Po prostu - luksus i komfort w najlepszym wydaniu - Tauron

energia w UE
W sWoicH działaniacH komisja europejska często posługuje się modelem pRimes,
umożliwiającym twoRzenie symulacji Rozwoju sytuacji w gospodaRkach państw członkowskich unii
jakie dane wykoRzystywane są
w bRukseli pRzy analizach
sytuacji gospodaRczej w polsce?
Stanisław TOKarSKi
Jerzy JaNiKOWSKi
Dzięki modelowi PRiMES Komisja
może oszacować skutki
wprowadzanych przez siebie
regulacji zarówno na to, co
będzie się działo w całej Unii Europejskiej,
jak również w poszczególnych
krajach. Tego typu analizy są przygotowywane
obowiązkowo. Czy dane
wykorzystywane do tego celu będą
skutkowały utrzymaniem PKB Polski po
50 latach transformacji (w perspektywie
połowy wieku) na poziomie około
50 proc. średniej dla 27 krajów Unii?
przykład pakietu
klimatycznego
Wszyscy pamiętamy prace prowadzone
niedawno nad zapisami pakietu klimatycznego.
Wśród przygotowanych przez
Komisję Europejską dokumentów był
także tzw. impact Assessment, czyli oszacowanie
wpływu proponowanych dyrektyw
o handlu uprawnieniami do emisji
gazów cieplarnianych (dyrektywa ETS)
oraz o źródłach odnawialnych (dyrektywa
RES) na poszczególne kraje. Komisja
Europejska przyjęła w danych wejściowych
wartości wzrostu PKB dla Polski na
poziomie znacznie niższym niż ten, który
był przedstawiany w oficjalnych danych
GUS. Także zakładane prognozy zmian
wartości tego wskaźnika nie były dla naszego
kraju specjalnie optymistyczne.
Rozbieżności zostały dostrzeżone podczas
przygotowywania Raportu 2030,
18 polska EnErGIa nr 10 (12)/2009
który służył potem przedstawicielom naszego
rządu w trakcie negocjacji ostatecznego
kształtu przyjętych zapisów.
Autorzy Raportu 2030 wykazali, że sam
pakiet klimatyczny będzie miał dla Polski
dużo poważniejsze skutki finansowe, niż
wskazywano wcześniej w impact Assessment.
Wiązało się to także z przyjętymi
i prognozowanymi zmianami wartości
PKB dla naszego kraju.
dane z modelu primeS
Wartości PKB dla Polski, wykorzystywane
podczas prowadzenia obliczeń
w modelu PRiMES dla Komisji Europejskiej,
zostały ustalone na niskim poziomie.
Według danych, do których udało
się dotrzeć, polski roczny wzrost PKB
wyglądał i będzie wyglądać następująco
w poszczególnych dziesięcioleciach:
lata 1990-2000 3,8 proc.
lata 2000-2010 3,3 proc.
lata 2010-2030 2,8 proc.
lata 2030-2050 1,6 proc.
Natomiast w przypadku średniej dla
wszystkich 27 krajów członkowskich
wzrost PKB wygląda tak:
lata 1990-2000 2,2 proc.
lata 2000-2010 1,2 proc.
lata 2010-2020 2,2 proc.
lata 2020-2030 1,7 proc.
lata 2030-2040 1,6 proc.
lata 2040-2050 1,6 proc.
jak rzeczyWiście Wyglądał
wzroSt pkB w polSce
W Polsce wzrost PKB jest odmienny od
tego, który został przyjęty do obliczeń
rok i kwartał ii kwartał iii kwartał iV kwartał
2005 3,3 2,4 4,3 4,2
2006 5,1 6,2 6,6 6,9
2007 6,7 6,7 6,0 6,7
Dane GUS, rok do roku, w cenach stałych, rok odniesienia 2000, PKB wyrównywany sezonowo.
w Brukseli. Warto spojrzeć na dane
historyczne, publikowane przez GUS,
a odnoszące się do okresu będącego
podstawą analiz dla oceny skutków pakietu
klimatycznego.
Już na pierwszy rzut oka widać, że
rozbieżności są znaczne. Jeszcze ciekawsze
są dane za pierwszy kwartał
tego roku. Eurostat podał, że PKB
dla 27 krajów Unii Europejskiej spadł
o 4,4 proc. Najniższe wartości odnotowano
na łotwie (-18,6 proc.),
w Estonii (-15,6 proc.), na Litwie
(-10,9 proc.), w Niemczech (-6,9 proc.)
i w Szwecji (-6,5 proc.). Zmiana PKB we
Francji to tylko 3,2 proc. poniżej zera.
Spadków nie było tylko w trzech krajach.
Grecja odnotowała wzrost na poziomie
0,3 proc., Polska 0,8 proc., a rekordzistą
okazał się Cypr z 1,6 proc. Dane za drugi
kwartał kryzysowego 2009 r. są dla
Polski jeszcze lepsze. Jako jedyny kraj
w Unii odnotowaliśmy wzrost gospodarczy
i było to 1,1 proc. („Gazeta Wyborcza”
z 28 sierpnia 2009).
perSpektywy dla polSki
Przyglądając się danym z modelu
PRiMES (rys. 1) możemy dostrzec, że
PKB Polski w 2050 r. osiągnie niecałe
50 proc. średniego PKB dla wszystkich
27 krajów Unii – liczonych razem z Rumunią
i Bułgarią. Jest to niezwykle pesymistyczne
założenie, tym bardziej, iż
w dłuższej perspektywie czasowej linie
trendu wydają się rozbieżne, co znaczy,
że według pokazanych założeń Polska
nigdy nie dogoni unijnej średniej.
Pojawia się zatem pytanie, czy wyniki
osiągane przez nasz kraj w ostatnich latach,
a szczególnie w ostatnich miesiącach
ciężkiego światowego kryzysu gospodarczego,
to tylko jakieś wyjątkowe
i krótkotrwałe zjawiska, które nie mają
żadnego znaczenia? Czy miejsce Polski
wśród innych unijnych gospodarek zawsze
ma być na szarym końcu? Takiemu
podejściu przeczy raport „Polska 2030.
Wyzwania rozwojowe” opublikowany
w lipcu 2009 przez Kancelarię Prezesa
Rady Ministrów. Według zawartych
w nim danych, Polska powinna dogonić
średni PKB 15 krajów starej Unii Europejskiej
w 2039 roku.
Podkreślmy to jeszcze raz – chodzi
o 15 krajów starej Unii, a nie średnią dla
jej wszystkich 27 obecnych członków, co
Wartości pkb dla polski,
wykorzystywane podczas
prowadzenia obliczeń
w modelu primes dla
komisji europejskiej, zostały
ustalone na niskim poziomie
oznacza znacznie szybszą ścieżkę wzrostu.
Wydaje się zatem niezbędne wyraźne
zweryfikowanie danych w modelu
PRiMES, tak by wykonywane przy jego
wykorzystaniu symulacje dawały bardziej
realny obraz sytuacji w naszym kraju.
pkB a Sektor energetyczny
Wzrost PKB wiąże się także ze wzrostem
zużycia energii. Nie musi to być zależność
liniowa, ale trzeba pamiętać, że
szybszy rozwój gospodarczy kraju będzie
tej energii wymagał coraz więcej. Oznacza
to konieczność budowy kolejnych,
nowych jednostek wytwórczych oraz linii
produktywność
pracy
pkb
Rysunek 1. prognozoWana zmiana pkb
50
przesyłowych. Jeżeli uwzględnimy fakt,
że wiele ze starych pracujących jeszcze
w Polsce bloków musi zostać wycofanych
z eksploatacji z uwagi na zaostrzające
się stale wymagania w zakresie ochrony
środowiska, zobaczymy, jak ogromna jest
skala potrzebnych inwestycji. Te zaś będą
musiały przełożyć się na koszty energii.
Rozważając długoterminowe plany rozwoju
sektora elektroenergetycznego,
nie można zapominać, że wydatki, jakie
będą musiały być poniesione przy realizacji
obecnie wdrażanych kierunków polityki
klimatycznej, nie rozłożą się jednakowo
dla wszystkich krajów. Szczególnie
wysokie koszty poniesie Polska. Dlatego
przed podjęciem wiążących decyzji należy
najpierw te koszty dobrze wyliczyć
i jednoznacznie je pokazać. Na pewno
nie w postaci średniej wartości dla wszystkich
krajów Unii, bo każdy kraj jest inny,
Rysunek 2. luka rozWojoWa europy środkoWej Wobec ue 15
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
t polska pkb/capita [tys. €] t ue27 pkb/capita [tys. €]
produktywność
pracy
godziny
pracy
a wszelkie uśrednienia mogą znacząco
zniekształcić prawdziwy obraz. Wzrost
cen w dziesięciu krajach o 10 proc. i w jednym
o 100 proc. daje średni wzrost tylko
o 18 proc. To nie wygląda tak źle, szczególnie
wtedy, kiedy ci, którzy będą musieli
zapłacić znacznie więcej niż inni, nie
będą tego do końca świadomi. Przy okazji
można pokusić się o jeszcze jedno pytanie.
Czy polityka utrzymania dysproporcji
pomiędzy poszczególnymi krajami Unii
– która pomimo programów spójności
skutkuje po 50 latach w skrajnych przypadkach
siedmiokrotną różnicą w poziomie
PKB na głowę mieszkańca – jest
wskazówką dla młodego pokolenia przy
wyborze własnego miejsca zamieszkania
i oczekiwanego tam dobrobytu?
dystans do ue15 – ad 2007 średnie tempo Wzrostu data dogonienia ue15
W latacH 1995-1997
pkb
produktywność
pracy
bułgaria 31 36 1,7 1,2 2,8 2017 2213
czechy 53 74 3,4 -0,2 3,2 2040 2043
estonia 48 67 7,1 -0,4 7,5 2020 2015
Węgry 54 60 2,3 1,6 3,9 2079 2040
łotwa 42 54 6,6 0,9 7,5 2024 2019
litwa 46 51 5,7 0,8 6,5 2025 2023
polska 44 50 4,2 0,3 4,5 2037 2039
rumunia 28 34 4,0 -1,0 3,0 2057 2179
słowacja 61 61 5,1 -0,3 4,8 2021 2027
słowenia 71 82 4,2 0,1 4,3 2020 2017
pkb
Źródło: dane z modelu pRimes
Źródło: Raport polska 2030. wyzwania rozwojowe
polska EnErGIa nr 10 (12)/2009 19