przeczytaj cały wstęp i pierwszy rozdział książki - Teologia Polityczna

ównieŜ o jej naturze” 26 . Kontynuując tę myśl, papieŜ dodaje, Ŝe wyodrębnienie badawcze i wnikliwa analizaróŜnorodnych przejawów ludzkiego Ŝycia wskazuje nam, Ŝe owego pierwiastka zasadniczego, oŜywiającegoczłowieka, stanowiącego pierwsze źródło i pierwszą zasadę wszystkich jego aktów, nie da się bez resztysprowadzić do energii Ŝyciowych i sił złoŜonych w samej materii ludzkiego organizmu; nie da się z nimi bezreszty utoŜsamić. Jakkolwiek ciągle doświadczamy, Ŝe poszczególne przejawy ludzkiego Ŝycia wynikająz działania organizmu człowieka, to jednak, gdy zwrócimy się do dokładnej analizy treści ludzkich przeŜyć,ponad wszelką wątpliwość stwierdzamy obecność jakiegoś pierwiastka pozamaterialnego. To ten pierwiastekleŜy u źródła tych przeŜyć 27 . Jan Paweł II na podstawie analizy ludzkich przeŜyć podaje nam swoistą definicjęduszy. Mówi, Ŝe definicja bytu duchowego, duszy duchowej, to ustrój od materii wewnętrznie niezaleŜny, zdolnydo poznania i celowego dąŜenia. Mówiąc o duchowości duszy ludzkiej, stwierdzamy, Ŝe taki ustrój tkwiu samych źródeł ludzkiego Ŝycia. Taka jest droga dojścia do stwierdzenia i określenia duchowości duszy ludzkiejjako odrębnego pierwiastka współistniejącego i współdziałającego z materialnym ustrojem organizmu,w kształtowaniu całości ludzkich przeŜyć i aktów 28 .Nietrudno zauwaŜyć odrębność pierwiastka duchowego w człowieku od jego cielesności. Dzięki powyŜszymrozwaŜaniom moŜemy stwierdzić, Ŝe pierwiastek duchowy w człowieku odgrywa szczególnie waŜną rolęw ludzkim poznawaniu i rozumowaniu, a takŜe działaniu. Stanowi istotę człowieka. Edyta Stein, wypowiadającsię o duszy, mówi między innymi, Ŝe człowiek, będąc ze swej istoty duchem, dzięki swemu „Ŝyciu duchowemu”wychodzi z siebie i wkracza w otwierający się przed nim świat, choć siebie jednocześnie nie opuszcza. Duszaludzka jako duch wznosi się w swym Ŝyciu duchowym ponad siebie samą. Duch ludzki uwarunkowany jestzarówno tym, co w górze, jak i tym, co w dole. Tkwi w strukturze materialnej, którą oŜywia i formuje w swąpostać cielesną. Osoba ludzka nosi i obejmuje „swoje” ciałoi „swoją” duszę, lecz jednocześnie jest przez nie „noszona i objęta”. Jej Ŝycie duchowe wyłania się z ciemnejgłębi, wznosi się na kształt płomienia świecy, który świeci, podsycany przez materiał nieświecący. Duch ludzkijest dla siebie widoczny, ale nie jest bez reszty przejrzysty. MoŜe on rozjaśnić coś innego, lecz w pełni go nieprzeniknie. Początek i cel człowieka pozostają dla ducha ludzkiego zupełnie niedostępne 29 .Dalej stwierdzamy, Ŝe dusza posiada swoje właściwości. Właściwością duszy – mówi Edyta Stein – jest to, Ŝestanowi ona własny ośrodek istnienia (Seinsmitte) istoty Ŝywej, ukryte źródło, z którego czerpie ona swój byti dochodzi do widocznej postaci. Słowo „dusza” znajduje jeszcze właściwsze zastosowanie tam, gdzie „wnętrze”jest nie tylko ośrodkiem i punktem wyjścia dla zewnętrznego kształtowania, lecz gdzie byt otwiera się kuwnętrzu; gdzie Ŝycie jest juŜ nie tylko kształtowaniem materii, ale istnieniem w sobie samym; gdzie kaŜda duszastanowi „świat wewnętrzny”, w sobie zamknięty, choć nie wolny od powiązań z ciałem i z całym światemrzeczywistym. Jest to juŜ czysta dusza zmysłowa, nieposiadająca jednakŜe jeszcze takiego Ŝycia duchowego,które byłoby podobne do Ŝycia czystych duchów. Jej Ŝycie duchowe jest związane wyłącznie z ciałem i niewykracza poza Ŝycie cielesne, jako dająca się oddzielić dziedzina o samoistnym znaczeniu 30 . Dusza jest zatem„przestrzenią” umieszczoną w środku całości złoŜonej z ciała, duszy i ducha. Jako dusza zmysłowa mieszka onaw ciele, we wszystkich jego członkach i częściach; czerpie z niego i działa na nie kształtująco orazzachowawczo. Jako dusza duchowa wznosi się ona ponad siebie, patrzy w świat leŜący poza jej własnymjestestwem – w świat rzeczy, osób, zdarzeń – nawiązuje z nim rozumny kontakt i z niego czerpie. Jednak jakodusza, w jej najwłaściwszym znaczeniu, mieszka w samej sobie i to w niej właśnie znajduje się osobowe „ja”. Tuzbiera się wszystko, co przenika ze świata zmysłowego oraz duchowego i tu następuje wewnętrzna z tymrozprawa. Tutaj teŜ krystalizuje się postawa wobec niego i tu zostaje z niego wydobyte to, co staje się najbardziej26 K. Wojtyła, RozwaŜania o istocie człowieka, s. 72.27 Por. tamŜe, s. 73.28 Por. tamŜe, s. 75.29 Por. E. Stein, Byt skończony..., s. 377.30 Por. tamŜe, s. 382.