TECHNOLOGIADVDPRZETWARZANIETONÓWHARMONICZNYCHGłębokie wniknięcie w materiędźwiękową może się wydawać dośćskomplikowane, ale między innymi natym polega proces produkcji muzyki...Częstotliwości harmoniczne to podstawowybudulec każdego dźwięku muzycznego.To one definiują charakterbrzmieniowy instrumentów i wpływają nato, jak odbieramy muzykę. Częstotliwościharmoniczne są kluczowe w kompozycjimuzycznej, zrozumieniu akustyki i przyprojektowaniu sprzętu nagrywającegooraz odtwarzającego. W naszym artykuleprzyjrzymy się harmonicznym, metodomich analizy, ich interakcji z naszymsłuchem i sposobom wpływania na ichkształt. Struktura harmonicznych, a w zasadziebrzmienie, to proste funkcje matematyczne,ale ich oddziaływania potrafiąbyć bardzo złożone i zmienne.W trakcie produkcji materiałówmuzycznych cały czas ingerujemyw strukturę harmoniczną – od charakterystykibrzmieniowej instrumentówpo ogólny kształt miksu.Rozumiejąc i analizując ją, możemymieć większą kontrolę nad tym, co robimyz dźwiękiem, przy wykorzystaniutakich narzędzi jak korekcja półkowaczy enhancer basowy. Używająctych lub innych procesorów, wykonujemynaszą pracę poprzez świadomekształtowanie tejże strukturyzgodnie z naszym życzeniem i naszymiwyobrażeniami. A zatem, czym sąharmoniczne?[AUTOR]ROBBIE STAMPArtysta, realizator,basista, konstruktorelektronicznych urządzeńaudio, autor artykułóworaz producent muzyczny,pracujący w swoim dźwiękowymazylu Sandpit <strong>Studio</strong>(sand pit stu dio.co.uk). JakoCyclick Samples stworzył ponad120 tysięcy różnego typu sampli,które znajdziecie między innymina naszych płytach DVD.86 <strong>Estrada</strong> i <strong>Studio</strong> • styczeń <strong>2012</strong>
PodstawyCzym są harmoniczne?Elementy,z których powstaje dźwiękZgodnie z definicją harmoniczne są wielokrotnością(w liczbach całkowitych) częstotliwościpodstawowej lub najniższej.Częstotliwość podstawowa jest tym, co odbieramyjako wysokość dźwięku lub nuty, a harmoniczneto wartość tej częstotliwości pomnożonaprzez kolejną liczbę całkowitą (×1, ×2, ×3,…).Przykładowo, standardowa częstotliwość440 Hz (A4) ma harmoniczne zaczynające się od440 Hz (pierwsza harmoniczna = 440 Hz × 1),880 Hz (druga harmoniczna = 440 Hz × 2),1.320 Hz (trzecia harmoniczna =440 Hz × 3),1.760 Hz (czwarta harmoniczna) itd. Te harmoniczne,lub inaczej tony składowe, są generowaneprzez instrumenty, w których źródłem dźwiękusą strojone lub periodyczne oscylacje, choć sąemitowane także przez wiele obiektów niemuzycznych,od odkurzaczy począwszy, na mostachuginających się pod wpływem wiatru skończywszy.Są też instrumenty muzyczne, które generująoscylacje w nieco inny sposób niż wyżej opisany.Należą do nich np. bębny ze skórzanymi membranami,w których tony składowe zwane są dźwiękaminieharmonicznymi. Także bębny timpani,mimo tego, że są instrumentami strojonymi, wytwarzajątony nieharmoniczne.Zależności występujące pomiędzy poszczególnymiczęstotliwościami harmonicznymi wynikająz natury początkowych oscylacji i związanesą z tym, czy zostały one wywołane poprzez zarwaniestruny, pobudzenie smyczkiem, przepływstrumienia powietrza przez układ drgający, czynapięcie wytworzone w układzie elektronicznym.Owe zależności są często określane mianem barwydźwięku lub tembrem i potrafią sprawić, żedwa z pozoru jednakowe instrumenty zabrzmiąinaczej. Tembr wynika z różnych poziomów głośnościposzczególnych tonów harmonicznych, zakresuczęstotliwości, który owe tony pokrywająi proporcji między harmonicznymi parzystymii nieparzystymi. Instrumenty, w których pojawiasię wiele częstotliwości harmonicznych o dużejczęstotliwości, są dla nas jasne brzmieniowo,podczas gdy instrumenty produkujące niewielkąilość harmonicznych o niskiej częstotliwości sąodbierane jako ciemne lub miękko brzmiące.Barwa dźwięku jest pochodną także innychczynników, takich np. jak zależności czasowewystępujące między poszczególnymi harmonicznymi.„Obwiednia czasowa” harmonicznychmoże się zmieniać, a zatem poszczególnetony składowe mogą się pojawiać po wystąpieniuczęstotliwości podstawowej, a w niektórychprzypadkach nawet przed nią. Amplituda tonówharmonicznych może się zmieniać w funkcjiczasu, rezonując w różny sposób w fazie atakui zaniku dźwięku. Wszystkie te subtelnościsą przez nasz mózg odbierane na szereg różnychsposobów.Świadomość tego, że zależności pomiędzy harmonicznymimogą być źródłem nieskończonychsubtelności barwowych, pozwala nam wydobyćcałą gamę brzmień nawet z pozornie prostychinstrumentów, ale to wciąż tylko część całej historii– podróż od instrumentu do naszego uchamoże w sposób radykalny zmienić tembr w znaczeniuakustycznym lub elektrycznym. Nigdy teżnie będziemy mieli do czynienia z absolutnie czystąścieżką sygnałową, bez względu na to, co mówiąnam producenci urządzeń. Każde ogniwow naszym łańcuchu odciska swe piętno na końcowymbrzmieniu: mikrofony, algorytm sumowaniaw programie DAW, wzmacniacz zasilającymonitory, przetworniki w odsłuchach – wszystkoto dodaje coś od siebie. Oczywiście, największywpływ na brzmienie mamy my sami, mogąckształtować je zgodnie z naszym życzeniem, i tejwłaśnie tematyce poświęcimy pozostałą częśćartykułu.Owe zmiany w brzmieniu znane są zazwyczajpod postacią zniekształceń i występują z różnymnatężeniem. Zniekształcenie może się objawićpod postacią zmiany proporcji głośności pomiędzyposzczególnymi tonami harmonicznymilub jako zniekształcenia fazowe, czyli zmianafazy (lub czasu) między nimi (przesunięcia fazowe).Oprócz zmiany charakterystyki amplitudyi charakterystyki czasowej harmonicznych możemyteż tworzyć nowe harmoniczne, które niebyły w sposób oczywisty obecne w dźwięku podstawowym.Do tego celu możemy zastosować takienarzędzia jak korektory, efekty flanger/phasing/chorus,filtry i inne efekty zniekształcającedźwięk – fuzz, clipper, saturator czy overdrive.Nasz mózg jest wyjątkowo wyczulony na strukturęharmoniczną i manipulacje w tym zakresiemogą radykalnie zmienić nasze postrzeganie danegoinstrumentu lub całego miksu, pomagającw podejmowaniu decyzji, rozwiązywaniu problemówi uruchamiając większą kreatywność.Synteza modularna jest jedną z najczystszychform eksperymentowania z harmonicznymi.<strong>Estrada</strong> i <strong>Studio</strong> • styczeń <strong>2012</strong>87
Change language