Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIXarici ölkələrdə Azərbaycan d<strong>il</strong>inin təbliğində diaspor təşk<strong>il</strong>atlarının roluDünyanın müxtəlif ölkələrində fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atları Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, ermən<strong>il</strong>ərin zaman-zaman xalqımıza qarşı həyata keçirdiklərisoyqırımlar, eləcə də Xocalı faciəsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması <strong>il</strong>ə yanaşı yaşadıqları ölkədəzəngin tarixi-mədəni irsimizin, ana d<strong>il</strong>imizin qorunub saxlanılması istiqamətində də fəaliyyət göstərirlər.Müxtəlif ölkələrdə yaradılan həftə sonu məktəbləri və ya təhs<strong>il</strong> ocaqlarına Azərbaycan d<strong>il</strong>i <strong>il</strong>ə bağlıkeçir<strong>il</strong>ən tədbirlər xarici ölkələrdə böyüməkdə olan gənc nəslin öz ana d<strong>il</strong>inə bağlılığını artırır.Azərbaycan diaspor təşk<strong>il</strong>atları tərəfindən demək olar ki, müntəzəm şək<strong>il</strong>də bu cür tədbirlər həyatakeçir<strong>il</strong>ir.Gənc nəs<strong>il</strong> tərəfindən Azərbaycan d<strong>il</strong>inin qorunub saxlanılmasına xidmət edən tədbirlərdən biriAlmaniyanın Frankfurt şəhərində keçir<strong>il</strong>ən Dünya Azərbaycanlı Gənclərin I Konqresi çərçivəsində baş tutub.Belə ki, Dünya Azərbaycanlı Gənclərin I Konqresi çərçivəsində ―Virtual həftə sonu məktəbi‖nin təqdimatı olub.Təqdimat mərasimi konqresin ikinci günü baş tutub. Bu yeni layihə barədə iştirakçılara və qonaqlaraAzərbaycan M<strong>il</strong>li Elmlər Akademiyasının İnformasiya İnstitutunun direktoru, Azərbaycan M<strong>il</strong>li ElmlərAkademiyasının müxbir üzvü Rasim Əliquliyev məlumat verib. B<strong>il</strong>dir<strong>il</strong>ib ki, layihənin məqsədi xariciölkələrdə yaşayan azərbaycanlı uşaqlara və gənclərə müasir informasiya texnologiyaları vasitəs<strong>il</strong>ə ana d<strong>il</strong>i,Azərbaycan tarixi, mədəniyyəti və coğrafiyasının tədris ed<strong>il</strong>məsi, soydaşlarımızın m<strong>il</strong>li ruhda tərbiyəolunmasına xidmət etməkdir. "Virtual həftə sonu məktəbi" xarici ölkələrdə yaşayan və Azərbaycan haqqındayetərli b<strong>il</strong>gisi olmayan hər bir azərbaycanlı gəncə virtual məkanın imkanlarından istifadə edərək ana d<strong>il</strong>iniöyrənmək, doğma Vətənin tarixini, coğrafiyasını, ədəbiyyatını və mədəniyyətini mənimsəmək imkanı yaradır.Burada bir neçə istiqamət üzrə məlumat əldə etmək mümkündür. ―Ana d<strong>il</strong>i‖ bölməsində Azərbaycan d<strong>il</strong>ininqramatikası, fonetika, leksika, morfologiya, köməkçi nitq hissələri, sintaksis dərsləri yerləşdir<strong>il</strong>ib. BuradaAzərbaycan d<strong>il</strong>inin qanunauyğunluqları barədə ətraflı məlumat əldə etmək olar. Bölmədə hər bir mövzu ayrıcadərs kimi yerləşdir<strong>il</strong>ib. ―Azərbaycan coğrafiyası‖ bölməsində Azərbaycanın fiziki və iqtisadi coğrafiyası barədəməlumatlar öz əksini tapıb. Burada Azərbaycanın relyefi, flora və faunası, iqlimi barədə ətraflı məlumat ver<strong>il</strong>ir.İqtisadi coğrafiya alt bölməsində Azərbaycanın iqtisadi regionları, onların ölkənin iqtisadi sistemində yeri vərolu, ölkəmizin təbii sərvətləri, sənaye və kənd təsərrüfatının inkişaf tempi barədə informasiyalar yer alıb.―Azərbaycan tarixi‖ bölməsi Azərbaycanın ən qədim dövrlərdən müasir günümüzə qədər olan tarixini əhatəedir. Bu bölmədə tarixi proseslər barədə xronoloji ardıcıllıqla məlumat ver<strong>il</strong>ib. ―Azərbaycan tarixi‖bölməsindən, həmçinin Azərbaycan ərazisində yaranmış dövlətlər, onların taleyi, xalqımızın görkəmli tarixişəxsiyyətləri haqqında zəruri məlumatları əldə etmək mümkündür. Qeyd edək ki, bu bölmə digər bölmələrdəndaha genişdir və burada əyani vəsaitlərdən daha çox istifadə ed<strong>il</strong>ib. Azərbaycan ədəbiyyatı bölməsindəAzərbaycanın yazılı və şifahi ədəbiyyatı, xalqımızın əsrarəngiz ədəbi nümunələri, dünya miqyasında şöhrətqazanmış görkəmli şair və yazıçılarının əsərləri, klassik ədəbiyyatımızın korifeyləri, onların həyat vəyaradıcılığı barədə məlumat yerləşdir<strong>il</strong>ib. Bu bölmədə, həmçinin şifahi xalq ədəbiyyatının ən sanballınümunələri <strong>il</strong>ə də tanış olmaq mümkündür.Qeyd edək ki, bu ideya <strong>il</strong>k dəfə olaraq, Azərbaycan <strong>Prezident</strong>i İlham Əliyevin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə 2007-ci <strong>il</strong>innoyabrın 17-19-da Bakıda keçir<strong>il</strong>miş Türk Dövlət və Cəmiyyətlərinin XI Dostluq, Qardaşlıq və ƏməkdaşlıqQurultayında irəli sürülüb. 2008-ci <strong>il</strong> dekabrın 18-19-da Bakı şəhərində keçir<strong>il</strong>ən Dünya AzərbaycanlılarınıƏlaqələndirmə Şurasının toplantısında Azərbaycan həqiqətlərinin təbliği, lobbi quruculuğu, soydaşlarımızınyaşadıqları ölkələrdə cəmiyyətə inteqrasiyası, ictimai-siyasi proseslərdə daha fəal iştirakının təmin olunması <strong>il</strong>əbağlı bir sıra məsələlər ətrafında fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparılıb. Toplantı çərçivəsində rəy və təkliflər nəzərəalınmaqla əsas kimi qəbul olunan «Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Xartiyası» layihəsinin 12.15.-cibəndində xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı uşaqlara və gənclərə müasir informasiya texnologiyalarıvasitəs<strong>il</strong>ə ana d<strong>il</strong>ini, Azərbaycan tarixini, mədəniyyətini, coğrafiyasını tədris etmək məqsəd<strong>il</strong>ə Azərbaycan M<strong>il</strong>liElmlər Akademiyası İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu <strong>il</strong>ə birlikdə "Virtual həftə sonu məktəbi"ninyaradılması nəzərdə tutulub.Almaniyanın paytaxtı Berlin şəhərində isə Ana D<strong>il</strong>i Gününə həsr ed<strong>il</strong>miş tədbir keçir<strong>il</strong>ib. TədbirBerlində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Kültür Ocağında Beynəlxalq Ana D<strong>il</strong>i Günü çərçivəsində ―Uşaqların vəgənclərin sevimli yazıçısı‖ mövzusu ətrafında baş tutub. Tədbir Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmlinümayəndəsi, maarifçi pedaqoq və m<strong>il</strong>li dirçəliş tərəfdarı Abdulla Şaiqin anadan olmasının 130 <strong>il</strong>liyinə həsred<strong>il</strong>ib. Kültür Ocağının üzvləri, xanım Reyhan Qasımova və Naibə Hantelin birgə hazırladıqları məruzə tədbiriştirakçıları tərəfindən maraqla qarşılanıb. Reyhan Qasımova yazıçı-şairin həyatı və yaradıcılığı haqqında genişməlumat verib, Abdulla Şaiqin fəaliyyətini və a<strong>il</strong>ə həyatını əks etdirən foto-şək<strong>il</strong>lər iştirakçıların diqqətinəçatdırılıb. Abdulla Şaiqin uşaqların ifasında səslənən şerləri alqışlarla qarşılanıb. Daha sonra şairin əsəriəsasında çək<strong>il</strong>miş ―Tülkü həccə gedir‖ cizgi f<strong>il</strong>mi nümayiş etdir<strong>il</strong>ib. Tədbirin ikinci hissəsində türkoloq alimSüleymanoğlu ―Türk d<strong>il</strong>i tarixinə qısa bir baxış‖ adlı məruzə <strong>il</strong>ə çıxış edib. O, çıxışında türk d<strong>il</strong>inin inkişafı32
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASImərhələlərini təhl<strong>il</strong> edib, müxtəlif cərəyanların zaman-zaman ona təsirindən danışıb. Sonda məruzəç<strong>il</strong>ər tədbiriştirakçılarının suallarını cavablandırıb və hər iki məruzə ətrafında fikir mübad<strong>il</strong>əsi aparılıb.Gürcüstanın Qardabani rayonunun Qaratəhlə açıq məktəbində Qaratəhlə və Ağtəhlə məktəblərindəAzərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzinin təşk<strong>il</strong> etdiyi gürcü d<strong>il</strong>i kurslarının müəllimlərinin təşk<strong>il</strong> etdiyi tədbirkeçir<strong>il</strong>ib. Tədbirdə Qaratəhlə məktəbinin direktoru Elza Həsənova, Ağtəhlə məktəbinin direktoru KetevanKoçiaşv<strong>il</strong>i, hər iki məktəbdə fəaliyyət göstərən gürcü d<strong>il</strong>i kurslarının müəllimləri Zaira Allahyarova və SofioKoberidze, Azərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzinin əməkdaşları Əbülhəsən Əzizov, Abbas Məmmədov vəpedaqoji kollektivin nümayəndələri iştirak etd<strong>il</strong>ər. Qaratəhlə məktəbinin 15 siniflik binası BP neft şirkətinin vəyerli əhalinin köməyi <strong>il</strong>ə tik<strong>il</strong>ib. Məktəbdə 285 şagird təhs<strong>il</strong> alır. 23 nəfərlik pedaqoji kollektiv, kompüter otağıfəaliyyət göstərir. Məktəbin direktoru Elza Həsənova şagirdlərdə gürcü d<strong>il</strong>ini öyrənməyə böyük maraq olduğunuvə bu işdə AMM-in təşk<strong>il</strong> etdiyi kursların böyük əhəmiyyətini qeyd edib. Qaratəhlə məktəbində fəaliyyətgöstərən gürcü d<strong>il</strong>i kurslarının müəllimi Zaira Allahyarova 2 <strong>il</strong>dir ki, kurslarda aparıcı müəllim kimi işləyir.Hazırda bu kurslarda 20 şagird gürcü d<strong>il</strong>ini öyrənir. O qeyd edib ki, uşaqlarda gürcü d<strong>il</strong>ini öyrənməyə çoxböyük həvəs var və bu işdə məktəb rəhbərliyi də öz köməyini əsirgəmir. Ağtəhlə məktəbində fəaliyyət göstərəngürcü d<strong>il</strong>i kurslarına Sofio Koberidze rəhbərlik edir. Kurslarda 24 şagird gürcü d<strong>il</strong>ini öyrənir. Bir <strong>il</strong>dir fəaliyyətgöstərdiklərinə baxmayaraq böyük uğurlar qazandıqlarını qeyd edən Sofio, şagirdlərin böyük həvəslə kurslaragəlməsini, ikinci bir qrupun açılmasına ehtiyac olduğunu da b<strong>il</strong>dirib. Məktəbin direktoru Ketevan Koçiaşv<strong>il</strong>iqeyd edib ki, buraxılış sinifləri test imtahanlarında gürcü d<strong>il</strong>i fənnindən 6,5-7 bal göstəricisi <strong>il</strong>ə çıxıblar, bu daçox yüksək göstəricidir. O belə yüksək göstəric<strong>il</strong>ərin əldə olunmasında AMM-in təşk<strong>il</strong> etdiyi kursların böyükrolu olduğunu vurğulayıb.Sonra Qaratəhlə məktəbinin binasında hər iki məktəbin nəzdində fəaliyyət göstərən gürcü d<strong>il</strong>ikurslarında oxuyan şagirdlərin birgə hazırladığı Gürcüstanın və Azərbaycanın müstəq<strong>il</strong>lik gününə həsr olunmuşədəbi-bədii tədbir keçir<strong>il</strong>ib. Tədbirdə şagirdlər Azərbaycan və Gürcüstanın Dövlət Himnlərini, gürcü vəAzərbaycan d<strong>il</strong>ində şerlər oxuyublar. Tədbirin sonunda Azərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzinin əməkdaşıƏbülhəsən Əzizov bütün tədbir iştirakçılarını Azərbaycan və Gürcüstanın m<strong>il</strong>li bayramları münasibət<strong>il</strong>ə təbriketmiş, gürcü d<strong>il</strong>i kurslarının işinin yüksək səviyyədə təşk<strong>il</strong>inə görə hər iki məktəbin rəhbərliyinə təşəkkürünüb<strong>il</strong>dirib.V<strong>il</strong>nüsün M.K.Çürlyönis adına M<strong>il</strong>li incəsənət məktəbinin konsert zalında Litva məktəbl<strong>il</strong>əri arasındakeçir<strong>il</strong>miş ―Azərbaycan mənim gözlərimlə‖ beynəlxalq müsabiqəsinin yekun mərasimi olub. Yekunmərasimində Azərbaycan Respublikasının Litvadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Nairə Şahtaxtinskaya,Türkiyənin Litvadakı Səfirliyinin 1-ci katibi Şayda Hanbay, Litva Respublikasının təhs<strong>il</strong> və elm naziriGintaras Steponaviçyus, Litva Seyminin İqtisadiyyat komitəsinin sədri, m<strong>il</strong>lət vək<strong>il</strong>i Daynyus Budris, LitvaMədəniyyət nazirinin müavini Deyvidas Staponkus, Azərbaycan Respublikasının Diasporla iş üzrə DövlətKomitəsinin şöbə müdiri Surəddin Hümbətov, Litva Seyminin Sədri İrena Degutinenin müşaviri və xüsusinümayəndəsi Laurinas Kasçyunas, Litva mədəniyyət nazirinin müşaviri İmantas Melyanas, Estoniya–Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədri Niyazi Hacıyev, Latviya azərbaycanlılarının ―Ocaq‖ cəmiyyətininsədri Roman Əliyev, eləcə də digər rəsm<strong>il</strong>ər, ölkənin tanınmış elm, mədəniyyət, incəsənət və siyasət xadimləri,bir sıra nüfuzlu ictimai təşk<strong>il</strong>atların rəhbərləri, m<strong>il</strong>li azlıq qurumlarının nümayəndələri və başqaları iştirakediblər. Müsabiqəni Litva azərbaycanlıları cəmiyyəti bu ölkənin Təhs<strong>il</strong> və Elm Nazirliyi, Litva M<strong>il</strong>li İcmalarEvi və Litva gənclərinin turizm mərkəzi <strong>il</strong>ə birgə təşk<strong>il</strong> edib. Layihəyə maliyyə dəstəyini isə AzərbaycanRespublikasının Diasporla iş üzrə Dövlət Komitəsi göstərib. Litva Respublikasının Təhs<strong>il</strong> və Elm nazirisözügedən müsabiqənin təşk<strong>il</strong>i barədə Cəmiyyətin təşəbbüsü <strong>il</strong>ə bu <strong>il</strong>in iyul ayında öncədən xüsusi sərəncamimzalayıb, müsabiqənin Əsasnaməsini və eləcə də bu layihə <strong>il</strong>ə əlaqədar digər sənədləri təsdiq edib.Əsasnamədə göstər<strong>il</strong>ib ki, müsabiqə Litva-Azərbaycan mədəniyyətlərarası b<strong>il</strong>g<strong>il</strong>ərinin genişləndir<strong>il</strong>məsinə həsred<strong>il</strong>ir və onu keçirməkdən məqsəd şagirdlərdə Azərbaycanın qədim keçmişinə və dövlətç<strong>il</strong>ik tarixinə, mədəniirsinə, coğrafiyasına, təbiətinə və s. maraq oyatmaq, informasiya texnologiyalarından istifadə etməklə onlaraAzərbaycanla bağlı fikir və düşüncələrini yaradıcı surətdə təqdim etmək üçün imkan yaratmaqdır. MüsabiqəLitva-Azərbaycan mədəniyyətlərarası dialoqu layihəsi çərçivəsində bu ölkənin ümumtəhs<strong>il</strong> məktəblərinin 7-12-ci siniflərində oxuyan şagirdləri arasında keçir<strong>il</strong>ib.“Olaylar”.-<strong>2013</strong>.-8 may.-№81.-S.15.33