowy 

z kapturem, 

11. http://www.msa-poland.com/filea 

d m i n / m s a / l e a f l e t s / P o - 

lish/10/10-214.2%20PL_S-Cap-Air. 

pdf. 

12. Aussie Staff.INC, Fire escape smoke 

hood [online], Division of CY Holding 

Company LTD, http://www.aussiestuff.com/evacuationmask. 

asp?id=12. 

13. P.Pal, „Bezpieczeństwo pożarowe 

w podziemnych obiektach turystycznych 

zabytkowych kopalń w kontekście 

ochrony zwiedzających”, materiały 

konferencyjne, V Warsztaty 

Górnicze z cyklu „Ratownictwo 

górnicze XXI wieku”, [8 maj 2012r.], 

Tarnowskie Góry. 

mgr inż. Piotr Pal 

OSRG Zabrze 

32

NR 3/2013 


Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. 

Dział Ratownictwa ds. Szkolenia 

41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25 

tel. 32 3880419; 32 3880453; fax: 32 3880444 

Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. oferuje 

szkolenia: 

‣ dla pracowników zakładów górniczych, wynikające z zapisów rozporządzenia 

Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2002r. w sprawie ratownictwa górniczego, 

‣ dla służb kopalnianych, których celem 

jest podniesienie wiedzy w zakresie: 

- pomocy przedmedycznej, 

- profilaktyki pożarowej, 

- pomiarów parametrów fizykochemicznych 

atmosfery kopalnianej, 

- użytkowania ucieczkowego sprzętu 

ochrony układu oddechowego, 

- innych zagadnień związanych 

z górnictwem podziemnym. 

Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu 

posiada: 

‣ Akredytację Śląskiego Kuratorium Oświaty, 

‣ Stwierdzenie Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach o spełnieniu 

warunków do prowadzenia szkoleń pracowników zatrudnionych w ruchu 

zakładów górniczych, 

‣ Wpis do prowadzonej przez Miasto Bytom ewidencji niepublicznych szkół 

i placówek jako: Niepubliczna Placówka Dokształcania i Doskonalenia 

Zawodowego. 

Zapraszamy 

podmioty trudniące się ratownictwem, 

w różnych branżach zawodowych 

na 

Kurs z zakresu 

KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY 

www.csrg.bytom.pl 

e-mail: info@csrg.bytom.pl 

34

RATOWNICTWO GÃ³RNICZE W KAZACHSTANIE - Centralna Stacja ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?