ocena stanu psychicznego pacjentów z ... - Nowiny Lekarskie

Ocena stanu psychicznego pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek (PNN) i ich adaptacji do stresu... 637rapia lub przeszczep nerki. Postępujący proces chorobowyprowadzi stopniowo do upośledzenia funkcji innychnarządów i układów, w tym także Ośrodkowego UkładuNerwowego (OUN), i powoduje ograniczenie aktywnościzawodowej i pozazawodowej. Istotnym obciążeniempsychicznym i fizycznym pacjentów z PNN jest koniecznośćleczenia hemodializami 2–3 razy tygodniowo (po4–5 godzin). Stanowi to około 150 zabiegów w ciąguroku.Leczenie niewydolności nerek wiąże się z koniecznościądokonania szeregu znaczących zmian w stylużycia chorego. Jedną z największych determinantnowej sytuacji jest konieczność uwzględnienia ryzykaznacznego skrócenia oczekiwanej długości życia.Podjęcie dializoterapii oznacza rozpoczęcie nowegotrybu życia, poddającego próbie mechanizmy zaradczeoraz skłania do spojrzenia na siebie w odmiennysposób. Podczas trwania procesu leczenia, przechodzącprzez jego kolejne fazy, chory zmienia wyobrażenieo sobie. Samoocena, wiara we własne siły zaradcze,poczucie wartości dynamicznie się zmieniająw tym czasie. Dochodzi do dekompensacji bio-psychospołecznej.Celem pracy było poznanie stanu psychicznego,poziomu akceptacji własnej choroby, poziomupoczucia koherencji u pacjenta dializowanego.MetodykaBadaniem objęto łącznie 106 osób, leczonych w pięciuośrodkach leczenia niewydolności nerek w Poznaniu:Szpital Wojewódzki w Poznaniu. Oddział Anestezjologiii Intensywnej Terapii z Zespołem Leczenia UrazówWielonarządowych i Leczenia Bólu oraz Stacją Dializ;Szpital MSWiA, Oddział Nefrologii ze Stacją Dializ;Poznański Ośrodek Specjalistyczno-Ambulatoryjny Dializ;NZOZ, Międzynarodowe Centrum Dializ; PracowniaHemodializ AM. Badania prowadzono od czerwca2005 roku do grudnia 2006 roku.Zastosowano trzy narzędzia badawcze. Do ocenystanu psychicznego chorych posłużono się zmodyfikowanąwersją Szpitalnej Skali Lęku i Depresji (TheHospital Anxiety and Depression Scale – HADS) [1].Zastosowanie tego narzędzia badawczego pozwoliłodokonać pomiaru natężenia lęku i depresji wynikającychz dokuczliwości objawów chorobowych. Skala zostałaskonstruowana przez zespół badaczy Sigmond i Sanith,z założeniem stosowania jej do oceny stanu psychicznegochorych cierpiących z powodu schorzeń somatycznych.W wersji oryginalnej narzędzie składa się z dwóchskal, oceniających natężenie lęku i depresji w populacjiniepsychiatrycznej chorych somatycznie. Wyższe wynikiuzyskane w poszczególnych podskalach świadcząo wysokim poziomie badanej cechy. Rozrzut wynikówzawiera się w przedziale 0 – 21 dla skal lęku i depresjioraz 0 – 6 dla skali agresji (rozdrażnienia).Kolejnym zastosowanym narzędziem badawczymjest Skala Akceptacji Choroby (Acceptance of IllnessScale – AIS) [2]. Jest to narzędzie badawcze skonstruowaneprzez Felton i zespół, celem oceny konsekwencjizłego stanu zdrowia. Kwestionariusz zawiera 8 pytań,penetrujących stopień trudności i ograniczeń związanychz chorobą, brak samowystarczalności, poczuciezależności od innych oraz obniżone poczucie własnejwartości. Twierdzenia ankiety wyrażają określonetrudności i ograniczenia chorobowe. Suma wszystkichpunktów zawiera się w przedziale 8 do 40, przy czymniski wynik oznacza brak akceptacji i przystosowaniasię do choroby, jak też silne poczucie dyskomfortupsychicznego. Wysoki wynik świadczy o czymś przeciwnym,mianowicie o akceptacji własnego stanu chorobowegoi brakiem negatywnych emocji z tym stanemzwiązanych.Zasadniczym narzędziem był Kwestionariusz OrientacjiŻyciowej (Sense of Coherence – SOC-29) [3]. Opracowanogo na podstawie założeń teoretycznych sformułowanychprzez Antonovsky’ego, celem oceny nasileniapoczucia koherencji. Narzędzie składa się z trzech skal.Pierwsza bada natężenie zrozumiałości, będącej poznawczymaspektem sytuacji, w jakiej znalazła się osoba.Zrozumiałość jest zdolnością zrozumienia rzeczywistościzewnętrznej, jak i wewnętrznej, postrzegania napływającychbodźców jako zrozumiałych, posiadającychsens. Jest to konieczne dla prawidłowej oceny znaczeniazdarzeń, przewidywania i dobrej orientacji w sytuacjachspołecznych.Drugą ze skal kwestionariusza jest wymiar zaradności,który odzwierciedla poczucie dysponowaniaprzez jednostkę zasobami do radzenia sobie z wymaganiamiżycia. Dostęp do zasobów oznacza dysponowanietymi środkami, którymi zawiaduje jednostka,jak i tymi, które są w dyspozycji osób z nią związanych– przyjaciół, rodziny, organizacji społecznych. Osobawykazująca się wysokim poczuciem zaradności, wobectrudnych sytuacji nie czuje się ofiarą zdarzeń, ani teżnie ma poczucia niesprawiedliwości. Rozumiejąc, żeżycie codzienne niesie pozytywne, jak i niepomyślnedoświadczenia, potrafi radzić sobie z nimi, nie uciekającw podsycanie poczucia klęski i rozpaczy. Wymiar tenoddaje komponentę motywacyjną.Skala sensowności bada składową emocjonalną, którawyraża poczucie, że warto angażować się w życie,inwestować posiadaną energię w wyzwania, jakie ononiesie. Dla osób osiągających wysokie wyniki tej skali,życie z emocjonalnego punktu widzenia posiada sens,stąd warto angażować się w jego sprawy. Jest to ściślezwiązane z poczuciem wartości życia, przynajmniejpewnych jego obszarów, jako wartych zaangażowaniasię. Kiedy zdarzy się coś negatywnego, osoba z wysokimpoczuciem sensowności podejmuje wyzwanie, jejobroną jest poszukiwanie sensu dziejących się zdarzeń.Poszukując sensu, podejmuje wszelkie wysiłki, aby sięuporać z przeciwnościami.Wysokie wyniki uzyskane w tym kwestionariuszuświadczą o nasileniu poczucia koherencji u osóbbadanych. Większa liczba punktów świadczy o ogólniezwiększonych umiejętnościach zaradczych osóbbadanych. Zakres skali poczucia koherencji mieści sięw obszarze od 29 do 203 punktów.PRACE ORYGINALNE