Prespektiva Gjinore në Shqipëri - INSTAT
Prespektiva Gjinore në Shqipëri - INSTAT
Prespektiva Gjinore në Shqipëri - INSTAT
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Rezultatet<br />
i familjeve me kryefamiljarë burra; gratë<br />
kryefamiljare ka<strong>në</strong> shpenzime konsumi <strong>në</strong><br />
masën 89% të atyre të homologëve burra;<br />
shifër kjo e standardizuar për familjen<br />
mesatare shqiptare me 4.3 pjesëtarë. Po të<br />
përfshijmë <strong>në</strong> këtë krahasim të gjitha familjet<br />
me femra, atëhere shpenzimet mujore të<br />
konsumit bien <strong>në</strong> 80% të shpenzimeve të<br />
familjeve me meshkuj. Siç ka qe<strong>në</strong> rasti edhe<br />
për familje të tjera evropiane, kjo popullsi e<br />
brishtë me gra ka tendencë të pësojë rritje <strong>në</strong><br />
të ardhmen <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong>. Për këtë arsye, shteti<br />
duhet të marrë <strong>në</strong> konsideratë praktika që<br />
minimizoj<strong>në</strong> këtë brishtësi dhe pasojat që ajo<br />
sjell te gratë dhe fëmijët.<br />
4.2 ARSIMI<br />
Në fund të vitit 1990, <strong>Shqipëri</strong>a kishte arritur<br />
një përqindje të lartë shkollimi sidomos <strong>në</strong><br />
krahasim me raportet e konstatuara <strong>në</strong> vende<br />
shumë më të pasura se <strong>Shqipëri</strong>a. Shkalla e<br />
analfabetizmit, sipas të dhënave të regjistrimit<br />
të popullsisë të vitit 1989, <strong>në</strong> atë kohë ishte<br />
7.3 për 100 vetë të moshave 6 vjeç e lart. Kjo<br />
përbën vërtet një arritje të konsiderueshme,<br />
po të kemi parasysh gjendjen menjëherë pas<br />
Luftës së Dyrë Botërore, kur analfabetizmi<br />
ishte 80%; <strong>në</strong> zonat rurale analfabetizmi u ul<br />
<strong>në</strong> masën 90 deri <strong>në</strong> 95%. Gjatë vitit 1990,<br />
pati përmirësime të mëtejshme <strong>në</strong> fushën e<br />
arsimit. Të dhënat e përftuara nga regjistrimi<br />
i popullsisë të vitit 2001 flasin për një ulje <strong>në</strong>n<br />
22 % të analfabetizmit (<strong>INSTAT</strong> 2002).<br />
Në periudhën socaliste, një rëndësi e madhe<br />
iu kushtua sigurimit të mundësive të barabarta<br />
për burrat dhe gratë. Në të njëjtën kohë,<br />
qeveria veproi <strong>në</strong> mënyrë aktive për t'i<br />
rivendosur shumë shqiptarë <strong>në</strong> ato pjesë të<br />
vendit ku mundësitë e tyre iu përshtateshin<br />
më së miri nevojave të shtetit. Si rezultat, niveli<br />
arsimor për burrat dhe gratë <strong>në</strong> zonat rurale<br />
dhe urbane ishte pothuaj i barabartë.<br />
Supozojmë që kjo gjendje të ketë ndryshuar<br />
nga ndikimi që ushtroi migrimi i brendshëm<br />
dhe ai i jashtëm. Siç tregon figura 4, deri <strong>në</strong><br />
moshën 18 vjeç nuk vihen re dallime të<br />
theksuara <strong>në</strong> arritjet <strong>në</strong> nivelin arsimor. Në këtë<br />
moshë të rejat ka<strong>në</strong> rezultate më të mira sesa<br />
djemtë, por pas moshës 30 vjeç situata<br />
ndryshon <strong>në</strong> favor të meshkujve. Kjo<br />
<strong>në</strong>nkupton se <strong>në</strong> grupin e të rinjve dhe të rejave<br />
që frekuentonin shkollën gjatë fazës së<br />
tranzicionit (moshat 10 deri 20 vjeç <strong>në</strong> atë<br />
kohë), vajzat duket se ka<strong>në</strong> përfituar më shumë<br />
sesa djemtë.Kur krahasojmë rajonet që<br />
pësoj<strong>në</strong> humbje ose shtim të popullsië,<br />
konstatojmë se një nivel më i lartë arsimimi<br />
arrihet nga njerëzit që banoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> rajone që<br />
ka<strong>në</strong> migrim pozitiv. Megjithatë, këto dallime<br />
rajonale nuk shfaqen deri <strong>në</strong> moshën 18 vjeç.<br />
Mjafton grafiku për gratë për të treguar këtë<br />
krahasim, pasi modeli arsimor ka qe<strong>në</strong> i<br />
ngjashëm si për gratë ashtu edhe për burrat<br />
(Ilustrimi 5). I njëjti grafik u ndërtua për burrat<br />
dhe gratë veçant, mbi bazën e statusit të tyre<br />
si migrant ose jo-migrant. Modeli ishte i njëjtë<br />
me grafikët që tashmë kemi paraqitur dhe kjo<br />
është arsyeja që këtu nuk paraqiten grafikë të<br />
tjerë. Me një fjalë, si burrat ashtu edhe gratë<br />
që migroj<strong>në</strong> ja<strong>në</strong> më të arsimuar. Të rejat<br />
migrante ose jo-migrante <strong>në</strong> përgjithësi<br />
arrij<strong>në</strong> ose ka<strong>në</strong> arritur një nivel më të lartë<br />
arsimimi <strong>në</strong> krahasim me burrat që nuk ka<strong>në</strong><br />
migruar. Burrat migrantë, megjithatë, ka<strong>në</strong><br />
prirjen të ke<strong>në</strong> një nivel arsimor më të lartë.<br />
Supozojmë se që nga viti 1990, <strong>në</strong> rajonet më<br />
të thella të <strong>Shqipëri</strong>së ja<strong>në</strong> investuar më pak<br />
burime <strong>në</strong> fushën e arsimit. Kjo përbën një<br />
shqetësim që tashmë është identifikuar nga<br />
Ministria e Arsimit. Gjithashtu, ndërsa gratë<br />
përballen me më shumë kërcënime ndaj<br />
sigurisë vetjake nga ana e trafikantëve dhe<br />
elementëve të tjerë negativë, ka tendencë që<br />
frekuentimi i femrave <strong>në</strong> shkolla të bjerë.<br />
Gjithashtu ka të ngjarë që vajzat <strong>në</strong> shkollat e<br />
mesme të mbahen <strong>në</strong> shtëpi, ndoshta për të<br />
vazhduar shkollimin e tyre <strong>në</strong> një moshë të<br />
madhe. Kjo, sipas hamendjes so<strong>në</strong>,<br />
parashikohet sidomos <strong>në</strong> rajonet më të thella,<br />
44 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE I BANESAVE 2001
Change language