Μερίδες: το μέγεθος... μετράει

σο μεγαλώνοντας -και για λόγους που δεν είναι ακόμασαφείς- παύουμε να ανταποκρινόμαστε σε αυτά ταεσωτερικά ερεθίσματα (Ello-Martin et al, 2005). Έωςτα τρία έτη η λήψη φαγητού δε φαίνεται να επηρεάζεταιαπό το μέγεθος της μερίδας, αλλά ορίζεται κυρίως απότο αίσθημα κορεσμού και πληρότητας. Όταν σε παιδιάηλικίας τριών ετών προσφέρθηκαν διαφορετικέςμερίδες του ίδιου γεύματος, είναι χαρακτηριστικό ότιοι ποσότητες που κατανάλωσαν και στα τρία γεύματαήταν η ίδια, σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα παιδιά πουέτρωγαν περισσότερο όσο μεγαλύτερες ήταν οι μερίδες(Rolls et al, 2000). Τα παιδιά που επαινούνταν κάθεφορά που έτρωγαν όλο το φαγητό τους, τελικά έτρωγανπερισσότερο, συμπεριφορά που δεν υιοθετούσαν ότανεκπαιδεύονταν να τρώνε μέχρι κορεσμού (Fisher et al,2003). Μάλιστα όταν τα παιδιά επέλεγαν μόνα τους τημερίδα, κατανάλωναν κατά 25% λιγότερο φαγητό. Συμπερασματικά,τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι μετά απόκάποια δεδομένη ηλικία, το περιβάλλον είναι αυτό πουκαθορίζει τη διατροφική συμπεριφορά, η οποία συνεχίζεταικαι μετέπειτα στην ενήλικη ζωή.Μέγεθος μερίδας και σωματικό βάροςΛίγες είναι οι μελέτες που έχουν διερευνήσει τη σχέσηανάμεσα στο μέγεθος της μερίδας και το σωματικόβάρος. Το μέγεθος της μερίδας per se, ευθύνεται για το17 έως και 19% της διακύμανσης στη θερμιδική πρόσληψη,δηλαδή οι μεγαλύτερες μερίδες σχετίζονται μεπερισσότερες προσλαμβανόμενες θερμίδες, άρα και μεμεγαλύτερο σωματικό βάρος (Ledikwe et al, 2005).Έχει βρεθεί ότι τα άτομα με μεγαλύτερο Δείκτη ΜάζαςΣώματος (ΔΜΣ), κατανάλωναν έως και 100% μεγαλύτερεςμερίδες συγκριτικά με τα άτομα με μικρότεροΔΜΣ (McConahy et al, 2002). Επιπλέον σε έρευναπου πραγματοποιήθηκε στην Ολλανδία, βρέθηκε ότιοι παχύσαρκες γυναίκες, συγκριτικά με τις γυναίκεςυγιούς σωματικούς βάρους, κατανάλωναν μεγαλύτερεςμερίδες από τρόφιμα μεγάλης ενεργειακής πυκνότηταςκαι μικρότερες μερίδες από τρόφιμα μικρής ενεργειακήςπυκνότητας (σαλάτες, φρούτα) (Westerterp et al,1996). Παρόλο που οι μεγάλες μερίδες τροφίμων αυξημένηςενεργειακής πυκνότητας φαίνονται να σχετίζονταισημαντικά με το σωματικό βάρος, λίγες είναι οιμελέτες που εξέτασαν τη σχέση αυτή.Ενεργειακή πυκνότητα μερίδαςΗ κατανάλωση μεγαλύτερης μερίδας φαίνεται ότι μπορείνα μειώσει τη συνολική ενέργεια ενός γεύματος,εάν το τρόφιμο που προσφέρεται σε μεγαλύτερη ποσότηταέχει μικρό θερμιδικό περιεχόμενο. Σε κλινική μελέτηβρέθηκε ότι η μείωση στην ενεργειακή πυκνότηταενός γεύματος κατά 30%, μείωσε την ενεργειακή πρόσληψηκατά 23% (Bell et al, 1998). Αντίθετα, σε άλληέρευνα βρέθηκε ότι η μείωση της μερίδας σε τρόφιμαπυκνού θερμιδικού περιεχομένου κατά 25%, μείωσετην προσλαμβανόμενη ενέργεια κατά 12% (Ledikweet al, 2005). Μάλιστα όταν το γεύμα συνοδευόταν απόσαλάτα, ανεξάρτητα της προσφερόμενης μερίδας του,η ενεργειακή πρόσληψη μειώθηκε έως και 12%(Bellset al 1998;Rolls et al, 1999; Rolls et al 2004).Μέγεθος μερίδας και ενήλικεςΣτους ενήλικες, η μεγαλύτερη μερίδα οδηγεί σε 30%μεγαλύτερη κατανάλωση φαγητού για διάφορα είδητροφίμων, συσκευασμένων (μπισκότα, αναψυκτικά,ποπ-κορν) και μη (μακαρόνια), με τους άντρες να είναιπερισσότερο επιρρεπείς συγκριτικά με τις γυναίκες(Wansink et al, 1996). Η κατανάλωση φαγητού ήτανεξίσου αυξημένη, τόσο όταν η μερίδα ήταν προεπιλεγμένηαπό τους ερευνητές όσο και όταν οι ίδιοι οισυμμετέχοντες κλήθηκαν να την επιλέξουν μόνοι τους.Αξιοσημείωτο είναι ότι τα επίπεδα κορεσμού και πληρότηταςδε διέφεραν σημαντικά, είτε η μερίδα ήταν ηενδεδειγμένη είτε αυξημένη. Η αύξηση στις μερίδες,δεν αντισταθμιζόταν από μικρότερη κατανάλωση φαγητούστα γεύματα που ακολούθησαν. Αντίθετα, διατηρήθηκεγια τις επόμενες έντεκα ημέρες, οδηγώνταςσε 26% μεγαλύτερη ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη(Ello-Martin et al, 2005). Μάλιστα, η μεγαλύτερη μερίδατροφίμων πυκνού θερμιδικού περιεχομένου, είχεσαν αποτέλεσμα 43% αύξηση στην ενεργειακή πρόσληψη.Γιατί μεγάλωσαν οι μερίδες μας;Πιο φθηνές οι μεγαλύτερες μερίδεςΣήμερα αγοράζουμε -και κατ’ επέκταση καταναλώνουμε-μεγαλύτερες μερίδες γιατί είναι οικονομικά συμφέρουσες(Wansink et al, 1996; Swinburn et al, 2004;French et al, 2005). Η πλειοψηφία των καταναλωτώνπιστεύει ότι αγοράζοντας μεγαλύτερες μερίδες, εξοικονομείχρήματα επιτυγχάνοντας μικρότερη τιμή ανάμονάδα φαγητού (value for money). Το μικρότεροςκόστος αγοράς, εξηγεί και την προτίμηση του καταναλωτικούκοινού να επιλέγει μεγάλες ή/και οικογενειακέςσυσκευασίες (March et al, 2007).Λανθασμένη αντίληψη για το μέγεθος της μερίδαςΗ διαρκής έκθεση σε μεγαλύτερες μερίδες έχει δημιουργήσειμια σύγχυση για το τι πραγματικά σημαίνειμερίδα (portion distortion) (Matthlessen et al, 2003;Penisten et al, 2004). Μάλιστα δεδομένα από επιδημιολογικέςμελέτες αναφέρουν ότι, οι περισσότεροιυποεκτιμούν το μέγεθος της μερίδας που καταναλώνουνέως και 54% (Kelly et al, 2008).Η εξοικείωση με μεγαλύτερες μερίδες και η ταύτιση της10