plani hapësinor - parku kombëtar “sharri” - ammk-rks.net

Parku Kombëtar “Sharri” – Plani HapësinorMMPH/AMMK – Instituti për Planifikim Hapësinor1.931m, dhe më pas deri te kota 1.710m dhe nga këtu nëveriperëndim deri te kota 1.456m. (Rusenicë). Në vazhdim kufirilëshohet deri te kota 841m duke përfshirë Manastirin e Tre tëShenjtëve ku kufiri kthehet në lindje në kotën 1.498m mbifshatin Delloc dhe shtrihet në veri nga Bollovan Kamen e dukepërfshirë Ujin e Mbretit dhe Baçillën e Bukoshit në lindje deri tekota 1.654m.Nga kjo kuotë kufiri shtrihet në drejtim juglindor deri te kota1.441m mbi fshatin Biti e Epërme, Popovc dhe Biti e Ultë, prejnga kthehet në jug dhe del në kotën 1.276m (Çukë). Më tutjekufiri lëshohet mbi Orliçevë dhe del në kotën 1.150m e pastajnë kënd të drejtë në jug ngjitet deri te kota 1.516m (MaloBorçe) dhe kthehet në perëndim deri te kota 1.440m. (SvedskeLivade). Prej këtu lëshohet në jug ku e pret lumi Lepenc, pastajngjitet në Kokën e Begut deri te izohipsa 1.600 m., Ndërsa ngakëtu kufiri kthehet mbi fshatin Sevcë dhe del në kotën 1.312m. emë tutje shkon në lindje dhe del në kotën 1.232m. (Burli) duke eprerë rrugën Brezovicë - Prizren, pastaj kthehet në juglindje derite kota 1.453m. Nga këtu vazhdon në verilindje deri te kota1.485m. dhe më tutje në drejtim të njëjtë deri te kota 1.541m.pastaj vazhdon në lindje deri te Maja e Zezë (1.562m) dhe kota1.712m. duke përfshirë Tupanin, Baçillën, kthehet nëjugperëndim deri te pika fillestare në përshkrimin e kufiritLuboteni ku mbyllet rrethi 1 .Veçoritë gjeomorfologjike dhe gjeologjike – Territorin malor tëSharrit i cili është në kuadër të parkut nacional, në pjesën jugoretë tij e përbëjnë malet e larta të cilat njëkohësisht përfaqësojnëedhe majat më të larta të Sharrit.Pamja e fundit morfologjike e trevës së Sharrit, është para segjithash rezultat i lëvizjeve tektonike me të cilat janë krijuartërësitë kryesore gjeomorfologjike dhe më vonë i forcave tëjashtme që kanë ndikuar, akullnajave, rrjedhjeve ujore etj.Kështu p.sh. për shkak të veprimit të akullnajave me të cilat kanëqenë të mbuluara pjesët e larta të Sharrit gjatë kohës sëakullnajave janë krijuar një numër i madh i të ashtuquajturavethellime akullnajore ose cirqe, valëve si dhe sasive të mëdha tëmorenave (materialit akullnajor). Në një përmasë këto thellime(cirqe) më vonë janë krijuar liqej të akullnajave, ndër të cilët mëtë njohurit janë liqejt tejet atraktiv të Livadicës dhe Jazhincës.Numri më i madh i thellimeve akullnajore ndodhet në rrëzën emajave më të larta, në pjesën më jugore të territorit të parkutnacional, të Bistrës, Livadicës, Çukës së Liqeve, ndërsa grupi mënumerik është nën majën e Piribregut (2.522m’), e njohur meemrin Vrima e Berevcit.Pastaj theksohen thellimet cirkore te Çuka e liqejve dhe Livadica.Nga këto cirqe nisen valet, përkatësisht ultësirat e dikurshme tëakullnajave. Posaqërisht duhet të theksohet vala Demir Kapija ecila shkon nga cirku i dikurshëm ku sot është Liqeni i Livadicës.Vala e Demir Kapisë që është me fund të gjerë dhe anëtplotësisht të pjerrëta përfaqëson formën më të njohur fosile tëultësirës akullnajore në Sharr, i gjatë është rreth 1,5 km.Në formën morfologjike të Sharrit në një përmasë më të madhendikojnë rrjedhjet lumore. I tërë territori i Sharrit është indërprerë me luginat e panumërta të lumenjve dhe përroskave,të cilat kryesisht derdhen në Bistricën e Prizrenit dhe në Lepenc.Në pjesët jugore të parkut nacional, përkatësisht në rrjedhat esipërme të lumenjve: Muzhicë, Bollonjskë, Bllateshticë, Suva etj,luginat janë të prera thellë (250m’ gjer 400 m’), të ngushta dheme anë të pjerrëta thuaja se kanë pamje të grykave osekanjoneve. Kësisoj veçorish kanë kryesisht të gjitha luginat mbi1.200m’ deri 1.400m. të l.m. 2 , ndërsa në pjesët më të ultaluginat kanë pamje normale.1Sipas Ligjit (1986) ky kufij mbulon sipërfaqen prej 39,000 Ha, e cila me asnjëmetodë të matjes të njohur deri më tash nuk paraqitet e saktë. Sipas analizavesipërfaqja e Parkut Nacional ekzistues është 22,750 Ha - pra për rreth 17,000 Hamë e vogël se sa ajo që është deklaruar me aktin e shpalljes.162 I.A. gjeomorfologjia e pjesës së malit Sharr të vënë nën mbrojtjen e natyrës,dorëshkrim, faqja 28.