Full text (PDF) - Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera

12 T. Makowiec-Dąbrowska i wsp. Nr 1Tabela 1. Skala ocen elementów wskaźnika zdolności do pracy(WAI)Table 1. The assessment scale of work ability index (WAI)componentsElementy WAIWAI componentsAktualna zdolność do pracy w porównaniu z najlepszą w życiuCurrent work ability compared with the lifetime bestZdolność do pracy odniesiona do wymagań zawoduWork ability relative to occupation requirementsa) możliwości sprostania wysiłkowi fizycznemuabilities to manage physical effortsb) możliwości sprostania trudnościom umysłowymabilities to manage mental effortsLiczba występujących schorzeń rozpoznanych przez lekarzaNumber of health disorders diagnosed by a physicianSzacowane upośledzenie zdolności do pracy z powodu schorzeńAssessment of diseases-related impairment of work abilityAbsencja w ostatnich 12 miesiącachSickness absenteeism during past 12 monthsWłasna prognoza zdolności do pracy w ciągu najbliższych 2 latSelf-assessed prognosis of work ability for the coming 2 yearsZasoby psychiczne do pracyMental resources of work performanceANALIZA STATYSTYCZNALiczbapunktówNumberof scores0–102–10W celu scharakteryzowania badanych grup mężczyzni kobiet oraz ich obciążenia pracą obliczono wartościśrednie i odchylenie standardowe dla zmiennych ciągłychoraz częstość występowania (w odsetkach) poszczególnychczynników obciążających. Ocenę wpływucech charakteryzujących osoby badane i wykonywanąprzez nie pracę, traktowanych jako zmienne objaśniające,na występowanie obniżonej zdolności do pracydokonano z zastosowaniem regresji logistycznej. Ponieważjest to metoda przewidziana do analizy uwarunkowańzmiennych dwustanowych, tj. takich, gdziedana cecha występuje lub nie, przyjęto, że zmiennymiwynikowymi będą: wskaźnik WAI ≤ 36 (umiarkowanylub niski poziom zdolności do pracy) oraz niższy odmediany poziom każdego z poszczególnych elementówzdolności do pracy.W pierwszym etapie oceniono występowanie zależnościmiedzy tymi zmiennymi wynikowymi a każdą zezmiennych objaśniających za pomocą wskaźników ilorazówszans OR (odds ratio). Następnie zastosowano modellogistycznej regresji wielozmiennowej, co pozwoliłodokonać wyboru zmiennych istotnie i niezależnie wpływającychna występowanie zmiennych wynikowych. Domodeli, oprócz zmiennej wynikowej, wprowadzano te1–51–51–71–61–51, 4, 71–4zmienne objaśniające, które w poprzednich analizach,testowanych jako pojedyncze zmienne, określone zostałyjako istotne.WYNIKICharakterystykę badanych grup kobiet i mężczyznprzedstawiono w tabeli 2. Grupa kobiet objętych badaniembyła młodsza od grupy mężczyzn. Kobiety miałyrównież krótszy niż mężczyźni staż pracy. Znaczniemniej kobiet niż mężczyzn było zaangażowanych w pracęw godzinach nadliczbowych, ale za to większe niżmężczyzn było u nich obciążenie pracą w domu. Wśródkobiet z mniejszą częstością występowały negatywnezachowania zdrowotne, takie jak palenie, konsumpcjaalkoholu, upodobanie do potraw tłustych i słonych.Ogólnie, kobiety odżywiały się bardziej racjonalnie niżmężczyźni i korzystniejszy był u nich wskaźnik masyciała. Z kolei więcej mężczyzn niż kobiet angażowało sięw wysiłek fizyczny w czasie wolnym.Charakterystykę pracy mężczyzn i kobiet przedstawionow tabeli 3. Ponieważ kobiety i mężczyźni pracowalina odmiennych stanowiskach, różniło się również ichobciążenie pracą. Kobiety najczęściej pracowały w systemiedwuzmianowym, zaś mężczyźni — jednozmianowym(praca dzienna). W porównaniu do grupy mężczyznw grupie kobiet był zdecydowanie mniejszy wydatekenergetyczny, większość z nich wykonywała lekką pracęfizyczną, podczas gdy większość mężczyzn — średniociężką. Dla mężczyzn jednak wysiłek fizyczny w pracybył mniejszym problemem niż dla kobiet, na co wskazujeistotnie mniejsza niż w grupie kobiet wartość oceny nieprzystosowaniawysiłku fizycznego w pracy do własnychmożliwości. Ponadto aż 60% mężczyzn wykonującychciężką pracę określało, że mogliby pracować z większymwysiłkiem lub że wysiłek nie stanowi dla nich problemu,podczas gdy taką ocenę dało tylko 20% spośród ciężkopracujących kobiet, a wysiłek był problemem nawet dla30% kobiet wykonujących pracę lekką (ryc. 1).Najczęściej wskazywanymi przez kobiety nieprawidłowościamiergonomicznymi stanowisk pracy, odczuwanymijako uciążliwość, była konieczność pochylaniasię i ograniczona przestrzeń, zaś przez mężczyzn — koniecznośćpochylania się i przykucania. Przez ponadpołowę czasu pracy w pozycji wymuszonej pracowałoprawie dwukrotnie więcej mężczyzn niż kobiet. Znacznieteż więcej mężczyzn niż kobiet wskazywało na ekspozycjęna potencjalnie szkodliwe czynniki na stanowiskupracy — jedynie ekspozycja na promieniowaniejonizujące występowała praktycznie tylko wśród kobiet