2013-cü il - Prezident Kitabxanası

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIAvropada müsbət qarşılanırdı. Çalışqan, namuslu və çılğın olduqlarına görə fabrik, zavod rəhbərləri onları işəgötürərkən tərəddüd etmirdilər. Avropada türklər üçün türk dili əsas ünsiyyət vasitəsi hesab edilirdi.Avropanın sosial-iqtisadi həyatının ayrılmaz tərkib hissəsi olan türk diasporu milli ənənənələrə riayətedən etnik diasporlardan hesab olunur. Onların Avropaya daha tez adaptasiya olunması, işçilərinin çalışqanlığıAvropa dövlətlərini Türkiyə ilə əmək müqavilələrinin imzalanmasına stimul yaratdı. İlk belə müqavilə 1961-ciildə Almaniya ilə imzalanmışdır. Daha sonra 1964-cü ildə Avstriya, Belçika, Niderland, 1965-ci ildə Fransa iləimzalanan əmək miqrasiyası barədə müqavilələr türklərin Avropa ölkələrinə miqrasiyasında böyük roloynamışdır. Türk diasporunun Avropada ictimai-siyasi fəaliyyəti isə 1970-ci illərdən başlayır. 1970-1980-cıillər arası Avropada türk təşkilatlarının sayı 156-ya çatırdı. Bu dövrə qədər yalnız Avropada 70 diaspor təşkilatıfəaliyyət göstərirdi ki, onların da əksəriyyəti Almaniyada təsis edilmişdi. Türk diaspor təşkilatları mədəni, ədəbitəbliğatçılıq işləri ilə də məşğul olurlar. Avropada günü-gündən sayı artan türk diaspor təşkilatları tərəfindəntəsis olunmuş kütləvi informasiya vasitələrinin də sayı tədricən artmağa başlayıb. 1970-ci illərdə Avropada cəmi34 türk kütləvi informasiya vasitəsi fəaliyyət göstərdiyi halda, 1980-ci ilə qədər onların sayı 100-ü keçmişdi.Türkiyə Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının yaradılması Avropada türklərin fəaliyyətinin güclənməsinəstimul verdi. Türk kütləvi informasiya vasitələri sosial, mədəni, iqtisadi problemlərlə yanaşı, siyasi polemikalarada geniş yer ayırmağa başlayırdı. 1976-cı ildə Avropada Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının 106 şöbəsi fəaliyyətgöstərirdi ki, bu da diasporun siyasi fəallığının kifayət qədər yüksək olduğunu göstərirdi. Milliyyətçi HərəkatPartiyası tərəfdarları Avropada türk kimliyini, türkçülük faktorunu təbliğ etməklə, onların assimilyasiyaolunmasının qarşısını almağa çalışır, türklərə qarşı olan bu fikirləri dəyişmək istiqamətində iş aparırdılar.Türkiyədə partiyalar arasında olan münasibətlər Avropadakı türklər arasında münasibətlərə də öz təsirinigöstərməkdəydi. Avropanın sosial-iqtisadi və ictimai-siyasi həyatında fəal rol oynayan türk diasporunun maddidurumu isə bu dövrdə orta səviyyədə idi. Türkiyənin əldə etdiyi iqtisadi və siyasi nailiyyətlər türk diasporununmövqelərinin güclənməsinə şərait yaradırdı. Erməni, kürd və yunan diasporunun əks-təbliğatına baxmayaraqAvropada türklərə sevgi və sayğı ilə yanaşılırdı. Türkiyənin Avropaya inteqrasiyası, atılan uğurlu addımlar türkdiasporunun fəaliyyətinin daha da genişlənməsinə imkan yaradırdı.Almaniya-XVI əsrdən etibarən türk mühacirlərinin Almaniyaya köçünün başlanmasına baxmayaraqburada türk diasporu 1950-ci ildən sonra yaranmağa başladı. 1950-ci ildən Almaniyaya köçən türklərə qarşı―müvəqqəti qonaq‖, ―əcnəbi işçi‖, ―Almaniyanın müsəlman təbəqəsi‖, ―insan haqları uğrunda mübarizə aparanordu‖ və digər baxışlar və yanaşmalar mövcud idi. Zamanla türk mühacirlərinin sayının durmadan artması ölkəictimai-iqtisadi həyatında rolunun güclənməsilə onlara münasibət və baxışlarda ciddi dəyişiklik yarandı.Almaniyaya ilk köçən mühacirlər burada daimi yaşamaq məqsədi güdmürdülər. Onlar müxtəlif sahələrdəçalışaraq maddi durumlarını yaxşılaşdırdıqdan sonra Vətənə geri dönmək barədə fikirləşirdilər. Sonradançalışdıqları sahədə onlara ehtiyacın artması bu ölkəyə tamamilə adaptasiya olunmaları ilə əlaqədar burada daimiməskunlaşan türklər öz diasporlarını formalaşdırmağa başladılar. Almaniyada ilk dəfə olaraq 1923-cü il, aprelin26-27-də Düsseldörf şəhərində yaşayan türklərin birinci konqresi keçirildi. İlk konqresin gedişində iştirak etməküçün Almaniyanın müxtəlif şəhərlərindən həmkarlar ittifaqlarının nümayəndələri, ziyalılar, iş adamları, təşkilatrəhbərləri, jurnalist və digər peşə sahibləri də bu toplantıya təşrif buyurmuşdu. Birinci konqresdə bir çoxməsələlər müzakirə olunmuş və qarşıda duran vəzifələr müəyyənləşdirilmişdi. 1988-ci ildə türk diasporununüzvləri və təşkilat rəhbərləri federasiya formasında birləşərək ümumi türk işi və türk milli kimliyinin qorunubsaxlanması istiqamətində birgə fəaliyyət göstərməyə başladılar. Federasiyanın yaranması diaspor təşkilatlarınınkortəbii və pərakəndə fəaliyyətini aradan qaldıran Almaniyada türklərin həmrəyliyi və milli birliyi üçün atılanmühüm addım idi.Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafınaDövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir“Olaylar”.-2013.-15 yanvar.-№6.-S.15.9