swiat 21 - Świat Architektury

3 (21) / 2012 

ISSN: 2081-6413 

EKSPONOWANA LOGIKA KONSTRUKCJI 

Termy Maltańskie w Poznaniu 

LUDOWE MOTYWY PERFORACJI 

Centrum Nowoczesnego Kształcenia w Białymstoku 

BEZPIECZEŃSTWO W BUDYNKACH

NIERUCHOMOŚĆ UMYSŁU 

Poczucie bezpieczeństwa jest na drugim miejscu w piramidzie potrzeb, stworzonej 

przez Abrahama Maslowa. Jego zapewnienie jest niezbędne do prawidłowego 

funkcjonowania człowieka, zaraz po spełnieniu jego potrzeb fizjologicznych. Poczucie 

bezpieczeństwa umożliwia jednostce, a także całej społeczności dalszy rozwój, 

pobudza do twórczego działania, ułatwia relacje międzyludzkie. 

Obowiązkiem architekta jest współtworzenie zdrowego środowiska. Nie jest on 

jedynie projektantem budynku – kształtując układ urbanistyczny miasta, determinuje 

jakość życia wielu pokoleń ludzi mieszkających na danym obszarze. 

Nadmiar bezpieczeństwa, wynikający ze zbyt dużej kontroli sprawowanej nad 

drugim człowiekiem, skutkuje budowaniem poczucia zagrożenia. Zamknięte osiedla 

tną przestrzeń miejską, zaburzając jej ciągłość. Bądźmy tego świadomi. 

Zastanawiając się nad tym zagadnieniem, w duszy pobrzmiewa mi tekst z płyty 

Łony, opisujący mieszkańca dość klaustrofobicznej nieruchomości: 

„Nienękany niczym żyje bezpiecznie, 

otoczony setką identycznych fortec w sąsiedztwie. 

Na osiedlu, gdzie każdy mieszkaniec obok, 

strzeże samego siebie przed samym sobą. 

Ta dzielnica wiecznego szczęścia rozrasta się nadal 

z każdym dniem bogatsza o nowego sąsiada, 

co świadomie, choć za namową chorych urbanistów, 

wybudował sobie nieruchomość umysłu. 

[…] 

Spójrzmy tak na to: czemu by mu nie zazdrościć? 

Jedyny lokator własnej nieruchomości 

ma spokój, żadnych wątpliwości i ciszę 

drzwi wprawdzie nie ma, ale nikt nie widział, żeby kiedyś wyszedł. 

[…] 

A gdyby chciał otworzyć to okno, 

ujrzy tylko własny, piękny, trzymetrowy żywopłot. 

[…] 

W sumie po co się przejmować i siać postrach, 

w końcu to osiedle nieruchomości to zaledwie wioska. 

Ale jak nie walić z armat, 

kiedy ta wioska 

staje się coraz bardziej globalna?” 

Fragment tekstu „Nieruchomości” z płyty Łony, „Nic Dziwnego”.

Betonowe 

wycinanki 

Większość tych, którzy jeszcze do niedawna 

twierdzili, że Polska dzieli się na tę A i B, 

przeciera oczy ze zdumienia, obserwując 

powstające inwestycje budowlane na 

wschodzie naszego kraju. Wszystko za 

sprawą dofinansowywania z Programu 

Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 

2007-2013. Na uwagę zasługuje nie tylko 

ilość ukończonych tam realizacji, ale przede 

wszystkim jakość architektury i wykonania. 

Jedną z ciekawszych realizacji ostatnich 

miesięcy jest nowy gmach Centrum Nowoczesnego 

Kształcenia Politechniki Białostockiej 

autorstwa architektów z pracowni 

Group-Arch z Wrocławia. Położony w centrum 

kampusu obiekt wyróżnia prostopadłościenna 

bryła z ciekawie zaprojektowaną 

elewacją. Inspiracją do jej powstania 

były wycinanki znanej podlaskiej artystki. 

Fasadę wykonano z ażurowych betonowych 

płyt zbrojonych włóknem szklanym, które 

oprócz funkcji okładziny pełnią również 

rolę żaluzji zewnętrznych ograniczających 

dostęp nadmiaru słońca do pomieszczeń. 

Wnętrza obiektu wyróżniają duże otwarte 

przeszklone przestrzenie, które doskonale 

doświetlają poszczególne strefy i ułatwiają 

użytkownikom komunikację. Całość 

kompozycji wystroju wnętrz utrzymano 

w odcieniach szarości i grafitu, a dla skodyfikowania 

obszarów funkcjonalnych planuje 

się wprowadzenie dodatkowej kolorystyki 

dla elementów wystroju wnętrz, tj. 

lady i boksów informacyjno-szatniowych. 

Charakterystycznym detalem jest spiralna 

klatka schodowa umiejscowiona w centralnej 

części strefy wejściowej. Jej unikalną 

rolę w tej przestrzeni podkreślono żółtym 

kolorem. 

Centrum Nowoczesnego Kształcenia będzie 

pełnić głównie funkcję biblioteki i Studium 

Języków Obcych. Obiekty tego typu 

wymagają zachowania szczególnie dobrych 

parametrów akustycznych. Duże kubatury 

poszczególnych pomieszczeń sprawiły, 

że projektanci musieli uniknąć niepożądanego 

nadmiernie wydłużonego czasu 

pogłosu oraz przenoszenia się dźwięków 

między strefami o różnym użytkowaniu, 

a połączonych poprzez atria i duży hol. 

Dzięki zastosowaniu dźwiękochłonnych 

sufitów podwieszanych marki Rockfon 

zredukowano czas pogłosu do poziomu 

zapewniającego dobrą zrozumiałość mowy, 

tworząc optymalny komfort akustyczny 

dla przyszłych użytkowników Centrum. 

W przypadku białostockiej realizacji zaproponowano 

sufity z linii Tropic (ok. 5000 m 2 ). 

Produkt ten charakteryzuje się gładką, białą 

powierzchnią o wysokiej estetyce i bardzo 

dobrymi parametrami akustycznymi 

w = 1,00 (klasa A pochłaniania dźwięku 

według ISO 11654). Wyprodukowane ze 

skalnej wełny mineralnej płyty posiadają 

również doskonałe parametry ogniowe. 

Jest to bowiem materiał niepalny zaklasyfikowany 

do najbezpieczniejszej klasy 

reakcji na ogień – A1. 

Zastosowano głównie płyty o wymiarach 

modularnych 600x600 i 600x1200 mm 

w krawędzi X. Płyty w krawędzi X przeznaczone 

są do montażu ze standardowymi 

profilami T24, w ukrytym systemie 

konstrukcji nośnej. Niewidoczna 

konstrukcja zapewnia sufitowi optycznie 

„lekki” wygląd, co stanowi istotny element 

wystroju wnętrz. Rozwiązanie to ponadto 

umożliwia wbudowanie opraw oświetleniowych, 

nawiewów i wywiewów urządzeń 

klimatyzacyjnych i innych instalacji. 

Płyty Rockfon Tropic w krawędzi X przeznaczone 

są szczególnie do holów 

i pomieszczeń o dużym natężeniu 

hałasu, a można je montować 

w niemal każdym rodzaju 

budynku: obiektach zabytkowych, 

biurach, szkołach, 

sklepach czy 

budynkach służby 

zdrowia. Istotną 

zaletą tego 

rozwiązania 

jest również 

to, że sufit jest 

w pełni demontowalny, 

a demontaż 

płyt odbywa się 

do dołu bez konieczności 

zapewnienia dodatkowej 

przestrzeni międzystropowej. 

Dodatkowo, w przypadku prac 

remontowych możliwe jest wykorzystanie 

istniejacej konstrukcji T24 i zamontowanie 

w niej nowych płyt w krawędzi X. 

Więcej informacji o sufitach Rockfon na: 

www.rockfon.com.pl 

4 5

W numerze: 

WYDARZENIA 8 

52 

Fot. Anna Guzowska 

Fot. Zbigniew Paszkowski 

78 

BARWNE REMINESCENCJE 78 

Galeria Kaskada w Szczecinie 

NOWOŚCI PRODUKTOWE 16 

SYLWETKI 

WSPÓŁCZESNY DETAL WPISANY 90 

W KONTEKST 

Budynek Wydziału Historycznego Uniwersytetu 

Warszawskiego z biblioteką Instytutu Historycznego 

BEZPIECZEŃSTWO W ARCHITEKTURZE 24 

Rozmowa z Joanną Jabłońską o potrzebie edukacji 

HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ 

PROJEKT Z OKŁADKI 

EKSPONOWANA LOGIKA KONSTRUKCJI 28 


60 

Fot. archiwum ECC Real Estate 

Fot. Zalewski Architecture Group 

100 

„TU BYŁO, TU STAŁO” 96 

Projekt realizowany przez Stowarzyszenie MASŁAW 

WNĘTRZA 

RÓŻNORODNOŚĆ W JEDNOŚCI 100 

Aule Politechniki Śląskiej w Gliwicach 

REALIZACJE W POLSCE 

SPECJALIZACJE 

NA PLANIE TRÓJKĄTA 52 

Instytut Informatyki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w 

Lublinie 

BEZPIECZNI RAZEM 112 

ZACHOWUJĄC ZIELEŃ 60 

Apartamenty Puławska 111 w Warszawie 

LUDOWE MOTYWY PERFORACJI 70 


ABROAD 

CZESKI PAWILON EXPO 2010 SHANGHAI 120 

CZECH PAVILION EXPO 2010 SHANGHAI 

70 

Fot. archiwum Group-Arch 

Fot. Filip Šlapal 

120 

ARCHITEKTURA NA SKAŁACH 127 

O wyzwaniach projektowych w Finlandii – część pierwsza 

6 7

Wydarzenia 

• Dom ekologiczny 

• Hotel Andels 

• Muzeum Wsi Opolskiej 

ZNAMY 

ZWYCIĘZCÓW 

PLEBISCYTU FTA 

Po ponad sześciomiesięcznym głosowaniu 

wybrano 10 wartych zapamiętania obiektów 

architektonicznych pierwszej dekady XXI wieku. 

Nawet jeśli wyniki dziwią, to nie rozczarowują, 

bo 50 realizacji, które Fundacja Twórców 

Architektury uwzględniła w głosowaniu, ma 

swoją wartość i miejsce w polskiej architekturze. 

Cieszyć może fakt, że zauważone zostały 

budynki i miejsca powstałe poza głównymi 

aglomeracjami, co świadczy o tym, że również 

w małych miejscowościach dba się o wysoki 

poziom architektury. Zwycięzcami zostały: 

BIUROWCE 

1. Agora, JEMS Architekci 

2. Budynki biurowe w Alwerni, Yuma invest, 

An Archi group 

3. PLL LOT, APA Kuryłowicz&Associates 

BUDOWNICTWO JEDNORODZINNE 

1. Dom ekologiczny, Piotr Kuczia 

2. Dom i pracownia artystki Warszawa Praga, 

Brzoza i Kwietowicz 

3. Bolko Loft, medusa group 

BUDOWNICTWO WIELORODZINNE 

1. Corte Verona, Lewicki i Łatak 

2. Osiedle Ekopark, APA Kuryłowicz&Associates 

3. ZM Jasne Błonia, Studio A4 

HANDEL I USŁUGI 

1. Stacja Paliw w Sierczy, group a_architects 

2. Stary Browar, studio ADS 

3. RENOMA, Maćków Pracownia Projektowa 

HOTELE 

1. Hotel Andels, op_architecten 

2. Hotel Hilton, APA Kuryłowicz&Associates 

3. Hotel Monopol, Marcin Janowski 

KULTURA 

1. Muzeum Wsi Opolskiej, db2 

2. Pawilon Wyspiańskiego, 

Ingarden & Ewy Architekci 

3. CNK Kopernik, rar2 

OBIEKTY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ 

1. Kaplica Votum Aleksa, BETON 

2. PL Ławica, ADS studio 

3. Stacja metra Plac Wilsona, Chołdzyński 

PRZESTRZEŃ PUBLICZNA 

1. Promenady nad J. Miedwie, metropolis 

2. Skwer Hoovera, JEMS Architekci 

3. Plac Getta w Krakowie, Lewicki Łatak 

SPORT 

1. Ośrodek Sportów Wodnych w Pszczynie, 

Piotr Kuczia 

2. ERGO Arena, KIPP Projekt 

3. Hala Sportowa w Bytomiu, 

Maćków Pracownia Projektowa 

SZKOLNICTWO 

1. BUW, Budzyński Badowski Kowalewski 

2. Przedszkole Króla Maciusia 1, Płaskowicki 

i Partnerzy 

3. Zespół Szkół w Białołęce, Konior Studio 

Sponsor Plebiscytu: firma Polyflor Polska sp. z o.o. 

8

Wydarzenia 

CENTRUM BUDOWNICTWA 

Równolegle z CENTRUM BUDOWNICTWA 

SPORTOWEGO odbywały się Międzynarodowe 

Targi Budownictwa BUDMA, Międzynarodowe 

Targi Maszyn Budowlanych, Pojazdów i Sprzętu 

Budowlanego BUMASZ oraz Targi Branży Szklarskiej 

GLASS – łącznie imprezy te odwiedziło ponad 

51 000 zwiedzających ze wszystkich sektorów 

budownictwa. Dopisała także obecność gości 

z zagranicy. 

Dzięki współpracy z Polskim Klubem Infrastruktury 

Sportowej, współorganizatorem targów 

CBS, odbyły się specjalistyczne wykłady stanowiące 

tło spotkań z branżowymi praktykami. Tematyka 

wystąpień oscylowała wokół zagadnień prawnych, 

nowości produktowych, zarządzania obiektami 

o charakterze sportowym, a także wzbudzającego 

kontrowersje partnerstwa publiczno-prywatnego. 

Na wykłady przybyli przedstawiciele samorządów 

oraz inwestorzy z branży sportowej, rekreacyjnej 

i hotelarskiej. 

W uroczystej gali otwarcia targów i wręczenia 

nagród udział wzięli goście specjalni. Andrzej 

Byrt, prezes Zarządu Międzynarodowych Targów 

Poznańskich, wygłosił powitalne przemówienie 

i wręczył medal 90-lecia MTP Wojciechowi Gęsiakowi, 

prezesowi Izby Architektów RP. Podsekretarz 

stanu w Ministerstwie Transportu, Budownictwa 

i Gospodarki Morskiej Janusz Żbik odczytał list od 

Sławomira Nowaka – ministra wspomnianego 

resortu, oficjalnie otwierając imprezę. Podczas 

uroczystości wręczono Złote Medale za najlepsze 

produkty, a także statuetki Acanthus Aureus 

dla firm, których stoiska w najlepszy sposób 

odzwierciedlają realizowaną strategię marketingową. 

Wśród produktów prezentowanych na 

targach CBS 2012 Złote Medale otrzymały niecki 

basenowe ze stali nierdzewnej firmy BERNDORF 

BADERBAU z Jaworza oraz maszyna do pielęgnacji 

tafli lodowiska rolba „n-ICE” MODEL 1200, która 

powstała w Zakładzie Mechanicznym Progress 

Leszek Sawicki z Bralina (produkt do konkursu 

zgłosiła firma Alles Cool Lodowiska z Kępna). 

Od tego roku głosować mogą także konsumenci, 

którzy w trakcie targów wyrażali swoje zdanie 

w specjalnie przygotowanych Strefach Mistrza, 

a przez miesiąc po zakończeniu imprezy robili 

to za pośrednictwem elektronicznej ankiety na 

stronie www.zlotymedal.mtp.pl. 

SPORTOWEGO 2012 

24-27 stycznia 2012 r. w Poznaniu odbyły się targi CBS – Budownictwo Sportowe, Rekreacyjne, Wellness 

i SPA, które skupiły blisko 100 firm reprezentujących czołówkę producentów oraz dostawców materiałów, 

komponentów i usług przeznaczonych do realizacji o charakterze sportowym i rekreacyjnym. 

Podczas czterech dni targowych nie zabrakło 

niespodzianek. 26 stycznia dowiedzieliśmy się, że 

jednym z produktów nominowanych do drugiego 

etapu prestiżowego konkursu TOP DESIGN 

AWARD (organizowanego w ramach wydarzenia 

arena DESIGN) jest prezentowana na targach 

sauna VITRIUM firmy KLAFS. 

Na targi BUDMA czeka się cały rok, z uwagą 

obserwując rozwój sytuacji na rynku. Dlaczego? 

Ponieważ nastroje panujące podczas tego najważniejszego 

w tej części Europy spotkania przedstawicieli 

niemal wszystkich sektorów branży 

budowlanej są odzwierciedleniem bieżącej 

koniunktury w całej gospodarce. Przyjazd do 

Poznania w styczniu oznacza możliwość interakcji 

z najlepszymi producentami oraz dostawcami. 

Wiąże się też z możliwością uczestnictwa w wielu 

ciekawych wydarzeniach i prezentacjach o charakterze 

branżowym. W tym roku na targach, 

obejmujących cztery tematyczne imprezy, odbyło 

się ponad 30 różnego typu eventów skierowanych 

do różnych grup odbiorców, w tym do architektów, 

inżynierów budownictwa, deweloperów, 

wykonawców, samorządowców oraz inwestorów 

indywidualnych. Kolejna edycja odbędzie się 

29.01-1.02.2013 r. (www.cbs.mtp.pl) 

Fot. archiwum MTP 

Mieszkania o wysokim standardzie, 

powstające dziś w dawnych 

budynkach przemysłowych, tzw. 

lofty – na które moda w krajach zachodnich 

panuje od kilkudziesięciu 

lat, a w Polsce prawdziwym hitem 

na rynku nieruchomości stała się 

stosunkowo niedawno – wymagają, 

między innymi, najnowocześniejszych 

rozwiązań przeciwpożarowych. 

Taki jest właśnie system sygnalizacji 

pożarowej – nowoczesne 

rozwiązanie firmy D+H Polska 

– zainstalowany w loftach, które 

powstały w zabytkowej, XIX- 

-wiecznej fabryce Karla Scheiblera, 

w historycznej dzielnicy Łodzi 

– Księżym Młynie. 

Ten postindustrialny, 100-letni budynek 

wyposażono w czasie rewitalizacji w najnowsze 

zdobycze techniki, tak by w wydzielonych w nim 

aż 420 mieszkaniach lokatorzy odczuwali pełną 

wygodę i bezpieczeństwo. Jednym z systemów, 

które mają to zapewnić, jest ww. system SSP 

– zainstalowany w obiekcie również z uwagi na 

to, że pozwala na realizację skomplikowanych 

scenariuszy rozwoju zdarzeń w czasie pożaru, 

które występują w tak dużych budynkach. 

Jego „sercem i mózgiem” są cztery centrale 

czteropętlowe DF6000, które zarządzają aż 

800 elementami adresowalnymi, takimi jak np.: 

czujki liniowe, czujniki dymu i ciepła oraz ręczne 

ostrzegacze pożaru. Dzięki nim każdy fragment 

budynku znajduje się pod stałym nadzorem, co 

znacznie podnosi bezpieczeństwo mieszkańców. 

Oczywiście, cały system opiera się nie tylko 

na sygnalizacji optyczno-akustycznej, natychmiast 

przekazuje bowiem także informacje 

o zagrożeniu do odpowiedniej jednostki straży 

pożarnej. Ponadto system SSP jest zintegrowany 

z innymi i pozwala na sterowanie oraz kontrolę: 

systemów oddymiania, zamknięć ogniowych 

(w tym bram pożarowych), oddzieleń pożarowych, 

sterowanie windami, a także systemem 

kontroli dostępu, który pozwala automatycznie 

odblokować drzwi na drogach ewakuacyjnych. 

Centrala SSP steruje i monitoruje kilkadziesiąt 

klap pożarowych, umieszczonych w kanałach 

wentylacyjnych, i w przypadku zagrożenia 

„wydziela” daną strefę pożarową. 

Przemysław Knura 

– Senior Product Manager (SAP) 

D+H Polska sp. z o.o. 

• Fabryka Karla Scheiblera 

NIEPRZEMIJAJĄCA 

MODA NA 

BEZPIECZEŃSTWO 

Fot. archiwum D+H 

10 11

Wnętrza budynku wyróżnia szczególna 

dbałość o dobór materiałów wykończeniowych. 

Ściany ciągów komunikacyjnych wyłożono 

estetycznymi okładzinami lub klinkierowymi 

płytkami, a na posadzkach zastosowano 

dopasowane kolorystycznie płytki gresowe 

i linoleum. 

Na uwagę zasługuje również doskonale 

wkomponowana w wystrój stolarka drzwiowa 

marki PORTA KMI Poland. W realizacji 

zastosowano m.in. drzwi o odporności ogniowej 

EI 30 i EI 60, pokryte okleiną HPL Kronospan lub 

malowane według systemu oznaczania kolorów 

RAL. Stolarkę tej serii wyróżnia doskonała 

izolacyjność akustyczna na poziomie 32 dB. 

Jest ona szczególnie polecana do obiektów, 

w których wymagane jest dobre wyciszenie 

pomieszczeń. W ofercie znajdują się wersje 

jedno- lub dwuskrzydłowe, a wszystkie z bogatą 

kolekcją oklein. Dzięki temu drzwi marki PORTA 

KMI Poland można idealnie wpisać w każdą 

realizację. 

IDEALNIE WPISANE 

Białostocki kampus Akademii Medycznej 

powiększył się niedawno o nowy gmach 

Wydziału Pielęgniarstwa i Ochrony Zdrowia. 

Obiekt wyróżnia szklana elewacja, ukryta 

pod aluminiowymi żaluzjami, zestawiona 

z wykończeniem pozostałych ścian 

wykonanym z szarych płyt HPL w technologii 

fasady wentylowanej. Dynamiczne akcenty 

w formie zadaszenia strefy wejściowej oraz 

obramienia otworów okiennych wykonano 

z pomarańczowego szkła. 

W budynku kształcić się będzie około 3000 

studentów, którzy do swojej dyspozycji będą 

mieli cztery nowoczesne aule wykładowe. 

Ponadto w obiekcie znajdują się laboratoria do 

ćwiczeń i badań naukowych oraz pomieszczenia 

administracyjne i techniczno-gospodarcze. 

Mając na uwadze funkcjonalność gmachu, 

projektanci podzielili go na trzy strefy: wejściową, 

sal audytoryjnych oraz zakładów naukowo- 

-dydaktycznych z częścią administracyjną. 

Wszystkie są między sobą bardzo dobrze 

skomunikowane. 

www.portacad.eu 

Wszystkie pytania dotyczące oferty niestandardowej 

prosimy kierować do Działu Kontraktów: 

tel. (+48) 58 6778 140, e-mail: kontrakt@porta.com.pl

Nowości produktowe 

ODDECH WNĘTRZA 

I ZDROWY KLIMAT 

Marka Ceramstic poszerzyła swoją ofertę 

o innowacyjne, „oddychające” płytki RespirO2. 

Charakteryzują się znakomitą absorpcją, a specjalna 

struktura mikroporów pozwala na wielokrotne 

wchłanianie pary wodnej i szkodliwych 

substancji. Funkcja dostosowywania wilgotności 

sprawia, że jej poziom będzie wynosić ok. 

40-70%, co stanowi wartość optymalną dla 

organizmu człowieka. Rozwiązanie pozwoli 

wyeliminować nieprzyjemne zapachy powodowane 

przez zwierzęta domowe, odpadki 

organiczne czy dym papierosowy. Płytki 

dostępne są w kilku wariantach kolorystycznych: 

stonowane, z motywami roślinnymi 

i wzorami przypominającymi tapety. 

Wanny z systemem hydromasażu umożliwiają 

masaż o odmiennym stopniu natężenia. 

Specjalne dysze umieszczone po bokach lub 

w dnie wytwarzają bąbelki powietrza. Duravit 

oferuje dwa podstawowe systemy – Jet 

i Air – w różnej konfiguracji oraz ilości dysz. 

Wszystkie funkcje i dodatkowe moduły wanien 

mogą być obsługiwane przez panel sterowania 

umieszczony na rancie. Z kolei w domowych 

basenach oferowanych przez producenta 

– Sundeck i Blue Moon – programy hydromasażu 

są ustawiane za pomocą pilota. Dodatkowym 

atutem, zarówno modeli wanien, jak 

i basenów, jest zastosowanie w ich wnętrzu 

kolorowego oświetlenia LED, ze stałą kolorystyką, 

mieszanką barw lub impulsami świetlnymi. 

RELAKS W ŁAZIENCE 

www.duravit.pl 

domofony | wideofony | systemy kontroli dostępu | skrzynki na listy | oświetlenie 

PODWÓJNE ZŁOTO 

16 

www.ceramstic.com.pl 

WIĘCEJ ŚWIATŁA 

Okna ALU umożliwiają uzyskanie 

dużych szklanych powierzchni, dzięki którym 

pomieszczenia są lepiej doświetlone. 

Rama, na której umieszczona jest konstrukcja, 

nie ma poprzecznych mocowań, 

a łącznik statyczny wystaje poza lico tylko 

35 mm. Wielkość przeszkleń dopasowuje się 

do indywidualnych potrzeb czy architektury 

budynku, dlatego produkt firmy OknoPlus 

można stosować zarówno w biurowcach, jak 

i domach mieszkalnych. Dzięki lepszej statyce 

nie trzeba rezygnować z ciemniejszych 

kolorów ram, gdy konstrukcja umieszczona 

jest po stronie nasłonecznionej. Nowsza 

technologia pozwala również oklejać okolice 

drzwi dwu- i trzyokiennych. 

www.oknoplus.com.pl 

Brama dymoszczelna MARC-ZS firmy 

Małkowski-Martech została nagrodzona Złotym 

Medalem na targach BUDMA 2012. Dzięki 

wykorzystaniu przy produkcji płaszcza aluminiowego 

jest odporna na zniszczenie. W produkcie 

zastosowano system uszczelnień, który 

nie wymaga zapewnienia napięcia w trakcie 

pożaru, co ma znaczący wpływ na obniżenie 

kosztów wykonania. Brama może być instalowana 

także jako użytkowa, zabezpieczając 

przejście przed niepowołanym otwarciem. 

Zamontowano ją na Stadionie Narodowym 

w Warszawie oraz na Stadionie Miejskim we 

Wrocławiu. Nagrodę otrzymało także inne 

rozwiązanie producenta – drzwi przeciwpożarowe 

wahadłowe MARC – WH. 

www.malkowski.pl 

KLAMKI OKIENNE Z PATENTEM NA ZŁODZIEJA 

Klamka wyposażona w opatentowany mechanizm 

blokujący zwiększa zabezpieczenie okna 

przed włamaniem. Gdy obracamy ją prawidłowo 

od środka, okucie się przesuwa. Gdy próbujemy 

popchnąć okucie, wkładając śrubokręt od zewnątrz, 

mechanizm Secustik® blokuje przesuw okucia, 

utrudniając otwarcie okna w niepożądany sposób. 

Powstający podczas przekręcania klamki charakterystyczny 

dźwięk, który przypomina odgłos zamka 

cyfrowego sejfu, upewnia nas, że mechanizm blokujący 

jest aktywny. Klamki mają nowoczesny, elegancki 

kształt, a ich kolory pokrywają się z aktualnymi 

trendami we wzornictwie: srebrne aluminium, 

stal szlachetna, stare złoto (kolory uzyskiwane 

w procesie galwanicznym tzw. anodowania) oraz 

niezmiennie popularny biały. 

www.winkhaus.pl 

Dzięki wideofonom Siedle zawsze wiesz, 

kto puka do Twoich drzwi 

ANB Sp. z o.o. | ul. Ostrobramska 91 | 04-118 Warszawa | tel. 22 612 16 16 | www.domofonysiedle.pl

Nowości produktowe 

Fot. archiwum Jaga 

KONKURS NA RZEŹBĘ Z KLINKIERU 

QUICK-MIX APP 

GRZEJE 

I WENTYLUJE 

W ofercie belgijskiej firmy Jaga pojawił się 

nowatorski grzejnik Oxygen, który w komfortowy 

sposób zapewnia dopływ przyjemnego ciepła 

i świeżego powietrza – bez przeciągów, hałasu, 

zanieczyszczeń czy wyziębiania pomieszczenia. 

Ponadto, kontrolowana wentylacja oszczędza 

i ciepło, i energię. 

Obudowa grzejnika – zaprojektowana tak, by tłumić hałasy dochodzące 

z zewnątrz – skrywa nie tylko element grzewczy (wymiennik ciepła Low 

H 2 O), ale także system wymiany powietrza. 

W podstawowej wersji sercem systemu jest jednostka Oxygen, 

w której znajduje się urządzenie służące do pobierania powietrza. Montaż 

jednostki wymaga wykonania w ścianie budynku otworu o średnicy 

ok. 10 cm, przez który do pomieszczenia dochodzi świeże powietrze 

atmosferyczne. Otwór na zewnątrz – zabezpieczony specjalnymi maskownicami 

– jest praktycznie niewidoczny. W wersji rozbudowanej Oxygen 

wyposażony jest w czujnik CO 2 i moduł sterowania (programator), który 

zarządza całością systemu, oraz w urządzenie wydmuchowe, montowane 

w miejscu umożliwiającym usunięcie zużytego powietrza poza budynek. 

Wszystkie elementy komunikują się ze sobą drogą radiową. 

• Czujnik CO 2 

• Panel sterowania systemem Oxygen na obudowie grzejnika 

Zadaniem uczestników konkursu firmy Röben i wrocławskiej ASP 

będzie wykonanie projektu jedno- lub wieloelementowego obiektu 

przestrzennego. Dzieło ma być odpowiedzią na ideę integracji, do 

której nawiązuje hasło promocyjne stolicy Dolnego Śląska – „Wrocław 

– miasto spotkań”.„Integracja” może tu być rozumiana wielopłaszczyznowo 

- zarówno 

w wymiarze 

społ ecznym, 

historycznym 

czy religijnym, 

jak i przestrzennym. 

Rzeźba 

zostanie wykonana 

z materiałów 

dostarczonych 

przez firmę 

Röben, a autor 

będzie miał możliwość bezpłatnego wypalenia go w zakładach 

w Środzie Śląskiej. Gotowy obiekt znajdzie swoje miejsce w Parku 

Miejskim im. Stanisława Tołpy we Wrocławiu. Prace można składać 

w dniach 7-8 maja 2012 r., a opublikowanie wyników i otwarcie 

wystawy nastąpi 15 maja 2012 r. Laureaci otrzymają nagrody pieniężne, 

a po zrealizowaniu projektu autor otrzyma wynagrodzenie 

w wysokości 35 000 zł brutto. 

www.roben.pl 

Innowacyjna miejska nawierzchnia 

Kostka brukowa UMBRIANO 

Firma quick-mix uruchomiła dwie aplikacje na urządzenia mobilne, które 

można pobrać bezpłatnie z APP store. Kreator domu umożliwia szybkie 

i łatwe zaprojektowanie na urządzeniu mobilnym typu iPad lub iPhone 

elewacji klinkierowej lub tynkowanej. Wybrana kombinacja kolorów jest 

prezentowana na czterech różnych obiektach, co powinno pomóc w podjęciu 

decyzji. Druga 

aplikacja, zwana 

Programem dostawczym, 

prezentuje nie 

tylko pojedyncze 

produkty, ale także 

kompletne rozwiązania 

systemowe dla 

budownictwa. Krótkie 

opisy pozwalają 

na wstępne zapoznanie 

się z właściwościami, 

a szersze 

informacje znajdują 

się w kartach technicznych 

i kartach 

charakterystyk 

poszczególnych 

produktów. 

www.quick-mix.pl 

Ulice i drogi 

Place i skwery 

Chodniki i alejki 

Parki i ogrody 

Centra handlowe i parkingi 

Osiedla i obiekty przemysłowe 

• Schemat rozmieszczenia urządzeń systemu Oxygen w pomieszczeniu 

W przeciwieństwie do wentylacji mechanicznej, Oxygen działa 

tylko w momencie, gdy istnieje zapotrzebowanie na świeże powietrze, 

czyli wówczas, gdy czujnik CO 2 wykryje, że stężenie dwutlenku węgla 

w pomieszczeniu przekracza komfortowy poziom 1200 ppm. System 

nie uruchamia się, gdy nie ma takiej potrzeby, np. podczas przebywania 

użytkownika w pracy czy na wakacjach. Dzięki temu generuje znaczne 

oszczędności energii. Usuwa tyle zużytego powietrza, ile dostarczane 

jest świeżego, co daje użytkownikowi skuteczny i zrównoważony system 

wymiany powietrza, który trwa do momentu, aż nie zostaną osiągnięte 

optymalne, zaprogramowane parametry. Proces ten przebiega oczywiście 

automatycznie, bez ingerencji użytkownika. 

W porównaniu z wentylacją z użyciem rekuperatora, Oxygen jest 

bardziej higieniczny w odniesieniu do jego działania i konserwacji. Urządzenie 

pobierające świeże powietrze wyposażono w dwa filtry (do 

wyboru): filtr G2 – zatrzymuje zanieczyszczenia o wielkości >1 mikrometra 

(kurz, włosy, piasek i niektóre pyłki), a filtr G6 stanowi zaporę dla 

zanieczyszczeń o wielkości >0,6 mikrometra (drobny kurz, pyłki, a nawet 

pył cementowy). Ponadto jednostka usuwająca zużyte powietrze może 

być zaopatrzona w czujnik wilgotności, by w razie potrzeby usunąć jej 

nadmiar z pomieszczenia. System może zostać sprzężony z systemem 

ochrony przeciwpożarowej i w razie potrzeby posłużyć jako urządzenie 

odcinające dopływ powietrza. 

Umbriano 

ColorFusion 

Antypoślizgowa powierzchnia 

Wodoszczelna impregnacja 

Kostka bezfazowa 

18 

Więcej informacji: www.semmelrock.pl

GG HOUSE 

INSPIRACJE 

ALIPLASTU 

Koncepcje architektoniczne 

w świecie aluminium 

Projekt: 2007 r. Budowa: 2011 r. 

Zdecydowanie jednak największą zaletą pracy nad projektem było... 

nastawienie inwestora, który zdał się całkowicie na architekta, w jego 

ręce składając wizję swojego domu. 

• Apartamenty pod Zamkiem 

• Biurowiec przy ul. Bonarka w Krakowie 

• GG House 

Wspólnym mianownikiem wszystkich przedstawionych 

w artykule obiektów jest nowoczesność 

ich form, podejście do projektowania, charakteryzujące 

sposób pracy ich architekta, Tadeusza 

Lemańskiego, oraz zastosowanie systemów aluminiowych 

Aliplast. 

WYWIAD Z ARCHITEKTEM 

Ewa Ciołek: Wszystkie trzy Pańskie projekty zaskakują 

oryginalnością formy. Skąd czerpał Pan inspiracje? 

Tadeusz Lemański: Inspiracja to ulubione słowo każdego architekta, 

za którym kryje się przeglądanie dziesiątek albumów, gazet, śledzenie 

projektów konkurencji. Myślę, że – jak każdego architekta – cechuje mnie 

chęć ubrania doskonałej funkcjonalności w tzw. niepowtarzalność. Te dwie, 

często wykluczające się, cechy należy wpisać w kontekst danej realizacji: 

ograniczenia projektowe wynikające z zapisów decyzji o warunkach 

zabudowy, wymagania inwestora, potrzeba minimalizowania kosztów 

materiałów budowlanych. Pokonując jednak ten tor przeszkód i będąc 

optymistycznym idealistą, odpowiem, że najlepszą metodą pracy nad 

każdym projektem jest poświęcenie mu jak najwięcej czasu. 

EC: Co uważa Pan za największe wyzwanie przy projektowaniu 

tych obiektów? 

TL: W przypadku GG House – bardzo trudny teren, który jednocześnie 

“odwdzięczył się” samemu obiektowi, podkreślając jego wszystkie zalety. 

Praca nad Apartamentami pod Zamkiem szła gładko w trakcie całego 

procesu projektowego i wykonawczego. Trudności pojawiły się na etapie 

realizacji, gdy musieliśmy pogodzić dążenie do utrzymania szlachetnej 

formy aluminiowej elewacji z koniecznością montażu mało estetycznych 

instalacji, m.in. alarmowej. A Bonarka – to było jedno wielkie wyzwanie… 

zdecydowanie dla prawnika, który stał się tak obyty z działaniami naszych 

organów administracji, że zwolnił się z kiepsko płatnej pracy w biurze 

architektonicznym i znalazł zatrudnienie w ministerstwie. I jak się okazało, 

nie było to jego ostatnie słowo! 

EC: Co ma Pan w najbliższych planach zawodowych? 

TL: Stoję przed trudnym wyzwaniem, zapewne najtrudniejszym 

w życiu, mianowicie projektem własnego domu. To niełatwe: nie ulec 

pompatyczności, chęci stworzenia „dzieła życia”, aby przypadkiem nie 

powstał nigdy niekończący się projekt, przerysowany złudnym uczuciem 

chęci udowodnienia – trudno powiedzieć, tak naprawdę komu – że 

jest się bardzo twórczym. Tak więc im dłużej o nim śnię, tym staje się 

mniejszy, cieplejszy i wiem, że musi być w nim jedno – małe drzwi dla 

mojego psa, który jest niemożliwym indywidualistą i nie ma zamiaru 

przestrzegać narzucanych mu pór wychodzenia z domu i powrotu... 

Projekt powstał na działce, która wyjątkowo nie nadawała się pod 

budowę domu. Nie sprzyjał temu zarówno jej kształt, jak i fakt, że między 

jej południowym a północnym krańcem była prawie 40-metrowa różnica 

wysokości. Od strony zachodniej natomiast działka graniczy z rezerwatem 

Skał Przegorzalskich, fragmentem lasku Wolskiego – bardzo cennego 

i lubianego obszaru zieleni w Krakowie – ale przy braku planu zagospodarowania 

przestrzennego terenu ta niewątpliwa zaleta lokalizacyjna i tak 

nie zwiększała szans na to, że inwestycję uda się zrealizować. Tym bardziej 

że po wykonaniu badań geologicznych okazało się, że „czyhają” na nas 

osuwisko i dolomit, który nie chciał ulec nawet ciężkiemu sprzętowi. 

Jeśli dodać do tego wszystkiego brak dojazdu do górnej części działki 

(co sprawiło, że budowa przebiegała jak na dachu 4-piętrowej kamienicy) 

– wyzwanie dla architekta było naprawdę z „najwyższej półki”. 

Trzeba dodać, że są i mocne punkty lokalizacji rzeczonej działki – 

to że jest tak wyraźnie wyeksponowana (ciekawostką jest to, że leży 

u stóp willi, której twórcą był znakomity przedwojenny architekt Adolf 

Szyszko-Bohusz) oraz że ekspozycja południowa zapewnia latem klimat 

niczym ze słonecznej Toskanii. Z tarasu powstałego domu rozciąga się 

nadto przepiękny widok na zakole Wisły – budynek stał się dominantą, 

królującą nad rzeką. 

Budynek został zaprojektowany w formie dwóch prostych, minimalistycznych 

brył, pozbawionych okapów, ale prostopadle nawzajem 

się przenikających. Najbardziej charakterystyczne dla tego obiektu stało 

się „wtłoczenie” ściany elewacji południowej na blisko 3 metry w głąb 

budynku i wycięcie w dosyć swobodnie powstałym w ten sposób okapie 

otworów. Zabieg ten sprawił, że latem domownicy mają zapewniony 

upragniony cień, zimą zaś, gdy słońce obniża się nad horyzontem, zagląda 

jednocześnie do wnętrza domu. 

Drugim istotnym elementem są nacięcia w bryle, wypełnione szkłem, 

przebiegające od połaci dachowych po dolne krawędzie budynku. Okna, 

zlicowane z elewacją i połacią dachu, ze swoją białą, czystą kolorystyką 

stanowią mocny pionowy akcent całego budynku. 

Lekkości tej dosyć dużej bryle nadają cztery smukłe słupy-kolumny, 

na których opiera się cała konstrukcja domu. Kolumny nikną w skarpie, 

w której zaprojektowano duży przestronny garaż, całkowicie przysypany 

ziemią, połączony z parterem panoramiczną windą. Nadaje to budynkowi 

niezwykłej, „filmowej” tajemniczości. 

Główna konstrukcja domu – czyli: słupy, fragmenty ścian i podstawowe 

wiązary dachu – wykonana jest z żelbetu. Szyb windy jest skonstruowany 

ze stali. Dom przekryto dachem, wykonanym z blachy tytanowo-cynkowej. 

Wszystkie szklenia oprawiono w aluminium o odpowiedniej kolorystyce. 

• Panoramiczna winda GG House

Under The Castle – Apartamenty pod Zamkiem 

Biurowiec przy ul. Bonarka 

WYPOWIEDŹ EKSPERTA 

Projekt: 2010 r. Budowa: 2011 r. Projekt: 2005 r. Budowa: 2010-2011 

mgr inż. Mariusz Ciołek 

– główny konstruktor, 

kierownik Działu 

Techniczno-Rozwojowego 

Aliplast sp. z o.o. 

Rzadko się zdarza, aby inwestor, przystępując do rozmów z architektem, 

od razu zadeklarował, że chce mieć wokół projektowanego 

budynku jak najwięcej zieleni, mieszkania duże i doskonale doświetlone, 

a detale wykończenia takie, by dawały lokatorom poczucie obcowania 

z wysoką jakością. Takie deklaracje to miód na serce architekta, który 

powinien bez zbędnej zwłoki przystąpić do projektowania, aby przypadkiem 

inwestor nie zmienił zdania. 

Miejsce pod inwestycję wyznaczono na terenie dawnej wsi Przegorzały, 

obecnie prestiżowej dzielnica Krakowa. Od północnej strony 

działki doskonale widoczna jest willa Szyszki-Bohusza oraz majestatyczny, 

zbudowany przez hitlerowców zamek, który nie doczekał się gości 

– kuracjuszy zmęczonych wojną – czyli lotników Luftwaffe. Od południa 

inwestycja graniczy z nieczynną już starą linią kolejki wąskotorowej, łączącej 

dzielnicę Zwierzyniec z Wodociągami Krakowskimi na Bielanach, a trochę 

dalej z Wisłą. Co wyjątkowe, do działki można dostać się więc z dwóch 

stron, a to oznacza, że powstałe budynki mają dwie elewacje frontowe. 

Między budynkami, wykorzystując naturalny spadek terenu, zaprojektowano 

zjazd do garaży, które połączone są z apartamentami wewnętrzną 

klatką schodową. Północna ściana elewacji wysunięta została maksymalnie 

do przodu, tak by od strony południowej mieszkańcy mieli do dyspozycji 

jak najwięcej przestrzeni i zieleni. 

Elewacja południowa, od strony której zaprojektowano część dzienną 

mieszkań, jest całkowicie przeszklona i podzielona tylko ścianami między 

poszczególnymi apartamentami. Całkowicie transparentne barierki ze szkła 

nie zakłócają widoku z tarasów na zieleń, dolinę Wisły i rozciągające się 

w oddali wzgórze Bodzów, kryjące resztki starego fortu. Elewacja północna 

jest zupełnie inna – zamknięta, surowa, pokryta czystym, sterylnym 

aluminium, lakierowanym na śnieżnobiały kolor. Każde pomieszczenie 

ma swój boks, wysunięty lub wciśnięty w elewację. 

Budynek wykonano w konstrukcji tradycyjnej. Pokrycie dachu i lukarn 

zrobiono z blachy tytanowo-cynkowej. Na elewacji północnej zamontowano 

kasety z aluminium, docięte do kształtów elewacji. Południowa 

natomiast – to głównie przeszklenia osadzone w aluminium. Pozostałe 

elewacje budynku pokryto tynkiem. 

• Elewacja północna Apartamentów pod Zamkiem 

Trudno dziś uwierzyć, że na pozwolenie na wzniesienie tej inwestycji 

trzeba było czekać 10 lat. Postępowanie administracyjne najeżone 

było wszelkimi możliwymi przeszkodami – od braku planu zagospodarowania 

przestrzennego poczynając, przez niemożność wydania 

decyzji WZiZT [warunki zabudowy i zagospodarowania terenu – red.] 

z powodu położenia działki w obszarze terenów górniczych (Uzdrowisko 

Mateczny), na protestach właściwie wszystkich stron postępowania 

skończywszy. Ponieważ jednak trudne wyzwania bardzo dopingują 

do działania, inwestor postawił na swoim. Jego zlecenie było proste 

– budynek biurowy jako siedziba firmy, cechujący się przede wszystkim 

ekonomicznymi rozwiązaniami. 

Chcąc sprostać takim warunkom, należało sięgnąć, jak się okazało, 

po dosyć kontrowersyjne rozwiązania. Biurowiec w rzucie ściśle 

pokrywa się z nieregularnymi, „zygzakowatymi” granicami działki, 

na której stoi, wykorzystując cenne metry zabudowy – właśnie ta 

nieregularność działki zadecydowała o powieleniu jej kształtu na 

czarno-białej elewacji niedużego, czterokondygnacyjnego budynku, 

z jedną kondygnacją podziemną. Tam gdzie znajduje się wysunięty 

wykusz, zaprojektowaliśmy gabinet prezesa – symbolicznie jako miejsce, 

z którego najlepiej widać, co dzieje się w firmie. Nie lada wyzwanie 

stanęło przed wykonawcą ślusarki, który musiał dopasować kształt 

okien biurowca do otworów żelbetowych elewacji. Rezultat okazał 

się zgodny z zamysłem projektanta. 

Obiekt jest zlokalizowany przy ul. Bonarka w Krakowie, w pobliżu 

marketu Biedronka, lokalu McDonalda i stacji BP – tym samym stał się 

niejako symbolem całkowicie konsumpcyjnej architektury. Początkowo 

projektantowi trudno było się pogodzić z takim sąsiedztwem biurowca. 

Dziś jednak uważa, że prosta geometryczna bryła, która wyrosła wśród 

żółci, zieleni i złotych łuków, stanowi swoiste „odbicie”, skupiające 

uwagę przechodniów. 

• Strefa wejściowa biurowca przy ul. Bonarka w Krakowie 

Przedstawione obiekty bardzo wyraźnie pokazują, jak ważne 

jest indywidualne podejście do projektu. Ciekawa forma architektoniczna 

wymusza współpracę systemodawcy z architektem już 

na etapie powstawania projektu budowlanego. Od tego momentu 

konstruktorzy z Działu Techniczno-Rozwojowego naszej firmy 

wspierają działania projektowe w zakresie doboru i optymalizacji 

rozwiązań czy też wykonywania detali rysunkowych. 

W obiektach zaprojektowanych przez Tadeusza Lemańskiego 

zastosowano rozwiązania ze standardowej oferty systemów aluminiowych 

Aliplast: system okienno-drzwiowy Imperial, Econoline, 

system fasadowy MC Wall i system przesuwny Visoglide. To dowód 

na to, że systemy aluminiowe są coraz częściej stosowane również 

w budownictwie mieszkalnym, w domach jednorodzinnych, i zyskują 

coraz więcej zwolenników. Dotychczas aluminium postrzegane 

było jako metal „zimny”, niezapewniający w sposób ekonomiczny 

i wydajny wystarczającego ciepła w budynku. Jednak nowoczesne 

technologie pozwalają na stworzenie energooszczędnych systemów. 

Praktyka pokazuje, że konstrukcje aluminiowe również mogą 

być gwarantem wysokiej izolacyjności termicznej – przykładem jest 

chociażby nasz nowy system okienno-drzwiowy STAR. Lekkość, 

trwałość, odporność na korozję, sprężystość – to doskonały „materiał” 

dla architektów poszukujących coraz ciekawszych form architektonicznych. 

Aliplast – projektant i producent systemów aluminiowych 

dla budownictwa jest otwarty na nowe i nietuzinkowe projekty. 

Jesteśmy przygotowani na modyfikację istniejących czy zaprojektowanie 

nowych, optymalnych rozwiązań. Naszym dużym atutem jest 

również posiadanie własnej prasy – tłoczni profili aluminiowych, co 

daje nam możliwość stworzenia produktu od A do Z, czyli od zaprojektowania 

profilu, systemu, po jego produkcję, a potem wykończenie 

(z wykorzystaniem parku maszynowego Aliplastu, w tym proszkowej 

lakierni pionowej, dwóch kabin do malowania poziomego i linii do 

malowania profili w kolorach drewna – wood colour). 

arch. Tadeusz Lemański 

Uprawnienia projektowe uzyskał w 2001 r. 

Uważa, że przez ponad 10 lat praktyki zawodowej 

największego doświadczenia nabrał 

w budowaniu asertywności wobec klientów 

i wykonawców – których postrzega jako „dwa 

najtrudniejsze czynniki w całym procesie projektowym”. Twierdzi, 

że o sukcesie decyduje praca całego zespołu, bo sam ma szczęście 

pracować ze świetnymi architektami. Dobre relacje ze współpracownikami 

bardzo ułatwiają – jego zdaniem – codzienne zajęcia w pracowni 

i rozwiązywanie wszelkich problemów. Razem z zespołem 

podejmuje się najróżniejszych projektów – zarówno osiedlowych 

śmietników, jak i olbrzymich centrów logistycznych.

Fot. Lech Kwartowicz 

Sylwetki 

• Dolnośląskie Centrum Informacji Naukowej i Ekonomicznej we Wrocławiu, strefa wejściowa 

Kaya Brzezicka: Co to znaczy „bezpieczeństwo 

w architekturze”? 

Joanna Jabłońska: To bardzo szeroki temat 

– różnorodne zagadnienia, zaczynając od zdefiniowanych 

przez warunki techniczne, na określonej 

logice projektowania kończąc. Uznanie jej 

wagi pozwala na uniknięcie niebezpiecznych sytuacji, 

których nie przewidziało prawo budowlane. 

Są to zagadnienia czysto funkcjonalne – nie podnoszą 

estetycznych walorów architektury. W tym 

kontekście przychodzą mi na myśl balustrady dla 

niepełnosprawnych, które często niekorzystnie 

ingerują w strefy wejściowe. Jest to szczególnie 

zauważalne w reprezentacyjnych budynkach 

i renowacjach obiektów historycznych. W czasie 

mojej ostatniej podróży do Helsinek zwróciłam 

uwagę na brak balustrady na całej szerokości 

stromych historycznych schodów czy rezygnację 

z niej na trzech ostatnich stopniach przy jednym 

z biurowców. Należy pamiętać, że osoby niepełnosprawne 

to nie tylko jeżdżące na wózkach, 

ale i starsi czy niewidomi, którzy wyczuwają 


W ARCHITEKTURZE 

Rozmowa o potrzebie edukacji 

O doświadczaniu architektury, kontekstu kulturowego i gradacji dostępności 

przestrzeni, opowiada Joanna Jabłońska, architekt i dydaktyk. 

przestrzeń. Możliwe, że obowiązujące w Polsce 

przepisy są nazbyt restrykcyjne, ale wiele z nich 

ma uzasadnienie we wspomnianej logice projektowania. 

Na przykład w projektach studentów 

zagranicznych często widzę drzwi w toaletach 

otwierane do środka. Jednak jeśli ktoś w kabinie 

zemdleje, to łatwiej go z niej wydostać, gdy 

skrzydła są otwierane na zewnątrz. 

KB: Czy właściwe kształtowanie balustrad 

i precyzyjne przestrzeganie przepisów 

budowlanych w zakresie ochrony przeciwpożarowej 

jest istotnym elementem projektów 

studenckich? 

JJ: Tak, ponieważ jest to element realnego 

projektowania. Studenckie koncepcje powinny 

być oparte na warunkach technicznych, żeby ich 

autorzy zaznajomili się z najważniejszymi przepisami, 

szczególnie pod kątem ewakuacji. Chodzi 

o to, żeby studenci tworzyli śmiałe rozwiązania, 

ale znali podstawy dobrego projektowania. 

KB: Czy to dobrze, że rozmowę o projekcie 

rozpoczyna się czasem ze studentem 

od sprawdzania właściwego promienia skrętu 

samochodu? 

JJ: Nie, ale niezbędne są również przedmioty 

z zakresu prawa budowlanego. Kreatywność 

myślenia, praca nad koncepcją jest dla nas najważniejsza, 

ale nie możemy dopuścić, aby forma 

przerosła treść. 

KB: Czy bezpieczeństwo w architekturze 

można rozumieć metaforycznie? 

JJ: W dużym stopniu architekt swoimi rozwiązaniami 

kompozycyjnymi, plastycznymi, estetycznymi 

może tworzyć dowolny nastrój i oddziaływać 

na emocje. Ważne, żeby powstawały 

przestrzenie, w których użytkownik będzie chciał 

przebywać i będzie czuł się w nich bezpiecznie, 

nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Chociaż, 

na przykład, Muzeum Żydowskie w Berlinie 

autorstwa Daniela Libeskinda powstało zgodnie 

z ideą stworzenia nastroju zagrożenia. Rzadko 

jednak architekt siada do komputera lub deski 

z myślą: teraz zaprojektuję obiekt, w którym 

wszyscy będą odczuwali strach [śmiech]. 

Bezpieczeństwo można zapewnić również, 

planując przestrzeń miejską. Jeśli np. wrocławskie 

podwórka, w niektórych kwartałach 

historycznej zabudowy nie zostaną poddane 

rewitalizacji, to ich przestrzeń swoim zaniedbaniem 

i opuszczeniem będzie przyciągać 

niebezpieczne sytuacje. 

KB: Jak powinna wyglądać „bezpieczna 

przestrzeń publiczna”? 

JJ: Wydaje mi się, że nie powinna być ogrodzona 

i strzeżona, szczególnie gdy rozmawiamy 

o rynkach, placach miejskich czy też każdej 

przestrzeni wokół budynków. Trzeba ją jednak 

tworzyć tak, aby nie powstawało wrażenie, że 

jest niedopilnowana. Zamykanie osiedli mieszkaniowych 

może być potrzebne niektórym 

użytkownikom – dla nich jest to enklawa, ale 

wygradzanie nie jest dobrym zjawiskiem społecznym 

i pomysłem na budowanie miasta. 

W tym kontekście pojawia się również kontrowersyjny 

temat monitoringu przestrzeni 

publicznej. Będzie go coraz więcej i może 

dochodzić do naruszenia prywatności, ale nie 

jest to temat architektoniczny. 

KB: Czy to oznacza, że niektóre elementy, 

mające powodować poczucie bezpieczeństwa, 

sprawiają, że nie czujemy się 

bezpiecznie? Czy kontrola ponad miarę może 

wytworzyć poczucie zagrożenia? 

JJ: Tak, przecież nikt nie lubi być śledzony. 

KB: Czy wszystkie miejsca w mieście 

powinny być w łatwo dostępne dla wszystkich 

użytkowników? 

JJ: Byłoby to trudne do zrealizowania. Przyjrzyjmy 

się socrealistycznym blokom, w których 

winda jest dostępna z półpiętra. Przetworzenie 

tej przestrzeni na ogólnodostępną jest trudne. 

Uogólniając, warunki techniczne mówią 

o tym, że budynki użyteczności publicznej, 

mieszkaniowe wielorodzinne i zamieszkania 

zbiorowego powinny być dostępne dla osób 

niepełnosprawnych. Gdybyśmy chcieli zaprojektować 

obiekt, który taki nie jest, musielibyśmy 

uzyskać stosowne odstępstwo. W przypadku 

dobrego uzasadnienia, czyli np. projektujemy 

budynek stricte dla osób wysportowanych i nikt 

inny nie będzie miał tam dostępu, to uważam, 

że moglibyśmy je uzyskać. 

W skali projektowania urbanistycznego 

można dostrzec tendencję do stosowania w najważniejszych 

punktach w mieście nawierzchni, 

po których można wygodnie się poruszać. We 

Wrocławiu pojawiają się również rozwiązania 

mniej funkcjonalne, by miasto wyglądało na 

historyczne. Stosuje się bruki, ale na szczęście, 

przeważnie obok nich znajduje się gładka 

nawierzchnia przeznaczona dla ruchu pieszego. 

KB: Niestety nie wszędzie. I to jest niebezpieczne 

dla kobiet w szpilkach [śmiech]. 

JJ: Bardzo! Należy szukać kompromisu. Czasami 

spotykam ludzi niepełnosprawnych, którzy 

mówią, że nie wiemy, czym jest brak barier 

architektonicznych. Jest to modne wyrażenie, 

które stosuje się do zareklamowania budynku, 

a potem okazuje się, że brakuje właściwych urządzeń 

lub nie działają poprawnie. Rolą architekta 

jest projektowanie z rozwagą, branie pod uwagę 

potrzeb osób niesłyszących, niewidomych oraz 

o ograniczonej zdolności poruszania się. 

KB: Pani pasją są zagadnienia związane 

z akustyką. Czy można mówić o bezpieczeństwie 

wynikającym z dobrej izolacji 

akustycznej? 

JJ: Oczywiście, akustyka jest jednym z zagadnień 

bezpieczeństwa. Hałas jest istotnym 

zagrożeniem dla zdrowia, a normy, które go 

ograniczają, nie zawsze są spełniane. Później 

we własnym mieszkaniu i biurze oczekujemy 

intymności. 

KB: Czy normy w zakresie akustyki są 

rozsądnie sformułowane, a ich spełnienie gwarantuje 

komfort użytkowania pomieszczeń? 

JJ: Ten temat nie leżał w zakresie prowadzonych 

przeze mnie badań, ale podejrzewam, że 

gdyby normy były realizowane, nie borykalibyśmy 

się z wieloma problemami. Znów posłużę 

się przykładem z uczelni. Studentom zdarza 

się interpretować warstwę styropianu w stropie 

między kondygnacjami mieszkalnymi jako 

ocieplenie. Później młody architekt projektuje 

zgodnie z wytyczną inwestora: „jak najtaniej”. 

W związku z tym nie stosuje w swojej opinii 

zbędnej warstwy ocieplenia. W konsekwencji, 

znika bardzo istotna dla komfortu użytkowania 

warstwa wygłuszająca pomiędzy stropami. 

KB: Uczestniczy Pani w konferencjach 

naukowych organizowanych w różnych krajach. 

Czy podróże kształcą architekta? 

JJ: To sprawa indywidualna, ale jeśli chodzi 

o moje doświadczenia, to najwięcej inspiracji 

czerpię właśnie z podróży. Zastanawiam się 

nad przestrzenią, w którą zostałam „wrzucona” 

[śmiech]. Fotografuję to, co mi się podoba. Po 

czym wracam do domu, rozglądam się i myślę 

sobie: „Całkiem fajny ten Wrocław.” Nie wiem, 

czemu tylko za granicą zastanawiam się nad 

otaczającą mnie architekturą. Być może jestem 

wtedy uwolniona od codziennych obowiązków 

i mam czas, żeby się rozglądać. Architektura „na 

żywo” oddziałuje na nas najmocniej. Czasami 

coś mi się spodoba na zdjęciu wyszukanym 

w internecie, a w rzeczywistości okazuje się, że 

jest mniej interesujące. Na odbiór architektury 

wpływają jej relacje z otoczeniem. Na zdjęciu 

budynek jest wyjęty z kontekstu. Fotografia nie 

daje realnego poczucia skali. 

Podróżując, można szukać inspiracji nie 

tylko w budynkach. Architektura jest przecież 

w pewnym sensie sztuką. 

KB: Uczymy się projektowania poprzez 

doświadczanie. Co myśli Pani o idei cohousingu? 

JJ: Przeżywa swój renesans. Jej powszechność 

zależy od kultury, w której jest krzewiona. 

W pamięci zapadł mi wykład pewnej Szwedki, 

• Oznakowanie toalet, m.in. dla 

osób niepełnosprawnych, 

terminal lotniczy we Wrocławiu 

• Barierki w strefie wejściowej 

Filharmonii w Gorzowie Wielkopolskim 

• Składana winda w strefie wejściowej 

Centrum Dydaktyczno-Bibliotecznego 

PPWSZ w Nowym Targu 

Fot. Lech Kwartowicz Fot. Lech Kwartowicz Fot. Lech Kwartowicz 

24 25

• Kostka brukowa przed Halą Stulecia we Wrocławiu 

• Suomenlinna – zwiedzający twierdzę sami muszą zadbać o swoje bezpieczeństwo 


Fot. Joanna Jabłońska 

Joanna Jabłońska 

na jednej z konferencji. Pani architekt opowiadała 

o cohousingu bardzo emocjonalnie, z pasją 

prezentowała osiedle, które tworzyła w oparciu 

o tę koncepcję. Dla niej była to jedyna słuszna 

droga rozwoju przestrzeni mieszkaniowej. Na 

wykładzie było wielu obcokrajowców, z ich 

twarzy można było wyczytać duży sceptycyzm. 

W Polsce można zaobserwować tendencję 

spontanicznego przejmowania różnych idei, które 

dopiero później sprawdzamy w praktyce. Nie 

zawsze pomysły, które powstają w określonych 

warunkach kulturowych, sprawdzają się na innym 

gruncie. Jest to związane z mentalnością danej 

społeczności. 

KB: Czy cohousing sprawdzi się w Polsce? 

JJ: Nie sądzę. Oczywiście, w Polsce relacje 

sąsiedzkie, wspólnotowe są dość silne. Ludzie 

sami budują małe społeczności, choć może nie 

w dużych miastach. Mimo wszystko przestrzeń 

mieszkalna musi być indywidualna. Większość 

z nas pragnie zamknąć drzwi swojego mieszkania 

i za bardzo się nie integrować. Narzucanie 

przez miasto koncepcji integracji i tworzenia 

enklaw administracyjnych, zgodnie z pomysłem 

wspomnianej pani architekt, jest moim zdaniem 

nierealne i niewłaściwe. Mogę sobie jednak 

wyobrazić grupę znajomych, która ma ochotę 

wspólnie stworzyć osiedle, w którym zamieszka. 

KB: Uważam, że trzeba szanować wolność 

wyboru miejsca i sposobu zamieszkiwania. 

JJ: Miasta powstają poprzez różnicowanie 

się przestrzeni. Korzystamy w nich z miejsc 

publicznych, a jeśli mamy ochotę odpocząć, 

zamykamy drzwi naszego mieszkania. 

KB: Czy projektowanie miejsc wspólnych, 

rekreacyjnych, wewnątrz budynków mieszkaniowych 

jest uzasadnione? Czy gradacja 

prywatności przestrzeni w takich obiektach 

jest potrzebna? 

JJ: Przestrzeń prywatna nie powinna być 

tak po prostu dostępna z korytarza. Najsensowniejszą 

przestrzenią półprywatną jest ta, 

wytworzona między zabudową mieszkaniową 

przeznaczona dla dzieci oraz osób, które chcą 

spotkać się ze znajomym, poczekać na kogoś 

lub przysiąść na ławce i poczytać książkę na 

świeżym powietrzu. Ciekawym rozwiązaniem 

jest też przestrzeń wspólna w budynku, zorganizowana 

w postaci holu z wygodnymi miejscami 

do siedzenia. W takim miejscu można przyjąć 

gości, porozmawiać z sąsiadem. 

Mieszkałam przez jakiś czas na osiedlu 

w Toronto. Zamieszkiwało je wielu ludzi, a każda 

• Wnętrze holu w Dolnośląskim Centrum 

Filmowym we Wrocławiu dostosowane do 

potrzeb osób niepełnosprawnych 


strefa wejściowa była urządzona w postaci 

klubu, saloniku, na wzór przestrzeni recepcyjnej 

w hotelu. Miałoby to szanse przyjąć się u nas. 

Trzeba zwracać uwagę na jakość mieszkania 

w danym miejscu, a nie tylko na ilość metrów 

kwadratowych salonu. 

KB: Czy na bezpieczeństwo przestrzeni 

wpływ ma również jej przeznaczenie dla precyzyjnie 

zdefiniowanej grupy użytkowników? 

Czy osiedla powinny być projektowane dla 

określonej, jednorodnej grupy społecznej? 

JJ: To problem, którego nikt do tej pory nie 

rozwikłał. Wiadomo, że większość osiedli jest 

projektowana dla osób średnio zamożnych. 

Wiąże się to m.in. z wyborem określonych 

materiałów wykończeniowych – trwałych i ekonomicznych. 

Zamieszkiwanie w centrum dużych miast, 

przy głównych arteriach komunikacyjnych, jest 

z wielu powodów uciążliwe. W tych miejscach 

zostają tylko ludzie, którzy nie mogą sobie 

pozwolić na zmianę. Następuje segregacja, która 

powoduje degenerację przestrzeni miejskiej. 

Innym aspektem izolacji różnych grup społecznych 

jest powstawanie osiedli zamkniętych, 

przeznaczonych dla ludzi zamożnych. Z jednej 

strony są one bezpieczne, bo wygrodzone 

Absolwentka Wydziału Architektury 

Politechniki Wrocławskiej; od 2009 r. 

doktor architektury i urbanistyki, spec. 

architektura; od 2010 r. nauczyciel akademicki 

Wydziału Architektury PWr; 

w ramach działalności dydaktycznej 

i naukowej – bierze udział w międzynarodowym 

projekcie badawczym, 

prowadzi badania własne, jest autorką 

wielu publikacji i uczestniczką naukowych 

konferencji krajowych i zagranicznych; 

od 2011 r. – jest członkiem 

Komisji ds. Architektury i Urbanistyki 

wrocławskiego Oddziału PAN; w latach 

2010-2011 – redaktor naczelna „świata 

architektury”. Od 2003 r. praktykuje 

zawodowo, w tym od 2010 r. jako 

czynny członek IARP. 

i wyposażone w system monitoringu, z drugiej 

– stanowią kuszący cel kradzieży i włamań. 

Mieszkania komunalne są pod tym względem 

dość bezpieczne [śmiech]. 

KB: Dobre miejsce na sejf. Czego należy 

życzyć Pani oraz studentom? 

JJ: Bezpiecznej architektury z odrobiną szaleństwa… 

może nawet z jego pełnią. 

KB: Tego właśnie Państwu życzę. Dziękuję 

za ciekawą rozmowę. 

26 27

• Wnętrze hali sportowej 

Projekt z okładki 

EKSPONOWANA LOGIKA 

KONSTRUKCJI 


To największy kompleks basenowy w Polsce. W jego skład wchodzą dwie 

hale basenowe – sportowa i rekreacyjna oraz potężny zespół saun, nad 

którym znajduje się restauracja i galerie widokowe otwarte na przestrzeń 

basenu i część gastronomiczną, z bezpośrednim dostępem do strefy VIP. 

W kompleksie powstało łącznie 11 basenów oraz ponad 750 metrów 

zjeżdżalni, gwarantujących znakomitą zabawę. O satysfakcji płynącej 

z projektowania wielkokubaturowych obiektów sportowych oraz o istocie 

wzajemnego oddziaływania architektury z konstrukcją opowiadają Jacek 

i Tomasz Kwiecińscy z pracowni ATJ Architekci. 


28 29


• Kompozycja przestrzenna założenia 

• Wejście do budynku z poziomu pierwszego piętra 

Fot. archiwum ATJ Architekci 

Historia tej realizacji jest dosyć nietypowa. 

Firma Deyle z Niemiec wykonała projekt, który 

uzyskał pozwolenie na budowę, ale wojewoda 

je uchylił. W związku z tym inwestor ogłosił 

przetarg na projekt z realizacją w tzw. trybie 

zaprojektuj i wybuduj. Podstawę układu funkcjonalnego 

– zakresu programowego części 

sportowej i rekreacyjnej, który należało zrealizować 

– określał pierwotnie powstały projekt. 

Po dokonanej analizie okazało się, że wiele 

zaproponowanych rozwiązań jest trudnych do 

zrealizowania ze względu na ich wysokie koszty. 

Ponieważ generalny wykonawca – Alstal zdobył 

prawo do realizacji tego obiektu w ramach 

określonego budżetu, konieczność szukania 

oszczędności była kwestią bezsporną. 

FUNDAMENTOWANIE 

Elementem generującym największe 

wydatki było zaproponowane przez firmę 

Deyle fundamentowanie obiektu. Wyjściowy 

projekt przewidywał bardzo głębokie posadowienie 

budynku. Ze względu na wysoki 

poziom wód gruntowych należało spodziewać 

się, że część obiektu będzie miała bezpośredni, 

stały kontakt z wodą. Zabezpieczenie 

przed nią to kosztowna sprawa. Określiliśmy 

z geotechnikiem, że poziom wody znajduje 

się 6-7 m poniżej terenu i głębiej schodzić 

z fundamentami nie można. 

BEZKOLIZYJNA 

KOMUNIKACJA 

Drugim, istotnym zagadnieniem projektowym, 

które należało ponownie przemyśleć był 

sposób rozwiązania dostępności obiektu – dla 

sportowców biorących udział w zawodach oraz 

dla publiczności, która powinna mieć wydzielony 

dostęp do trybun. Postanowiliśmy rozwiązać 

komunikację bezkolizyjnie już w zewnętrznej 

strefie kompleksu, przed wejściem do budynku. 

Publiczność wchodzi od razu na pierwsze piętro, 

łagodnymi schodami, prowadzącymi na 

wzniesienie znajdujące się przed obiektem. 

Do pokonania ma ponad cztery metry różnicy 

poziomów. Użytkownicy i zawodnicy korzystają 

z wejścia znajdującego się za tym „bastionem”. 

Zastosowane rozwiązanie komunikacji wpłynęło 

na sposób ukształtowania frontowej części 

budynku, czyli pawilonu C, mieszczącego funkcje 

usługowe dla użytkowników, oraz strefy wejściowej 

do hali głównej. 

RACJONALNA 

KONSTRUKCJA 

Kolejnym zadaniem, które przed sobą postawiliśmy, 

było takie zunifikowanie rozwiązań konstrukcyjnych, 

aby zminimalizować koszty ich 

realizacji. Rozpiętość głównej hali basenowej 

wynosi 60 m. Rozważaliśmy zaprojektowanie 

jej przekrycia w konstrukcji z drewna klejonego. 

Możliwości produkcyjne zakładów nie pozwalają 

jednak na wykonanie belki o tak potężnej rozpiętości. 

W związku z tym zdecydowaliśmy się 

na przekrycie kratownicami stalowymi, stosując 

jeden element co 7,5 m na długości hali wynoszącej 

105 m. Nastąpiła unifikacja elementów 

konstrukcyjnych, pozwalająca na stworzenie 

prefabrykatów, ram i wszystkich elementów 

podporowych dachu. Wpłynęło to w znaczącym 

stopniu na obniżenie kosztów. 

Konstrukcja stalowa zaproponowana 

w pierwotnym projekcie znajdowała się ponad 

pokryciem dachu, co stwarzało trudności z jej 

uszczelnieniem. Zdecydowaliśmy się na zaprojektowanie 

obiektu na zasadzie szczelnego „termosu”, 

z którego żaden element konstrukcyjny 

nie wystaje. Decyzja ta była zgodna z wytyczną 

inwestora, by straty ciepła były jak najmniejsze. 

KOMPOZYCJA 

PRZESTRZENNA 

Pod halą główną, gdzie znajduje się basen 

o wymiarach 50x25 m i głębokości 2 m oraz 

basen o wymiarach 25x30 m i głębokości 5 m, 

są piwnice z pomieszczeniami technicznymi. 

W nich mieści się cała aparatura potrzebna 

do prawidłowego działania wentylacji mechanicznej, 

klimatyzacji i uzdatniania wody. Drugim 

dużym elementem, który ukształtował 

kompozycję przestrzenną obiektu, jest hala 

rekreacyjna, która ma wymiary 60x60 m 

– ją również przekryto konstrukcją stalową. 

Pomiędzy dwiema halami na parterze usytuowano 

zespół saun. 

IDEA 

Pomysł determinujący ukształtowanie bryły 

tego obiektu był taki, żeby od strony Jeziora 

Maltańskiego nie było ściany budynku, tylko 

spływający dach, którego wysokość w najwyższym 

punkcie osiąga wartość dwudziestu 

metrów, a w najniższym pięciu metrów. Czyli 

dach niemalże spływa do jeziora. Projektując 

jego formę, zainspirowaliśmy się widokiem 

stoku narciarskiego. 

Jacek i Tomasz Kwiecińscy, 

ATJ Architekci 


• Makieta kompleksu 

30 31


• Wnętrze hali rekreacyjnej wypełnione naturalnym światłem 

Kaya Brzezicka: Co jest dla Państwa 

główną inspiracją, nadającą kształt projektowanym 

przez Was obiektom sportowym? 

Jacek Kwieciński: W zasadzie wszystkie 

nasze rozwiązania podyktowane były względami 

funkcjonalnymi, technologicznymi i technicznymi, 

nie zapominając o ekonomice. Projektując 

obiekty sportowe, czerpiemy z naszego doświadczenia. 

Tego nie można nazwać inspiracją, tylko 

rozwojem zawodowym. Przez lata pracy nad 

projektami architektury sportowej zdobyliśmy 

wiedzę, która pozwala nam trafnie podejmować 

decyzje. Wiemy, gdzie można w takich 

realizacjach szukać oszczędności bez strat na 

jakości architektury, a gdzie nie jest to możliwe 

i nie należy tego robić. Projekt basenu obejmuje 

również elementy, co do których decyzje 

podejmowaliśmy bardzo stanowczo. Nasza nieustępliwość 

dotyczyła głównie wykończenia hali 

sportowej. Dążyliśmy do zastosowania najlepszej 

klasy ceramiki basenowej, zarówno w obszarze 

plaży, jak i samego basenu. Wykonawca zgodził 

się na zaproponowane rozwiązania. 

KB: Jak przebiegała Państwa współpraca? 

JK: Działanie projektanta w systemie „zaprojektuj 

i zbuduj”, po rozstrzygnięciu przetargu, 

to nie jest praca pod hasłem „robimy projekt 

i potem go nadzorujemy”. W takim układzie 

projektujemy od samego początku do samego 

końca realizacji. Współdziałanie z wykonawcą 

jest bardzo istotne, bo jeżeli jest wojna, to nie 

ma dobrej architektury. Współpraca nie musi być 

sielska, ale musi być owocna. Jakość jej efektu 

powinna być jednoznaczna. To jest specyficzny 

układ – on nie jest zazwyczaj korzystny dla 

projektanta. W przypadku tej realizacji mieliśmy 

komfort dość swobodnego wyboru materiałów. 

Te, na których zależało nam szczególnie mocno, 

zostały zaakceptowane. 

KB: Czy decyzja o wyborze najwyższej 

klasy materiałów wykończeniowych, w tym 

ceramiki w hali basenowej, jest związana 

jedynie z dbałością o trwałość rozwiązań? 

JK: Jakość zastosowanych rozwiązań przekłada 

się bezpośrednio na efektywność eksploatacji. 

Jest wiele rodzajów ceramiki basenowej, które 

nie gwarantują szczelności. Dobrym przykładem 

nieskutecznego rozwiązania był basen w Mrągowie, 

gdzie zagnieździły się bakterie E.coli. 

Obiekt ten został przebudowany kilka lat temu. 

KB: Czyli jakość materiałów wykończeniowych 

wpływa na bezpieczeństwo użytkowania 

obiektu sportowego? 

JK: Tak, przede wszystkim na bezpieczeństwo 

i utrzymanie odpowiedniego standardu 

higienicznego. W przypadku ceramiki ważna 

jest jej szczelność i prawidłowa wymagana przepisami, 

poślizgowość. Trzeba jednak pamiętać, 

że powierzchnia płytek nie może być również 

zbyt chropowata, żeby nie zagnieżdżały się 

w niej bakterie. 

KB: W tej realizacji zastosowali Państwo 

jedną nieckę stalową, w basenie zewnętrznym. 

Jak ocenia Pan to rozwiązanie? 

JK: Uważam, że jest bardzo dobre ze względów 

użytkowych, mniej ze względu na odbiór 

materiału. W realizacji Tropical Islands, niedaleko 

Berlina, wszystkie niecki rekreacyjne są zrobione 

właśnie ze stali i ten materiał sprawdza się tam 

w kontekście swojej funkcjonalności, nie daje 

natomiast wrażenia ciepła. Czyli w odbiorze tej 

przestrzeni może być problem. Z tego powodu 

nie zdecydowałbym się na wykonanie niecki 

basenu sportowego ze stali. 

KB: Które elementy tego kompleksu sportowego 

uważa Pan za szczególnie ciekawe? 

JK: Całość jest niepowtarzalna. Szczególnie 

istotne są specjalistyczne rozwiązania 

usprawniające trening sportowców oraz bardzo 

nowoczesny basen o długości 51.3 m 

z ruchomym pomostem dającym możliwość 

podziału na dwa baseny po 25 m oraz największą 

w Polsce, zrealizowaną w obiektach 

tego typu, widownią. To jest jeden z nielicznych 

kompleksów basenowych w naszym 

kraju, w którym zastosowano bardzo nowoczesny 

system monitoringu podwodnego. 

32 33


Adam Buszko – szef wsparcia sprzedaży izolacji budowlanych 

PAROC Polska sp. z o.o. 

BEZPIECZNE IZOLACJE 

Zastosowanie płyt izolacyjnych z wełny 

kamiennej PAROC ma istotne znaczenie z uwagi 

na ogólne bezpieczeństwo budynków. Dlatego 

też niepalne płyty z naszej oferty zostały wykorzystane 

w tak prestiżowych obiektach, jak 

Termy Maltańskie w Poznaniu i Galeria Kaskada 

w Szczecinie. 

Płyty PAROC WAS 50 i PAROC WAS 50t 

(pokryte welonem włókna szklanego) zamontowane 

na fasadach wentylowanych zapewniają 

bezpieczeństwo ogniowe ściany fasadowej, nie 

dopuszczając w razie pożaru do rozprzestrzeniania 

się ognia po fasadzie. Dodatkowo, bardzo 

niski, deklarowany współczynnik przewodzenia 

ciepła D = 0,034 W/mK gwarantuje świetną 

izolacyjność cieplną ściany fasadowej. 

Inne z naszych produktów – unikalne płyty 

PAROC CGL 20cy doskonale sprawdzają się 

w izolacji stropów garażowych. Zapewniając 

odporność ogniową stropów betonowych zaizolowanych 

tymi płytami (np. REI 240), a także 

komfort akustyczny pomieszczeń garażowych 

(wysokie pochłanianie przez płyty dźwięków 

powietrznych – do w = 1,00, klasa A). Specyficzny 

kształt płyt PAROC CGL 20cy (ścięte, 

frezowane krawędzie) oraz nowoczesna technologia 

pokrywania ich dekoracyjną warstwą 

nadają również zaizolowanemu stropowi bardzo 

estetyczny wygląd. 

W Galerii Kaskada w Szczecinie fasada otynkowana 

powstała z użyciem niepalnych płyt 

PAROC FAS B, których niska przewodność 

cieplna ( D = 0,036 W/mK) wraz z niepalnością 

zapewniają zarówno bezpieczeństwo fasady, 

jak i jej dobrą izolacyjność cieplną. Na bezpieczeństwo 

tego obiektu wpływ miało także 

zastosowanie płyt PAROC ROS 70 do izolacji 

dachu płaskiego oraz płyt PAROC UNS 37z do 

wypełnienia ścian działowych. 


• Dach „spływający” w stronę jeziora 

34

• Panoramiczne zdjęcie wnętrze hali głównej: integralną część 

przestrzeni stanowi wyeksponowana konstrukcja dachu 


W ścianach basenów sportowych są otwory 

z zainstalowanymi kamerami. Ruch sportowca 

może być nagrywany i odtwarzany, w celu 

porównania go z najefektywniejszym możliwym 

ruchem. Dzięki temu program treningowy 

można ukierunkować w taki sposób, 

by eliminować największe błędy i doskonalić 

technikę pływacką. Oprócz tego przy basenie 

do skoków znajduje się zagłębienie, które 

umożliwia podwodną obserwację pływaków 

przez szybę – „okno” w ścianie basenu. 

Na tych basenach można zorganizować 

mistrzostwa świata i olimpiadę. Został on wpisany 

na listę przedsięwzięć związanych z EURO 

2012. 

KB: Z tworzeniem obiektu o takiej randze 

i rozmiarach wiąże się ogromna satysfakcja 

i duża odpowiedzialność architekta. Czy skala 

tej inwestycji jest Pana zdaniem uzasadniona? 

JK: To zależy od efektywności zarządzania 

obiektem. Inwestor powinien mieć dobrze 

przemyślany, długoterminowy pomysł na jego 

funkcjonowanie. 

KB: Jakie funkcje uzupełniające mieszczą 

się w części sportowej? 

JK: Przy wejściu znajdują się sanitariaty 

i natryski, natomiast na pierwszym piętrze 

zlokalizowany jest hol dla publiczności, 

zespoły szatniowe – po lewej stronie od 

wejścia, pomieszczenia związane z obsługą 

zawodów międzynarodowych. W tej strefie 

zlokalizowaliśmy również pomieszczenia dla 

trenerów i ratowników. 

Ciekawym rozwiązaniem, znajdującym się 

w przestrzeni pawilonu, jest basen „suchych 

skoków”, który wspomaga trening sportowców. 

Jest on wyposażony w trampolinę znajdującą 

się na wysokości metra i wypełniony plastikowymi 

kulkami. Ma funkcję czysto treningową, 

w związku z tym nie jest ogólnodostępny. 

Istotnym elementem sportowym jest 

wieża wyposażona w platformy znajdujące 

się na różnych wysokościach – 10; 7,5; 5; 3 m 

– a także w trampoliny na wysokości 3 i 1 m. 

Z nich skaczemy do basenu o głębokości pięciu 

metrów. Można w nim również pływać, 

nurkować oraz rozgrywać zawody w pływaniu 

synchronicznym. 

KB: Trybuny, mogące łącznie pomieścić 

3800 widzów, zostały zaprojektowane po obu 

stronach basenu sportowego. Co zadecydowało 

o takim sposobie ich ukształtowania? 

JK: Nie mogliśmy spiętrzyć widowni po jednej 

stronie basenu ze względu na ograniczenia 

wynikające z wydanych warunków zabudowy. 

Widownia musiała zostać rozdzielona na dwie 

strony. Wejście na trybuny zaprojektowaliśmy 

z ich górnego poziomu. Przyjęty budżet wpłynął 

na decyzję o identycznym rozwiązaniu przestrzenno-konstrukcyjnym 

obu widowni. 

KB: Które z elementów części rekreacyjnej 

można uznać za szczególnie ciekawe? 

JK: Elementem interesującym pod względem 

rozwiązań technicznych jest basen, który 

jako jedyny w Polsce ma dwie wytwornice fal. 

Dzięki temu rozwiązaniu fale pędzące na siebie 

pod kątem zderzają się ze sobą. Atrakcji dostarcza 

również zespół zjeżdżalni poprowadzonych 

zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz obiektu. 

Strefę zabaw i relaksu stanowią ponadto rekreacyjne 

baseny wyposażone w szereg wodnych 

urządzeń. W jednym z nich znajduje się statek, 

inny ma nieckę w kształcie koniczynki i jest 

połączony z basenem zewnętrznym. 

KB: W jakim stopniu architekt uczestniczy 

w pracy nad projektem zjeżdżalni? 

JK: Opracowanie takiego projektu to zadanie 

dla specjalistów. Firma dostarczająca tego typu 

rozwiązania dobiera kształt przekroju, średnicę, 

krzywizny – zapewnia swoje rozwiązania 

wlotów, lądowisk, rur, konstrukcji zjeżdżalni. 

Architekt zapewnia tylko projekt fundamentów 

przenoszących określone obciążenia. 

KB: Na jakim etapie projektu rozpoczęli 

Państwo konsultacje ze specjalistami? 

JK: Członkiem naszego zespołu był przedstawiciel 

Polskiego Związku Pływackiego, pan 

Czesław Sokołowski, który odpowiadał za to, 

by w projekcie zostały spełnione wszystkie 

wytyczne warunkujące możliwość organizowania 

międzynarodowych zawodów pływackich. 

Projektowany przez nas kompleks uzyskał 

homologację PZP. 

• Widok basenu do skoków. Zdjęcie wykonano 

przez okno znajdujące się w boku niecki basenu. 


36 37

W zakresie projektowania części rekreacyjnej 

opieraliśmy się na programie ujętym 

w pierwotnej wersji projektu. Proponowane 

przez nas modyfikacje konsultowaliśmy bezpośrednio 

z inwestorem. 

Nad wnętrzami czuwał projektant wnętrz, 

pani Małgorzata Cieśliczak-Patris. 

KB: Czy w przypadku każdej realizacji 

współpracują Państwo z projektantem 

wnętrz? 

JK: To zależy od tematu. W obiektach 

sportowych, takich jak projektowany przez 

nas stadion żużlowy w Toruniu, nie ma potrzeby 

współpracy z wnętrzarzem, dlatego że tam są 

po prostu pomieszczenia technologiczne. My 

sami decydowaliśmy, jak mają wyglądać. W przypadku 

kompleksu basenowego, zwłaszcza strefy 

rekreacji i relaksu, ważny jest nastrój. Inwestor 

oczekuje od architekta stworzenia baśniowego 

klimatu. Zmierzenie się z tym oczekiwaniem to 

bardzo ciekawa przygoda [śmiech]. 

Wnętrze hali sportowej projektowaliśmy 

w zasadzie sami, zasięgając także opinii pani 

Małgorzaty oraz projektanta akustyki pani Ewy 

Więckowskiej-Kosmali. Część rekreacyjną, 

projektant wnętrz tworzył w ścisłej współpracy 

z nami i inwestorem. Poszukiwaliśmy 

kompromisu między cenionym przez nas 

minimalizmem a preferowanym przez inwestora, 

egzotycznym klimatem. 

KB: W hali rekreacyjnej znajduje się dużo 

pięknych naturalnych roślin. Jak udało się 

Państwu zdobyć zgodę na ich wprowadzenie 

do wnętrz basenowych? 

JK: Zanim zaczęliśmy projektować ten 

obiekt, kilkakrotnie uczestniczyłem w targach 

urządzeń sportowych w Kolonii. Zorganizowaliśmy 

wycieczkę, by obejrzeć podobne obiekty. 

Między innymi, zwiedziliśmy Tropical Islands 

w Berlinie. To był szok. Tam jest tropikalna 

zieleń! Powiedzieliśmy sobie wraz z projektantem 

wnętrz, że nie będziemy robili żadnych 

sztucznych kwiatów. Po pierwsze, są palne. Po 

drugie, są brzydkie i nienaturalne. 

KB: Ale co na to sanepid? 

JK: Wysłaliśmy pismo. Odpisano nam, że 

nie ma przepisów, które by zabraniały użycia 

naturalnej roślinności. 

KB: Kto Państwu pomagał w ich doborze? 

JK: Architekt krajobrazu współpracujący 

z naszą projektantką wnętrz. 

KB: W jaki sposób rozwiązali Państwo 

kwestię wentylacji potężnego wnętrza hali 

sportowej? 

JK: Zastosowaliśmy system analogiczny do 

tego, na jaki zdecydowaliśmy się w hali Atlas 

Arena w Łodzi. Na trybunach powietrze nawiewane 

jest spod siedzeń, a nie z góry. Pod każdym 

siedzeniem jest kratka nawiewna, powietrze, 

które się z niej wydobywa, ma odpowiednią 

prędkość i temperaturę – tak by widzowie nie 

odczuwali dyskomfortu. To jest system oddolnego 

napowietrzania hali, a zbierania powietrza 

pod dachem. Napowietrzanie strefy basenu 

zostało rozwiązane w bandzie najniższego rzędu 

trybun. Zawodnik też musi oddychać… Jeszcze 

bardziej niż widz [śmiech]. Ten system jest bardzo 

skomplikowany, ale daje bardzo dobre efekty. 

KB: Jaka technologia uzdatniania wody 

została w tym obiekcie zastosowana? 

JK: Za kwestie związane z tym tematem 

odpowiadał specjalista pan Artur Chomiczewski, 

z którym wielokrotnie współpracowaliśmy 

w przeszłości. Woda jest oczyszczana poprzez 

filtry oraz uzdatniana przez zastosowanie podchlorynu 

sodu i lampy UV. To jest najbardziej 

ekonomiczny i bezpieczny sposób dezynfekcji. 

Jego stosowanie pozwala na użycie mniejszych 

ilości chloru w wodzie. Ozonowanie – dość 

popularna metoda uzdatniania wody w polskich 

basenach – jest kosztowne. Teoretycznie, 

czasami jest również ryzykowne, ponieważ 

w sposób niezamierzony wodę można zbyt 

mocno naozonować. 


Jakie produkty ze swojej oferty, biorąc 

pod uwagę trudne warunki gruntowo-wodne, 

zaproponowali Państwo dla tej realizacji? 

Jarosław Gasewicz: W związku z rodzajem 

konstrukcji i warunkami podczas wykonywania 

prac zaproponowaliśmy, stykającą się z gruntem, 

zewnętrzną hydroizolację z elastycznego szlamu 

uszczelniającego Remmers Elastoschlämme 2K. 

Na system powłoki hydroizolacyjnej składały się 

następujące elementy: 

– szpachlowanie ubytków i innych wadliwych 

miejsc w oczyszczonym betonie – stosowano 

WYWIAD Z EKSPERTEM 

Jarosław Gasewicz – Remmers Polska sp. z o.o. 

• Zewnętrzna niecka basenowa 

tu wodoszczelną szpachlówkę Remmers 

Dichtspachtel; 

– gruntowanie pod powłokę hydroizolacyjną 

preparatem Remmers Kiesol, który 

nakładano natryskowo przy zużyciu ok. 

0,1 kg/m 2 ; 

– powłoka hydroizolacyjna w postaci dwóch 

warstw elastycznego szlamu uszczelniającego 

Remmers Elastoschlämme 2K – zużycie 

wynosiło ok. 3,5 kg/m 2 . 

Czy funkcja obiektu determinowała 

zastosowanie szczególnych rozwiązań? 

JG: Zaproponowany przez nas system 

hydroizolacji może być stosowany w obiektach 

różnego rodzaju. Czynniki determinujące dobór 

materiałów i sposób wykonania hydroizolacji 

zewnętrznej to przede wszystkim stopień 

obciążenia wodą, uzależniony od warunków 

gruntowo-wodnych wokół budynku, oraz rodzaj 

i stan konstrukcji ścian. Zaleca się, aby wziąć pod 

uwagę najwyższy możliwy poziom wody gruntowej, 

ewentualnie kierować się założeniem, że 

poziom wody gruntowej może się podnieść. 

Niezależnie od tego, jak w przyszłości zmienią 

się warunki gruntowo-wodne, można być pewnym, 

że przyjęcie rozwiązania przewidzianego 

na obciążenie wodą czasowo spiętrzającą się 

lub stale wywierającą ciśnienie będzie stanowiło 

stuprocentowo pewne zabezpieczenie. Koszty 

napraw tzw. lekkich hydroizolacji, które okazały 

się niewystarczające, wielokrotnie przekraczają 

koszty wykonania systemowych hydroizolacji, 

przewidzianych na duże obciążenie wodą. 

Co było dla Państwa największym 

wyzwaniem? 

JG: Największy problem w obiektach tego 

typu to skuteczne uszczelnienie styku ścian 

i fundamentów. Przy stosowaniu systemów 

hydroizolacyjnych firmy Remmers wykonuje 

się w tym miejscu fasetę z zaprawy wodoszczelnej 

Remmers Dichtspachtel, co niezwykle 

skutecznie i trwale zabezpiecza przed powstawaniem 

przecieków. 



38 • Wnętrze hali rekreacyjnej na tle naturalnej zieleni • Basen do nauki pływania 

39

A-A 

• Przekrój A-A, skala 1:1100 

KB: Czy to prawda, że termy zostaną 

niebawem przyłączone do odwiertu geotermalnego? 

JK: Nie wiem. Jeden odwiert wykonano 

już dawno. Pozwolił on na określenie, jakie są 

parametry wody, którą będzie można z niego 

pobierać. Niestety ona chyba nie jest zbyt 

gorąca… około 40 °C. Należy jednak pamiętać, 

że to nie jest jedynie kwestia pobierania wody, 

lecz jej krążenia – konieczne jest wykonanie 

drugiego odwiertu. 

KB: Które z zastosowanych w tym obiekcie 

rozwiązań można uznać za energooszczędne? 

JK: Stworzenie budynku działającego jak 

termos pozwoliło nam na spełnienie norm 

w zakresie ekonomicznej gospodarki cieplnej 

z dużym zapasem. Przyjęliśmy, że mikroklimat 

basenowy jest bardzo trudny – ze względu na 

zmienną wilgotność i temperaturę. Dlatego izolacyjność 

wszystkich ścian w halach basenowych 

jest znacznie wyższa, niż mówi norma. W realny 

sposób przekłada się to na oszczędność energii 

w procesie eksploatacji. 

W obiekcie zastosowaliśmy również pełny 

system recyrkulacji wody w niecce basenowej. 

Założyliśmy, że jest ona przez co najmniej rok 

uzupełniana w minimalnym stopniu. Pobieramy 

jej tylko tyle, żeby uzupełnić braki wynikające 

z parowania i wychlapywania. Ponadto wykorzystujemy 

wody deszczowe – do podlewania 

kwiatów i spłukiwania ustępów. 

KB: Czy inwestor rozważa zastosowanie 

dodatkowych energooszczędnych rozwiązań? 

JK: Pierwotny projekt zakładał instalację 

600 m 2 solarów na dachu rekreacyjnej części 

kompleksu. Przeanalizowaliśmy to rozwiązanie 

z inwestorem i wykonawcą. Doszliśmy do 

wniosku, że usytuowanie tych paneli na dachu 

oznacza jego dziurawienie, ponieważ nie jest 

możliwe ich oparcie jedynie na izolacji termicznej. 

Ze względu na swoją wagę kolektory 

muszą być montowane do konstrukcji dachu. 

To automatycznie generuje punkty nieszczelności 

i mostki termiczne. Na razie inwestor 

wstrzymał się z realizacją tego zamierzenia. 

Warto również pamiętać o tym, że w naszej 

szerokości geograficznej dystrybucja ciepła 

w obiekcie jest trudnym zagadnieniem. Mamy 

dość duże roczne amplitudy temperatur. To nie 

jest takie proste jak w krajach południowych, 

gdzie, mówiąc żartobliwie, „facet” maluje sobie 

na czarno beczkę, stawia ją na dachu i dzięki 

temu uzyskuje wodę o temperaturze 40-50 °C 

niemalże cały rok. 

KB: Czyli w naszej szerokości geograficznej 

pomysł stosowania kolektorów słonecznych 

uważa Pan za nie do końca trafiony? 

JK: To nie tak. Trzeba wiedzieć, w jakim 

przypadku takie rozwiązanie ma sens, a w jakim 

nie. Na pewno nie można powiedzieć: „No 

dobrze, to my będziemy używać pozyskanego 

w ten sposób ciepła do podgrzewania 

wody w natryskach na basenie”. Jeśli będzie 

z nich korzystać 600 osób, to tego ciepła nie 

wystarczy. 

KB: Jakie znaczenie w tej realizacji ma 

światło naturalne? 

JK: W hali głównej zgodnie z normą 

powierzchnia okien wynosi 1/8 powierzchni 

rzutu. 

KB: Dlaczego nie więcej? 

JK: Zbyt duża ilość słońca we wnętrzach 

o funkcji sportowej wprowadza zamieszanie. 

Poza tym wszystkie zawody i transmisje telewizyjne 

odbywają się przy świetle sztucznym. 

Jego wymagane natężenie to ok. 2500 luksów. 

Powierzchnię doświetlenia zwiększyliśmy 

w zespole rekreacyjnym. Przeszklona 

ściana, która doświetla cały basen, pozwala 

na swobodne przenikanie światła naturalnego 

do wnętrza. Dzięki temu w ciągu dnia można 

z niego korzystać bez konieczności włączania 

oświetlenia sztucznego. 

KB: Czy projekt oświetlenia powstał 

w ścisłej współpracy z odpowiednimi specjalistami? 

JK: Każdy projektant oświetlenia konsultuje 

rozwiązania z dostawcą urządzeń. Niekiedy 

korzysta się z symulacji, opracowanych przez 

dostawców głównych – firmy oferujące systemy 

oświetleniowe do obiektów wielkokubaturowych, 

takie jak Erco czy Thorn. Niezbędnym 

elementem projektu oświetlenia jest również 

wykres natężenia światła padającego na określoną 

powierzchnię. 

• Przestrzeń zespołu saun 

A 

A 

• Rzut I piętra, skala 1:1100 

Rys. archiwum ATJ Architekci 

Fot. Lech Fot. Kwartowicz Piotr Wagner dla Term Maltańskich 

40 41

KB: Co oznacza dla Pana bezpieczeństwo 

w obiektach użyteczności publicznej, związanych 

z funkcją sportową? 

JK: Bezpieczeństwo użytkowania obiektu 

sportowego zależy w znacznym stopniu od 

rozwagi użytkowników. Projekt został pozytywnie 

zaopiniowany przez rzeczoznawcę ds. 

bhp oraz otrzymał pozwolenie na użytkowanie. 

KB: W jaki sposób przeprowadza się na 

etapie projektowania symulację ewakuacji 

w przypadku tak dużego obiektu? 

JK: Robi się ją w postaci przeliczeń. Są 

pewne wskaźniki – np. przepływ ludzi w sytuacji 

awaryjnej. Dla tak dużych widowni należy 

zapewnić możliwość ewakuacji widzów maksymalnie 

w osiem minut. Czas ewakuacji zaprojektowanej 

przez nas widowni to 3-4 minuty. 

KB: Czy wszystkie części tego obiektu 

są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych? 

JK: Jeżeli chodzi o dostępność powierzchni 

– tak. Obiekt jest pozbawiony progów i wyposażony 

w windy i barierki. Na widowni wyznaczyliśmy 

ok. 20 miejsc dla osób na wózkach 

– wiemy, że to wystarczy. Dostęp do restauracji 

jest możliwy dla osób poruszających się na 

wózkach jedynie z poziomu I piętra. Z parteru 

nie ma tak dogodnej komunikacji bezpośredniej 

do części gastronomicznej, ale nie byliśmy 

zobligowani do jej zapewnienia. Gdyby okazało 

się, że taki dostęp jest potrzebny, sytuacja jest 

bardzo prosta do rozwiązania – wystarczy na 

balustradzie zamontować odpowiednią platformę 

przyschodową. 

W przypadku wejścia do basenu pływackiego 

przewidzieliśmy urządzenie, które 

przenosi osobę niepełnosprawną ruchowo na 

miękkie siedzisko, które obraca się i opuszcza 

ją do wody. Można je także zainstalować na 

innych basenach. Wystarczą odpowiednie tuleje 

w podłodze. W Myślenicach, na przykład, 

zrobiliśmy pochylnię, po której zjeżdża się na 

wymiennym wózku. Oczywiście nie może to 

być ten sam wózek, którym jeździ się po ulicy. 

W obiekcie znajdują się dwa wydzielone zespoły 

szatniowe dla osób niepełnosprawnych. Tam 

też wymienia się wózki. Użytkownik przejeżdża 

„kąpielowym” wózkiem przez śluzę i jest 

już na basenie – przesiada się na wspomniane 

urządzenie. Dostępność obiektu dla osób 

niepełnosprawnych jest nawet większa niż ta 

przewidziana w pierwotnym projekcie. 

KB: Czy obiekt jest wyposażony w system 

zdalnego sterowania jego przestrzenią, 

kontroli urządzeń, agregatów? Czy jest zautomatyzowany? 

JK: Tak. Można powiedzieć, że jest to inteligentny 

budynek. Zastosowane rozwiązania 

techniczne opracowali specjaliści. My jedynie 

koordynowaliśmy ich powstawanie. 

KB: Co zadecydowało o wyborze materiałów 

użytych na elewacjach? 

JK: Długo dyskutowaliśmy z inwestorem 

o wyborze materiału na elewację pawilonu 

C. Proponowaliśmy kamień, ale ze względu 

na jego znaczny koszt zdecydowaliśmy się na 

użycie amerbloku. Efekt jego połączenia z aluminium 

użytym na elewacji części rekreacyjnej 

jest dość dobry. 

Mimo elementów żelbetowych, można 

powiedzieć, że hala rekreacyjna jest wzniesiona 

w konstrukcji stalowej. Postanowiliśmy więc 

wykonać ją w lekkiej obudowie. Ogromnie 

istotną rolę odgrywa wentylacja tej elewacji. Jako 

ocieplenie zastosowaliśmy warstwę styropianu 

o grubości aż 18 cm – musieliśmy zapewnić jej 

właściwą cyrkulację powietrza. 

KB: Co w tej realizacji przyniosło Państwu 

największą radość? 

JK: Projektowanie tego kompleksu było 

dla nas zawodową przygodą, która dała nam 

olbrzymią satysfakcję w końcowym etapie 

procesu realizacyjnego, gdy zaczęliśmy realnie 

odczuwać skalę założenia. To zawsze jest dla 

mnie szczególne przeżycie – doświadczanie 

ogromu przestrzeni, którą się zaprojektowało. 

W kontekście odbioru potężnej skali założenia, 

zawsze myślę o hali sportowej w Łodzi. Jej 

kopuła ma rozpiętość 140 m. Rysując ten projekt, 

zdawaliśmy sobie sprawę, że jest to obiekt 

potężny, a mimo to monumentalność powstałej 

przestrzeni zrobiła na nas piorunujące wrażenie. 

KB: Czyli nawet twórca może być zaskoczony 

przestrzenią, którą stworzył… 

JK: W przypadku bardzo dużych obiektów 

wynika to po prostu ze złudnego odczytywania 

rysunku w możliwej do przedstawienia skali. Nie 

da się przecież narysować takiego kompleksu 

basenowego choćby w skali 1:20, pokoju by nie 

starczyło. Rysowanie w skali 1:100 to jest w tym 

przypadku maksimum. Czyli tworzone przez 

nas rysunki są co najmniej 100 razy mniejsze 

od ich realizacji. 

Wykonywaliśmy różne obiekty: zabudowę 

mieszkaniową, biura, obiekty handlowe. Jednak 

to są doświadczenia nieporównywalne do 

pracy nad realizacją takich kolosów, jak Termy 

Maltańskie, hala w Łodzi czy stadion w Toruniu, 

którego wspornikowo wysunięty dach unosi się 

nie tylko nad 15-tysięczną widownią, ale także 

nad torem żużlowym. To są projekty unikatowe. 

KB: Czy projektowanie obiektów sportowych 

jest szczególne również ze względu 

na specyfikę ich funkcji? 

JK: Mam już za sobą ponad 50 lat pracy 

projektowej. Mogę powiedzieć, że zawodowo 

poświęciłem się obiektom sportowym. 

Doszedłem do wniosku, że opanowanie dużej, 

skomplikowanej funkcjonalnie przestrzeni daje 

większą satysfakcję niż projektowanie małych 

obiektów. Punktem wyjścia do projektowania 

tak dużych form architektonicznych jest zawsze 

konstrukcja. Cenię sobie rozwiązania opierające 

się na eksponowaniu jej logiki. 

Przestrzeń sportu stawia przed projektantem 

bardzo dużo niewiadomych. Trzeba „czuć” 

pracę potężnych konstrukcji, wiedzieć, jak na 

nią wpływa wiatr. Im trudniejsze są zadania 

projektowe, tym większą mamy satysfakcję, 

jeśli potrafimy je rozwiązać. 

KB: Czy w architekturze sportowej jest 

miejsce na estetykę, czy tylko na czysty funkcjonalizm? 

JK: To zagadnienie zawsze należy rozpatrywać 

indywidualnie. Zadaliśmy sobie pytanie: 

„Dlaczego zazwyczaj dąży się do tego, by woda 

basenowa była odbierana jako niebieska?”. Dlatego 

że woda o takim kolorze jest odbierana 

jako najbardziej czysta. Skutkiem tej refleksji 

było wyłożenie ścian basenu sportowego w termach 

niebieską glazurą, a dna – białą. Chcieliśmy 

zachować porządek i dyscyplinę kolorystyczną, 

przyjmując, że najważniejszy jest basen i pomarańczowa 

widownia, natomiast dach oraz ściany 

są elementem uzupełniającym. Widownia została 

zaprojektowana jako jednokolorowa, projektowanie 

trybun jako mozaiki z kolorowych krzesełek 

jest w moim odczuciu sztuczne. 

KB: Stworzyli Państwo strukturę, która 

jest tłem dla rozgrywających się w niej wydarzeń 

związanych z eksplozją emocji. 

JK: Tak. Dach i ściany są wewnątrz hali 

wykończone ustrojami akustycznymi pochłaniającymi 

dźwięki. Musieliśmy osiągnąć pogłos 

poniżej dwóch sekund dla prawidłowego 

odbioru muzyki i głosu. Kolorystyka stanowi 

uzupełnienie wnętrza, które jest tłem na przykład 

dla rozgrywających się w nim zawodów. 

Sport i emocje z nim związane, współtworzą 

naszą architekturę. 

KB: Gratuluję realizacji i dziękuję za rozmowę. 


42 • Strefa odpoczynku w przestrzeni hali rekreacyjnej 

• Hol doświetlony potężnym świetlikiem o klarownej konstrukcji 

43 

Fot. Lech Kwartowicz


Dawid Piotrowski – Product Manager, 

Kronospan HPL sp. z o.o. 

PŁYTY ELEWACYJNE 

KRONOPLAN COLOR 

NA BAZIE TECHNOLOGII HPL 

Basen, Radziejów 

Jakie rozwiązania z palety Państwa produktów 

zostały zastosowane w Termach 

Maltańskich? 

Dawid Piotrowski: Na elewacji budynku 

Term Maltańskich zastosowano płyty Kronoplan 

Color w dekorze U 0171. Zostały one zamontowane 

na ruszcie aluminiowym za pomocą nitów, 

dopasowanych kolorystycznie do dekoru płyty. 

Czy na elewacji obiektu umieszczono 

standardową płytę HPL czy specjalnie zabezpieczoną, 

np. powłoką ochronną – ze względu 

na agresywne środowisko panujące w obiektach 

basenowych? 

DP: Płyty Kronoplan Color ze względu na 

swoje parametry nie wymagają dodatkowych 

zabezpieczeń, nawet w przypadku agresywnego 

środowiska. Zamknięta struktura, powstająca 

poprzez sprasowanie surowca w wysokiej temperaturze 

oraz wysokim ciśnieniu, powoduje 


44 

praktycznie brak nasiąkliwości materiału, 

a dodatkowo zapobiega rozwojowi glonów 

i grzybów. Płyty nie wymagają zatem konserwacji. 

Zwykłe zanieczyszczenia można 

ścierać czystą szmatką zmoczoną ciepłą wodą 

z dodatkiem mydła lub domowych środków 

czyszczących, które nie rysują powierzchni. 

W przypadku większych zabrudzeń czyszczenie 

można wykonać za pomocą urządzeń 

ciśnieniowych. W utrzymaniu wszystkich najważniejszych 

parametrów materiału, nawet 

w środowisku o podwyższonej wilgotności, 

pomaga również system montażu oparty na 

zasadach obowiązujących dla fasad wentylowanych. 

Odprowadza on wilgoć z elewacji 

poprzez szczelinę między płytą a termoizolacją. 

Jego zastosowanie wpływa na utrzymanie 

stałej temperatury budynku oraz stanowi dobrą 

izolację akustyczną. 

• Połączenie płyt Kronoplan Color i szkła na elewacji hali 

Jakie narzędzia pomocnicze oferują Państwo 

architektom, którzy dobierają kolorystykę 

płyt HPL na elewacjach, gdzie zastosowano 

jeszcze inne okładziny, np. klinkier 

czy kamień? 

DP: Naszymi podstawowymi materiałami 

są tutaj oczywiście wzorniki kolorystyczne płyt 

i laminatów. Na ich podstawie bez większych 

problemów można wybrać kolor dopasowany 

do istniejących lub planowanych materiałów. 

Dodatkowo, do dyspozycji architektów są również 

wersje elektroniczne tejże kolorystyki. 

Można z nich skorzystać już na etapie projektowania 

i w dowolny sposób dopasowywać 

kolory płyt dla uzyskania oczekiwanego efektu. 

Jakie rozwiązania rekomendują Państwo 

projektantom przy obiektach basenowych, 

także tych z zewnętrznymi nieckami? 

DP: Na elewację basenów polecamy systemy 

fasad wentylowanych z wykorzystaniem 

płyt Kronoplan Color. Systemy te bardzo dobrze 

sprawdzają się w trudnych warunkach. Zastosowanie 

szczeliny wentylacyjnej (min. 20 mm) 

pomiędzy płytą a termoizolacją powoduje efekt 

ruchu powietrza, co znacznie poprawia izolację 

termiczną budynku (efekt oddychania ściany). 

Szczególnie latem, gdy elewacja nagrzewa się 

pod wpływem promieni słonecznych, rozgrzane 

powietrze unosi się, a w jego miejsce napływa 

chłodniejsze. Ten naturalny ruch powietrza 

powoduje, iż konstrukcja budynku nie nagrzewa 

się. Podobnie jest w przypadku wilgotnego 

powietrza. Dzięki szczelinom wentylacyjnym 

para wodna, która wydostaje się z budynku 

przez ściany (dyfuzja), jest odprowadzana na 

zewnątrz. 

Do zastosowań wewnętrznych polecamy 

wykorzystanie płyt Krono Kompakt do zabudowy 

powierzchni mokrych (kabin sanitarnych, 

szafek basenowych) oraz jako wentylowane 

okładziny ścian. Płyty są higieniczne, odporne 

na uszkodzenia mechaniczne i bardzo łatwe 

w utrzymaniu. Nie wymagają uciążliwej konserwacji. 

Jaki rodzaj docieplenia polecają Państwo 

pod płyty HPL? 

DP: Materiałem, który jest powszechnie 

stosowany na elewacjach wentylowanych 

i który oczywiście polecamy, jest wełna mineralna. 

Jej parametry najbardziej odpowiadają 

wymaganiom stawianym tego typu elewacjom 

pod kątem odporności ogniowej i izolacyjności 

termicznej. 

TRWAŁE ELEWACJE NA LATA 

Biurowiec, Pustków Stołówka studencka, Gliwice Dom na wodzie, Wrocław 

Budynek mieszkalny 

Mysłowice 

Kronospan HPL Sp. z o.o. ul. Wojska Polskiego 3 PL 39-300 Mielec 

tel. +48 14 67.09.500 fax +48 14 67.09.555 e-mail: hpl@kronospan.pl www.kronospan-hpl.pl 

Zakład produkcyjny: Kronospan HPL Sp. z o.o., Pustków-Osiedle 59E, PL 39-206 Pustków 3


Zdzisław Okupniak 

– menedżer ds. kluczowych klientów POZ BRUK 

Nietuzinkowe przedsięwzięcia architektoniczne 

to nie tylko interesujący projekt, ale także 

sztuka selekcji wysokiej klasy materiałów i sprawdzonych 

wykonawców – umiejętność doboru 

profesjonalnych partnerów, którym można 

powierzyć realizację nawet najtrudniejszych 

zadań. Bez obawy o rezultat projektu. Zgodnie 

z niniejszą zasadą, a także z powodu wcześniejszych 

pozytywnych doświadczeń inwestorskich 

to właśnie produkty POZ BRUK dopełniły efektu 

finalnego jednej z najciekawszych poznańskich 

realizacji budowlanych ostatnich lat. Nawierzchnie 

przemysłowe, ekologiczne, a także produkty 

o wyjątkowej estetyce, w tym: okładziny kątowe 

i płyty systemu PRESSTONE, stały się częścią 

długo wyczekiwanych przez poznaniaków Term 

Maltańskich. 

Produkty naszej firmy od ponad ćwierć 

wieku są synonimem jakości, dzięki czemu 

pojawiają się zarówno w realizacjach prywatnych, 

jak i publicznych. Fachowa obsługa handlowa 

i posprzedażna, współpraca z cenionymi 

ośrodkami badawczymi w Polsce i za granicą, 

wysokie standardy produkcyjne, a tym samym 

jakościowe, oraz kompleksowa oferta (począwszy 

od nawierzchni, poprzez stropy i nadproża, 

na płytach posadzkowych i elewacyjnych 

oraz małej architekturze skończywszy) czynią 

z POZ BRUK cenionego partnera – zwłaszcza 

przy dużych inwestycjach, gdzie liczą się 

doświadczenie i rzetelność. 

Nie mniej ważnym elementem, wpływającym 

pozytywnie na postrzeganie marki, 

jest innowacyjność, czego najlepszym przykładem 

jest wprowadzona w ubiegłym roku 

unikalna technologia NANO. Rozwiązanie 

techniczne eliminujące problem nasiąkliwości 

elementów betonowych, uwydatniające 

walory estetyczne produktów (nasycenie 

barw), a co najważniejsze – zwiększające 

parametry użytkowe, w tym odporność na 

wszelkiego typu zabrudzenia. 

POZNAŃ WYBRAŁ POZBRUK 

TERMY MALTAŃSKIE to wizytówka 

miasta i największa inwestycja 

ostatnich lat. Zrealizowany z rozmachem 

obiekt leży nad jeziorem 

Maltańskim w sąsiedztwie stoku 

narciarskiego, torów regatowych oraz 

nowoczesnego centrum handlowego. 

WARTO TU ZAJRZEĆ! 

• Przeszklona elewacja hali sportowej od strony jeziora 

NATURALNY WYBÓR 

Marka POZBRUK towarzyszy poznaniakom 

od ponad 25 lat i stała się 

synonimem jakości i trwałości. Dziś 

nowoczesne i zaawansowane technologicznie 

produkty są wybierane 

do realizacji najważniejszych inwestycji 

w mieście i regionie. 

Fot. archiwum POZ BRUK 

46 

naturalny wybór 

Dzięki zastosowaniu technologii h-plus i nano, łatwiejsze staje się utrzymanie nawierzchni w doskonałym stanie przez wiele lat. 

To istotny atut, szczególnie w przypadku referencyjnych obiektów użyteczności publicznej. 

wyścig o najwyższą jakość 

pozbruk.pl


Hervé Froment 

– dyrektor sprzedaży 

na Francję, Delabie SA 

ARMATURA DO BUDYNKÓW 

UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ 

Rynek skłania się ku faworyzowaniu produktów 

technicznych, które są funkcjonalne i mają 

nieporównywalne zalety związane z innowacyjnością 

zastosowanych rozwiązań. 

Dobrym przykładem takich produktów 

jest armatura elektroniczna, która pozwala na 

polepszenie higieny i trwałości wyposażenia. 

Uruchamia się okresowo, co powoduje spłukiwanie 

instalacji. W ten sposób unika się zastoju 

wody w instalacji, sprzyjającego rozmnażaniu 

się bakterii, osadzaniu kamienia oraz odparowaniu 

wody z syfonów, czego następstwem są 

nieprzyjemne zapachy. 

Armatura elektroniczna 

Armatura czasowa 

Centralne mieszacze termostatyczne 

Stelaże 

Pojęcie budynków użyteczności publicznej 

jest dość szerokie i obejmuje obiekty o różnych 

funkcjach. Do budynku publicznego można 

bowiem zaliczyć zarówno klub sportowy, którego 

członkowie często poddają próbie wytrzymałości 

wyposażenie; stację benzynową, przy 

której użytkownicy zatrzymają się być może 

raz w życiu; domy opieki dla osób starszych 

lub jeszcze, jeśli posłużyć się skrajnym przykładem 

– zakład karny z więźniami odsiadującymi 

długie wyroki. Dla każdego z tych miejsc istnieje 

inne rozwiązanie przemawiające za wyborem 

odpowiedniej armatury. 

Zauważyliśmy, że w obiektach typu baseny 

i nie tylko, istnieją dwa rodzaje wandalizmu: 

wandalizm zamierzony i niezamierzony. Przykładem 

tego drugiego jest niszczenie urządzeń 

przez użytkowników, którzy nie rozumieją ich 

działania oraz ograniczeń – uderzają w zawór 

czasowy, ponieważ nie wypływa z niego wystarczająca 

ilość wody lub czas wypływu jest zbyt 

krótki, albo elektroniczny system uruchamiania 

jest nieprawidłowo wyregulowany. 

• Kabiny prysznicowe 


DOSTĘPNOŚĆ I AUTONOMIA DLA 

OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH 

AKCESORIA DLA ZAPEWNIENIA 

HIGIENY 

Poręcze 

Siedziska natryskowe 

Akcesoria dla zapewnienia higieny w 

sanitariatach ogólnodostępnych 

Akcesoria do łazienek i natrysków 

Rozwiązaniem przeciwdziałającym zamierzonemu 

wandalizmowi jest podtynkowa lub 

zaścienna instalacja urządzeń, które dzięki 

ich zabudowaniu pozostają poza zasięgiem 

użytkownika (produkty z gamy TEMPOSTOP, 

TEMPOMIX). 

Jeśli chodzi o niezamierzony wandalizm, 

zalecamy systemy elektroniczne integrujące 

regulację i czas wypływu (produkty z gamy 

TEMPOMATIC). 

48 

• Mozaiki w strefie saun 


Skanując kod kreskowy telefonem 

komórkowym dostaną się 

Państwo bezpośrednio na naszą 

stronę Nowości. 

Tel. (022)7894052 - info@delabie.pl - www.delabie.pl


Lokalizacja/adres Poznań, ul. Termalna 1 

Pracownia projektowa 

ATJ Architekci 

 

Łukasz Kulawik 

– specjalista ds. produktu 

i rozwoju rynku 

Synthos SA 

Architekci prowadzący 

Jacek Kwieciński, 

Tomasz Kosma Kwieciński 

Architekci 

Małgorzata Cieśliczak – Patris 

Data opracowania 2009/2010 

Data realizacji 2010 

 

 

 

Podczas realizacji Term Maltańskich 

w Poznaniu termoizolację obwodową 

fundamentów i ścian fundamentowych 

oraz termoizolację niecek basenów 

zewnętrznych wykonano z polistyrenu 

ekstrudowanego SYNTHOS 

XPS, zgodnie z założeniami projektowymi, 

zastosowano SYNTHOS 

XPS 30L o wytrzymałości na ściskanie 

wynoszącej 300 kPa przy 10-proc. 

odkształceniu. 

Główną cechą, oprócz właściwości 

termoizolacyjnych, z powodu 

których SYNTHOS XPS 30L został 

wykorzystany w tej realizacji, jest jego 

odporność na działanie wilgoci. Płyty 

polistyrenu ekstrudowanego produkowane 

przez oświęcimski Synthos 

charakteryzują się deklarowaną nasiąkliwością 

na poziomie 0,7% przy długotrwałym 

działaniu wody. Dodatkowo, 

SYNTHOS XPS nie ulega korozji biologicznej 

i jest odporny na gnicie, a także 

działanie kwasów humusowych, co 

ma bardzo duże znaczenie, zwłaszcza 

w rozwiązaniach, gdzie materiał termoizolacyjny 

ma bezpośrednią styczność 

z gruntem. 

Ponieważ ten materiał budowlany 

jest jednorodny, charakteryzuje go 

także duża wytrzymałość na ściskanie, 

wynosząca w zależności od produktu 

300-700 kPa przy 10-proc. odkształceniu. 

Jest to bardzo ważny parametr, 

na który należy zwrócić uwagę przy 

wyborze izolacji termicznej ścian piwnicznych 

bądź fundamentów. W tych 

miejscach występują bowiem dynamiczne 

naprężenia ściskające materiał 

termoizolacyjny, związane z parciem 

gruntu zasypowego przylegającego 

do ściany, wody opadowej, zmiennych 

poziomów wód gruntowych etc. Dlatego 

też można przyjąć zasadę, że im 

większa wytrzymałość na ściskanie, 

tym bardziej dany materiał nadaje się 

do tego rodzaju zastosowań. 

Inwestor 

Termy Maltańskie sp. z o. o 

Powierzchnia całkowita 35 400 m 2 

Powierzchnia zabudowy 15 100 m 2 

Kubatura brutto 234 318 m 3 

Generalny wykonawca 

Alstal Budownictwo 

Chemia budowlana dedykowana 

obiektom basenowym 

Sopro Polska sp. z o.o. 

Dostawca systemu kanalizacji wewnętrznej 

niskoszumowej MASTER3 oraz systemu 

Pipelife Polska SA 

do ciepłej i zimnej wody użytkowej z PP-R 

Płyty z polistyrenu ekstrudowanego 

SYNTHOS XPS 

SYNTHOS SA 

Chemia budowlana 

REMMERS POLSKA sp. z o.o. 

230 m korytek TOP z nasadą szczelinową 

oraz 50 m korytek FASERFIX®STANDARD E 100 

HAURATON POLSKA sp. z o.o. 

Okładziny kątowe, płyty systemu PRESSTONE, 

kostka brukowa 

POZ BRUK sp. z o.o. s.k.a. 

System oddymiania składający się z dachowych okien 

oddymiających Euro-SHEV wyposażonych 

w napędy elektryczne, a także central panelowych 


i przycisków oddymiania 

Armatura m.in.: 

TEMPOMIX 2 umywalka, TEMPOMATIC MIX 2, 

TEMPOMIX Natrysk 

Płyty elewacyjne Kronoplan Color gr. 8 mm montowane 

na stelażu aluminiowym w systemie nitowym, 

termoizolacja 18 mm 

Izolacja fasad wentylowanych metodą suchą 

z zastosowaniem Produkty z grupy PAROC WAS 50t 

oraz PAROC WAS 25tb 

Delabie sp. z o.o. 

Kronospan HPL sp. z o.o. 

PAROC POLSKA sp. z o.o. 

Fot. Piotr Wagner dla Term Maltańskich 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

50 

• Przestrzeń zespołu saun

• Przeszklona fasada 

Realizacje w Polsce 

Na charakter architektoniczny współczesnego 

Lublina ogromny wpływ mają zlokalizowane tu wyższe 

uczelnie. Największa z nich – Uniwersytet Marii 

Curie-Skłodowskiej tworzy rozległy kampus położony 

w zielonym sercu miasta. Urbanistyczne założenie 

uczelni powstało w wyniku konkursu w drugiej połowie 

lat 40. XX wieku. Przez lata rozwijane i rozbudowywane, 

wrosło w miejski organizm. Centralny plac 

uniwersytetu jest jednym z najważniejszych placów 

miasta. Biblioteka, rektorat czy Akademickie Centrum 

Kultury są architektonicznymi ikonami Lublina. Dlatego 

projektując nowy budynek, zwróciliśmy uwagę na rolę, 

jaką będzie on odgrywać zarówno w zespole uczelni, 

jak i w kontekście całego miasta. 

KONTEKST 

PRZESTRZENNY 

NA PLANIE TRÓJKĄTA 

Instytut Informatyki Uniwersytetu 

Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie 

Nowy gmach Instytutu Informatyki zlokalizowany 

jest we wschodniej części kampusu przy ul. 

Akademickiej. Tworzy oprawę dla ciągu pieszego 

łączącego pl. Marii Curie-Skłodowskiej z miastem. 

Buduje pierzeję na umownej granicy między dwiema 

strefami – miejską i uniwersytecką. Jak światło wpadające 

w wodę zmienia swój kąt padania, tak ruch 

pieszy z ul. Obrońców Pokoju został zakrzywiony 

i poprowadzony wzdłuż elewacji projektowanego 

obiektu w przestrzeń placu. Nowy budynek czerpie 

z kontekstu, w którym się znajduje, i z równą siłą 

oddziałuje na swoje otoczenie. 

Instytut Informatyki składa się z dwóch części 

– głównej, sześciokondygnacyjnej bryły na planie 

trójkąta i trzypoziomowego prostokątnego łącznika 

wyniesionego ponad teren kampusu. Łączy funkcjonalnie 

i przestrzennie cztery istniejące obiekty: „Małą 

Chemię”, „Starą” i „Średnią Fizykę” oraz „Wieżowiec”. 

O wyzwaniach związanych z kształtem działki, pomyśle na 

architekturę kojarzoną z technologicznością oraz pięknie prostych 

rozwiązań opowiada Mariusz Plewa z Biura Architektonicznego Plewa. 

Fot. Bartosz Makowski 

52 53

• Niezwykła elewacja o szerokości kilkudziesięciu centymetrów, 

wynikająca z trójkątnego rzutu obiektu 

Przez miejsce inwestycji przebiega codzienna 

droga studentów. Budynek nie stanowi przeszkody 

w jej pokonywaniu. Od strony pl. Marii Curie-Skłodowskiej 

przejście pomiędzy istniejącymi budynkami 

uniwersyteckimi jest delikatnie zaakcentowane 

poprzez ścianę ze szkła mlecznego. 

KOMPOZYCJA 

ARCHITEKTONICZNA 

Wygląd zewnętrzny bryły instytutu nawiązuje 

do dominujących w kampusie uczelni pionowych 

elementów – okien biblioteki oraz żyletek 

rektoratu. Fasada budynku od strony ul. Akademickiej 

składa się z tafli szkła, w których w dzień 

odbija się najbliższe otoczenie budynku, natomiast 

w nocy szklana elewacja jest podświetlona 

za pomocą opraw z diodami LED świecących 

w różnych kolorach. 

Funkcje rozwiązaliśmy w oparciu o układ dwóch 

przecinających się ciągów komunikacyjnych. Pierwszy 

– wzdłuż zachodniej elewacji, otwiera wnętrze 

na otaczające budynki. Ponadto, dzięki zlokalizowaniu 

na kondygnacjach nadziemnych różnokolorowych 

wykuszy, wprowadziliśmy do wnętrz kolorowe 

światło. Drugi ciąg komunikacyjny stanowi 

przedłużenie osi pl. Marii Curie-Skłodowskiej. Jest 

on najwyraźniej zaakcentowany na parterze, gdzie 

różnokolorowe pasy sufitu prowadzą nas od wejścia 

z ul. Akademickiej, poprzez hol wejściowy i podcienia 

pod łącznikiem, aż do placu. 

Na parterze szeroki hol połączony jest z jednoprzestrzenną 

biblioteką. Na pierwszym piętrze 

zlokalizowaliśmy sale wykładowe, ćwiczeniowe 

i seminaryjne. Na kolejnych dwóch – sale komputerowe, 

pracownie i laboratoria. Wyżej umiejscowiliśmy 

pomieszczenia administracyjne i pokoje 

dla kadry naukowej. Oprócz pomieszczeń związanych 

z funkcjonowaniem instytutu na poszczególnych 

kondygnacjach przewidzieliśmy przestrzenie 

rekreacyjne umożliwiające integrację studentów 

i wykładowców. 

ROZWIĄZANIA 

TECHNICZNE 


Mariusz Plewa – architekt prowadzący, Biuro Architektoniczne Plewa 

Kaya Brzezicka: Co było dla Państwa 

szczególnie ważne w pracy nad właściwym 

układem urbanistycznym projektowanego 

obiektu? 

Mariusz Plewa: Został on zdeterminowany 

przez oszczędny, trójkątny kształt działki przeznaczonej 

pod tę inwestycję. Rzut budynku 

wynika z rozmiarów przestrzeni, w jaką mieliśmy 

go wpisać. Ważna była również potrzeba 

stworzenia pierzei ulicy. Wpisanie obiektu 

w urbanistykę kampusu, z priorytetowym 

uwzględnieniem jego globalnej zasady kompozycyjnej 

było mniej istotne i bardzo trudne, 

biorąc pod uwagę charakter działki, czyli jej 

kształt, i założoną powierzchnię. Zresztą skala 

tych obszarów jest różna. 

KB: Stworzyli Państwo umowną granicę 

między dwiema strefami – miejską i uniwersytecką. 

Czy „budynek – granica” to również 

sedno Państwa idei wpływającej na sposób 

kształtowania przestrzeni akademickiej 

komfortowej dla jej użytkowników? 

MP: Tak, w pewnym sensie potrzeba rozgraniczenia 

tych stref narzuca się sama. Zresztą 

ściana zewnętrzną budynku zawsze rozdziela 

jakieś światy [śmiech]. 

KB: Czy rozwiązanie funkcji w budynku 

opartym na planie trójkąta było szczególnie 

trudne? 

MP: Konsekwencją decyzji o kształcie rzutu 

– trójkąta z bardzo ostrym narożnikiem – było 

wpisywanie kolejnych funkcji w nietypowo zorganizowaną 

przestrzeń. Trudności projektowe 

polegały na konieczności jednoczesnego zachowania 

wymogów programowych narzuconych 

przez inwestora i tworzenia poszczególnych 

pomieszczeń jako wnętrz o racjonalnych proporcjach. 

To było dla nas ciekawe zadanie. 

KB: Jakie cechy projektu zadecydowały 

o jego wygranej w konkursie? 

MP: Myślę, że najistotniejszym elementem 

było spełnienie sprecyzowanych przez inwestora 

założeń funkcjonalnych i połączenie dwóch 

istniejących budynków, a także zapewnienie 

osobom niepełnosprawnym łatwego dostępu 

do wszystkich obszarów Instytutu. Nasz obiekt 

jest łącznikiem między budynkami fizyki. 

KB: Jaka była główna idea kształtowania 

kompozycji przestrzennej? 

MP: Ona była skrystalizowana. Sąsiedztwo 

biblioteki i rektoratu – budynków, których elewacje 

mają wyraźne pionowe rytmy – silnie 

wpłynęło na nasz projekt. Drugim pomysłem, 

zmodyfikowanym w trakcie poszukiwań konkretnych 

rozwiązań, było wprowadzenie graficznego 

elementu, który mówiłby, że jest to 

wydział informatyki. W pierwszym zamyśle 

były to pionowe linie światłowodowe, które na 

zewnątrz tworzyłyby „skórę” obiektu, odwołując 

się do nowoczesnych technologii, a wewnątrz 

półprzezroczystą zasłonę. Ze względów finansowych 

zastosowaliśmy podwójną elewację, 

która z zewnątrz jest przeszklona. Taki system 

umożliwia ochronę klimatyczną i akustyczną 

wnętrz obiektu. Aby nie rezygnować z efektów 

plastycznych, zastosowaliśmy oświetlenie 

• Wykusze obłożone kolorowym szkłem 



Budynek ma żelbetową konstrukcję słupowo- 

-płytową, ekonomiczną i pozwalającą na łatwe wprowadzanie 

zmian w jego wewnętrznym układzie. 

Cały obiekt jest klimatyzowany. Ogrzewaniem 

i klimatyzacją można sterować zdalnie poprzez 

użycie zautomatyzowanego systemu zarządzania 

(BMS). Jego zastosowanie umożliwia kontrolę stanu 

pracy i awarii podstawowych urządzeń i instalacji, 

sterowanie oświetleniem korytarzy i klatek schodowych, 

pomiar zużycia energii elektrycznej oraz 

monitorowanie pracy węzła cieplnego, agregatów 

prądotwórczych czy transformatorów. 

Mariusz Plewa, 

Biuro Architektoniczne Plewa 

54 

55

A-A 

diodowe, które jest ustawione w sposób ciągły. 

Dało nam to możliwość wprowadzenia kolorów 

na elewacjach. Zmienił się ich charakter wizualny, 

ale w pewnym sensie idea granicy między ulicą 

i wnętrzem pozostała niezmienna. Informatyka 

„kryjąca się w budynku” ma posmak nowości 

i technologiczności. 

KB: Wydaje mi się, że dynamizm zmian 

światła i kolorów tworzy wrażenie ruchu, 

które również buduje architekturę tego 

obiektu. 

MP: To jest zabieg trochę teatralny, wrażenie 

scenograficzności związanej ze zmianami 

oświetlenia i kolorystyki. 

KB: Czy wewnątrz obiektu również 

można znaleźć nawiązania do informatyki 

i technologii? 

MP: Obecnie te pojęcia związane są z większością 

budynków biurowych. Jeśli chodzi 

o nowoczesne instalacje zastosowane w tym 

obiekcie, to można do nich zaliczyć np. system 

klimatyzacji i wentylacji firmy Daikin, który 

zimą grzeje, a latem chłodzi. Całość jest zdalnie 

sterowana. 

KB: Czy dobra architektura powinna mieć 

odniesienia czytelne, ale metaforyczne? 

MP: Nie ująłbym tego w ten sposób. Takie 

odniesienia nie są istotne. Ważniejsza jest jakość 

samych rozwiązań i prostota. Staramy się czerpać 

z niej piękno. 

KB: Czy zintegrowany system zarządzania 

obiektem umożliwia również sterowanie 

podświetlaniem elewacji? 

MP: Iluminacją steruje się poprzez osobny 

system, również zautomatyzowany. 

KB: Jakie funkcje mieszczą się w tym 

obiekcie? 

MP: Głównie funkcje edukacyjne, studenckie: 

biblioteka wydziałowa, sale wykładowe, dwie duże 

aule łączone lub rozdzielane ruchomą ścianą oraz dwie 

mniejsze, a także sale ćwiczeń oraz te, przeznaczone 

dla kadry akademickiej, usytuowane na najwyższych 

kondygnacjach. Na poszczególnych piętrach, w korytarzach 

wprowadziliśmy kolory, nawiązując poprzez 

wykusze obłożone kolorowym szkłem do wspomnianego 

pomysłu użycia światłowodów. Każde 

piętro jest zdefiniowane inną barwą. Ma to również 

odzwierciedlenie w kolorze wykładzin w salach. 

KB: Czy uwzględnili Państwo w swoim 

projekcie również funkcje uzupełniające 

– przestrzenie relaksu i spotkań? 

MP: Na pierwszym i drugim piętrze znajdują 

się duże hole, które spełniają funkcję komunikacyjną. 

W ich przestrzeni mogą się również 

odbywać wystawy studenckie, spotkania itd. 

KB: Co oznacza dla Pana dobra przestrzeń 

edukacyjna? 

MP: Ważna jest różnorodność stref, które ją 

tworzą. W aulach słuchamy wiadomości, w innych 

miejscach wymieniamy się nimi, współdziałamy. 

To wiąże się w dużym stopniu z przestrzenią 

zewnętrzną. Na nią wpływ mieliśmy mniejszy, 

bo było jej stosunkowo niewiele. Kwestia jej aranżacji 

została ze względów finansowych zmarginalizowana. 

Nasz projekt obejmował również 

wewnętrzny dziedziniec, istniejący pomiędzy 

budynkami. Wprowadziliśmy tam nową nawierzchnię 

i szklane zadaszenie, które pozwala używać 

takiej przestrzeni często, mimo zmiennych warunków 

atmosferycznych panujących w naszej strefie 

klimatycznej. Obawiam się, że to przekrycie nie 

będzie jednak zrealizowane. Element zadaszenia 

• Przekrój A-A, skala 1:660 

A 

A 

• Dynamiczna forma narożnika budynku 


• Rzut 3 piętra, skala 1:660 

Rys. archiwum Biura Architektonicznego Plewa 

A 

A 

• Rzut przyziemia, skala 1:660 

56 

57

od początku był uwzględniony w zamyśle inwestora, 

który chciał pierwotnie całkowicie przekryć 

dziedziniec. Ze względów pożarowych okazało 

się to jednak niemożliwe, ponieważ wiązało się 

z połączeniem stref pożarowych. 

KB: Jak postrzega Pan bezpieczeństwo 

w architekturze? 

MP: Pierwsze skojarzenia są oczywiste 

– dotyczą bezpieczeństwa użytkowania budynku 

obwarowanego odpowiednimi przepisami. 

W szerszym kontekście chodzi o tworzenie 

przestrzeni, wnętrz, które są przyjazne, w których 

podświadomie czujemy się bezpiecznie 

i spokojnie. Osiągniecie takiego oddziaływania 

miejsca na użytkownika jest trudniejsze, zależy 

również od danego człowieka. Nie zawsze jest 

to związanie z architekturą. Czasem bardziej 

z naszymi doświadczeniami, przeżyciami. Znaczenie 

ma też to, jak obiekt jest użytkowany. 

KB: Czy implementacja dobrej jakości 

przestrzeni w danym obiekcie lub założeniu 

urbanistycznym powoduje, że użytkownicy 

bardziej o nią dbają? 

MP: Tak, to jest psychologiczne działanie. 

Jeśli znajdujemy się w czystym wnętrzu, to 

• Kod kolorystyczny definiujący 

poszczególne kondygnacje jest 

zgodny z barwą szkła wykuszy 

mobilizuje nas to do tego, by w takim stanie 

je pozostawić. 

KB: Czy to prawda, że wnętrza przeznaczone 

dla studentów należy projektować 

w taki sposób, by jak najtrudniej było 

je zniszczyć? 

MP: Nasi partnerzy z uniwersytetu tak myślą 

[śmiech]. Można podejrzewać, że takie przekonanie 

bierze się między innymi stąd, że tego 

typu obiekty, np. szkoły, są narażone na duży 

ruch, więc również na proces szybkiego niszczenia 

się materiałów wykończeniowych. Celowej 

dewastacji raczej bym się nie spodziewał. 

Naszym celem nie było tworzenie przestrzeni 

„wandaloodpornych”. To nie jest architektura 

mieszkaniowa, dlatego detale są bardziej surowe. 

KB: Czy zastosowanie tak precyzyjnego 

detalu wiąże się z trudnościami w dopilnowaniu 

jakości jego wykonania? 

MP: Biję się w piersi, nie wszystko zostało 

do końca dopilnowane tak, jakbym tego pragnął. 

Niestety przy wielu realizacjach oszczędza 

się poprzez zamianę materiałów na tańsze. 

Walka jest ciągła. Dobrze, gdy ma się wsparcie 

inwestora. 

• Iluminacja fasady 

KB: Czy zastosowanie wybranych przez 

Was materiałów generowało problemy wykonawcze? 

MP: Z żywicą epoksydową zastosowaną na 

posadzkach mieliśmy trochę kłopotów. Głowiliśmy 

się nad tym, jak ona będzie się zachowywać 

i czy została dobrze wylana. Będziemy widzieć 

to w eksploatacji. Sporo czasu spędziliśmy 

z wykonawcą nad dograniem tego elementu. 

KB: Co przyniosło Wam największą 

satysfakcję? 

MP: Nie podchodzę do tematu projektowania 

w sposób szczególnie górnolotny. 

Zawsze jest radość, gdy się wygrywa konkurs. 

Później, gdy dochodzi do realizacji 

projektu, bo czasem między konkursem 

a rozpoczęciem realizacji jest kilka lat przerwy, 

rysunek architektoniczny jest tylko 

środkiem, nie celem. Największą satysfakcję 

zaczynam odczuwać, gdy rozpoczyna się 

wykop budowlany i wylewanie betonu. 

Oczywiście najważniejszy jest finał, czyli 

zakończenie budowy i rozpoczęcie użytkowania 

obiektu. 

KB: Dziękuję za rozmowę. 

Fot. archiwum Biuro Architektoniczne Plewa 

• Wnętrze korytarza 

Loka 

liza 

cja/ 

a/ad 

adre 

s 

Prac 

acow 

nia pr 

ojek 

ekto 

towa 

Arch 

itek 

ekt prow 

owad 

adzą 

zący 

Arch 

itek 

ci 

Data 

opracow 

owan 

ania 

20 

07 

Data 

rea 

lizacj 

cji 2011 

Inwest 

or 

Lublin, ul 

. Akademickak 

Biuro Arch 

itektonicznen Ple 

wa 

Mariusz Plewa 

Powier 

erzc 

hn 

ia całkowi 

ta 6533 

m 2 

Powierzc 

hn 

ia zabudow 

y 897 m 2 

Kubatura 

bru 

tto 28 170 

m 3 

Generaln 

lny wyko 

kona 

nawc 

wca 

Karoli 

lina 

Plewa, Mart 

a Plewa, 

Tomasz 

Michalak 

Un 

iwersy 

tet Mari 

i Curi 

e- 

-Skł 

odowsk 

iej w Lubl 

in 

ie 

Budi 

mex SA 


58 

Fot. archiwum Biuro Architektoniczne Plewa

• Reprezentacyjna fasada 


ZACHOWUJĄC 

ZIELEŃ 

Apartamenty Puławska 111 

w Warszawie 

O wyzwaniach związanych z realizacją apartamentowca mieszczącego 

się w prestiżowej dzielnicy Stary Mokotów, zawierającego 

zróżnicowaną ofertę mieszkaniową, opowiada architekt Michał 

Kazimierski z pracowni Kazimierski i Ryba – Architekci. 

Fot. archiwum Karmar 

Zgodnie z zapisami zawartymi w decyzji 

o warunkach zabudowy wydanej dla tego terenu 

w roku 2005 zdecydowaliśmy się pozostawić na 

działce przeznaczonej pod zabudowę dużą część 

starodrzewu o charakterze parkowym. Nie było 

to łatwe, biorąc pod uwagę fakt, że inwestor planował 

wykorzystanie dostępnego terenu w stopniu 

maksymalnym. Projektując przed budynkiem 

plac w obszarze największego skupiska zieleni oraz 

przesadzając kilka wartościowych drzew z innych 

rejonów działki, udało nam się przekonać go, że 

rezygnując z niewielkiej powierzchni, znacznie 

polepszy walory użytkowe i estetyczne realizowanej 

inwestycji. 

LOKALIZACJA 

Dodatkowym argumentem, przemawiającym za 

pozostawieniem placyku, było historyczne ukształtowanie 

ul. Puławskiej. W pierwotnym zamyśle 

urbanistycznym ulica ta jest w wielu miejscach 

w sposób przemyślany poszerzona poprzez wprowadzenie 

placów. Dodatkowo, charakterystyczną 

formą dla przekroju urbanistycznego przez tę okolicę 

są skwery i założenia parkowe – park Arkadia, 

skwery Małkowskich oraz Grupy AK „Granat”, park 

Morskie Oko oraz zieleńce przy ul. Merliniego. 

Kształt działki, możliwie optymalna orientacja 

budynku wobec stron świata oraz chęć stworzenia 

placu spowodowały, że ok. 15% zaprojektowanych 

w tym obiekcie mieszkań nie spełnia dzisiejszych 

wymogów przesłaniania i/lub nasłonecznienia. 

Warto jednak zauważyć, że obowiązujących obecnie 

ostrych wymogów w zakresie doświetlenia lokali 

mieszkalnych nie spełniają chyba wszystkie starsze 

kamienice przy ul. Puławskiej, w tym również takie 

słynne obiekty, jak kamienica Jana Wedla z 1935 r. 

projektu Juliusza Żórawskiego oraz kamienica przy 

ul. Puławskiej 20, wzniesiona w 1938 r. według 

projektu Zygmunta Platera-Zyberka. W studium 

zagospodarowania przestrzennego dla tego obszaru 

drugą stronę ul. Puławskiej potraktowano w całości 

jako zabudowę śródmiejską, w której wymogi 

przesłaniania i nasłonecznienia są odpowiednio 

złagodzone. Gdyby projektowany obiekt potraktować 

również w ten sposób, mieszkań niespełniających 

wymogu przesłaniania nie byłoby w ogóle, 

a mieszkań niespełniających wymogu nasłonecznienia 

byłoby zaledwie kilka. 

O ile sąsiedztwo miejskich obszarów zorganizowanej 

zieleni jest niewątpliwym walorem tego 

terenu, o tyle niekorzystny wpływ na jego odbiór 

estetyczny ma istniejąca w pobliżu szkoła oraz 

wielkopłytowe, jedenastokondygnacyjne bloki. 

Największym problemem projektowym związanym 

z tą lokalizacją jest jednak hałas panujący na 

ul. Puławskiej. Mimo przeprowadzonego niedawno 

remontu, polegającego m.in. na wymianie szyn 

i podkładów tramwajowych na nowoczesne, a co 

za tym idzie – ciche, nadal jest to jedna z głośniejszych 

arterii w Warszawie. Staraliśmy się ograniczyć hałas, 

60 

61

• Szklany ekran akustyczny jako 

integralny element elewacji 

• Odbicia drzew w przeszklonym ekranie 



odsuwając budynek maksymalnie, jak tylko się 

dało, od ulicy, sam placyk zaś zasłoniliśmy ekranem 

akustycznym. W oknach zastosowaliśmy 

szyby o podwyższonej izolacyjności akustycznej. 

W ścianach zewnętrznych umieściliśmy również 

nawietrzaki akustyczne, schowane pod kamieniem. 

IDEA 

Oprócz wymienionych wcześniej nawiązań 

do historycznych mokotowskich kamienic priorytetem 

było dla nas uzyskanie jak największej 

ilości „dobrej” powierzchni mieszkalnej. Z tym 

zamysłem związana jest obecna kompozycja 

bryły obiektu. Choć od ul. Puławskiej budynek 

wydaje się bardzo prosty w swej formie, gdy 

zajrzymy od strony szkoły, zobaczymy, że ma on 

kształt węża wygiętego w taki sposób, aby złapać 

jak najwięcej światła. Dodatkowe utrudnienie 

projektowe wiązało się z tym, że na małej działce 

przylegającej do naszej działki od pewnego 

czasu planowano powstanie nowego budynku 

biurowego. Staraliśmy się tak projektować nasz 

apartamentowiec, by nie zaszkodzić sąsiadowi 

i nie odebrać mu możliwości optymalnego 

wykorzystania terenu. Okazało się to dla nas 

ważnym i korzystnym posunięciem, tym bardziej 

że ostatecznie to nasze biuro dostało zlecenie 

na stworzenie projektu wspomnianego obiektu. 

Obecnie czekamy na pozwolenie na budowę. 

FUNKCJONALNE 

ELEMENTY KOMPOZYCJI 

PRZESTRZENNEJ 

Ważną rolę w budynku odgrywają loggie, 

znajdujące się od ul. Puławskiej. Jak wiemy, 

każdy nabywca mieszkania chce mieć możliwość 

wyjścia na zewnątrz – na własny balkon lub taras. 

Ze względu na dokuczliwy hałas, od strony tej 

ulicy balkony nie wchodziły w grę. Aby zapewnić 

mieszkańcom maksymalny komfort, zdecydowaliśmy 

się na zamknięte loggie. Częściowo ich 

wnętrza przesłoniliśmy taflami matowego szkła, 

aby nie psuć estetyki i zasłonić wszystkie dobra 

materialne, które prędzej czy później zawsze 

pojawiają się na balkonach. Mamy nadzieję, że 

w tym przypadku uda się oddalić moment zagracenia 

tych przestrzeni. Aby tak się stało, w garażu 

oprócz miejsc parkingowych projektowanych dla 

mieszkańców z niewielkim zapasem, zmieściliśmy 

całkiem pokaźną ilość komórek lokatorskich. 

PROGRAM 

FUNKCJONALNY 

Jeśli chodzi o program funkcjonalny, to jest 

to typowy budynek mieszkalny z usługami na 

parterze. Najtrudniej było sprostać wymogom 

inwestora, który nie chciał mieć w budynku 

pięter powtarzalnych. Mieszkania znajdujące 

się na piętrach 1., 2. i 3. różnią się od tych, 

które zaprojektowaliśmy na kondygnacji 4., 

5. i 6. Jeszcze inaczej rozwiązaliśmy lokale na 

ostatniej kondygnacji. Apartamenty różnią się 

układem, powierzchnią, ilością pokoi, łazienek 

i garderób, a także przestrzenią balkonów, loggii 

i tarasów. Oczywiście im wyżej, tym wszystko 

jest większe... by na ostatniej kondygnacji dojść 

do apartamentów nawet 150-metrowych. Jakby 

tego było mało, wraz ze standardem rośnie 

również wysokość mieszkań. 

Ilość problemów koordynacyjnych związanych 

z wprowadzeniem w budynku mieszkalnym 

kilku różnych pięter „typowych” była duża, 

zwłaszcza że do ogólnego chaosu związanego 

w sposób naturalny z tak złożonym zadaniem 

na pewnym etapie dołączyły jeszcze zadania 

związane ze zmianami wprowadzanymi przez 

przyszłych właścicieli. Na szczęście nauczeni 

doświadczeniami zdobytymi w trakcie poprzednich 

realizacji zaprojektowaliśmy pewną ilość 

„ślepych” pionów, które w projekcie podstawowym 

były niewykorzystane, ale przydały 

się w dalszych etapach realizacji do spełniania 

zachcianek lokatorskich. 

NIESTANDARDOWE 

ROZWIĄZANIA 

Chcąc spełnić wymogi inwestora co do dużej 

wysokości mieszkań oraz jednocześnie projektować 

zgodnie z zapisami decyzji o warunkach 

zabudowy, musieliśmy pójść na pewien kompromis, 

jeśli chodzi o wysokość parteru. Spowodowało 

to w lokalach usługowych konieczność 

uzyskania odstępstwa w zakresie określonych 

przepisami, minimalnych wysokości niektórych 

pomieszczeń. Z kolei życzenie inwestora, aby 

zaprojektować na parterze luksusową recepcję 

przylegającą do korytarza wymagało zastosowania 

ponadnormatywnych rozwiązań w zakresie 

bezpieczeństwa pożarowego – musieliśmy 

uzyskać zgodę komendanta straży pożarnej na 

lokalne obniżenie drogi ewakuacyjnej w strefie 

holu pełniącego funkcję recepcyjną. 

MATERIAŁY 

WYKOŃCZENIOWE 

Od strony ul. Puławskiej, chcąc nadać fasadzie 

charakter reprezentacyjny, zastosowaliśmy 

materiał tradycyjny dla Mokotowa – piaskowiec. 

Powierzchnię elewacji „tylnej” wykończyliśmy 

62 

63


Mirosław Rzeszutko – specjalista ds. produktów 

Porotherm firmy Wienerberger 

• Rzut ostatniej kondygnacji mieszkalnej, skala 1:550 

Pustaki firmy Wienerberger Porotherm 

25 P+W są z sukcesem stosowane na 

polskich budowach już od kilkunastu lat. Ten 

tradycyjny, zdrowy oraz naturalny materiał 

dzięki systemowi mocowań na pióro-wpust 

nie wymaga zastosowania zaprawy w spoinie 

pionowej, gwarantując jednocześnie lepszą 

termikę budynku. W przypadku obiektu na 

ul. Puławskiej 111a został on użyty zgodnie 

ze swoim przeznaczeniem do wzniesienia 

ścian dwuwarstwowych, czyli wymagających 

dodatkowego ocieplenia. System ten zapewnia 

również dużą trwałość wymurowanej ściany, 

gdyż jego wytrzymałość charakterystyczna 

na ściskanie może przekraczać nawet 

6 MPa, w wyniku czego idealnie nadaje się 

do wykorzystania przy projektach budynków 

wielokondygnacyjnych, takich jak omawiany 

przypadek apartamentowca. Porotherm 25 

P+W może być stosowany zarówno do ścian 

zewnętrznych, jak i wewnętrznych ścian nośnych. 

Co również ważne, zwłaszcza w przypadku 

budynku usytuowanego przy ruchliwej ulicy, 

materiał charakteryzuje się bardzo dobrymi 

parametrami akustycznymi, gdzie R w =53 dB. 

Poryzowane pustaki Porotherm są również 

niepalne i odporne na ogień (EI 240 dla ścian 

nieobciążonych oraz RE I60 przy maksymalnym 

obciążeniu), co zwiększa bezpieczeństwo 

mieszkańców budynku. W przypadku realizacji na 

ul. Puławskiej ważna była jeszcze jedna właściwość 

pustaków – zapewniają one dobre i trwałe 

mocowanie innych elementów do ściany, takich 

jak okładziny czy bramy garażowe. Dzięki temu 

można było bez żadnych problemów zastosować 

na elewacji budynku kamienną okładzinę. 

• Ekran akustyczny wpisany między drzewa 


• Rzut kondygnacji mieszkalnej, skala 1:550 

• Rzut przyziemia, skala 1:550 

Rys. archiwum Biura Projektów Kazimierski i Ryba sp.j. 

64 65

Dzięki zaangażowaniu doradców Reynaers 

w projekcie połączono różne sposoby myślenia 

o formie i budownictwie. Budynek okazał się 

więc efektem udanego kompromisu między 

ekonomią rozwiązania a bardzo dobrymi parametrami 

technicznymi. Wybierając dostawcę 

aluminium, pracownia architektoniczna zdecydowała 

się na wybór trójkomorowego systemu 

okienno-drzwiowy CS 86-HI, jednego z energooszczędnych 

produktów z oferty Reynaers 

(U = 1,2 W/m 2 K). Profile systemu CS 86-HI 

mają nie tylko wysoki poziom izolacyjności termicznej, 

ale stanowią także udane połączenie 

estetyki i technologii. 


Jacek Łudzik – dyrektor ds. koordynacji 

projektów Reynaers Polska 

Drugi system Reynaers, użyty do wykonania 

fasad, to CW 50 – dedykowany elewacjom, 

połaciom dachowym i konstrukcjom przestrzennym. 

To doskonały przykład na to, jak rozwój 

technologii całkowicie zmienił parametry, jakimi 

powinny się charakteryzować ściany osłonowe. 

Do niedawna elewacje stanowiły tylko oddzielenie 

świata zewnętrznego od wnętrza. Teraz 

są aktywnymi modułami ochraniającymi przed 

warunkami atmosferycznymi: niską i wysoką 

temperaturą, światłem, hałasem czy zanieczyszczeniami 

środowiska. Dlatego też system CW 50 

jest jednym z najchętniej wybieranych rozwiązań 

zarówno przez architektów, jak i inwestorów. 

• Schemat systemu CS 86-HI 


samoczyszczącymi tynkami firmy Caparol z dodatkiem nanocząsteczek 

kwarcu. Farba ta jest odporna na każde warunki atmosferyczne 

oraz na grzyby. 

Ostatnie piętro staraliśmy się wyróżnić przez zastosowanie paneli 

drewnopodobnych Fundermax Exterior. Są one zbliżone wizualnie 

do drewnianych, ale nie wymagają intensywnych zabiegów pielęgnacyjnych, 

koniecznych w przypadku zastosowania prawdziwego 

drewna. Jak wiemy z kilku realizacji w Warszawie, prawdziwe drewno 

w naszym klimacie wygląda pięknie przez pierwszy rok, później jest 

znacznie gorzej. 

Elementem przestrzennym wyróżniającym tę realizację jest ekran 

akustyczny od ul. Puławskiej. Staraliśmy się, aby stanowił on raczej 

„dużą formę małej architektury” niż czysto funkcjonalny ekran akustyczny. 

Myślę, że to nam się udało i w słoneczny dzień, gdy w szkle 

pojawiają się odbicia drzew, które rosną na placu, nikt nie powie, że 

ładniej byłoby bez tego ekranu. 

WYZWANIA 

Nie da się zapomnieć długotrwałych przepychanek formalno-urzędowych, 

związanych z przesunięciem sieci cieplnej, która przebiegała 

przez środek naszej działki. Nie można było jej przełożyć w obszar 

chodnika ul. Puławskiej ze względu na niedawno zakończony remont 

i skompilowane układy gwarancyjne między miastem a wykonawcą 

remontu. Nie można było również przenieść sieci na sąsiednią działkę 

zajmowaną przez szkołę, ze względu na roszczenia dawnych mieszkańców 

do tej działki. Musieliśmy więc wymyślić rozwiązanie przebiegające 

przez nasz teren, a jednocześnie niekolidujące z projektowanym przez 

nas budynkiem. Wcielony w życie pomysł był nietypowy i składał się 

z projektu tymczasowego i docelowego – w projekcie tymczasowym 

działająca sieć cieplna była osadzona na wspornikach ze ściany szczelinowej, 

w rozwiązaniu docelowym przenieśliśmy całą sieć do naszego 

garażu. Niełatwo było skoordynować to przedsięwzięcie i uzyskać 

wszystkie niezbędne uzgodnienia. 

Największym wyzwaniem było jednak dla nas zaprojektowanie 

i wzajemne zgranie instalacji biegnących przez różniące się od siebie 

piętra. Można powiedzieć, że od momentu, gdy udało nam się to 

osiągnąć, cała reszta była czystą przyjemnością. 

Lokalizacja/adres 


Architekt prowadzący 

Architekci 

Warszawa, Puławska 111a 

Michał Kazimierski, Biuro Projektów 

Kazimierski i Ryba sp.j. 

Tomasz Kazimierski 

Michał Kazimierski 


Data realizacji 2009-2011 

Inwestor 

ECC River View sp. z o.o. 

Powierzchnia całkowita 19 700 m 2 

Powierzchnia zabudowy 1811 m 2 

Kubatura brutto ok. 50 000 m 3 


Systemy Reynaers: 

CW 50, CS 86-HI 

Karmar SA 

Reynaers Polska sp. z o.o. 

Pustaki Porotherm 25 

P+W 

Wienerberger Ceramika Budowlana 

sp. z o.o. 

e-mail: karmar@karmar.com.pl e-mail: wrocław@karmar.com.pl e-mail: gdansk@karmar.com.pl 

66 

• Zieleń otaczająca obiekt 

www.karmar.com.pl 

www.karmar.com.pl 

www.karmar.com.pl 67 

KARMAR S.A. 

al. Wyścigowa 6 

02-681 Warszawa 

tel.: (22) 321 44 00 

KARMAR S.A. Oddział Wrocław 

ul. Wita Stwosza 15/8 

50-136 Wrocław 

tel.: (71) 781 96 03 

KARMAR S.A. Oddział Gdańsk 

ul. Litewska 12 

80-719 Gdańsk 

tel.: (058) 765 03 10 

KARMAR S.A. Oddział Poznań 

ul. Górki 7 

60-204 Poznań 

tel.: (061) 860 00 22 

e-mail: poznan@karmar.com.pl 

www.karmar.com.pl


Michał Kazimierski z pracowni Biuro Projektów Kazimierski i Ryba 

Kaya Brzezicka: Czy osiedle zostało ogrodzone, 

czy też jego teren stanowi otwartą 

przestrzeń? W jaki sposób zaprojektowali 

Państwo miejsca publiczne oraz strefy półprywatne, 

czy zawierają one elementy małej 

architektury? 

Michał Kazimierski: Od strony ul. Puławskiej 

budynek jest nieogrodzony, włączony 

w przestrzeń ulicy. Natomiast od strony szkoły 

został, zgodnie z życzeniem inwestora wydzielony. 

Ze względu na bardzo niewielki teren, 

jaki mieliśmy do dyspozycji, wprowadzenie 

elementów małej architektury nie było możliwe. 

Z trudnością zmieściliśmy na działce maleńki 

plac zabaw, zakładając od razu, że w praktyce 

dzieci będą raczej przebywać w pobliskim parku. 

Naszym zdaniem zamknięte osiedla są utrapieniem 

dla obywateli niebędących ich mieszkańcami. 

Są również złym snem dla architektów. 

Faktem jest jednak silna presja inwestorów 

i potencjalnych mieszkańców takich kompleksów, 

aby wygradzać teren prywatny z przestrzeni 

miejskiej. Ważne, żeby szukać kompromisu 

– częściowo wyodrębniać najbardziej prywatne 

fragmenty działki, takie jak np. miejsca zabaw 

dla dzieci, podjazdy i wejścia do budynków oraz 

najbardziej wartościową zieleń. 

KB: Czy projekt ekranu akustycznego 

również powstał w Państwa pracowni? Czy 

jest to rozwiązanie systemowe? 

MK: Zazwyczaj, w przypadku takich nietypowych 

elementów staramy się określić podstawowe 

założenia – wielkość, podziały, materiały, 

kolorystykę. Końcowy projekt, zawierający 

rysunki warsztatowe, sporządza firma wykonawcza, 

uzgadniając szczegóły z nami. Często 

musimy wtedy iść na kompromis, gdy okazuje 

się, że wymyślone przez nas elementy trzeba 

będzie zmienić, np. ze względu na koszty. Na 

szczęście w tym przypadku wszystko poszło po 

naszej myśli i ekran wygląda prawie dokładnie 

tak, jak go sobie wyobrażaliśmy – duże tafle szkła 

(niestety mniejsze niż pierwotnie) oraz stalowe 

słupy i rygle pomalowane na matowy szary. 

W trakcie realizacji ekranu musieliśmy 

dostosować się do drzew, które na tym etapie 

okazały się większe, niż zakładaliśmy. Wynikało 

to z czasu, jaki upłynął między inwentaryzacją 

zieleni a realizacją obiektu. Poza tym zdecydowaliśmy 

się na przesadzenie w ten obszar 

drzew, które pierwotnie miały być wycięte ze 

względu na ich zły stan, ale po wykonaniu cięć 

pielęgnacyjnych okazały się warte pozostawienia. 

KB: Na parterze zaplanowali Państwo 

część usługową obiektu. Czy zdefiniowaliście 

lokalizację poszczególnych usług, czy są to 

powierzchnie przeznaczone pod swobodną 

aranżację, o której zadecydują najemcy? 

MK: Cały parter został podzielony wstępnie 

na sześć dużych lokali użytkowych z niezależnymi 

węzłami sanitarnymi. Lokale te można 

dzielić i łączyć w zależności od potrzeb najemców. 

To oni zadecydują o sposobie aranżacji 

tej przestrzeni. 

KB: Struktura mieszkań została zaprojektowana 

bardzo różnorodnie. Czy inwestor 

sprecyzował grupę docelową, stanowiącą 

potencjalnych mieszkańców osiedla? 

MK: Na początku projektowania dostaliśmy 

od inwestora opracowanie zawierające liczne 

wytyczne. W tej chwili chyba każdy developer 

mieszkaniowy działa w oparciu o tego typu 

analizy. Informacje dotyczące treści tego opracowania 

pozostaną między nami a inwestorem. 

Powiem tylko, że na szczęście istniało pewne 

pole manewru i możliwość dyskusji. W wielu 

kwestiach udało nam się przekonać inwestora 

do naszego punktu widzenia. 

KB: Czy zastosowanie schowanych pod 

kamienną okładziną elewacji nawietrzaków 

wymagało szczególnego systemu mocowania 

płyt elewacyjnych? 

MK: Zastosowaliśmy typowe nawietrzaki 

higrosterowane z wkładką akustyczną, produkowane 

przez firmę Aereco. Idea nawiewników 

jest taka, aby w zależności od potrzeb dostarczać 

do mieszkania powietrze. Ponieważ nie ma 

znaczenia, skąd jest ono brane, zdecydowaliśmy 

o czerpaniu go spod okładziny kamiennej. Cała 

elewacja jest wentylowana, więc nie było z tym 

problemu – powietrze swobodnie wpływa 

pod kamień i wypływa spod niego poprzez 

szczeliny między poszczególnymi płytami. Zastosowanie 

tego systemu nie wymagało żadnych 

dodatkowych rozwiązań, jeśli chodzi o montaż 

okładziny – jedynie na etapie uzgadniania 

z firmą kamieniarską końcowych „rozrysów” 

płyt elewacyjnych musieliśmy czuwać nad tym, 

aby kotwy nie znalazły się w miejscach występowania 

otworów. 

KB: Teren przeznaczony pod tę inwestycję 

jest niewielki. Jak rozwiązali Państwo 

zagadnienie miejsc parkingowych, niezbędnych 

do jej obsługi? 

MK: Miejsca parkingowe zaprojektowaliśmy 

zgodnie ze wskaźnikami podanymi w decyzji 

o warunkach zabudowy. Spełniając te zapisy, 

musieliśmy zapewnić więcej miejsc niż mieszkań 

– co teoretycznie nie było w garażu możliwe ze 

względu na powierzchnię, jaką mogliśmy dysponować. 

Rozwiązaliśmy ten problem, projektując 

część stanowisk jako tzw. miejsca zależne. Koszt 

zakupu takiego miejsca jest zawsze niższy niż 

miejsca pełnoprawnego i mamy nadzieję, że 

znajdą się chętni i na nie. 

KB: Jakie rozwiązania instalacyjne zastosowane 

w tym budynku można uznać za 

bardzo nowoczesne? 

MK: Większość zaproponowanych przez 

nas rozwiązań jest jak najbardziej typowa, tyle że 

z tzw. wyższej półki, jeśli chodzi o ich jakość. Na 

wyróżnienie zasługuje klimatyzacja. Na 7. piętrze 

wszystkie mieszkania są w nią wyposażone 

w standardzie, natomiast na piętrach 4., 5. i 6. 

z każdego mieszkania poprowadzony jest szacht, 

wychodzący na dach, przeznaczony do podpięcia 

jednostek zewnętrznych. Dzięki temu lokator ma 

możliwość zastosowania w swoim apartamencie 

jednostek wewnętrznych w elegancki sposób. 

Takie rozwiązanie pozwala uniknąć powstania 

zmory polskich osiedli – wszechobecnych klimatyzatorów 

o różnych wielkościach i kolorach, 

rozbijających estetykę elewacji. 

Ponadto na 7. piętrze instalację CO i klimatyzacji 

zaprojektowaliśmy jako „inteligentne”, 

z możliwością sterowania całym systemem 

za pomocą specjalnych paneli. Rozważaliśmy 

również zastosowanie na tej kondygnacji żaluzji 

przeciwsłonecznych z możliwością automatycznej 

regulacji. Ostatecznie inwestor zrezygnował 

z tego pomysłu. 

KB: Co przyniosło Państwu największą 

radość? 

MK: Największą radość… chyba to, że 

budynek „wpisał się”, jak sądzimy, w przestrzeń 

ulicy, nie stając się dominantą, lecz poprawnym 

tłem urbanistycznym. Osiągnięcie takiego 

efektu jest często dla architekta bardzo trudnym 

zadaniem. 

KB: Dziękuję za rozmowę. 

• Wizualizacja bryły obiektu 

• Balkony wykończone taflami szkła 

Wiz. archiwum Biura Projektów Kazimierski i Ryba 


68 69

• Bryła obiektu na tle bieli śniegu 


LUDOWE MOTYWY 

PERFORACJI 

Fot. Przemysław Andruk 

Centrum Nowoczesnego Kształcenia 

w Białymstoku 

Uznaliśmy, że osiowość urbanistycznego założenia kampusu jest czynnikiem najsilniej wpływającym 

na charakter przestrzenny tej inwestycji. Budynek biblioteki został zlokalizowany w rozległej 

niezagospodarowanej przestrzeni i zgodnie z naszą intencją stanowi kompozycyjne i funkcjonalne 

zamknięcie osi widokowej – opowiadają Sebastian Bieganowski i Adrian Staszczyszyn, architekci 

prowadzący z pracowni Group-Arch. 

70 71

• Perforowane, betonowe płyty na elewacji 

Fot. archiwum Group-Arch 


• Dziedziniec między bocznymi skrzydłami 

Teren inwestycji nie był objęty miejscowym 

planem zagospodarowania przestrzennego, 

a warunki zabudowy nie definiowały położenia 

ani kubatury budynku. Pozwoliło nam to na 

swobodne kształtowanie jego bryły. 

ZAGOSPODAROWANIE 

TERENU 

Poszukiwaliśmy lokalnego punktu odniesienia, 

zarówno jeśli chodzi o rozpoznawalność obiektu, 

jak i skalę jego przestrzeni wewnętrznej oraz 

terenów, które go otaczają. Zdecydowaliśmy 

się nawiązać do barokowego założenia – pałacu 

Branickich [późnobarokowy zabytkowy pałac 

w Białymstoku określany mianem „Wersalu 

Podlasia” – red.]. 

Działka, gdzie usytuowano Centrum 

Nowoczesnego Kształcenia Politechniki 

Białostockiej, znajduje się poniżej otaczającego ją 

terenu. Wykorzystaliśmy tę różnicę poziomów 

i łącząc projektowany ogród z wejściem do 

budynku, stworzyliśmy rozległe schody 

terenowe. Mogą one stać się w przyszłości 

widownią wykorzystywaną podczas imprez na 

wolnym powietrzu. Obiekt zaprojektowaliśmy 

na rzucie podkowy, na którym wznieśliśmy 

przeszklony łącznik i monolityczne „pudła” 

skrzydeł bocznych. Transparentny łącznik wraz 

z placami tworzy „pas aktywności” kampusu. 

Boczne skrzydła zostały wzniesione jako zwarte 

betonowe prostopadłościany flankujące strefę 

placu wejściowego. Mamy nadzieję, że zarówno 

plac wyposażony w elementy małej architektury, 

jak i ogród znajdujący się na tyłach budynku, we 

wschodniej części działki, staną się miejscem 

spotkań studentów i pracowników Politechniki. 

ELEWACJE 

Pierwsze decyzje dotyczące sposobu 

wykończenia elewacji wynikały bezpośrednio 

z przyjętej koncepcji urbanistycznej. Budynek 

miał być bramą do kampusu. W związku z tym 

jego środkowa część, mieszcząca pomieszczenia 

ogólnodostępne jest transparentna – przeszklona 

– a boczne są ciężkie – monolityczne. 

Chcąc złagodzić efekt ich masywności, 

rozważaliśmy wprowadzenie na elewacji 

arabeskowego motywu kształtującego sposób 

ich perforacji. Po przeanalizowaniu wielu 

wariantów rozmieszczenia i formy okien 

oraz sposobu ograniczenia bezpośredniego 

naświetlania pomieszczeń zdecydowaliśmy 

się na wybór wzoru zaczerpniętego z lokalnej 

sztuki ludowej. Inspiracją były dla nas tradycyjne 

podlaskie wycinanki autorstwa Jadwigi Solińskiej. 

Zostały one wykonane w systemie prefabrykatów 

betonowych. W ten sposób powstały betonowe 

żaluzje. Ich forma wymagała dostosowania do 

skali budynku i materiału, z którego mogły być 

wykonane. W trakcie projektowania stworzyliśmy 

ich modele w skali 1:1, aby ocenić funkcjonalność 

wzoru i jego wpływ na doświetlenie wnętrz. 

Odrębną kwestią był dobór materiału, z którego 

miały zostać wykonane elementy zewnętrznej 

okładziny. Po wielu konsultacjach z potencjalnymi 

wykonawcami oraz doradcami technicznymi 

zdecydowaliśmy się na wybór płyt z betonu 

zbrojonego włóknem szklanym. Technologia 

GRC (ang. Glass Reinforced Concrete) pozwoliła 

nam na uzyskanie płyt o wielkości 2x2 m 

i grubości 1,5-3 cm z wyciętym wzorem. Płyty 

zostały zamontowane na fasadzie za pomocą 

standardowych kotew do okładzin kamiennych. 

PROGRAM 

FUNKCJONALNY 

Projektowany przez nas obiekt tworzą 

rozmaite jednostki organizacyjne: biblioteka 

Politechniki, Studium Języków Obcych, Centrum 

Kształcenia Zdalnego oraz Interdyscyplinarne 

Laboratoria Komputerowe. 

Biblioteka stanowi największą i funkcjonalnie 

najbardziej skomplikowaną część inwestycji. Jej 

prawidłowe ukształtowanie było kluczowym 

i najtrudniejszym elementem projektowania 

budynku. Wykorzystując układ podkowy, 

zaprojektowaliśmy czytelny podział funkcji. 

W jednym z bocznych skrzydeł umieściliśmy 

bibliotekę, w drugim – Studium Języków 

Obcych. Łącznik mieści strefę wejściową oraz 

wyeksponowane boksy czytelni. 

NASŁONECZNIENIE 

Stanowiska pracy w bibliotece wymagały 

racjonalnego podejścia do kwestii regulacji 

nasłonecznienia. Część pomieszczeń 

zlokalizowanych w przeszklonym łączniku jest 

wystawiona na bezpośrednie działanie słońca 

od strony zachodniej. Aby zminimalizować 

niepożądany ze względu na planowaną funkcję 

dostęp światła naturalnego, zdecydowaliśmy 

się na ograniczenia jego bezpośredniego 

oddziaływania, stosując zewnętrzne żaluzje 

oraz nadruki na szkle, wykonane farbą lodową 

imitującą piaskowanie. W pomieszczeniach 

czytelni zlokalizowanych od strony południowej 

okna zostały wyposażone w „betonowe 

zasłony”, wykonane w formie wycinanek. 


Liczne dwukondygnacyjne przestrzenie 

otwarte z antresolami oraz jednoprzestrzenne 

wnętrze przeszklonego łącznika spowodowały 

konieczność zachowania szczególnej rozwagi 

w kwestiach bezpieczeństwa pożarowego, 

zwłaszcza w zakresie planowania dróg ewakuacji. 

Aby zapewnić użytkownikom maksymalne 

bezpieczeństwo, budynek podzieliliśmy 

na pięć stref pożarowych, z których największa 

objęła całą część biblioteczną wraz z łącznikiem. 

Ewakuacja z wszystkich pomieszczeń może 

odbywać się dwiema klatkami schodowymi, 

umieszczonymi w centralnych trzonach obu 

skrzydeł budynku. 

WNĘTRZA 

Nasz projekt obejmował również aranżację 

wnętrz obiektu. Przygotowana przez 

nas koncepcja wynikała z chęci podkreślenia 

podziału budynku na strefę biblioteczną, 

Studium Języków Obcych oraz przestrzeń 

ogólnodostępną. Aby ułatwić użytkownikom 

poruszanie się po budynku i orientację 

w nim, poszczególne obszary funkcjonalne 

zostały skodyfikowane poprzez użycie określonych 

kolorów. Część biblioteczna otrzymała 

kolor zielony, Studium Języków Obcych 

– żółty, a strefy ogólnodostępne – czerwony. 

Barwy te nadaliśmy projektowanym przez 

nas, charakterystycznym dla poszczególnych 

stref elementom wyposażenia wnętrz 

– ladom wypożyczalni, boksowi informacyjno- 

-szatniowemu oraz barowi. Barwne akcenty 

form użytkowych umieściliśmy na tle płaszczyzn 

ścian i posadzek utrzymanych w bielach i szarościach 

– tworzących przestrzeń, która sprzyja 

pracy wymagającej skupienia. Elementami, które 

ocieplą wizualnie wnętrza tego obiektu, będą 

meble wykonane ze sklejki lub wykończone 

okleiną brzozową. 

OŚWIETLENIE 

Projekt oświetlenia wynikał z przyjętej 

koncepcji wnętrz, kontynuuje on ideę podziału 

obiektu na strefy. Hol oświetliliśmy liniowo, 

72 73

• Efektowna spirala otwartej klatki schodowej 



74 

Jacek Karpiński 

– Project Manager 

Multi V Systems 

– LG Electronics 

Polska sp. z o.o. 

Jakie rozwiązania z palety Państwa produktów zastosowano 

w Centrum Nowoczesnego Kształcenia Politechniki Białostockiej? 

Jacek Karpiński: W realizacji zastosowano systemy klimatyzacji LG 

typu MULTI V Heat Pump, czyli pracujące w oparciu o zmienny przepływ 

czynnika chłodniczego (ang. Variable Refrigerant Flow) w funkcji pompy 

ciepła. Systemy te cechują się wysokimi wskaźnikami efektywności 

energetycznej, co oznacza niższe zużycie energii elektrycznej. Dzięki 

pompie ciepła system ten służy również jako źródło ciepła. 

Czy Państwa rozwiązania były dobierane głównie pod kątem 

specyficznej funkcji obiektu, w którym mieści się biblioteka? 

JK: Nasze rozwiązania dobrano w oparciu o wysokie wymagania 

użytkownika końcowego, kładąc szczególny nacisk na kompaktowość 

rozwiązania i jak najmniejszą ingerencję w architekturę zewnętrzną 

i wewnętrzną budynku. Niezwykle istotnym czynnikiem był niski poziom 

hałasu jednostek wewnętrznych oraz możliwość zastosowania trybu 

pracy nocnej, obniżającego poziom dźwięku generowanego przez 

jednostki zewnętrzne. 

W obiektach o takiej funkcji niezmiernie istotna jest cicha 

praca urządzeń. Jakimi parametrami w tym zakresie, wyróżniają 

się Państwa produkty? 

JK: W projekcie tym zastosowano jednostki zewnętrzne – agregaty 

cechujące się nie tylko małymi gabarytami, ale również niską emisją 

hałasu (od 57 do maks. 62 dBA dla pojedynczej jednostki zewnętrznej 

i dziennego trybu pracy). Jako jednostki wewnętrzne zastosowano 

urządzenia typu kasetonowego z 4-stronnym nawiewem powietrza, 

mające trzy prędkości pracy, także o niskim poziomie generowanego 

hałasu. 

Jakie rozwiązania z Państwa oferty przeznaczone są specjalnie 

dla potrzeb wielkokubaturowych obiektów użyteczności publicznej? 

JK: Oferta firmy LG Electronics w dziedzinie klimatyzacji jest 

bardzo szeroka, jednak do tego typu obiektów polecamy szczególnie 

systemy MULTI V Heat Recovery, czyli z odzyskiem ciepła, umożliwiające 

jednoczesne chłodzenie i ogrzewanie różnych części obiektu 

obsługiwanych przez jeden system. Jest to najbardziej zaawansowane 

rozwiązanie techniczne, zapewniające niezwykle wysoką sprawność 

systemu (maks. COP 7,1) istotnie redukując zużycie energii elektrycznej. 

Jest to również bardzo komfortowe rozwiązanie, umożliwiające 

indywidualne dostosowanie poziomu temperatury niezależnie w każdym 

pomieszczeniu. 

Jakie narzędzia wspomagające oferują Państwo architektom 

i projektantom wybierającym Państwa urządzenia? 

JK: Jesteśmy blisko naszych klientów – LG posiada pięć lokalnych biur 

w Polsce, w których pracują specjaliści służący wszechstronną pomocą 

przy wyborze koncepcji systemu klimatyzacji, zapewniający pełne 

wsparcie techniczne podczas projektowania instalacji oraz profesjonalny 

nadzór nad montażem i uruchomieniem systemu. Ponadto posiadamy 

specjalistyczne oprogramowanie działające w środowisku CAD, które 

znacznie ułatwia szybkie i dokładne projektowanie systemu klimatyzacji. 

Klimat, który 

inspiruje 

Nowoczesne rozwiązania klimatyzacyjne dedykowane 

dla apartamentów, biurowców, obiektów użyteczności 

publicznej, szpitali i centrów medycznych 

oraz obiektów wielkokubaturowych. 

Eleganckie wzornictwo 

Wysoka wydajność energetyczna 

Szybki i łatwy montaż 

Kompleksowe wsparcie: 

• doradztwo techniczne na etapie koncepcji projektu, 

doboru i projektowania systemów klimatyzacji 

• nadzór podczas uruchomienia 

• obsługa gwarancyjna i pogwarancyjna 

Kontakt: 

LG Electronics Polska Sp. z o.o. 

Al. Jerozolimskie 162A, 02-342 Warszawa 

tel. +48 22 48-17-100, www.klimatyzacja.lge.pl

• Łącznik na wysokości I piętra 

• Układ urbanistyczny – idea 

brak połączenia z częścią ogrodową 

oraz ulicą Zwierzyniecką 

zakończenie perspektywy układu 

urbanistycznego 

Integracyjny plac wejściowy 

podkreślając zamysł kształtujący urbanistykę 

założenia – eksponując przechodzący przez 

wnętrze budynku plac. Chcąc zachować 

powściągliwy charakter stworzonej architektury, 

zastosowaliśmy głównie oprawy wbudowane 

w sufity podwieszone. Elementy wnętrz, które 

wymagają zaakcentowania, zostały oświetlone 

wiszącymi lampami. 

Dodatkowym zadaniem projektowym było 

właściwe oświetlenie czytelni. Zrealizowaliśmy 

je, stosując oprawy oświetleniowe dające 

rozproszone oświetlenie ogólne oraz lampy 

indywidualnie doświetlające poszczególne 

stanowiska czytelnicze. Regały z książkami 

podświetliliśmy oprawami liniowymi, które 

włączają się, wykorzystując detektory ruchu. 

WENTYLACJA 

I KLIMATYZACJA 

• Perforowane płyty elewacyjne widziane z wnętrza 


Rys. archiwum Group-Arch 

połączenie placu wejściowego oraz 

części ogrodowej 

brak zamknięcia osi widokowej oraz 

brak zatrzymania człowieka na placu 

wejściowym i w budynku biblioteki 

część ogrodowa 

zakończenie osi widokowej oraz rodzaj filtra 

przepuszczającego człowieka do części 

ogrodowej lub wprowadzającego do budynku 

integracyjny plac wejściowy 

Inwestor wymagał od nas projektowania 

w ramach precyzyjnie określonego budżetu. 

Z tego względu wszystkie rozwiązania 

materiałowe i inżynieryjne były przez 

nas szczegółowo analizowane pod kątem 

ich przydatności, kosztów zastosowania 

i eksploatacji. Przyjęliśmy zasadę, że 

klimatyzacja z kontrolą wilgotności będzie 

zastosowana jedynie w pomieszczeniach, 

w których jest to niezbędne – czyli w archiwum 

i magazynach książek. Czytelnie oraz sale 

dydaktyczne i wykładowe są wentylowane 

mechanicznie, przy czym zastosowany system 

wentylacji pozwala na regulację temperatury 

nawiewanego powietrza. Przy doborze 

systemów dla części bibliotecznej (czytelni), 

realizując zalecenia akustyków, szczególną 

uwagę zwracaliśmy na parametry emisji hałasu 

central. Sale z ekspozycją południową zostały 

wyposażone dodatkowo w systemy klimatyzacji 

VRF. Mniejsze pomieszczenia biurowe 

mają prosty system wentylacji wywiewnej 

z nawiewem grawitacyjnym. 

***** 

Patrząc wstecz możemy przyjąć, że 

największą satysfakcję sprawiło nam utrzymanie 

pierwotnej idei determinującej formę budynku 

– zwłaszcza otwartego, przestronnego, 

rozświetlonego łącznika. 

Sebastian Bieganowski, Adrian Staszczyszyn, 

pracownia architektoniczna Group-Arch 




Białystok, ul. Zwierzyniecka 

Group-Arch AA Studio 

Agnieszka Staszczyszyn, Adrian Staszczyszyn, 

Sebastian Bieganowski 

Krzysztof Rostkowski, Robert Liberda, 

Architekci 

Agnieszka Czaderna, Magdalena Kasprzycka, 

Karolina Kosno-Basińska, Anna Niechciał, 

Zofia Zięba, Iwona Borkowska 


Data realizacji 2010-2012 

Inwestor 

Politechnika Białostocka 

Powierzchnia całkowita 9990 m 2 


Kubatura brutto 48 013 m 3 + plac 7355 m 3 


Systemy klimatyzacji LG 

typu MULTI V Heat Pump 

Sufity Rockfon Tropic w krawędzi X 

(ok. 5000 m 2 ) 

Stolarka drzwiowa 

Budimex SA 

LG Electronics Polska sp. z o.o. 

Rockfon sp. z o.o. 

PORTA KMI POLAND SA 


76 77


BARWNE 

REMINESCENCJE 

Galeria Kaskada w Szczecinie 

Obiekt ten powstał na miejscu niegdyś największego 

i najnowocześniejszego lokalu rozrywkowego 

w Polsce – szczecińskiego centrum nocnego 

życia: Kombinatu Gastronomicznego „Kaskada”. 

O kontekście przestrzennym i historycznym, który 

determinował charakter podejmowanych działań 

projektowych, opowiada architekt Zbigniew 

Paszkowski z pracowni projektowej Urbicon. 

Fot. Piotr Krajewski 

78 • Tętniąca życiem fasada galerii w ujęciu nocnym 79

• Barwna strefa wejściowa 


Projekt galerii handlowej Kaskada był przygotowany w oparciu o uchwalony 

wcześniej dla tego terenu miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego 

– „Centrum A”. Szereg czynników zewnętrznych miało wpływ 

na sposób zabudowy i formę ukształtowania bryły obiektu. Przede 

wszystkim, nasze decyzje dotyczące kompozycji przestrzennej budynku 

wynikały z analizy istniejącej na tym terenie zabudowy. Projektowany przez 

nas obiekt znajduje się w obszarze śródmiejskim, który przed wojną był 

ściśle zabudowany, a po wojennych bombardowaniach pozostał nieuporządkowany, 

dość przypadkowo poszatkowany obiektami o różnej skali. 

Realizacja zamierzenia inwestycyjnego wymagała pozyskania znacznego 

terenu składającego się z wielu wyodrębnionych działek, na których zlokalizowane 

były różne obiekty, takie jak: fabryka odzieżowa Odra, Teatr Lalek 

„Pleciuga”, ośmiorodzinny budynek mieszkalny, zespół gastronomiczny, 

liczne garaże i budynki magazynowe oraz składowe. 

IDEA KOMPOZYCJI 

PRZESTRZENNEJ 

Najistotniejszym elementem, który wpłynął na kształt przyszłej 

galerii i jej nazwę, było istnienie na tym terenie do początku lat 80. tzw. 

Kombinatu Gastronomicznego „Kaskada”. Mieścił się on w przebudowanym 

obiekcie, który w swojej pierwotnej formie powstał w latach 

20. XX wieku pod nazwą Haus Ponath. Kaskada była znana niemal na 

całym świecie jako miejsce specyficzne, charakterystyczne dla miasta 

portowego, w którym wiele osób spędziło miłe chwile. Spłonęła 

niemal całkowicie w roku 1981. Budynek został rozebrany, ale pamięć 

o Kaskadzie nie zaginęła. Charakterystyczny, przeszklony narożnik nowej 

galerii handlowej przypomina swoją formą dawną Kaskadę, tworząc 

po 30 latach jej niebytu efekt ciągłości trwania przestrzeni. Miejscowy 

plan zagospodarowania przestrzennego określił wyraźnie maksymalne 

wysokości nowo wprowadzanej zabudowy. Wysokość galerii została 

podporządkowana sąsiadującym z nią XIX-wiecznym kamienicom 

i wynosi 17,5 m. Ze względów kompozycyjnych, plan zezwalał na 

podwyższenie części narożnej obiektu. Dzięki temu w miejscu istnienia 

dawnej Kaskady nowy budynek osiąga wysokość 25 m. 

URBANISTYKA ZAŁOŻENIA 

Galeria Kaskada, mimo wprowadzenia w zastaną tkankę miejską 

wielkiej bryły nowego obiektu, nie zmieniła układu urbanistycznego 

centrum miasta, uzupełniając jedynie brakującą zabudowę w dwóch 

sąsiadujących kwartałach. Jedyną odczuwalną w ujęciu urbanistycznym 

zmianą jest częściowa zabudowa fragmentu ul. Kaszubskiej. 

80

• Elewacja z akcentami ruchomych markiz 


POSADZKI PRZEMYSŁOWE 

Technologie, Projekty, Wykonawstwo 

MD Projekt specjalizuje się w wykonawstwie zróżnicowanych systemów 

posadzek przemysłowych, np. betonowe w technologii utwardzenia 

powierzchniowego, mokre na mokre, jastrychy czy też posadzki z żywicy 

epoksydowej. Zajmujemy się również doradztwem w zakresie projektowania 

posadzek. Jesteśmy aktywni na terenie całego kraju i tym samym również 

w Państwa zasięgu. 

Pozwoliła ona na stworzenie zamkniętego pasażu handlowego. Pozostały, 

niezabudowany odcinek ulicy został zrewaloryzowany i jest obecnie 

otwartym ciągiem komunikacji pieszej. Za pozytywną zmianę uznać 

należy również wybudowanie nowego Teatru Lalek „Pleciuga” w innej 

lokalizacji – na pl. Teatralnym. Pierwotnie funkcjonujący budynek tego 

teatru znajdował się w środku planowanego układu przestrzennego 

nowo projektowanej Galerii Kaskada. 

Zdefiniowane w MPZP linie zabudowy obowiązującej wyznaczyły 

teren możliwy do zabudowania. W niektórych fragmentach realizacji 

kondygnację podziemną zaprojektowaliśmy, przekraczając linię zabudowy 

i dochodząc do granicy działki. 

82 

ELEWACJE 

Inspiracją w tworzeniu projektu elewacji budynku był jego przestrzenny 

kontekst – skala sąsiadującej z nim zabudowy, jej rozczłonkowanie – oraz 

potrzeba zastosowania szlachetnych materiałów wykończeniowych. 

Jednocześnie bryła obiektu i jej elewacje miały z założenia mieć odczuwalny 

charakter nowości i nowoczesności. 

Fragmenty projektowanych przez nas elewacji zostały wykończone 

materiałami budowlanymi, będącymi kontynuacją tych użytych w zabudowie 

sąsiadującej. Projektując je, uwzględniliśmy również dominującą 

w tej lokalizacji kolorystykę fasad. Podstawowym materiałem budującym 

kompozycję fasady Galerii Kaskada uczyniliśmy czerwony klinkier, 

żółtawy piaskowiec oraz granit. W celu kolorystycznego zneutralizowania 

i ujednolicenia obiektu zastosowaliśmy ślusarkę aluminiową w kolorze 

ciemnografitowym. Na elewacjach pojawiły się również elementy 

wystroju reklamowego i marketingowego. Konsultanci ze Stanów Zjednoczonych 

zalecili zastosowanie elementów kolorystycznych uzupełniających 

fasadę: ruchomych markiz z zielonej i pomarańczowej tkaniny, 

wysuniętego zadaszenia wejścia głównego wykończonego pomarańczowym 

alucobondem, wielkoformatowych reklam, ażurowej, wykonanej 

z perforowanej blachy, obudowy słupów. W przeszklonej fasadzie 

narożnika obiektu zdecydowaliśmy się również na użycie różnorodnej 

kolorystyki szkła. Dzięki tym zabiegom budynek uzyskał niepowtarzalny 

charakter o dużej sile oddziaływania. Efekt ten został osiągnięty 

nie tylko poprzez rozbudowanie bryły oraz wyeksponowanie 

śródmiejskiego charakteru lokalizacji, ale również dzięki zastosowaniu 

bogatej i odważnej palety kolorów. 

FUNKCJA 

Program funkcjonalny galerii handlowej „Kaskada” oparty został 

na schemacie wewnętrznego, trzykondygnacyjnego holu handlowego 

zorganizowanego na kondygnacjach -1, 0, +1. Przestrzeń ta została 

wyznaczona na planie litery „L”, wzbogaconym o formę trzech rotund. 

Dwie z nich znajdują się na końcach holu, jedna została zlokalizowana 

w części środkowej – na załamaniu ciągu. Dodatkowym elementem 

szkieletu konstrukcji funkcjonalnej jest przechodzący przez obiekt 

prostopadle do holu ciąg handlowy o szerokości zabudowanej ulicy, 

czyli 20 m. Na górnych kondygnacjach, znajdujących się powyżej części 

Sitech 

Greengrow 

MD PROJEKT Sp. z o.o. Posadzki przemysłowe 

ul. Pomorska 8, 82-316 Milejewo 

tel.: +48 55 233 12 27, fax: +48 55 233 00 42 

83 

e-mail: biuro@mdprojekt.pl, www.mdprojekt.pl 

Pellet 

LG II

Fot. Zbigniew Paszkowski 

Fot. archiwum Galeria Kaskada 

• Komunikacja między kondygnacjami w rotundzie czerwonej 

handlowej, zlokalizowaliśmy trzykondygnacyjny parking. Najtrudniejszym 

zadaniem związanym z kształtowaniem rzutów okazało się projektowanie 

z uwzględnianiem bardzo dużej zmienności koncepcji użytkowania 

poszczególnych lokali przez przyszłych najemców. Zmiany w układzie lokali 

były wprowadzane niemal do samego zakończenia budowy, co wymagało 

od nas bardzo szybkich czasów reakcji i elastyczności projektowej. 

Ze względu na wielkość obiektu nie wszystkie pomieszczenia mogły 

być w sposób należyty oświetlone światłem dziennym. Na takie rozwiązanie 

i zastosowanie rozwiązań rekompensacyjnych uzyskaliśmy 

niezbędne pozwolenia. 


Od początku naszej pracy projektowej traktowaliśmy bardzo poważnie 

zagadnienia ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji. Przeprowadziliśmy 

szereg badań, obserwując, jak spala się specjalnie wykonany w tym 

celu model budynku. Przeprowadziliśmy również symulację zadymiania 

i oddymiania obiektu. W strefie przy fasadzie rozmieściliśmy dziesięć klatek 

ewakuacyjnych, dostępnych z każdej kondygnacji obiektu poprzez 

wygodne, szerokie dojścia wyposażone w specjalne oznakowanie. 

MATERIAŁY WYKOŃCZENIOWE 

Najciekawszymi elementami budującymi klimat wewnętrznych 

przestrzeni publicznych w obiekcie są kolorowe rotundy zwieńczone 

przeszklonymi kopułami oraz nietypowe, indywidualnie zaprojektowane, 

częściowo przeszklone zadaszenia pasaży handlowych, o wysublimowanej, 

ciepłej kolorystyce. Każdej z trzech rotund nadaliśmy inną tonację. Użyta 

kolorystyka w sposób symboliczny nawiązuje do obiektów, które niegdyś 

istniały w tych miejscach. Rotunda czerwona symbolizuje kurtynę teatralną 

istniejącego tu Teatru Lalek „Pleciuga”. Rotunda niebieska stoi w miejscu 

fabryki znanych w Polsce dżinsów Odra, a rotunda żółta to symbol byłej 

Kaskady – miejsca rozrywki i szampańskiej zabawy. 

Jeśli chodzi o ciekawe detale znajdujące się na elewacji, warto wymienić 

zegar ścienny, który zaprojektowany został w narożniku budynku, 

od strony parku Andersa. Był on przedmiotem wielu dyskusji, a jego 

ostatecznie zrealizowana forma jest wynikiem osiągniętego kompromisu. 

Zegar przypomina zegarek na rękę, z paskiem opasującym niemal cały 

budynek… 

*** 

W pracy nad projektem, która trwała z przerwami ponad 11 lat, 

bardzo ważnym czynnikiem była dla nas dobra współpraca pomiędzy 

inwestorem, firmą ECE a zespołami projektowymi oraz wysoki profesjonalizm 

współpracujących z nami osób, a także wytrwałość w dążeniu 

do wytyczonego celu. Inwestycja ta spotkała się również z dużym 

poparciem społecznym mieszkańców Szczecina, którzy z niecierpliwością 

oczekiwali rozpoczęcia budowy, a potem jej szybkiego zakończenia. 

Każdy projekt architektoniczny stanowi swego rodzaju eksperyment. 

Najczęściej jest to eksperyment jednorazowy. Przy tak dużym obiekcie, 

jakim jest Galeria Kaskada, w dodatku zlokalizowanym w centrum 

miasta, ten eksperyment po prostu musiał się powieść. Napięcie, jakie 

towarzyszyło zespołowi projektowemu podczas pracy nad projektem, 

a potem w trakcie realizacji obiektu, na długo pozostanie w naszej 

pamięci. Ocena uzyskanych efektów należy do mieszkańców miasta 

i klientów Galerii Kaskada. 

System zliczania klientów to niezastąpione narzędzie analityczne 

w rękach każdego zarządcy obiektu handlowego, to zaawansowany 

system raportowania online, dostarczający rzetelnych informacji w czasie 

rzeczywistym, pozwalający podjąć szybkie decyzje biznesowe oparte 

na realnych danych. 

W Galerii Kaskada zainstalowaliśmy system liczenia odwiedzających 

FAST-TRACK, wykorzystując zarówno technologię kamer wideo, jak 

i kamer termicznych. Dobór technologii systemu zawsze uzależniamy 

od indywidualnych potrzeb klienta i staramy się go tak zaprojektować, 

aby spełniał on jego wszystkie wymagania. Nasza firma sama tworzy 

i projektuje rozwiązania, zatem swobodnie może je dostosować do specyfiki 

danego klienta. Instalujemy systemy zarówno oparte na bezprzewodowej 

technologii GSM, jak i montowane standardowo. 

Dane uzyskane z systemu FAST-TRACK umożliwiają zarządcy 

przygotowanie szczegółowych statystyk odwiedzin w galerii, z możliwością 

porównania czasu, w którym natężenie ruchu jest największe. 

Przekazywane są w dowolnie wybranej przez użytkownika formie 

– wykresu lub tabeli. Ponadto system wyposażony jest w graficzną 

wizualizację mapy obiektu, gdzie widoczne są pełne informacje 

o najemcach. Funkcja ta jest przydatna dla każdego zarządcy dużego 

kompleksu handlowego, gdyż może ona stanowić tzw. teczkę najemcy. 


Beata Tomaś – wiceprezes Reveal Polska sp. z o.o. 

Obecnie Reveal Systems proponuje także inne rozwiązania – analizę 

liczby klientów, wartości i liczby transakcji, wydajności obsługi sklepu, 

a także zarządzanie parkingiem AUTO-TRACK. 

Fot. archiwum Reveal 

Autor koncepcji obiektu i projektu budowlanego 

dr hab. inż. arch. Zbigniew Paszkowski, 

prof. ZUT w Szczecinie 

84 

• Pasaż handlowy




Szczecin, al. Niepodległości 

Urbicon 

ECE 

Zbigniew Paszkowski, 

Dariusz Alot 


Łukasz Kulawik – specjalista ds. produktu 

i rozwoju rynku Synthos SA 

Architekci 

Data opracowania 1998-2011 

Barbara Paszkowska, 

Karolina Humiecka, 

Hanna Falińska, 

Mirosława Golińska, 

Małgorzata Ciania, 

Krzysztof Kaczmarowicz 

Data realizacji 2010/2011 

Inwestor 

ECE Projektmanagement 

sp. z o.o. sp.k. 

Powierzchnia całkowita 104 000 m² 

Powierzchnia zabudowy 19 650 m² 

Kubatura brutto 438 425 m³ 


65 000 m 2 podkładów 

posadzkowych oraz wykonanie 

jastrychów betonowych 

System liczenia klientów Fast- 

-Track, w tym kamery wideo oraz 

kamery termiczne, oprogramowanie 

raportujące Asset-Track 

Płyty gipsowo-włóknowe 

Fermacell 5000 m², 

sucha zabudowa ścian 

System oddymiania szybów 

windowych LSC 

– Termoizolacja dachu płaskiego 

w systemie jednowarstwowym 

z zastosowaniem produktu 

PAROC ROS 70 

– Izolacja akustyczna ścian działowych 

z zastosowaniem produktu 

PAROC UNS 37z 

– Ocieplenie ścian zewnętrznych 

metoda lekką mokrą z zastosowaniem 

produktu PAROC FAS B 

– Izolacja zimnych stropów z zastosowaniem 

produktu PAROC CGL 

20cy 

Termoizolacyjne płyty klinkierowe 

Strabag sp. z o.o. 

MD PROJEKT 

Reveal Polska sp. z o.o. 

Fermacell system suchej 

zabudowy: 

Fels-Werke sp. z o.o. 


Paroc Polska sp. z o.o. 

I. Grynczewski STYROMAT 

sp.k. 

W 2008 r. firma Synthos S A rozpoczęła produkcję nowego produktu 

izolacyjnego na bazie polistyrenu ekstrudowanego – SYNTHOS XPS. Ten 

jednorodny materiał budowlany o gładkiej powierzchni oraz strukturze 

składającej się z małych zamkniętych komórek wykazuje, z uwagi na 

swoją budowę, szereg unikalnych cech, bardzo przydatnych w budownictwie. 

Jest to produkt wprost idealny do różnorakich zastosowań 

termoizolacyjnych. Cechuje się dużym współczynnikiem izolacyjności 

termicznej, odpornością na działanie wilgoci i na korozję biologiczną, 

a także na działanie szerokiego spektrum temperatur. Ma on doskonałe 

parametry wytrzymałościowe. 

Wytrzymałość na ściskanie płyt z polistyrenu ekstrudowanego 

SYNTHOS XPS przy 10-proc. odkształceniu wynosi 300-700 kPa, 

w zależności od rodzaju produktu. Mówiąc prosto – nacisk 30-70 ton na 

1m 2 nie powoduje odkształcenia większego niż 10%. Cecha ta sprawia, 

że SYNTHOS XPS jest chętnie używany wszędzie tam, gdzie na materiał 

termoizolacyjny działa obciążenie zarówno statyczne, jak i dynamiczne. 

Odnosi się to do wszelkiego rodzaju parkingów, ciągów pieszych, dachów, 

gdzie znajdują się ciężkie centrale klimatyzacyjne bądź zbiorniki wody 

lodowej, mocno obciążonych posadzek, np. w galeriach handlowych 

(obciążenie spowodowane naciskiem wózków widłowych oraz regałów 

składowych), hangarów lotniczych, pasów startowych na lotniskach etc. 

W przypadku Kaskady, w częściach budynku wymagających izolacji termicznej, 

należało zastosować materiał charakteryzujący się zarówno dobrymi 

parametrami izolacyjnymi, jak i doskonałymi cechami wytrzymałościowymi. 

Dlatego też do termoizolacji posadzek parkingu oraz ciągów komunikacyjnych 

pieszych zastosowano SYNTHOS XPS 30L i 50L o wytrzymałości 

na ściskanie przy 10-proc. odkształceniu, wynoszącej odpowiednio 

300 i 500 kPa. Poza poprawą bilansu energetycznego budynku warstwa 

termoizolacyjna stanowi zabezpieczenie zarówno wytrzymałościowe 

– przed naciskiem i naprężeniami występującymi na powierzchni termoizolacji, 

jak i mechaniczne, chroniące przed mechanicznym uszkodzeniem 

izolacji przeciwwodnej. 

Fot. archiwum Galeria Kaskada 

Płyty z polistyrenu ekstrudowanego 

SYNTHOS XPS 

Osprzęt elektroinstalacyjny 

Grzejniki 

SYNTHOS SA 

Hager Polo sp. z o.o. 

Kermi sp. z o.o. 

86 

• Przeszklony świetlik nad rotundą żółtą


Włodzimierz Guzik – szef regionu KERMI sp. z o.o. 


mgr inż. Michał Łubian – prezes zarządu Murbet Corporation sp. z o.o. 

Od kilku miesięcy w Szczecinie funkcjonuje 

zaprojektowana i wykonana z rozmachem 

galeria handlowa „Kaskada”. W tym intensywnie 

eksploatowanym obiekcie ciepło emitują 

stalowe grzejniki płytowe marki Kermi. Zostały 

one zamontowane w pomieszczeniach socjalnych, 

przejściach oraz korytarzach. Trwałość 

i estetykę zawdzięczają starannemu przygotowaniu 

ich powierzchni oraz lakierowaniu kryjącemu. 

Bezpieczeństwo użytkowania zapewniają 

zamocowane osłony oraz pokrywa górna 

w całości osadzana na grzejniku. Jego stabilny 

montaż na ścianach umożliwiają uchwyty systemowe. 

Rozwiązania obejmują ściany pełne, 

konstrukcje lekkie oraz przeszklenia. Ustawienie 

grzejnika vis-à-vis szyby jest możliwe 

z zastosowaniem statywu wewnętrznego. 

Zaleca się wówczas zamaskowanie tylnej strony 

grzejnika gładkim izolowanym cieplnie ekranem 

w kolorze dobranym do elementów stolarki 

lub wystroju wnętrza. 

Rozprowadzona instalacja grzewcza 

wymusiła podłączenie kaloryferów od dołu 

lub bocznie. W obiektach mieszkalnych oraz 

biurowych najczęściej stosuje się grzejniki 

z doprowadzoną instalacją od dołu wprost ze 

• Fasada obiektu – ujęcie dzienne 

ściany. Ukryte przewody wychodzące za grzejnikiem 

ułatwiają aranżację wnętrza oraz nie 

utrudniają sprzątania. Panele Kermi wykonane 

w technologii Therm X2 dodatkowo wyróżniają 

się większym komfortem cieplnym oraz sięgającą 

11% energooszczędnością w porównaniu 

z innymi stalowymi płytowymi grzejnikami. 

Po analizie innych obiektów handlowych 

podobnej klasy widać, że zainteresowaniem 

cieszą się produkty z serii Plan. Gładka płyta 

przednia znacznie lepiej komponuje się z dużymi 

powierzchniami i dodatkowo akcentuje klimat 

klasy premium, starannie budowany we 

wnętrzach. Grzejnik Plan ma wszystkie cechy 

funkcjonalne opisywanych wcześniej rozwiązań. 

Do segmentu premium doskonale pasuje 

linia konwektorów i ścian grzewczych. W tym 

wypadku płaska płyta uzupełniona jest subtelnym 

rysunkiem poziomych lub pionowych rowków. 

Najniższy grzejnik ma 70 mm wysokości, 

a maksymalna długość to 6000 mm. W układzie 

pionowym wysokość sięga 2800 mm, 

a szerokość minimalna to 140 mm. Ich bardzo 

duża wytrzymałość mechaniczna pozwala formować 

je w łuki oraz tworzyć różnorodne 

zagięcia. To wszystko jest możliwe do wykonania 

w dowolnym kolorze z palety Kermi oraz Ral 

Classic. Uzyskanie efektu industrialnego ułatwiają 

kolory metaliczne, na uwagę zasługują 

np. srebrny metalik oraz antracyt metalik. Specjalny 

efekt został osiągnięty dzięki zastosowaniu 

surowej faktury stali, z widoczną obróbką 

powierzchni pokrytej lakierem transparentnym. 

Takie wykończenie jest dostępne dla produktów 

z linii Kermi Decor, Karotherm oraz radiatorów 

rurowych, nazywanych również grzejnikami 

żeberkowymi. 

Projektanci i architekci mogą liczyć na 

wsparcie pracowników firmy Kermi. Pomagamy 

wytypować i doradzić w kwestii wyboru 

odpowiedniego produktu z palety oferowanych 

wyrobów. Udostępniamy niezbędną dokumentację 

techniczną oraz dostarczamy próbki 

do akceptacji. Wspomagamy właściwy dobór 

mocy oraz doradzamy wybór niezbędnego 

osprzętu. Organizujemy szkolenia i prezentacje, 

szkolimy na życzenie z zakresu obsługi 

programu doboru rozwiązań Kermi. 

Na stronie www.kermi.pl znajdują się 

biblioteki CAD oraz katalogi oferowanych 

produktów. 

Jakie zalety elewacji z klinkieru uważa 

Pan za najważniejsze? 

Michał Łubian: Klinkier to doskonały 

materiał na trwałe, zarówno tradycyjne, jak 

i eleganckie wykończenie elewacji budynku. 

Oczywiście, nie jest to rozwiązanie tanie, ale 

jak przy każdej inwestycji należy rozważyć stosunek 

ceny do osiągniętych korzyści, a tych jest 

wiele. Oprócz szlachetnego wyglądu elewacji 

są to: wieloletnia trwałość koloru, odporność 

na zabrudzenia, uszkodzenia mechaniczne oraz 

działanie substancji żrących. Zalety elewacji 

z klinkieru to także łatwość pielęgnacji, brak 

konieczności odnawiania oraz konserwacji. 

Budowanie ściany trójwarstwowej wydaje 

się bardzo czasochłonne, kosztowne i skomplikowane. 

Czy jest na to rada? 

MŁ: Tak. Tu właśnie ma zastosowanie 

zasada tzw. złotego środka. Stanowi go 

wykończenie elewacji płytkami klinkierowymi, 

które pomimo to, że jest ponad dwukrotnie 

tańsze niż zastosowanie cegły klinkierowej, 

spełnia jego wszystkie walory użytkowe. 

Ciekawym rozwiązaniem jest system termoizolacyjnych 

płyt klinkierowych STYROMAT, 

który wykorzystuje nowatorską na naszym 

rynku, bezklejową metodę łączenia płytek klinkierowych 

z polistyrenem (płytki są „wprasowane” 

w styropian). 

Szczególnie polecam płyty z Neoporu, czyli 

styropianu z dodatkiem uszlachetnionego grafitu, 

pozwalające na zmniejszenie warstwy ocieplenia 

o nawet ponad 20%, przy zachowaniu tych 

samych parametrów izolacyjnych. 

Jakie są zalety systemu termoizolacyjnych 

płyt klinkierowych w porównaniu 

z metodą tradycyjną i innymi systemami 

płyt elewacyjnych? 

TERMOIZOLACYJNE PŁYTY KLINKIEROWE STYROMAT 

(SYSTEM RENOWACJI I DOCIEPLENIA ELEWACJI) 

MŁ: Po pierwsze, jako jedyny system funkcjonujący 

na rynku nie wymaga stosowania 

żadnych klejów bądź zapraw cementowych, 

co znacznie zwiększa trwałość i gwarantuje 

niezmieniony wygląd elewacji na długie lata 

(całkowita odporność na wilgoć i nagłe zmiany 

temperatury). Jakość zastosowanych w systemie 

płytek klinkierowych o nasiąkliwości 

< 3% zadowoli najbardziej wymagających. 

Po drugie, szybkość montażu, łatwość, 

a przede wszystkim uniezależnienie się podczas 

prac od warunków atmosferycznych – to 

zalety nie do przecenienia. Po wyznaczeniu 

poziomu oraz wyrównaniu płaszczyzny ścian 

płyty składają się same, podobnie jak klocki 

Lego. Dla wprawnego majsterkowicza montaż 

nie powinien stanowić większego problemu, 

a elewacja wyglądać będzie jak nowa z pewnością 

bardzo długo. 


System termoizolacyjnych płyt klinkierowych łączy 

w sobie 126 lat tradycji producenta wyrobów 

klinkierowych oraz najnowszą wiedzę z zakresu 

chemii budowlanej. Od roku 2009 produkujemy 

termoizolacyjne płyty klinkierowe, mocowane 

według technologi bezklejowej, niestosowanej 

w żadnym innym systemie istniejącym na polskim 

rynku budowlanym. Poszczególne elementy 

systemu przytwierdzane są do podłoża za pomocą 

specjalnych łączników SDF-S, umieszczonych 

w tulejach wykonanych z poliwęglanu, 

zatopionych w warstwie styropianowej. 

Termoizolacyjne płyty klinkierowe 

o grubości 62, 92 lub 112 mm 

produkowane są 

w następujących wymiarach: 

• Płyta duża – 1159 x 694 mm; 

• Płyta mała – 652 x 694 mm; 

• Narożnik – 242 x 242 x 694 mm; 

• Nadproże – 242 x 121 x 694 mm 

88 

STYROMAT sp. k. I.Grynczewski, 02-981 Warszawa, ul. Augustówka 22c, tel. (22) 858 77 36, fax (22) 651 88 78, biuro@styromat.com.pl 

www.styromat.com.pl 89


WSPÓŁCZESNY DETAL 

WPISANY W KONTEKST 

Budynek Wydziału Historycznego Uniwersytetu 

Warszawskiego z biblioteką Instytutu Historycznego 

• Nowoczesny obiekt w historycznym kontekście 

90 91 

Fot. archiwum Reynaers

Niewielki, nowoczesny obiekt, dopełniający 

program funkcjonalny uniwersyteckiego 

wydziału, został wzniesiony w ścisłym sąsiedztwie 

istniejących budynków. Jego kompozycja 

przestrzenna łączy się z otoczeniem poprzez 

przemyślane elementy zagospodarowania 

terenu. 

Zarówno wytyczne konserwatorskie, jak 

i bezpośrednie sąsiedztwo projektowanego 

przez nas obiektu w zasadniczy sposób wpłynęły 

na jego bryłę i architekturę. Budynek zlokalizowany 

jest na terenie centralnego kampusu 

Uniwersytetu Warszawskiego, przy Krakowskim 

Przedmieściu 26/28. 

Obszar ten jest w całości objęty ochroną 

konserwatorską, a istniejąca zabudowa uniwersytecka 

wpisana jest do rejestru zabytków. 

UWARUNKOWANIA 

PRZESTRZENNE 

Inwestycja powstała na wąskim pasie 

terenu pomiędzy Gmachem Pomuzealnym, 

mieszczącym Wydział Historyczny UW, a tylną 

pierzeją oficyn budynków mieszkalnych przy 

Krakowskim Przedmieściu. Nowy obiekt został 

wzniesiony w miejscu wyburzonego budynku 

gospodarczego uczelni. Zgodnie z obowiązującymi 

warunkami zabudowy, nie mógł on 

przekraczać gabarytów i powierzchni zabudowy 

likwidowanego budynku. 

Projektowanie w ścisłym centrum Warszawy, 

na terenie o wyjątkowej wartości i walorach 

historycznych, objętym ochroną konserwatorską, 

wiązało się z poszukiwaniem właściwej 

relacji między stylistyką architektury różnych 

epok. To było dla nas ekscytujące wyzwanie. 

Po dokonanej analizie postanowiłyśmy 

wyeksponować parkowy charakter zaniedbanej 

dotąd i pełniącej funkcję zaplecza 

gospodarczego przestrzeni. Chciałyśmy nadać 

jej rangę współmierną z tą, która charakteryzuje 

pozostałą zabudowę istniejącą na 

terenie uniwersytetu. Istotną ideą było dla 

nas również wzbogacenie zielonego wnętrza 

kampusu, wypełnionego pięknym starodrzewem, 

o walory współczesnego detalu i małej 

architektury. 

POMYSŁ 

NA ARCHITEKTURĘ 

Architektura nowego budynku miała 

w naszej intencji nawiązywać do sąsiednich, 

zabytkowych budynków przez klarowność 

i prostotę bryły, indywidualny detal, a także 

kolorystykę elewacji i szlachetność materiałów. 

Poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii 

chciałyśmy wprowadzić wyraźny kontrapunkt 

w przyjętej spójnej idei kompozycyjnej. Stanowi 

on dopełnienie indywidualności architektury 

projektowanego przez nas obiektu. 

ELEWACJE 

Przeszklone elewacje kontrastują z masywnymi 

murami sąsiednich domów, natomiast 

wąskie podziały szklanych kurtyn nawiązują 

do ich drobnych, pionowych okien. W partiach 

cokołowych i na parterze części dwukondygnacyjnej 

zastosowałyśmy okładzinę z jasnobeżowego 

piaskowca Śmiłów, elewację powyżej 

zaprojektowałyśmy jako kurtynową, całkowicie 

przeszkloną. Trzeci materiał to patynowana blacha 

cynkowo-tytanowa zastosowana na dachach 

i na elewacji od strony oficyn domów. Całkowite 

przeszklenie łącznika pomiędzy nowym 

budynkiem a istniejącym gmachem Wydziału 

Historycznego wydawało się optymalnym rozwiązaniem 

dla połączenia dwóch znacząco 

różnych obiektów. Wykonanie niewidocznych 

z zewnątrz rynien miało dodać elewacjom 

nowoczesności. 

KOMPOZYCJA 

PRZESTRZENNA 

Naszym zamierzeniem było także harmonijne 

wkomponowanie nowego budynku 

w istniejącą przestrzeń poprzez precyzyjne 

opracowanie znajdującego się wokół niego 

terenu. Zaprojektowana posadzka jest spoiwem 

łączącym istniejące alejki uniwersyteckie 

z dwoma placykami, stworzonymi przed 

i za nowym budynkiem. Placyki połączone 

wewnętrzną uliczką, z przewieszonym nad 

nią mostem łącznika, tworzą nową przestrzeń 

publiczną na terenie kampusu. Mamy nadzieję, 

że miejsce to będzie dobrze służyć studentom 

również jako obszar plenerowych wystaw. 

PROGRAM 

FUNKCJONALNY 

Program użytkowy obiektu o bardzo ograniczonych 

gabarytach miał zaspokoić istotne 

potrzeby Wydziału Historycznego. Musiał 

uwzględnić i pogodzić trzy podstawowe funkcje: 

magazyny Biblioteki Instytutu Historycznego 

dla 230 tys. woluminów wraz z pomieszczeniami 

towarzyszącymi, dwie sekcje dziekanatu 

Wydziału Historycznego oraz pomieszczenia 

dydaktyczne dla studentów. Należało również 

przewidzieć połączenie nowej, magazynowej 

części biblioteki z pozostająca w sąsiednim 

Gmachu Pomuzealnym, na II piętrze czytelnią 

i pracowniami bibliotecznymi. Udało się to 

zrealizować dzięki całkowitemu podpiwniczeniu 

nowego budynku i przeznaczeniu jego części 

podziemnej na magazyny biblioteczne oraz 

zaprojektowaniu łącznika „przerzuconego” na 

poziomie pierwszego piętra między projektowanym 

obiektem a istniejącym gmachem. Ze 

względu na bliskość sąsiednich zabudowań realizacja 

magazynowej części podziemnej wymagała 

zastosowania palowania i innych zabezpieczeń 

technicznych. 

Bezkolizyjne rozwiązanie wszystkich funkcji 

w tak niewielkim budynku nie było sprawą łatwą. 

Zadanie projektowe komplikowała również 

konieczność wydzielenia części bibliotecznej od 

pozostałych pomieszczeń. W efekcie budynek 

ma dwa wejścia – główne, ogólnodostępne 

i odrębne wejście do części bibliotecznej. 

Zaproponowanym przez nas elementem 

pozaprogramowym było takie zaaranżowanie 

przestrzeni wokół budynku, by dopełniała 

ona jego architekturę i jednocześnie służyła jak 

najlepiej społeczności akademickiej. Elementy 

małej architektury wkomponowane w krajobraz 

tego terenu to usytuowany na tarasie przy 

murze granicznym amfiteatr z pergolą na zieleń 

pnącą, projektowane przez nas ławki wykonane 

z kamienia i drewna, znajdujące się przy wejściu 

głównym i na terenie przyległym oraz pochylnie 

i schody z piaskowca. Istotnym dopełnieniem 

otoczenia jest indywidualnie zaprojektowane 

oświetlenie zewnętrzne. Najbardziej charakterystyczne 

są tworzące klimat wewnętrznej 

uliczki szklane latarenki na słupach, umieszczone 

wzdłuż parterowej części budynku. 


Bliskie sąsiedztwo oficyn kamienic mieszkalnych 

spowodowało konieczność wykonania 

ściany zewnętrznej od tej strony, charakteryzującej 

się dwugodzinną odpornością ogniową. 

Oznaczało to m.in. bardzo znaczne ograniczenie 

ilości okien w tej elewacji. 

MATERIAŁY 

WYKOŃCZENIOWE 

Naszym zamierzeniem było osiągnięcie 

wrażenia lekkości i transparentności. Szczególny 

nacisk położyłyśmy na wyeksponowanie tego 

samego detalu w różnych częściach budynku 

– np. w grafice posadzek znajdujących się wewnątrz 

i na zewnątrz oraz na ryflowanym kamieniu elewacyjnym. 

Kolory i materiały we wnętrzach ograniczyłyśmy 

do minimum. Zastosowałyśmy jasne, 

naturalne drewno, grafitową stal, szkło i jasnobeżowy 

kamień. Projektowane i dobierane również 

przez nas meble dopełniają całości. 

Na zacienionej przez istniejące zabudowania 

działce zaprojektowaliśmy obiekt, którego 

wnętrza są jasne i otwarte widokowo 

na otoczenie. Wrażenie jego transparentności 

udało nam się uzyskać dzięki zastosowaniu dużej 

ilości przeszkleń w elewacjach oraz świetlików 

dachowych, a także wykończeniu posadzek 

jasnobeżowym kamieniem, a ścian – jasnymi 

brzozowymi okładzinami. 

Krystyna Szypulska i Małgorzata Benedek, 

Pracownia Architektoniczna BNS 

Fot. Krystyna Szypulska 

• Łącznik nad pasażem pieszym 

Salon TOYOTA, Lublin 

Salon VW Carsed, Siedlce 

• okna i drzwi aluminiowe 

termoizolowane 

• fasady aluminiowo-szklane 

• świetliki dachowe przestrzenne 

• ogrody zimowe 

• przeszklenia i ścianki 

• obudowy wind panoramicznych 

• elewacje z kasetonów 

kompozytowych 

GIS, Warszawa 

Przedsiębiorstwo Budowlane 

Konsbud w Lublinie Spółka z o.o. 

Zakład Konstrukcji Aluminiowych 

20-469 Lublin ul. Budowlana 5 

tel. +48 81 745 25 30 

tel/fax. +48 81 745 25 27 

92 

• Kolumnada z przeszklonym dachem przy wejściu głównym 

93 

Fot. Krystyna Szypulska 

Galeria Orkana, Lublin 

www.konsbud.eu

• Przeszklony łącznik 

Fot. archiwum Reynaers 

• Stonowana, przyjazna kolorystyka wnętrz 

• Klatka schodowa ze szklanymi balustradami 


Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 


Pracownia Architektoniczna BNS 


Krystyna Szypulska, Małgorzata Benedek 

Współpraca 

Marcin Karbownik 

Data opracowania 2007-2011 

Data realizacji 2011 r. 

Inwestor 

Uniwersytet Warszawski 



Kubatura 4950 m 3 


Warmińskie Przedsiębiorstwo Budowlane SA 

Systemy Reynaers: CW 50, CW 50-SC, CS 59 Reynaers Polska sp. z o.o. 


Jacek Łudzik 

– dyrektor ds. koordynacji 

projektów Reynaers Polska 

Żeby sprostać wymogom projektowym, 

w budynku zastosowano rozwiązania 

zaawansowanych technologicznie systemów 

budowlanych. Transparentne ściany kurtynowe 

o konstrukcji aluminiowo-drewnianej zostały 

wykonane w systemie Reynaers CW 50, dzięki 

czemu do wnętrza wpada optymalna ilość światła 

słonecznego, a gmach sprawia wrażenie 

niezwykle lekkiego – szerokość profili aluminiowych 

od wewnątrz i od zewnątrz wynosi tylko 

50 mm. W transparentne fasady zostały wpięte 

okna w systemie Reynaers CS 59 – trójkomorowym 

systemie okienno-drzwiowym z paskami 

termoizolacyjnymi, które zapewniają wysoką 

izolacyjność. Do budowy szklanego łącznika 

między dwoma budynkami został zastosowany 

system CW 50-SC. W systemie tym widoczna 

szerokość zewnętrzna profilu (fuga silikonowa 

lub uszczelka z EPDM) wynosi jeszcze mniej, 

bo tylko 20 mm. 

Architektom zależało na tym, by projekt 

nowego Instytutu Historycznego był niezwykle 

nowoczesny, nawiązujący do przeszłości, 

ale niebudzący wątpliwości, w którym roku 

został wykonany. Aluminiowe systemy Reynaers 

okazały się bardzo dobrym wyborem – nie 

tylko sprostały wymogom estetycznym (transparentność 

i lekkość konstrukcji), ale przede 

wszystkim wysokim parametrom technicznym. 

W rezultacie powstał obiekt, z którego zadowolone 

są zarówno władze instytutu, jak i zespół 

projektowy – wyjaśnia Jacek Łudzik, dyrektor 

ds. koordynacji projektów Reynaers Polska. 

– Fasady aluminiowo-szklane z oknami 

rozwierno-uchylnymi 

Przedsiębiorstwo Budowlane 

– Fasady aluminiowo-szklane ognioodporne (EI 60) Konsbud w Lublinie sp. z o.o. 

• Schemat 

systemu 

– Obudowa szklana łącznika pomiędzy nowym Zakład Konstrukcji Aluminiowych 

CW 50-SC 

budynkiem a istniejącym 

– Okna piwnic o odporności ogniowej EI 60 

94 95 

Fot. Marcin Karbownik Fot. archiwum Reynaers

Historia i współczesność 

„TU BYŁO, TU STAŁO” 

Projekt realizowany przez Stowarzyszenie MASŁAW 

O idei projektu internetowej i drukowanej mapy, zawierającej wyburzone po 1989 r. warszawskie budynki, 

opowiada jego twórca Patrycja Jastrzębska – historyk i krytyk sztuki, wiceprezes zarządu MASŁAW. 

Kaya Brzezicka: Co zainspirowało Panią 

do stworzenia projektu „Tu było, tu stało”? 

Patrycja Jastrzębska: Idea podjęcia tego 

tematu powstała w trakcie prac nad projektami 

dla festiwalu Warszawa w Budowie 2, organizowanego 

przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej 

w Warszawie. W zeszłym roku odbyła się jego 

trzecia edycja. Wpływ na powstanie mapy miało 

również moje osobiste doświadczenie związane 

z życiem w Warszawie na Woli. Z okien 

mojego mieszkania przez wiele lat oglądałam 

niszczejące kino W-Z, zaprojektowane przez 

Mieczysława Pipreka. Któregoś dnia przyjechały 

koparki i zaczęły wyburzać budynek. 

Obiekt ten był niewątpliwie interesujący nie 

tylko ze względu na swoją architekturę, ale 

również w sensie planistycznym – jako część 

spójnego założenia urbanistycznego, w skład 

którego wchodziły takie obiekty, jak PDT oraz 

Bar Wenecja. I tak, na moich oczach, pewnego 

dnia zaczęło się wyburzanie kina, które 

było zaliczane przez SARP do dóbr kultury 

współczesnej. Ta sytuacja mnie zainspirowała. 

Zawsze przyglądałam się zmianom zachodzącym 

w przestrzeni miasta, zastanawiając się, 

w jakim kierunku podążają różne ingerencje 

w jego architekturę. Wydaje mi się, że niedostatecznie 

ją szanujemy. A przecież może ona 

być ważna z różnych względów – nie tylko 

z powodu nowatorstwa zastosowanych form 

i materiałów, ale również np. z powodów 

historycznych. Zadaniem projektu „Tu było, tu 

• Supersam 

stało” jest przypominanie o ważnych obiektach, 

które do niedawna budowały naszą przestrzeń, 

a teraz już przemijają. 

KB: Czy uważa Pani, że o wartości obiektów, 

oprócz ich szczególnie cennej architektury, 

może świadczyć również ich wyjątkowe 

znaczenie w świadomości społecznej? 

PJ: Zdecydowanie tak. Jeżeli obiekt jest 

ważny dla zbiorowości lokalnej, to reprezentuje 

on wartość, która według mnie predestynuje 

go do tego, żeby przetrwał. Myślę, że możemy 

w takim przypadku mówić o czynnikach budujących 

tożsamość miejsca. 

KB: Czy obserwując schyłek istnienia 

kina W-Z, próbowała Pani przeciwdziałać 

wyburzeniu tego modernistycznego obiektu? 

Fot. archiwum IS PAN 

PJ: Zaczęłam od zbierania dokumentacji 

dotyczącej tego budynku. Myślę, że każdy 

człowiek ma w sobie jakąś żyłkę. Ja nie bardzo 

wyobrażam sobie siebie w roli kogoś, kto nie zgadzając 

się z czymś, wychodzi na ulicę i przykuwa 

się do koparki. Jestem raczej obserwatorem, 

który stara się patrzeć na otaczające go zjawiska 

z dokumentalnego punktu widzenia. Ważny jest 

dla mnie również wątek edukacyjny i społeczny. 

Dlatego staram się niejako utrwalać zapis historii 

otaczającej nas przestrzeni oraz działać w tym 

zakresie na rzecz edukacji społeczeństwa. 

KB: Myślę, że słowo ma potężną moc. 

To jest bardzo silne narzędzie… 

PJ: Też tak uważam. Działania prospołeczne 

należy zaczynać od zmiany świadomości społeczeństwa. 

KB: Czy Państwa projekt skutecznie trafia 

do odbiorców? 

PJ: Zdecydowanie tak. Jestem nawet trochę 

zaskoczona ilością ludzi, którzy aktywnie odpowiadają 

na nasze pomysły. W ramach projektu 

organizujemy spotkania związane z tematem 

przestrzeni miejskiej oraz wyburzeniami w Warszawie. 

Każdorazowo uczestniczy w nich wiele 

osób – od pierwszej prezentacji projektu po 

ostatnie dyskusje w Domu Spotkań z Historią, 

w ramach cyklu Rekonstrukcja/ Dekonstrukcja. 

Co ciekawe, obserwuję bardzo duży przekrój 

wiekowy ludzi, przychodzących na nasze spotkania. 

Wiele młodych osób włącza się aktywnie 

w prowadzone przez nas działania. Dyskusje 

w trakcie publicznych debat oznaczają dla nas 

cenną możliwość wymiany myśli. 

KB: Czyli media pomagają Państwu 

dotrzeć do szerokiej grupy ich użytkowników? 

PJ: Mieliśmy kilka wywiadów i prezentacji 

w różnych magazynach, prasie codziennej m.in. 

„Rzeczpospolitej”, a także w stacjach radiowych, 

takich jak: Trójka, Czwórka, Radio Tok FM, 

Złote Przeboje. To pomaga temu projektowi 

skutecznie zaistnieć w przestrzeni publicznej. 

KB: Gdzie można znaleźć szczegółowe 

informacje dotyczące poszczególnych obiektów, 

które znalazły się na Waszej mapie? 

PJ: Przede wszystkim istnieje mapa Google, 

tam są fotografie i opisy projektów. Ją można 

znaleźć najłatwiej przez stronę internetową www. 

maslaw.org.pl. Projekt stał się bardzo popularny 

wśród młodych ludzi dzięki facebookowi. Na tym 

portalu społecznościowym podejmujemy wiele 

kwestii związanych z przestrzenia miejską, nie tylko 

z wyburzeniami. Już teraz mamy ponad 1700 

tych, którzy „lubią to!”, a ich liczba stale rośnie. 

Niedawno wydaliśmy pierwszą mapę z dwudziestoma 

wyburzonymi w Warszawie po 1989 r. 

obiektami. Planujemy publikację kolejnej mapy. 

KB: Czy może Pani uchylić rąbka tajemnicy? 

Czy to będzie kontynuacja opublikowanej 

dotychczas mapy, czy może plan miasta: 

Tu było, tu jeszcze jest? 

• Okładka mapy, projekt „Tu było, tu stało” 

Fot. archiwum MASŁAW 

96 97

Najbliższe spotkanie z cyklu „Tu było, tu stało” odbędzie się w ramach „Okna na Warszawę” 21 kwietnia 

w Domu Prasy (dawna drukarnia „Życia Warszawy”) przy ul. Marszałkowskiej 3/5 w Warszawie. 

• Willa Szyllerów • Willa Weiglów • Kino W-Z 

Fot. archiwum IS PAN 

Fot. J. Zieliński 

Fot. archiwum Muzeum Woli 

PJ: Na razie zajmujemy się kontynuacją 

idei. Trudno było nam wybrać dwadzieścia 

obiektów. Wiele z tych, które chciałam umieścić 

na mapie, po prostu już się nie zmieściło. 

W dalszych planach uwzględniamy potrzebę 

objęcia ochroną obiektów, które istnieją, ale 

obecnie niszczeją. 

KB: Jakie kryteria decydowały o wyborze 

obiektów, które zostały umieszczone na 

mapie „Tu było, tu stało”? 

PJ: Budynki, które trafiły na naszą mapę, to 

nie tylko obiekty, które bezwzględnie powinny 

być zachowane. Chcę poprzez ten projekt również 

rozpocząć pewną dyskusję – zastanowić 

się wspólnie, co bezwzględnie powinniśmy 

zachowywać w naszej przestrzeni, a co niekoniecznie. 

To ważne, żeby mieć świadomość, 

o jaką architekturę zdecydowanie powinniśmy 

dbać i to nie tylko w tej fazie, w której dany 

inwestor chce istotny obiekt wyburzyć, ale 

także wcześniej – aby nie dopuszczać do jej 

niszczenia. Czy to jest tak, że każdy budynek 

dziewiętnastowieczny powinien być zachowany? 

Ja podchodzę do tego ambiwalentnie. 

Uważam, że każdy przypadek jest inny. 

W Warszawie wygląda to zupełnie inaczej niż 

np. w Poznaniu czy w Łodzi. Należy pamiętać, 

że w naszej stolicy architektura o znaczeniu 

historycznym została w większości zniszczona. 

Wartość każdego obiektu należy rozpatrywać 

indywidualnie. W tym kontekście dobrym przykładem 

jest słynna fabryka Kamlera, w której 

w czasie powstania warszawskiego znajdowała 

się kwatera Komendy Głównej AK. To był 

obiekt, który nie prezentował zbyt dużych 

wartości architektonicznych. Czy to, że była 

w nim delegatura rządu, oznacza, że powinniśmy 

go zachować? Budynek przez wiele lat stał 

opuszczony, nic się w nim nie działo, pierwotne 

cechy architektoniczne zostały bardzo mocno 

zatarte. Być może decyzja o jego wyburzeniu 

była słuszna. 

KB: Czy uważa Pani, że w niektórych 

przypadkach należy rozważyć wyburzenie 

obiektu, ale zachować pamięć o nim? 

PJ: Tak. Czasem wystarczy tablica upamiętniająca. 

Trzeba jednak pamiętać, że nie 

we wszystkich przypadkach. Jeśli mamy do 

czynienia z naprawdę świetną architekturą lub 

obiektem o wartości historycznej, powinniśmy 

go zachowywać jako część naszego dziedzictwa. 

KB: Czy Pani zdaniem należy odtwarzać 

elementy architektury, która już została 

zniszczona – zatarte detale, elementy już 

nieistniejące? 

PJ: To jest ważne pytanie. Co robić, odtwarzać 

czy pozostawiać tak, jak jest? Myślę, że 

to zależy – od miejsca, w jakim budynek stoi, 

od historii, jaką za sobą niesie. Na pewno 

nie jestem zwolenniczką ślepej rekonstrukcji. 

Jeśli mamy do czynienia z jej koniecznością, 

powinniśmy ją bardzo dobrze przemyśleć. 

KB: Jeżeli podejmujemy działania 

zmierzające do tego, żeby mówić prawdę 

o przestrzeni, czyli również pamiętać 

o obiektach, które w niej kiedyś funkcjonowały, 

to powinniśmy być konsekwentni. 

Nie możemy kłamać, odtwarzając w sposób 

nienaturalny rzeczy, których już nie ma. 

PJ: Rozważając to zagadnienie należy zastanowić 

się każdorazowo nad tożsamością danego 

miejsca. To zależy, czy obiekt jest w Warszawie 

czy w Elblągu. Wiemy, jak wygląda zrekonstruowany, 

pseudohistoryczny Elbląg, moim 

zdaniem to się nie sprawdza. 

KB: Czy może nam Pani opowiedzieć 

o formach przestrzennej ingerencji projektu 

„Tu było, tu stało”? Czy na miejscu zburzonych 

budynków znajdujemy ślad, mówiący 

o ich istnieniu? 

PJ: Taki był nasz pierwotny plan. Być 

może uda się go kiedyś zrealizować. Z powodów 

technicznych nie jest to takie proste. Te 

tereny należą do różnych właścicieli. Również 

ze względu na barierę czasową, poprzestaliśmy 

na stworzeniu mapy papierowej 

i internetowej. Największym problem jest 

to, że nie każdy inwestor chce, aby przy 

jego realizacji znajdowała się tablica wskazująca 

na istnienie ważnego obiektu – np. 

Supersamu. Czasem zależy mu bardziej na 

zatarciu informacji. Ciekawym zagadnieniem 

jest też to, jakie pracownie zatrudnione są do 

realizacji obiektów powstających na miejscu 

wyburzonych pereł architektury. Najczęściej 

są to znani architekci. 

W przypadku Supersamu inwestor deklarował 

przeniesienie tego obiektu w inne miejsce. 

Niestety nie spełnił obietnic. Obecnie bacznie 

obserwuję, co dzieje się z Halą Targową 

„Koszyki”. Czy to nie jest ten sam mechanizm 

„przeczekania”. Częściowo konstrukcja już 

dawno została przeniesiona, ale nic się z nią 

w dalszym ciągu nie dzieje. Dlatego zależało 

mi na tym, żeby na naszej mapie znalazł się 

również ten obiekt. 

KB: Czy w przypadku wyburzania obiektów 

udaje się zachować ich wartościowy 

detal architektoniczny? 

PJ: Kolumny z mozaikami pochodzące z kina 

Skarpa zostały przeniesione do hospicjum onkologicznego 

na Ursynowie, neon „Skarpa” trafił 

do Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Niestety 

często inwestorzy obchodzą się bezwzględnie 

z cennymi rzeźbami i mozaikami. Przykładem 

takich działań jest kino Praha, gdzie kierownik 

budowy na własną rękę wyniósł część detalu, 

m.in. napis „kino Praha”. Płaskorzeźby zdobiące 

ten budynek zostały zniszczone. 

KB: Co jest powodem takich działań? 

PJ: Myślę, że brak świadomości, że to jest 

część naszego dziedzictwa, że to jest cenne… 

Trochę dziwi mnie, że różne instytucje się tym 

nie interesują, że nie próbują takich elementów 

odzyskać. Bo dla inwestora fragmenty detalu są 

najczęściej nieważne. Jemu zależy na tym, żeby 

jak najszybciej zrównać z ziemią dany obiekt 

i rozpocząć realizację inwestycji. Interweniują 

najczęściej organizacje społeczne i prasa, która 

nagłaśnia temat. 

KB: Czyli nie ma tak naprawdę mechanizmu, 

który zwalcza takie działania? 

PJ: Istnieje konserwator, ale nie mówiłabym 

w tym przypadku o mechanizmie. To fragment 

układanki – inwestor, miasto, działka, konserwator. 

Myślę, że organizacje społeczne mają bardzo 

dużo do zrobienia. Niestety czasami nie są zbyt 

poważnie traktowane przez władze miast. 

KB: Czyli konserwator nie ma tak 

naprawdę mocy sprawczej w zakresie 

powstrzymania decyzji o wyburzeniu danego 

obiektu? 

PJ: Ustawa o ochronie zabytków też nie 

daje wystarczająco dobrych narzędzi. Nie 

zawsze konserwator chce coś powstrzymać. 

Czasami z kolei bardzo chce, ale zostaje postawiony 

przed faktem dokonanym. Wyburzenie 

takich obiektów, jak Parowozownia oraz 

Koszary Piechoty, to dobry przykład obrazujący, 

jak daleko posunęły się działania inwestorów. 

To była zupełnie bezprawna rozbiórka. Konserwator 

nic nie mógł zrobić. W piątek przyszło 

zawiadomienie o rozbiórce, a w sobotę obiekt 

już nie istniał. 

KB: W jaki sposób należy przywracać 

niszczejącym budynkom życie? Obiekt, nawet 

jeśli jest dla nas bardzo cenny, przede wszystkim 

musi funkcjonować. 

PJ: To bardzo ważna kwestia. Nie chodzi 

o to, żeby budynki po prostu sobie stały 

i popadały w ruinę. Nie możemy pozwalać na 

ich degradację i utratę „nośności społecznej”. 

O Pawilonie Chemii niewielu Warszawiaków 

wie, niewielu ludzi ten obiekt docenia. Nie 

dziwię się temu, ponieważ przez wiele lat przed 

jego wyburzeniem zatarto wyjątkowe cechy 

jego modernistycznej architektury. 

KB: Czyli jego transparentność i linearność 

zostały tak skutecznie zgubione 

w chaosie nakładanych na elewację elementów, 

że idea architektoniczna przestała 

być czytelna? 

PJ: Najwięcej pytań o powody umieszczenia 

obiektu na mapie „Tu było, tu stało” dotyczy 

właśnie Pawilonu Chemii. A to paradoksalnie 

jeden z cenniejszych obiektów ze względu na 

architekturę. Na budynek trzeba mieć pomysł. 

Część obiektów jest adaptowana do potrzeb 

kulturalnych. Próba wpisania w istniejącą zabudowę 

tylko takich funkcji nie jest uniwersalnym 

rozwiązaniem. 

KB: Jaką funkcję wprowadziłaby Pani 

w Koszarach Piechoty? 

PJ: Myślę, że to było świetne miejsce na 

lofty, ten obiekt przystosowałabym do funkcji 

mieszkalnej. 

KB: Czyli Pani zdaniem istnieje szansa 

znalezienia właściwej funkcji dla każdego 

budynku? 

PJ: Tak, ale wymaga to mądrych inicjatyw 

i dobrych chęci inwestorów. 

KB: Bardzo dziękuję za rozmowę. 

98 99

Wnętrza 

• Aula zielona, przestrzeń widowni 

B-B 

Przekrój B-B, skala 1:250 

A-A 

RÓŻNORODNOŚĆ 

W JEDNOŚCI 

Aule Politechniki Śląskiej w Gliwicach 

Przekrój A-A, skala 1:250 

Niezależnie od poziomu budżetu architektura może i powinna 

być zawsze dopracowana i przemyślana – mówi architekt 

Krzysztof Zalewski z pracowni Zalewski Architecture Group, 

która zrealizowała modernizację trzech sal audytoryjnych 

Politechniki Śląskiej. 

B 

B 

Fot. archiwum Zalewski Architecture Group 

A 

A 

Rzut, skala 1:250 

Rys. archiwum Zalewski Architecture Group 

100 

101

Krystian Skrzypczyński: Proszę opowiedzieć 

o najważniejszej idei tego projektu. 

Krzysztof Zalewski: Pierwszy pomysł nasunął 

się po przeprowadzeniu wizji lokalnej. Stwierdziliśmy, 

że istniejące aule są pozbawione wyrazu. 

Sale muszą być przede wszystkim funkcjonalne, 

ale z drugiej strony – warto wprowadzić elementy, 

które umożliwiają ich łatwą identyfikację. 

Stanęliśmy więc przed następującym zadaniem: 

chcieliśmy zapewnić jak najlepsze warunki do 

prowadzenia wykładów, m.in. żeby nie rozpraszać 

studentów i pozwolić wykładowcom na sprawne 

prowadzenie zajęć, ale także jednocześnie sprawić, 

aby sale były charakterystyczne. Fakt, że do 

zaprojektowania były trzy audytoria, spowodował, 

że od początku traktowaliśmy je jak zespół 

pomieszczeń – ich odbiór jako całości powinien 

nasuwać więc wrażenie spójności. Stąd z jednej 

strony wzięła się decyzja o wprowadzeniu energetyzującego 

kolorystycznego „kodu” dla audytoriów, 

z drugiej – o stonowaniu go. Drewniana połać 

obudowy ścian i sufitu, która odgrywa rolę „tła”, 

pozwoliła na osiągnięcie takiego efektu. 

KS: Czyli ta powtarzająca się we wszystkich 

pomieszczeniach struktura unifikuje 

ich przestrzeń? 

KZ: Tak, w tym sensie, że ona rzeczywiście 

pozwala studentowi skupić się na wykładzie. 

Natomiast dolna, barwna część auli jest właśnie 

tym elementem, który powoduje, że sale mają 

indywidualny charakter. Kolor, inny dla każdego 

z audytoriów, jest właśnie znakiem rozpoznawczym. 

Jednak uwaga słuchacza na wykładzie 

nie jest zaabsorbowana barwą. Dla jego pola 

widzenia jest ona peryferyjna. 

KS: Poszczególne rozwiązania są więc 

różne od siebie, natomiast zasada, która spaja 

wszystkie trzy przestrzenie, jest wspólna. 

KZ: Takie było założenie. Aule różnią się 

zastosowanymi detalami – wcięciami w panelach 

i oprawami oświetleniowymi. W jednej 

elementy doświetlające są podłużne, w drugiej 

są okrągłe, w trzeciej, największej, są wycięciami 

w suficie. To jest widoczne, chociaż nie wszyscy 

pewnie zwrócą na to uwagę. W pewnym sensie 

jest to element różnorodności w jedności. 

Najbardziej zaawansowany pod względem 

geometrycznym jest system nacięć i zagłębień 

w panelach w auli zielonej, największej. Tak 

powstały wnęki, w których ukryte są oprawy. 

Dzięki temu sufit i ściany świecą niemal wyłącznie 

światłem odbitym. Natomiast w dwóch 

mniejszych aulach oprawy są montowane bezpośrednio 

do stropu. We wszystkich salach 

zastosowaliśmy kilka trybów oświetlania, również 

oświetlenie aranżacyjne, które może być 

używane w trakcie wykładów, w momencie gdy 

główne oświetlenie jest wyłączone. Znajduje 

się ono we wnękach ścian bocznych i wzdłuż 

krawędzi drewnianych obudów. 

KS: Ciekawy efekt kolorystyczny został 

osiągnięty dzięki zastosowaniu wykładzin 

o różnych barwach i fakturach. Proszę o nich 

opowiedzieć. 

KZ: Decyzja o doborze zdeterminowana 

była gamą kolorystyczną i strukturą, dostępną 

w ramach jednej kolekcji wykładzin. Zastosowaliśmy 

wykładziny obiektowe, w formie 

„płytek”, co umożliwia ich naprzemienne układanie 

– obracanie o 90 stopni w stosunku do 

siebie. To powoduje, że ich faktura różnicuje 

krytą powierzchnię – światło układa się inaczej. 

Ta sama wykładzina jest zastosowana na 

podłodze oraz na ścianach. Przyjęliśmy zasadę 

kształtowania wnętrza za pomocą minimalnego 

zestawu rozwiązań formalnych. Istotne 

są dwa elementy: kolor i drewno. Tworzą 

one powierzchnie zazębiające się ze sobą. 

Drewno obejmuje ściany i sufit, zaś kolor (czyli 

wykładzina) ściany i podłogę. Dzięki temu nie 

ma jednoznacznego rozróżnienia pomiędzy 

elementami budynku, takimi jak posadzka, 

ściana, sufit – jest przenikanie płaszczyzn i spójność 

przestrzeni. 

KS: Czy we wszystkich salach zastosowano 

te same panele? 

KZ: Tak. To są fornirowane panele klonowe. 

KS: Czy projektując te wnętrza, stanęli 

Państwo przed zadaniami związanymi 

z odpowiednim zaprojektowaniem instalacji, 

potrzebnych np. do stworzenia prezentacji 

multimedialnych? 

• Wnętrze zielonej auli 

• Krawędź styku fornirowanych paneli z wykładziną 

• Detal paneli z wycięciami, w których znajduje się oświetlenie 

102 

103

• Wgląd w przestrzeń pomarańczowej auli z korytarza 

KZ: Ten obiekt istnieje, więc musieliśmy się 

liczyć z pewnymi uwarunkowaniami: strukturą 

przestrzenną i budowlaną – w szczególności 

z pochyłym dachem i stropem widowni. 

W zakresie wyposażenia instalacyjnego-grzewczego, 

wentylacyjnego, oświetleniowego, multimedialnego 

– i wykończeniowego wszystko 

zostało wymienione – wykonane od nowa. 

Oczywiście były istniejące ograniczenia, których 

nie dało się wyeliminować i w pewnym 

sensie są mankamentami tych pomieszczeń. 

Na przykład: instalacja wentylacji i klimatyzacji 

miała nawiew od góry, a nie od dołu, jak to się 

robi w nowoczesnych audytoriach. 

Zostały dodane także zaawansowane systemy 

multimedialne, które służą zarówno do prowadzenia 

wykładów, jak i zintegrowanego sterowania 

wszystkimi aulami, czyli również oświetleniem, 

tłumaczeniami, połączeniami wideokonferencyjnymi, 

połączeniami pomiędzy poszczególnymi 

audytoriami. Istnieje możliwość rozszerzenia 

wykładu prowadzonego w jednej auli na wszystkie 

trzy. Dostaliśmy konkretne wymagania, które 

musieliśmy spełnić, i to się nam udało. 

KS: Czy projektant, który pracuje nad 

takim tematem, powinien już w momencie 

powstawania koncepcji konsultować rozwiązania 

technologiczne z odpowiednimi 

specjalistami? 

KZ: Projektowanie wnętrz dowolnego 

obiektu użyteczności publicznej rzadko opiera 

się wyłącznie na zagadnieniach wnętrzarskich. 

Jeżeli w jakikolwiek sposób zajmujemy się 

rozwiązaniami wnętrzarskimi, musimy współpracować 

z innymi projektantami. To jest baza 

do wszelkich działań. Architekt musi pogodzić 

wymagania techniczno-technologiczne z koncepcją 

projektową. Z naszego doświadczenia 

wynika, że architekci i inwestorzy rzadko mają 

tę świadomość. W szczególności architekci 

wnętrz, wykształceni stricte w tym kierunku, 

nie mają najczęściej wiedzy inżynieryjnej niezbędnej 

do zrealizowania autorskich wizji. 

KS: Czasami zdarza się, że wnętrzarzom 

brakuje doświadczenia, jeśli chodzi o przełożenie 

pomysłu na realizację. Projekt utyka 

na etapie koncepcji i jest problem z przeniesieniem 

go na język detalu. Państwu się 

to udało. 

KZ: Dziękuję. Efekt jest wnętrzarski, ale 

projekt jest bardziej złożony. To, co pozornie 

wygląda na obudowę wnętrza, wykończenie 

i pomalowanie go, zawierało wszystkie elementy, 

które są wykonywane w normalnym projekcie 

budowlanym, a dodatkową trudność stanowiło 

przystosowanie istniejącego budynku do nowych 

wymagań. Część ścian została wyburzona i przeniesiona 

w inne miejsce – w związku z tym 

pojawiły się elementy wzmacniające konstrukcję 

budynku. Zwiększyliśmy też ilość użytkowników 

w audytoriach - czyli zmieniły się warunki ewakuacji. 

Obiekt jest z lat 70. – przystępując do 

projektowania, nie dysponowaliśmy istniejącą 

dokumentacją techniczną. Trzeba było wykonać 

inwentaryzacje, ekspertyzy stwierdzające jego 

stan i wytrzymałość takich elementów, jak np. 

płyty widowni. Kolejnym etapem było zabezpieczenie 

obiektu pod względem wymogów 

przeciwpożarowych. W czasie gdy powstawał 

ten budynek, takie pojęcie właściwie nie funkcjonowało 

w polskich przepisach. 

KS: Jakie elementy Państwa projektu 

wpływają na bezpieczeństwo przestrzeni? 

KZ: Doprowadziliśmy modernizowaną 

część budynku do stanu zgodnego z wymogami 

technicznymi. Dostosowaliśmy pomieszczenia 

i elementy budowlane do aktualnych wymogów 

pożarowych i ewakuacyjnych. Na przykład: 

zabezpieczyliśmy stalową konstrukcję pod kątem 

odporności ogniowej. Jeśli chodzi o ewakuację, to 

na szczęście istniejące korytarze były wystarczająco 

szerokie. W największej auli musieliśmy jednak 

wykonać bezpośrednie wyjście na zewnątrz. 

Przeprojektowaliśmy we wszystkich audytoriach 

część widowni ze względu na wymóg poszerzenia 

przejść. Pierwotnie miały one szerokość 

ok. 70 cm, więc były niewystarczające. 

• Wnętrze pomarańczowej auli 

zapraszamy do naszych oddziaów 

Katowice, 

Kraków, 

ód, 

Nowy Scz, 

al.Rodzieskiego 188a 

al.Pokoju 1a 

ul.eligowskiego 3/5 

ul.Magazynowa 7 

32 253 94 22 

12 413 27 00 

42 237 24 39 

18 444 28 99 

Rzeszów, 

Tarnów, 

Warszawa, 

Wrocaw, 

ul.Gen. Maczka 6 

ul.Przemysowa 27 

ul.Spychowska 2B 

ul.Skierniewicka 18 

17 853 92 91 

14 627 45 23 

22 666 80 07 

71 792 77 53 

104 

www.meble.lobos.pl

• Wnętrze niebieskiej auli 

Dostęp do audytoriów jest możliwy 

z dwóch poziomów – z parteru, jak i z piętra. 

W dolnym korytarzu musieliśmy wykonać 

dodatkowe wyjście ewakuacyjne na zewnątrz. 

Zostały zamontowane czujki dymowe oraz 

dźwiękowy system ostrzegania. System jest 

zdublowany z tego względu, że fornirowana 

osłona znajduje się znacznie poniżej właściwego 

stropu. 

KS: Przestrzeń korytarza zewnętrznego 

została zaprojektowana w opozycji do barwnych 

wnętrz… 

KZ: Taki był nasz zamysł. Korytarz jest 

monochromatyczny. Są akcenty kolorystyczne, 

ale nie mają większego znaczenia w odbiorze 

całości. Jednolita, jasna tonacja została wybrana 

po to, aby pogłębić wrażenie zanurzenia się 

użytkownika w kolorze audytoriów. Kontrast 

jest dość duży i wyraźnie odczuwalny. 

KS: Ciekawym detalem związanym 

z przestrzenią korytarzy jest zabawa złudzeniem 

optycznym. Każda sala jest z zewnątrz 

zdefiniowana poprzez odpowiadającą jej 

literę alfabetu, czytelną jedynie z określonej 

perspektywy. Jak pracowali Państwo nad 

tym detalem? 

KZ: Te litery, czy właściwie kształty geometryczne, 

które z jednego punktu obserwacji dają 

wrażenie liter. W sensie technicznym metoda 

była prosta – litery były rzutowane na płaszczyzny 

z jednego punktu, za pomocą rzutnika. 

Następnie zostały obrysowane i wyklejone 

z folii samoprzylepnej. 

KS: A skąd wziął się pomysł na ten detal? 

KZ: Jest zdeterminowany przez kontekst, 

stanowi także złożenie różnych inspiracji, wynika 

z burzy mózgów. Kiedy projektujemy, powstaje 

bardzo dużo pomysłów i najlepszy w określonych 

warunkach zostaje wybrany. Co do inspiracji 

– szczerze mówiąc, staramy się nie czerpać 

ich z architektury, ponieważ uważamy, że jest 

to wtórne. Każdy pomysł inspirowany jakimś 

rozwiązaniem formalnym jest bezrefleksyjny 

w tym sensie, że być może to pierwotne rozwiązanie, 

które miało być podstawą inspiracji, 

jest uwarunkowane zupełnie innymi czynnikami 

zewnętrznymi. Chodzi mi o myśl, której odbiorca 

architektury często nie jest w stanie odczytać 

bez autorskiego komentarza. W związku z tym 

uważamy, że inspirowanie się stroną formalną 

rozwiązań architektonicznych jest bezcelowe. 

Dla nas wartościowa jest intelektualna strona 

projektowania. To ona powoduje, że powstają 

rozwiązania oryginalne i jednocześnie dostosowane 

do konkretnego użytkownika i miejsca. 

Niezależnie od tego, czy to są wnętrza czy całe 

budynki. Prawdopodobnie, gdyby kontekst był 

inny, te audytoria wyglądałyby zupełnie inaczej. 

Staramy się działać tak, aby efekt końcowy był 

zdeterminowany przez podejście analityczne 

oraz syntezę wniosków, a nie inspirację, która… 

KS:…jest kalką. 

KZ: Tak, powieleniem innych rozwiązań. 

Ten napis powstał w złudzeniu perspektywicznym, 

dlatego że wchodzący użytkownik widzi 

ścianę korytarza w dużym skrócie. Wejścia do 

dwóch auli są na tej właśnie ścianie, uznaliśmy 

więc, że odwrócenie tych liter w kierunku 

użytkownika pozwoli mu łatwiej zorientować 

się w przestrzeni, zauważyć, gdzie znajdują się 

drzwi, przez które ma wejść. Również w tym 

wypadku konfiguracja przestrzeni miała istotny 

wpływ na decyzje projektowe i rozwiązania, 

które są ich konsekwencją. 

KS: Jakich materiałów wykończeniowych 

użyliście? 

KZ: W auli są zastosowane trzy materiały: 

posadzka z żywicy epoksydowej, wykładziny 

oraz obudowa z paneli akustycznych. Dzięki 

takiemu rozwiązaniu połączyliśmy walory estetyczne 

z wymogami technicznymi. Drewniana 

obudowa zapewniała jedno i drugie. Jest trwała 

i estetyczna, a dzięki perforacjom i wypełnieniom, 

które znajdują się za obudową, zostały 

uzyskane odpowiednie wymogi akustyczne. Ze 

względów użytkowych pod siedzeniami wykonaliśmy 

posadzki żywiczne. Natomiast na ścianach 

KOMFORT POCHODZI OD KERMI 

Jesteśmy przedstawicielem producenta najwyższej jakości grzejników i kabin 

prysznicowych z 50-letnim doświadczeniem. Marka Kermi gwarantuje najwyższą 

jakość wykonania, innowacyjne rozwiązania i nowoczesny design. Zarówno w 

zakresie techniki grzewczej jak i sanitarnej proponujemy szeroki program produktów: 

energooszczędne grzejniki płytowe, nagradzane grzejniki dekoracyjne i zachwycające 

świeżą estetyką kabiny prysznicowe. Kermi - przyjazny klimat. Więcej informacji na 

temat naszych produktów znajdziecie Państwo na www.kermi.pl 

Kermi Sp. z o.o. 

ul. Graniczna 8b 

54-610 Wrocław 

Tel. +48 (0) 71 354 03 70 

Fax +48 (0) 71 354 04 63 

www.kermi.pl 

info@kermi.pl 

106

• Korytarz. Geometryczny wzór na ścianach i suficie układa się w litery oznaczające wejścia do poszczególnych auli 

• „Trawiaste” krzesełka w przestrzeni korytarza 

i w przejściach zastosowaliśmy wykładziny, które 

również mają znaczenie w kontekście akustyki. 

Poza czynnikami architektonicznymi, o których 

była mowa na początku, powodowały nami 

względy niemal wyłącznie użytkowe. Estetyka jest 

bardzo ważna, ale dobry obiekt powstaje dopiero 

przez łączne spełnienie wszystkich wymagań – 

także funkcjonalnych, użytkowych i technicznych. 

KS: W przestrzeni korytarzy hitem wyposażenia 

wnętrz, są trawiaste składane siedzenia. 

KZ: Tak, choć istniała potrzeba wprowadzenia 

miejsc do siedzenia, nie można było 

ustawić zwykłych krzeseł, bo zawężałyby 

przejścia ewakuacyjne. Zdecydowaliśmy się 

na rozwiązanie spotykane w wagonach kolejowych 

– siedziska chowane w ścianie. 

KS: Ich „trawiastość” została przez Państwa 

indywidualnie zaprojektowana, czy 

znaleźliście systemowe rozwiązanie? 

KZ: [śmiech] W tym projekcie pomimo zastosowania 

standardowych materiałów wszystko 

zostało zaprojektowane w sposób niestandardowy 

i indywidualny. Każdy typowy element został 

dostosowany do konkretnych wymogów. Jednak 

budżet przeznaczony na modernizację audytoriów 

został spożytkowany głównie na wyposażenie 

techniczno-technologiczne. Tak naprawdę 

chcieliśmy zaprojektować te siedzenia w nieco 

inny sposób – tak by licowały się ze ścianą i były 

niewidoczne. Ze względu na koszty musieliśmy 

sobie z tym problemem poradzić inaczej. 

KS: Czyli miało to być rozwiązanie bardzo 

minimalistyczne. 

KZ: Tak. Zamiast tych minimalistycznych 

siedzisk wykonywanych na zamówienie musiały 

zostać zamontowane siedzenia standardowe, 

które wyglądałyby fatalnie. Chcieliśmy więc znaleźć 

rozwiązanie, które pozwoli na zachowanie 

indywidualnego designu tych elementów oraz 

wnętrza, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów 

wykonawstwa. Stąd wzięła się trawa, na 

której studenci mogą sobie usiąść. Uważam, że 

rolą architekta jest dbałość o możliwie najlepsze 

rozwiązania architektoniczne, nawet w sytuacji 

bardzo ograniczonych środków finansowych 

przeznaczonych na realizację. Należy być elastycznym 

i zawsze szukać najwłaściwszych rozwiązań. 

KS: Nie wolno nam, jako projektantom, 

posługiwać się argumentem cięcia kosztów, 

niskiego budżetu… 

KZ: Absolutnie nie. Niski budżet nie zwalnia 

z projektowania dobrej architektury. Jesteśmy 

architektami „z prowincji” i doskonale wiemy, że 

szczególnie w naszym regionie minimalizowanie 

kosztów jest ważnym elementem każdej inwestycji. 

Nie ma tutaj inwestorów z nieograniczonym 

budżetem. Ci, którzy do nas przychodzą, 

chcieliby, mimo ograniczonego budżetu, zrobić 

coś interesującego, niebanalnego, co jednocześnie 

będzie dobrze służyć użytkownikom przez długi 

czas. Wyspecjalizowaliśmy się w takich działaniach 

[śmiech]. Nawet przy bardzo ograniczonym 

budżecie nie odpuszczamy poszukiwania pomysłów 

na najlepsze jego wykorzystanie. Staramy 

się znaleźć takie rozwiązanie, które pozwoli na 

utrzymanie wysokiego standardu projektowanych 

przez nas budynków. Jesteśmy zdania, że 

niezależnie od poziomu budżetu architektura 

może i powinna być zawsze dopracowana i przemyślana. 

Tak naprawdę te ograniczone budżety 

rozwijają kreatywność i zmuszają do twórczych 

poszukiwań. To jest ich plus. 

KS: Staram się pamiętać zdanie, wypowiedziane 

przez pana Antoniego Domicza 

na jednych ze studenckich warsztatów 

architektonicznych: „Niech państwo pamiętają 

– dobra i zła architektura kosztuje tyle 

samo”. Jak Pan ustosunkowałby się do tej 

wypowiedzi? 

KZ: Nasz pogląd jest podobny – mogę się 

chętnie podpisać pod tym zdaniem. Nawet powiedziałbym, 

że ta tańsza architektura przez to, że 

zmusza do większej kreatywności, może być lepsza. 

KS: Gratuluję Państwu realizacji i dziękuję 

za rozmowę. 

KZ: Dziękuję w imieniu swoim i całego 

naszego zespołu. 

Rys. archiwum Zalewski Architecture Group 

• Schemat koncepcji wnętrz 

poszczególnych audytoriów 

Lokalizacja/adres Gliwice, ul. Akademicka 16 


Zalewski Architecture Group 


Krzysztof Zalewski 

Krzysztof Zalewski, Adam Gil, 

Architekci 

Paweł Zalewski, Agnieszka Siwek, 

Zbigniew Banaszkiewicz 

Data opracowania 2007 r. 

Data realizacji 2010/2011 

Inwestor 

Politechnika Śląska 



Kubatura brutto 6061 m 3 

Gliwickie Przedsiębiorstwo 


Budownictwa Przemysłowego SA 

– Krzesła audytoryjne do aul 

firmy Sella model Audyt T 

– Stoły do holów w laminatach Formica 

– Katedry w laminatach Formica 

– Siedziska i pufy do wnęk (hol górny) 

– Siedziska składane „z trawą” PH Lobos sp.j. 

(hol dolny) 

– Krzesła dla wykładowców firmy 

Sitag model Realny 

– Krzesła i meble do pomieszczeń 

tłumaczy 

Grzejniki 

Okładziny akustyczne 

Kermi sp. z o.o. 

Gustafs Panel System® 

– wyłączny dystrybutor Inside s.j. 

108 109

takich właśnie elektronicznych systemów bezpieczeństwa 

w obiektach budowlanych pełniących 

określone funkcje. 

Michał Konarski 

kierownik działu badań 

Satel sp. z o.o. 


W BUDYNKACH 

Nadrzędnym celem systemu sygnalizacji 

włamania i napadu jest wykrywanie próby 

nieupoważnionego dostępu do określonych, 

wydzielonych obszarów, zwanych strefami. 

Cel ten jest realizowany z wykorzystaniem 

szeregu urządzeń wchodzących w skład instalacji 

SSWiN, wśród których najważniejszymi są: centrala 

alarmowa, czujki, moduły komunikacyjne 

oraz manipulatory. Od prawidłowego doboru 

tych elementów zależeć będzie funkcjonalność 

całego systemu, dlatego projekt instalacji musi 

uwzględniać wyniki analizy zagrożeń, zakres 

wymaganego zabezpieczenia oraz inne szczegółowe 

uwarunkowania, mające wpływ na 

przewidywany kształt systemu. 

Instalacje odpowiedzialne za zapewnienie 

bezpieczeństwa w budynkach są 

w dzisiejszych czasach nieodłączną częścią 

każdego projektu – niezależnie od tego, 

czy jest to obiekt powstający od zera czy 

obejmuje on gruntowną przebudowę istniejącej 

budowli. 

Oprócz oczywistych systemów bezpośrednio 

związanych z ochroną życia i zdrowia, 

głównie ochrony przeciwpożarowej i pochodnych, 

coraz większe znaczenie zyskują systemy 

zapewniające bezpieczeństwo w stosunku do 

zagrożeń innego rodzaju i minimalizujące związane 

z nimi ryzyko. Takimi przykładami zupełnie 

realnych we współczesnym świecie zagrożeń 

mogą być, na przykład, nieuczciwe działania konkurencji 

rynkowej – w szczególności mające na 

celu wykradanie informacji. Wiadomo bowiem, 

że w dzisiejszym świecie to właśnie informacja 

może mieć wartość znacznie przekraczającą 

wszelkie aktywa materialne. Coraz częściej 

również słychać o działalności grup terrorystycznych, 

realizujących swoje cele przez atak na 

przypadkowe społeczności, tym samym budzących 

szczególne przerażenie wśród każdego, 

kto jest świadom bezwzględności takich działań. 

Takie właśnie zagrożenia powodują, że 

niezbędne staje się użycie systemów, których 

celem jest nadzorowanie dostępu do określonych 

obszarów budynku, jak również wykrywanie 

prób nieupoważnionego wtargnięcia. 

Tę pierwszą rolę odgrywają elektroniczne 

systemy kontroli dostępu, za tę drugą funkcję 

odpowiadają systemy sygnalizacji włamania. 

Świadomość konieczności stosowania takich 

rozwiązań ma swoje odzwierciedlenie w przepisach 

prawnych, dotyczących szczególnie 

wrażliwych obszarów – opracowanych między 

innymi przez MON (obronność), MSWiA 

(określone obiekty użyteczności publicznej, 

w tym związane z przechowywaniem wartości 

pieniężnych) czy MKiDN (muzealnictwo 

i obiekty dziedzictwa kulturowego). Regulacje 

prawne narzucają konieczność wprojektowania 

Skuteczność SSWiN powiązana jest 

ściśle z rodzajem zastosowanych urządzeń 

– te z kolei wymagają określonego sposobu 

montażu zgodnego z zasadami ich działania. 

Z tego względu zastosowanie urządzeń realizujących 

funkcje wykrywania zagrożeń i ich 

sygnalizacji wpływa na rozwiązania architektoniczne 

– zwłaszcza w zakresie architektury 

wnętrz. Jest to jeden z powodów, dla których 

już na etapie projektu architektonicznego 

należy uwzględniać kwestie bezpieczeństwa 

– oczywiście wymaga to współpracy ze specjalistami 

zajmującymi się projektowaniem 

instalacji bezpieczeństwa. Szeroki wachlarz 

dostępnych urządzeń pozwoli też wspólnie je 

dobrać, z uwzględnieniem wymagań architektonicznych. 

Dzięki temu w rezultacie uzyskać 

można system nie tylko skuteczny, ale też 

zharmonizowany z pozostałymi rozwiązaniami 

architektonicznymi. 

Jednym z typowych elementów systemu 

sygnalizacji włamania są różnego rodzaju czujki 

ruchu – najczęściej typu PIR (reagujące na promieniowanie 

podczerwone emitowane przez 

ciało ludzkie), lub czujki „dualne”, łączące technologię 

PIR z detekcją mikrofalową (radarową). Aby 

poprawnie działać, muszą zostać zainstalowane 

na określonej wysokości, a ich pole widzenia nie 

może być przesłonięte dodatkowymi przeszkodami. 

Wynika z tego, że stają się one elementami 

wyeksponowanymi – tym ważniejsze staje się ich 

odpowiednie dobranie pod względem designu 

i wkomponowanie w planowane wnętrza. 

Równie powszechnie jak czujki ruchu stosowane 

są czujki otwarcia drzwi i okien, które 

pozwalają wykryć otwarcie drzwi lub okien 

prowadzących do chronionej strefy. Czujki 

te mogą być dyskretnie schowane w stolarce, 

dzięki czemu ich użycie praktycznie nie wpływa 

na rozwiązania architektoniczne. 

Tam gdzie projekt przewiduje duże przeszklenia, 

mogące stanowić drogę wtargnięcia, 

można zastosować czujki zbicia szyby. Tutaj 

powszechne są czujki akustyczne, wymagające 

montażu w określonym miejscu w stosunku do 

chronionych przeszkleń – najczęściej naprzeciwko, 

w odległości kilku metrów. 

Często jednak zdarza się, że analiza zagrożeń 

wskazuje na konieczność użycia dodatkowych 

środków wykrywania przestępczej działalności. 

W takiej sytuacji konieczne może okazać 

się użycie czujek wibracyjnych reagujących na 

próbę siłowego przełamania zabezpieczeń 

mechanicznych czy nawet aktywnych barier 

podczerwieni, zdolnych do wykrycia intruza 

przekraczającego obwód zaprojektowanej strefy 

ochrony. Podobnie jak czujki ruchu, będą to 

urządzenia wyeksponowane – dlatego znowu 

dobrze jest uwzględnić ich obecność już na 

etapie projektu architektonicznego. 

Ze względu na złożoność zagadnień związanych 

z zapewnianiem bezpieczeństwa, chcąc 

skutecznie przygotować się na etapie realizacji 

systemów zabezpieczeń elektronicznych, 

należy planowanie takich systemów konsultować 

z branżowymi doradcami. Znają oni 

doskonale wymagania prawne oraz użytkowe, 

jak też rozwiązania techniczne i aktualną ofertę 

producentów. Prawidłowo wykonane projekty 

systemów bezpieczeństwa zagwarantują 

w przyszłości bezproblemową eksploatację 

oraz pełną satysfakcję inwestora – dlatego tak 

ważne jest staranne ich opracowanie na odpowiednim 

etapie powstawania kompleksowego 

projektu architektoniczno-technicznego. 

Fot. archiwum SATEL

Specjalizacje 

Tam gdzie mieszkamy, chcemy być bezpieczni – mieć 

poczucie komfortu, gdy wracamy późnym wieczorem 

do domu, oraz pewność, że po urlopie zastaniemy 

nasze mieszkanie w nienaruszonym stanie. Oczekujemy 

również, żeby elementy naszego otoczenia, takie jak 

ławki, piaskownice i chodniki, służyły nam przez lata 

i nikt ich nie niszczył. Chcemy, aby nasze dzieci bawiące 

się na podwórkach były bezpieczne. Nasz dom ma być 

naszą ostoją, „twierdzą” – własnym kątem na świecie. 

jest „porozrywana”, przez co traci spójność. 

Lokalizacja takich osiedli – najczęściej w bardzo 

atrakcyjnych miejscach miasta – przyczynia 

się niejako do „sprywatyzowania” przestrzeni 

publicznej. Ich istnienie, w ocenie przeciwników, 

wiąże się z utratą dobrych terenów 

rekreacyjnych i właściwej komunikacji, a także 

z zasłanianiem widoków budujących miejski 

krajobraz. W przyszłości może prowadzić do 

rozluźnienia więzi międzyludzkich i do rozbicia 

miasta jako jednostki osadniczej 1 . Mimo tych 

wad osiedla zamknięte cieszą się w Polsce wciąż 

bardzo dużą akceptacją i zainteresowaniem. 

BEZPIECZNI RAZEM 

Poczucie bezpieczeństwa w swoim mieszkaniu 

i jego otoczeniu jest jedną z podstawowych 

potrzeb człowieka i zależy nie tylko od 

ilości zamków antywłamaniowych, opancerzonych 

okien i ścian, ale również od tego, w jakim 

stopniu czujemy się związani z grupą i akceptowani. 

Bardziej bezpieczni czujemy się bowiem, 

mając za płotem albo ścianą sąsiada, z którym 

łączą nas przyjacielskie więzy. 

TRZY KONCEPCJE 

BEZPIECZEŃSTWA 

W ARCHITEKTURZE 

Jednym z zadań współczesnych architektów 

i urbanistów jest zaspokojenie tych potrzeb. 

Polega ono na takim zaaranżowaniu przestrzeni 

na etapie projektu, aby była ona komfortowa 

w każdym tego słowa znaczeniu. Wydaje się, że 

rozwiązań jest kilka, m.in.: powstawanie osiedli 

zamkniętych, wdrażanie idei secure by design czy 

powstawanie wspólnot mieszkaniowych typu 

cohousing. Każda z tych opcji ma swoje zalety 

i wady, gorących zwolenników i przeciwników. 

ZAMKNIĘTE OSIEDLA 

Najwięcej kontrowersji wzbudza powstawanie 

osiedli zamkniętych – odgrodzonych 

enklaw czy, jak piszą przeciwnicy, gett mieszkalnych. 

W naszym kraju pierwsze tego typu osiedla 

zaczęły powstawać wraz z upadkiem starego 

ustroju. Stały się symbolem wolności oraz 

lepszego statusu i pozycji. Do dzisiaj jesteśmy 

chyba jedynym krajem w Europie, w którym 

tego rodzaju osiedla wciąż wyrastają jak grzyby 

po deszczu, w samej Warszawie jest ich kilkaset. 

Odgradzanie się jest powszechne nie tylko 

w nowo budowanych obiektach. Zamknięte 

bramy, ogrodzenia, monitoring, różnego typu 

systemy strzeżonych wejść i wyjść montuje się 

także w budynkach istniejących. 

Ogrodzenie, wszechobecny, całodobowy 

monitoring, kontrolowany wjazd i wyjazd na 

teren posesji – to wszystko ma zapewnić komfort 

i spokój. Jestem u siebie, na swoim terenie, 

nikt obcy nie ma tu dostępu… Mieszkańcy 

są zżyci ze swoim osiedlem, identyfikują się 

z nim, a przez to czują się w nim dobrze. 

Zamieszkanie na zamkniętym osiedlu postrzegane 

jest jako dowód materialnego i społecznego 

sukcesu. Zdaniem przeciwników jest 

to jednak bezpieczeństwo pozorne: wysoki 

status mieszkańców jest wręcz magnesem dla 

potencjalnych złodziei. Trudność dotarcia do 

„łupów” może sprawić, że ich zdobycie będzie 

tym bardziej kuszące. Dla samych mieszkańców 

funkcjonowanie tego typu enklaw, małych miasteczek 

wygrodzonych w większym mieście, 

może w gruncie rzeczy okazać się socjologiczną 

i psychologiczną pułapką. Płot odgradza 

mieszkańców od świata zewnętrznego, 

izolując ich. Architektoniczna tkanka miasta 

PROJEKTOWANIE 

PRZECIW PRZESTĘPCZOŚCI 

W ramach odpowiedzi na ideę wygradzania 

bezpiecznych przestrzeni w mieście, w roku 

1966 w Kanadzie powstała organizacja: Zapobieganie 

Przestępczości Poprzez Odpowiednie 

Kształtowanie Otoczenia (ang. Crime Prevention 

Through Environmental Design – CPTED). Rok 

później utworzono w Europie jej oddział: Europejskie 

Stowarzyszenie Projektowania Przeciw 

Przestępczości (ang. European Designing Out 

Crime Association – E-DOCA). Organizacje 

te promują pomysł tworzenia bezpiecznych osiedli 

„bez płotów”. Program „Secure by design” ma 

na celu takie zaprojektowanie przestrzeni, aby 

była ona jak najbardziej czytelna – odpowiednio 

zaprojektowany układ budynków, usytuowanie 

klatek schodowych, okien, małej architektury 

i chodników. Świadome ukształtowanie każdego 

z tych elementów ma zapewniać mieszkańcom 

maksymalne bezpieczeństwo. Warto w tym 

zakresie zwrócić uwagę na każdy detal funkcjonalny 

osiedla – np. skrzynki pocztowe umieścić 

na zewnątrz budynku, tak by kurier nie musiał 

wchodzić na klatkę schodową. Cała przestrzeń, 

podzielona na cztery części – publiczną, niepubliczną, 

półpubliczną i półprywatną – powinna 

być dostosowana do potrzeb mieszkańców, 

np. wejścia do budynków i chodniki należy 

dobrze oświetlić, ławki umiejscowić nie bliżej 

niż 15 metrów od domów, aby przesiadujący 

na nich wieczorem ludzie nie zakłócali spokoju 

mieszkańców, drzwi wejściowe dobrze jest 

zaopatrzyć w samozamykacze, z gałką zamiast 

klamki od strony zewnętrznej. Dodatkowym 

elementem może być system kamer, dostępny 

dla każdego mieszkańca na odpowiednim 

kanale telewizyjnym. Istotą całego programu 

jest jednak przynajmniej minimalna integracja 

mieszkańców. Dzięki niej rodzi się społeczne 

poczucie odpowiedzialności i terytorialności. 

Ponadto koncepcja bezpiecznych otwartych 

1 „Osiedle zamknięte – nowe zjawisko w przestrzeni 

mieszkaniowej Torunia” – dr Renata Jaroszewska-Brudnicka, 

Instytut Geografii, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, 

UMK w Toruniu 

112 113

• Wizualizacja przedstawiająca koncepcję budynku mieszkalnego 

Adama Stafiniaka, inicjatora grupy projektowej JASTAA 

osiedli zakłada nie tylko ich zróżnicowane pod 

względem urbanistycznym i architektonicznym, 

ale również w zakresie statusu materialnego 

ich mieszkańców. Obok dobrze uposażonej 

klasy średniej mieszkają również przeciętnie 

zarabiające osoby. Według przeprowadzonych 

w Holandii badań taki sposób kształtowania osiedli 

powoduje spadek przestępczości o prawie 

90%. W Polsce jednym z pierwszych osiedli 

zbudowanych zgodnie z koncepcją secure by 

design jest osiedle Błękitne w Siechnicach pod 

Wrocławiem. Firma, dzięki której je zrealizowano, 

uzyskała certyfikat holenderskiej policji, 

zaświadczający o spełnieniu 95% norm bezpieczeństwa. 

Niedawno powstała również 

fundacja Bezpieczna Przestrzeń, promująca 

ideę secure by design. Mimo to program nie 

przyjął się na gruncie polskim tak dobrze, jak 

osiedla zamknięte. 

COHOUSING 

Dość rzadkim zjawiskiem w Polsce jest również 

cohousing. Jego ideę przedstawił duński 

architekt Jan Gudmand-Hoyer w roku 1964. 

Cohousing polega na tworzeniu niewielkich 

osiedli, składających się z 15-30 gospodarstw, 

powstających dzięki partycypacji mieszkańców 

na każdym etapie realizacji: od momentu 

wyszukania działki, poprzez projekt koncepcyjny 

i budowlany, do współodpowiedzialności za 

utrzymanie i eksploatację. Innymi słowy: cohousing 

to wspólne budowanie, mieszkanie, organizowanie 

czasu i obowiązków. Często jest on 

mylony z ideą tworzenia komun, od której różni 

się przede wszystkim tym, że zgodnie z jego 

koncepcją mieszkańcy posiadają swoje własne, 

niezależne domy (lub mieszkania), a oprócz tego 

korzystają z przestrzeni wspólnych, takich jak 

np. pralnia, świetlica, klub. Cohousingiem zarządzają 

wyłącznie mieszkańcy, wszelkie decyzje 

dotyczące życia „osiedlowego” podejmowane 

są wspólnie. 

Istotą tej koncepcji jest wspólna dla grupy 

ludzi wizja osiedla oraz wyszukanie osób 

o podobnych celach i pragnieniach co do kształtowania 

przestrzeni mieszkaniowej. Grupa określa 

swoje oczekiwania odnośnie do każdego 

elementu budującego osiedle: lokalizacji, formy 

architektonicznej (samodzielne domki, zabudowa 

szeregowa czy np. wyszukanie istniejącego 

obiektu i wyremontowanie go), projektu, 

rodzaju materiałów, kosztów realizacji itp. 

Cohousing jest tańszy niż np. mieszkanie 

czy dom w spółdzielni obarczonej grzechem 

biurokracji – jego koncepcja zakłada, że „urzędnikami” 

i zarządzającymi są sami mieszkańcy. Na 

etapie budowy, kupując większe ilości materiałów 

budowlanych, łatwiej uzyskać rabaty. 

Zazwyczaj osoby tworzące tego typu osiedle 

znają się, czasem są wręcz przyjaciółmi. 

Dzięki temu łatwiej porozumieć się co do 

podziału obowiązków, rzadziej dochodzi do 

konfliktów między mieszkańcami. Efektem jest 

przyjazne sąsiedztwo, bezpieczne mieszkania, 

silne poczucie tożsamości z miejscem. Robert 

Idem 2 przytacza dziesięć argumentów wskazujących 

na zalety takiego systemu bezpiecznego 

zamieszkiwania, wśród nich wymienia: wzrost 

świadomości ekologicznej, zapobieganie wykluczeniu 

społecznemu, zamierzone, przyjazne 

sąsiedztwo, opłacalność, budowanie więzi oraz 

naukę demokracji, a także odpowiedzialność 

i bezpieczeństwo. Wspomniane przez niego 

bezpieczeństwo ma szerokie znaczenie – od 

ochrony przed intruzami po bezpieczeństwo 

egzystencji. Ten system wydaje się idealny, 

jednak ma kilka wad, a może raczej problemów: 

powstanie grupy cohousingowej wymaga 

zrównoważenia i stateczności i ze strony samych 

zainteresowanych i, może przede wszystkim, 

ze strony urzędów, które nie do końca rozumieją, 

czy dostrzegają, korzyści płynące z takich 

rozwiązań. Aby rozpocząć proces powstawania 

tego typu osiedla, potrzeba odwagi i determinacji, 

zwłaszcza w przejściu schodów biurokratycznych. 

Poziom świadomości społecznej jest 

jeszcze w naszym kraju dosyć niski – cohousing 

nie jest powszechny ani nie jest propagowany. 

2 „Cohousing. Dziesięć argumentów za” – mgr inż. arch. 

Robert Idem, Katedra Projektowania Środowiskowego 

Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej 

Wiz. Adam Stafiniak 

Można odnieść wrażenie, że jest wręcz „tajny” 3 . 

Jak cytuje Robert Idem za Donellą Meadows 4 , 

do cohousingu trzeba dojrzeć, cohousing „nie 

jest prosty i łatwy, tak jak proste i łatwe nie są 

relacje czy więzi międzyludzkie” 5 . 

Główną istotą trzech omawianych rozwiązań 

jest tworzenie dobrego, bezpiecznego 

środowiska mieszkalnego. Urbaniści i architekci 

mogą, a w zasadzie powinni mieć na to przemożny 

wpływ. Do nich, a także do psychologów, 

urzędników i polityków należy także zadanie 

łamania przeszkód mentalnych, których skutki 

pokutują w naszym społeczeństwie: nieufności, 

podejrzliwości czy nawet kłótliwości. Można tego 

dokonać przez odpowiednią edukację i wychowanie 

– propagowanie idei zapewniających 

bezpieczeństwo i, w opozycji do ksenofobii, 

otwierających umysły. Świadomość wspólnoty 

oraz potrzeby tworzenia zrównoważonego 

środowiska i możliwości bezpiecznego, dobrego 

sąsiedztwa, będącego rezultatem mądrego projektowania, 

kształtuje naszą przestrzeń i jakość 

naszego życia. 

Beata Gutowska 

3 http://gazetadom.pl/nieruchomosci 

/1,102725,9775811,Cohousing_w_Polsce.html 

4 Robert Idem, op. cit., s. 89 

5 Ibid., s. 89 

114 115

• Wizualizacja koncepcji rozwoju przestrzeni 

mieszkalnej autorstwa Adama Stafiniaka, 

inicjatora grupy projektowej JASTAA 

Wiz. Adam Stafiniak 

of stone. estetyka betonu i kamienia do nowoczesnych wnętrz 

MieszkanieNaMiare.pl to wyjątkowy portal przeznaczony dla ludzi, 

którzy chcą zamieszkać w wymarzonym mieszkaniu. 

Celem portalu jest udostępnienie w sieci miejsca osobom, które 

wspólnie chciałyby wybudować dom swoich marzeń. Ludzie o podobnych 

pomysłach i planach mogą tam odnaleźć siebie i zaplanować 

wspólną inwestycję, obniżając jej koszty i podnosząc jakość. Internet 

świetnie nadaje się do realizacji tego pomysłu, ponieważ zapewnia 

powszechny dostęp do portalu. 

Pracujemy nad tym, aby portal stał się rozpoznawalną stroną, na 

której będą zgłaszać się chętni do współpracy. Dzięki temu uda nam się 

skompletować wiele zespołów ludzi, którzy bez naszej strony nigdy by 

się nie poznali i nie zrealizowali marzeń o skrojonej na miarę inwestycji. 

Nad koordynacją pracy powstających zespołów czuwają doświadczeni 

i kreatywni architekci. W razie potrzeby doradzają oni rozwiązania 

z zakresu projektowania architektonicznego i wnętrzarskiego. Daje 

to zespołom swobodę w planowaniu swojego wymarzonego budynku, 

pomaga właściwie zorganizować pracę nad projektem oraz wyjaśnia 

zawiłości prawne. W efekcie angażujemy inwestorów do wspólnego 

projektowania, dając im optymalnie dopasowany projekt oraz możliwość 

aktywnego wpływu na wygląd swojego domu. 

W ramach naszej działalności stworzyliśmy już pierwszy zespół 

we Wrocławiu, dla którego właśnie poszukujemy działki. 

Jako portal prowadzimy rozmowy z deweloperami w zakresie 

ewentualnej współpracy oraz poszukujemy inwestorów, chcących 

z nami współpracować przy rozwijaniu naszego pomysłu. 

of stone. mineralna warstwa 1.5 mm na różnych substratach 

(MDF, topan, aluminium, inne) 

of stone. produkt ekologicznie przyjazny 

of stone. unikalna powierzchnia mebli i elementów 

architektury wnętrz 

of stone. bogaty program odcieni i struktur powierzchni 

LAMINart sp. z o.o. 

ul. Laskowa 24, 62-060 Stęszew 

tel. (61) 813 47 33, tel./fax (61) 813 50 70 

e-mail: office@laminart.pl, www.laminart.pl 

116 

arch. Piotr Jasiulewicz, 

współzałożyciel grupy projektowej JASTAA 

MieszkanieNaMiare.pl 

• Koncepcja rozwoju przestrzeni mieszkalnej 

Filie handlowe: 

ul. Piłsudskiego 2 ul. Sportowa 1 ul. Piekarnicza 12a ul. Gen. F. Kleeberga 14b ul. Św. Antoniego Padewskiego 5/7 

34-130 Kalwaria Zebrzydowska 05-840 Brwinów 80-126 Gdańsk 15-691 Białystok 91-038 Łódź 

tel./fax (33) 876 53 05 tel./fax (22) 729 79 33 tel. (58) 300 05 16 tel./fax (85) 662 37 19 tel. (42) 230 99 07 

GSM 509 735 005 GSM 509 735 006 fax (58) 300 05 17 GSM 509 735 007 tel./fax (42) 652 10 78 

kalwaria@laminart.pl brwinow@laminart.pl gdansk@laminart.pl bialystok@laminart.pl lodz@laminart.pl

• Kurtyna dymowa firmy Małkowski-Martech SA idealnie wpisała 

się w nowoczesne wnętrze hotelu Andels w Łodzi 

bezpieczeństwa w budynkach. Przeciwpożarowe wahadłowe drzwi 

Marc-Wh, firmy Małkowski-Martech SA, nagrodzone Złotym Medalem 

targów Budma 2012, to idealny produkt do zastosowania w miejscach, 

gdzie nie ma możliwości określenia kierunku ewakuacji. Przy tym rozwiązaniu 

niekonieczne jest też zastosowanie ościeżnicy. Skrzydło drzwi 

może być montowane bezpośrednio do muru lub stropu. MARC-Wh 

nie wymaga ponadto systemu zamykaczy, automatyczny powrót do 

pozycji zamkniętej uzyskiwany jest grawitacyjnie dzięki zastosowaniu 

innowacyjnych rozwiązań systemu zawiasów. Przy produkcji używa 

się specjalnego uszczelnienia, opartego na autorskiej uszczelce typu 

Delta, która została przebadana wraz z drzwiami. Produkt uzyskał 

aprobatę techniczną bardzo wysokiej klasy odporności ogniowej EI 160. 

W przypadku stolarki drzwiowej, szczególnie w budynkach użyteczności 

publicznej, jest to niezwykle ważne, ponieważ nie tylko 

zapewnia bezpieczeństwo osobom przebywającym wewnątrz, ale 

i zmniejsza stopień zniszczenia obiektu podczas ewentualnego pożaru. 

Rozwiązania dla wymagających 

Tworząc nową przestrzeń, 

każdy projektant stoi przed nie 

lada wyzwaniem – pogodzeniem 

funkcjonalności, nowoczesnego 

wzornictwa i wymogów 

bezpieczeństwa. Prawidłowo 

zaprojektowany budynek jest 

bowiem nie tylko estetyczny 

i przyjazny użytkownikowi, ale 

przede wszystkim bezpieczny. 

Na to bezpieczeństwo składają się elementy budowlane i konstrukcyjne, 

ale też dobór odpowiednich oddzieleń przeciwpożarowych, do 

których zaliczają się specjalne przegrody, mające za zadanie powstrzymanie 

rozprzestrzeniania się ognia i dymu. Oddzieleniami są ściany 

i stropy, wykonane z niepalnych materiałów, oraz bramy, drzwi, ścianki 

przeciwpożarowe, które mogą być stosowane na drogach ewakuacyjnych. 

Warto tu nadmienić, że elementy te zaliczane są do biernych zabezpieczeń 

przeciwpożarowych, mających charakter prewencyjny i służących 

do zminimalizowania stopnia zagrożenia pożarowego. 

Najlepsze rozwiązania 

Na naszym rynku istnieje szereg rozwiązań, które są gotowymi 

produktami spełniającymi wymagania techniczno-budowlane. Bramy 

przeciwpożarowe, bo o nich mowa, stanowią jedną z głównych zapór 

służących oddzieleniu strefy pożarowej i zapobieganiu rozprzestrzeniania 

się ognia. W momencie wykrycia pożaru następuje zamknięcie przegród 

przeciwpożarowych, zgodnie z wytycznymi określonymi w scenariuszu 

pożarowym. W przypadku zastosowania bram przeciwpożarowych 

bezpieczna ewakuacja ludzi może nadal odbywać się przez bramy, które 

mają wbudowane systemowe drzwi ewakuacyjne. Szerokość przejść jest 

ściśle określona przez przepisy przeciwpożarowe i musi być skrupulatnie 

przestrzegana, aby spełniała swoją funkcję. 


PRZECIWPOŻAROWE 

W BUDYNKACH 

Firma Małkowski-Martech SA oferuje szeroki wachlarz rozwiązań dla 

osób projektujących budynki użyteczności publicznej, centra handlowe czy 

powierzchnie magazynowe. Dzięki własnym patentom nasze wyroby są 

niezwykle lekkie i wytrzymałe, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich 

parametrów gwarantujących odporność ogniową. W ofercie producenta 

znajdują się bramy przeciwpożarowe w klasach odporności ogniowej 

EI-30-EI-120, a nawet EW-180. 

Jedną z ciekawych propozycji są bramy rozwierane typu Marc-D. Stosuje 

się je zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. Mimo że są to produkty 

przeciwpożarowe, mogą być również montowane jako standardowe 

bramy użytkowe. Po otwarciu dają maksymalną wielkość drogi ewakuacyjnej 

w stosunku do zamykanego otworu, co sprawia, że są idealnym rozwiązaniem 

w wąskich korytarzach, gdzie ograniczone przestrzenie dyskwalifikują inne 

typy bram. Wyposażone w samozamykacze, zapewniają bezpieczeństwo, 

gdyż po otwarciu samoistnie wracają do pozycji zamkniętej, zabezpieczając 

tym samym przejście. Bogata kolorystyka produktów sprawia, że projektant 

może idealnie dopasować rozwiązanie do planowanej inwestycji. 

Produkty stworzone 

z myślą o bezpieczeństwie 

Drzwi wewnętrzne to kolejny element biernego zabezpieczenia 

przeciwpożarowego, mający bezpośredni wpływ na poprawę 

Kolejnym elementem, oprócz bram i drzwi, o którym należy 

pamiętać przy projektowaniu, są kurtyny przeciwpożarowe. Kurtyny 

w podstawowej postaci są oddzieleniem wykorzystywanym 

do podziału budynku na strefy pożarowe i do ograniczania rozprzestrzeniania 

się ognia oraz dymu. Najistotniejszą zaletą tego 

typu rozwiązań jest możliwość zastosowania kurtyn w miejscach, 

gdzie istnieje duże światło otworu i wymogi techniczne wymuszają 

zastosowanie wielkogabarytowych przegród przeciwpożarowych 

w takich obiektach, jak lotniska, hale, magazyny czy stadiony. Przegrody 

te mogą zamykać otwór o wielkości nawet 35x8 m. Niezwykle 

często produkty te wykorzystywane są także jako kurtyny 

okienne. Sprawdzają się one idealnie w budynkach zamieszkania 

zbiorowego, mogą być bowiem z powodzeniem stosowane 

w różnych wielkościach otworów okiennych. Wykonane są z włókna 

szklanego wzmocnionego drutem stalowym, co sprawia, że są nie tylko 

lekkie, ale także wyjątkowo trwałe. Kurtyny mają aprobatę techniczną 

w wysokiej klasie odporności ogniowej – EW 60/E1 20. 

Kolejnym narzędziem w planowaniu i realizacji koncepcji 

ochrony przeciwpożarowej w budynkach jest system stałych i ruchomych 

kurtyn dymowych firmy Małkowski-Martech SA. Jest to system, 

dający architektom bardzo dużą swobodę w projektowaniu, 

a inwestorom pozwalający na taki podział powierzchni obiektu, który 

zagwarantuje jej naprawdę efektywne wykorzystanie. W przypadku 

braku zagrożenia pożarowego kurtyny są mało widoczne, można je 

wkomponować w architekturę budynku. Dopiero w trakcie pożaru 

opuszczają się, kontrolując ruch gazów pożarowych wewnątrz obiektu. 

Warto pamiętać, że kurtyny, podobnie jak pozostałe produkty firmy, 

można dopasować wielkością i kolorystyką do koncepcji wnętrza. Ma to 

szczególne znaczenie w obiektach o dużych wymaganiach estetycznych, 

takich jak centra handlowe, teatry czy muzea. Powyższe rozwiązania to 

tylko wybrane elementy bogatej oferty firmy Małkowski-Martech SA. 

Sz czegółowe informacje można znaleźć na stronie producenta: 

www.malkowski.pl 

Joanna Sobkowiak, 

Małkowski-Martech SA 

Fot. archiwum Małkowski-Martech SA 

• Kurtyny okienne Marc-K – rozwiązanie nie tylko 

estetyczne, ale spełniające wymagania ppoż. 

ul. Kórnicka, 4, 62-035 Kórnik, Konarskie, tel. +48 61 625 68 73 

• Drzwi wahadłowe ppoż. Marc-Wh, innowacyjne rozwiązanie na 

118 e-mail: handel@malkowski.pl, marketing@malkowski.pl 

polskim rynku, które zdobyło Złoty Medal na targach 119 Budma 2012

Abroad 

Ideowa koncepcja 

Miasta XXI wieku to miejsca o najbardziej 

zagęszczonym systemie struktur społecznych, 

co oznacza, że trzeba w nich szczególnie zadbać 

o ludzkie potrzeby, także w obliczu coraz szybszego 

rozwoju technologii. 

Trwając, odnajdujemy się – z lepszym lub 

gorszym skutkiem – pośród zdobyczy cywilizacji, 

które odzwierciedlają nasz sposób życia. 

Oczywiście najlepiej, gdy może się ono toczyć 

w naturalnym i zrównoważonym środowisku, 

dającym możliwość pełnego relaksu i swobody, 

jak we własnym domu. 

Czeski pawilon na EXPO został pomyślany 

tak, by przedstawić Czechy jako miejsce (którego 

symbolem jest miasto, gdzie przenikają się struktury 

ludzkich relacji i aktywności), mające przed 

sobą dobrą przyszłość dzięki poszczególnym 

jednostkom, które budują daną społeczność. 

Czechy uznają ludzkie potrzeby i zainteresowania 

za priorytetowe, zwłaszcza w dobie 

globalizacji, która – oprócz niewątpliwych zalet, 

jak dostęp do nieograniczonej sieci informacji 

– niesie ze sobą takie ukształtowanie społeczne, 

gdzie jednostka traci swoją indywidualność 

i przekonania. 

Czeska prezentacja ma eksponować pozytywne 

strony życia w mieście, pozwalającym na 

rozwój własny, „czarowanie”, podróżowanie, 

oglądanie, słuchanie i angażowanie się. Wystawa 

będzie pokazywać i promować różnorodne 

czeskie produkty – od przemysłowych do dzieł 

sztuki – w takiej atmosferze, by zwiedzający 

mogli poczuć się zrelaksowani i odnieść 

wrażenie, że trafili do miłego, bezpiecznego 

miasta. Dlatego projekt pawilonu i wystawa 

zostały oparte na miejskich strukturach urbanistycznych, 

które – w pewnym uproszczeniu 

i przerysowaniu – odzwierciedlono na elewacjach, 

przed pawilonem oraz we wnętrzu 

ekspozycji. 

Elewacje 

Wszystkie elewacje zaprojektowano w ten 

sam sposób. Przewodnim motywem, jak 

wspomniano, jest miasto – zgodnie z główną 

koncepcją EXPO oraz czeskiej wystawy. Na elewacji 

narysowano strukturę miejską, adaptującą 

układy najważniejszych zespołów z całego świata 

oraz centrum Czech. Widzimy fragment ocalałej 

części historycznej Pragi, dostępny z rynku 

Starego Miasta, będący „środkiem ciężkości” 

pawilonu. Pozostałe elewacje płynnie przechodzą 

w Małą Stranę oraz Nowe Miasto. Struktura 

składa się z małych elementów, które razem 

tworzą poszczególne kwartały miejskie. Na 

elewacji zostały one przedstawione jako gumowe 

CZESKI PAWILON 

EXPO 2010 SHANGHAI 

CZECH PAVILION 

EXPO 2010 SHANGHAI 

Fot. Filip Šlapal 

Ideological conception 

In the 21st century cities are the places with 

the most concentrated system of social forms. 

They are the place where - more than ever - we 

should care of a meaningful future, in keeping 

with human needs and the rapid development 

of technology. 

During their lives people encounter various 

“fruits of civilization” that reflect their way 

of life. "Better" place of natural and sustainable 

environment is ideal to life. We want to feel 

relaxed and at ease at home. 

The Czech pavilion wants to present the 

Czech Republic as a place (symbolized by the 

city, structure of human relations and activities) 

that has a positive future and where an emphasis 

is placed on a human being who forms a community. 

The Czech Republic prefers human 

interests and needs. 

The period of globalization brings - besides 

the unlimited network of information - some 

cynical networks of social forms where people 

lose their former certainties as well. 

Czech presentation should be an exposition 

of positive contingencies of human life that is 

represented by the city where one can develop, 

conjure, travel, watch, listen and get involved. 

This form will be used to present various Czech 

products, from the industrial products to arts. 

Visitors will be able to feel calm, relaxed and 

joyful – reside in a pleasant hazard-free city. 

The design of the pavilion and the exposition 

is based on the urban town structures that are 

- in a certain cut and exaggeration - interpreted 

on the facades, in front of the pavilion as well 

as inside the exposition. 

Exterier / Facade 

The facades are designed uniformly from all 

sides. The main theme is the city - in accordance 

with the main concept of EXPO as well as the 

Czech exposition. There is a structure of the 

town sketched on the facade, adopted from one 

of the premium units on worldwide scale and 

the center of the Czech state. We can see a part 

of the extant historical Prague, accessed from 

the Old Town square, becoming an imaginary 

gravity axis of the pavilion. Other facades are 

fluently connected to the Lesser Town and 

the New Town. The structure comprises of 

small units that all together form up particular 

town quarters. These units on the facade are 

represented by rubber pucks, as a significant 

export article of our state. The background is 

white, while the empty public space is a contrast 

to the town quarters and becomes a scene 

for human relations and individual lives. This 

120 121

krążki do hokeja – istotny produkt eksportowy 

Czech. Tło jest białe, a z pustą przestrzenią 

publiczną – swoistą sceną, na której rozgrywają 

się relacje międzyludzkie – kontrastują kwartały 

zabudowy. Ta dwubiegunowość uwypukla się 

po zapadnięciu zmroku, gdy zmienia się wygląd 

elewacji. Kompozycja z hokejowych krążków, 

wystających – dzięki zamocowaniu na stalowych 

trzpieniach – ponad białe tło jest metaforą 

spojrzenia z szerokiej perspektywy na życie 

w centrum Europy, nacechowane wartościowymi 

efektami ludzkiej pracy. 

Poszczególne elewacje są widoczne 

z różnych dystansów – zwłaszcza główna, 

południowa. Dzięki temu zwiedzający może 

zorientować się w swoim położeniu na placu. 

Elewacja północna jest widoczna wyłącznie 

z podniesionego chodnika – „podniebnej kładki” 

(gra słów: sky – ang. niebo, walkway – ang. 

chodnik – red.). Tylko tutaj układ miasta można 

zobaczyć z góry. Elewacje wschodnia i zachodnia 

kontynuują motyw przewodni części głównej 

oraz mają okna i drzwi. Na południowej i północnej 

ścianie budynku umieszczono wykonane 

z plastiku napisy w języku czeskim i chińskim 

„Republika Czeska” – w kolorach niebieskim 

oraz czerwonym. Wraz z białym tłem kolory 

te symbolizują flagę Czech. 

Krążki hokejowe na nagwintowanych trzpieniach 

mocujących, tworzące bazowy element, są 

przykręcone do wkładek. Te z kolei są zamocowane 

do drewnianych paneli (z płyty wiórowej), 

z uprzednio przygotowanym rastrem, które 

mają białą powierzchnię, z delikatnie widocznymi 

łączeniami. Tak przygotowane panele są 

montowane za pomocą listew mocujących do 

wykonanej z blachy elewacji pawilonu. Dach 

pozostał niezmieniony w stosunku do pierwotnego 

projektu – jest niewidoczny z każdego 

miejsca terenu wystawowego. 

Ekspozycja 

Miasto, będące alegorią ludzkiej cywilizacji, 

jest zależne od surowców naturalnych. To 

miejsce życia, na które wpływ ma otaczający 

je krajobraz. Przypominamy o tym wzajemnym 

powiązaniu i zależności w układzie 

pawilonu – idąc wzdłuż falującego krajobrazu, 

symbolizującego podstawę cywilizacji, mając nad 

głową miasto – wznoszące się ponad otoczenie 

i całkowicie od niego zależne. 

Na wystawie pokazane są zdobycze cywilizacji, 

które ułatwiają nasz życie. Oprawiliśmy je 

w ramy lekkich sześcianów – tak jak architektura 

oprawia nasz świat. 

Dorobek cywilizacyjny może mieć zarówno 

pozytywne, jak i negatywne konotacje. Dostrzegamy 

to, dlatego wystawa dotyczy szerokiego 

polarity is emphasized by a contrast of the facade 

transformation after the nightfall. 

The complete composition of pucks presets 

before the white background of the pavilion by 

means of steel spines gives the facade a threedimensional 

look of living and valuable result of 

human work in the centre of Europe. 

Particular facades are perceived from various 

distances which - especially in case of the 

main southern facade - allows location in the 

area of the square. The northern facade can 

only be seen from the elevated walkway (so 

called "skywalk") and therefore only here we 

can see the city layout from above. Both the 

western and eastern facade follow-up to the 

main part and are supplemented by window and 

door openings. On the northern and southern 

facade plastic subtitles were placed in Czech 

and Chinese- in blue and red. Together with 

the white background these colors symbolize 

the Czech flag. 

Pucks on threaded spines, creating a preset 

structure, are simply screwed in the threaded 

inserts. These are attached to the wooden 

boards (such as chipboard) at the predetermined 

raster. The surface of the wooden boards is 

white (with slight raster). Pre-treated boards 

are then attached to the sheet metal facade of 

the pavilion by means of laths. 

The roof remains unchanged in the original 

design - it is not visible from any place of the 

exhibition area. 

Interior / Exposition 

The city representing a human civilization 

is dependant on natural resources. It is a place 

of life that interrelates with the surrounding 

landscape. 

In the Czech pavilion we remind this interconnected 

and unavoidable duality by the pavilion 

lay-out. We walk along the wavy landscape, 

representing an imaginary base of the civilization, 

having a town above us, rising out of the landscape 

and being completely dependent on it. 

In fact the town in the exposition consists of 

fruits of the civilization, facilitating our lives. These 

fruits of civilization are framed in suspended light 

cubes just as architecture frames our world. 

Civilization outputs are positive and negative 

by nature: We do not refuse this variance, the 

exposition moves between the wide scale of 

civilization positives and negatives. We respond 

to negative elements with a certain exaggeration, 

pointing out the possibility of changing the negatives 

to positives by human activity, by presenting 

the positive products of the Czech Republic. 

Visitors in the pavilion softly walk over the 

artificial grass, on a wavy terrain, comprising 

122 123

zakresu tej dwoistości. Odpowiadamy na złe 

oblicze cywilizacji z pewną przesadą, wskazujemy 

możliwości zmiany dzięki ludzkim 

działaniom, prezentując dobre czeskie produkty. 

Zwiedzający pawilon przemierzają falujący 

teren pokryty sztuczną trawą, ujęty dwiema 

elewacjami, zagłębiony pomiędzy nimi. Na 

falach można się zrelaksować i cieszyć widokiem 

całej ekspozycji lub poszczególnych jej części. 

Oprócz trawiastego terenu w części budynku 

można spacerować po chodniku, który również 

przypomina o współdziałaniu zurbanizowanego 

krajobrazu miasta oraz terenów rolnych, czyli 

wsi. Budynek może być zwiedzany przez 

nielimitowaną ilość odwiedzających – zawsze 

jest ich wielu. 

Ponad terenem wznosi się miasto składające 

się z jednorodnych układów, które mimo swojej 

ortogonalności, korespondują z nim. Jest ono 

utworzone z białych, wydrążonych elementów 

oraz przestrzeni pomiędzy nimi. Tworzy zatem 

regularną siatkę „ulic”. Przemieszczamy się nimi 

napotykając bloki, szukając, odnajdując i obserwując 

ekspozycje – różniące się znaczeniem, 

przesłaniem czy pomysłem, zdobycze naszej 

cywilizacji. 

Ekspozycje to nie prezentacje poszczególnych 

artystów. Ich celem jest raczej skupienie 

uwagi na danym motywie cywilizacyjnym 

w ujmujący, a nawet w magiczny sposób: zwiedzający 

powinni być oczarowani, emocjonalnie 

poruszeni i zaskoczeni. Wystawa nie ma ich atakować 

lecz raczej „pochłaniać”. Pięć sześcianów 

sięgających podłogi zostało częściowo otwartych 

na przestrzeń. Zawierają one ekspozycję skupiającą 

się na: technologii (osiągnięcia nauki), 

domu (przestrzeni, w której żyjemy), transporcie 

(jego problemach, ale i na jego niezbędności), 

energii (jej pozytywnym wykorzystaniu) oraz 

uczuciach (w jaki sposób ludzie ich doświadczają). 

Wystawy są powiązane z nazwiskami 

artystów, projektantów, a także tematycznie 

– poszczególnymi technologiami produkcyjnymi 

i badaniami naukowymi. Oddziałują one na 

zmysły zwiedzających. Nie ma przy tym żadnych 

skomplikowanych opisów i objaśnień. Niektóre 

ekspozycje są interaktywne, „reagują” na liczbę 

zwiedzających. Dzieci, na przykład, odnajdą 

miejsce, przez które mogą przepełznąć. Ale 

można po prostu tylko normalnie spacerować 

po budynku i próbować wczuć się w atmosferę. 

Pomaga w tym retrospektywny dokument 

poświęcony różnym miejscom w Czechach, 

który możemy oglądać w pawilonie, na jego 

ścianach zewnętrznych. 

of two elevations with a hollow in-between 

them. On the waves people can relax and enjoy 

a general view of the exposition or particular 

exhibits. Besides the grassy terrain, in a part of 

the pavilion we walk over the town paving, again 

reminding us the interaction of the urbanized 

landscape - town - and cultivated landscape - 

countryside. You can walk through the pavilion 

without the need for limiting the number of 

visitors - a quantity of visitors in the exposition 

is continuous. 

Above the terrain there is a city comprising 

of homogenous systems, trying to - despite 

their orthogonality - adapt them to the given 

terrain. Our town is made of particular white 

hollow shapes and spaces amongst them, thus 

creating a regular network of "streets". We move 

among the streets, interfering with the blocks, 

searching for, finding and perceiving various 

kinds of displayed exhibits, differing in various 

directions and intentions. These are the fruits 

of our civilization. 

The exhibits are not a simple presentation 

of artists - they should rather present the 

particular civilization themes in a catching or 

even magical way: visitors should be charmed, 

emotionally hit and surprised. Exposition is 

not attacking them, but drawing them in. Five 

cubes reaching down to the ground are partially 

opened to the space, containing the exposition 

on the theme of technology (achievements of 

science), home (space we live in), transport (its 

problems but also a necessity of it), energies 

(positive use) and senses (it is important how 

people are feeling). Expositions are connected 

to names of artists, creators of products but 

also the particular production technologies 

and scientific researches - they however only 

affect the visitor´s senses. Without any complicated 

descriptions and clarifications, he simply 

goes through the pavilion and lets himself to 

be charmed. Some expositions are interactive, 

responding to the number of visitors. Kids have 

a place where they can crawl through - but you 

can simply walk through the pavilion and feel 

its atmosphere. On the inner side of the shell 

there is a retrospective document covering 

various places in the Czech Republic. 

Jiří Buček 

Jiří Buček 

tłumaczyła Kaya Brzezicka 

124 125

Abroad 

Rys. archiwum SIAL architects & engineers 

Fot. Joanna Jabłońska 

• Panorama Helsinek z dominantą – katedrą luterańską 

– widziana z tramwaju wodnego 

ARCHITEKTURA NA SKAŁACH 

O wyzwaniach projektowych w Finlandii – część pierwsza 

• Rzut parteru / First floor plan 

Ortogonalne siatki ulic otaczają kubistyczne bryły o prostokątnych rzutach i prefabrykowanych elewacjach. 

Wzniesienia terenu pokonujemy za pomocą szerokich kamiennych schodów. Zgeometryzowany porządek 

architektury podkreślają monumentalne kolumnady historycznych budynków i duże, kwadratowe tafle szkła 

w obiektach współczesnych. Starannie rozplanowane trawniki i uporządkowane szpalery drzew biegną wzdłuż 

spacerowych traktów Helsinek. 

Lokalizacja / Location 

Pracownia projektowa / Design office 

Architekci / Architects 

Data opracowania / Project 

Data realizacji / Realization 

Inwestor / General contractor 

Powierzchnia pawilonu / Pavilon area 

Shanghai, China 

SIAL architects and ingeneers, Liberec 

Jiří Buček, Jiří Chmelík 

2009 

2009/2010 

Film Dekor 

2000 m 2 Architektura stolicy Finlandii nie jest jedynie 

efektem wpływów rosyjskich, myśli Alvara Aalto, 

odbudowy powojennej czy fascynacji procesem 

prefabrykacji i możliwościami współczesnych 

rozwiązań technologicznych. Znalazło się tu 

miejsce dla śmiałych koncepcji inspirowanych 

naturą, kontrowersyjnego projektu Stevena 

Holla i stonowanych rozwiązań LPR Architects. 

Różnorodność idei spaja próba odpowiedzi architektów 

na trudne fińskie warunki klimatyczne, 

zmienną pogodę, niedobór oświetlenia przez 

większą część roku i skaliste grunty. Czynniki te 

mają wyraźny wpływ na budynki, przejawiający 

się m.in. w stosowaniu podwójnych fasad, dużych 

przeszkleń nawet w obiektach mieszkaniowych, 

bazowaniu na materiałach wykończeniowych 

wykonanych z lokalnych surowców. 

Ikony historii 

Zwiedzanie Helsinek podróżni najczęściej 

zaczynają od głównej stacji kolejowej Rautatieasema, 

z której można dostać się do przystanków 

komunikacji autobusowej, tramwajowej 

i stacji metra. Monumentalny budynek o granitowych 

wykończeniach wzniesiono w 1914 r. 

na planie prostokąta z wysuniętą częścią frontową. 

Każda z trzech widocznych z miasta fasad 

otrzymała łukowy dach, podkreślony w elewacji 

wysokim przeszkleniem i potężnymi pilastrami. 

Mimo tego podobieństwa nie są one symetryczne, 

a fasadę frontową dodatkowo flankują 

cztery rzeźby projektu Emila Wikstroma, trzymające 

kuliste lampy. Przy wschodnim skrzydle 

sąsiadującym z placem zlokalizowano wieżę. 

Gmachów przywodzących na myśl architekturę 

carskiej Rosji jest w mieście więcej – majestatyczny 

budynek luterańskiej katedry Tuomiokirkko, 

wspólnie z cerkwią Soboru Uspienskiego 

(fin. Uspenskin katedraali) dominują w panoramie 

miasta. Są szczególnie dobrze widoczne ze 

statków turystycznych i tramwaju wodnego, 

dokujących w porcie w pobliżu placu targowego 

– Kauppatori. Dobrą ekspozycję z każdego 

punktu miasta zapewnia im znaczne wyniesienie 

ponad otaczającą zabudowę. 

Katedra zaprojektowana została przez Carla 

Ludviga Engla, a po jego śmierci prace kontynuował 

Ernst Lohrmann. Obiekt o klasycznym rzucie, 

opartym na planie krzyża greckiego i symetrycznych 

fasadach, zlokalizowany został przy reprezentacyjnym 

placu Senatu. Budowa prowadzona 

126 127

• Główny dworzec kolejowy – Rautatieasema 

• Katedra Tuomiokirkko i plac Senatu z ul. Alexandergatan 

była od 1820 r., w ramach rekonstruowania miasta 

pod zwierzchnictwem rosyjskim, i zakończono 

ją dopiero w roku 1852. Katedra dedykowana 

była carowi Rosji Mikołajowi I, w związku z tym 

nazwano ją kościołem św. Mikołaja. Zmiana 

wezwania możliwa była dopiero w roku 1917 r. 

– po odzyskaniu przez Finlandię niepodległości. 

Analiza architektury gmachu nasuwa skojarzenia 

z sakralnymi budynkami starożytnej Grecji 

i Rzymu. Wynikają one nie tylko z charakteru 

neoklasycznych fasad, ale również z obecności 

monumentalnych, granitowych schodów prowadzących 

ku głównemu wejściu. Nad jego 

frontonem o gładkim tympanonie wspartym na 

sześciu kolumnach wznosi się kopuła, usytuowana 

na przecięciu ramion krzyża. Jej hełm zwieńcza 

wysoką latarnię, dekorowaną półkolumnami 

i oknami kwaterkowymi. Centralną bryłę flankują 

cztery wieżyczki, przykryte mniejszymi kopułami. 

Miedziane wykończenia dachu harmonizują 

z białymi, tynkowanymi fasadami, a narożniki 

i szczyt frontonu dekorują posągi. Z przepychem 

elewacji kontrastuje skromne, surowe wnętrze 

z nielicznymi złoconymi dekoracjami w postaci 

ram obrazów, motywów roślinnych na ołtarzach, 

prospekcie organowym i żyrandolach. 

Cerkiew zlokalizowano natomiast na półwyspie 

Katajanokka, będącym integralną częścią 

miasta, bezpośrednio związaną z portami 

turystycznym i przemysłowym. Bryła świątyni 

widoczna jest w perspektywie reprezentacyjnego 

ciągu spacerowo-komunikacyjnego ograniczonego 

przez ulice Pohjoisesplanadi i Eteläespalandi. 

Wzdłuż ich pierzei usytuowano m.in. 

ratusz, hotele, domy handlowe i restauracje. 

Cerkiew wzniesiono na szczycie skalnego 

masywu i kamiennej podbudowie w latach 

1862-1868 według projektu Alekseia Gornostajeva. 

Wzorował się on na XVI-wiecznym 

kościele usytuowanym nieopodal Moskwy. 

Rzut zbliżony do kwadratu również założono 

na planie krzyża greckiego, a na przecięciu 

naw usytuowano kopułę z latarnią. Otacza ją 

dwanaście wieżyczek, symbolizujących apostołów 

zgromadzonych wokół Chrystusa. Fasadę 

i wszystkie detale dekoracyjne, w postaci półkolumienek, 

fryzów, obramień okien i gzymsów, 

wykonano z cegły. Szczyty miedzianych 

hełmów ozdobiono złotymi cebulastymi 

zwieńczeniami. Przepychowi fasady odpowiadają 

wnętrza, w których można podziwiać, 

między innymi, bogato dekorowany ikonostas. 

Obecnie katedra należy do Fińskiego Kościoła 

Ortodoksyjnego. 

W pewnym oddaleniu od opisywanych 

świątyń, przy jednej z głównych arterii komunikacyjnych 

ul. Mannerheiminitie, zlokalizowano 

budynek Parlamentu. Historia obiektu jest ściśle 

związana z wydarzeniami politycznymi, 

budowla stanowi symbol niepodległości Finlandii. 

Neoklasycystyczna, ale i dość współczesna 

w wyrazie, koncepcja autorstwa Johana Sigfrida 

Sirena została wybrana w drodze konkursu architektonicznego 

ogłoszonego w 1924 r. Obiekt 

wzniesiono w latach 1927-1931 na prostokątnym 

rzucie, w którego centrum usytuowano salę 

posiedzeń. Rozplanowano ją na kole i przykryto 

spłaszczoną kopułą z latarnią. Elementy te są 

całkowicie niewidoczne z zewnątrz, zasłonięte 

przez monumentalne wielopiętrowe fasady 

wykończone czerwonym granitem. Frontowa 

elewacja zaprojektowana w porządku palladiańskim 

została dodatkowo podkreślona szerokimi 

kamiennymi schodami o wysokości jednej kondygnacji. 

Ta ostatnia stanowi swego rodzaju 

cokół dla gmachu. Całość wieńczy płaski dach 

ukryty za attyką wycofaną w stosunku do lica 

ściany zewnętrznej. 

Geometryczny Aalto 

Przechodząc do omówienia współczesnej 

architektury fińskiej, nie sposób pominąć 

wpływu, jaki miała na nią twórczość Alvara 

Aalto, architekta który stał się ikoną designu. 

Urodzony w Kuortane w 1898 r. projektant, 

dzięki niezwykłej życiowej postawie, ponad 

200 dziełom, w tym również planom urbanistycznym 

centrów miast, odwagą w poszukiwaniach 

i eksperymentowaniu (np. z prasowanym 

drewnem) oraz indywidualnym stylem, stał się 

inspiracją dla wielu. Choć estetyka i szczególny 

wyraz plastyczny budynków był dla Aalto bardzo 

ważny, zawsze podmiotem jego projektów był 

człowiek i jego potrzeby. Rozumiane zarówno 

w kategoriach ergonomii i funkcjonalności, jak 

i emocji. Postulował o mobilność architektury, 

w czym widział szanse na dostosowanie 

budynków do zmieniających się wymogów 

użytkowników i czasów. Zafascynowany fińską 

przyrodą, zarówno ożywioną, jak i nieożywioną, 

stosował miękkie linie w rzutach 

i detalach, używał naturalnych materiałów i dbał 

o zielone otoczenie budynków. W niektórych 

przypadkach wykorzystywał rośliny jako element 

wykończeniowy. Czerpał również z twórczości 

Bauhausu. Jego dążenie do zgeometryzowania 

formy i zastosowania elementów powtarzalnych 

odnaleźć można w licznych realizacjach. Dzięki 

umiejętnemu łączeniu dwóch przeciwstawnych 

nurtów – geometrycznego i organicznego 

– Aalto nadał swoim budynkom niepowtarzalny 

charakter. 

W obiektach tego architekta wyraźna jest 

również potrzeba zapewnienia wnętrzom jak 

największej ilości światła naturalnego. Mimo surowych 

warunków pogodowych Finlandii projektował 

duże, często pasowe przeszklenia, stosował 

całkowicie transparentne przyziemia budynków 

i liczne świetliki. Dalszemu rozjaśnieniu wnętrz 

służyły białe tynki i jasne wykończenia kamienne. 

Chętnie używane przez Aalto marmurowe okładziny 

zewnętrzne do dziś doskonale kontrastują 

z fińskim niebem. To rozwiązanie projektant 

zastosował na jednym ze swoich najbardziej 

rozpoznawalnych budynków – biurowcu firmy 

Enso-Gutzeit, zlokalizowanym na widokowym 

zamknięciu ulic Pohjoisesplanadi i Eteläespalandi 

(w sąsiedztwie omawianej cerkwi), którego 

budowę ukończono w 1962 r. Realizacja jest 

kontrowersyjna m.in. ze względu na kontrast, jaki 

jej prosta, kubistyczna bryła tworzy z historyczną 

zabudową wspomnianej osi spacerowo-komunikacyjnej. 

Zdobionym fasadom i spadzistym 

dachom Aalto przeciwstawił monolityczny prostopadłościan, 

który od strony zachodniej wyróżnia 

się głębokim podcieniem wejściowym, opartym 

na sześciu graniastych kolumnach. Fasady zaprojektował 

na zasadzie regularnej kwadratowej siatki, 

tworzonej przez żebra elewacyjne o trapezowym 

przekroju. W tak wyznaczone pola wpisał tafle 

szklane o nieregularnym pionowym podziale, 

osadzone w drewnianych profilach. Ich ciepła 

barwa harmonizuje z marmurowymi płytkami 

pokrywającymi elewacje. 

Przeciwieństwem kolorystycznym omawianego 

rozwiązania jest budynek biurowy 

Rautatalo, ukończony w 1955 r. Jego fasada 

wykonana została z miedzi, dzięki której uzyskała 

charakterystyczną ciemną barwę. Elewacja 

również otrzymała układ kratownicowy, 

w którym poziomy podkreślono wycofanymi 

pasami między kondygnacyjnymi, a piony wysuniętymi 

żebrami o prostokątnym przekroju. 

128 129

• Plac targowy – Kauppatori 

• Budynek Parlamentu nocą 

• Alvar Aalto_Acedemic Book Store 

– Księgarnia akademicka 

Bibliografia: 

1. Gossel P., Leuthauser G., Architektura 

XX wieku. Tom 1, Taschen/TMC Art, 2010. 

2. Gossel P., Leuthauser G., Architektura 

XX wieku. Tom 2, Taschen/TMC Art, 2010. 

• Cerkiew Soboru Uspienskiego 

Pater wyróżniono za pomocą wysokich w pełni 

przeszklonych witryn, a pierwsze piętro dzięki 

zastosowaniu okien łączących dwa moduły 

fasady. Kolejne kondygnacje otrzymały tafle 

prostokątnych przeszkleń o asymetrycznym 

podziale pionowym, zbliżonym charakterem do 

omawianego w biurowcu. Do wnętrza budynku, 

za pomocą szeregu okrągłych świetlików Aalto 

wpuścił światło naturalne. Elementy te dekorują 

surowo wyglądające atrium, wokół którego rozmieszczono 

trakty komunikacyjne. Są to galerie 

z zabudowanymi, monolitycznymi balustradami. 

W podobnym charakterze architekt utrzymał 

księgarnię akademicką, której realizacja miała 

miejsce w latach 1961-1969. Koncepcja przygotowana 

została w ramach konkursu ogłoszonego 

przez przedsiębiorstwo Oy Stockmann 

Ab. Ten dziesięciokondygnacyjny obiekt, którego 

cztery poziomy usytuowano pod ziemią, 

został również pokryty miedzią i szkłem. Parter 

wyeksponowano za pomocą szerokich witryn 

• Katedra Tuomiokirkko – kolumnada wschodnia 

wystawowych, przez które można zajrzeć do 

środka, co zachęca kupujących. Mniej przystępne 

wydają się kolejne piętra, gdzie zlokalizowano 

biura. Regularne i prostokątne podziały okien 

zostały wyznaczone za pomocą szerokich 

pionowych pasów o poziomym ryflowaniu. 

W stosunku do nich wycofano pasma między 

kondygnacyjne, które asymetrycznie podzielono 

z użyciem trzech wysuniętych żeber. Nieco „cięższa” 

w stosunku do Rautatalo kompozycja fasady 

księgarni akademickiej doskonale harmonizuje 

z sąsiadującymi budynkami firmy Stockmann 

o dość monumentalnym charakterze. Warto 

zajrzeć do środka, gdzie w atrium podziwiać 

można świetliki o kształtach pryzmatu. 

–––––––––––––– 

Wpływy rosyjskie w architekturze stolicy 

Finlandii są dobrze widoczne do dziś. Przekładają 

się zarówno na rozwiązania rzutów i fasad 

budynków, jak i sposób kształtowania terenów 

do nich przyległych, placów miejskich i ciągów 

komunikacyjnych. Specyficzne warunki gruntowe 

sprzyjały potęgowaniu efektu monumentalności 

i majestatu obiektów użyteczności publicznej. 

Sytuowano je na wyeksponowanych skałach, 

a szerokie schody umożliwiały pokonywanie 

różnic terenu. Architekci pracujący w niepodległej 

stolicy próbowali łagodzić te wrażenia. Alvar 

Aalto proponował prostopadłościenne bryły 

o fasadach z lekkimi geometrycznymi podziałami, 

które z czasem coraz bardziej nawiązywały 

do przyrody. Kolejni projektanci rozwijali te 

idee, czasem wręcz „chowając” budynki wśród 

naturalnego ukształtowania terenu… A o tych 

rozwiązaniach będą mogli Państwo przeczytać 

w drugiej części artykułu. 

dr inż. arch. Joanna Jabłońska, 

Wydział Architektury 

Politechniki Wrocławskiej 

3. Hugo Häring w jego czasach. Budowanie w naszych 

czasach, tłum. Wroński J., Wrońska E., koord. Otto Ch., 

tłum. 1992, wyd. Miasto Biberach/Ri, Niemcy Nadburmistrz 

Hoffmann C. W., Biberach 1982. 

4. Piprek M., Alvar Aalto, Wydawnictwo Arkady, 

Warszawa 1987. 

5. Piprek M., Architektura Finlandii, Wydawnictwo 

Arkady, Warszawa 1988. 

6. Weston R., Willa Mairea. Alvar Aalto, 

Phaidon Press Limited, Hong Kong 1992. 

www.alvaraalto.fi 

(dostęp: 16.12.2012) 

www.aalto.fi/en/about/history/tkk/ 

(dostęp: 19.12.2012) 

www.travel.mapsofworld.com 

(dostęp: 11.02.2012) 

www.sacred-destinations.com 

(dostęp: 05.02.2012) 

• Budynek Parlamentu 

130 131

ISSN: 2081-6413 

3 (21) / 2012 

Wydawca: 

W.A. sp. z o.o. 

Adres Wydawcy i Redakcji: 

ul. Szewska 3a, 50-053 Wrocław 

tel. 71 369 93 49 

fax 71 369 93 31 

Redaktor naczelna: 

Kaya Brzezicka 

k.brzezicka@swiatarchitektury.com 

Sekretarz redakcji: 

Szymon Ciach 

tel. 71 369 93 49 

sz.ciach@swiatarchitektury.com 

Korekta: 

Elżbieta Wieliczko 

EKSPONOWANA LOGIKA KONSTRUKCJI 


LUDOWE MOTYWY PERFORACJI 


BEZPIECZEŃSTWO W BUDYNKACH 

„świat architektury” 

– miesięcznik dla architektów. 

OTWARTA PRZESTRZEŃ DLA TWOICH POMYSŁÓW! 

Jesteś autorem ciekawego projektu, którego realizacja 

została już ukończona, i chcesz go opublikować bezpłatnie 

na naszych łamach? Chciałbyś otrzymywać nieodpłatnie 

miesięcznik „świat architektury”? 

Skontaktuj się z nami! 

biuro@swiatarchitektury.com 

tel. 71 369 93 30 

„świat architektury” to miesięcznik 

dla architektów, w którym prezentujemy 

najnowsze realizacje polskich biur projektowych. 

Magazyn dystrybuowany jest do biur 

architektonicznych, jak również inwestorów, 

właścicieli firm budowlanych i deweloperskich, 

wydziałów architektury urzędów miast oraz banków. 

Kierownik projektu: 

Magdalena Buczek 

tel. 71 369 93 45 

m.buczek@swiatarchitektury.com 

Dział marketingu i reklamy: 

Szymon Ciach 

tel. 71 369 93 49 

sz.ciach@swiatarchitektury.com 

Paweł Cząstkiewicz 

tel. 71 369 93 48 

p.czastkiewicz@swiatarchitektury.com 

Redaktor techniczny: 

Tomasz Głowicki 

Współpracownicy: 

Błażej Ciarkowski, Marta Głowacka, Ewa Gwóźdź, 

Magdalena Hoppe, Joanna Jabłońska, Paweł Kraus, 

Ołeksij Kopyłow, Grzegorz Mazur, Adam Osiński, 

Krystian Skrzypczyński, Katarzyna Sobuś, 

Paweł Sulik, Marcin Szczelina, Krzysztof Szozda, 

Marcin Twardowski, Katarzyna Walaszek, 

Elżbieta Wieliczko, Radosław Żubrycki 

Fot. okładka: 

Lech Kwartowicz 

Druk: 

MeCo Media Communications GmbH 

Wiedeń, Austria 

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania 

i adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz 

niepublikowania ich bez podania przyczyny. 

Wszystkie materiały publikowane na łamach 

„świata architektury” objęte są prawem autorskim. 

Przedruk i udostępnianie wyłącznie 

po uzyskaniu zgody redakcji. 

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczanych ogłoszeń i reklam. 

©Wszelkie prawa zastrzeżone W.A. sp. z o.o. 

Wrocław 2012 

www.swiatarchitektury.com 

132

Restauracja Yellow Treehouse, Auckland, Nowa Zelandia. 

Proj. Peter Eising, fot. Lucy Gauntlett. 

Z ArchiCADem 15 w podróż do granic wyobraźni. Z nowymi 

rozwiązaniami BIM realizacja nawet najśmielszych idei 

projektowych przestaje być problemem. 

www.archicad.pl

swiat 21 - Świat Architektury

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?