Prespektiva Gjinore në Shqipëri - INSTAT

dokumentuar në vendet e tjera ish socialiste,
marrëdhëniet gjinore po marrin trajta të tjera
për shkak të ndryshimeve që rezultojnë prej
rënies së sistemit socialist, përfshirë
ndryshimet zyrtare në ekonominë kombëtare,
si dhe integrimin në ekonominë botërore (Gal
dhe Kligman 2000). Kjo është e vërtetë në
veçanti në rastin e Shqipërisë, një vend i izoluar
për shumë vjet nga pjesa tjetër e botës.
Fokusi i kësaj studimi është të kombinojë dhe
të analizojë dy tipare të rëndësishme të
procesit të transformimit të Shqipërisë –
fluksin e migrimit të brendshëm në shkallë të
gjërë dhe ndryshimet në statusin relativ të
burrave e grave në shoqëri. Synimi ynë është
që në analizën e procesit të migrimit të
brendshëm të përdorim një perspektivë
gjinore.
Si ndikon migrimi i brendshëm tek situatat
relative të burrave e grave migrantë? Si
ndryshojnë standardet e matshme të jetesës
kur njerëzit migrojnë, në krahasim me rastin
kur ata nuk migrojnë? Si ndryshojnë
mundësitë ekonomike e sociale në varësi të
rretheve që humbasin, ose përftojnë popullsi?
Sipas argumentit të mësipërm të Chant-it, ne
mendojmë se migrimi i brendshëm është një
proces gjinor, ku mundësitë dhe rezultatet e
përftuara ndryshojnë nga burrat tek gratë. Ne
presim që këto të ndryshojnë në bazë të
ndarjes themelore të punës që haset
zakonisht në familje, në komunitet dhe,
përgjithësisht, në shoqëri. Ndryshimet ne
mundesitë që ofrohen, krijojnë, ndryshojnë,
ose përforcojnë vlerat e zakonshme të
shoqërisë përsa i përket roleve të meshkujve
e të femrave në të, të cilat, gjithashtu, mund të
ndikojnë në statusin relativ të burrave dhe
grave në përgjithësi. Për rrjedhojë, në këtë
studim në jemi marrë me situatën individuale
dhe strukturore të grave e burrave, siç
pasqyrohet në të dhënat e Regjistrimit
Shqiptar të 2001. Ne synojmë të kuptojmë cilat
janë ato role në Shqipëri që lidhen me të
vërtetë me gjininë, si dhe të identifikojmë ato
ndryshime që kanë më shumë mundësi të
ndikojnë në mënyra të ndryshme në situatat e
burrave dhe të grave. Për të arritur këtë, ne
bëjmë një përshkrim të rrethanave aktuale të
burrave e grave në Shqipëri, dhe më pas,
vlerësojmë se sa këto pabarazi të sotme apo
të ardhme do të ndikojnë në mundësitë e tyre,
sipas gjinisë. Për këtë arsye ne nuk hyjmë në
analiza se si ndikon gjinia në formimin e
marrëdhënieve midis burrave e grave, dhe as
merremi me efektin që ka gjinia tek identiteti i
vetë personit. Thjesht, ne përshkruajmë
situatën sot në Shqipëri duke përdorur të
dhënat e përftuara nga Regjistrimi i 2001. Kjo
do të thotë se ne do të lëmë mënjanë me
ndërgjegje cilësitë imagjinare dhe simbolike
të shoqërisë gjinore (d.m.th. diskutimet
publike rreth problemit të gjinisë, përfaqësimit
të grave në media, etj).
Në këtë mënyrë, pyetjet tona bazë janë: çfarë
formash të pabarazisë gjinore po krijohen si
rezultat i këtyre proceseve transformimesh
drastike? Në ç’mënyrë ndryshon gjendja e
burrave dhe e grave migrante nga ata që nuk
kanë migruar? A janë këto ndryshime një
tregues që migrimi është një proces i lidhur
me gjininë? Dhe çfarë rrjedhojash
nënkuptojnë këto ndryshime për gratë dhe
burrat?
Me këtë përqasje, ne shpresojmë të
plotësojmë një boshllëk në literaturën
historike për vendet post-socialiste, një
literaturë kjo të cilës shpesh i mungon analiza
sasiore e procesit të transformimit nga
pikëpamja sociale. Po ashtu, ne shpresojmë
t’i japim Regjistrimit Shqiptar të 2001 një dimension
historik me anë të përfshirjes në të
të një vëzhgimi mbi migrimin në Shqipëri që
në fillimet e shekullit të kaluar, dhe me anë të
një përshkrimi të organizmit shoqëror shqiptar
para, gjatë, dhe pas socializmit.
Ky punim është strukturuar si vijon: Seksioni i
merret me çështje konceptuale që janë të
rëndësishme për rolet e të dy gjinive dhe për
8 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE I BANESAVE 2001