İLK YERLİ TÜRK OTOMOBİLİ

TARİH
EL FEYLESOF ET TURKİ MUALLİMİ SANİ
FARABİ (870-950)
YAZI | MÜNÜR KUNDURACI
İslam felsefesinin en önemli kurucu filozoflarından
Farabi, özellikle mantık,
metafizik, politika felsefesi üzerindeki
çalışmalarıyla klasik siyaset felsefesini İslam’la
olabildiğince uyumlu hale getirmeye
yönelik çalışmalarıyla seçkinleşmiştir.
Tam adı Ebu Nasr Muhammed İbn Uzluğ
Tarhan al-Farabiyat Türki olan Farabi’nin
hedefi; dini, felsefi, siyasi ve toplumsal
bakış açısının tekleşmesi, şüphenin ortadan
kalkması, muhtelif fertler ve gruplar
arsında karşılıklı yardımlaşmanın sağlanmasıydı.
Türkistan’ın Farab bölgesinde
dünyaya gelen Farabi’nin büyük babası
Türk ordusunda bir komutandır. Bağdat’ta
hukuk okumuş ve memleketinde kadılık
yapmıştır. Kendisi Şam’da yetişmiş,
gündüzleri bahçıvanlık yapmış, gece ise
bekçi fenerinin ışığında felsefe kitapları
okumuştur.
Metta ve Yuhanna gibi zamanının önde
gelen üstatlarıyla tanışıp, onlarla birlikte
Bağdat’a giderek mantık öğrenimine başlar.
Musiki teorisine dair temel bir eser
yazmış olup aynı zamanda icracı olarak
yoluna devam eder. Türkçe, Arapça, Farsça
ve Süryanice bilen Farabi, Mısır’a yaptığı
bir seyahatten sonra, tekrar Halep’e
dönmüş, kısa bir müddet sonra Şam’da
950 yılında seksen yaşında iken hayata
gözlerini kapamıştır.
Farabi’nin Hamadani emiri (Başkenti Halep
idi) Seyf El-Devle ile olan dostluğu çok
kuvvetli idi. Devle’nin Farabi’ye çok büyük
saygısı vardı onun acayip kıyafetlerine ve
hoyrat tavırlarına kızar ama ses çıkarmazdı.
Farabi zühd ve tevazu sahibi olmasına
rağmen emirin huzurunda gösterişçiliğe
kaçardı. Farabi’nin zamanında öğretimin
durumu Metta, Kuveyri ve Yuhanna gibi,
Nesturi ve Yakubi âlimlerinin elindeydi.
Mantık alanındaki çalışmalarıyla Müslüman
bir filozof olarak hocalarını dahi geçerek
ününü duyurmasını bilen Farabi, batı’da
Alfarabius veya Avennasar ismiyle tanınır.
Aristoteles mantığı üzerine şerhleri ve
bağımsız araştırmalarıyla tanınan, Yunan
mantığı ve felsefesini kendisine bütünüyle
yabancı bir kültürel atmosfere mutlak bir
başarıyla monte etmiş olan filozof, bundan
ötürü birincisinin Aristoteles olduğu “ikinci
öğretmen ya da Üstad” anlamında “Muallimi
Sani” unvanına layık görülmüştür. Farabi
eserlerinde Allah’ın varlığı ve sıfatları üzerinde
durmuş, birçok düşünür gibi o da kâinattaki
düzenin tesadüfî olamayacağını ve
bu sebeple Allah’ın varlığını kabul etmek
gerektiğini yazmıştır.
Bazı eserleri Ortaçağ’da Latinceye tercüme
edilmiş olup Saint Thomas ve Albertus
Magnus üzerine tesir ettiği bilinmektedir.
Netice olarak Farabi’nin Türk İslam tefekkür
tarihinde büyük bir yeri olduğunu kabul
etmek gerekir.