Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
verilirdi.Akkoyunlular <strong>Cizre</strong>'ye Ceziretuşşeref derlerdi. Cezire Arapça'da "ada" anlamına gelir,<br />
çünkü Dicle nehri burada kıvrılır, bir su adası gibi bir alan oluşturur.<br />
Tarihçe<br />
<strong>Cizre</strong> Demir Çağında Kumme (Kumaha, Kummuh, veya Qumaha, Qumenu) krallığının<br />
merkeziydi. MÖ 10. yüzyılda şehir, Musul ile beraberʿUquail merkeziydi. [3]<br />
MÖ 2000 yılından itibaren, Babil, Araplar, Asurlular, Medler, Persler, Selevkos ve Sasanilerin;<br />
İslamiyetin bölgeye gelmesi ile beraber Emevi veAbbasilerin hakimiyeti altında kalmıştır. 1096<br />
yılında Büyük Selçuklular müteakiben emir ve şeyhliklerle idare edilen <strong>Cizre</strong> 1627 yılından<br />
itibarenOsmanlı İmparatorluğunun egemenliğine geçmiştir. <strong>Cizre</strong> beyliği<br />
önceleri Diyarbakır Sancak Beyliğine bağlı iken 1841 yılında Musul'a bağlanmıştır. Milli mücadele<br />
döneminde büyük başarılar gösteren <strong>Cizre</strong>'ye Fransızlar gelip şehri savaşsız teslim almak<br />
istemişlerse de, halkın direnişi ve silahlanmayı görerek işgalden vazgeçmişlerdir. İslamiyet'in<br />
<strong>Cizre</strong>'ye girmesi ile birlikte şehre yarımada anlamına gelen Cezire adı verilmiş, Cumhuriyet<br />
döneminde ise küçük bir düzeltmeyle <strong>Cizre</strong> olarak değiştirilmiştir. Önceleri Mardin iline bağlı bir<br />
yerleşim birimi iken 16.05.1990 tarih ve 3647 sayılı yasa ile Şı<strong>rnak</strong> iline bağlanmıştır.<br />
Şı<strong>rnak</strong> yöresi 993 yılında Mervaniler denetimine geçmiştir. Yörenin yönetsel merkezi olan <strong>Cizre</strong>;<br />
Mervaniler, Selçuklular, Zengiler, Eyyübi zamanlarında Musul Atabeklerine ve Diyarbekir<br />
emirlerine bağlıydı. Bu halde iç işlerinde bağımsız bir Derebeylik gibiydi. 1071 yılında Selçuklu<br />
Sultanı Alparslanın bölgeye girmesiyle Mervaniler Selçuklulara tabi oldu. Selçuklu<br />
komutanlarından Fahrüddevle 1085 yılında Diyarbekir ve <strong>Cizre</strong> bölgesini zaptederek Mervani<br />
emirliğine son verdi.<br />
Mervaniler döneminden sonrada Şı<strong>rnak</strong> yöresi sık sık el değiştirmiş Selçuklular döneminden<br />
itibaren sırasıyla 1100 da Musul Atabegi Çökürmüş denetimine geçmiş ardından Zengiler,<br />
Eyyübiler, ve Artuklular burada hakimiyet kurdular. 13. yüzyıl İkinci çeyreğinde yörede Harizmliler<br />
ve Moğollar gibi yeni güçler ortaya çıktı. Moğolların yağma hareketleri sonrasında 1400'lü yıllarda<br />
yöreye hakim olma çabası içerisinde bulunan Akkoyunlular'la Karakoyunlular arasında<br />
çatışmalar çıkmıştır. 1508'de Akkoyunluların varlığına son veren Safeviler sonrasında yörede<br />
hakimiyet kurup egemenlikleri altına almışlardır.<br />
Mem û Zin<br />
Mir Abdal Camii olarak isimlendirilen medrese 1437 yılında <strong>Cizre</strong> Azizan Beyi Emir Abdullah<br />
(Abdal) ibn Abdillah Seyfettin Boti tarafından yapılmıştır. Mescid ve İdare odalarının bir kısmı<br />
ayaktadır. Şair ve yazar Ahmed-i Hani tarafından manzum olarak kaleme alınmış olan aşk<br />
hikâyesinin kahramanları Mem u Zin ile bu aşkın engelleyicisi olan Bekir'in türbeleri caminin<br />
güney bölümü bodrum katındadır.<br />
İsmail Ebul-iz El Cezeri<br />
1153 yılında <strong>Cizre</strong>'de doğdu. Fizikçi ve 60 makine mühendisi ve<br />
mucididir. Sibernetik ve robotik biliminin kurucusudur. Otomatik kontrol alanında<br />
çalışmalarda bulunmuş, bilgisayar ana temelleri, saatler, su makineleri, musluk, kilitler, çocuk<br />
oyuncakları buluşları arasında yer alır. 1233 yılında vefat etmiştir. Nuh Peygamber Camii<br />
avlusunda gömülüdür. Kitapları uzun yıllar Avrupa üniversitelerinde okutulmuştur.<br />
2015-16 çatışmaları<br />
İlçede Ağustos 2015 tarihinde başlayan çatışmalarda yüzlerce kişi yaralandı ve yaşamını<br />
yitirdi. Ocak 2016'da Şı<strong>rnak</strong> il merkezinin idari tedbirler kapsamında <strong>Cizre</strong>'ye taşınacağı<br />
duyuruldu.[4]
Change language