Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIistiqamətində aktiv fəaliyyət nümayiş etdirir. Belə ki, Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyəti cinayətkar, uşaq qat<strong>il</strong>iSerj Sarkisyanın Fransaya səfəri zamanı bu ölkədəki Ermənistan səfirliyi qarşısında etiraz aksiyasınıntəşk<strong>il</strong>atçılarından biri olub. Cəmiyyət həmin aksiyada Belçikada yaşayan yüzlərlə azərbaycanlının iştirakınıtəmin edib. Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyətinin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsininhəlli <strong>il</strong>ə bağlı mövqeyi də fərqlidir. Cəmiyyət hesab edir ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağmünaqişəsinin sülh yolu <strong>il</strong>ə həlli 3 prinsipial məsələdə ciddi dönüş etdikdən sonra mümkündür. Birincisi,Azərbaycanın iqtisadiyyatı daha da güclənməlidir. Ikincisi, diplomatiyamızın, üçüncüsü isə ordumuzun döyüşhazırlığı artırılmalıdır. Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyətinin qənaətincə Ermənistan əgər doğrudan da hiss etsəki, qeyd ed<strong>il</strong>ən prinsiplərdə müqayisə olunmayacaq dərəcədə Azərbaycanın üstünlüyü var, o zaman geriçək<strong>il</strong>məyə məcbur olacaq. Bu baş verməsə o zaman Azərbaycan dövləti beynəlxalq hüququn bizə verdiyiüstünlüklərdən istifadə edərək, Birləşmiş M<strong>il</strong>lətlər Təşk<strong>il</strong>atı, Avropa Şurası, NATO və Avropa Parlamenti kimibeynəlxalq təşk<strong>il</strong>atların qəbul etdiyi qətnamələrini əsas tutaraq torpaqlarımızın işğaldan azad olunması üçün güctətbiq etməlidir.Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyəti diaspora fəaliyyətinə də fərqli prizmadan yanaşır və hesab edir ki,diaspor sahəsində görülən işlər daha da sürətli xarakter almalıdır. Cəmiyyətin qənaətincə diaspora dey<strong>il</strong>əndəyalnız bayram günlərini qeyd etmək yada düşməməlidi. Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyəti, eləcə də digərdiaspor təşk<strong>il</strong>atları müxtəlif səbəblərdən Avropaya mühacirət etmiş insanlarımızın müxtəlif problemlərinin həlled<strong>il</strong>məsində yardımçı olmalıdır. Yaxın zamanlarda Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyətinin saytı, rəqs qrupu və―Az Qarabağ‖ adında futbol komandasının yaranması nəzərdə tutulub ki, bununla da cəmiyyət diasporafəaliyyətinə öz töhfəsini verməyi düşünür. Bundan başqa cəmiyyət Belçikadakı azərbaycanlılar arasında kontaktvə xəbərləşməni sürətləndirmək üçün yaradacağı saytda forum yaradılmasına qərar verib. Qarşıdakı aylarda isəBelçika Azərbaycanlıları Cəmiyyəti <strong>il</strong>k mərhələdə özünün təqdimat mərasimini keçirməyi düşünür. Bundanbaşqa Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyəti 20 yanvar, Xocalı soyqırımı, 31 mart Azərbaycanlıların soyqırımıgünü kimi mühüm tarixlərin qeyd ed<strong>il</strong>məsi, bununla başımıza gətir<strong>il</strong>ən faciələrin dünya ictimaiyyətinəçatdırılması və həmin cinayətlərin öz hüquqi qiymətini alması üçün kampaniya, aksiyalar, tədbirlər, konfranslarıkeçirməyi, eyni zamanda Novruz Bayramını m<strong>il</strong>li bayramınız kimi möhtəşəm qeyd etməyi planlaşdırır.Ümumiyyətlə, Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyətinin 3 əsas hədəfi var. Birincisi təşk<strong>il</strong>atlanmaq, ikincisixalqımız, tariximiz, ölkəmiz haqqında avropalılarda müsbət imic formalaşdırmaq, Qarabağ həqiqətlərini,Azərbaycanın tarixi haqsızlığa məruz qalmasını dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq, üçüncüsü, soydaşlarımızınüzləşdikləri problemlərinin həll ed<strong>il</strong>məsində yardımçı olmaq. onların şikayətlərinin araşdırılmasına dəstəkvermək. Ümumiyyətlə, Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyəti hesab edir ki, diasporaya yeni insanlar, xüsus<strong>il</strong>ə satdüşüncəli vətənpərvər gənclər cəlb olunmalı və bu zaman dövlət də öz dəstəyini onlardan əsirgə- məməlidir.Sonda onu da qeyd edək ki, Belçika Azərbaycanlıları Cəmiyyəti rəsmi qeydiyyata alınmaq üçün müvafiqsənədlərini Belçikanın aidiyyatı qurumlarına təqdim edib. Yaxın günlərdə Belçika AzərbaycanlılarıCəmiyyətinin rəsmən qeydiyyatdan keçəcəyi gözlən<strong>il</strong>ir. Cəmiyyət rəsmi dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonradaha geniş və əhatəli şək<strong>il</strong>də fəaliyyət göstərməyi qarşıya məqsəd qoyub.“Olaylar”.-<strong>2013</strong>.-9 yanvar.-№2.-S.15.4
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASIBirləşmiş Ştatlardakı Azərbaycan DiasporuSoydaşlarımızın məskunlaşdığı və Azərbaycan diasporunu layiqincə təbliğ etdiyi ölkələr sırasındaBirləşmiş Ştatların da öz yeri var. Okeanın o tayındakı azərbaycanlılar əsasən Birləşmiş Ştatların Nyu-York,Vermont, Arizona, Florida, Ohayo, Konnektikut, Nevada, Texas, İllinoys kimi ştatlarında yaşayırlar. HazırdaBirləşmiş Ştatlarda azərbaycanlıların 30-a yaxın ictimai birliyi, bir jurnalı və bir televiziya kanalı fəaliyyətgöstərir. Birləşmiş Ştatlar Dövlət Departamentinin verdiyi məlumata görə, Azərbaycan müstəq<strong>il</strong>lik əldəetdikdən sonra 5 553 azərbaycanlı Amerika vətəndaşlığına keçmişdir. Tarixi mənbələrə nəzər yetirsək görərikki, Birləşmiş Ştatlara gələn <strong>il</strong>k azərbaycanlı Mirzə Əli Əkbər olmuşdur. 0,1912-ci <strong>il</strong>in 7 iyun tarixində BöyükBritaniyanın Liverpul dəniz limanından Mauretania gəmisi <strong>il</strong>ə Ellis adasına gəlmişdir. AzərbaycanlılarınBirləşmiş Ştatlara mühacirətinin növbəti dalğası Azərbaycan Demokratik Respublikasının tənəzzülündən sonrabaş vermişdir.Həmin <strong>il</strong>lərdə Demokratik Respublikanın süquta uğraması və cümhuriyyət dövrünün fəallarının təqiblərəməruz qalması 20-yə yaxın azərbaycanlının Birləşmiş Ştatlara getməsinə səbəb oldu.. Daha sonra İkinci Dünyamüharibəsi <strong>il</strong>lərində Almaniyada xidmət edən və ya faşistlərə əsir düşən azərbaycanlıların bir qismi BirləşmişŞtatlara mühacirət etmişlər. Onların təxmini sayı 250-300 nəfər olmuşdur. Həmin dövrlərdə azərbaycanlılar ənçox Nyu-York ştatında yaşamışlar. Bu daha çox həmin ştatda türk mühacirlərin olması <strong>il</strong>ə əlaqədar idi. 1980-ci<strong>il</strong>lərə qədər Azərbaycan SSR- dən Birləşmiş Ştatlara gedənlərin sayı çox az olmuşdur. Bunun əsas səbəbi SSRİdənAmerikaya adi vətəndaşların getməsinin mümkün olmaması idi.1979-cu <strong>il</strong> İran islam inq<strong>il</strong>abı da azərbaycanlıların Birləşmiş Ştatlara mühacirət etməsinə gətirib çıxardı.Məhz 1979-cu <strong>il</strong>in İslam İnq<strong>il</strong>abı zamanı 150 000 azərbaycanlı İrandan Birləşmiş Ştatlara mühacirət etmişlər.Onlar əsasən İranda hakimiyyətə gələn rejimin rəhbərliyi altında yaşamaq istəməyənlər olmuşlar.Birləşmiş Ştatlar dövlət departamentinin verdiyi məlumata görə, 2001-2010-cu <strong>il</strong>lərdə 9 391 nəfərazərbaycanlı Amerika vətəndaşı kimi qeydiyyata götürülmüşdür. Bunlardan 2 565 nəfəri artıq Green cardsahibidir. 1990-cı <strong>il</strong>dən etibarən, Azərbaycandan Green card qalibi olanların sayı 5 490 nəfər olmuşdur.Birləşmiş Ştatlar Dövlət Departamenti, orta hesabla Azərbaycana hər <strong>il</strong> 400 nəfər kvota yeri ayrıldığınıaçıqlamışdır. Bu da qonşu Gürcüstan və Ermənistana ayrılan kvotadan dəfələrlə azdır. Təkcə 2011-ci <strong>il</strong>dəAzərbaycandan Green card qalibləri sayı 355 nəfər olmuşdur. Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, BirləşmişŞtatlar azərbaycanlılarının sayları, Qafqazın digər xalqlarına nisbətən azdır. Hazırda Birləşmiş Ştatlarda 500 000erməninin və 250 000 gürcü əs<strong>il</strong>li insanların yaşadığı qeyd olunur. Ümumiyyətlə bu gün Birləşmiş Ştatlardaazərbaycanlıların 30-a yaxın təşk<strong>il</strong>atı fəaliyyət göstərir. Bu təşk<strong>il</strong>atlardan birincisi 1957-ci <strong>il</strong>də yaradılanAmerika Azərbaycanlıları Cəmiyyətidir. Cəmiyyətin hazırkı sədri Tomris Azəridir. Birləşmiş Ştatlardakı digərtəşk<strong>il</strong>atlar isə Amerikalı Azərbaycanlıların Şurası, Birləşmiş Ştatlar Azərbaycanlıları Şəbəkəsi, BirləşmişŞtatlar-Azərbaycan Ticarət Palatası, Şimali Kaliforniya Azərbaycan Mədəniyyət Ocağı, Hyuston-Bakı QardaşlaşmışŞəhərlər Assosiasiyası, Azərbaycan Nyu-York Assosiasiyası və Hyuston AzərbaycanlılarıAssosiasiyasıdır. Birləşmiş Ştatlarda yaşayan soydaşlarımız fəal təbliğat prosesinin tərkib hissəsi kimi kütləviinformasiya vasitələri, televiziya kanalları təsis edərək Azərbaycanın haqq səsini Amerika cəmiyyətinəçatdırırlar. Birləşmiş Ştatların İllinoys ştatının Çikaqo şəhərində azərbaycanlıların ―Günaz TV" adlı televiziyakanalı yayımlanır. Kanal 2005-ci <strong>il</strong>in aprel ayından canlı yayıma başlamışdır. ―Günaz TV‖-nin əsas təsisç<strong>il</strong>əriƏhməd Obalı və Huseyn Bəydir Gün ərzində 24 saatlıq proqram ları ―Hotbird‖ peyki vasitəsi <strong>il</strong>ə yayımlanır.Kanalın əsas məqsədi İranda azərbaycanlıların hüquqlarının tapdalanmasma son qoyulması, İranazərbaycanlılarının haqlarının tanınması istiqamətində fəaliyyət göstərməkdir. Televiziya kanalının gün ərzində8 saatlıq canlı efir müddəti var.“Olaylar”.-<strong>2013</strong>.-10 yanvar.-№3.-S.15.5