ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΤΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ;
www.mednutrition.gr Περιοδικό Υγεία και Ομορφιά Μαρία Χριστοπούλου RD, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Master Practitioner In Eating Disorders & Obesity, Επιστημονική συνεργάτης medNutrition.gr
www.mednutrition.gr
Περιοδικό Υγεία και Ομορφιά
Μαρία Χριστοπούλου
RD, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Master Practitioner In Eating Disorders & Obesity, Επιστημονική συνεργάτης medNutrition.gr
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΕΥ ΖΗΝ & Διατροφή<br />
Τι εννοούμε με τον<br />
όρο διατροφικές<br />
διαταραχές; Η<br />
ψυχογενής ανορεξία<br />
και η ψυχογενής<br />
βουλιμία είναι στην<br />
πραγματικότητα<br />
ψυχικές παθήσεις<br />
που συναντάμε<br />
όλο και πιο συχνά<br />
στις μέρες μας,<br />
εν μέρει εξαιτίας<br />
της «δικτατορίας<br />
της εικόνας» που<br />
μας ζητάει να<br />
είμαστε όλο και πιο<br />
νέοι, όλο και πιο<br />
αδύνατοι. Υπάρχει<br />
τρόπος να τις<br />
αντιμετωπίσουμε;<br />
Γνωρίζετε τα<br />
απαραίτητα<br />
γύρω από τις<br />
διατροφικές<br />
διαταραχές;<br />
Από τη Μαρία Χριστοπούλου,<br />
RD, Κλινική Διαιτολόγο – Διατροφολόγο,<br />
Master Practitioner In Eating Disorders & Obesity,<br />
Επιστημονική συνεργάτη medNutrition.gr<br />
Στην εποχή μας δίνουμε πολύ<br />
μεγάλη σημασία στην εικόνα<br />
μας και το πως μας βλέπουν<br />
οι γύρω μας. Λαμβάνουμε δε,<br />
συνεχώς πληροφορίες σχετικά<br />
με ειδικές δίαιτες που υπόσχονται πως θα<br />
βοηθήσουν σημαντικά στο να «τελειοποιήσουμε»<br />
την εικόνα αυτή! Μήπως όμως<br />
με τις πληροφορίες αυτές... αυξάνονται και<br />
τα περιστατικά των διατροφικών διαταραχών;<br />
Ενημερωθείτε σήμερα κιόλας για το<br />
τι είναι πραγματικά οι διατροφικές διαταραχές,<br />
πώς μπορείτε να τις αναγνωρίσετε<br />
και ποιους κινδύνους κρύβουν!<br />
24 υγεία & ομορφιά Εμπιστεύομαι τον Φαρμακοποιό μου • ΤΕΥΧΟΣ 4 | ΜΑΡΤΙΟΣ 2017
Γνωρίζετε τα απαραίτητα γύρω από τις διατροφικές διαταραχές;<br />
Τι είναι λοιπόν<br />
οι διατροφικές<br />
διαταραχές;<br />
Η τροφή πέρα από καύσιμο για την παροχή<br />
ενέργειας στον ανθρώπινο οργανισμό<br />
έχει και άλλες πολλές συμβολικές έννοιες,<br />
όπως υλική απόλαυση, έκφραση αγάπης,<br />
συστατικό φιλοξενίας, μορφή επικοινωνίας.<br />
Ενώ λοιπόν, τα τελευταία χρόνια<br />
έχει υπάρξει σημαντική πρόοδος στην<br />
αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών και<br />
παθήσεων, στην περίπτωση των διαταραχών<br />
πρόσληψης τροφής, η διάγνωση<br />
και η θεραπεία αποτελεί δύσκολο και χρονοβόρο<br />
έργο, επειδή ακριβώς πρόκειται<br />
για ψυχικές παθήσεις. Είναι δηλαδή, ένα<br />
σύνολο από σκέψεις, συμπεριφορές και<br />
συναισθήματα που παρατηρούμε όταν η<br />
διατροφική συμπεριφορά του ατόμου είναι<br />
ιδιαίτερα διαταραγμένη. Οι τυπικές διαταραχές<br />
πρόσληψης τροφής είναι η ψυχογενής<br />
ανορεξία, η ψυχογενής βουλιμία και<br />
η επεισοδιακή υπερφαγία.<br />
Η ψυχογενής ανορεξία<br />
Αρχικά, είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι<br />
η ψυχογενής ανορεξία δεν ξεκινάει πάντα<br />
ως ψυχική πάθηση. Κάποιες φορές<br />
το άτομο επιθυμεί να χάσει βάρος, γιατί<br />
το βάρος του είναι πιο υψηλό από το κανονικό.<br />
Άλλες φορές, μπορεί η απώλεια<br />
βάρους να αποτελεί προϋπόθεση για να<br />
συνεχίσει αποτελεσματικά ένα άθλημα ή<br />
μετά από μια ασθένεια, ψυχική ή σωματική<br />
να παρατηρηθεί απώλεια όρεξης.<br />
Το κοινό χαρακτηριστικό και των τριών<br />
αυτών παραμέτρων είναι ότι μετά χάνεται<br />
το μέτρο. Άρα ξεκινάει η διαιώνιση ενός<br />
φαύλου κύκλου που υπάρχει διατροφικός<br />
περιορισμός, συναισθήματα ικανοποίησης<br />
και ελέγχου από αυτό. Το σώμα εξακολουθεί<br />
να βιώνεται ως κανονικό ή υπέρβαρο<br />
(διαταραγμένη εικόνα σώματος), παρόλο<br />
που έχει υπάρξει σημαντική απώλεια βάρους,<br />
οπότε συνυπάρχει και φόβος για<br />
πιθανή προσθήκη βάρους και αυτό οδηγεί<br />
και πάλι στο διατροφικό περιορισμό, τόσο<br />
σε ποσότητα όσο και σε ποικιλία.<br />
“<br />
Η διάγνωση και η θεραπεία των διαταραχών<br />
πρόσληψης τροφής αποτελεί δύσκολο και<br />
χρονοβόρο έργο επειδή ακριβώς πρόκειται για<br />
ψυχικές παθήσεις.<br />
”<br />
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι;<br />
Συνήθως, αποφεύγονται οι τροφές με<br />
υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και υδατάνθρακες.<br />
Μεγάλο μέρος των ανορεκτικών<br />
ασθενών έχει έντονο ενδιαφέρον για<br />
τη μαγειρική και συχνά μαγειρεύει για άλλους,<br />
χωρίς το ίδιο το άτομο να δοκιμάζει,<br />
ενώ η παρασκευή και η κατανάλωση του<br />
δικού τους γεύματος γίνεται πολλές φορές<br />
με καταναγκαστικό τρόπο, όπου περιλαμβάνει<br />
ζύγιση και υπολογισμό θερμίδων. Η<br />
ψυχογενής ανορεξία μπορεί να εμφανιστεί<br />
σε άτομα οποιασδήποτε κοινωνικοοικονομικής<br />
τάξης. Επίσης, εκτός από τον περιορισμό<br />
της τροφής, άλλοι τρόποι που μπορεί<br />
να χρησιμοποιούνται για τη μείωση του<br />
βάρους είναι η πολύωρη γυμναστική και<br />
λιγότεροι συνηθισμένοι, όπως η στέρηση<br />
του ύπνου με τη λήψη ψυχοδιεγερτικών<br />
ή η λήψη θυρεοειδικών ορμονών για να<br />
επιταχυνθεί ο μεταβολισμός.<br />
“<br />
Μεγάλο μέρος των<br />
ανορεκτικών ασθενών<br />
έχει έντονο ενδιαφέρον<br />
για τη μαγειρική και<br />
συχνά μαγειρεύει για<br />
άλλους, χωρίς το ίδιο το<br />
άτομο να δοκιμάζει.<br />
”<br />
Πέρα από τον καθαρά περιοριστικό τύπο<br />
της ψυχογενής ανορεξίας, υπάρχει και ο<br />
καθαρτικός τύπος όπου το άτομο περιορίζει<br />
την προσλαμβανόμενη τροφή, αλλά<br />
υποκύπτει και σε υπερφαγικά επεισόδια,<br />
τα οποία ακολουθεί προκλητός έμετος<br />
ή λιγότερα συχνά χρήση καθαρτικών ή<br />
διουρητικών. Συνήθως, στον τύπο αυτό<br />
παρατηρούμε εναλλαγή νηστείας, ακόμα<br />
και παντελούς αφαγίας, με υπερφαγικά<br />
επεισόδια. Πάντως η πρόκληση εμετού<br />
μπορεί να συμβεί ανεξάρτητα με τον όγκο<br />
του επεισοδίου, είτε δηλαδή μπορεί να<br />
είναι 1-2 πιρουνιές από κάτι «μη επιτρεπτό,<br />
παχυντικό», είτε από ένα επεισόδιο<br />
πολλών χιλιάδων θερμίδων. Και βέβαια, η<br />
κύρια διαφορά με την ψυχογενή βουλιμία<br />
είναι ότι οι πάσχοντες στην ανορεξία έχουν<br />
σημαντική απώλεια βάρους με αποτέλεσμα<br />
ο δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ) να<br />
υπολογίζεται κάτω από 17.5.Μέχρι πρόσφατα<br />
στα κριτήρια της διάγνωσης ήταν<br />
και η αμηνόρροια, η απουσία δηλαδή<br />
τουλάχιστον 3 διαδοχικών κύκλων, αλλά<br />
πλέον δεν ισχύει αυτό.<br />
υγεία & ομορφιά Εμπιστεύομαι τον Φαρμακοποιό μου • ΤΕΥΧΟΣ 4 | ΜΑΡΤΙΟΣ 2017 25
ΕΥ ΖΗΝ & Διατροφή<br />
Η ψυχογενής βουλιμία<br />
Μολονότι η ψυχογενής βουλιμία συχνά<br />
θεωρείται σύμπτωμα της ψυχογενούς<br />
ανορεξίας αποτελεί ξεχωριστή διαταραχή<br />
πρόσληψης τροφής. Είναι λοιπόν,<br />
μια «κρυφή» ψυχική ασθένεια που δε<br />
γίνεται εύκολα αντιληπτή. Χαρακτηρίζεται<br />
από έναν κύκλο συμπεριφορών<br />
κατά τον οποίο το άτομο «καταβροχθίζει»<br />
μεγάλες ποσότητες τροφής σε σύντομο<br />
χρονικό διάστημα, κυριεύεται μετά από<br />
συναισθήματα τύψεων και ενοχών και<br />
καταφεύγουν είτε στον έμετο, είτε στη<br />
χρήση καθαρτικών ή διουρητικών, είτε<br />
στην υπερβολική γυμναστική. Οι συνήθεις<br />
λόγοι που οι πάσχοντες οδηγούνται στην<br />
καθαρτική συμπεριφορά, προκαλώντας<br />
εμετούς δηλαδή που είναι το πιο συχνό,<br />
είναι:<br />
• Αποκατάσταση αισθήματος ελέγχου<br />
μετά από αίσθημα απώλειας ελέγχου<br />
στο υπερφαγικό επεισόδιο<br />
• Εκτόνωση κάποιου αρνητικού συναισθήματος<br />
όπως ενοχές, τύψεις, θυμός<br />
• Τιμωρία του εαυτού τους επειδή έφαγαν<br />
πολύ<br />
“<br />
Η διαταραχή στην<br />
αντίληψη σώματος<br />
εκτείνεται σε ένα<br />
φάσμα από την ήπια<br />
διαστρέβλωση–<br />
δυσαρέσκεια μέχρι τη<br />
σοβαρά παραληρητική<br />
πεποίθηση όσον<br />
αφορά το μέγεθος του<br />
σώματος.<br />
”<br />
Είναι αξιοσημείωτο επιπλέον, ότι αρκετά<br />
άτομα καταφεύγουν στον έμετο προκειμένου<br />
να μπορέσουν στη συνέχεια να<br />
επαναλάβουν ένα επεισόδιο υπερφαγίας.<br />
Συνήθως λοιπόν, οι ασθενείς καταφέρνουν<br />
να έχουν φυσιολογικό βάρος μέσα<br />
στα επιτρεπτά όρια. Και στις δύο όμως<br />
αυτές κύριες διαταραχές (ανορεξία και<br />
βουλιμία) ισχύει ένα κοινό χαρακτηριστικό.<br />
Η διαταραχή στην αντίληψη σώματος<br />
εκτείνεται σε ένα φάσμα από την ήπια<br />
διαστρέβλωση–δυσαρέσκεια μέχρι τη<br />
σοβαρά παραληρητική πεποίθηση όσον<br />
αφορά το μέγεθος του σώματος. Αυτό<br />
μπορεί να εμποδίζει δραστηριότητες όπως<br />
εξόδους, φλερτ, μπάνιο στη θάλασσα ή<br />
κάποια σπορ.<br />
Η επεισοδιακή<br />
υπερφαγία θεωρείται<br />
διατροφική διαταραχή;<br />
Η επεισοδιακή υπερφαγία αναγνωρίστηκε<br />
ως μια ξεχωριστή κατηγορία διαταραχών<br />
πρόσληψης τροφής. Χαρακτηρίζεται από<br />
επεισόδια ανεξέλεγκτης και παρορμητικής<br />
υπερφαγίας, πέρα από το σημείο του να<br />
αισθανθείς «ικανοποιητικά χορτάτος». Διαφέρει<br />
όμως από την ψυχογενή βουλιμία<br />
στο ότι δεν υπάρχουν επεισόδια προκλητού<br />
εμετού. Υπάρχουν όμως, περίοδοι<br />
επαναλαμβανόμενης δίαιτας, για αυτό και<br />
σε κάποιες περιπτώσεις το βάρος αυτών<br />
των ανθρώπων μπορεί να κυμαίνεται σε<br />
υπερβολικό βαθμό.<br />
Η επεισοδιακή υπερφαγία συνδέεται με<br />
κάποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά<br />
στο άτομο:<br />
• Καταναλώνει την τροφή πολύ γρήγορα<br />
• Τρώει μέχρι να νιώσει δυσφορία<br />
• Τρώει μεγάλες ποσότητες φαγητού,<br />
ακόμη και όταν δεν πεινάει<br />
• Τρώει μόνος του λόγω ντροπής<br />
• Αισθάνεται αηδία για τον εαυτό του,<br />
τύψεις και ενοχές για τα επεισόδια<br />
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι<br />
για την υγεία;<br />
Προβλήματα που φέρνει ο υποσιτισμός<br />
στην ψυχογενή ανορεξία, όπως κούραση,<br />
συναισθηματική αστάθεια, αδυναμία συγκέντρωσης,<br />
απώλεια libido, κατάθλιψη<br />
και απάθεια, είναι κάποιες από τις σοβαρές<br />
επιπτώσεις στη υγεία των πασχόντων<br />
από διατροφικές διαταραχές. Από την<br />
άλλη, η απώλεια των ηλεκτρολυτών από<br />
τους εμετούς οδηγεί σε αρρυθμία, αλλά<br />
26 υγεία & ομορφιά Εμπιστεύομαι τον Φαρμακοποιό μου • ΤΕΥΧΟΣ 4 | ΜΑΡΤΙΟΣ 2017
και φλεγμονή του πεπτικού συστήματος<br />
και καταστροφή των δοντιών, συνηθισμένες<br />
συνέπειες στην ψυχογενή βουλιμία.<br />
Σε αντίθεση, στα άτομα που πάσχουν<br />
από επεισοδιακή υπερφαγία συναντάμε<br />
συχνά υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη,<br />
καρδιοπάθειες και υψηλά επίπεδα χοληστερόλης<br />
λόγω αύξησης του σωματικού<br />
τους λίπους.<br />
Τι συμπεριλαμβάνει<br />
η θεραπεία;<br />
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής αποτελούν<br />
ένα δύσκολο θεραπευτικό εγχείρημα.<br />
Για αυτό, είναι αναγκαία η ύπαρξη<br />
ομάδας ειδικών που θα πλαισιώσουν τον<br />
ασθενή για την καλύτερη δυνατή θεραπεία.<br />
Η βασική θεραπεία είναι η ψυχική<br />
παρέμβαση και η μορφή που θα πάρει<br />
η θεραπεία αυτή προσαρμόζεται πάντα<br />
στις ανάγκες του ατόμου και προσφέρεται<br />
από έμπειρο και ειδικευμένο θεραπευτή<br />
(ψυχίατρο, ψυχολόγο). Επίσης, η συμβολή<br />
του ιατρού και του διαιτολόγου είναι πολύ<br />
σημαντική, αλλά και του εργοθεραπευτή<br />
σε κάποιες περιπτώσεις. Η σωματική<br />
υγεία και το βάρος του ασθενούς πρέπει<br />
να έχουν αποκατασταθεί, σ’ ένα βαθμό<br />
τουλάχιστον, κατά προτίμηση πριν την<br />
έναρξη της ψυχοθεραπείας ή και παράλληλα<br />
με αυτήν. Σε καμία περίπτωση<br />
πάντως δεν πρέπει να δοθεί βάρος στην<br />
ψυχοθεραπεία μόνο και να παραμεληθεί<br />
η σωματική υγεία και παρακολούθηση<br />
του ασθενούς.<br />
Υπομονή λοιπόν και δέσμευση χρειάζεται,<br />
τόσο από την πλευρά της θεραπευτικής<br />
ομάδας, όσο και από την πλευρά<br />
του ασθενούς αλλά και της οικογένειας,<br />
όταν κριθεί απαραίτητο ότι είναι καλό να<br />
εμπλακεί.<br />
Βιβλιογραφία<br />
Fairburn, C.G. and Harrison, P.J. (2003)<br />
Eating Disorders. The Lancet 361,<br />
407-416.<br />
Γονιδάκης, Φ., & Χαρίλα, Ντ.(2011) Διαταραχές<br />
Πρόσληψης Τροφής Γνωσιακή<br />
Συμπεριφοριστική Προσέγγιση, Εκδόσεις<br />
Πεδίο, Αθήνα<br />
27
Change language